ျမန္မာႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္ ၂၀၁၉ qs\etaqyMzatk‹ ေနာက္ခံအေၾကာင္းအရာ - ျမန္မာႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သစ္ေတာဖုံးလႊမ္းမႈ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္ (Country Environmental Analysis - CEA) သည္ ႏွစ္စဥ္ ပ်မ္းမွ် ၁.၂ ရာခိုင္ႏႈန္း (စုစုေပါင္း သစ္ေတာဆုံးရႈံးမႈ ပမာဏ ကို သယံဇာတႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဝန္ႀကီး ဌာန ဟက္တာ ၁၀ သန္း ပတ္ဝန္းက်င္ခန႔္) ေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းလွ်က္ ေအာက္ရွိ သစ္ေတာဦးစီးဌာနႏွင့္ လက္တြဲ၍ ျပဳစုခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာ ရွိသည္။ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ၏ အဓိကတြန္းအားမ်ားမွာ ေျမအသုံးခ်မႈ ႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္သည္ သစ္ေတာ ေျပာင္းလဲျခင္း (စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္း)၊ လမ္းႏွင့္ အေျခခံ က႑အေပၚ သိရွိနားလည္မႈကို တိုးျမင့္ေစၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရ၏ အေဆာက္အဦမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္း၊ တရားမဝင္ သစ္ထုတ္ယူျခင္း သစ္ေတာက႑ ေရရွည္ဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အစီအစဥ္မ်ားကို ႏွင့္ ထင္း၊ မီးေသြးထုတ္လုပ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ အေထာက္အကူျပဳရန္အတြက္ ကမာၻ႔ဘဏ္အား မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ကို တားဆီးရန္ႏွင့္ သစ္ေတာမ်ား ျပန္လည္တည္ေထာင္ျခင္းကို တိုးျမႇင့္ ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္ရန္ လုပ္ငန္းမ်ား ေရးဆြဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း တို႔ကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေစမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ရန္ အစိုးရသည္ ရည္မွန္းခ်က္ ႀကီးမားေသာ MRRP ႏွင့္ အျခားေသာ မူဝါဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာ့သစ္ေတာမ်ား၏ CEA သစ္ေတာက႑ အစီရင္ခံစာတြင္ သစ္ေတာက႑ လက္ရွိ အေျခခံ အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕မွာ- အေျခအေန၊ လူမႈစီးပြားဆိုင္ရာ ထူးျခားခ်က္၊ သစ္ေတာ ျပဳန္းတီးမႈ ႏွင့္ အဆင့္အတန္းက်ဆင္းမႈအေျခအေနမ်ား၊ ဥပေဒႏွင့္ အဖြဲ ႔ • ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံ့ေျမ ဧရိယာ၏ ၄၄.၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ပတ္ဝန္းက်င္ အစည္းဆိုင္ရာမူေဘာင္ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္ဆဲ မူဝါဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ (ဟက္တာ ၂၉ သန္းခန႔္) မွာ သစ္ေတာမ်ားဖုံးလႊမ္းလ်က္ရွိသည္။ မ်ားကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သစ္ေတာမ်ား (ပုံ-၁ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။) ျပန္လည္တည္ေထာင္ေရးစီမံကိန္း (Myanmar Reforestation and Rehabilitation Programme - MRRP) (၂၀၁၇-၂၀၁၈ မွ • ျမန္မာ့သစ္ေတာအမ်ားစုမွာ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ၂၀၂၆-၂၀၂၇) ၏ လက္ရွိအခ်ိန္အထိ တိုးတက္မႈကို အစီရင္ခံစာ စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီး ႏွင့္ တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီးတို႔တြင္ တြင္ အထူးတလည္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ စုစည္းတည္ရွိသည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္သည္ ဤပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္ • သစ္ေတာဧရိယာ၏ ၄၁ ရာခိုင္ႏႈန္း (သို႔မဟုတ္ ဟက္တာ ၁၁.၈ ၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအျဖစ္ ေဒသခံျပည္သူ အစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာ သန္း) သာလွ်င္ သစ္ေတာနယ္ေျမ (Permanent Forest Estate (Community Forestry - CF)ႏွင့္ ေဒသခံျပည္သူ အစုအဖြဲ ႔ပိုင္ – PFE) အတြင္း၌ တည္ရွိသည္။ သစ္ေတာစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား (Community Forestry Enterprise - CFE) တိုးျမႇင့္ေဆာင္ရြက္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ • က်န္ရွိေနေသးေသာ ျမန္မာ့သစ္ေတာမ်ား၏ သုံးပုံ ႏွစ္ပုံခန႔္မွာ အလားအလာမ်ား ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္းကို လူႏွင့္ သစ္ေတာမ်ား တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုဧရိယာမ်ား၊ အျငင္းပြားဆဲျဖစ္ေသာ ဧရိယာ ဗဟိုဌာန (RECOFTC) ႏွင့္ IstitutoOikos အဖြဲ ႔တို႔ႏွင့္ လက္တြဲ မ်ား သို႔မဟုတ္ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ နယ္ေျမမ်ားတြင္ တည္ရွိ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ သည္။ ဓာတ္ပုံ : Lesya Verheijen, RECOFTC, RECOFTC, RECOFTC. ပုံ-၁ အလုပ္အကိုင္ႏွင့္ အသက္ေမြးမႈဆိုင္ရာ ၂၁၀၇ ခုႏွစ္ သစ္ေတာ ဖုံးလႊမ္းမႈႏွင့္ ေျမအသုံးခ်မႈ အေျခအေန အေထာက္အပံ့ သစ္ေတာက႑သည္ အသက္ေမြးမႈအတြက္ အေရးႀကီးေသာ အရင္းအျမစ္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ၂၀၁၅/၁၆ တြင္ ဤက႑မွ ၈၈၆,၀၀၀ ထက္ပိုေသာ အလုပ္အကိုင္မ်ားကို ရရွိခဲ့သည္။ ၎မွာ အမ်ိဳးသားအဆင့္ အလုပ္အကိုင္ ရရွိမႈ၏ ၄.၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိၿပီး လုပ္ခေငြ US$ ၉၃.၇ သန္း ကို ဖန္တီးေပးခဲ့ သည္ (MEITI ၂၀၁၉)။ ေက်းလက္ အိမ္ေထာင္စုမ်ားသည္ ႐ုပ္ဝတၳဳလိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ ေဂဟစနစ္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားႏွင့္ ႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈ တန္ဖိုးမ်ားအတြက္ သစ္ေတာမ်ား ကို မွီခိုေနရသည္။ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္၌ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ား အမ်ားဆုံးေနထိုင္သည့္ ကုန္းေျမျမင့္ျပည္နယ္မ်ားတြင္ ဆင္းရဲမႈႏွင့္သစ္ေတာ ဖုံးလႊမ္းမႈတို႔ၾကား အားေကာင္းေသာ ဆက္ႏြယ္မႈကို ေတြ ႔ရွိရသည္။ ဤသို႔ ျဖစ္ရျခင္းမွာ ေဒသအမ်ားအျပား၌ ေက်းလက္ မိသားစုအားလုံးသည္ ထင္း ကို မွီခိုအားထားေနရၿပီး ေက်းလက္ေျမ ၆၃ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ သစ္ေတာ သို႔ မဟုတ္ သစ္ပင္ေပါက္ေရာက္သည့္ေျမ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ စီးပြားျဖစ္သစ္ထုတ္လုပ္ျခင္း လြန္ခဲ့သည့္ ရာစုႏွစ္ တစ္ေလ်ာက္လုံးပင္ စီးပြားေရးအလို႔ငွာ ကြၽန္းႏွင့္ အျခား သစ္မာ သစ္မ်ိဳးမ်ား အပါအဝင္ သစ္ပမာဏ အေျမာက္အမ်ားကို ထုတ္ယူ ခဲ့သည္။ မၾကာေသးမီ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္း AAC ထက္ ေက်ာ္လြန္၍ သစ္ကို အဆက္မျပတ္ထုတ္ယူခဲ့သည္။ ၂၀၁၅/၁၆အတြက္ တရားဝင္ ထုတ္လုပ္မႈအေျခအေနမ်ားမွာ ကြၽန္း ၆၀,၀၅၂ တန္ (၂၀၀၉/၁၀ ထုတ္ယူမႈ ၏ ၁၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ေက်ာ္ေက်ာ္မွ်သာ) ႏွင့္ အျခားသစ္မာ ၆၁၉,၇၄၂ တန္ (၂၀၀၉/၁၀ ထုတ္ယူမႈ၏ ၂၃ ရာခိုင္ႏႈန္းခန႔္) ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း သစ္ကုန္သြယ္မႈပမာဏမွာ တရားဝင္ေဖာ္ျပထားသည့္ ထုတ္လုပ္မႈ ထုထည္ ပမာဏထက္ မ်ားစြာေလ်ာ့နည္းသည္။ ပုဂၢလိကက႑မွ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း အပါအဝင္ သစ္ေတာစိုက္ခင္းမ်ား တည္ေထာင္ျခင္းကို လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း အာ႐ုံစူးစိုက္ လာခဲ့ၾကသည္။ သစ္ေတာဧရိယာမ်ား တိုး၍ ပ်က္ယြင္းလာသည့္အတြက္ (ဇစ္ျမစ္ - SERVIR Mekong ၂၀၁၇) ခ်က္ခ်င္းအေရးယူ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္လာၿပီး MRRP တြင္ ႏိုင္ငံပိုင္ ႏွင့္ ပုဂၢလိကပိုင္ သစ္ေတာစိုက္ခင္းမ်ား တိုးျမႇင့္တည္ေထာင္ရန္ သီးျခား ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ စီးပြားေရးအတြက္ အေထာက္အကူျပဳျခင္း ထင္းေလာင္စာထုတ္လုပ္မႈ ကြၽန္းသစ္တင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈေၾကာင့္ သစ္ေတာက႑သည္ အစဥ္အလာအား ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိေသာ အိမ္ေထာင္စုမ်ားသည္ ခ်က္ျပဳတ္ရန္ႏွင့္ အေႏြး ျဖင့္ စီးပြားေရးတြင္ အဓိကက်သည့္အခန္းက႑မွ ပါဝင္ေနခဲ့သည္။ ၂၀၁၁ ဓာတ္အတြက္ ထင္း၊ မီးေသြးကို သုံးစြဲၾကသည္။ ထင္းေလာင္စာမွာ ခုႏွစ္တြင္ သစ္တင္ပို႔မႈ ပမာဏတန္ဖိုး US$ ၂.၂ ဘီလီယံနီးပါး အထိ အေသးစား စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္လည္း အေရးႀကီးသည့္ စြမ္းအင္ အထြတ္အထိပ္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း အလြန္အကြၽံ သစ္ထုတ္ ရင္းျမစ္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ယူျခင္းေၾကာင့္ သစ္တင္ပို႔မႈမ်ား က်ဆင္းသြားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သစ္လုံး တင္ပို႔မႈကို ပိတ္ပင္ျခင္းႏွင့္ ႏွစ္စဥ္မွန္မွန္ ထုတ္ယူခြင့္ရွိသည့္ ပမာဏ (AAC) သစ္ေတာေဂဟစနစ္ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား ကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သည္။ သစ္ေတာ ေဂဟစနစ္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား၏ တန္ဖိုးမွာ တစ္ႏွစ္လွ်င္ US$ ၇.၃ • ၂၀၁၅/၁၆ တြင္ သစ္ေတာက႑မွ ရရွိသည့္ ဝင္ေငြမွာ အစိုးရ ဝင္ေငြ ဘီလီယံ ရွိသည္ဟု တြက္ခ်က္ထားသည္။ အဓိကဝန္ေဆာင္မႈ တန္ဖိုးမ်ားမွာ စုစုေပါင္း၏ ၈.၃ ရာခိုင္ႏႈန္း (US$ ၄၈၂ သန္း) ရွိခဲ့သည္ (MEITI စိုက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ အင္းဆက္မ်ား၏ ဝတ္မႈန္ကူးျခင္း (၃၇.၄ ရာခိုင္ႏႈန္း) ၂၀၁၉) ။ ႏွင့္ ဒီေရေတာမ်ားက ငါးမ်ားေပါက္ဖြားရာ ေနရာ(ငါးေနငါးထိုင္ေတာမ်ား) ျဖစ္ေစျခင္း (၁၅.၅ ရာခိုင္ႏႈန္း) တို႔ျဖစ္သည္ (Emerton ႏွင့္ Aung ၂၀၁၃)။ • တရားမဝင္ သစ္တင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈမွာ မွတ္တမ္းဝင္သည့္ တန္ဖိုးထက္ ေလးဆမွ်ရွိသည္ဟု ခန႔္မွန္းခ်က္မ်ားက ေဖာ္ျပၾကသည္ (Raitzer, Samson, and Nam၊ ၂၀၁၅)။ ဒီေရေတာမ်ား ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္မွ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္စဥ္ ဒီေရေတာ ၁၄,၆၁၉ ဟက္တာခန႔္ • ၂၀၁၅/၁၆ တြင္ သစ္ေတာက႑၏ ဂ်ီဒီပီ၌ ပါဝင္မႈမွာ ၀.၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ပ်က္စီးဆုံးရႈံးလွ်က္ရွိရာ အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ ဒီေရေတာ ေဂဟစနစ္ သာရွိသည္။ ဝန္ေဆာင္မႈတန္ဖိုးအတြက္ စီးပြားေရးအရ ဆုံးရႈံးမႈမွာ တစ္ႏွစ္လွ်င္ US$ • သစ္မဟုတ္သည့္ သစ္ေတာထြက္ပစၥည္းမ်ား (NTFPs) ႏွင့္ ထင္း/ ၂.၄ သန္း ျဖစ္သည္(Estoque et al. ၂၀၁၈)။ သို႔ေသာ္လည္း ဤအခ်က္မွာ မီးေသြးထုတ္လုပ္မႈမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ မွတ္တမ္းမဝင္ၾကပါ။ အက်ိဳး စီးပြားေရးကိစၥရပ္တစ္ခုမွ်သာ မဟုတ္ေပ။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ရာသီဥတု ေဘး ဆက္အျဖစ္ ၎တို႔၏စီးပြားေရးဆိုင္ရာတန္ဖိုးမ်ားကို အထက္ေဖာ္ျပ ဒဏ္ ခံရႏိုင္ေခ်အရွိဆုံး ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၿပီး ဒီေရေတာ ပါ ကိန္းဂဏန္းမ်ားတြင္ တိက်စြာ ထည့္သြင္း တြက္ခ်က္ႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။ မ်ားသည္ ျမန္မာ့ကမ္း႐ိုးတန္း ကာကြယ္ရာတြင္ အေရးပါေသာ အခန္း က႑မွ ပါဝင္ေနၾကသည္။ သစ္ေတာ ဆုံးရႈံးျခင္းႏွင့္ အတန္းအစား က်ဆင္းျခင္းတို႔ကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္း ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္သစ္ေတာလုပ္ငန္း ရန္ ေနာက္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ မူဝါဒဆိုင္ရာ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကိုလည္း ၂၀၁၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလအထိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေဒသခံျပည္သူအစု ခ်မွတ္ခဲ့သည္- (၁) ၂၀၁၄ - သစ္လုံးတင္ပို႔မႈ ပိတ္ပင္ျခင္း၊ (၂) ၂၀၁၆/၁၇ - အဖြဲ ႔ပိုင္သစ္ေတာ ၂၄၈,၉၆၇ ဟက္တာကို တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ၎ သစ္ထုတ္ယူမႈ ယာယီရပ္နားျခင္း၊ (၃) ပဲခူး႐ိုးမေဒသအတြင္း သစ္ထုတ္ယူမႈ တို႔ကို အသုံးျပဳသူမ်ားအဖြဲ ႔ (Community Forestry User Groups - ၁၀ ႏွစ္ရပ္နားျခင္းႏွင့္ (၄) ႏွစ္စဥ္ပုံမွန္ ထုတ္ယူခြင့္ရွိသည့္ပမာဏ (AAC) CFUGs) ၄၇၁၁ဖြဲ ႔ သို႔မဟုတ္ အိမ္ေထာင္စု ၁၁၉,၉၈၅ တို႔က တည္ေထာင္ ကိုေလ်ာ့ခ်ျခင္း။ ထားျခင္းျဖစ္သည္။ လက္ရွိ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာလုပ္ငန္း တိုးျမင့္လာျခင္းသည္ ခ်ီးက်ဴးဖြယ္ရာ ျဖစ္သည့္တိုင္ အသုံးျပဳသူမ်ားအဖြဲ ႔ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာမူေဘာင္ အမ်ားအျပားမွာ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈမရွိၾကဘဲ တိုးတက္မႈသည္ အမ်ိဳးသား သစ္ေတာဦးစီးဌာနသည္ ထာဝစဥ္တည္တံ့ ခိုင္ၿမဲသည့္ သစ္ေတာစီမံ သစ္ေတာက႑ ပင္မစီမံကိန္း (National Forest Master Plan)၏ ရည္မွန္း အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း၊ အတန္းအစား က်ဆင္းေနေသာ သစ္ေတာမ်ားကို ျပန္လည္ ခ်က္ျဖစ္ေသာ ၂၀၃၀/၃၁ တြင္ ျပည့္မီရမည့္ ၉၁၉,၀၀၀ ဟက္တာ ထက္ တည္ေထာင္ျခင္း၊ ေရေဝေရလဲေဒသ ကာကြယ္ျခင္း၊ ေဒသခံ ျပည္သူအစု သိသာစြာ ေလ်ာ့နည္း၍ ေနသည္။ အဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာလုပ္ငန္း၊ ဒီေရေတာမ်ား ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ သုေတသနႏွင့္ ု င ျမန္မာႏိင ံ င ္ တ ြ ္ ေဒသခံျပည္သအ ူ စုအဖြဲ ပ႔ ငို ္ သစ္ေတာလုပင ု ေထာက္ ္ န္းကိအ ဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး တို႔ကို တာဝန္ယူေဆာင္ရြက္သည္။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ အပံ့ျပဳရန္ သိသာထင္ရွားသည့္ ဥပေဒႏွင့္ မူဝါဒမူေဘာင္မ်ားကို ခ်မွတ္ခဲ့ၿပီး အၿမဲတမ္း ဝန္ထမ္းအင္အား ၈,၀၀၀ ခန႔္ရွိၿပီး လစ္လပ္ေနသည့္ ေနရာ ျဖစ္သည္။ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ၎တို႔သည္ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္ ၇,၄၀၀ ကို ျဖည့္စြက္ခန႔္ထားရန္ အစီအစဥ္ရွိသည္။ အစဥ္အလာအားျဖင့္ သစ္ေတာလုပ္ငန္း၊ အသုံးျပဳသူမ်ားအဖြဲ ႔ႏွင့္ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာဦးစီးဌာနသည္ တရားမဝင္ သစ္ထုတ္ျခင္းႏွင့္ အလြန္အကြၽံ ထုတ္ သစ္ေတာစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဖြဲ ႔စည္းတည္ေထာင္ရန္ လုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္ ယူျခင္းတို႔ကို ထိေရာက္စြာ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈမွာ အကန္႔အသတ္ရွိခဲ့သည္။ ေျမာက္ေစေသာ ပတ္ဝန္းက်င္တစ္ခုကို တိုး၍ျဖစ္ေပၚလာေစခဲ့သည္။ျပင္ဆင္ ျပဌာန္းခဲ့သည့္ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္သစ္ေတာလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ၫႊန္ ေျမႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ ၾကားခ်က္မ်ား (Community Forestry Instructions - CFI) (၂၀၁၆) သည္လည္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဖြံ ႔ၿဖိဳးမႈကို အားေပးၿပီး ေဒသခံ ျပည္သူ ထုံးတမ္းစဥ္လာ ေျမယာအသုံးျပဳပိုင္ခြင့္ အစုအဖြဲ ႔မ်ားအတြက္ သစ္၊ သစ္ မဟုတ္ေသာ သစ္ေတာထြက္ပစၥည္းႏွင့္ ဝန္ က်န္ရွိေနေသးေသာ သစ္ေတာအမ်ားစုမွာ သစ္ေတာနယ္ေျမ (PFE) ျပင္ပ ေဆာင္မႈမ်ား ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားျခင္းကို အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစသည္။ ရွိ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ႏွင့္ ေျမ႐ိုင္းမ်ားေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။ ထို႔အျပင္ ထို ဤစာတမ္း အေခ်ာသတ္ေနစဥ္ကာလအတြင္း အသစ္ျပင္ဆင္သည့္ CFI သစ္ေတာမ်ားအနက္ မ်ားစြာေသာ အစိတ္အပိုင္းမွာ ထုံးတမ္းစဥ္လာ စီမံ (၂၀၁၉) အား ေမလ ၂၀၁၉တြင္ ထုတျ္ ပန္ခပ ့ဲ ါသည္။ သိျ႔ု ဖစ္ရာ CFI (၂၀၁၉)ႏွင့္ ခန႔္ခြဲမႈ ေအာက္တြင္ ရွိေနၾကဆဲျဖစ္သည္။ ဆက္စပ္သည့္သုံးသပ္မႈမ်ားကိုဤစာတမ္းတြင္ ထည့္သြင္းထားျခင္းမရွိပါ။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ထုံးတမ္းစဥ္လာ ေျမယာအသုံးခ်ပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရး မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္းသို႔ ဦးတည္မည့္ သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိၿပီးေသာ မူဝါဒဆိုင္ရာတုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား လုပ္ငန္းစဥ္ မရွိေပ။ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ႏွင့္ ေျမ႐ိုင္းမ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးေျမအျဖစ္ MRRP (၂၀၁၇-၂၀၁၈ မွ ၂၀၂၆-၂၀၂၇ အထိ) တြင္ ၂၀၂၆ ခုႏွစ္ အသုံးခ်ေရးႏွင့္ ႀကိဳးျပင္ကာကြယ္ေတာ (PPF) ဖြဲ ႔စည္းေရး ရည္မွန္းခ်က္မ်ား မတိုင္မီ သစ္ေတာနယ္ေျမ (PFE) ဧရိယာမ်ားအတြင္းရွိ အတန္းအစား အၿပိဳင္အဆိုင္ ရွိေနၾကသည္။ ဤရည္မွန္းခ်က္မ်ားသည္ က်န္ရွိေနေသး က်ဆင္းေနသည့္ သစ္ေတာမ်ား၊ ပ်က္စီးျပဳန္းတီးၿပီးျဖစ္ေသာ သစ္ေတာေျမ သည့္ သစ္ေတာဧရိယာ အမ်ားအျပားကို ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း ခံရသည့္ အေန မ်ား၊ စုစုေပါင္း ဟက္တာ ၁ သန္းခန႔္ကို ျပန္လည္ကုစားရန္ ရည္မွန္းခ်က္ အထားသို႔ ေရာက္ရွိေစသည္။ ႀကီးမားသည့္ လ်ာထားခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းထားသည္။ ဤ စီမံကိန္း၏ ရည္မွန္းခ်က္ ျပည့္မီေစရန္ သစ္ေတာစိုက္ခင္းမ်ား၊ ေဒသခံ ျပည္သူအစု သစ္ေတာအုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ပိုမိုတိုးတက္ အဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာလုပ္ငန္း၊ သီးႏွံသစ္ေတာ ေရာေႏွာစိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊ သဘာဝ ေကာင္းမြန္ေစျခင္း၏ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား ေတာမ်ား ျပန္လည္ မ်ိဳးဆက္ျခင္းႏွင့္ သဘာဝေတာမ်ားအတြင္း တန္ဖိုးျမႇင့္/ ကြက္လပ္ျဖည့္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္း စသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ေပါင္းစပ္ ေဆာင္ရြက္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကို တိုးျမႇင့္ျခင္း၊ ေတြ ႔ဆုံေဆြးေႏြးျခင္း၊ လူမႈအဖြဲ ႔အစည္း သြားမည္ ျဖစ္သည္။ မွ အားလုံးပါဝင္ေစျခင္းတို႔သည္ ျမန္မာ့သစ္ေတာက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ မႈ၏ အခ်က္အခ်ာက်ေသာ အစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕ ျဖစ္သည္။ ၎တို႔သည္ အမ်ိဳးသားသစ္ေတာက႑ပင္မစီမံကိန္း (၂၀၀၂-၂၀၃၀)တြင္လည္း ႀကိဳး အမ်ိဳးသားအဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ကို အေထာက္ ဝိုင္းသစ္ေတာ (Reserved Forest) ႏွင့္ ႀကိဳးျပင္ ကာကြယ္ေတာ (Protected အကူ ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု ဧရိယာအခ်ိဳ႕ ရွိ ပဋိပကၡမ်ားကိုပင္ Public Forest) မ်ားတိုးျမႇင့္ဖြဲ႕စည္းရန္ ခ်မွတ္ထားသည္။ ရည္မွန္းခ်က္မွာ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္သည္။ ၂၀၃၀ ျပည့္ႏွစ္အထိ သစ္ေတာနယ္ေျမ (PFE) ကို စုစုေပါင္း ေျမဧရိယာ၏ (၂၄.၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ) ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္း သို႔လည္းေကာင္း၊ သဘာဝထိန္းသိမ္းေရး ႏိုင္ငံတကာအေတြ႕အႀကဳံမ်ားက ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာ နယ္ေျမမ်ားကို (၅.၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ) ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသို႔လည္းေကာင္း တိုးျမႇင့္ လုပ္ငန္းႏွင့္ အေသးစား သစ္ေတာစိုက္ခင္းမ်ားသည္ ဘ႑ာေရးအရ ႏွင့္ ရန္ျဖစ္သည္။ ျပည္သူ အစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာ ၉၁၉,၀၀၀ ဟက္တာ တည္ လူမႈေရးအရ အလားအလာေကာင္းေၾကာင္း ျပသေနၾကသည္။ ၎တို႔သည္ ေထာင္ႏိုင္ရန္ကိုလည္း စီမံကိန္းက ကတိျပဳထားသည္။ ေက်းလက္ဝင္ေငြရရွိေရးႏွင့္ သစ္ေတာမ်ား ျပန္လည္ တည္ေထာင္ေရးတို႔ကို လည္း အဓိပၸါယ္ရွိရွိ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ေဒသခံျပည္သူ ဥပေဒအသစ္မ်ားျဖစ္ေသာ သစ္ေတာဥပေဒ (၂၀၁၈)ႏွင့္ ဇီဝမ်ိဳးစုံမ်ိဳးကြဲ အစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတကာ၏ အေကာင္းဆုံး ႏွင့္ သဘာဝထိန္းသိမ္းေရးနယ္ေျမမ်ား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းဆိုင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳေနၾကၿပီး ေဒသခံ ျပည္သူမ်ားအတြက္ ဥပေဒ (၂၀၁၈) တို႔ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါသည္။ ဤျပင္ဆင္ ေျပာင္းလဲခ်က္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈကို အားေပးႏႈိးဆြ၍ ေျမအသုံးခ်ပိုင္ခြင့္ကို ရရွိေစသည့္အျပင္ မ်ားသည္ ႏိုင္ငံ၏ အသြင္ေျပာင္းလဲမႈ အေျခအေနကို ထင္ဟပ္ေစၿပီး ယုံၾကည္မႈ၊ ဝင္ေငြႏွင့္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းမ်ားကို ဖန္တီးေပးေနၾကသည္။ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔မ်ား၏ ထုံးတမ္းစဥ္လာ သဘာဝသယံဇာတမ်ား အသုံးခ်မႈမ်ားႏွင့္ စီမံခန႔္ခြဲမႈတို႔ကို အသိအမွတ္ျပဳသည္။ ဇီဝမ်ိဳးစုံမ်ိဳးကြဲမ်ား ထိန္းသိမ္းေရး၏ အေရးပါမႈကိုလည္း အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံထားသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမာၻ႔ဇီဝမ်ိဳးစုံမ်ိဳးကြဲမ်ား အစုံလင္ဆုံး ေတြ ႔ရွိႏိုင္သည့္ ေနရာမ်ားအနက္ တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ - ႏိုင္ငံအတြင္းမွာသာ ေတြ ႔ရွိႏိုင္သည့္ မ်ိဳးစိတ္ အနည္းဆုံး ၅ မ်ိဳးအပါအဝင္ ႏို႔တိုက္သတၱဝါ မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ႏွင့္ ကမာၻႏွင့္အဝွမ္း မ်ိဳးသုဥ္း ေပ်ာက္ကြယ္ႏိုင္သည့္ အႏၲရာယ္ႏွင့္ ႀကဳံေတြ ႔ေနရသည့္ မ်ိဳးစိတ္မ်ားအနက္ ၁၄၄ မ်ိဳးကို ေတြ ႔ရွိႏိုင္သည္။ အလားတူပင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသ၌ ငွက္မ်ိဳး အစုံလင္ဆုံး ေတြ ႔ရွိရသည့္ ႏိုင္ငံလည္း ျဖစ္သည္။ စဥ္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရန္ သစ္ပင္ေထာင္ စာရင္းေကာက္ယူမႈမွာ သစ္ကုန္ေခ်ာ ျပဳျပင္ထုတ္လုပ္ျခင္းသည္ အေရးတႀကီးလိုအပ္သည္။ ျပည္ပပို႔ကုန္ကို တိုးျမႇင့္ေပးႏိုင္ၿပီး ေက်းလက္ • ပုဂၢလိကစိုက္ခင္းမ်ားအတြက္ လုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ေျမာက္ေစေသာ ပတ္ အလုပ္အကိုင္မ်ားကို ဖန္တီးေပးႏိုင္သည္။ ဝန္းက်င္ကို ဖန္တီးေပးရန္ - စိုက္ခင္းလုပ္ငန္းက႑ကို တြန္းတင္ ေပးႏိုင္ေသာ၊ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ နည္းပညာလႊဲေျပာင္း ေပးျခင္းကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သစ္ကုန္ေခ်ာျပဳျပင္ထုတ္လုပ္ျခင္း အရည္အေသြးကို ပိုမို ျမႇင့္တင္ေပးႏိုင္ေသာ၊ ျမင့္မားသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံၫႊန္း ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းတစ္ခုကို မ်ားကို က်င့္သုံးႏိုင္ေသာ၊ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္အေျခခံ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ လက္ရွိအေျခအေနတြင္ ကမာၻ႔ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား ႏွင့္ ျပင္ပစိုက္ပ်ိဳးသူ အစီအစဥ္မ်ား စသည္တို႔ကို အဖိုးအတန္ဆုံး သစ္မ်ိဳးအခ်ိဳ႕ကို အကန႔္အသတ္ျဖင့္ သို႔မဟုတ္ အေလ အေထာက္အပံ့ေပးေသာ၊ ေဒသခံ ျပည္သူအစုအဖြဲ ႔မ်ားႏွင့္ လက္တြဲ အလြင့္မ်ားေသာနည္းလမ္းျဖင့္ သစ္ကုန္ေခ်ာ ျပဳျပင္ထုတ္လုပ္မႈေၾကာင့္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသာ နာမည္ေကာင္းရွိၿပီး ထုတ္လုပ္မႈလမ္းေၾကာင္း စီးပြားေရးတန္ဖိုးမ်ားကို ဆုံးရႈံးေနရသည္။ ဤအေျခအေနႏွင့္ ဆန႔္က်င္စြာ တစ္ေလ်ာက္ သက္ေသခံခ်က္ ရရွိၿပီးသည့္ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီမ်ားကို ပင္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသည္ လြန္ခဲ့သည့္ ၁၀ ႏွစ္အတြင္း ျမင့္မားေသာ ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ရန္အတြက္ လုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ေျမာက္ေစေသာ ပတ္ဝန္း တန္ဖိုးျမႇင့္ သစ္ထုတ္ကုန္ ျပဳျပင္ထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ သစ္ေတာလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ က်င္ကို ဖန္တီးေပးရန္ လိုအပ္သည္။ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား သစ္ေျချပဳ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း (SME) မ်ား အတြက္ ႀကီးမားေသာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ယခုအခါ ဗီယက္နမ္ • သဘာဝ ထိန္းသိမ္းေရး နယ္ေျမမ်ားကို စုစုေပါင္းေျမ ဧရိယာ၏ ၁၀ သည္ သစ္အေျချပဳပစၥည္းမ်ား တင္ပို႔ရာတြင္ ပၪၥမေျမာက္ အမ်ားဆုံး ရာခိုင္ႏႈန္းသို႔ ေရာက္ရွိသည္အထိ တိုးတက္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ တင္ပို႔သူျဖစ္လာၿပီး ရရွိသည့္ ဝင္ေငြမွာ တန္ဖိုးအားျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံထက္ ရန္။ အဆ ၂၀ ေက်ာ္ခန႔္ရွိသည္။ • ထုံးတမ္းစဥ္လာ ေျမယာ ႏွင့္ သယံဇာတအသုံးျပဳပိုင္ခြင့္ကို အသိ အမွတ္ျပဳႏိုင္ရန္အတြက္ ဆက္စပ္ပတ္သက္သူအားလုံး ပါ၀င္ၿပီး ေရွ႕ဆက္ေဆာင္ရြက္ရန္လုပ္ငန္းမ်ား အဓိပၸါယ္ရွိေသာ လမ္းစဥ္တစ္ခုကို တည္ေဆာက္သြားရန္။ • စိန္ေခၚမႈႀကီးမားေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကို အေကာင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေရရွည္တည္တံ့ ခိုင္ၿမဲသည့္ သစ္ေတာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈကို အထည္ေဖာ္ရန္ သစ္ေတာဦးစီးဌာန၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို တည္ ပိုမိုတိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္းအခ်ိဳ႕ကို CEA ေဆာက္ရန္ - စိန္ေခၚမႈႀကီးမားေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ စာတမ္းက ေထာက္ခံအႀကံျပဳထားသည္။ ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ သစ္ေတာဦးစီးဌာနသည္ ကြၽမ္းက်င္မႈ ကာလတိုအတြက္ ေဆာက္ရြက္ရန္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳထားေသာ လုပ္ငန္း အသစ္မ်ား၊ ဘတ္ဂ်က္၊ နည္းပညာအေထာက္အပံ့ႏွင့္ အရပ္ဖက္ အဖြဲ ႔ မ်ားတြင္ ေအာက္ပါတို႔ ပါဝင္သည္။ အစည္းမ်ား၏ အေထာက္အပံ့တို႔ကို ထပ္မံ၍ လိုအပ္မည္ ျဖစ္သည္။ • သစ္ေတာနယ္ေျမ (PFE) မ်ားအတြင္း ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ႕ပိုင္ သစ္ေတာမ်ား လွ်င္ျမန္စြာတိုးတက္ေစမည့္စနစ္ကို တည္ေဆာက္ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အစီအစဥ္ရွိသည့္ ရန္ - တိုးပြားလာေနေသာ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာမ်ား အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ရန္ စြမ္းေဆာင္ရည္မွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား အကန႔္အသတ္ႏွင့္သာ ရွိေနသည္။ သစ္ေတာဦးစီးဌာနသည္ ေဒသခံ ကမာၻ႔ဘဏ္သည္ သစ္ေတာက႑ဆိုင္ရာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ စီမံကိန္းတစ္ခု ျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္သစ္ေတာမ်ား တည္ေထာင္ျခင္းႏွင့္ အေကာင္ ကို သစ္ေတာဦးစီးဌာနႏွင့္အတူ ေရးဆြဲလွ်က္ရွိသည္။ သစ္ေတာက႑ႏွင့္ အထည္ေဖာ္ျခင္းတို႔ကို လွ်င္ျမန္စြာ တိုးတက္ေစမည့္စနစ္ကို တည္ ဆက္ႏြယ္ေနေသာ အျခားႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားမွာ ေရးဆြဲေနဆဲ စီမံ ေဆာက္ရန္ လိုအပ္ေနသည္။ ဤစနစ္ကို လႊဲေျပာင္းေပးေရး လုပ္ငန္း ကိန္းမ်ား၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအျဖစ္ (၁) ကယား၊ ကရင္ႏွင့္ မြန္ျပည္နယ္ စဥ္မ်ားကို ႐ိုးရွင္းေစျခင္းႏွင့္ အရွိန္ျမႇင့္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ေဒသခံ မ်ားရွိ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္သစ္ေတာႏွင့္ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္ ျပည္သူအစုအဖြဲ႕အား အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ ေထာက္ပံ့မႈ ပိုမို ေကာင္းမြန္ သစ္ေတာ အေျချပဳ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား တည္ေထာင္ျခင္းကို ေထာက္ပံ့ ေစျခင္း၊ ေဒသစီမံခန႔္ခြဲမႈ စနစ္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္ ကူညီျခင္း၊ (၂) ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ဒီေရေတာႏွင့္ သစ္ေတာမ်ား ျပန္လည္ ႏိုင္စြမ္း ရွိေစျခင္းတို႔ျဖင့္ တည္ေဆာက္ႏိုင္သည္။ တည္ေထာင္ျခင္းႏွင့္ ေဒသခံျပည္သူအစုအဖြဲ ႔ပိုင္ သစ္ေတာမ်ား တည္ေထာင္ • သစ္ေတာ ပင္ေထာင္အေျခအေန သိရွိႏိုင္မည့္ စာရင္းေကာက္ယူျခင္း ျခင္းကို ေထာက္ပံ့ကူညီျခင္း (၃) ေဂဟအေျခခံ ခရီးသြားလုပ္ငန္း မူဝါဒႏွင့္ လုပ္ငန္းတစ္ရပ္ကို ေဆာင္ရြက္ရန္ - ထုတ္လုပ္ေရး သစ္ေတာမ်ားတြင္ စီမံခန႔္ခြဲမႈ ဆိုင္ရာ စီမံကိန္း၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအျဖစ္ သဘာဝအေျခခံ အတန္းအစားက်ဆင္းမႈ ျမင့္မားေနသည့္တိုင္ အခ်ိဳ႕ေသာ ဧရိယာမ်ား၌ ခရီးသြားလုပ္ငန္းအား ျမႇင့္တင္ျခင္း စသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား ထည့္သြင္း ေဆာင္ ေရရွည္တည္တံ့စြာ စီးပြားေရးအရ သစ္ထုတ္လုပ္ရန္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိ ရြက္သြားရန္ ေဆြးေႏြးလ်က္ ရွိပါသည္။ ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးအတြက္ ေရွ႕လုပ္ငန္း ရည္ညႊန္း Emerton, L., and Y. M. Aung. 2013. “The Economic Value of Forest Ecosystem Services in Myanmar and Options for Sustainable Financing.” International Management Group, Yangon. Estoque, R. C., S. W. Myint, C. Wang, A. Ishtiaque, T. T. Aung, L. Emerton, M. Ooba, Y. Hijioka, M. S. Mon, Z. Wang, and C. Fan. 2018. “Assessing Environmen- tal Impacts and Change in Myanmar’s Mangrove Ecosystem Service Value due to Deforestation (2000–2014).” Global Change Biology 24: 5391–5410. https://doi.org/10.1111/gcb.14409 MEITI (Myanmar Extractives Industry Transparency Initiative). 2019. EITI Report for the period April 2015 - March 2016 (Draft). EITI Myanmar - Forestry Sector. Report prepared for the Myanmar EITI Multi-Stakeholder Group by Moore Stephens LLP. Raitzer, D., J. Samson, and K. Nam. 2015. “Achieving Environmental Sustainability in Myanmar.” ADB Economics Working Paper Series 467, Asian Develop- ment Bank, Manila. SERVIR-Mekong (Sistema Regional de VIisualización y Monitoreo de MesoAmerica). 2017. ‘’Land Cover Portal.’’ Retrieved at: https://rlcms-servir.adpc.net/ en/landcover/. ဤစာတမ္း အႏွစ္ခ်ဳပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္၊ သစ္ေတာသယံဇာတမ်ားက႑ အစီရင္ခံစာ။ ကမာၻ႔ဘဏ္၊ ၂၀၁၉၊ ဝါရွင္တန္၊ ဒီစီ၊ ကမာၻ႔ဘဏ္ အေပၚအေျခခံ၍ ျပဳစုထားသည္။