SFG1631 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu (MKSİF) ƏTRAF MÜHITIN İDARƏEDILMƏ PLANININ ÇƏRÇIVƏ SƏNƏDI Bakı 2015 QISALTMALAR MKYŞGİL Məcburi Кöçkünlərin Yaşayış Şəraiti və Gəlir İmkanları Layihəsi MKSİF Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu MB Maliyyə Vasitəçisi TTNDA Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyi ƏMTAMP Ətraf Mühitə Təsirin Azadılması və Monitorinq Planı ƏMİP Ətraf Mühitin İdarəedilməsi Planının Çərçivə Sənədi EB Ekoloji Baxış MEQ Məhdud Ekoloji Qiymətləndirmə ƏMTQ Ətraf mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi BYİB Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı BİA Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası QHT Qeyri-Hökumət Təşkilatı 2 MÜNDƏRİCAT ÜMUMİ MƏLUMAT Ətraf mühitin qiymətləndirilməsi A. BYİB Təhlükəsizlik Siyasəti B. Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi B.1. Ekoloji qanunvericilik və qaydalar B.2. Tikinti normaları və qaydaları C. Mikrolayihələrin ətraf mühitə potensial təsiri D. İnstitusional mexanizmlər E. Ekoloji Qiymətləndirmənin icra mərhələləri Ekoloji Qiymətləndirməyə əlavələr Əlavə 1. Ətraf mühit üzrə məlumat vərəqəsi Əlavə 2(a). Ətraf mühitə təsir kateqoriyasının seçimi üzrə ümumi nəzarət cədvəli Əlavə 2(b). Ətraf mühitə təsir dərəcəsi üzrə seçim vərəqəsi Əlavə 3. Ekoloji Baxış (EB) üzrə nəzarət vərəqəsi Əlavə 4. Məhdud Ekoloji Qiymətləndirmə (MEQ) üzrə nümunə forması (içməli su) Əlavə 5. Ətraf mühitin idarədilməsi (ƏMİP) forması A. Təsirlərin zəiflədilməsi planı B. Monitorinq planı Əlavə 6. Mikrolayihələrin nəzarət vərəqəsi Əlavə 6.1. Nəzarət vərəqəsi: Səhiyyə obyektləri Əlavə 6.2. Nəzarət vərəqəsi: Təhsil müəssisələri/İcma mərkəzləri Əlavə 6.3. Nəzarət vərəqəsi: Su təchizatı Əlavə 6.4. Nəzarət vərəqəsi: Kənd və rayon yolları Əlavə 6.5. Nəzarət vərəqəsi: Kanalizasiya və drenaj sistemləri Əlavə 6.6. Sənətkarlıq fəaliyyəti Əlavə 6.7. Kənd təsərrüfatı fəaliyyəti Əlavə 6.8. Maldarlıq fəaliyyəti Əlavə 6.9 İstirahət və əyləncə məkanları Əlavə 6.10. Kiçik sənaye məhsullarının istehsalı Əlavə 7. İş həcmlərinin cədvəli üzrə nümunə (MKSİF-in podratçı təşkilatla bağladığı müqavilənin ayrılmaz hissəsidir) Əlavə 8. ƏMİP üzrə konsultasiyaların xülasəsi 3 ÜMUMİ MƏLUMAT Məcburi Köşkünlərin Yaşayış Şəraiti və Gəlir İmkanlarının Dəstəklənməsi Layihəsi (MKYŞGİDL) əsasən bərpa xarakteri daşıyan işləri əhatə etdiyi üçün mühüm ekoloji məsələlərin qaldırılması gözlənilmir. Lakin infrastruktur mikrolayihələrin identifikasiya və qiymətləndirmə mərhələsində ekoloji təsirlərə baxılması, ekologiyaya təsirlər üçün seçim mexanizmi və onların zəiflədilməsi üzrə planların hazırlanması və ekoloji inkişafın monitorinqi lazımdır. Bu Ətraf Mühitin İdarəedilmə Planı MKYŞGİDL üzrə maliyyələşəcək mikrolayihələrin ekoloji məsələlərinin həlli üçün çərçivə sənədidir. Ətraf Mühitin İdarəedilməsi Planı (ƏMİP) 2004-cü ildə Məcburi Köçkünlərin İqtisadi İnkişafına Yardım Layihəsi üçün tərtib edilmiş Ətraf Mühitin İdarəedilmə Planının Çərçivə Sənədi əsasında hazırlanmışdır. Ətraf Mühitin İdarəedilməsi Planı 2011-ci ildə Dünya Bankı tərəfindən maliyyələşdirilən Məcburi Köçkünlərin Yaşayış Şəraiti və Gəlir İmkanlarının Dəstəklənməsi layihəsi üçün hazırlanmışdır və 2015-ci ildə Əlavə Maliyyələşmə layihəsi üçün yenillənmişdir. Əlavə Maliyyələşmə Layihəsinin əsas məqsədi kiçik həcmli infrastruktur layihələri və mikro- kredit proqramlarının həyata keçirilməsindən ibarətdir. MKYŞGİD layihəsi 3 komponentdən ibarətdir: (i) məcburi köçkün icmaları tərəfindən prioritet kimi müəyyən edilmiş tələbatdan irəli gələn kiçik miqyaslı xidmət və infrastruktur mikrolayihələrinin maliyyələşdirilməsi; Bu komponentə sosial (tibb məntəqələri, uşaq bağçaları, məktəblər, icma mərkəzləri), iqtisadi (çınqıllı yollar, su və elektrik təchizatı şəbəkələri) infrastrukturların, sanitariya obyektlərinin bərpası ilə bağlı mikrolayihələrin maliyyələşdirilməsi daxildir. (ii) məcburi köçkünlərin kompakt halda məskunlaşdıqları ərazilərin bərpası; (iii) bacarıqlar, icmanın səfərbərliyinə sərmayə qoyulması və məcburi köçkünlərin müstəqil qazanc əldə etmək qabiliyyətlərini artıracaq fəaliyyətlərin maliyyələşdirilməsi; Ekoloji təsirlər yalnız birinci və ikinci komponentlər, yəni infrastruktur mikrolayihələr və mikrokreditlər ilə əlaqədar gözlənilir. Layihə ərazisi. Layihə Azərbaycanın ərazisində məskunlaşmış və əsasən 100-dən 1000-dək əhalisi olan məcburi köçkün icmalarını məqsəd kimi götürəcəkdir. Üç il ərzində cəmi təqribən 200 infrastruktur mikrolayihə icra ediləcəkdir. EKOLOJİ QİYMƏTLƏNDİRMƏ A. BYİB Təhlükəsizlik siyasəti Dünya Bankı Bankın maliyyələşdirilməsi üçün təklif edilən layihələrin Ekoloji Qiymətləndirilməsini (EQ) tələb edir ki, onların ekoloji cəhətdən etibarlı və dayanıqlı olmasının təmin edilməsinə kömək etsin və bununla da qərar çıxarmanı təkmilləşdirsin (OP 4.01. Yanvar 1999). Ekoloji Qiymətləndirmə elə bir prosesdir ki, onun həcmi, dərinliyi və təhlil tipi təklif olunan layihənin potensial ekoloji təsiri, təbiəti və həcmindən asılıdır. EQ - layihənin potensial ekoloji risklərini və onun əhatə etdiyi ərazilərə təsirini qiymətləndirir; layihənin alternativlərini yoxlayır; layihənin seçiminin, yerinin, planlaşdırılmasının, dizaynının və icrasının inkişaf 4 etdirilməsi yollarını, layihənin icrası boyu zərərli ekoloji təsirləri minimumlaşdıraraq, zəiflədərək və ya kompensasiya edərək və müsbət təsirləri möhkəmləndirərək müəyyənləşdirir. Bank zəiflədiyi və ya kompensasiyaedici tədbirlərdən daha çox, mümkün olan halda, profilaktik tədbirlərə üstünlük verir. EQ – təbii ətraf mühiti; insan sağlamlığı və təhlükəsizliyini; sosial aspektləri (məcburi köçürmələr, yerli adamlar və mədəni irs obyektləri); və trans-sərhəd və qlobal ekoloji aspektləri nəzərə alır. O, eyni zamanda layihə və ölkə vəziyyətində dəyişənləri; ölkə üzrə ekoloji tədqiqatların nəticələrini; yerli ekoloji tədbirlər planlarını; ölkənin ümumi siyasi çərçivəsini; yerli qanunvericiliyi; ekoloji və sosial aspektlərə aid institusional imkanları; və ölkənin müvafiq beynəlxalq müqavilələr və razılaşmalar üzrə layihənin fəaliyyətlərinə aid öhdəliklərini də nəzərə alır. Dünya Bankı, ET zamanı müəyyən edildiyi kimi, belə ölkə öhdəliklərinə əks olan layihə fəaliyyətlərini maliyyələşdirmir. MKİİYL üzrə EQ prosesinin əhatə dairəsi və dərinliyi təklif olunan mikrolayihələrin spesifik xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq müəyyənləşdirilir. MKİİYL üzrə maliyyələşdirilən icma infrastruktur mikrolayihələrinin, bir qayda olaraq, tam-həcmli Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi prosesinə təkan verməyəcəyi gözlənilir. EQ – potensial icma əsaslı mikrolayihələrin identifikasiyası, qiymətləndirilməsi, icrası və monitorinqi prosesin ayrılmaz hissəsidir. EQ prosesi zamanı nəzərə alınacaq əsas məsələlərə aşağıdakılar daxildir:  Azərbaycanda mövcud olan ekoloji-normativ aktlarla uyğunluq;  sosial təhlil ilə əlaqələr;  alternativlərin təhlili;  ictimai iştirak və təsiri olacaq adamlarla və təşkilatlarla məsləhətləşmələr;  informasiya yayımı. 5 B. Azərbaycanın Respublikasının qanunvericiliyi B.1. Ekoloji qanunvericilik və qaydalar Layihə üzrə aparılan fəaliyyətlər Azərbaycanın cari qanunlarına və qaydalarına uyğun gələcəkdir. Ümumiyyətlə, mikrolayihələr və mikrokreditlər ətraf mühitin pisləşməsinə gətirib çıxarmayacaqdır. Azərbaycanda ətraf mühitin qorunması – «Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında» Qanunla (1999) tənzimlənir. Qanun ətraf mühitin qorunması üzrə dövlətin, ictimai assosiasiyaların və vətəndaşların hüquq və vəzifələrini müəyyənləşdirir. O, Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsinin hazırlanması üçün tələb olunanları, ekoloji keyfiyyət standartlarını, ekologiyaya təsir edən fəaliyyətlərə icazə verilməsi üçün tələb olunanları, ekoloji çirklənmənin profilaktikası və azaldılması, ekoloji monitorinq və nəzarəti, qanun pozucuları üzərinə qoyulan sanksiyaları və ictimaiyyətin rolunu müəyyənləşdirir. Sanitar-epidemioloji təminat, torpaq islahatı, enerji, səhiyyə, su, meşələr, kadastr və torpaqdan istifadə, sənaye və ev tullantıları, fauna, balıq yetişdirmə, ekoloji təhlükəsizlik, su təchizatı və kanalizasiya, atmosferin qorunması və xüsusi qorunan ərazilər kimi spesifik məsələləri tənzimləyən digər qanunlar 1992-ci ildə qəbul edilmişdir. Buna əlavə olaraq, Nazirlər Kabinetinin çoxsaylı qərarları verilmişdir ki, ekoloji qanunvericiliyin və müvafiq Prezident fərman və sərəncamlarının məğzinin şərh edilməsinə kömək edilsin. “Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında” Qanunun 42-ci maddəsinə əsasən, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi – yeni investisiya layihəsinə başlamamışdan əvvəl layihəni hazırlayanlar tərəfindən işə götürülən müstəqil ekspertlərin hazırladığı Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi ərizəsinin və sənədləşmənin yoxlanılması üçün səlahiyyətli orqandır. Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi üçün hüquqi baza yaradan digər əsas qanunlar «Ekoloji təhlükəsizlik haqqında» Qanun (1999) və Azərbaycanda Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi prosesi haqqında Əsasnamədir (1996). ƏMTQ üzrə ərizə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin baş ofisinə və ya yerli ofisə təqdim edilə bilər. ƏMTQ müraciətinə baxılma prosesində Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi aşağıdakı kriteriyaları qiymətləndirir:  təklif olunan layihə yeni texnologiyaları nəzərdə tuturmu;  təklif olunan proseslər və ya texnologiyaların mürəkkəbliyi və həcmi;  gözlənilən ekoloji nəticələr;  təklif olunan layihə yerli əhali üçün əhəmiyyətli dəyişikliklər yaradacaqmı; və  təklifə ictimai rəy. B.2. Tikinti normaları və qaydaları Azərbaycanda mühəndis-axtarış, layihə və tikinti üzrə normalar və qaydalar Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyi tərəfindən idarə edilir. Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyi tərəfindən həyata keçirilən nəzarət tədbirlərin aparılması qaydaları Nazirlər Kabineti tərəfindən (2003 il) təsdiq edilmişdir. Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyinin qaydalarına əsasən bütün tikinti işləri ekoloji tələblər nəzərə alınmaqla aparılmalıdır. Mövcud tikinti qaydalarına əsasən tikinti və yaxud təmir işləri yalnız təsdiq edilmiş layihə (dizayn) sənədləri əsasında aparıla bilər. Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyi mühəndis-axtarış və layihə işlərinin aparılması üçün xüsusi lisenziyalar verir (tikinti işləri üçün lisenziya tələb olunmur). MKSİF infrastruktur mikrolayihələrin dəqiq qiymətləndirilməsi (dizayn) üçün yalnız Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyi dan lisenziya almış konsultant təşkilatları jəlb edəjəkdir. Konsultant təşkilatlar mikrolayihələrin dəqiq qiymətləndirilməsi zamanı mikrolayihənin bütün aspektlərini (və o cümlədən ekoloji aspektini) qiymətləndirməlidir və hazırladığı layihə (dizayn) sənədlərini bütün əlaqədar təşkilatlarla razılaşdırmalıdır. Konsultant 6 mikrolayihə üzrə hazırladığı hesabatda ətraf mühitlə bağlı bölmə hazırlamalıdır və burada ətraf mühitə təsir edən mənfi amilləri aradan qaldırmaq üzrə lazım olan tədbirləri göstərməlidir. Bərpa xarakterli kiçik miqyaslı infrastruktur mikrolayihələrin ətraf mühitə təsiri nisbətən az olduğu üçün bu mikrolayihələr üzrə hazırlanmış layihə-tender sənədləri icma və yerli istismar təşkilatları ilə razılaşdırılması kifayət sayılır. Yeni tikinti ilə bağlı mikrolayihələr ekologiya, yanğın mühafizəsi və digər əlaqədar orqanları ilə razılaşdırılır. C. Mİkrolayihələrin potensial ekoloji təsirləri İnfrastruktur mikrolayihələr Hər bir təsir üçün qəbul oluna biləcək zəiflədici tədbirlər hər bir mikrolayihə növü üzrə əlavələrdə təfərrüatlı verilmiş və aşağıda ümumiləşdirilmişdir. Lakin, təsirlərin dərəcəsi və həcmi öz növləri və həcmlərinə görə fərqlənəcəyinə görə, zəiflədici tədbirlər də dəyişə bilər. Konkret fəaliyyətlər üzrə nəzarət vərəqələri 6.1-6.10 əlavələrində verilmişdir və forma mikro- layihə icraçısı tərəfindən doldurulmalıdır. i. İnfrastruktur mikro-layihələri MKYŞGİD layihəsi çəçivəsində həyata keçirilən mikro-layihələrə üzrə infrastruktur mikrolayihələrə tibb məntəqələri, uşaq bağçaları, məktəblər, icma mərkəzləri, kənd (çınqıl örtüklü) yolları, su və elektrik təchizatı, kanalizasiya və drenaj şəbəkələri və məcburi köçkünlərin müvəqqəti məskunlaşdıqları yataqxanalar və ictimai yaşayış binalarının bərpası daxildir. Tikinti və Ümumi Təsirlər. Ümumiyyətlə, hər bir mikrolayihənin tikintisi üçün ekoloji məsələlərə – ictimaiyyət və tikinti işçilərinin sağlamlığına təhlükə, səs-küy, havanın keyfiyyətini korlayan tozun yaranması, torpaq və/ya suyun neft və mazutdan çirklənməsi, tullantı materialları, yerüstü axınlar və s.; qrunt torpaqların ekskavatorla qazılması və digər artıq materialların torpağa basdırılması, ekoloji cəhətdən həssas sahələrdə risklər, flora və faunanın məhvi riski və s. kimi bir və ya bir neçə ekoloji təsirlər daxil olacaqdır. Hər bir mikrolayihənin icra müddətinin əsasən 4 aydan çox olmaması gözlənildiyinə görə və işlərin eyni zamanda hər bir sahədə ola bilməyəcəyinə görə, benefisiarlar təsirlərin bəzilərini yalnız qısa müddətdə hiss edə bilərlər. Lakin, bəzi təsirlər eyni zamanda uzun müddətli ola bilər, məsələn, səs-küy, ekoloji cəhətdən həssas sahələrə təsirlər və s. Bu təsirlər/risklər, aşağıda və müvafiq əlavələrdə təklif edildiyi kimi, hər bir mikrolayihələrdə spesifik tədbirlər vasitəsilə zəiflədilə bilər. MKSİF-in əvvəlki Azad Olunmuş Ərazilərin Bərpası layihəsi çərçivəsində icra etdiyi infrastruktur mikrolayihələrin əksəriyyəti (təqribən 75%) bərpa xarakterli olmuşdur. Hazırda MKSİF-də rəsmi qeydiyyata alınmamış məcburi köçkünlərin təqdim etdiyi 200-dən artıq mikrolayihə vardır. Məcburi köçkün icmalarının prioritet problemlərinin həlli ilə bağlı olan bu siyahının təhlili göstərir ki, təqdim edilmiş icma infrastruktur mikrolayihələrin 90%-ə qədəri bərpa xarakteri daşıyır. Bu mikrolayihələrin ətraf mühitə təsiri minimal olması gözlənilir. Sosial obyektər: tibb müəssisələri, uşaq bağçaları və məktəblər, icma mərkəzləri. Tibb müəssisələri ilə bağlı mikrolayihələrdən ambulator müalicə üsulla işləyən tibb obyektlərin reabilitasiyasına üstünlük veriləcəkdir. Məcburi köçkünlər tərəfindən məktəblərə dair təqdim edilən mikrolayihələrdən üstünlük əsasən sadələşdirilmiş məktəb (sinif otaqları və müəllimlər otağından ibarət) layihələrinə veriləcəkdir. Sosial obyektlərlə bağlı binalar əsasən kiçik həcmli olacaqdır və belə binaların təmir-bərpası və yaxud tikintisi ilə əlaqədar təsirlər də kiçik olacaqdır. Bu mikrolayihələrlə bağlı əsas problem yığılmış tullantıların kənarlaşdırılmasından ibarət olacaqdır. Xüsusilə vacibdir ki, tibb məntəqələrində yığılan tullantılar məsələsinə 7 mikrolayihənin dəqiq qiymətləndirilməsi (dizaynı) vaxtı diqqət yetirilsin və icra vaxtı monitorinq aparılsın. Əlavə 6.1. və 6.2.-də onların təsirinin zəiflədilməsi üçün istifadə edilə biləcək ən tipik tədbirlərin və təsirlərin icmalı verilmişdir. Su təchizatı şəbəkəsi. Məcburi köçkünlər tərəfindən su təchizat şəbəkələrinə dair təqdim edilən mikrolayihələr lokal əhəmiyyətli şəbəkələr bağlıdır. Su təchizatı şəbəkələrinin təmir-bərpası və yaxud tikintisi ilə əlaqədar təsirlərə ehtiyatların rasional surətdə idarə edilməsi daxildir ki, həddən artıq çox istifadə ilə əlaqəli ekologiyaya mənfi təsirlər olmasın və təchizatın sonrakı istifadəsi zamanı çirklənməni aradan qaldırsın. Cədvəl 6.3.-də bir çox tipik təsirlərin və onları zəiflətmək üçün istifadə edilə biləcək tədbirlərin icmalı verilmişdir. Kənd və yaxud rayon yolları. MKSİF yalnız lokal və icma xarakteri daşıyan çınqıl örtüklü yollarla bağlı mikrolayihələrlə məşğul olacaqdır. Yolların təmir-bərpası və yaxud tikintisi ilə əlaqədar təsirlərə, ümumiyyətlə, səs-küy, havanın keyfiyyətinə təsir və digər belə narahatlıqlar, avtomobil və piyadaların təhlükəsizliyi, drenacla təmin edilməsi və torpaq sürüşməsinin qarşısının alınması üçün istinad divarları və s. kimi digər yardımçı infrastrukturun təminatı daxildir. Əlavə 6.4.-də onları zəiflətmək üçün istifadə edilə biləcək ən tipik təsirləri və tədbirlərin icmalı verilmişdir. Kanalizasiya və drenaj. Kənd yerlərində kanalizasiya üzrə mikrolayihələr əsasən lokal kanalizasiya şəbəkələrinin reabilitasiyasına xidmət edəcəkdir, şəhər ərazilərində isə mərkəzləşdirilmiş kanalizasiya şəbəkələrinin bir hissəsinin bərpası ilə bağlı olacaqdır. Drenaj üzrə mikrolayihələr əsasən açıq tipli drenaj şəbəkələrinə aid olacaqdır. Kanalizasiya və drenajın təmir-bərpası və yaxud tikintisi ilə əlaqədar təsirlər və onları zəiflətmək üçün istifadə edilə biləcək tədbirlər və ən tipik təsirlərin icmalı Əlavə 6.5-də verilmişdir. ii. Gənclər üçün kiçik biznes fəaliyyəti MKİİYL üzrə gənclər üçün kiçik biznes fəaliyyətlərinə sənətkarlıq, xidmət və kənd təsərrüfatı sahəsində və digər fəaliyyətlər daxil olacaqdır. Məcburi köçkünlərin məskunlaşdığı ərazilərdə yaşayış və fəaliyyətinin spesifikasını nəzərə alsaq bəzi açağıdakı təsirləri qeyd edə bilərik. Hər bir təsir üçün qəbul oluna biləcək zəiflədici tədbirlər hər bir fəaliyyət növü üçün əlavələrdə təfərrüatlı verilmiş və aşağıda ümumiləşdirilmişdir. Lakin, təsirlərin dərəcəsi və həcmi öz növləri və həcmlərinə görə fərqlənəcəyinə görə, zəiflədici tədbirlər də dəyişə bilər. Sənətkarlıq. Ümumiyyətlə, hər bir sənətkarlıq növü üçün ekoloji məsələlərə – ictimaiyyət və sənətkarlıq emalatxanasında təmir və layhələr həyata keçirilərkən şəxsin özünün və ya işçilərin sağlamlığına təhlükə, səs-küy, havanın keyfiyyətini korlayan tozun yaranması, torpaq və/ya suyun neft və mazutdan çirklənməsi, tullantı materialları, yerüstü axınlar və s. kimi bir və ya bir neçə ekoloji təsirlər daxil olacaqdır. Hər bir kiçik biznes fəaliyyətinin dəstəklənməsi layihəsinin icra müddətinin əsasən 4 aydan çox olmaması gözlənildiyinə görə və işlərin eyni zamanda hər bir sahədə ola bilməyəcəyinə görə, benefisiarlar təsirlərin bəzilərini yalnız qısa müddətdə hiss edə bilərlər. Lakin, bəzi təsirlər eyni zamanda uzun müddətli ola bilər, məsələn, səs-küy, ekoloji cəhətdən həssas sahələrə təsirlər və s. Bu təsirlər/risklər, aşağıda və müvafiq əlavələrdə təklif edildiyi kimi, hər bir fəaliyyətlər üzrə spesifik tədbirlər vasitəsilə zəiflədilə bilər. Təsirlər və onları zəiflətmək üçün istifadə edilə biləcək tədbirlər və ən tipik təsirlərin icmalı Əlavə 6.6-də verilmişdir. Kənd təsərrüfatı fəaliyyətləri. Gənclərin fəaliyyətinin əsas sahələri kənd təsərrüfatı işləri ilə bağlı ola bilər. Kənd təsərrüfatı işləri zamanı torpağın eroziyası, deqradasiyası, şoranlaşması, torpaqların münbit qatının məhv edilməsi, gübrələrdən və zərərvericilərə qarşı kimyəvi mübarizə vasitələrindən istifadə zamanı təhlükəsizlik qaydalarının pozulması və ifrat istifadə, kənd təsərrüfatı tullantıları ilə ətraf mühitin çirklənməsi kimi bir və ya bir neçə təsirlər olacaqdır. Kənd təsərrüfatı işləri ilə əlaqədar təsirlər və onları zəiflətmək üçün istifadə edilə biləcək tədbirlər və ən tipik təsirlərin icmalı Əlavə 6.7-də verilmişdir. Fəaliyyətlərin qısa müddətdə 8 həyata keçirilməsinə baxmayaraq, bəzi təsirlər, (məsələn torpaq sürüşmələri, şoranlaşma, torpaqların deqradasiyası, bərk məişət tullantıları ilə çirklənmə) uzun müddətli ola bilər. Heyvandarlıq: Fermalarda mal-qara sayının çox olması ətraf mühitə ciddi təsir göstərir. Məsələn, heyvanların içməsi, otlaq sahələrin suvarılması və heyvanların təmizlənməsi kimi müxtəlif işlər üçün su tələb olunur. Mal-qaranın su mənbələrindən nəzarətsiz istifadəsi suyun keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər, belə ki, heyvanlar insanların da istifadə etdiyi suyu çirkləndirərək orada zərərli bakteriyaların toplanmasına səbəb ola bilərlər. Su, torpaq və havanın kənd təsərrüfatında istifadə olunan kimyəvi tullantılar və peyin səbəbindən çirklənməsi kimi təsirlər və bu təsirlərin azaldılması tədbirləri, o cümlədən ən səciyyəvi təsirlər Əlavə 6.8-də qeyd olunmuşdur. Istirahət və əyləncə məkanları dedikdə kafe, kompüter mərkəzləri, foto və video sttudiyalar nəzərdə tutulur. Bu obyektlər tullantı sularını birbaşa təmiz suya axıtdıqları zamanı ətraf mühitə təsir göstərmiş olurlar. Nəticədə ətraf mühit tikinti işləri, məişət tullantılatı, o cümləfən yanacaq və yağlar, çirkab suları, zərərli tullantılarla çirkləndirilir. Digər təsirlər insan fəaliyyətlərinin heyvanlara və ya onların məskəninə yaxın olduğu zaman yaranır. Belə təsirlər tipikdir və lokal xarakter daşıyır. Təsirləri zəiflədici tədbirlər 6.9 Əlavəsində qeyd olunmuşdur. Kanalizasiya və drenaj. Gənclərin fəaliyyəti ilə bağlı layihələr şəhər və kənd yerlərində emalatxanalarda kanalizasiya şəbəkəsinin quraşdırılması, kənd yerlərində isə torpaqlardan istifadə ilə əlaqədar drenaj şəbəkələrinə aid olacaqdır. Kanalizasiya və drenajın təmir-bərpası və yaxud tikintisi ilə əlaqədar təsirlər və onları zəiflətmək üçün istifadə edilə biləcək tədbirlər və ən tipik təsirlərin icmalı Əlavə 6.5-də verilmişdir. iii. Özünə Dəstək Qrupları üçün gəlirgətirən fəaliyyətlər MKİİYL üzrə özünə dəstək qruplarının (ÖDQ) fəaliyyətləri üçün gəlir gətirəcək kiçik müəssisələrin maliyyələşdirilməsi üzrə layihələrə əsasən kənd yerlərindən yaşayan və kasıbçılıq səviyyəsindən aşağı səviyyyədə yaşayan insanların gəlir əldə etməsinə imkan verəcək müəssisələrin yaradılması və fəaliyyəti ilə əlaqədar layihələr daxil olacaqdır. Bu kimi layihələrə məsələn, özünəyardım qruplarının istahsal etdiyi kənd təsərrüfatı məhsullarının toplanması, ilkin emalı və satışı müəssisələri (məsələn, süd qəbulu, emalı və satışı üzrə kiçik müəssisə) ilə, SHG- in kənd təsərrüfatı alətləri ilə təmin edəcək kiçik müəssisələrin fəaliyyəti ilə, xırda tikiş və ya toxuculuq müəssisələri ilə bağlı layihələr və s. olacaqdır. Hər bir təsir üçün qəbul oluna biləcək zəiflədici tədbirlər hər bir mikrolayihə növü üçün Əlavə 6.7 və 6.10-da əlavələrdə təfərrüatlı verilmiş və aşağıda ümumiləşdirilmişdir. Lakin, təsirlərin dərəcəsi və həcmi öz növləri və həcmlərinə görə fərqlənəcəyinə görə, zəiflədici tədbirlər də dəyişə bilər. Kənd təsərrüfatı. Kiçik müəssisələrin fəaliyyəti zamanı torpaqların səhralaşması, istehsalat və məişət tullantıları ilə çirklənəsi, səs-küy, havaya tullantıların artması kimi bir və ya bir neçə təsirlər olacaqdır. Bu təsirlərin/risklərin zəiflədilməsi tədbirləri Əlavə 6.7-də göstərilmişdir. Fəaliyyətlərin bəzi təsirləri, məsələn səhralaşmaya səbəb ola biləcək təsirlər uzun müddətli, digər tədsrlər isə qısa müddətli ola bilər. Digər təsirlər - havanın, suyun, torpağın çirklənməsi lokal xarakterdə olacaqdır. Xırda sənaye məhsulunun istehsalı. Kənd təsərrüfatı məhsullarının toplanması və emalı, toxuculuq və tikişçilik kimi sahələri əhatə edə bilər. Bu fəaliyyətlərin ətraf mühitə təsiri/risklər əhəmiyyətli olmayacaqdır. Bu təsir işçilərin sağlamlığına iş yerlərində zəif təsir edəcək səs-küy, havanın toz ilə çirklənməsi, ətraf mühitə atılacq istehsala və məişət tullantıları, suların çirklənməsi olacaqdır. Bu təsirlər lokal olacaq və onların zəiflədilməsi tədbirləri Əlavə 6.10-da göstərilmişdir. 9 Xidmətlər. Kənd təsərrüfatı işlərinə xidmət edəcək fəaliyyətlərdən, məsələn alətlər və xırda avdanlıqla təminat, SHG-in sosial həyat şəraitinin yaxşılaşmasına təsir edəcək fəaliyyətlərdən ibarət olacaqdır. Bu fəaliyyətlərin ətraf mühitə təsiri/risklər lokal olacaqdır və əsasən, torpaqların və suların məişət tullantıları, neft məhsulları ilə çirklənməsində ifadə olunacaqdır. Bu təsirlərin zəiflədilməsi tədbirləri Əlavə 6.10-da göstərilənlərə müvafiqdir. Yuxarıda qeyd olunan təsirlər bu mərhələdə nəzərdə tutulan işlər üçün əlavələrdə təhlil olunca da əvvəldən müəyyən edilməsi mümkün olumayan və yalnız müraciət edən icmaların prioritetləri əsasında müəyyən edilə bilən mikrolayihələr olacaqdır. Belə təkliflər üçün qeyri- münasib fəaliyyətləri müəyyən edəcək aşağıdakı seçim meyarlarından istifadə olunacaq : - Mühafizə olunan ərazilərdəki fəaliyyətlər və ya mühafizə olunan əraziyə mənfi təsir göstərəcək fəaliyyətlər; - Təbii su hövzələri kimi həssas ərazilərə aradan qaldırılması mümkün olmayan mənfi təsirlər göstərə biləcək fəaliyyət; - Pestisidlərdən istifadə olunması nəzərdə tutulan fəaliyyətlər; - Kimyəvi və digər zərərli maddələrlə torpağın çirlənməsinə səbəb olan maddələr; - Torpaqların deqradasiyasına, şoranlaşmasına və torpaq sürüşmələrinə səbəb olan fəaliyyətlər istisna edilməlidir, - Həmin yerə məxsus və ya mühafizə olunan flora və faunaya mənfi təsirlər göstərəcək, layihə ərazisində meşələrin qırılmasına səbəb olacaq fəaliyyətlər; - Şoranlaşma və erroziya daxil olmaqla torpağın ciddi deqradasiyasına səbəb olaca fəaliyyətlər; - Sel və torpaq sürüşməsi kimi fəlakətlər çətirib çıxardacaq fəaliyyətlər; - Köçürülmə problemi yaradacaq və ya torpağın sahibinin dəyişməsinə səbəb olacaq fəaliyyətlər. Yuxarıda qeyd olunan meyarlardan keçən fəaliyyətlər üçün EQ prosedurları və E bölümündə təsvir olunmuş xüsusi ƏMİP tətbiq olunacaqdır. D. İnstitusional mexanizmlər MKYŞGİD layihəsinə – BİA krediti təsdiq edildikdən sonra seçiləcək mikrolayihələr üçün vəsaitlərin qrantla və ya kreditlə verilməsi daxil olduğuna görə Maliyyə Vasitəçisinin “B” kateqoriyası şamil edilmişdir. “B” kateqoriyalı layihə üçün, Dünya Bankı tələb edir ki, mikrolayihənin təsdiqindən əvvəl, təsdiqedici orqan mikrolayihənin qüvvədə olan müvafiq ekoloji qanunlara və OP/BG/GP 4.01-də təsvir edildiyi kimi, Ekoloji Qiymətləndirmə üzrə Dünya Bankının siyasət və proseduralarına uyğun gəlməsini təsdiq etməlidir. Buna əlavə olaraq, aşağıda təfərrüatlı verilən, ekoloji müvafiqlik üçün prosedurlar və təlimatlara ümumi təsdiq, eyni zamanda Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyindən və digər aidiyyəti üzrə təşkilatlardan da layihənin qüvvəyə minməsindən əvvəl alınmalıdır. MKSİF yeni tikinti ilə bağlı mikrolayihələrin icrası zamanı Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin nümayəndələri də bu mikrolayihələrin qiymətləndirilməsində iştiraka dəvət ediləcəkdir. İqtisadi, maliyyə, institusional və mühəndislik analizlərində olduğu kimi, Ekoloji Qiymətləndirmə (EQ) layihə hazırlığının bir hissəsi olacaqdır və ona görə də bu, layihənin məsləhətçisinin məsuliyyətidir. EQ-yə cəlb olunan icmalar, konsultantlar və məsul hökumət orqanlarıdır. 10 Bütün infrastruktur mikrolayihələrin icrası MKSİF ilə bağlanmış müqavilələrə əsasən yerli podratçı təşkilatlar tərəfindən həyata keçiriləcəkdir. Podratçı təşkilatlar ətraf mühitlə bağlı məsələlərə mikrolayihənin icra müddəti ərzində məsuliyyət daşıyacaqdır və bu barədə müvafiq müddəalar podratçı ilə bağlanılan müqavilənin ayrılmaz hissəsi olan «İş həcmlərinin cədvəlində» (Əlavə 7) qeyd olunacaqdır. MKSİF-in mikrokredit proqramı Vasitəçi Kredit Təşkilatları (VKT) tərəfindən MKSİF ilə bağlanmış müqavilə əsasında həyata keçriləcək.VKT-lər mikrokredit proqramının və VKT ilə bağlanmış müqavilənin əsas hissəsi olan Əlavə C-də təsvir olunmuş müvafiq fəaliyyətlərin icrasında ətraf mühitin idarə olunmasına cavabdehdir. Mikrolayihələr üzrə məsul şəxs, mikrolahiyələrə nəzarət üzrə menecer (LİQ üzvü) mikrolahiyələrin ətraf mühitə təsirinin azaldılması üçün tələb olunan tədbirlərin icrasını təmin etməli, ƏMİP-ə uyğunluğunun monitorinqini keçirməlidir. Icrası başa çatmış mikro-layihələrin, ətraf mühitlə bağlı aspektlər də daxil olmaqla fəaliyyət və istismarına görə mikro-layihə icraçıları və müvafiq yerli istismar təşkilatları məsuliyyət daşıyır. Eyni zamanda mikro-layihədən faydalanan icma da öz növbəsində mikro-layihə obyektinin fəaliyyət və istismarına görə cavabdehdir (Əməliyyat Rəhbərliyi, Əlavə 11 “İcma mikro-layihə komitəsi ilə anlaşma protokolu”). MKSİF əməkdaşları ekoloji standartlara uyğunluğu təmin etməlidirlər. Ətraf mühitin idarə olunması üzrə menecer MKSİF şurasının və LİQ üzvü kimi ətraf mühitin idarə olunması üzrə mütəxəssis lahiyələrin ətraf mühitə təsirinin azaldılması üçün fəaliyyətləri müəyyən etməli və layihənin icra mərhələsində bu fəaliyyətlərin yerinə yetirilməsinə nəzarət etməlidir. E. Ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsinin icra mərhələləri. Aşağıda verilən Sxem 1-də iddiaçılar (icmalar) və MKSİF heyəti tərəfindən təklif hazırlanmasının, qiymətləndirmənin, icranın və monitorinqin hər bir mərhələsində görüləcək tədbirlər təsvir edilir. Məcburi köçkün icmalarının institusional imkanları aşağı olduğundan mikrolayihələr üzrə təkliflər hazırlamasında və onların ilkin qiymətləndirilməsində MKSİF tərəfindən texniki köməklik göstəriləcəkdir. Buraya həmçinin ilkin ekoloji cəhətdən seçim və müvafiq ƏMQ kateqoriyasının təyinatı və müvafiq ƏMQ sənədlərinin hazırlanması da daxildir. ƏMQ sənədləri mikrolayihənin ilkin qiymətləndirilməsinin bir hissəsini təşkil edəcəkdir. Mikro-layihə icraçiları və müvafiq istismar təşkilatları təklif olunan fəaliyyətlərin ətraf mühitə potensial təsirini müəyyən etməli, Ətraf mühit üzrə məlumat vərəqəsi hazırlamalı və tələb olunan zəiflədici tədbirləri müəyyən etməli və razılaşdırmalıdır. Ətraf mühitə təsir dərəcəsinə görə seçim. Ərizə təqdim edən hər bir icma təklif olunan mikro- layihənin ətraf mühitə təsir dərəcəsinə görə ilkin qiymətləndirilməsini aparmalı və ətraf mühitə təsir kateqoriyasını təyin etməlidir. Ətraf mühitə təsir dərəcəsi üzrə ilkin qiymətləndirmə təklif təqdim olunmamışdan əvvəl yerinə yetirilməli, potensialı mənfi təsirlər müəyyən olunmalı və bu təsirlərin aradan qaldırılması tədbirlər təyin edilməlidir. Mikro-layihələr ətraf mühitə təsir kateqoriyasının seçimi üzrə ümumi nəzarət cədvəli Əlavə 2(a) kimi sənədə əlavə edilmişdir. MKSİF əməkdaşları və ya müqavilə ilə işə götürülmüş ekologiya mütəxəssisləri ilkin seçimdə və Ətraf mühitə təsir dərəcəsi üzrə seçim vərəqəsini doldurmaqda ərizəçilərə yardım edəcəkdir. Seçim üzrə nəzarət vərəqəsi Əlavə 2(b) şəklində əlavə edilmişdir. Ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi kateqoriyaları. Seçim əsasında, hər bir mikrolayihəyə dörd ekoloji kateqoriyadan birinə aid edilməlidir:  Ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi (ƏMTQ)- birbaşa və ya vasitəli şəkildə nəzərə çarpacaq təsirlərə malik mikro-layihələr bu kateqoriyaya aiddir. Bu mikro-layihələr MKYŞGİD Layihəsi çərçivəsində maliyyələşdirilməyəcəyi üçün onların tam ekoloji baxışının keçririlməsinə ehtiyac yoxdur. Ətraf mühitə təsirin tam qiymətləndirilməsi üçün 11 adətən mütəxəssis qrupu və obyektlərə dəfələrlə səfər etmək, layihəyə uyğun zəiflədici tədbirlər planı, ətraflı monitorinq və nəzarət planının tərtib edilməsi üçün zaman tələb olunur. Ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi MKSİF-in ətraf mühitin mühafizəsi üzrə mütəxəssisi tərəfindən hazırlanmalıdır.  Məhdud Ekoloji Qiymətləndirmə (MEQ) – ətraf mühitə bəzi təsirləri olan və MKSİF-in ətraf mühitin mühafizəsi üzrə mütəxəssisi tərəfindən yoxlanılmalı olan mikro-layihələr bu kateqoriyaya aiddir. Belə mikro-layihələr B kateqoriyası kimi qiymətləndirilir. MEQ forması mikrolayihənin növünə üzrə spesifik olacaqdır və ətraf mühitin mühafizəsi üzrə mütəxəssi tərəfindən tövsiyə edilən zəiflədəci tədbirlər layihələndirmə mərhələsində nəzərə alınacaqdır. Əlavə 4-də içməli su təchizatı mikrolayihəsi üçün MEQ formasının nümunəsi verilmişdir. Ətraf mühitin mühafizəsi üzrə mütəxəssis ilkin vəziyyəti və obyektə məxsus potensial təsirləri öyrənmək üçün təklif olunan mikro-layihə obyektinə səfər etməlidir. MEQ tələb edən mikrolayihələrdə zəiflədici tədbirlərin həyata keçirildiyini və nəzərdə tutulmayan mənfi təsirlərin olub-olmadığını yoxlamaq üçün icra və fəaliyyət dövründə monitorinq keçirilməlidir. Zəiflədici tədbirlə və monitorinq planlarının hazırlanması üçün tövsiyə olunan formalar Əlavə 5-də (A və B) verilmişdir.  Ekoloji baxış (EB)-nəzərdə tutulan təsirlərin standart nəzarət vərəqəsi və minimal təsiri olan mikro-layihələr üçün zəiflədici tədbirlər. Belə mikro-layihələr C kateqoriyasına aid edilir. EB mikro-layihənin qiymətləndirilməsinin bir hissəsi kimi qəbul edilə bilər. Ümumi ƏMB vərəqəsi Əlavə 3-də verilmişdir.  Heç biri – daha heç bir Ətraf Mühitin Qiymətləndirilməsi aparılmayacaq. EB, MEQ və ya ƏMTQ bu sənədə əlavə olunmuş əlavələrdə verilən ekoloji təlimatlar əsasında olacaqdır və mikrolayihələrə həm mənfi, həm də müsbət potensial ekoloji təsirləri müəyyənləşdirəcəkdir. Dəqiq qiymətləndirmə (dizayn) prosesinin bir hissəsi kimi, mikrolayihənin dizaynerindən (layihəçisindən) mikrolayihədən irəli gələn hər hansı mənfi ekoloji təsirləri zəiflətmək və hər hansı zəruri hüquqi icazələri almaq tələb olunacaqdır. Hazırlanan sənədlərə Əlavə 5-də müəyyənləşdirilən formatda Ətraf Mühitə Təsirlərin Zəiflədilməsi və Monitorinqi Planının (ƏMTZMP) hazırlanması daxil ediləcəkdir. MKSİF-in heyəti bu təlimatda müəyyənləşdirilmiş prosedurlarla uyğunluğu təmin etmək üçün prosesin monitorinqinə cavabdeh olacaqdır və eyni zamanda, bu münasibətdə zəruri olduğu halda benefisiarlara yardım göstərəcəkdir. Hər bir mikrolayihənin həm tikintisi, həm də sonrakı mərhələləri ərzində benefisiar mütəmadi monitorinq aparacaqdır ki, ƏMTZMP-nin tələblərinə və hüquqi icazələrdə müəyyənləşdirilmiş hər hansı digər ekoloji tələblərə müvafiqlik təmin edilsin. Ehtiyac olduğu halda, benefisiarlara MKSİF tərəfindən köməklik göstəriləcəkdir. Prosedurlarla uyğunluğu təmin etmək və təsirləri mümkün qədər çox zəiflətmək üçün tələb olunan hər hansı sonrakı tədbirlər üzrə məsləhət vermək üçün, MKSİF kvalifikasiyalı konsultant firmaları və/ya QHT ilə kontrakt bağlayacaqdır ki, benefisiarları Ekoloji Qiymətləndirmə üzrə təlimatlandırsin, MEQ-nin hazırlanması və təkliflərin ekoloji aspektlərini qiymətləndirmək üçün köməklik göstərsin. MKSİF tərəfindən ekoloji cəhətdən mürəkkəb mikrolayihə qəbul edildiyi halda təcrübəli mütəxəssis işə götürüləcəkdir ki, bu mikrolayihəyə baxsın və məsləhətlər versin, MKSİF-in həyətinə köməklik göstərsin, və mikrolayihə üzrə təyin olunmuş konsultant firmasının işinə nəzarət etsin və ekoloji hesabatlar versin. İcmalara ƏMİP üzrə ilk müşavirə 27.11.2015 tarixində Gəncədə keçirilmişdir. Iştirakçılar Gəncə və ətraf şəhərlərdən (Mingəçevir, Yevlax, Göygöl, Ağdam, Goranboy) olmuşlar. İkinci 04.12.2015-də Bakıda keçirilmiş və iştirakçıları Bakı və Sumqayıt icmalarını təmsil etmişdi. Ətraf mühit təhlükəsizliyi üzrə mütəxəssis bu sənəd və ətraf mühitin mühafizəsi qanunlarının əsas məqsədləri haqqında icmalarla konsultasiya keçirmişdir. 12 Görüşlərin məqsədi icmalara ƏMİP, Dünya Bankı və Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin ətraf mühitin mühafizəsi haqqında tələblərini təqdim etmək idi. Görüşlərdə layihələr üçün mümkün ekoloji təsirlər və yumşaldıcı tədbirlər müzakirə olunub. Bir hədəf kimi qərara alınmışdır ki , məcburi köçkünlər prioritet olaraq ekoloji cəhətdən təhlükəsiz layihələri müəyyən etməyə təşviq edilsin. Görüşlərin gündəliyi və müzakirələr Əlavədə 8-də açıqlanmışdır. 13 Sxem 1. Ekoloji Qiymətləndirmə prosesi Formalaşma Hədəf və təbliğat Məqsəd: ətraf mühitlə bağlı məsələlərin Məqsəd: ətraf mühitlə bağlı məsələlərin mikrolayihə dövrəsinin ən ilkin faydalananlara izah olunmasını təmin mərhələsində nəzərə alınmasının edilməsi təmin edilməsi Tədbirlər: - faydalananların MKSİF-in ətraf Tədbirlər:  tələb olduğu halda mikrolayihəni mühitlə bağlı tələbləri haqqında təqdim edənlərə birbaşa texniki məlumatlandırılması; yardım göstərilməsi və ya onlar - ətraf mühitə müsbət təsir üçün mikrolayihənin göstərəcək mikrolayihələrin formalaşdırılmasında kömək edə dəstəklənməsi; biləcək təcrübəli mütəxəssisin cəlb - Yerli ekoloji strategiyalara edilməsi; uyğunluq  mikrolayihə təklif edənlər tərəfindən ətraf mühitə təsirin azaldılması tədbirlərinin təmin edilməsi. Əlavə 1. ƏTRAF MÜHİT ÜZRƏ MƏLUMAT VƏRƏQƏSİ Təsdiq Qiymətləndirmə Məqsəd: Maliyələşmə üçün daha çox tələbat Məqsəd: Ətraf mühitə təsirlərin təhlilini və olan və ekoloji baxımdan möhkəm olan müvafiq zəiflədici tədbirlərin nəzərdə layihələrin seçimi tutulmasını təmin etmək Tədbirlər:  Mikrolayihə seçildikdən və tələb Tədbirlər:  Tələb olunan ekoloji baxışın növü olunan ekoloji baxış və ya əsasında mikrolayihələrin qiymətləndirilmə başa çatdıqdan kateqoriyalara bölünməsi üçün sonra ekoloji meyarlara uyğun təkiflərin seçilməsi gəldiyi halda təsdiq oluna bilər.  Təsirləri müəyyən edəcək və müvafiq  Ekoloji qiymətləndirmə üzrə zəiflədici tədbirləri planlaşdıracaq tövsiyələr mikrolayihə layihəsinə ekoloji qiymətləndirmə ilə daxil edilmədiyi zaman təsdiq ləğv məhdudlaşan ekoloji baxış və ya tam edilə bilər. ekoloji qiymətləndirmə hesabatı İcra və nəzarət Monitorinq və qiymətləndirmə  Podratçılar üçün mikrolayihələri icra etmək məqsədilə  Ekoloji cəhətdən seçimin və zəiflədiji tədbirlərin ekoloji maddələri olan müqavilələrin hazırlamaq; təsirləri minimumlaşdırmaq üzrə nə dərəcədə  müqavilələrdə tələb olunduğu kimi, ekoloji meyarların və müvəffəqiyyətli olmasını təhlil etmək üçün zəiflədici tədbirlərin mikrolayihələrə şamil olunmasını mikrolayihənin icrası və idarəedilməsi zamanı təmin etmək üçün sahələrə səfərlər etmək; sahələrə səfərlər etmək;  gözlənilməyən təsirlər meydana çıxarsa mikrolayihənin dizaynına və ya icrasına dəyişikliklər etmək tələb etmək  ekoloji təhlil prosesini təkmilləşdirmək üçün dəyşikliklərə ehtiyac olub-olmamasını  Mikrolayihənin tikintisi üçün son ödəmə üçün tələb müəyyənləşdirmək olunan təsdiq  münasibətlərini bilmək üçün podratçı və icma nümayəndələri ilə görüşmək 14 ƏTRAF MÜHİT ÜZRƏ MƏLUMAT VƏRƏQƏSİ (Mikro-layihə icraçısı tərəfindən doldurulmalıdır) Mikro-layihənin adı Mikro-layihənin qısa təsviri Borcalanın fəaliyyət növü Əlavə maliyyələşmə layihəsi çərçivəsində maliyyələşdiriləcək mal/iş/xidmətlərin bəndlər üzrə təsviri (adı, həcmi, qiyməti) Obyektin sahəsi (hektar) və ünvanı Balans təşkilatı Davam etməkdə olan işlər varmı? (bəli/xeyr) Genişləndirmək planları varmı? Yeni tikintidirmi? 15 Əlavə 2a. Ətraf mühitə təsir kateqoriyasının seçimi üzrə ümumi nəzarət cədvəli Tövsiyə olunan Ekoloji Qiymətləndirmə Mikrolayihənin növü yanaşması* yoxdur EB MEQ ƏMTQ Tibb müəssisələri: Bərpa- təmir x Yeni tikinti x Təhsil müəssisələri və icma mərkəzləri Bərpa-təmir X Yeni tikinti x İçməli su təchizatı şəbəkəsi: 200 nəfərdən az X 200 nəfərdən çox, su saxlayan təbəqənin az çirklənməsi və ya x qeyri-mümkünlüyü 200 nəfərdən çox, su saxlayan təbəqənin çirklənməsi x mümkünlüyü Kənd və rayon yolları: Təmir-bərpası X Yeni tikinti x Kommunal sistemlər: X Kanalizasiya və drenaj şəbəkəsi: Ümumi kanalizasiya şəbəkəsi: 200 nəfərdən az X 1000 nəfərdən az x 1,000 nəfərdən çox, mövcud və ya planlaşdırılmış təmizləmə x sistemi 1,000 nəfərdən çox, təmizləyici sistemi yoxdur x Drenaj şəbəkəsi: Təmir-bərpası x Yeni tikinti x İstirahət və əyləncə məkanları Təmir-bərpa işləri x Yeni tikinti x Kənd təsərrüfatı ilə bağlı fəaliyyətlər Təmir və bərpa x Yeni tikinti x 16 Xırda sənaye və sənətkarlıq işləri Təmir bərpa x Yeni tikinti x Ticarət: Ərzaq malları х Qeyri-ərzaq malları х Apteklər х Fermer və kənd təsərrüfatı: Maldarlıq (10 baş inəkdən və 25 baş qoyundan az) х Maldarlıq (10 baş inəkdən və 25 baş qoyundan çox) х Quşçuluq х Arıçılıq х Əkinçilik (25 hektardan az olan sahə üçün) х Əkinçilik (25 hektardan çox olan sahə üçün) х İstehsalat: Ərzaq məhsullarının emalı üzrə kiçik sexlər (1 gündə 1 х tona qədər) Ərzaq məhsullarının emalı üzrə kiçik sexlər (1 gündə 1 х tondan çox) Müxtəlif sənaye üzrə kiçik sexlər х Xidmət obyektləri (bərbərxana, dərzi, avtomobil təmiri, х taksi və s.) 1. */ EB – Ekoloji Baxış, MEQ – Məhdud Ekoloji Qiymətləndirmə, ƏMTQ – Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi. Təklif olunan EB alətləri yalnız tövsiyələrdir, verilmiş mikrokreditə xüsusi vəziyyət daha dəqiq alətin istifadəsinə təhrik edə bilər, lakin o, heç vaxt «aşağı dərəcəli» tövsiyə olunan EQ alətinə və ya yanaşmasına müvafiq olmayacaqdır. 17 Əlavə 2 (b). ƏTRAF MÜHİTƏ TƏSİR DƏRƏCƏSİ ÜZRƏ SEÇİM (ətraf mühitin mühafizəsi üzrə mütəxəssis) 1. Mikro-layihənin adı: ____________________________________________________________________ 2. Mikro-layihə ərizə forması üzrə ətraf mühitə təsir üzrə kateqoriya (A, B və C): _____________________________________________________________________________ 3. Məhdud ətraf mühit qiymətləndirilməsi tələb olunur (B kateqoriyalı mikro-layihələr üçün): ___Bəli/____Xeyr 4. Mikro-layihə nəticəsində ətraf mühitlə bağlı hansı problemlər meydana çıxır: __________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ 5. Ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi tələb olunduğu halda xüsusilə hansı məsələlərə diqqət yetirilməlidir? __________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ 6. Ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi üçün tələb olunan vaxt və vəsait _____________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 7. Mikro-layihə üçün torpaq sahəsinin əldə olunması1 ilə əlaqədar hansı social məsələlər meydana çıxır? 8. Torpaq sahəsi ayrılması ilə əlaqədar sosial təsirlər meydana çıxdığı təqdirdə, social təhlilin keçirilməsi üçün sosial məsələlər üzrə mütəxəssislərə nə qədər zaman ayrılır (proses və formalar köçürülmə qaydaları üzrə çərçivə sənədində təsvir edilmişdir)? _____________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 1 Torpaq sahəsinin əldə olunması dedikdə tikinti məqsədilə daimi və ya müvəqqəti olaraq torpaq sahəsinin istifadəsi və ya satınalınması nəzərdə tutulur. Burada aşağıdakı təsirlər təsvir olunmalıdır: insanların daimi və ya müvəqqəti olaraq başqa yerlərə köçürülməsi, layihə tərəfindən torpağın əldə olunması və ya istifadəsi nəticəsində insanların gəlir imkanlarının dəyişilməsi və yaxud xüsusi mülkiyyət hüquqlarının pozulması, əkinçiliyə təsir. Təsirlər həm satınalınmış, həm də ayrılmış torpaq sahələrinə aid edilə bilər. Buraya həmin torpaq sahəsində yaşayan insanlara, fəaliyyət göstərən ticarət obyektlərinə (kiosklar) təsirlər daxildir. Qeydlərə həmçinin torpaqdan qeyri-rəsmi istifadə edənlər də daxil edilməlidir. 18 Əlavə 3. Ekoloji Baxış (EB) nəzarət vərəqəsi nümunəsi Gözlənilən təsirin növü Təsirin təsviri Təklif olunan zəiflədici tədbir FİZİKİ ƏTRAF MÜHİT Torpağın eroziyası artacaqmı? Alınan sularda çöküntülər artacaqmı? Yerüstü və yeraltı suların çirklənməsi baş verəcəkmi? Tikinti zamanı artıq dərəcədə toz və ya səs-küy olacaqmı? BİOLOJİ ƏTRAF MÜHİT Təbii yaşıllığın məhvi və ya zədələnməsi olacaqmı? Mikrolayihə qorunan ərazinin mərkəzində, yoxsa bufer hissəsindədir? Heyvanlar və ya hər hansı canlı aləm məhv və ya narahat ediləcəkmi? SOSİAL ƏTRAF MÜHİT Təbii mənzərələrin estetik deqradasiyası baş verəcəkmi? Hər hansı bir tarixi və ya mədəni yerin deqradasiyası və ya zədələnməsi olacaqmı? İnsan sağlamlığı üçün təhlükəli olan zəhərli maddələr daşınıb və ya istifadə olunacaqmı? Fərdlərin və ya ailələrin məcburi köçürülməsinə səbəb olacaqmı? Torpaq sahəsi müvəqqəti və ya daimi istifadə üçün ayrılacaq? 19 Əlavə 4. Məhdud Ekoloji Qiymətləndirmə (MEQ) forması: İçməli su mikrolayihələrinə nümunə Aşağıdakılara cavab vermək üçün xahiş edirik qısa təsvirlərdən istifadə edin: 1.0 Mikrolayihənin ümumi təsviri 1.1 Mikrolayihənin təsviri İçməli su baxımından icmadakı hal-hazırki vəziyyət, əlaqədar problemlər və nəzərdə tutulan faydalananlar. 1.2 Tikinti fazaları və mikrolayihə komponentləri Mənbə ərazinin təmizlənməsi, mənbə ərazinin ətrafında yaşıllaşmanın ləğvi, quyu qazılması və s. 1.3 Mikrolayihə təqdimatçıları tərəfindən etiraz edilən alternativlər Əvvəlcə XXX nəzərdə tutulurdu, sonra qeyri-sabit torpaq səbəbindən etiraz edildi. 2.0 Təsir olunan ətraf mühitin təsviri 2.1. Fiziki-kimyəvi ekologiyanın təsviri Su Hava Torpaq Təchizat mənbəyinin, keyfiyyətin, Külək reciminin, tozun olub- Yamacın dikliyi, torpaq- istifadələrin, sanitariya profilaktika olmamasının xüsusiyyətləri dan istifadə, stabillik, üçün zəruriyyət, insanlarda və sukeçirmə, eroziya heyvanlarda əldə etmək imkanının əlamətləri olması üzrə keyfiyyət xüsusiyyətləri 2.2 Bioloji mühitin təsviri Flora Heyvanın/bitki məskənləri və icmalar Təklif olunan ərazidə bitki örtüyünün növü. Meşələr, təbii və qorunan ərazilər, qoruqlar 20 Water Air Soil Qualitative characteristics of Characteristics of wind currents, Slope grades, uses of soil, 2.3 Sosial-iqtisadi ətraf mühitin təsviri Tarixi aspektlər Estetik aspektlər İctimai səhiyyə İnfrastruktur Qəbiristanlıqların, Kənd yerlərinin, Su istehlakı, palçıqların İcmanın təchizat arxeoloci qazıntıların, mənzərələrin olması, sabunlu sudan mənbəyindən, tarixi və mədəni xüsusiyyətləri istifadə ilə əlaqədar müəssisələrdən, sahələrin yeri ölüm və xəstəliklər rezervuarlardan, əsas iqtisadi fəaliyyətlər- dən, drenac sistemlə- rindən istifadə etmək imkanları 3. 0 Mənfi ekoloji təsirlərin müəyyənləşdirilməsi 3.1. Fiziki-kimyəvi ətraf mühit Su Hava Torpaq Su mənbəyinin həddən artıq Toz, səs-küy yaradılması Eroziya və s. istismarı, suyun tükənməsi və s. 3.2 Bioloji mühitə təsirlər Flora Heyvan/bitki məskənləri və icmalar Ağac və bitkilərə təsirlər Təbii ərazilərə, qorunan ərazilərə və ya qoruqlara təsirlər. Water mühitə təsir 3.3 Sosial-iqtisadi Air Soil Overexploitation of water source, Creation of dust, noise Erosion, etc. StagnationTarixi of water, etc. Estetik İctimai səhiyyə İnfrastruktur Abidələrə, arxeoloji Kənd yerlərinin, meşə Su saxlama ərazilərinin Drenaj sistemlətinə qazıntı yerlərinə və zolağlarının və sair yaranmasından irəli təsir,c. sair təsirlər dəyişdirilməsi gələn sağlamlıq riskləri 4.0. Zəiflədi ci təsirlər –Historical Əlavə 4A Aspects Aesthetic Aspects -də verilən Zəiflədici Public Health Plan üçün formatdan Aspects istifadə et. Infrastructure Location of cemeteries, Historical Aspects Characteristics of the Aesthetic Aspects Mortality and morbidity Public Health Aspects Access to supply source, Infrastructure archeological Location ruins, of cemeteries, countryside, views Characteristics of the Mortality associatedand with water morbidity Access to supply plants, and tanks, source, cultural planı 5.0. Monitorinq historical and ruins, archeological – Əlavə views countryside, 4B-də Monitorinq Planı associated with consumption, waterformatdan üçün presence plants, istifadə principal and et. tanks, economic historical sites and cultural consumption, of mud, disposal presence of activities,economic principal drainage sites of mud, soapy water, disposal etc. of systems indrainage activities, the soapy water, etc. community systems in the community Water Air Soil Water Qualitative characteristics of Characteristics of 21 currents, wind Air Soil of soil, Slope grades, uses Qualitative characteristics supply source, of quality, uses, Characteristics of wind presence or absence of dust. currents, stability, Slope permeability, grades, signs of uses of soil, supply source, quality, uses, presence or absence of dust. stability, erosion. permeability, signs of necessity for sanitary erosion. Əlavə 5. Ekoloji İdarəetmə planı forması A. Zəiflətmə Planı Qeydlər (məs. ikinci Qiyməti: Məsuliyyəti: dərəcəli və ya yığılan təsirlər) Zəiflədici Mərhələ Təsir Quraşdırılması Fəaliyyət Quraşdırılması İştismarı təsir Tikintidən  əvvəlki mərhələ Tikinti    Fəaliyyən    İstismarın  dayandırılması   22 Əlavə 5. Ekoloji İdarəetmə planının forması B. Monitorinq planı Qiyməti: Məsuliyyəti: Nə vaxt Nəyə Necə monitori görə monitorin Nə nq parametr Harada q param edilməli lərin Qura Qura monitori edilməlidir etr dir- monitori şdı- İştis- şdı- İştism Mərhələ nq / monito tez-tez nq rılma marı rılma arı edilməli monitorin rinq və ya edilməlid sı sı dir? q edilməl davame ir? avadanlığı idir? dici (seçim nın tipi? tərzdə? üzrə) Ümumi məlumat Tikinti Fəaliyyət İstismarın dayandırılm ası 23 Əlavə 6.1. Nəzarət vərəqəsi: Tibb müəssisələri Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit üst - tullantılardan, xüsusilə tikinti, tibbi və - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması; qatı məişət tullantılarından çirklənməsi - bütün tullantılar üzrə müvafiq təmizləmə, ləğvetmə və saxlama tədbirlərinin görülməsi Torpaq  bəndlərdə, dağ enmələrində və -qeyri-tikinti ərazilərin qorunması; s. torpağın sürüşməsi; -bütün tikinti tullantıların yerli  tullantıların və digər hakimiyyət orqanlarının müəyyən etdiyi materialların torpağa yerlərə daşınması; basdırılması /ekskavatorla işin - torpağa təsiri minimumlaşdırmaq üçün təsiri dizayn işləri; - torpaq sürüşmələrinin riskini minimumlaşdırmaq üçün dik yerlərin və yamaclar üzrə qurğuların layihələndirilməsi, müvafiq drenaj, torpaq stabilizasiyası/yaşıllıq örtüyü- nün təmin edilməsi; - zəruri olan yerlərdə torpağın üst qatının kəsilməsi, saxlanması və tikinti başa çatdıqdan sonra bərpa edilməsi/təkrar istifadəsi; -materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları - - məişət və heyvan tullantıları, tibbi və - zərərli materialların və tullantıların zərərli tullantılar, yanacaq və neft ehtiyatlı saxlanılması, yararlı axın suları çöküntüləri da daxil olmaqla tikinti drenaci ilə təmin edilməsi, zəruri olan tərəfindən ehtiyatların çirkləndirilməsi halda emalı ilə təminat Havanın keyfiyyəti - tikinti zamanı toz və tüstülər (daxili - toza su ilə nəzarət, əks-təqdirdə həm və/ya xarici, sovrulan tikinti tikinti vaxtı, həm də sonra daxili materialları da daxil olmaqla); ərazilərin ventilyasiyası; - göstərilən xidmətlərə əsasən tikintidən - iy verən qurğuların və yerləş- sonra iylər dirilməsinin layihələndirilməsi (ehtiyatlı dizaynı) Akustik ekologiya - tikinti işləri səbəbindən səs-küy -müvafiq tikinti metodları və yaranması ilə əlaqədar törənən avadanlıqlarından istifadəsi; narahatlıq - narahatlığı minimallaşdırmaq üçün iş vaxtının müəyyənləşdirilməsi Bioloji ətraf mühit Canlı təbiət - canlı təbii varlıqların narahat edil- - tullantıları müvafiq olaraq saxlan-ması, məsi, xüsusilə tullantılardan düz- emal və ya ləğv edilməsi gün ləğv edilməməsi səbəbindən 24 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fauna və Flora - tullantıların düzgün ləğv edilməməsi - tullantıları müvafiq olaraq saxlanma-sı, səbəbindən məhvolma və ya deqra- emal və ya ləğv edilməsi dasiya Sosial ətraf mühit Estetika və  tamamlanmış işlərin yerli əyani  işlərin diqqətli dizaynı və mənzərələr təsiri və təbii mənzərələrə yerləşdirilməsi; müdaxilə, yaşıl-lıqların və  məhv edilmiş ağacların, sərhəd ağacların itməsi; qurğularının bərpa edilməsi və  tikinti vaxtı və sonra səs-küy, s. iş ərazilərini yenidən toz, tullantılar və s. yaşıllaşdırılması;  tikinti ərazilərində işin ehtiyatla dayandırılması və tullantıların idarə edilməsi;  eyni zamanda bax Torpaq, Havanın keyfiyyəti və Akustika İnsan sağlamlığı - tikinti vaxtı və sonra sağlamlıq və - təcrübəli podratçıların təyin edilməsi, təhlükəsizlik riskləri, xəstələrin kontrakt sənədlərinə təhlükəsizlik və tikintiyə getmək imkanı, rahatlığının ekoloji tələblərin daxil edilməsi, pozulması; zəiflədici tədbirlər üzrə məlumatın - təhlükəli tikinti materiallarından, tibbi verilməsi, yaxşı nəzarəti, ehtiyatlı xidmətlərdən-avadanlıq, dərmanlar, planlaşdırma və iş fəaliyyətinin tullantılar və s. və emal edilməmiş qrafikləşdirilməsini, icmaların cəlb tullantılar, xüsusilə tibbi tullantılardan edilməsini, zərərli əraziləri hasarlamağı sağlamlığa təsirlər vurğulamaq üçün potensialın yaradılması; - işlərin diqqətli dizaynlaşdırılması və yeni ən müvafiq texnologiyanın seçimində əsaslanaraq tullantıların düzgün ləğvi, əməliyyat və istismar üzrə təlim və istismar planları Tarixi/ Mədəni - tarixi və təbii landşaftların - tarixi və təbii landşaftların yerlərinə yerlər zədələnməsi /deqradasiyası/ ləğvi yaxın ərazidə işin təcili dayandırılması, aidiyyatı təşkilatlardan müvafiq təlimatların gözlənilməsi 25 Əlavə 6.2. Nəzarət vərəqəsi:Təhsil müəssisələri/ İcma mərkəzləri Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit - tullantılardan, xüsusilə tikinti və - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması; üst qatı məişət tullantılarından çirklənməsi -bütün tullantılar üzrə müvafiq təmizləmə, ləğvetmə və saxlama tədbirlərinin görülməsi Torpaq - bəndlərdə, dağ enmələrində və s. - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması; torpağın sürüşməsi; - bütün tikinti tullantıların yerli - tullantıların və digər materialların hakimiyyət orqanlarının müəyyən etdiyi torpağa basdırılması /ekskavatorla yerlərə daşınması; işin təsiri -torpağa təsiri minimumlaşdırmaq üçün dizayn işləri; -torpaq sürüşmələrinin riskini minimumlaşdırmaq üçün dik yerlərin və yamaclar üzrə qurğuların layihələndirilməsi, müvafiq drenaj, torpaq stabilizasiyası/yaşıllıq örtüyü-nün təmin edilməsi; - zəruri olan yerlərdə torpağın üst qatının kəsilməsi, saxlanması və tikinti başa çatdıqdan sonra bərpa edilməsi/təkrar istifadəsi; -materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları - - məişət və heyvan tullantıları, tibbi və - zərərli materialların və tullantıların zərərli tullantılar, yanacaq və neft ehtiyatlı saxlanılması, yararlı axın suları çöküntüləri da daxil olmaqla tikinti drenaji ilə təmin edilməsi, zəruri olan tərəfindən ehtiyatların çirkləndirilməsi halda emalı ilə təminat Havanın keyfiyyəti - tikinti zamanı toz və tüstülər (daxili - toza su ilə nəzarət, əks-təqdirdə həm və/ya xarici, sovrulan tikinti tikinti vaxtı, həm də sonra daxili materialları da daxil olmaqla); ərazilərin ventilyasiyası - göstərilən xidmətlərə əsasən tikintidən sonra iylər Akustik ekologiya - tikinti işləri səbəbindən səs-küy -müvafiq tikinti metodları və yaranması ilə əlaqədar törənən avadanlıqlarından istifadəsi; narahatlıq - narahatlığı minimallaşdırmaq üçün iş vaxtının müəyyənləşdirilməsi Bioloji ətraf mühit Canlı təbiət - canlı təbii varlıqların narahat - tullantıları müvafiq olaraq saxlanması, edilmə-si, xüsusilə tullantılardan emal və ya ləğv edilməsi düzgün ləğv edilməməsi səbəbindən 26 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fauna və flora - tullantıların düzgün ləğv edilməməsi - tullantıları müvafiq olaraq saxlanması, səbəbindən məhvolma və ya emal və ya ləğv edilməsi deqradasiya Sosial ətraf mühit Estetika və - tamamlanmış işlərin yerli əyani - işlərin diqqətli dizaynı və yerləşdiril- mənzərələr təsiri və təbii mənzərələrə məsi; müdaxilə, yaşıllıqların və ağacların - məhv edilmiş ağacların, mühafizə məhvi; zolağlarının bərpa edilməsi və s. iş - tikinti vaxtı və sonra səs-küy, toz, ərazilərini yenidən yaşıllaşdırılması; tullantılar və s. - tikinti ərazilərində işin ehtiyatla dayandırılması və tullantıların idarə edilməsi; - eyni zamanda bax Torpaq, Havanın keyfiyyəti və Akustika İnsan sağlamlığı - tikinti vaxtı və sonra sağlamlıq və - təcrübəli podratçıların təyin edilməsi, təhlükəsizlik riskləri, rahatlığının kontrakt sənədlərinə təhlükəsizlik və pozulması; ekoloji tələblərin daxil edilməsi, - təhlükəli tikinti materiallarından və zəiflədici tədbirlər üzrə məlumatın emal edilməmiş tullantılardan verilməsi, yaxşı nəzarəti, ehtiyatlı sağlamlığa təsirlər planlaşdırma və iş fəaliyyətinin qrafikləşdirilməsini, icmaların cəlb edilməsini, zərərli əraziləri hasarlamağı vurğulamaq üçün potensialın yaradılması; -işlərin diqqətli dizaynlaşdırılması və yeni ən müvafiq texnologiyanın seçimində əsaslanaraq tullantıların düzgün ləğvi, əməliyyat və istismar üzrə təlim və istismar planları Tarixi/ Mədəni - tarixi və təbii landşaftların - tarixi və təbii landşaftların yerlərinə yerlər zədələnməsi /deqradasiyası/ ləğvi yaxın ərazidə işin təcili dayandırılması, aidiyyatı təşkilatlardan müvafiq təlimatların gözlənilməsi 27 Əlavə 6.3. Nəzarət vərəqəsi: Su təchizatı Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit - material saxlanması, nəqliyyat hərəkətinə - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması, yüksək üst qatı və s. görə torpağın quruluşunun zərərli vəziyyətlər zamanı həssas ərazilərdə zədələnməsi; işlərin aparılmasından çəkinmək, - ekskavatorla iş zamanı torpağın üst münbit müvəqqəti nəqliyyat yolları ilə müvafiq qatının dağılması; olduğu halda təminat, zədələnmiş - tullantıların və digər materialların torpağa ərazilərin bərpası; basdırılması/ekskavatorla işin təsiri; - zəruri olan yerlərdə torpağın üst qatının - nəzarətsiz olaraq torpağın üst qatının kəsilməsi, saxlanması və tikinti başa yuyulması və çirkli su axınları səbəbindən çatdıqdan sonra bərpa edilməsi; torpağın eroziyası - torpağın stabilliyini təmin etmək üçün drenaj və digər tullantıların emalı üzrə qurğuların layihənin (dizaynın) hazırlanması Torpaq - tikinti zamanı torpağın zədələnməsi, - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması; bəndlərdə, dağ enmələrində və s. torpağın - torpağa təsiri minimumlaşdırmaq üçün sürüşməsi; dizayn işləri; - tullantıların və digər materialların torpağa -torpaq sürüşmələrinin riskini basdırılması/ekskavatorla işin təsiri minimumlaşdırmaq üçün dik yerlərin və yamaclar üzrə qurğuların layihələndirilməsi, müvafiq drenaj, torpaq stabilizasiyası/yaşıllıq örtüyünün təmin edilməsi; - zəruri olan yerlərdə torpağın üst qatının kəsilməsi, saxlanması və tikinti başa çatdıqdan sonra bərpa edilməsi/təkrar istifadəsi; - materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları - ehtiyatlarda, axın rejimlərində və s.-də - davamlı istifadənin müəyyənləşdirilməsi dəyişikliklərə səbəb olan həddən artıq (tələb olunduğu kimi test); istismar, aşağı byef istifadəçilərin/digər - hakimiyyət orqanları və icmalarla birlikdə istifadəçilərə mümkün təsiri (əgər yeraltı ehtiyatların planlaşdırılması və sulardırsa) idarəetməsi, - işçi layihə (diqqətli dizayn) – mümkün olan yerdə təbii drenacın aparılması, müvafiq kanalizasiya drenacının təmin edilməsi/zərərli tullantıların sanitariya profilaktikası; -diqqətli dizayn, heyvanlara nəzarət/qo- runması, kənd təsərrüfatı, təhlükəli materiallar-yanacaq (saxlanması da daxil olmaqla) və s. 28 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Havanın - tikinti zamanı toz və tüstülər; - toza su ilə nəzarət, tikinti metodlarına, iş keyfiyyəti - axın sularının emalından yaranan təsirlər vaxtına, maşın surətinə nəzarət; - icma daxilində iri işləri minimumlaşdırılması; - müvafiq dizayn, əməliyyat və istismar üzrə təlim, təhlükəsizlik Akustik ekologiya - tikinti işlərindən, nasos stansiyalarından, -müvafiq tikinti metodları və əgər evlərə yaxındırsa, səs-küy yaradılması avadanlıqlarından istifadəsi; üzrə narahatlıq - narahatlığı minimallaşdırmaq üçün iş vaxtının müəyyənləşdirilməsi; - yaşayış ərazilərinin arasından yolların, avtomobillərin (xüsusilə iri yük) sürətlərinin məhdudlaşdırılması Bioloji ətraf mühit Canlı təbiət - canlı təbiət tikinti tərəfindən törədilən - boru kəmər və qurğuların ehtiyatlı narahatlıq, məs.: toz, səs-küy, yerləşdirilməsi, istiqaməti, dizaynı, işlərin qeyrimövsümi işlər, yeni işlərin pis vaxtı (mövsümi); yerləşdirilməsi, emal edilməmiş - tullantılar basdırılan ərazilərinin və sahəyə tullantıların ləğvi; yaxın olan/onun daxilində olan həssas - su ehtiyatları recimində dəyişikliklər ərazilərin qorunması üsullarının diqqətlə seçilməsi; - minimum mövsümi axın tələbləri ilə müvafiqliyin təmin edilməsi Fauna və flora - tikinti vaxtı və ondan sonra itkilər və ya - təsirləri minimumlaşdırmaq üçün ehtiyatlı deqradasiya, xüsusilə qeyri-mövsümi iş, yerləşdirmə, istiqamətləndirmə, və/ya ekoloji rejimlərdə dəyişikliklər və s. dizayn, xüsusilə hər hansı həssas/nadir səbəblərdən (bax. eyni zamanda yuxarı) cinslər üçün; - müvafiq tikinti metodlarının seçilməsi; - sahəyə yaxın/onun daxilində həssas ərazilərin qorunması Sosioloji ətraf mühit Estetika və - tamamlanmış işlərin yerli əyani təsiri və - işlərin diqqətli dizaynı və yerləşdirilməsi mənzərələr təbii mənzərələrə müdaxilə, yaşıllıqların və məhv olmuş ağacların, sərhəd qurğularının ağacların məhvi tikinti vaxtı və sonra səs- bərpa edilməsi və s. iş ərazilərini yenidən küy, toz, tullantılar və s. yaşıllaşdırılması; -tikinti ərazilərinin istismarının dayandırılması və tullantıların idarə edilməsi; - Bax eyni zamanda Torpaq, Havanın keyfiyyəti və Akustika hissələrinə 29 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər İnsan sağlamlığı - tikinti vaxtı və sonra sağlamlıq və - təcrübəli podratçıların təyin edilməsi, təhlükəsizlik riskləri; kontrakt sənədlərinə təhlükəsizlik və - təhlükəli tikinti materiallarının ekoloji tələblərin daxil edilməsi, zəiflədici tullantılarından, zərərli sulardan və düzgün tədbirlər üzrə məlumatın verilməsi, təmizlənməmiş sudan yaranan xəstəliklər ehtiyatlı planlaşdırma və iş fəaliyyətinin və sağlamlığa təsirlər qrafikləşdirilməsini, icmaların cəlb edilməsini, zərərli əraziləri hasarlamağı vurğulamaq üçün potensialın yaradılması Tarixi/Mədəni - tarixi və təbii landşaftların zədələnməsi - işlərin ehtiyatlı yerləşdirilməsi/ yerlər /deqradasiyası/ ləğvi istiqamətləndirilməsi: layihənin ehtiyatlarına/ ərazilərinə dair xüsusi tədbirlər; - tarixi və təbii landşaftların yerlərinə yaxın ərazidə işin təcili dayandırılması, aidiyyatı təşkilatlardan müvafiq təlimatların gözlənilməsi 30 Əlavə 6.4. Nəzarət vərəqəsi: Kənd və rayon yolları Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit üst - material saxlanması, nəqliyyat - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması, qatı hərəkətinə və s. görə torpağın yüksək zərərli vəziyyətlər zamanı quruluşunun zədələnməsi; həssas ərazilərdə işlərin - tullantıların və digər materialların aparılmasından çəkinmək, torpağa basdırılması/ekskavatorla iş müvəqqəti nəqliyyat yolları ilə zamanı torpağın üst qatının müvafiq olduğu kimi təminat, dağılması; zədələnmiş ərazilərin bərpası; - nəzarətsiz olaraq torpağın üst qatının -zəruri olan yerlərdə torpağın üst yuyulması səbəbindən torpağın qatının kəsilməsi, saxlanması və eroziyası tikinti başa çatdıqdan sonra bərpa edilməsi; - torpağın stabilliyini təmin etmək üçün drenaj və digər tullantıların emalı üzrə qurğuların dizaynını hazırlanması Torpaq - tikinti zamanı torpağın zədələnməsi, - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması, bəndlərdə, dağ enmələrində və s. torpağa təsiri minimumlaşdırmaq torpağın sürüşməsi; üçün dizayn işləri; - tullantıların və digər materialların - torpaq sürüşmələrinin riskini torpağa basdırılması/ekskavatorla işin minimumlaşdırmaq üçün dik təsiri yerlərin və yamaclar üzrə qurğuların layihələndirilməsi, müvafiq drenaj, torpaq stabilizasiyası/ yaşıllıq örtüyünün təmin edilməsi; - zəruri olan yerlərdə torpağın üst qatının kəsilməsi, saxlanması və tikinti başa çatdıqdan sonra bərpa edilməsi/təkrar istifadəsi; - materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları - tikinti zamanı və sonra yerüstü və - mümkün olan yerdə təbii drenajın yeraltı su rejiminin pozulması; diqqətli dizaynı və istismarı, - məişət və heyvan tullantıları, zərərli alternativ istiqamətlərin nəzərə tullantılar, yanacaq və neft çöküntülər alınması; də daxil olmaqla tikinti tərəfindən - zərərli materialların və tullantıların ehtiyatların çirkləndirilməsi/zərərli ehtiyatla saxlanılması, yeraltı axın edilməsi, sel riskinin artması suları drenajının təmin edilməsi; - axın sürətlərinin zəiflədilməsi, lazım olarsa su toplama gölməçələrinin yarıdılması 31 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Havanın keyfiyyəti - yolun üst qatı səbəbindən, tikinti - toza su ilə nəzarət; zamanı və sonra toz yaranması; -tikinti metod və avadanlıqdarına, iş - tikinti zamanı nəqliyyat tüstüləri və vaxtına nəzarət; tikintidən sonra onların mümkün artımı - tikinti zamanı və sonra yaşayış yerləri ilə əlaqədar yerlərdə avtomobil sürətlərini məhdudlaşdırmaq Akustik ekologiya - tikinti zamanı və sonra tikinti - narahatlılığı minimallaşdırmaq işlərindən, nəqliyyat səbəbindən-sürət, üçün iş vaxtına nəzarət; kəmiyyət və nəqliyyat növünün - müvafiq tikinti metodları və tipindən asılı olaraq səs-küy yaranması avadanlıq-larından istifadə; ilə əlaqədar törənən narahatlıq - müvafiq dizayn və yol işarələrindən istifadə edərək yaşayış ərazilərinin arasından yolların, avtomobillərin sürətlərinin, xüsusilə, iri yük maşınlarının sürətlərinin məhdudlaşdırılması Bioloji ətraf mühit Canlı təbiət -tikinti zamanı və sonra canlı varlıqların - tikililərin diqqətli yerləşdirilməsi/ narahat edilməsi və ya məhvi və istiqaməti/dizaynı (xüsusilə yeni qorunan ərazilərin sakitliyinin yollar üçün) və/ya işlərin vaxtı pozulması (mövsümi); - tullantılar basdırılan ərazilərinin və sahəyə yaxın olan/onun daxilində olan həssas ərazilərin qorunması metodlarının diqqətlə seçilməsi Fauna və flora - tikinti vaxtı və ondan sonra itkilər və - təsirləri minimumlaşdırmaq üçün ya deqradasiya, xüsusilə qeyri- ehtiyatlı yerləşdirmə, mövsümi iş, ekoloji recimlərdə istiqamətləndirmə, və/ya dizayn, dəyişikliklər və s. səbəblərdən, məs, xüsusilə hər hansı həssas/nadir intensiv hərəkət zamanı yolda artan cinslər üçün; ölümlər və s. səbəbindən canlı təbiətin - tikililərin yeri və/ya istiqaməti məhvi (eyni zamanda bax yuxarı) üçün alternativ istiqamətlərin nəzərə alınması; - müvafiq tikinti metodlarının seçilməsi; - sahəyə yaxın/onun daxilində həssas ərazilərin qorunması; -müvafiq olduğu kimi, mövsümi iş 32 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Sosial ətraf mühit Estetika və mənzərələr - tamamlanmış işlərin yerli əyani təsiri - işlərin diqqətli dizaynı və və təbii mənzərələrə müdaxilə, yerləşdiril-məsi; yaşıllıqların və ağacların məhvi; -məhv edilmiş ağacların, mühafizə - tikinti vaxtı və sonra səs-küy, toz, zolaqlarının bərpa edilməsi və s. iş tullantılar və s. ərazilərini yenidən yaşıllaşdırılması; - tikinti ərazilərində işin ehtiyatla dayandırılması, tikinti ərazilərin bərpası, tullantıların idarə edilməsi; - eyni zamanda bax Torpaq, Havanın keyfiyyəti və Akustika İnsan sağlamlığı - tikinti vaxtı və sonra sağlamlıq və -təcrübəli podratçıların təyin təhlükəsizlik riskləri; edilməsi, kontrakt sənədlərinə - təhlükəli tikinti materiallarından və təhlükəsizlik və ekoloji tələblərin tullantılardan yaranan xəstəliklər və daxil edilməsi, zəiflədici tədbirlər sağlamlığa təsirlər, piyada və üzrə məlumatın verilməsi, yaxşı avtomobil qəzaları; nəzarət, ehtiyatlı planlaşdırma və iş - zərərli maddələrin nəqli fəaliyyətinin qrafikləşdirilməsini, icma-ların cəlb edilməsini, zərərli əraziləri hasarlamağı vurğulamaq üçün poten-sialın yaradılması; - tullantıların düzgün məhvi; -təhlükəli yerlərdə təhlükəsizlik tədbirləri, hasarlama, yol nişanları daxil olmaqla düzgün dizaynlaşdırılma; -yaşayış yerlərində təhlükəli materialların nəql edilməsinin məhdudlaşdırılması - sosial təsiri minimumlaşdırmaq İnsan icmaları sosial dəyişikliklər (yeni yollar) üçün müvafiq dizayn (bax ümumiyyətlə yuxarı) Tarixi/Mədəni yerlər - tarixi və təbii landşaftların - işlərin ehtiyatlı yerləşdirilməsi/ zədələnməsi /deqradasiyası/ ləğvi istiqamətləndiriməsi: layihənin tanınan ehtiyatlarına/ ərazilərinə dair xüsusi tədbirlər; - tarixi və təbii landşaftların yerlərinə yaxın ərazidə işin təcili dayandırılması, aidiyyatı təşkilatlardan müvafiq təlimatların gözlənilməsi 33 Əlavə 6.5. Nəzarət vərəqəsi: Kanalizasiya və drenaj sistemləri Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit üst - material saxlanması, tikinti yolu və s. - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması, qatı görə torpağın quruluşunun yüksək zərərli vəziyyətlər zamanı zədələnməsi; həssas ərazilərdə işlərin - tullantılar və digər materialların aparılmasından çəkinmək, torpağa basdırılması/ekskavatorla iş müvəqqəti nəqliyyat yolları ilə zamanı münbit qatının dağılması; müvafiq olduğu halda təminat, - nəzarətsiz olaraq torpağın üst qatının zədələnmiş ərazilərin bərpası; yuyulması səbəbindən torpağın - zəruri olan yerlərdə torpağın üst eroziyası; qatının kəsilməsi, saxlanması və - başlanğıc nöqtəsində çirklənmə, tikinti başa çatdıqdan sonra bərpa xüsusilə yeraltı suların mümkün edilməsi; çirklənməsinə gətirib çıxarma - torpağın stabilliyini təmin etmək üçün drenac və digər tullantıların emalı üzrə qurğuların dizaynını hazırlanması Torpaq - bəndlərdə, dağ enmələrində və s. - qeyri-tikinti ərazilərin qorunması, torpağın sürüşməsi; torpağa təsiri minimumlaşdırmaq - tullantıların və digər materialların üçün dizayn işləri; torpağa basdırılması/ekskavatorla işin -torpaq sürüşmələrinin riskini təsiri minimumlaşdırmaq üçün dik yerlərin və yamaclar üzrə qurğuların layihələndirilməsi, müvafiq drenaj, torpaq stabilizasiyası/yaşıllıq örtüyünün təmin edilməsi; - zəruri olan yerlərdə torpağın üst qatının kəsilməsi, saxlanması və tikintidən sonra bərpa edilməsi/təkrar istifadəsi; - materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması 34 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Su ehtiyatları - tikinti zamanı və sonra yerüstü və - zərərli material və tullantıların yeraltı su reciminin pozulması; ehtiyatlı saxlanılması, yararlı axın - məişət və heyvan tullantıları, zərərli suları drenacı; tullantılar, yanacaq və neft çöküntülər - çirklənməni minimumlaşdırmaq də daxil olmaqla tikinti tərəfindən üçün kanalizasiya sularının ehtiyatların çirkləndiril-məsi/zərərli təmizlənməsi üçün müvafiq edilməsi, kanalizasiya və axın suları – texnologiyanın seçilməsi, xüsusilə xüsusilə başlanğıc nöqtəsindən, əgər həssas yerlərdə (məs, içməli su mövcud kollektora birləşdirilibsə; mənbəyinə yaxın yerdə) və düzgün - qaydaların dəyişilməsinə gətirib idarə və istismar edilməsi üzrə çıxaran yerüstü suyun eytrofikasiyası təlim; və s. - sahələrdə müvafiq təmizləmə işlərinin aparılması və ya daha iri kanalizasiya sistemlərinə şamil edilməsi, tələb olunan normaları ödəmək üçün zəruri olan təmizləmə işinin aparılması və təlim Havanın keyfiyyəti - tikinti zamanı toz və tüstülər; - toza su ilə nəzarət; - dezinfeksiya zamanı və quyularda - tikinti metod və avadanlıqlarına, iş təhlükəli qazlar (əgər xlor qazıdırsa) vaxtına nəzarət; - yaşayış yerləri ilə əlaqədar yerlərdə avtomobil sürətlərinin məhdudlaşdırmaq; - müvafiq dizayn, düzgün əməliyyat, monitorinq sisteminin yerində olması Akustik ekologiya - tikinti işlərindən, nəqliyyat səbəbindən - narahatlığı minimumlaşdırmaq səs-küy yaranması ilə əlaqədar törənən üçün iş vaxtının narahatlıq müəyyənləşdirilməsi; - müvafiq tikinti metodları və avadanlıq-larından istifadə; - yaşayış ərazilərinin arasından yolların, avtomobillərin (xüsusilə iri yük) sürətlərinin məhdudlaşdırılması Bioloji ətraf mühit Canlı təbiət - tikinti zamanı və sonra (xüsusilə su) - tikililərin diqqətli yerləşdirilməsi/ canlı təbii varlıqların narahat edilməsi istiqaməti/dizaynı və /ya işlərin və ya məhvi və qorunan ərazilərin vaxtının müəyyənləşdirilməsi sakitliyinin pozulması; (mövsümi); - yerüstü suların eytrofikasiyası - tullantılar basdırılan ərazilərinin və səbəbindən dəyişikliklər sahəyə yaxın olan/ onun daxilində olan həssas ərazilərin qorunması metodlarının diqqətlə seçilməsi 35 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fauna və flora - xüsusilə su heyvanlarının və yaşıllığın - təsirləri minimumlaşdırmaq üçün yerüstü suların eytrofikasiyası ehtiyatlı yerləşdirmə, səbəbindən narahat edilməsi və ya istiqamətləndirmə, və/ya dizayn, məhvi (suyun çirklənməsinin effekti) xüsusilə hər hansı həssas/nadir cinslər üçün; - müvafiq tikinti metodlarının seçilməsi; - sahəyə yaxın/onun daxilində həssas ərazilərin qorunması; - müvafiq olduğu kimi, mövsümi iş; - axın sularının düzgün təmizlənməsi səbəbindən çirklənmənin azaldılması Sosial ətraf mühit Estetika və mənzərələr - tamamlanmış işlərin yerli əyani təsiri - işlərin diqqətli dizaynı və və təbii mənzərələ müdaxilə, yerləşdirilməsi yaşıllıqların və ağacların məhvi; - məhv edilmiş ağacların, mühafizə - tikinti vaxtı və sonra səs-küy, toz, zolaqlarının bərpa edilməsi və s. iş tullantılar və s.; ərazilərinin yenidən - təmizləmə nöqtəsindən və/ya yaşıllaşdırılması; çirklənmiş su kanalından xoşagəlməz - tikinti zamanı və sonra tikinti iy ərazilərinin ehtiyatla istismarının dayandırılması və tikinti ərazilərinin bərpası, tullantıların məhv edilməsi, təmizləmə qurğusunun əməliyyat və istismarı və hər ikisi üzrə təlimi; - eyni zamanda bax Torpaq, Havanın keyfiyyəti və Akustika İnsan sağlamlığı - tikinti vaxtı və sonra sağlamlıq və - təcrübəli podratçıların təyin təhlükəsizlik riskləri; edilməsi, kontrakt sənədlərinə - təhlükəli tikinti materiallarından və təhlükəsizlik və ekoloji tələblərin tullantılarından və təmizlənməmiş daxıl edilməsi, zəiflədici tədbirlər tullantılardan yaranan sağlamlığa üzrə məlumatın verilməsi, yaxşı təsirlər nəzarət, ehtiyatlı planlaşdırma və iş fəaliyyətinin qrafikləşdirilməsini, icmaların cəlb edilməsini, zərərli əraziləri hasarlamağı vurğulamaq üçün potensialın yaradılması; -işlərin diqqətli yerləşdirilməsi və dizaynı; - ən müvafiq texnologiyanın seçiminə əsaslanaraq tullantıların düzgün məhvi, əməliyyat və istismar üzrə təlim və istismar planları 36 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər İnsan icmaları - təsirlər aşağı byefdə digər icmalarla - buraxılmadan qabaq müvafiq mərkəzləşə bilər təmizləmə prosesi; - potensial olaraq təsir göstərilən icmalarla adekvat məsləhətləşmə Tarixi/Mədəniyyət - tarixi və təbii landşaftların - işlərin ehtiyatlı yerləşdirilməsi/ abidələri zədələnməsi /deqradasiyası/ ləğvi istiqamətləndirilməsi: layihənin tanınan ehtiyatlarına/ ərazilərinə dair xüsusi tədbirlər - tarixi və təbii landşaftların yerlərinə yaxın ərazidə işin təcili dayandırılması, aidiyyatı təşkilatlardan müvafiq təlimatların gözlənilməsi 37 Əlavə 6.6. Nəzarət vərəqəsi: sənətkarıq fəaliyyəti Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit üst - material saxlanması, nəqliyyat - bütün tullantılar üzrə müvafiq qatı hərəkətinə və s. görə torpağın təmizləmə, ləğvetmə və saxlama quruluşunun zədələnməsi; tədbirlərinin görülməsi - müvafiq qaydada müvəqqəti yolun - nəzarətsiz olaraq torpağın üst qatının təmin olunması, zədələnmiş ərazinin xırda sənayedə istifadə olunacaq rəng və bərpası; digər kimyəvi maddələrlə yuyulması ; Torpaq -tullantıların və digər materialların bütün tikinti tullantıların yerli torpağa basdırılması /ekskavatorla işin hakimiyyət orqanlarının müəyyən təsiri etdiyi yerlərə daşınması; - materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları - məişət və heyvan tullantıları, tibbi zərərli materialların və tullantıların və zərərli tullantılar, yanacaq və neft ehtiyatlı saxlanılması, yararlı axın çöküntüləri da daxil olmaqla tikinti suları drenaji ilə təmin edilməsi, tərəfindən ehtiyatların zəruri olan halda emalı ilə təminat çirkləndirilməsi - Mənbənin çirklənmasi səbəbindən qrunt sularının kirlənməsi; Havanın keyfiyyəti - Layihənin icrası zamanı toz və tüstülər; - toza su ilə nəzarət, əks-təqdirdə həm tikinti vaxtı, həm də sonra daxili ərazilərin ventilyasiyası Akustik ekologiya - tikinti işləri səbəbindən səs-küy -müvafiq tikinti metodları və yaranması ilə əlaqədar törənən avadanlıqlarından istifadəsi; narahatlıq - narahatlığı minimallaşdırmaq üçün iş vaxtının müəyyənləşdirilməsi Sosial ətraf mühit 38 Estetika və - tamamlanmış işlərin yerli əyani təsiri - işlərin diqqətli dizaynı və mənzərələr və təbii mənzərələrə müdaxilə, yerləşdiril-məsi; yaşıllıqların və ağacların məhvi; - məhv edilmiş ağacların, mühafizə - tikinti vaxtı və sonra səs-küy, toz, zolağlarının bərpa edilməsi və s. iş tullantılar və s. ərazilərini yenidən yaşıllaşdırılması; - tikinti ərazilərində işin ehtiyatla dayandırılması və tullantıların idarə edilməsi; İnsan sağlamlığı - tikinti vaxtı və sonra sağlamlıq və - təcrübəli podratçıların təyin təhlükəsizlik riskləri, rahatlığının edilməsi, kontrakt sənədlərinə pozulması; təhlükəsizlik və ekoloji tələblərin - təhlükəli tikinti materiallarından və daxil edilməsi, zəiflədici tədbirlər emal edilməmiş tullantılardan üzrə məlumatın verilməsi, yaxşı sağlamlığa təsirlər nəzarəti, ehtiyatlı planlaşdırma və iş fəaliyyətinin qrafikləşdirilməsini, icmaların cəlb edilməsini, zərərli əraziləri hasarlamağı vurğulamaq üçün potensialın yaradılması; - işlərin diqqətli dizaynlaşdırılması və yeni ən müvafiq texnologiyanın seçimində əsaslanaraq tullantıların düzgün ləğvi, əməliyyat və istismar üzrə təlim və istismar planları 39 Əlavə 6.7. Nəzarət vərəqəsi: Kənd təsərrüfatı fəaliyyəti Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit üst - Bərk məişət tullantıları ilə çirklənmə, - yanacaq sürtgü materiallarının qatı - Tikinti və daşıma işləri zamanı, saxlanc torpağa düşməsinin qarşısının yerlərində torpağın üst qatının alınması; çirklənməsi, - gübrə və digər kimyəvi maddələrin - şumlama, drenaj və yığım zamanı saxlanc və istifadə qaydalarına riayət torpağın üst qatının korlanması, edilməsi, - nəqliyyatın hərəkəti nəticəsində - işlər başa şatdıqdan sonra torpağın torpağın üst qatının zədələnməsi, üst qatının bərk tullantılardan - torpaqların erroziyası, təmizlənməsi; - torpağın münbitliyinin itirilməsi Torpaq - tullantıların və digər materialların - bütün tikinti tullantıların yerli torpağa basdırılması /ekskavatorla hakimiyyət orqanlarının müəyyən işin təsiri etdiyi yerlərə daşınması; - materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları - - məişət və heyvan tullantıları, tibbi və - bütün növ tullantıların yerli zərərli tullantılar, yanacaq və neft hakimiyyət orqanlarının müəyyən çöküntüləri da daxil olmaqla tikinti etdiyi yerlərə daşınması; tərəfindən ehtiyatların çirkləndirilməsi - zərərli materialların və tullantıların ehtiyatlı saxlanılması, yararlı axın suları drenaji ilə təmin edilməsi, zəruri olan halda emalı ilə təminat Havanın keyfiyyəti - işlərin görülməsi zamanı toz və tüstülər - kimyəvi maddələrdən istifadə (daxili və/ya xarici, sovrulan tikinti qaydalarına əməl etmək, materialları da daxil olmaqla); - maşın və avadanlıqdan istifadənin - göstərilən xidmətlərə əsasən kənd səmərəliliyinin artırılması, təsərrüfatı işlərindən sonra iylər - toz maddələrin daşınması onun yayılmasının qarşısının alınması tədbirlərinin tətbiqi, - tozun üzrəinə su səpilməsi Akustik ekologiya - səs-küy yaranması ilə əlaqədar - müvafiq metod və avadanlıqlardan törənən narahatlıq istifadə; - narahatlığı minimallaşdırmaq üçün iş vaxtının müəyyənləşdirilməsi 40 Bioloji ətraf mühit Canlı təbiət  canlı təbii varlıqların narahat - tullantıları müvafiq olaraq edilməsi, xüsusilə tullantılardan saxlanması, emal və ya ləğv düzgün ləğv edilməməsi səbəbindən edilməsi, torpaqların deqradasiyası - təbii ərazilərin çirklənməsinin  Səth sularının çirklənməsi nəticəsində qarşısının alınması dəyişikliklər Fauna and Flora  Səth sularının şirklənməsi nəticəsində  Təsirlərin minimallaşdırılması xüsusilə suda yaşayan heyvan və üçün işlərin diqqətli dizaynı və binkilərin məhvi yerləşdirilməsi, xüsusilə nadir növlər üçün  Müvafiq tikinti üsulunun seçimi  Həssas ərazilərin qorunması  Çirkab sularının təmizlənməsi ilə çirklənmənin qarşısını almaq. Sosial ətraf mühit Estetika və - tamamlanmış işlərin yerli əyani təsiri - işlərin diqqətli dizaynı və mənzərələr və təbii mənzərələrə müdaxilə, yerləşdiril-məsi; yaşıllıqların və ağacların məhvi; - məhv edilmiş ağacların, mühafizə - layihənin icrası zamanı və sonra səs- zolağlarının bərpa edilməsi və s. iş küy, toz, tullantılar və s. ərazilərini yenidən yaşıllaşdırılması;  tullantıların idarə edilməsi; İnsan sağlamlığı - kənd təsərrüfatı işlər vaxtı və sonra - təcrübəli podratçıların təyin sağlamlıq və təhlükəsizlik riskləri, edilməsi, kontrakt sənədlərinə rahatlığının pozulması; təhlükəsizlik və ekoloji tələblərin - təhlükəli kimyəvi materiallarından və daxil edilməsi, zəiflədici tədbirlər emal edilməmiş tullantılardan üzrə məlumatın verilməsi, yaxşı sağlamlığa təsirlər nəzarəti, ehtiyatlı planlaşdırma və iş fəaliyyətinin qrafikləşdirilməsini, icmaların cəlb edilməsini, zərərli əraziləri hasarlamağı vurğulamaq üçün potensialın yaradılması; - işlərin diqqətli dizaynlaşdırılması və yeni ən müvafiq texnologiyanın seçimində əsaslanaraq tullantıların düzgün ləğvi, əməliyyat və istismar üzrə təlim və istismar planları 41 Əlavə 6.8. Nəzarət vərəqəsi: Heyvandarlıq fəaliyyəti Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit  Tullantı materialları, xüsusilə tikinti və  qeyri-tikinti sahələrinin üst qatı məişət tullantıları ilə çirklənmə; qorunması;  Şoranlaşma, bataqlıqlaşma, pestisidlərlə  bütün tullantıların düzgün kirlənmə, torpaq strukturunun korlanması, qaydada saxlanılması, emalı və məhsuldarlığın itməsi, torpağın eroziyası daşınması; Torpaq  Sahilyanı  qeyri-tikinti sahələrinin ərazilərdə, dağ yamaclarında torpaq qorunması; sürüşmələri və s.;  bütün tikinti tullantılarının yerli  Torpaqda hakimiyyət orqanlarının müəyyən qazıntı işlərinin təsiri; etdiyi yerlərə daşınması;  Həddindən  torpağa az təsir edən fəaliyyətlər artıq heyvan otarma nəticəsində torpağın planlaşdırmaq; keyfiyyətinin azalması.  riski minimuma endirmək üçün mailliklər və bənd qurğuları nəzərdə tutmaq, müvafiq drenaj sistemi və bitki örtüyü təmin etmək;  materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları  məişət və heyvan tullantıları, tibbi və zərərli  tullantılar, yanacaq və neft çöküntüləri, çirkab zərərli materialların və tullantıların suları, peyin və digər kənar maddələrlə su ehtiyatlı saxlanılması, çirkab suları mənbələrinin çirkləndirilməsi üçün yararlı drenaj sistemi, təhlükəsiz zibil daşınması və zəruri olan halda emalı ilə təmin etmək;  heyvanları təbii su mənbələrindən uzaq tutmaq və süni hovuzlardan suvarmaq Havanın  İşlərin yerinə yetirilməsi zamanı toz və tüstülər  keyfiyyəti (daxili və/ya xarici, sovrulan tikinti materialları tozun su ilə və ya digər yollarla da daxil olmaqla); qarşısının alınması  tikinti zamanı və tikindən sonra qapalı sahələrin havalandırılması 42 Akustik ekologiya  Tikinti zamanı səs-küyün səbəb olduğu  müvafiq tikinti üsulu və narahatlıq avadanlıqlardan istifadə;  narahatlığı minimuma endirmək üçün düzgün iş vaxtının müəyyənləşdirilməsi Bioloji ətraf mühit Canlı təbiət  Canlı təbiət varlıqların narahat edilməsi, xüsusilə  tullantıların müvafiq qaydada tullantılardan düzgün ləğv edilməməsi saxlanması, emalı və ya ləğv edilməsi, səbəbindən Fauna and  Tullantıların düzgün ləğv edilməməsi səbəbindən  tullantıların müvafiq qaydada Flora itki və ya deqradasiya saxlanması, emalı və ya ləğv edilməsi, Sosial ətraf mühit Estetika və  Tamamlanmış işlərin yerli vizual təsiri və təbii  işlərin diqqətlə seçilməsi və mənzərələr mənzərələrə müdaxilə, yaşıllıqların və ağacların layihələndirilməsi; məhvi;  məhv edilmiş ağacların, mühafizə  Layihənin icrası zamanı və sonra səs-küy, toz, zolaqlarının bərpa edilməsi və s., iş tullantılar və s. ərazilərinin yenidən yaşıllaşdırılması;  tullantıların idarə edilməsi;  Torpağın münbit üst qatı, Torpaq, Havanın keyfiyyəti və Akustika bəndlərinə də baxım İnsan sağlamlığı  Layihənin icrası zamanı və sonra sağlamlıq və  Təcrübəli podratçıların təyin təhlükəsizlik riskləri, tibb tullantılarının daşınması edilməsi; Müqavilə sənədlərinə  Zərərli tikinti materiallarının, tibb təhlükəsizlik və ekoloji tələblərin daxil xidmətləri-avadanlıq, dərmanlar, tullantılar və edilməsi; Zəiflədici tədbirlər üzrə ləğv edilməmiş zibillərin sağlamlığa təsiri məlumatın verilməsi; Təhlükəsiz iş, güclü nəzarət, işlərin diqqətli planlaşdırılması və bölgüsü, fəaliyyət və istismar fəaliyyətləri, icmaların cəlb olunması, təhlükəli ərazisnin hasarlanması  İşlərin diqqətli layihələndirilməsi  Ən uyğun texnologiyanı seçməklə tibb ləvazimatların düzgün saxlanılması, tullantıların düzgün daşınılması;  Fəaliyyət və istismar üzrə təlimlər 43 Tarixi/Mədəniyyət  Kəşf olunmamış sahələrin zədələnməsi  tarixi yerlərə yaxın ərazidə işin təcili abidələri /deqradasiyası/ dayandırılması, aidiyyatı təşkilatlardan müvafiq təlimatların və razılıqların alınması 44 Əlavə 6.9 Nəzarət vərəqəsi: İstirahət və əyləncə məkanları Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki ətraf mühit Torpağın münbit  Tullantı materialları, xüsusilə  qeyri-tikinti sahələrinin üst qatı tikinti və məişət tullantıları ilə qorunması; çirklənmə;  bütün tullantıların düzgün qaydada saxlanılması, emalı və daşınması; Torpaq  Torpaqda qazıntı işlərinin təsiri  qeyri-tikinti sahələrinin qorunması;  büstün tikinti tullantılarının yerli hakimiyyət orqanları tərəfindən müəyyən edilmiş yerlərə daşınması;  torpağa az təsir edən fəaliyyətlərin planlaşdırılması;  riski minimum endirmək üçün mailliklər və bənd qurğuları nəzərdə tutmaq, müvafiq drenaj sistemi və bitki örtüyü təmin etmək;  torpağın üst qaytının lazımi qaydada götürülməsi, saxlanılması, tikinti başa çatdıqdan sonra başqa yerə daşınması/yenidən istifadə olunması;  materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları  Məişət və heyvan tullantıları, tibbi  zərərli material və tullantıların və zərərli tullantılar, yanacaq və ehtiyatlı saxlanılması, çirkab suları neft çöküntüləri, çirkab suları, üçün yararlı drenaj sistemi, təhlükəsiz peyin və digər kənar maddələrlə su zibil daşınması və zəruri olan halda mənbələrinin çirkləndirilməsi emalı ilə təmin etmək Havanın keyfiyyəti  İşlərin yerinə yetirilməsi zamanı  tozun su ilə və ya digər yollarla toz və tüstülər (daxili və/ya qarşısının alınması. Tikinti zamanı və xarici, sovrulan tikinti tikindən sonra qapalı sahələrin materialları da daxil olmaqla); havalandırılması Akustik ekologiya  Tikinti zamanı səs-küyün  müvafiq tikinti üsulu və səbəb olduğu narahatlıq avadanlıqlardan istifadə;  narahatlığı minimuma endirmək üçün düzgün iş vaxtının müəyyənləşdirilməsi Bioloji ətraf mühit 45 Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Canlı təbiət  Canlı təbiət varlıqların narahat  tullantıların müvafiq qaydada edilməsi, xüsusilə tullantılardan saxlanması, emalı və ya ləğv edilməsi, düzgün ləğv edilməməsi səbəbindən Fauna and Flora  Tullantıların düzgün ləğv  tullantıların müvafiq qaydada edilməməsi səbəbindən itki və ya saxlanması, emalı və ya ləğv edilməsi, deqradasiya Sosial ətraf mühit Estetika və  Tamamlanmış işlərin yerli vizual  işlərin diqqətlə seçilməsi və mənzərələr təsiri və təbii mənzərələrə müdaxilə, layihələndirilməsi; yaşıllıqların və ağacların məhvi;  məhv edilmiş ağacların, mühafizə  Layihənin icrası zamanı və sonra zolaqlarının bərpa edilməsi və s., iş səs-küy, toz, tullantılar və s. ərazilərinin yenidən yaşıllaşdırılması;  tullantıların idarə edilməsi;  Torpağın münbit üst qatı, Torpaq, Havanın keyfiyyəti və Akustika bəndlərinə də baxın İnsan sağlamlığı  Layihənin icrası zamanı və sonra  Təcrübəli podratçıların təyin sağlamlıq və təhlükəsizlik riskləri, edilməsi; Müqavilə sənədlərinə tibb tullantılarının daşınması təhlükəsizlik və ekoloji tələblərin daxil  Zərərli tikinti materiallarının, edilməsi; Zəiflədici tədbirlər üzrə tibb xidmətləri-avadanlıq, məlumatın verilməsi; Təhlükəsiz iş, dərmanlar, tullantılar və ləğv güclü nəzarət, işlərin diqqətli planlaşdırılması və bölgüsü, fəaliyyət və edilməmiş zibillərin sağlamlığa istismar fəaliyyətləri, icmaların cəlb təsiri olunması, təhlükəli ərazisnin hasarlanması  İşlərin diqqətli layihələndirilməsi  Ən uyğun texnologiyanı seçməklə tibb ləvazimatların düzgün saxlanılması, tullantıların düzgün daşınılması;  Fəaliyyət və istismar üzrə təlimlər Tarixi/Mədəniyyət  Kəşf olunmamış sahələrin  tarixi yerlərə yaxın ərazidə işin təcili abidələri zədələnməsi /deqradasiyası/ dayandırılması, aidiyyatı təşkilatlardan müvafiq təlimatların və razılıqların alınması 46 Əlavə 6.10. Nəzarət vərəqəsi: kiçik sənaye mallarının istehsalı Ekoloji Mümkün təsirlər Zəiflədici tədbirlər komponentlər Fiziki mühit Torpağın münbit üst - tullantıların və digər materialların - bütün tullantılar üzrə müvafiq qatı torpağa basdırılması/ekskavatorla iş təmizləmə, ləğvetmə və saxlama zamanı torpağın üst qatının tədbirlərinin görülməsi dağılması; - qeyri- sənaye ərazilərin qorunması, - nəzarətsiz olaraq torpağın üst qatının yüksək zərərli vəziyyətlər zamanı yuyulması səbəbindən torpağın həssas ərazilərdə işlərin eroziyası aparılmasından çəkinmək, müvəqqəti nəqliyyat yolları ilə müvafiq olduğu halda təminat, zədələnmiş ərazilərin bərpası;; Torpaq - tullantıların və digər materialların bütün sənaye tullantıların yerli torpağa basdırılması /ekskavatorla hakimiyyət orqanlarının müəyyən işin təsiri etdiyi yerlərə daşınması; - materialların müəyyən edilmiş sahələrə gətirilməsi/aparılması Su ehtiyatları - - məişət və heyvan tullantıları, tibbi və - zərərli materialların və tullantıların zərərli tullantılar, yanacaq və neft ehtiyatlı saxlanılması, yararlı axın çöküntüləri da daxil olmaqla sənaye suları drenaji ilə təmin edilməsi, tərəfindən ehtiyatların çirkləndirilməsi zəruri olan halda emalı ilə təminat, - yeraltı suların çirklənməsi, - Kanalizasiya və su təmizləyici - kanalizasiya olmayan bölgələrdə qurğular olmayan yerlərdə tullantı yerüstü və yetaltı suların çirklənməsi sular çalaya toplanmalı və çökdürüldükdən sönra açıq su tutarlarına axılmalıdır Havanın keyfiyyəti - işlərin görülməsi zamanı toz və tüstülər - toza su ilə nəzarət, əks-təqdirdə (daxili və/ya xarici, sovrulan tikinti həm işlərin görülməsi vaxtı, həm də materialları da daxil olmaqla); sonra sənaye ərazilərinin - göstərilən xidmətlərə əsasən işlərdən ventilyasiyası sonra iylər Akustik ekologiya - işlərin görülməsi səbəbindən səs- -müvafiq sənaye metodları və küy yaranması ilə əlaqədar avadanlıqlarından istifadəsi; törənən narahatlıq - narahatlığı minimallaşdırmaq üçün iş vaxtının müəyyənləşdirilməsi Sosial mühit 47 Estetika və - tamamlanmış işlərin yerli əyani təsiri - işlərin diqqətli dizaynı və mənzərələr və təbii mənzərələrə müdaxilə, yerləşdiril-məsi; yaşıllıqların və ağacların məhvi; - məhv edilmiş ağacların, mühafizə - tikinti vaxtı və sonra səs-küy, toz, zolağlarının bərpa edilməsi və s. iş tullantılar və s. ərazilərini yenidən yaşıllaşdırılması; - tikinti ərazilərində işin ehtiyatla dayandırılması və tullantıların idarə edilməsi; İnsan sağlamlığı - tikinti vaxtı və sonra sağlamlıq və - təcrübəli podratçıların təyin təhlükəsizlik riskləri, rahatlığının edilməsi, kontrakt sənədlərinə pozulması; təhlükəsizlik və ekoloji tələblərin - təhlükəli tikinti materiallarından və daxil edilməsi, zəiflədici tədbirlər emal edilməmiş tullantılardan üzrə məlumatın verilməsi, yaxşı sağlamlığa təsirlər nəzarəti, ehtiyatlı planlaşdırma və iş fəaliyyətinin qrafikləşdirilməsini, icmaların cəlb edilməsini, zərərli əraziləri hasarlamağı vurğulamaq üçün potensialın yaradılması; - işlərin diqqətli dizaynlaşdırılması və yeni ən müvafiq texnologiyanın seçimində əsaslanaraq tullantıların düzgün ləğvi, əməliyyat və istismar üzrə təlim və istismar planları 48 Əlavə 7. İş həcmlərinin cədvəli üzrə nümunə (MKSİF-in podratçı təşkilatla bağladığı müqavilənin ayrılmaz hissəsidir) Müqavilə № Bakı şəhəri, Nərimanov rayonu, İncəsənət universitetinin 2 №li yataqxanasının təmiri Vahidin Cəmi Ölçü № İşlərin adları Miqdarı dəyəri, dəyəri, vahidi min man. min man. A. Söküntü işləri 1 Binanın daxilində görülən işlər 1.1 Dam örtüyündən antenaların çıxarılması və təmizlənməsi m2 750 Sanitar qovşaqlarında, mətbəxdə və pilləkən qəfəsəsində 1.2 m2 168,6 köhnə metlaxın sökülməsi 1.3 Sanitar qovşaqlarında kafellərin sökülməsi m2 420 1.4 Tavan və divar səthlərinin qaşınması m2 1858 1.5 Tavan və divar suvağının sökülməsi m2 917 1.6 Dəhlizlərdə taxta döşəmələrin sökülməsi m2 28 1.7 Qapıların sökülməsi ədəd 45 1.8 Pəncərələrin sökülməsi ədəd 23 B. BƏRPA İŞLƏRİ 1 Damda görülən işlər 1.1 Dam üstünə 3 qat şüşərüberoid qatının vurulması m2 750 Sinklənmiş metal vərəqdən suqaçırıcı novların və qıfların 1.2 ədəd 8 quraşdırılması Sinklənmiş metal vərəqdən suqaçırıcı navalçaların 1.3 m 128 quraşdırılması 1.4 Ventilyasiya bacalarının hörülməsi və suvanması m2 20 1.5 Metaldan dama çıxış qapısının düzəldilməsi kq 16 Antenna quraşdırmaq üçün qurğuların düzəldilməsi (layihə 1.6 t 0,6 üzrə) 2 Bina daxilində görülən işlər Sanitar qovşaqlarında və əl-üz yuma otaqlarında metlax 2.1 m2 165,6 tavacıqların qoyulması 2.2 Pilləkən meydançalarında metlax tavacıqların qoyulması m2 3 2.3 Pilləkən məhəccərlərinə taxtaların vurulması m 2 10 2.4 Məhəccərlərin rənglənməsi m2 56 2.5 Dəhlizlərdə taxta döşəmələrin vurulması m 2 23 2.6 Parket döşəmənin bərpası m 2 5 2.7 Dəhlizlərdə linoleumun döşənməsi m 2 436,8 2.8 Yeni suvağın vurulması m 2 932,7 2.9 Tavanın və divarların əhəng ilə ağardılması m 2 853 49 2.10 Divarların yağlı boya ilə rənglənməsi m2 917,3 2.11 Tavan və divar səthlərin sulu emulsiya ilə rənglənməsi m 2 736,6 Birinci mərtəbədə hamamın divarlarının kərpicdən 2.12 m2 26 hörülməsi 2.13 Divarlarda kaşı (kafel) səthlərin qoyulması m2 427,6 3 Qapi və pəncərə işləri Yeni hazırlanan cütləşdirilmiş pəncərə blokların bağlayıcı m2 3.1 ləvazimatları ilə birlikdə quraşdırılması, şüşələnməsi və 43,2 rənglənməsi Yeni hazırlanan qapı blokların bağlayıcı ləvazimatları ilə 3.2 m2 85,43 birlikdə quraşdırılması və rənglənməsi 3.3 Təmir olunan (rənglənməklə) qapılar ədəd 14 Təmir olunan (rənglənməklə və şüşələnməklə) cütləşdirilmiş 3.4 ədəd 10 pəncərələr 4 Binaətrafı abadlıq işləri 4.1 Yarasız səki sahələrinin çıxarılması m2 80 İnşaat zibilinin yüklənməsi və təyin olunmuş sahəyə 4.2 t 30 daşınması 4.3 Bina qarşısındakı səkinin beton tavacıqlarla örtülməsi m2 80 Binanın yan tərəfində ehtiyat pilləkənin sökülməsi və 4.4 dəst 1 yenidən qurulması /layihə üzrə/ Zirzəmidən suyun çəkilərək yaxındakı kanalizasiya 4.5 m3 100 quyusuna ötürülməsi Zirzəmidən zibilin təmizlənərək təyin olunmuş sahəyə 4.6 t 5 aparılması 5 Mühəndis xətləri üzrə görülən işlər 5.1 Elektrik təchizatı işləri /layihə üzrə/ dəst 1 5.2 Su təchizatı və kanalizasiya işləri /layihə üzrə/ dəst 1 CƏMİ Qeydlər: 1. Podratçı işlərin real həcmlərini tender təklifinin verilməsindən əvvəl yerində dəqiqləşdirilməlidir; 2. İnşaat zibili rayon icra hakimiyyəti və sanitar-gigiyena idarəsi tərəfindən müəyyən edilmiş yerə aparılmalıdır; 3. Podratçı mikrolayihənin icra müddəti ərzində ətraf mühitlə bağlı məsələlərə məsuliyyət daşıyır; 4. Bütün avadanlıq və materiallar podratçı tərəfindən təmin olunmalıdır; 5. Əlavə məlumat material və işlərin xarakteristikası cədvəlində və cizgilərdə verilmişdir; 6. Ağac məlumatlarının oddan mühafizəsi və antiseptikləşdirilməsi nəzərdə tutulmalıdır; 7. Tikinti ilə bağlı əlavə razılaşdırmalar Podratçı tərəfindən həyata keçirilir; 8. Tikinti müddəti 2 (iki) aydır. 50 Əlavə 8. ƏMİP üzrə konsultasiyaların xülasəsi Görüşün məqsəd/vəzifələri: İcmalara Ətraf Mühitin İdarəolunmasının Çərçivə Sənədinin təqdimatı Tarix: 27.11.2015 Tarix: 04.12.2015 Məkan: Gəncə Məkan: Bakı İlk müşavirə 27.11.2015 tarixində Gəncədə keçirilmişdir. Iştirakçılar Gəncə və ətraf şəhərlərdən (Mingəçevir, Yevlax, Göygöl, Ağdam, Goranboy) olmuşlar. İkinci 04.12.2015-də Bakıda keçirilmiş və iştirakçıları Bakı və Sumqayıt icmalarını təmsil etmişdi. Bu görüşün məqsədi icmalara ətraf mühitin idarə olunması planının çərçivə sənədini təqdim etmək olmuşdur. Protokol  Ətraf Mühitin İdarə Olunmasının Çərçivə sənədi nədir  Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin ətraf mühitin mühafizəsi haqqında tələbləri  Dünya Bankının ətraf mühitin mühafizəsi haqqında tələbləri  Ətraf mühitə mümkün ola biləcək təsirlər və zəiflədici tədbirlər 51 Müzakirələrin xülasəsi  Yerli ətraf mühitə və ya icmaya mənfi təsir göstərə biləcək təsirlər  Məcburi köçkünlər tərəfindən prioritet kimi müəyyən edilmiş lahiyələr və onların ətraf mühitə mümkün ola biləcək təsirləri  Nə üçün ətraf mühitə əhəmiyyətli dərəcədə təsiri olacaq lahiyələr maliyyələşdirilmir Müzakirə olunanan mövzular  İcma üzvləri tərəfindən müşahidə olunan əsas ekoloji problemlər şəhərlərdə kanalizasiya, kənd yerlərində isə drenaj sistemi ilə, su təhcizatı ilə bağlıdır  Bundan əlavə sanitar epidemioloji stansiyanın nümayəndəsi ilə su təhcizatı sisteminin necə idarə olunduğu və onların təmin etdiyi xidmətlər müzakirə olunmuşdur  Lahiyələrin icrası zamanı icma üzvləri ətraf mühitin mühafizəsi üçün hansı tədbirləri görməlidirlər  Layihələrin dizayını və monitorinqi Ətraf Mhitin Təhlükəsizliyinin İdarə Olunması Planına uyğun aparılmalıdır, ƏMİP-in tələblərinə cavab verən lahiylərin icrasına təşviq edilməlidir.  Podratçılar başa düşməlidirlər ki, onların məqsədləri Diqqət yetirilməlidir ətraf mühitin qorunması tədbirlərini inkişaf etdirmək və ya davamlı inkişafın təbliğini təkmilləşdirərək göstərməlidirlər ki, öz fəaliyyətlərini müxtəlif və çox zaman bir-biri ilə rəqabətdə olanları balanslaşdırmaq üçün formalaşdırırlar, ekoloji məhdudiyyətlərə qarşı maarifləndirmə lazımdır. 52