Ажиглагчийн гарын авлага БАГШЛАХУЙ БАГШЛАХУЙ АЖИГЛАГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА АГУУЛГА БАГ...................................................................................................................... 4 ТАНИЛЦУУЛГА .................................................................................................. 5 КОДЛОХ ГОРИМ.............................................................................................. 10 АЖИГЛАГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА................................................................... 17 Үйл ажиллагааны цагийг ажиглах ....................................................................... 21 Суралцахуйн үйл ажиллагааны цаг ............................................................................. 22 ХИЧЭЭЛ ажиглах ............................................................................................. 23 ХИЧЭЭЛИЙН ДЭГ ЖАЯГ ............................................................................ 24 Сургалтын таатай орчин бүрдүүлэх ............................................................................ 25 Хичээл дээр баримтлах хэвшил .................................................................................. 26 ХИЧЭЭЛ ....................................................................................................... 27 Хичээлийг удирдах ....................................................................................................... 28 Сурагчийн ойлгосныг шалгах....................................................................................... 30 Нэмэлт тайлбар, санаа өгөх ........................................................................................ 31 ШҮҮМЖЛЭЛТ СЭТГЭЛГЭЭ .......................................................................................... 32 НИЙГЭМ-СЭТГЭЛ ХӨДЛӨЛИЙН ЧАДВАР .............................................. 35 БИЕ ДААХ ЧАДВАР ...................................................................................................... 36 Бусдын санаа бодлыг хүндэтгэж сурах ....................................................................... 37 Нийгэм-харилцааны чадвар........................................................................................ 38 ТҮГЭЭМЭЛ АСУУЛТ, ХАРИУЛТ ..................................................................... 39 1 ӨМНӨХ ҮГ Сүүлийн 25 жилийн хугацаанд бага болоод дунд орлоготой орнуудад сургуульд хамрагдалт өсөлттэй байсаар байна. Гэсэн хэдий ч сургуульд суусан гэдэг нь өөрөө суралцсан эсэхийг тодорхойлох боломжгүй юм. Бага анги төгсөгчдийн дунд маш олон хүүхэд уншиж, бичих, тоо бодохуйн анхан шатны чадварыг эзэмшиж чадалгүй төгсөж байна1 — энэхүү байдлыг ЮНЕСКО- гоос “глобал түвшний суралцахуйн хямрал” хэмээн нэрлэсэн. Суралцахуйн хямрал нь мөн бас багшлахуйн хямрал мөн .2 Олон судалгаагаар багшлахуй нь суралцахуйг тодорхойлох нэгэн чухал үзүүлэлт гэж үзэж байна .3 Муу ба сайн багшийн үр дүнд суралцахуйд бий болсон ялгаатай байдлыг арилгахын тулд даруй хоёр жилийн нэмэлт сургалт шаардагддаг ажээ.4 Түүнчлэн хэдэн жил дараалан сайн багштай байснаар сурлагын хоцрогдол арилж,5 суралцагчийн ирээдүйн боловсролд нөлөөлөх үр өгөөж дээгүүр байгаа нь тогтоогдоод байна.6 Багшлахуйн чанарыг тодорхойлох нь амаргүй. Багшийн эзэмшсэн боловсрол, зэрэг дэв, ажлын туршлага, танин мэдэхүйн чадвар, шалгалтын дүн зэрэг нь суралцахуйд нөлөөлдөг хүчин зүйлсийг иж бүрэн тодорхойлж чадахгүй.7 Багшлахуйн чанарын ялгаатай байдал нь багш хичээлээ хэрхэн заахаас шууд шалтгаалж буйг судалгаагаар илрүүлсээр байна. Жишээ нь, Эквадор улсад явуулсан судалгаагаар багшлахуйг сайжруулснаар суралцахуйн чанарт шууд нөлөөлдөг нь харагдлаа.8 Мөн 60 удаагийн менторын хөтөлбөрийн үр дүнд сурагчдын амжилт дээшилсэн байлаа.9 Сургалтын чанарыг ахиулахын тулд багшлахуйг сайжруулах шаардлагатай хэдий ч бага болоод дунд орлоготой орнууд энэ тал дээр хяналт мониторинг хийдэггүй, мониторинг хэрхэн явуулах талаар туршлагагүй байна. Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх сургалт үр өгөөж муутай, онол зонхилсон хэлбэрээр явагддаг, багш практиктаа үр өгөөжтэйгөөр ашиглах чиглэлээр явагдахгүй байна.10 Багшлахуйн үйл явцад хийж буй ажиглалт мониторингд дараах дутагдал харагдаж байна: (i) тохиолдлын чанартай, эсвэл тухайлсан нэг аргачлал дээр түшиглэх ; (ii) багшийн зүгээс сурагчдын нийгэм-сэтгэл хөдлөлийн чадварыг хөгжүүлэх чиглэлээр багшийн хийж буй зүйлсийг орхигдуулах; (iii) соёл, уламжлал талаасаа нийцгүй, өндөр өртөгтэй, хэрэгжүүлэхэд төвөгтэй өөр оронд туршсан хувилбарыг шууд ашиглах, (iv) туршигдаагүй, найдвартай бус хэрэгслүүдийг ашиглах.11 Сайн аргачлалгүйгээр хэчнээн сайн боловсролын мэргэжилтэн байлаа ч багшлахуйн чанарын үр дүнг олж тогтооход төвөгтэй.12 2 Энэхүү нөхцөл байдлыг харгалзан үзээд юу хийж болох вэ? “Багшлахуй” хэмээх шинэ хичээл ажиглалтын аргачлал боловсруулаад байна. Нэгд, Багшлахуй нь анги танхимд явагдаж буй хичээлийг цогцоор ажиглах аргачлал юм. Энэ нь зөвхөн хичээлд зарцуулагдаж буй цагийг тооцоод зогсохгүй, багшлахуйн чанарыг хамарна. Хоёрт, Багшлахуй нь (Teach) анх удаагаа хүүхдийн танин мэдэхүйн чадвар, нийгэм-сэтгэл хөдлөлийн чадварыг хамарч байна. Гуравт, Багшлахуй нь бага болоод дунд орлоготой орнуудад ашиглахад тохиромжтой бөгөөд тухайн онцлогийг илтгэх видеог ашиглана. Эцэст нь, Багшлахуй мэдээлэл цуглуулах, дүн шинжилгээ хийх, оноожуулалтыг баталгаажуулах цогц аргачлалтай. Үүнийг хэрэгжүүлэхээс өмнө, Багшлахуйн нэлээд сайн боловсруулалт хийн, хоёр жилийн хугацаанд баталгаажуулах үйл явц явагдсан болно .Техникийн зөвлөх баг 13 ажиллан, аргачлал дээр санал зөвлөмж өгсөн болно. Үүнийг Мозамбик, Пакистан, Филиппин, Уругвай зэрэг орнуудад 1000 гаруй анги танхимд туршин, глобал видеог бүтээхэд 12 орон оролцлоо. Туршилтын явцад цуглуулсан мэдээллээс үзэхэд Багшлахуйн аргачлал нь найдвартай, хэрэгжүүлэхэд хялбар болох нь харагдлаа. Хичээлээ сайн зааж буй багшийн сурагчдынх нь амжилт өндөр байгаагаар батлагдлаа.14 Багшлахуй нь тогтолцоог оношлох төдийгүй багшийн мэргэжил дээшлүүлэхэд ашиглагдах боломжтой. Ментор, хэмээх дагалдах зөвлөмж нь сургуулийн удирдлага, хяналтын байцаагчдад сургалтыг сайжруулах зөвлөмж бэлтгэхэд хэрэгтэй билээ. Ментор нь бодит байдлыг тогтоож, цаашид мэргэжил дээшлүүлэх чиглэл, стратеги боловсруулахад туслах юм .15 Хүн бүрд сурах боломж олгох зорилгод хүрэхийн тулд хүүхэд бүр чадварлаг, дэмждэг, тэмүүлэлтэй багштай байхын төлөө үйлсэд нэг алхам урагшлахад энэхүү нээлттэй эх бүхий аргачлал тусална гэдэгт найдаж байна. Омар Ариас Менежер, Глобал мэдлэг ба инновацын баг 3 БАГ Талархал БАГШЛАХУЙ аргачлалыг Ezequiel Molina-гийн удирдсан багаас боловсруулсан болно. Үндсэн багийн гишүүд: Carolina Melo Hurtado, Adelle Pushparatnam, ба Tracy Wilichowski. Jenny Beth Aloys, Alice Madeleine Danon, Syeda Farwa Fatima, Carolina Moreira Vásquez, ба Iva Trako нар нь нэмэлт багт ажилласан. Техникийн зөвлөх багаас санал зөвлөмж өгч байлаа. Техникийн багт: Lindsay Brown, Pam Grossman, Heather Hill, Andrew Ho, Sara Rimm-Kaufman, Andrew Ragatz, Erica Woolway, and Nick Yoder нар ажиллав. Гарын авлага ба ажиглалтын хэрэгслүүдийг Danielle Willis боловсруулав. Amy Gautam хянан тохиолдуулсан. Restituto Jr. Mijares Cardenas ба Cassia Miranda нар захиргааны туслалцаа үзүүлэх багт ажиллав. Salman Asim, Tara Beteille, Marguerite Clarke, Michael Crawford, David Evans, Deon Filmer, Francisco Haimovich, Samira Halabi, Amer Hassan, Peter Holland, Dingyong Hou, Nathalie Lahire, Toby Linden, Javier Luque, Juan Manuel Moreno, Shawn Powers, Halsey Rogers, Shwetlena Sabarwal, Shabnam Sinha, Lars Sondergaard, Simon Thacker, Waly Wane, ба Noah Yarrow нарын бүрэлдэхүүнтэй Багшлахуй аргачлалын ажлын хэсэгт багаас талархал дэвшүүлж байна. Мөн Hafsa Alvi, Tamara Arnold, Jennifer Bulley, Yanina Gallo, Julia Hahn, Julia Ladics, Anahita Matin, Abdal Mufti, Octavio Medina Pedreira, Mahjabeen Raza, Hina Saleem, Marie Evane Tamagnan, ба Sergio Venegas Marin нарын үзүүлсэн дэмжлэгт талархаж байна. Gonzalo Dibot, Guadalupe Goyeneche, Michael Handel, Amer Hassan, Ines Kudo, Victoria Levin, Alonso Sanchez, Virginia Tort Gómez, Paula Prendeville, Elina Rostan, Kirill Vasiliev, ба Noah Yarrow нар хэрэгслүүд дээр санал зөвлөмж өгсөнд талархаж байна. Мөн уг аргачлалыг янз бүрийн нөхцөлд туршихад тусалсан Franco Russo, Binh Thanh Vu, and Javier Luque in the Philippines; Koen Martijn Geven, Tazeen Fasih, and Ali Ansari in Pakistan; Francisco Haimovich Paz and Helena Rovner in Uruguay; Marina Bassi in Mozambique; ба Sara Rimm-Kaufman at the University of Virginia нарт талархаж байна. Багшлахуй аргачлалыг боловсруулах ерөнхий чиглэл удирдамжаар хангасан Omar Arias, Practice Manager for the Global Knowledge and Innovation Team нарт талархаж байна. Мөн Global Lead of the Curriculum, Instruction and Assessment Thematic Group, Michael Crawford, and the Global Leads of the Teachers Career and Professional Development Thematic Group , Tara Beteille and David Evans, нарын зөвлөмжид талархалтай байна. Ялангуяа Senior Management Team of the Education Global Practice — Jaime Saavedra, Senior Director, Luis Benveniste, Director, and Keiko Miwa, Director — нарын манлайлал, чиглүүлэг, тасралтгүй туслалцаа зэрэг нь үнэлж баршгүй билээ. Department for International Development (DFID) and Australia’s Department of Foreign Affairs and Trade (DFAT)-ын санхүүжилтээр ажилласан Systems Approach for Better Education (SABER) Trust Fund нь санхүүгийн дэмжлэг үзүүлсэнд талархалтай байна. Энэ жагсаалтад нэрлээгүй боловч хамтарч ажилласан тусалсан бүх хүмүүстээ мөн талархал илэрхийлье. Багийн бүх гишүүдийн өмнөөс ангидаа биднийг ажиллах боломж олгосон багш нартаа баярлалаа. АСУУЛТ БАЙВАЛ БИДЭНД ХАНДААРАЙ: teach@worldbank.org. 4 ТАНИЛЦУУЛГА 5 Энэхүү аргачлал юуг хэмжих вэ? Энэхүү аргачлал нь (i) зөвхөн багшийн хичээлд зарцуулж буй цагийг тооцоод зогсохгүй, сурагчид үйл ажиллагаанд оролцож буй цагийг тооцох, ба (ii) сурагчдын танин мэдэхүйн чадвар ба нийгэм-сэтгэл хөдлөлийн чадварыг хөгжүүлэхэд сургалт хэр нөлөөтэй эсэхийг тодорхойлдгоороо бусад хичээл ажиглалтын аргачлалаас ялгаатай. Үйл ажиллагааны Цаг гэсэн бүрэлдэхүүний хүрээнд 1-10 секундийн 3 “агшин”-д бүрэн ажиглалт хийн, багшийн бүх үйлдэл болоод сурагчийн бүх үйл ажиллагааг ажиглана . ХИЧЭЭЛ АЖИГЛАХ гэсэн бүрэлдэхүүний хүрээнд 3 үндсэн чиглэлийг ажиглана: Хичээлийн дэг жаяг, Хичээл, Нийгэм-сэтгэл хөдлөлийн чадвар16 (3 дугаар хуудасны график харна уу). Эдгээр чиглэлүүд нь 9 харгалзах элементтэй, 28 үйлдэл багтсан. Үйлдлүүдийг ажиглалтын явцад хийсэн нотолгоонд суурилан бага, дунд, өндөр гэсэн 3 түвшнээр ангилна. Үйлдлүүдэд 5 баллын шатлалаар оноо өгөх ба багшийн үйл ажиллагааг харуулсан 15 минутын 2 хэсэгтэй ажиглалт хийнэ. ХИЧЭЭЛИЙН ДЭГ ЖАЯГ: Багшийн зүгээс хичээлийг таатай орчинд явуулах дэг 1 жаягийг тогтоох ёстой. Сурагчийн буруу үйлдлийг засах гэж багш энд оролдох тухай бус харин: (i) багшийн зүгээс бүх сурагчдад хүндэтгэлтэй хандах уур амьсгал бүрдүүлэх, зөв үг хэллэг хэрэглэх, сурагчийн хэрэгцээнд хариу өгөх, жендерийн стереотипийг даван туулах, ангид жендерээр ялгаварлах байдал үзүүлэхгүй байх зэрэг орно; (ii) сурагчийн зөв үйлдлийг дэмжин, бурууг няцаах замаар ангид баримтлах зөв үйлдлийн хэвшлүүдийг тогтоосон байх. ХИЧЭЭЛ: Сурагчдад хичээлийг ойлгуулах, бүтээлч сэтгэлгээг хөгжүүлэх, хийсвэр 2 сэтгэхүйг дэмжих чиглэлээр багш хичээлээ явуулдаг. Энэхүү шалгуурын хувьд агуулгад суурилсан сургалтын арга зүйг голлох бус харин : (i) багш хичээл заахдаа хичээлийн зорилго нь хичээл дээр хийж буй даалгавруудтай нийцтэй эсэх, агуулгаа тодорхой тайлбарлаж буй эсэх, хичээл дээрх даалгаврыг хүүхдийн бодит амьдралтай хэр холбож байгаа, бусад зүйлстэй хэр холбож байгаа, хичээлийн даалгаврыг хэрхэн хийхийг жишээгээр харуулж тайлбарлах, бодож хийж буйгаа тайлбарлаад явах; (ii) нэг сэдвээс нөгөө рүү шууд үсрэх бус, сурагчийн ойлгосон эсэхийг асуулт ба бусад хурдавчилсан аргаар шалгах, бие даасан ба бүлгээр ажиллах явцад сурагчид ажиглалт мониторинг хийх, сурагчдынхаа түвшинд тохируулан хичээлээ заах ; (iii) сурагч буруу ойлгосон тохиолдолд засаж өгөх, сайн гүйцэтгэж буйг нь олж тогтоох; and (iv) задгай хариулт шаардсан асуулт тавих замаар сурагчдын бүтээлч сэтгэлгээг дэмжих, агуулга дээр дүн шинжилгээ хийх даалгавар өгөх . Задгай хариулт шаардсан, бодож сэтгэх даалгавар нь хүүхдийн бүтээлч сэтгэлгээг дэмждэг. НИЙГЭМ-СЭТГЭЛ ХӨДЛӨЛИЙН ЧАДВАР: Сурагч сургууль дээр төдийгүй сургуулиас 3 бусад орчинд амжилттай байхын тулд багш нийгэм -сэтгэл хөдлөлийн чадварыг хөгжүүлэх ёстой. Үүний тулд багш: (i) сурагчид өөрсдөө сонголт хийх, ангидаа үүрэгтэй байлгах замаар сурагчдын бие даасан байдлыг хөгжүүлэх . Сурагчид ангийн ажилд сайн дураар оролцож байвал бие даасан байдал нь илүү байгаа нь харагдана ; (ii) сурагчдын байгалийн авьяасыг чухалчлахаас илүүтэй тэдний зүтгэлийг үнэлэх, алдаа оноог даван туулж буй явцыг сурахуйн нэг хэсэг гэж үзэх, ойрын ба ирээдүйн зорилго тогтоох замаар тэдний сурахуйд хандах тууштай хичээн зүтгэлтэй байдлыг дэмжих; (iii) бие биетэйгээ хамтрах, харилцааны аргууд болох бусдын санаа бодлыг хүндэтгэх, сэтгэл хөдлөлөө зохицуулах, асуудал шийдвэрлэх зэргээр дамжуулан хамтран ажиллах чадварт суулгах. Хамтран ажиллах замаар эдгээр чадвар нь хөгжинө. 1 World Bank (2018). 2 Bold et al. (2017). 3 Hanushek and Rivkin (2010); Snilstveit et al. (2016) 6 4 Araujo et al. (2016); Bau and Das (2017); Hanushek and Rivkin (2010); Evans and Yuan (2018). 5 Hanushek and Rivkin (2006); Hanushek and Rivkin (2010); Nye, Konstantopoulos, and Hedges (2004). 6 Chetty, Friedman, and Rockoff (2014). 7 Staiger and Rockoff (2010); Araujo et al. (2016); Bau and Das (2017); Cruz-Aguayo et al. (2017). 8 Araujo et al. (2016). 9 Kraft, Blazar, and Hogan (2018). 10 Popova et al. (2018). 11 Ladics, Molina, and Wilichowski (2018). 12 Strong, Gargani, and Hacifazlioğlu (2011). 13 The team received guidance from a technical advisory panel composed of Lindsay Brown, Pam Grossman, Heather Hill, Andrew Ho, Sara Rimm-Kaufman, Andrew Ragatz, Erica Woolway, and Nick Yoder. 14 Molina et al. (2018). 15 Popova et al. (2018). 16 Сургалтад багшийн хичээл дээр академик мэдлэг олгох ба сэтгэл хөдлөл гэсэн хоёр зүйлийг ялгахад хүндрэлтэй байдаг. Сургалт нь бүхэлдээ сэтгэл хөдлөлийн чадварыг хөгжүүлэхэд нөлөөлдөг гэж үздэг. Үнэлгээнд сурагчдын сэтгэл хөдлөлийн чадварыг оруулснаар багш төдийгүй бусад талууд энд анхаардаг талтай. “Багшлахуй” бүтэц 8 Хэрхэн боловсруулав? 2 жилийн хугацаанд энэхүү аргачлалыг эцэслэн боловсруулахын тулд дараах алхмуудыг гүйцэтгэлээ. Боловсруулах баг-Боловсролын үнэлгээний 1 мэргэжилтэн, арга зүйч 1, сэтгэл 1 судлаач 1, багш 1 гэсэн 5 хүнтэй баг ажиллан АНУ-д түгээмэл ашиглаж буй 5 төрлийн аргачлалд үнэлгээ хийсэн.17 Мөн хөгжиж буй орнуудад ашиглаж буй хэрэгслүүд дээр ажилласан.18 Энэхүү эхний шатны шинжилгээнд тулгуурлан, 43 элемент бүхий 3 чиглэлийг тодорхойлсон.19 22 боловсролын эксперт багш нарын ажлын хэсэг байгуулан, доторх 2 чиглэлийг эрэмбэлсэн. Үүний дүнд 25 элементийг үлдээсэн. Багаас бусад орны туршлагад үндэслэн дахин эрэмбэлэн, 14 болгосон. 3 14 элемент тус бүрээр багшлахуйн үйл явцыг чанар ба давтамж талаас нь 4 харах зорилготой эхний хувилбарыг гаргасан.20 Үүнийг Пакистан ба Уругвай улсад туршин, Афганистан, Хятад, Пакистан, Филиппин, Танзани, Уругвай, ба Вьетнам улсуудад анги танхимд хичээл зааж буй явцаар видео бэлтгэсэн. Эдгээр туршилтын дараагаар элемент бүрээр судалгаа авч буй хүн багшийн ажлын чанар, давтамжийг бичиж авах ба найдвартайгаар кодлоход төвөгтэй байгаа нь илэрсэн. Иймээс хялбаршуулан 10 элементтэй болгосон. Техникийн зөвлөх багаас аргачлал дээр саналыг нь бичгээр авч, урьж нэг 5 өдрийн сургалт зохион байгуулан, аргачлалд засвар оруулан сайжруулсан. Сайжруулсан хувилбарыг 4 газар туршин, аргачлалыг зөв ашиглаж сурсан 6 судлаачдад мэргэшлийн үнэмлэх олгосон. Мозамбикт, ажиглагчдын 74%, Пакистан ба Филиппинд 96%, Уругвайд 100% тэнцэж үнэмлэх авсан. Судлаачид мөн аргачлал дээр саналаа өгсөн. Andrew Ho21-гийн тусламжтайгаар багаас сэтгэл зүйн холбоотой мэдээлэлд дүн 7 шинжилгээ хийсэн. Ажиглагч, сургагч багш нарын саналд тулгуурлан баг аргачлалаа дахин сайжруулах, засах зэргээр ажиллан, хоорондоо уялдаатай, ойлгомжтой болгоход анхаарч ажиллав. Сургалтын холбоотой цагийг тодорхойлохдоо багшийн үйл ажиллагааны цаг, сурагчийн үйл ажиллагаанд зарцуулж буй цагийг хэд хэдэн үе шаттай агшинг зураглах хэлбэрээр авсан. Ингэснээр бага нөлөөлөл бүхий 1 элемент, өндөр нөлөөлөлтэй 9 элементтэй болсон. Эцсийн шатанд эдгээрийг видео ашиглан засварлан сайжруулсан болно. 9 КОДЛОХ ГОРИМ 10 ЖУРАМ Судлаач ажиглалт хийхийн өмнө, дараа ба явцын дунд дараах журмыг анхаарч, сургуулийн үйл ажиллагаанд хүндэтгэлтэй хандах ёстой: ӨМНӨ ЯВЦАД ДАРАА БЭЛТГЭХ ЗҮЙЛС: БАЙРЛАЛ: ДҮГНЭЛТ: Гарын авлага, ажиглалтын Ангийн хойд талд бүх Багшдаа талархал багц, үзэг/харандаа, ангийг ажиглах байрлалд илэрхийлээрэй. зөвшөөрлийн хуудас,22 ба суугаад, хичээлийн явцад Хичээл дуусмагц, ангиас цаг/гар утас. хүүхэд анхаарал тань руу гарч, кодлох ажлаа өөр СУРГУУЛЬД ИРМЭГЦ: сарнихгүй байх ёстой. газарт очиж Захиралд танилцуулаад Өөр нэг судлаач хамт яваа үргэлжлүүлээрэй. заагдсан ангид хичээл бол холхон суугаад ХОРИГЛОХ ЗҮЙЛС: эхлэхээс 10 минутын өмнө хоорондоо ярилцахаас татгалзах ёстой. Ажиглалтын дүнг багштай орно. ярилцаж болохгүй. Багш би Багшид өөрийгөө Гар утсаа хаасан, утсаар ямар байсан бол гэж асуувал танилцуулаад зорилгоо ярих, мессеж бичих, энэ бол үнэлгээ шалгалт хэлээд, ажиглалт нь интернэт орох зэрэг өөр биш ээ гэж хариулна. Жишээ нууцлалын зэрэгтэйг хэлнэ: үйлдлийг хийж болохгүй. нь: АЖИГЛАЛТ: “Сайн байна уу, [багшийн “Ажиглалтын зорилго нь нэр], Би [байгууллагын Хичээл эхэлмэгц ажиглалт багшлахуйн талаар нэр]-д ажилладаг. Танай эхэлнэ; багш хоцорвол судалж байгаа юм. [хот сургууль энэхүү судалгаанд хүлээж байгаад хуудсан аймаг]-ийн хэмжээний санамсаргүй түүврээр дээрээ тэмдэглэгээ хийнэ. багшлахуйн судалгааны сонгогдсон бөгөөд Холимог насны бүлэг нэг хэсэг болно. Таны судалгааны зорилго нь байвал нэг бүлэгт тооцох ба хичээлд суухад таатай [хот, аймгийн нэр]-ийн хуудсанд нэмэлтээр байлаа, боломж олгосонд сургалтын процессыг тэмдэглэж өгнө. баярлалаа.” ажиглах юм. Иймд би танаас өнөөдөр ИЛҮҮ ҮЙЛДЭЛ ХИЙХГҮЙ: Ангийн оноог бусад суралцахаар ирсэн ба Багш сурагчийн анхаарал хүмүүстэй зөвлөлдөн ярих энэхүү судалгаа нь татах, сарниулах, хичээлд шаардлагагүй. Багш шалгалт биш, таны оролцох үйлдэл хийх ёсгүй. гуйгаад байвал өөрийн нэрийг дурдахгүй дугаараа өгч болно. Сурах бичиг, дэвтэр зэрэг нууцлалын зэрэгтэй сурагчийн юмнуудыг Хичээл дээр болсон явдлын явагдана. Та хичээлээ оролдож болохгүй. тухай хошигнон ярьж зүгээр явуулдгаараа болохгүй. явуулахад болно.” Дохио зангаа гаргахгүй, багшийг сарниулахгүйн Ажиглагчийн нэр хүндэд ЗӨВШӨӨРӨЛ: тулд нэг хэвийн байдалд муугаар нөлөөлөх талтай. Хэрвээ багш татгалзвал, суух ёстой. мэдээллийг сургуулийн Таны талаар тэд асууж захиргаатай солилцохгүй, эхэлбэл багшийг хичээл рүү харьцуулан үнэлэхгүй, шалгалт нь чиглүүлээрэй. биш гэдгийг дахин тайлбарлана. Гэхдээ багшийг хүчилж болохгүй тул, ангиас гарч, тэмдэглэл дээрээ бичнэ. 11 АЖИГЛАЛТЫН ХУГАЦАА Ажиглалт хоёр хэсэгтэй, тус бүр 15 минут.23 Эхний хэсэг нь хичээлийн эхлэх ёстой цагаас эхэлнэ; гэхдээ, багш нь эсвэл сурагчид нь хичээлдээ цагтаа ирээгүй, хичээл цагтаа эхлэхгүй бол,багш орж ирмэгц ажиглалтаа эхэлнэ. 15 минутын ажиглалтын дараагаар 10– 15 минут ажиглалтаа тэмдэглэнэ. Жишээ нь, 45 минутын хичээлээр эхний ажиглалтаа хичээл эхэлмэгц хийгээд, түр зогсоож (хичээл үргэлжилж л байна) 15 минут тэмдэглэгээгээ хийнэ. Дараачийн 15 минутыг ажиглаж эхэлнэ. Хичээл дууссаны дараа тэмдэглэгээгээ 15 минут хийж дуусгана. Ажиглалтын хугацаагаа хуудсандаа тэмдэглэж явна. Ажиглах ёстой хугацаанаас хичээл өмнө нь дуусвал, хэсэг тус бүрийн үргэлжлэх хугацааг хуудсандаа тэмдэглэнэ. Хойшилсон хугацаа, эрт дууссан зэргийг тэмдэглэнэ. Тэмдэглэл хөтлөх Ажиглалт эхэлмэгц, судлаач тэмдэглэлийн хуудсан дээрээ багшийн хэлсэн үг, асуулт, даалгавар, үйлдэл зэргийг бичиж тэмдэглэнэ. Дараа нь кодлоход амар болно. Тэмдэглэлийг аль болох дэлгэрэнгүй хийх хэрэгтэй. Судлаач тэмдэглэлээ ашиглан, гарын авлага дээрх зааврыг ашиглан, элемент тус бүрийг оноожуулна. Ажиглалтаа дуусмагц, нотолгоонд суурилан оноог тавина. Тэмдэглэл хөтөлж байхдаа гарын авлагад заагдсан багш сурагчийн хийх үйлдлийг мэддэг байх ёстой. Өөр өөрийн тэмдэглэл хөтлөх стратеги баримтлах ёстой. Тэмдэглэл хөтлөх хялбар аргаас доор харна уу.24 АРГА ЮУГ АЖИГЛАВ ТЭМДЭГЛЭЛ ГАРААР Үйл үгийн өнгөрсөн цагаар өгүүлбэр зохиох Б: Өчигдрийн БИЧИХ: хичээлийн дараа багш нь энэ хичээлийг хичээлээс хэн үйл багшийн хэлсэн түрүүчийн хичээлтэй холбож, дүрмээ заасан үг олж, үг (Б) сурагчийн ашиглаад өгүүлбэр зохиох даалгавар өнгөрсөн цагтай хэлсэн үг (С) өгсөн. Багш асуухдаа, “Өчигдрийн үзсэнээс өгүүлбэр зохиох вэ? хэн үйл заасан үйл үг хэлж, өнгөрсөн цагт С: Амна шалбааг оруулж өгүүлбэр зохиох вэ?” Нэг сурагч гар дээгүүр үсэрсэн. өргөөд хариулсан нь, “Амна шалбааг дундуур үсэрсэн.” ДАВТАЛТ: Хичээлийн турш багш сурагчийн “Маш сайн” олон удаа хариултын дараа “маш сайн” гэж 8 удаа давтаж буй үг хэлсэн. хэллэг ТОВЧЛОЛ: Багш сурагчийн хийснийг үзээд , “Эхнийх FB- Б: өөрийн тухай зарим үйлдлийг дээр сайн байна. Өөрийн тухай оруулсан оруулсан өгүүлбэр тэмдэглэх нь бүүр сайн байна.” сайн товчлол ЗАРИМ Хичээл эхлэхэд сурах бичиггүй хүүхэд хэд 6 С номгүй, Б АЖИГЛАЛТ: байна гэж багш асуусан. 6 сурагч гар самбарт үргэлжлээд, үзсэн сонссоноо өргөсөн. Багш самбарт бичиж байхад 3 3 С тоглоод бичих хүүхэд цаасаар бөөрөнхийлөн тоглоод үймүүлсэн. бусдыг үймүүлж байв. 12 Аргачлалыг гарын авлагагүйгээр ашиглах боломжгүй; гарын авлага ажиглалтын хуудсанд бүх дарааллыг заасан байгаа. Судлаач оноо өгөхийн тулд гарын авлагыг урьдчилан уншиж мэдэх шаардлагатай. Үйл ажиллагааны цагийг хэмжих Суралцахуйн үйл ажиллагааны цагийг тооцох элементийн хувьд зарцуулсан цагийг тооцоход, судлаач 3 “агшин,” буюу 1–10 секундийн хугацаатай ангийг ажиглана, зөвхөн энэ агшны үйлдлийг ашиглан кодолно. Эхний үйлдэл дээр, судлаач багш олонх сурагчдад даалгавар өгсөн эсэхийг ТИЙМ, ҮГҮЙ гэж тэмдэглэнэ. Хэрвээ багш даалгавар өгөхөд сурагчид хэр хийж буйг ангийн зүүн талаас баруун руу харж ажиглан, сурагчдын гүйцэтгэлийг харна. Хэрвээ 0 юм уу 1 сурагч хийхгүй байвал, энэ үйлдлийн ард өндөр (Ө)-г дугуйлна. 2 -5 сурагч хийхгүй байвал ДУНД буюу (Д) дугуйл. 6 ба түүнээс дээш сурагч хийхгүй байвал бага (Б) дугуйл. Бүх сурагчид хамаатай даалгавар багш өгөөгүй бол, “00” (N/A) гэдгийг дугуйлна. Тэгээд бусад үйлдлийг кодлоод явна. Агшныг кодлох талаар 17 дугаар хуудаснаас заавар харна уу. Суралцахуйн үйл 0 Агшин 1 (4-5 мин) Агшин 2 (9-10 мин) Агшин 3 (14-15 мин) ажиллагааны цаг 0.1 Багш сурагчдын ихэнхийг оролцуулсан Тийм Үгүй Тийм Үгүй Үгүй Тийм даалгавар өгч байна 0.2 Сурагч үйл ажиллагаанд оролцож 00 Б Д Ө 00 Б Д Ө 00 Б Д Ө байна 13 Хичээл ажиглах (i) Үйлдэл бүрийг оноожуулан дүгнэх Үйлдэл бүрийг зөв оноожуулахын тулд, гарын авлагад үйлдэл бүрээр гурван 3 түвшин өгсөн байгаа: бага, дунд, өндөр. Энд дэлгэрэнгүй тайлбарлаж, жишээ өгсөн ба судлаач элемент бүрд тохирох оноог олж тэмдэглэхэд тусална. Ажиглалтын эхний хэсэг дуусмагц, судлаач “бага, дунд, өндөр” гэсэн гурван түвшнээр үйлдлийг ангилна. Үүний тулд гар бичмэлээ уншаад гарын авлагад хаана тайлбарласныг олно. Гарын авлагаа л сайтар унших ёстой. Энэ тэмдэглэгээ нь тухайн үйлдэл дээр тусгайлсан асуулт хариулт байгааг илтгэнэ; Асуулт Хариулт хэсгийг сайтар уншиж өөрийн болгосон байх ёстой. Кодлоход буруу зөрүү ажиллахгүйн тулд. Судлаач үйлдэл бүрд нэг оноо өгнө. Бичсэнээ засах тохиолдолд сайн баллуурдаж буруу бичсэнээ гүйцэт арилгах ёстой. Зарим үйлдэл ажиглагдахгүй байж болно. Түүнийг “N/A (00) гэдгээр тэмдэглэнэ гэж аргын авлагад заасан байгаа. Үнэлгээний хуудсанд (0.2, 1.3, 1.4, 4.2) эдгээрээр илэрхийлсэн тохиолдолд 00 “N/A”-ийг ашиглана. Үйлдэл 00 “N/A,” гэсэн оноо авсан ч тухайн элементийн нийт оноонд нөлөөлөх ёсгүй. Доор тэмдэглэсэн жишээ харууллаа: А.Хичээлийн дэг жаяг 1 Сургалтын таатай уур амьсгалыг бүрдүүлэх 1 2 3 4 5 1.1 Багш бүх сурагчидтай хүндэтгэлтэй харьцаж байна Б Д Ө 1.2 Багш зөв үг хэллэг ашиглаж байна Б Д Ө 1.3 Багш сурагчийн хэрэгцээг мэдэрч байна 00 Б Д Ө Багш жендерийн ялгаварлан гадуурхах байдал 1.4 гаргаагүй 00 Б X Д Ө (ii) Элемент бүрийг оноожуулах Үйлдэл бүрд тохирох 3 түвшнийг ард нь дугуйлсны дараагаар, тухайн элементийн оноог тооцно. 1 – 5 онооны хувьд 1 нь хамгийн доод оноо 5 нь хамгийн өндөр оноо. Үйлдэл бүрийн түвшин, оноо өгөх зэргийг сайтар унших ёстой. Нийт оноог үйлдэл бүрийн оноогоор бодож тооцно. Тухайн элементтэй оноо нь тохиромжтой эсэхийг нягтална. Жишээ нь, судлаач үйлдлүүдийн оноо нь өндөр, бага, дунд гэсэн байлаа ч ажиглалт нь бүхэлдээ дундаас дээгүүрт орохоор байвал тухайн элементэд 4 гэсэн оноо өгч болно. Эцсийн оноог математик аргаар бодох ёсгүй, харин тухайн элементэд хийсэн ажиглалтаа бүхэлд нь дахин хянаж, нотолгоондоо суурилан үнэлгээ хийнэ. Хичээл ажиглалтад тулгарах түгээмэл бэрхшээл 2. Хичээлд баримтлах хэвшил 1 2 3 4 5 4 2.1 Багш хичээлд баримтлах хэвшлийг тогтоосон Б Д Ө Ө 2.2 Багш сурагчдын зөв хэвшлийг үнэлж байгаа Б Д Ө Б 2.3 Багш сурагчдын буруу үйлдлийг зогсоон, анзаарч Б Д Ө Д байгаа Ажиглалтаа кодлохын өмнө хэр зэрэг найдвартай үнэлсэн эсэхээ хянах хэрэгтэй. Судлаачид оноогоо хоорондоо ярилцаж нэгтгэх нь чухал. Жишээ нь, хэрвээ 2 ажиглагч нэг багшийг зэрэг ажигласны дараагаар өгөх дүгнэлт оноо нь ижилхэн байвал үнэлгээ бодитой байна гэсэн үг. 14 Уг аргачлалыг ашиглахад хувь хүний санаа бодлын нөлөөллөөс ангид бодитой үнэлэх чухал учраас дараах бэрхшээлийг мэдэж байх ёстой. Хувийн үзэл бодол, туршлага Зарим тохиолдолд үнэлгээнд судлаачийн хувийн үзэл бодол нөлөөлөх талтай байдаг. Ялангуяа юуг “сайн сургалт гэж үздэг үзэл баримтлал нөлөөлнө.” Нөгөө талаар багшлахуйн олон янзын туршлагатай бол илүүтэй сайнаар нөлөөлөх талтай. Жишээ нь, зарим судлаач, “Намайг сургуульд сурч байхад ийм байсан, энэ л зүгээр гэх юм уу” “Миний охины багш ингэдэг гэх санаанууд”. Өмнөх туршлагаас гадна энэхүү аргачлал дээр гарын авлагаа л баримтлах ёстой. Нэмэлт мэдээлэл Зарим тохиолдолд тухайн багш, сурагч сургуулийн тухай өмнөх ойлголт нь нөлөөлдөг. Заримдаа багшийн үйлдлийг буруу ойлгодог. Жишээ нь, “Багш зарим хүүхэдтэй эвгүй харилцаж байсан ч би багшид сургалтын орчин дээр 5 тавилаа, учир нь тэр өнөөдөр хоёр ээлжид заасан байсан гэх мэт.” Иймэрхүү нэмэлт мэдээлэл үнэлгээнд нөлөөлөх ёсгүй. Харьцуулах Заримдаа судлаач хэд хэдэн ажиглалт богино хугацаанд хийгээд хооронд нь харьцуулж үнэлэх гээд байдаг. Энэ нь аргачлалыг найдваргүй болгох хэлбэр. Жишээ нь, өөр багшийн үйлдлийг харьцуулаад тухайн багш дээр үнэлгээг бага болгох. Харин агшин бүрийг бие даасан байдлаар ажиглан үнэлж, харьцуулалт хийхгүй байх ёстой. Элементүүдийг салгах Зарим тохиолдолд элементийн агуулгыг салгах гэж оролддог, учир нь хичээлийн бүх үйл явц хоорондоо уялдаатай, тухайн нэг үйлдэл хэд хэдэн элементэд хамааралтай байх талтай, нэг үйлдлийг хэд хэдэн элементэд хамааруулж ойлгож болох ч үнэлгээг элемент тус бүрээр өгөх ёстой. Жишээ нь, баш сурагчийн алдааг хэлж өгөхөд сурагч түүн дээр ажиллаж байгаа нь сурагчийн бүтээлч сэтгэлгээг дэмжих алхам хэдий ч бүтээлч сэтгэлгээ гэсэн элемент дээр багшийг өндөр үнэлж болохгүй. Учир бүтээлч сэтгэлгээний бусад үйлдлүүд оролцоогүй тул. Энэ тохиолдолд эдгээрийг салган ялгаж үнэлнэ. Онцгой үйл явдал тулгарах, эхний төрсөн сэтгэгдлийг оруулах Судлаачийг гайхшируулах, эсвэл сэтгэлээр гудайлгах, зэрэг эерэг, сөрөг үйл явдал учрахад энэ нь ажиглалтад нөлөөлөх магадлалтай. Ажиглалтын найдвартай хийхийн тулд ийм үйл явдалд автахгүй байх ёстой. Энэ талаар дэлгэрэнгүй тэмдэглэл үйлдэж, тайлбарлана. Тухайн хэсэг дээр яг юу болсон дээр л анхаарах ёстой. Жишээ нь, багш дараа нь хийх гэж байгаа зүйлээ урьдчилан мэдэгдсэн ч тухайн үйлдэл дээр л ажиглах ба хийгдээгүй зүйлийг оруулахгүй. Энэ нь хэсэг 1 ба 2-ийг ялгахад чухал. (өөрөөр хэлбэл хэсэг 1 дээр ажигласан зүйлийг хэсэг 2 луу холбож үнэлэхгүй). Ерөнхий хандлага Судлаач голдуу дунд гэсэн оноог өгөх хандлага байдаг.бага ба өндөр оноо өгөхөөс татгалзах нь (i) тухайн үйлдлийг үнэлэх мэдлэг дутмаг, эсвэл өндөр бас бага оноог цөөхөн өгөх ёстой гэж ойлгосон байдагтай холбоотой; эсвэл (ii) айдас нөлөөлснөөс (өөрөөсөө эсвэл багшаас) хэт өндөр оноо өгснөөс. Гарын авлагад заагдсан журмын дагуу л ажиллах ёстой. 15 Судлаачийн шалгалт ба үнэмлэх Судлаач Багшлахуй аргачлалаар үнэлгээ хийхийн өмнө шалгалт өгч үнэмлэх авсан байх ёстой. Ингэснээр аргачлалын чанарын баталгааг хангахад тусална. Мэргэшсэн судлаач уг аргачлалыг ашиглан, үнэлгээг зөв хийх нь чухал. Шалгалтаар 15-минутын 3 видео үзээд үнэлгээ өгнө. Хэсэг тус бүрийг үнэлэхэд 15 минутын хугацаа өгнө. Видеог дахин үзүүлэхгүй. Хэсэг тус бүрийн 10 элементийн 8-ийг нь зөв хийсэн байх ёстой. Жишээ нь, эхний хэсгийг 100%, хоёрыг 100%, 3-ийг 70% хийхэд шалгалтад тэнцэхгүй. Сургалтын элемент дээр 3 агшны 2-ыг зөв хийх, бусад дээр нь 1 авах ёстой. Унасан тохиолдолд дахин нэг удаа шалгалт өгч болно. 3 өөр видео өгнө. Дахин унавал тэнцэхгүй. Үнэмлэх жилийн хугацаанд хүчинтэй. 17 Багшлахуй аргачлал нь Gill ба бусад (2016 нарийн боловсруулсан аргачлалд тулгуурласан ба ангид ашиглаж буй 5 түгээмэл аргачлал дээр дүн шинжилгээ хийж гаргасан байна. Үүнд CLASS, FFT, PLATO, Mathematical Quality of Instruction, and UTeach Observational Protocol зэрэг багтсан. Агуулга, тохирц талаас нь нэлээд дүн шинжилгээ хийсэн болно (Gill, Brian, Megan Shoji, Thomas Coen, and Kate Place. 2016. “The Content, Predictive Power, and Potential Bias in Five Widel y Used Teacher Observation Instruments.” National Center for Education Evaluation and Regional Assistance, Washington, DC. 18 These included OPERA, SCOPE, SDI, Stallings, and TIPPS. 19 Элемент гэдэгт сургалтын эерэг үр дүнг харуулах түгээмэл, давтагддаг хэвшил буюу үйлдлийг хэлнэ. 20 Жишээ нь, энэхүү аргачлал нь багш сурагчийн ойлголтыг хэрхэн шалгаж буйг харуулаад зогсохгүй (хичээлийг өөрчилж заах, сурагчийн ойлголтын түвшинг тодруулах .), хичээл бүр дээр ойлгосныг хэр зэрэг давтамжаар шалгаж буйг харуулна. 21 Andrew Ho is Professor of Education at the Harvard Graduate School of Education. Тестийн үр дүнг боловсролын бодлого, төлөвлөлтөд хэрхэн ашиглах чиглэлээр мэргэшсэн сэтгэл судлалын чиглэлийн судлаач юм. 22 Анги бүрд ажиллах журам нь тухайн нөхцөлөөс шалтгаалаад өөр өөр байна , гэхдээ ангид орохын өмнө заавал зөвшөөрөл авна. 23 Энэхүү цаг нь тухайн нөхцөлөөс шалтгаалаад өөр өөр байна . 24 Adapted from Archer, Jeff, et al. 2016. “Better Feedback for Better Teaching: A Practical Guide to Improving Classroom Observations.” San Francisco, CA: Jossey-Bass. 16 АЖИГЛАГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА 17 АЖИГЛАЛТЫН ХУУДАС Багшийн Хэддүгээр Ямар Сургуулийн ID ХЭСЭГ ID анги хичээл 1 ................ ................ ................ ................ ................ Сурагчийн тоо: эмэгтэй...................... эрэгтэй...................... Хичээл үргэлжлэх ёстой хугацаа: ............... ээс ...............цаг Хичээл үргэлжилсэн хугацаа: ............... ээс ...............цаг Ажигласан хугацаа: ............... мин ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЦАГ Агшин 1 (4-5 Агшин 2 (9-10 0 Суралцахуйн үйл ажиллагааны цаг Агшин 3 (14-15 мин) мин) мин) 0.1 Багш хичээлээ заахдаа сурагчдын дийлэнхийг хамруулан суралцахуйн Тийм Үгүй Тийм Үгүй Тийм Үгүй холбоотой даалгавар өгөх 0.2 Сурагчид суралцахуйн үйл 00 Б Д Ө 00 Б Д Ө 00 Б Д Ө ажиллагаанд оролцож байгаа байдал ХИЧЭЭЛ АЖИГЛАЛТ Эцсийн Чиглэл/Элемент/Үйлдэл Оноо оноо А.ХИЧЭЭЛИЙН ДЭГ ЖАЯГ 1 Сургалтын таатай уур амьсгал орчин бүрдүүлэх 1 2 3 4 5 1.1 Багш бүх сурагчдад хүндэтгэлтэй хандах Б Д Ө Багш сурагчидтай харилцахдаа зөв үг хэллэг хэрэглэж 1.2 Б Д Ө байна 1.3 Багш сурагчийн хэрэгцээг мэдэрч байна 00 Б Д Ө Жендерийн ялгаварлан гадуурхах байдал гаргахгүй 1.4 байх, жендерийн холбоотой хэвшмэл ойлголт илэрвэл 00 Б Д Ө тухай бүр нь залруулах 2 Хичээлд баримтлах хэвшил 1 2 3 4 5 2.1 Багш хичээлийн явцад баримтлах тодорхой хэвшил Б Д Ө дэгийг тогтоох 2.2 Багш сурагчдын зөв хэвшлийг үнэлж байгаа Б Д Ө 2.3 Багш сурагчдын буруу үйлдлийг зогсоон, анзаарч Б Д Ө байгаа 18 Эцсийн Чиглэл/Элемент/Үйлдэл Оноо оноо B. ХИЧЭЭЛ 3 Хичээлийг удирдах 1 2 3 4 5 3.1 Хичээлийн зорилгыг тайлбарлан, зорилготойгоо Б Д Ө уялдуулан хичээлээ зааж байна 3.2 Багш хичээлийн агуулгыг тодорхой тайлбарлаж байгаа Б Д Ө 3.3 Багш хичээлээ сурагчдын өмнөх мэдлэг ба амьдралтай Б Д Ө холбон зааж байгаа 3.4 Багш жишиг үзүүлэн тайлбарлаж байгаа, бодож байгаа Б Д Ө зүйлээ зэрэг тайлбарлаад явж байгаа 4 Сурагчийн ойлгосныг шалгах 1 2 3 4 5 4.1 Багш асуулт асуух болоод бусад аргыг ашиглан Б Д Ө сурагчдын ойлгосон түвшинг шалгаж байгаа байдал 4.2 Ганцаарчилсан ба бүлгээр ажиллах явцад ихэнх Б Д Ө 00 сурагчийн гүйцэтгэл дээр мониторинг хийх 4.3 Багш хичээлээ сурагчдынхаа түвшинд тохируулж Б Д Ө байгаа 5 Нэмэлт тайлбар, санаа өгөх 1 2 3 4 5 5.1 Сурагчдын буруу зөрүү ойлгосныг залруулахын тулд Б Д Ө нэмэлт тайлбар хийж байгаа 5.2 Сурагчид зөв гүйцэтгэсэн тохиолдолд түүнийг Б Д Ө урамшуулж байгаа 6 Шүүмжлэлт сэтгэлгээ 1 2 3 4 5 6.1 Багш задгай хариулт шаардсан асуулт асууж байгаа Б Д Ө 6.2 Багш сэтгэн бодох даалгавар өгсөн Б Д Ө 6.3 Сурагчид задгай хариулт шаардсан асуулт зохиох ба Б Д Ө сэтгэн бодох даалгавар гүйцэтгэж байгаа C. НИЙГЭМ - СЭТГЭЛ ХӨДЛӨЛИЙН ЧАДВАР 7 Бие даах чадвар 1 2 3 4 5 7.1 Багш сурагчдад сонголт хийх боломж өгч байгаа Б Д Ө 7.2 Сурагчид ангидаа тодорхой үүрэг хүлээх боломж олгох Б Д Ө 7.3 Сурагчид сайн дураараа оролцох боломж олгох Б Д Ө 8 Бусдын санаа бодлыг хүндэтгэж сурах 1 2 3 4 5 8.1 Багш сурагчдын хичээл, зүтгэлийг үнэлж байна Б Д Ө 8.2 Сурагчид сорилттой тулгарах явцад багш эергээр Б Д Ө хүлээн авч хандаж байгаа 8.3 Багш сурагчдад зорилгоо тодорхойлоход чиглүүлж Б Д Ө байгаа 9 Нийгэм-харилцааны чадвар 1 2 3 4 5 9.1 Сурагчид бие биетэйгээ хамтарч ажиллах замаар Б Д Ө харилцааны чадварыг нь багш дэмжиж байгаа 9.2 Сурагчдын харилцааны чадварыг хөгжүүлж байгаа Б Д Ө 9.3 Сурагчид бие биетэйгээ харилцан хамтарч ажиллаж Б Д Ө байгаа 19 АЖИГЛАЛТЫН ТЭМДЭГЛЭЛ ХЭСЭГ 1 0.1 0.2 1.1 1.2 1.3 1.4 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 3.3 3.4 4.1 4.2 4.3 5.1 5.2 6.1 6.2 6.3 7.1 7.2 7.3 8.1 8.2 8.3 9.1 9.2 9.3 20 АЖИГЛАГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА Үйл ажиллагааны цагийг ажиглах 21 0 Багш суралцахуйн үйл ажиллагаанд ахиу цаг зарцуулдаг. Бүх сурагчдад даалгавар өгч, ихэнх цагаа сурагчдад зарцуулснаар багш Суралцахуйн үйл суралцахуйтай холбоотой цагийг нэмэгдүүлдэг. Дараах үйлдлээр үүнийг ажиллагааны цаг харж болно: ТИЙМ ҮГҮЙ 0.1 Суралцахуйн үйл ажиллагаа: Суралцахуйн бус үйл ажиллагаа: Багш хичээлээ Тухайн хичээлийн агуулгатай шууд Тухайн хичээлийн агуулгатай холбоогүй, заахдаа сурагчдын холбоотой даалгаврыг хэлнэ. ирц авах, сурагчдыг томоотой байлгах дийлэнхийг зэрэг сурагчид хүлээлтийн байдалд Жишээ нь, Багш ярих, багаар хамруулан орсон үеийг хэлнэ. ажиллуулах, сурагч даалгаврын хуудас суралцахуйн бөглөх, эсвэл бие даан унших. Багш Жишээ нь, багш самбарт сурагчдыг холбоотой даалгавар ангиас гарсан ч сурагчид ажлаа хуул гэхгүйгээр ганцаараа бичих. Ирц өгөх үргэлжлүүлэн хийж байвал суралцахуйн авах, хүүхдийн нэрийг дараалуулан үйл ажиллагаанд тооцно. дуудах, нэг сурагч сахилгагүйтвэл хичээлээ зогсоож анхаарлаа тийш чиглүүлэх, гадаа нэг үйл явдал болж байвал тийшээ анхаарч хичээлээ зогсоох, гэрийн даалгаврыг хүүхэд бүрээр явж шалгах зэрэг сурагчид юу ч хийхгүй зүгээр хүлээх мөчийг тооцно. Мөн нэг үйлдлээс нөгөөд шилжихэд цаг авах, хичээлд бэлтгэх, захиргааны шинжтэй ажил хийх зэрэг орно. БАГА ДУНД ӨНДӨР 0.2 6 ба түүнээс дээш 2–5 сурагч оролцохгүй Бүх сурагч ажиллаж Сурагчид тооны сурагч бол байгаа (нэг сурагч суралцахуйн үйл оролцохгүй бол оролцохгүй байж ажиллагаанд болно) оролцож байгаа байдал1 Сурагчид суралцахуйн бус үйл ажиллагаанд хамрагдаж буй байдал: Багшийн өгсөн даалгаврыг сурагчид хийхгүй байгаа мөч. Жишээ нь, чимээгүй суугаа ч хичээлээ анхаарахгүй байгаа, эсвэл үймүүлж байгаа. Эхний ангилалд сурагчид цонхоор ширтэх, ширээн дээрээ амрах, шал руу гөлрөх, эсвэл унтах зэрэг үйлдлүүд багтана. Хоёрдугаар ангилалд дэвтрээ дамжуулах, хоорондоо ярих, босож явах, орилох зэрэг бусад үймүүлсэн үйлдлүүд багтана. 1 Багш хичээлээ заахгүй эсвэл сургалтын холбоотой үйл ажиллагаа явагдахгүй бол 00 буюу N/A гэж тэмдэглэгдэнэ. 22 АЖИГЛАГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА ХИЧЭЭЛ ажиглах 23 ХИЧЭЭЛИЙН ДЭГ ЖАЯГ Сургалтын таатай орчин бүрдүүлэх Хичээл дээр баримтлах зөв хэвшлийг тогтоох 24 A.1 ХИЧЭЭЛИЙН ДЭГ ЖАЯГ Багш сургалтын таатай орчин бүрдүүлнэ Сурагч сэтгэл зүйн хувьд тайван, байнга түүнийг дэмжиж байхуйц орчин Сургалтын таатай бүрдүүлэх ёстой. Бүх хүүхэд хичээлдээ дуртай, багш сурагч бүртэй тэгш орчин бүрдүүлэх харьцдаг байх ёстой. Үүнийг хичээлийн явцад дараах хэвшлүүд хэрхэн тогтсон эсэхээр ажиглана. Оноо 1 2 3 4 5 Үйлдлийн БАГА ДУНД ӨНДӨР эрэмбэ Багш ангид суралцахуйг Багш ангид суралцахуйг дэмжих Багш ангид суралцахуйг дэмжих таатай орчин уур таатай орчин уур амьсгалыг дэмжих таатай орчин уур амьсгалыг бүрдүүлж чадаагүй. зарим талаар бүрдүүлж амьсгалыг бүрдүүлж чадсан. чадаагүй. 1.1 Бүх сурагчдад хүндэтгэлтэй Сурагчдад тодорхой хэмжээгээр Бүх сурагчид хүндэтгэлтэй Багш бүх сурагчдад хандаагүй. хүндэтгэлтэй хандаж байгаа. хандаж байгаа. хүндэтгэлтэй Жишээ нь, зарим сурагчдыг Жишээ нь багш сурагчдаа Жишээ нь, “баярлалаа” хандах зэмлэх, ичээх, сахилгын арга хүндлэхгүй байгаа хэлбэр гаргах “тэгэхгүй юу” зэрэг хэмжээ авч шийтгэх зэрэг (сурагчийг зэмлэхгүй байгаа ч), харилцааны тогтсон жаягийг үйлдэл гаргах. сурагчдыг хүндэлсэн үйлдэл дагах хийхгүй байх (нэрээр нь дуудах, “баярлалаа” “тэгэхгүй юу” зэрэг соёлын тогтсон жаягийг дагахгүй байх). 1.2 Сурагчидтай харилцахдаа зүй Заримдаа зүй ёсны харилцаатай Зүй ёсны харилцааны үг Багш сурагчидтай бусын үг хэллэг хэрэглэх. хандах. хэллэгийг тогтмол хэрэглэж харилцахдаа зөв үг Жишээ нь “сайн байна” буюу “их байгаа хэллэг хэрэглэх 2 сайн зэргийг хэлж байгаа ч Жишээ нь, “Мундаг шүү!” “ Чи ховор чаднаа!”, эсвэл “Чи авьяастай шүү.” 1.3 Сурагчийн хэрэгцээ, Сурагчийн хэрэгцээ, шаардлагыг Сурагчийн хэрэгцээ, Багш сурагчийн шаардлагыг ойлгохгүй ойлгож байгаа ч тоохгүй байх. шаардлагыг няхуур ойлгон, хэрэгцээг мэдэрч мэдрэхгүй байх эсвэл Жишээ нь сурагч харандаагаа туслахыг хичээх. байна3 шаардлагыг нь биелүүлэх мартаж ирсэн тул таагүй Жишээ нь сурагч харандаагаа гэж хичээхгүй байх. байхад хажуугийн хүүхдийнхээ мартсан бол өөрийнхийгөө Жишээ нь, сурагч хичээлийн хэрэглэ гэхэд нөгөөх нь өгөх хэрэглэлгүй ирсэн бол түүнийг татгалзахад орхиод явчих. анзаарахгүй байх, сурагч дүнгээсээ болоод таагүй байгааг мэдрэхгүй анзаарахгүй байх (жишээ нь “зүгээр л орхи дооt” эсвэл “чи үүнийг давж чаднаа”). 1.4 Жендерээр ялгаварлах Жендерээр ялгаварлахгүй Жендерийн ялгаварлах Жендерийн хандлага гаргах. Хичээлд тэгш байгаа ч ийм хандлага гаргахад байдал гаргахгүй , илэрсэн ялгаварлан оролцуулахгүй байх, залруулахгүй байх. Бүх сурагч тохиолдолд залруулж гадуурхах байдал сурагчдаас янз бүрийн оролцох боломж олгож байгаа ч байгаа. гаргахгүй байх, шаардлага нэхэх. хариултыг бүлээс жигд шаардах Жишээ нь , бүх сурагчид угаах Жишээ нь, эмэгтэй сурагчийг Жишээ нь, бүх хүүхдээр угаалгах даалгавар өгч байгаа, бүх жендерийн хойш нь суулгах, хэцүү даалгавар хийлгэж байгаа ч сурагчид хариулах боломж холбоотой хэвшмэл асуултыг заавал эрэгтэй олгож байгаа, судлаач, эмч, хэцүү асуултын хариуг бүгдээс ойлголт илэрвэл сурагчаас асуух, хэцүү асуултыг нь шаардах гэх мэт астрономич зэрэг мэргэжлийг тухай бүр нь бүгдэд нь жигд тавьж байгаа ч эмэгтэйчүүд хийж буй жишээ залруулах 4 зөвхөн охидоор анги авах цэвэрлүүлэх даалгавар өгөх 2 Зөвхөн өөрөө ярьж хэлж буйг зөв үг хэллэгт тооцно. Хэл ярианы бус үйлдлийг үүнд тооцохгүй. 3 Үүнд ажиглалтад өртөхүйц сэтгэл хөдлөл, материаллаг зүйлс ба бие бялдрын хувьд хэрэгцээ байгаагүй бол 00 буюу N/A гэж тооцно. 4 Ангийн сурагчдын жендерийн харьцаанд тулгуурлан оролцох боломж тодорхойлогдоно. Энэ нь зөвхөн жендерийн хувьд холимог ангид хамаарах үзүүлэлт. 25 A.2 ХИЧЭЭЛИЙН ДЭГ ЖАЯГ Хичээлийн явцад баримтлах зохистой хэвшил тогтооно. Хичээл дээр Хичээлд сайн оролцож байгаа сурагчийг дэмжинэ. Хичээлийн үе шат бүрд тохирох хэвшил, дэглэм тогтооно. Үүнийг дараах байдлаар ажиглана баримтлах хэвшил ОНОО 1 2 3 4 5 Үйлдлийн БАГА ДУНД ӨНДӨР эрэмбэ Багш хичээлийн тодорхой Багш хичээлийн тодорхой Багш хичээлийн тодорхой хэвшил тогтоож хэвшил тогтоох гэж хэвшил тогтоож чадсан. чадаагүй. оролдсон. 2.1 Багш хичээлийн явцад Багш хичээлийн явцад Багш хичээлийн явцад даалгавар, дасгал хийхэд баримтлах хэвшил Багш хичээлийн явцад даалгавар, дасгал хийхэд даалгавар, дасгал хийхэд баримтлах тодорхой дэгийг тогтоосон. баримтлах хэвшил дэгийг баримтлах хэвшил дэгийг хэвшил дэгийг тогтоох Жишээ нь: Бүлгийн ажил зохион тогтоогоогүй. тогтоохдоо тодорхойгүй, байгуулахдаа, багш хэрхэн ажиллах Жишээ нь: Багш, “Та нар эсвэл дэндүү хамааралгүй зааврыг сайтар өгнө. Жишээ нь, унших чадвараа ахиулах дэг тогтоосон байна “Зөөлхөн ярилцаарай.” Эсвэл “Ээлжилж яриарай.” Сурагчид бие дээр ажиллаарай,” гэж Жишээ нь: Бүлгээр ажиллах дааж ажиллаж байгаа нөхцөлд хэлсэн нь сурагчид яг юу заавар өгөхдөө багш, дуусаад дараа нь юу хийхийг нь зааж хийхийг нь зааж өгөөгүй “бүлэгт хуваагдаад өгөх. Багш, “Аяархан босоод даалгавраа над хураалгаад бусад нь байна хийцгээ,” гэж хэлсэн нь яг дуусахыг хүлээгээд чимээгүй сууж юуг яаж хийх нь бай.” тодорхойгүй байна. Нөгөө нэг хувилбар нь, багш тодорхой заавар өгөөгүй ч гэсэн сурагчид өөрсдөө зохион байгуулалт сайтай хичээл явагдсан байж болно. 2.2 Багш огт үүнийг Багш зарим тохиолдолд Багш тодорхой алхмуудыг Багш сурагчийн зөв анзаарахгүй, тоохгүй анзаарна. зааж өгч байгаа. хэвшлийг урамшуулах байх. Багш : Сурагчид зааврыг Жишээ нь: Багш, “ A бүлгийн баримталж байгаа гишүүд бие биеэ хүлээж тохиолдолд “Энэ бүлэг ярьж байна. Дараачийн сайн байна” эсвэл “энэ бүлэг даалгавраа хийж байна.” сайн ажиллалаа” зэргээр хэрхэн гэдгийг сайтар тодруулахгүй байх. 2.3 Үймүүлж буй сурагч руу Үймүүлж буй сурагчтай зөв Асуудал гармагц, багш, буруу Багш сурагчийн буруу анхаарлыг хандуулах нь үр хандаж байгаа ч, сурагчдын үйлдлийг таслан зогсоож, өөр үйлдлийг засах, зөв дүнтэй арга бус, бусад анхаарлыг өөр тийш чиглүүлж зүйлд чиглүүлж чадаж байна. сурагчид тийшээ чиглэх байгаа Жишээ нь: Сурагч чанга яриад хэвшлийг дэмжих5 талтай. Жишээ нь: 3 сурагч даалгаврыг байвал багш, “Аажуухан ярих Жишээ нь: Нэг сурагч нөгөөгөө хийхгүй байгааг анзаармагц багш, ёстойг санаж байгаа биз дээ,” гэж зааж үймүүлэхийг багш хараад “Та гурав ярихаа боль, их чанга хэлмэгц тэд зогсоно. тэр сурагчийн нэрийг ярьж байна.” Энэ нь буруу үйлдлийг Өөр нэг хувилбар нь, багш сурагчийн дуудсанаа, “Яагаад хичээлээ зааснаас гадна юуг анхаарахыг үймүүлж байгааг анзаарахгүй байгаа анхаарахгүй байна?”гэх. Эсвэл хэлж өгч байна. . Нөгөө 3 сурагч чимээгээ намдаана. Өөр нэг ч сурагчдын сахилга бат сайн байна. багш огт тоохгүй өнгөрч, нөгөө сурагч үргэлжлүүлэн тохиолдолд,багш сурагчдын үймүүлж байх жишээтэй. анхаарлыг өөр зүйлд чиглүүлэн хэлнэ “Хийж буй даалгавартаа Энэ нь ангийн анхаарлыг анхаарна уу.” Өөр зүйд чиглүүлсэн сарниулж, тэр хоёр сурагч руу ч сурагчид анхаарахгүй байна. төвлөрөх болгодог. 5 Сурагчийн буруу үйлдэл гэдэг нь сурагч хичээлийг үймүүлэх, бусад сурагчийн анхаарлыг сааруулах, багшийг уурлуулах зэрэг үйлдэл орно. 26 ХИЧЭЭЛ ХИЧЭЭЛ СУРАГЧИЙН ОЙЛГОСНЫГ ШАЛГАХ СУРАГЧДАД НЭМЭЛТ ТАЙЛБАР, САНАА ӨГӨХ БҮТЭЭЛЧ СЭТГЭЛГЭЭ 27 B.3 ХИЧЭЭЛ Багш сурагчдад хичээлийг ойлгуулахын тулд үр өгөөжтэй удирдах ёстой. Хичээлийг Хичээлийн зорилгоо сайтар ойлгуулан, гол агуулгыг тайлбарлах, сурагчийн өмнөх мэдлэг ба удирдах амьдралтай холбон заах ёстой. Үүнийг дараах байдлаар ажиглана. Оноо 1 2 3 4 5 Үйлдлийн БАГА ДУНД ӨНДӨР эрэмбэ Багш хичээлийг хангалтгүй Багш сурагчдад ойлгуулах Багш сурагчдад ойлгуулахаар удирдан, сурагчдад ойлгуулах алхмууд хагас дутуу хийж хичээлийг удирдаж байна. дээр дутагдалтай байгаа байгаа. 3.1 Багш хичээлийн зорилгоо Хичээлийн зорилгоо Хичээлийн тухайлсан зорилгоо Багш хичээлийн тайлбарлаагүй, хичээлийн ерөнхий хэлсэн, эсвэл тайлбарлан, хичээлийн явцад зорилгоо тодорхой явцаас зорилго тодорхой хэлээгүй, гэхдээ зорилго нь бүх үйл ажиллагаа зорилгод болгон, хичээлээ бус байгаа. хичээлийн явцаас чиглэж байна. зорилготойгоо Жишээ нь: Тариа тодорхой байх. Жишээ нь: Хичээлийн эхэнд , уялдуулан заах тариалах, хураалтын Жишээ нь: “Өнөөдөр Бутархай тоог үржүүлэхийг тухай эхийг сурагчдаар үржүүлэх аргаас мэдэх суралцана гэж тайлбарлаад бүх уншуулах даалгавар өгнө. болно.” гээд өөр тодорхой даалгавар үүнд чиглэсэн. Хичээлийн үлдсэн цагт зүйл хэлээгүй. Харин тариалалтын холбоотой хичээлийн явцад үйл асуудал ярьсаар байгаад ажиллагаа даалгавар үүнд дууссан. Багш хичээлийн чиглэсэн, гэхдээ багш зорилгоо тайлбарлаагүй, хичээлийн зорилгыг хичээлийн явцаас зорилго сайтар хэлэхгүй байсан. тодорхой бус, хичээлийн зорилго нь унших чадварыг ахиулах, үгсийн санг нэмэгдүүлэх, тариалалтын тухай ойлголт өгөх байсан байна. 3.2 Багш гол санааг бүлэг Гол агуулгаа хагас дутуу Багшийн тайлбар тодорхой, Багш хичээлийн бадаг хэлсэн, эсвэл огт дурдсан, тодорхой бус. логик уялдаатай, графикаар агуулгыг тодорхой дурдаагүй. Зарим тайлбар нь тайлбарлаж өгч байгаа. тайлбарлаж байгаа Жишээ нь: Багш хэтэрхий ойлгомжгүй байгаа. Жишээ нь: Бутархай дээр хэцүү нэр томьёогоор Жишээ нь: Нэг үйл явдлын түүний тайлбарыг дэлгэрэнгүй хэлсэн, эсвэл логик тухай уншаад багш хэцүү өгч, хувьсагч гэж юу болохыг уялдаагүй байдлаар үгийг олж өгнө, харин уг үг хэд хэдэн жишээгээр тайлбар өгсөн. Багш нь агуулгатай яаж тайлбарлаж өгч байна. хэлэхдээ “Бутархай тоо холбогдож буйг гэдэг нь хувьсагч ба тайлбарлаагүй. хувиргагчийн холбоос юм,” гээд хувьсагч гэж юу болохоо тайлбарлаагүй. Эсвэл үүнийг багш огт дурдаагүй. 28 3.3 Багш бусад мэдлэг ба Сурагчийн бусад мэдлэгтэй Хичээлийн агуулгыг сурагчийн сурагчийн өдөр тутмын холбож байгаа ч тэр өмнөх мэдлэг ба өдөр тутмын Багш чичээлээ амьдралтай холбож холбоос нь дэндүү амьдралтай утга төгөлдөр холбож сурагчдын өмнөх хэлээгүй. Багш сурагчийн ойлгомжгүй. өгч ойлгуулж байгаа. мэдлэг ба өдөр амьдралаас жишээ татаж Жишээ нь: Бутархайн Жишээ нь: Бутархайн тухай тутмын амьдралтай байгаа ч хичээлтэйгээ тухай хичээл дээр, багш, хичээл дээр сурагчийн өдөр холбож байгаа холбож тайлбар өгөөгүй. “Кексийг зүсэхэд бид тутмын амьдралтай Жишээ: Бутархайн хичээл бутархайг ашиглана” гээд холбохдоо, “Төрсөн өдрийн дээр кексийг 4 хувааж бутархайн тухай тортны зүсэм хэн идсэн бэ? Хүн үзүүлж байгаа ч тайлбарлаад явсан. Өдөр бүрд хүрэлцэхээр тортоо яаж амьдралын жишээтэй тутмын амьдралтай хуваасан бэ? Бутархайн тухай холбоогүй. Эсвэл, багш, холбоос хийж чадаагүй. мэдсэнээр тортыг тэнцүү зөв “Өчигдөр бүхэл тоо Эсвэл, багш, “Бүхэл тоог хуваах болно.” Сурагчийн өмнөх үзсэн. Өнөөдөр нэмэх дүрэм өчигдөр үзсэн. мэдлэгийг ашиглан, “Өчигдөр бутархайг нэмэх тухай Одоо тэр дүрмээ хоёр тэнцүү хуваах тухай үзсэн үзнэ.” бутархайг нэмэх дээр яаж ба тортын хоёр хуваавал хоёр хэрэглэхийг үзнэ.” Харин хүнд хүртээнэ. Өнөөдөр 4 бутархайг нэмэх гэдгээ хувааж 4 хүнд өгөх тухай үзнэ. 2 заахдаа бүхэл тооны хуваахад тэнцүү байх ёстойг дүрэмтэйгээ уялдуулж мэднэ. Тэгвэл 4 хуваахдаа бас өгөөгүй. энэ зарчмаар хуваана. Бүгдэд тэнцүү оногдох ёстой.” Хичээлийг өмнөх мэдлэг, амьдралын жишээтэй сайтар холбож байна. 3.4 Багш ямар ч жишээ Даалгаврын жишээг Даалгаврын бүх хэсгийг Багш жишиг үзүүлэн өгөөгүй. хагас дутуу үзүүлж жишээгээр үзүүлж, зэрэг бодох тайлбарлаж байгаа байгаа. явцдаа зэрэг үзүүлж байгаа. ба бодож байгаа Жишээ нь: Англи хэлний Жишээ: Математик бодолтын зүйлээ зэрэг хичээл дээр нэг эх зохиох дарааллыг тайлбарлаад тайлбарлаж буй даалгавар байлаа гэхэд, (дараалал өгөх) үйлдэл болгон байдал6 багш эхний өгүүлбэрийг дээр бодож буйгаа зэрэг бичиж үзүүлнэ. тайлбарлаж байгаа (think Математик дээр, график aloud). Сурагчид ширээнийхээ яаж зурдгийг (үзүүлэх) талбайг бодож байхад, багш үзүүлээд харин графикаа зэрэг тайлбарлаж зурж байгаа хэрхэн тайлбарлаж (иж бүрэн дарааллаар нь). бичихийг зааж өгөөгүй. 6 Жишээ өгөхийг хичээлийн аль ч хэсэгт зааж байна. Тухайн даалгавар тодорхой дараалалтай бол сурагчид ажиглахаар үзүүлнэ. Гэхдээ үзүүлж байх явцад сурагчид толгойдоо давхар бодож байх ёстой. 29 B.4 ХИЧЭЭЛ Бүх сурагч ойлгож буй эсэхийг багш шалгана. Сурагчийн Багшийн зүгээс бүх сурагч хичээлийг ойлгосон эсэхийг шалгаж нягталдаг. Мөн хичээлийг бусад зүйлээр баяжуулах шаардлага гардаг. Үүнийг дараах байдлаар ажиглана: ойлгосныг шалгах Оноо 1 2 3 4 5 Үйлдлийн БАГА ДУНД ӨНДӨР эрэмбэ Багш сурагчдын Багш хичээлээ ойлгосон Багш хичээлээ ойлгосон ойлголтыг шалгаагүй эсэхийг зөвхөн цөөхөн эсэхийг бүх сурагчаас сурагчаас шалгаж байгаа. шалгаж байгаа. 4.1 Багш асуулт огт асуугаагүй Багш цөөн тооны хүүхдийн Багш бүх сурагч хичээлээ Багш асуулт асуух эсвэл асуусан ч хариулт нь хичээлээ ойлгосон эсэхийг үр ойлгосон эсэхийг үр дүнтэй болоод бусад аргыг ойлгомжгүй байсан. дүнтэй асуулт аргаар аргаар шалгаж байна. ашиглан сурагчдын шалгасан. Жишээ нь: Багш асуухдаа, Жишээ нь: Багш нэг зүйл “Миний хэлсэнтэй санал ойлгосон түвшинг тайлбарлачхаад дунд нь Жишээ нь: Багш асуухдаа, “7+8 нийлж байгаа нь эрхий шалгаж байгаа байдал асуусан нь, “Бүгдээрээ нэмээд хэд вэ?” Хэдхэн сурагч хуруугаа дээш өргө, санал ойлгосон уу?” Сурагчид гар өргөхөд, багш нэг хоёроор нийлээгүй нь доош харуул: бөөндөө хариулахдаа, “Тийм нь хэлүүлж байна. Эсвэл, багш Тэгш өнцөгт гурвалжны ээ.” Өөр нэг жишээ нь, багш асуулт асуугаад гар өргө гэж өнцгүүд адилхан.” Мөн бүх асуусан нь, “Энэ зөв тээ?” хэлээгүй, дуртай нь хариулж сурагч хариулах даалгавар асуудлыг шийдэх дээр. байгаа.. өгнө, жишээ нь багшийн Ангиас нийтээрээ, “Тийм ээ, бичсэн өгүүлбэрийг өнгөрсөн зөв.” цагт оруулж хэлэх даалгавар өгч, сурагч бүрээр хэлүүлэх 4.2 Сурагчид ганцаарчилсан ба Зарим сурагчид ганцаарчилсан Сурагчид ганцаарчилсан ба Ганцаарчилсан ба бүлгээр ажиллах үед багш ба бүлгээр ажиллах үед багш бүлгээр ажиллах үед багш бүлгээр ажиллах огт ажиглалт хийхгүй байх. ажиглалт хийсэн. тэдний ойлгосон эсэхийг явцад ихэнх сурагчийн системтэйгээр шалган, ангийн Жишээ нь: Багш сурагчид Жишээ нь: Багш хэр зэрэг үнэн бүх хүүхдэд тойрч хүрч байгаа. гүйцэтгэл дээр ажиллаж байхад зөв хийж байна, ойлголтыг Жишээ нь: Сурагчид ажиллах мониторинг хийх7 ширээнийхээ ард суугаад дахин тодруулж өгөх, асуулт үед багш тойрч яваад, байх, эсвэл самбарын өмнө асуух зэргээр ажилласан. сурагчидтай системтэйгээр зогсоод байх ажиллах, асуулт асуун тодруулга өгч байгаа. 4.3 Багш сурагчдынхаа түвшинд Сурагчдынхаа түвшинд бага Сурагчдынхаа түвшинг байнга Багш хичээлээ огт тохируулахгүй байгаа.8 зэрэг тохируулж байгаа ч харгалзаж байгаа. Сурагчид сурагчдынхаа түвшинд зөвхөн дурдах маягаар буруу ойлгосон бол бүгдийг тохируулж байгаа тодорхой бус өгч байгаа. эхнээс нь тайлбарлан, Жишээ нь: Цагаан толгойн ойлгоогүй зүйлийг нь илүүтэй үсэг зааж байхад И үсгийг ойлгуулахыг хичээж бүх орхиод байхад нь И үсгээ сурагчид хүрэх. Ойлгосон орхихгүй шүү гэж хэлээд л түрүүлж хийсэн хүүхдэд хүнд орхиж байгаа. даалгаврууд өгч байгаа. Жишээ нь: Сурагчид цагаан толгойн хуудсаа дуусахад ‘И’ үсгийг орхисон бол багш завсарлаад том ба бага И үсгийг дахин тайлбарлаж өгч байна. Эсвэл хийж дууссан сурагчдад өөр даалгавар өгч байгаа. 7 Хэрвээ ажиглалтад хамаарах ганцаарчилсан ба бүлгийн ажил хийгдээгүй бол Байхгүй гэж тэмдэглэнэ. 8 Сурагчийн түвшинг харгалзах шаардлагагүй юм уу харгалзаагүй бол бага түвшнээр тооцно . 30 B.5 ХИЧЭЭЛ Сурагчийн ойлголтыг гүнзгийрүүлэхийн тулд багш саналаа хэлж, нэмэлт тайлбар өгнө. Нэмэлт тайлбар, Буруу ойлгосон хэсэг дээр нэмэлт тайлбар, тодруулга өгч 9 зөвийг нь олж харах санаа өгөх замаар сурагчдын явцыг хянана. Үүнийг дараах байдлаар ажиглана: ОНОО 1 2 3 4 5 ҮЙЛДЛИЙН БАГА ДУНД ӨНДӨР ЭРЭМБЭ Сурагчдын ойлголтыг Сурагчдын ойлголтыг Сурагчдын ойлголтыг бататгах дээр багш муу бататгах дээр багш бага бататгах дээр багш их үр ажиллаж байгаа зэрэг ажиллаж байгаа. дүнтэй ажиллаж байгаа 5.1 Буруу ойлгосон зүйл дээр Буруу ойлгосон зүйл дээр Сурагчийн буруу Сурагчдын буруу багш огт тайлбар өгөөгүй товч өгсөн эсвэл ойлголтыг залруулах зарүү ойлгосныг ЭСВЭЛ өгч буй тайлбар ойлгомжгүй тайлбарласан. тодорхой тайлбар өгч залруулахын тулд нь товч (жишээ нь “Энэ Жишээ нь: Математикийн байгаа. нэмэлт тайлбар хийж буруу байна”). хичээл дээр, багш, “Хасах Жишээ нь, багш, “Эерэг байгаа Жишээ нь: Сурагч буруу тэмдэг орхисон байна,” сөрөг тоог үржүүлэхэд хариулахад, багш, “Энэ гээд нэмэлт тайлбар яадаг билээ гэдгийг сана зөв хариулт биш ээ,” өгөхгүй цааш даа? Дэвтрээ харья. гээд үргэлжлүүлээд явах. үргэлжлүүлэх. Одоо хийснээ хар даа. Одоо юун дээр алдаа хийснээ ойлгов уу?” 5.2 Зөв хийсэн сурагчийг Багш зөв хийсэн сурагчийн Сурагч яагаад зөв Сурагчид зөв тодруулж хэлэхгүй талаар ерөнхий зүйл хийснийг харуулах гүйцэтгэсэн ЭСВЭЛ өгсөн тайлбар хэлээд, эсвэл ойлгомжгүй тайлбар тодорхой өгч тохиолдолд нь товч, үнэлэх аястай тайлбар өгөх. байгаа. урамшуулж байгаа (жишээ нь, “Зөв зөв”). Жишээ нь: Сурагч өгүүлэл Жишээ нь: Сурагч Жишээ нь: Сурагч зөв зохиож байхад багш, “3 өгүүлэл бичиж байхад, хариулахад, багш, “Зөв дугаар өгүүлбэр нь сайн багш, “Уншигчийг бичсэн байна,” гээд цааш болжээ,” гээд сурагчийг зүйлдээ татахын тулд үргэлжлүүлэх. дурдахгүй явах. “цаашид юу болж өрнөхийг хэн ч мэдэхгүй” хэмээн зөв төгсгөжээ. Сайн байна.’ Энэ өгүүлбэрийг уншаад над цааш унших сэдэл төрлөө.” Эсвэл нэг сурагчийн ажлыг үзээд багш ангид хандан, “Энэ сурагчийн бичсэнийг хар даа, нэмэх үйлдлийг хийхдээ зөв бичилт хийсэн байна?,” гээд сурагчийн бодолтыг ангид тайлбарлаж өгч байна. 9Энэ нь сурагчийн буруу ойлголтыг залруулах, эсвэл зөв хийснийг нь харуулахын тулд өөрөөр нь бодуулах,асуух арга. 31 B.6 ХИЧЭЭЛ Багш сурагчдын шүүмжлэлт сэтгэлгээг хөгжүүлэх ёстой. ШҮҮМЖЛЭЛТ Сурагчдад агуулга дээр сэтгэн бодох дүгнэлт хийх замаар тэдний шүүмжлэлт сэтгэлгээг хөгжүүлдэг. Үүнийг дараах байдлаар ажиглана. СЭТГЭЛГЭЭ ОНОО 1 2 3 4 5 ҮЙЛДЛИЙН БАГА ДУНД ӨНДӨР ЭРЭМБЭ Сурагчдын шүүмжлэлт Сурагчдын шүүмжлэлт сэтгэлгээг Сурагчдын шүүмжлэлт сэтгэлгээг сэтгэлгээг хөгжүүлэх дээр хөгжүүлэх дээр бага зэрэг анхаарч хөгжүүлэх дээр сайн ажиллаж хангалтгүй байгаа байгаа байгаа 6.1 Багш задгай хариулт бүхий Багш сурагчдаас дор хаяж 2 задгай Багш 3 ба түүнээс дээш хариултын асуулт огт асуухгүй, ЭСВЭЛ хариулт бүхий асуулт асууж байгаа сонголттой задгай асуулт асууж Багш задгай хариулт ганц хариулт бүхий асуулт ч сурагчийн хариултад хариу байна. Дор хаяж нэг хариулт дээр шаардсан асуулт асууж асууна. Хариулт нь тодорхой өгөөгүй, ЭСВЭЛ 2 хариулттай нь учир шалтгааныг хэлэх, байгаа байдаг хаалттай хариулт бүхий асуулт асууж, нэг дээр нь тайлбарлах, санаагаа нэмэрлэх асуулт асууна. саналаа хэлж байгаа зэргээр ярилцаж байна. Учир шалтгаан тогтоох, тайлбар хийх, ерөнхийлөн Жишээ нь: Багш, “Энэ Жишээ нь: Багш, “Гол баатар Жишээ нь: Багш, “Гол баатар дүгнэлт өгөх зэрэг нэгээс өгүүллэгийн гол баатар хэн яагаад гундуу байв? Та нар яагаад тэмцээнд яаж бэлтгэх бол, та дээш зөв хариулт бүхий бэ?” эсвэл “-2 ба -6 хоёрын аль ингэж бодож байна?” ЭСВЭЛ “-2 нар юу гэж бодож байна вэ?” асуултууд нь их вэ?” яагаад -6-аас их вэ?” дараа нь Сурагч хариулсны дараагаар багш, “-8 ба -4 хоёрын аль нь багш, “Яагаад та нар ингэж ихийг яаж мэдэх вэ?” бодож байна вэ? Юунд үндэслээд ингэж бодов?” Өөр нэг сурагчаас, “Дараа нь юу болсон бол?” Математикийн хичээл дээр, багш, “-2 нь -6-аас их гэгийг та нар яаж мэдсэн бэ?” Сурагч хариулсны дараа, багш нэмээд, “Энд эерэг тоо байсан бол яах вэ?” Хичээлийн төгсгөлд, багш, “Та нар–8-аас –4 их гэдгийг хэрхэн мэдэв?” 6.2 Багш сэтгэн бодох даалгавар Багшийн өгч буй сэтгэн бодох Багш дорвитой сэтгэн бодох өгөөгүй. Сурагчид багшийг даалгаврууд нэлээд амархан. хэмжээний даалгавар өгнө. Үүнд Багш сэтгэн бодох сонсоод, хий гэснийг дагаж хийж Жишээлэхэд, ижлүүдийг олох, гол таамаглал дэвшүүлэх, шинж даалгавар өгөх буй нөхцөлийг хэлнэ. санааг гаргах, мэдээллээс сонголт чанарыг тодорхойлох, бодсоноо Шууд уншаад мэдэж Жишээ нь, дараачийн хуудасны хийх, шинж чанарыг харьцуулах, тайлбарлах, холбоо уялдааг сэтгэн бодох даалгаврыг харна эсрэг шинжийг олох гэх мэт. гаргах, мэдээллээс ойлгосноо ярих авах мэдлэгээс Багшийн харуулсны дараагаар зэрэг орно. Багшийн харуулсны илүүтэй,агуулгад дүн уу. тухайн аргачлалыг ашиглах зэрэг дагуу өөр шинэ жишээнд дээр шинжилгээ хийх орно. аргаа ашиглах даалгавар мөн замаар ойлгох мэдлэг, багтана. Эдгээрийн жишээг дараачийн (жишээ нь цээжлэх) хуудсан дах сэтгэн бодох Эдгээрийн жишээг дараачийн даалгавраас харна уу. хуудсан дах сэтгэн бодох даалгавраас харна уу 6.3 Сурагчид задгай асуулт Сурагчид задгай асуулт асуухгүй Сурагчид задгай асуулт асууна. асуухгүй, сэтгэн бодох байгаа ч зарим нэг хэмжээгээр сэтгэн бодох даалгавар хийхгүй Сурагчид задгай даалгавар хийхгүй байгаа. сэтгэн бодох даалгавар хийж байгаа. хариулт шаардсан байгаа. Сэтгэн бодох даалгаврын Жишээ нь, хасах үйлдлийн асуулт зохиох ба жишээг дараачийн хуудаснаас Сэтгэн бодох даалгаврын жишээг дараагаар сурагч, “Яагаад 6 ба – сэтгэн бодох харна уу. дараачийн хуудаснаас харна уу. 9-ийн нийлбэр хасах тоо гардаг даалгавар гүйцэтгэж вэ?” гэж асууна. байгаа Сэтгэн бодох даалгавар хийж байгаа. Сэтгэн бодох даалгаврын жишээг дараачийн хуудаснаас харна уу. 32 Сэтгэн бодох даалгаврын жишээ Ажиглагч нарт сэтгэн бодох даалгавар гэж юу болохыг ойлгуулах зорилгоор доорх жишээг өгч байна. Эдгээр нь төгс жишээнүүд биш ээ. 6.2 ба 6.3 дээр үнэлгээ өгөхдөө тухайн сурагчдын түвшин, тухайн ангийн онцлогийг харгалзах ёстой. . Монгол хэлний БАГА ДУНД ӨНДӨР хичээлээр 1. Унших Сурагчид цагаан Сурагчид зургийг үсэгтэй нийлүүлж Самбарт хэд хэдэн богинохон үгс толгойг давтаад байна. Жишээ нь, олон үсэг бичээстэй байна. Багш“муур” гэж уншаад л байна. самбарт бичсэн байна. Багш уншингаа үсгэн дээр заана, тэгээд сурагчдын нэг нэгээр нь самбарт эхний үсгийг “д” ба “с.” Үсгээр гаргаж, жимсний зураг өгнө. Багш, соливол ямар үг болохыг асууна. "Энэ ямар жимс вэ? Жимсний Дараа нь иймэрхүү байдлаар үсэг нэрийн эхний үсгийг ол. Тэгээд хувиргах даалгавар өгнө. самбарт байгаа харгалзах үсгийн доор наагаарай." 2. Ойлгож Сурагчид Өгүүллэг уншаад багш самбарт Өгүүллэг уншсаны дараагаар багш, унших дарааллаараа асуултууд бичнэ. Сурагчид "Одоо та нар энэ өгүүллэг цаашаа уншина, эсвэл хариулна. Өгүүллэгийн гол утга, хэрхэн үргэлжлэхийг таана уу. багшийн уншиж хаана болж байгаа, үйл явдлын Тэгээд дэвтэртээ бичээд бичсэнээ буйг сонсоно. дараалал зэргийг асууна. хажуугийн хүүхэдтэйгээ ярилцана уу." 3. Бичих Сурагчид жишээ Өгүүлбэр зохиохдоо өгөгдсөн 3 өөр өгүүлбэр дээр дүгнэлт хийн, өгүүлбэрийг бүтцийн дагуу, өгөгдсөн нэр үг ба өгүүлбэрийн бүтцийн ялгааг гаргаж бичнэ. үйл үг оруулж зохиож бичих бичих, аль бүтэцтэй өгүүлбэр нь даалгавар өгнө. илүү сонсогдож буйг олж тайлбарлах даалгавар өгнө. 33 Математикийн хичээлээр БАГА ДУНД ӨНДӨР 1. Тоолж сурах Сурагчид 1–100 Тоонуудыг том багаар нь ангилж, Багш самбарт дараалсан тоо хүртэл цээжилнэ. өгсөх ба уруудах дарааллаар бичээд ямар зүй тогтлоор байрлуулна. Жишээ нь, багш 8, дараалуулсныг олох даалгавар 29, 72, 63, ба 7 гэсэн тоог өгнө. Жишээ нь, дараах гурван самбарт бичнэ. Сурагчдад өгсөх янзын тоон дараалал өгнө: 3, 13, дарааллаар бичих даалгавар 17, 23; 6, 15, 24, 30, 36; ба 4, 12, өгнө. Мөн багш, "Эдгээр тоог хар 28, 32, 40. Сурагчдад тухайн даа: 2, 5, 10, 19, 24. 2 багана хэсэг бүр ямар зүй тогтлоор болгоод тэгш ба сондгойгоор нь дараалсныг олох даалгавар өгнө. ялгаж бичнэ үү." 2. Хасах үйлдэл Багш Багш хасах үйлдлийг Багш хасах үйлдлийг сурах тайлбарлахыг тайлбарлаж өгнө. Дараа нь хэд тайлбарлаж өгнө. Багш самбарт сурагчид сонсоно, хэдэн хасах үйлдлийн даалгавар “авах зүйлсийн жагсаалт”-ыг дараа нь түүнийг өгнө.(жишээ нь “10-5?") Дараа нь үнэтэй нь хамт бичээд $20 самбараас хуулж хариултаа дэвтэртээ бичнэ. доллароор жагсаалтаас хэдийг бичнэ. авахыг бодох даалгавар өгнө. 3. Диаграм Багш Диаграм бүхий даалгавар дээр, Диаграм заах дээр багш уншиж сурах тайлбарлахыг багш сурагчдаас дуртай идэх сурагчдын хамгийн дуртай идэх сурагчид сонсоно, юмыг нь асуугаад түүгээр юмны диаграм зураад сурагчдад дараа нь түүнийг диаграм зурж харуулна. Багш, хосоороо ажиллаад аль идэх самбараас хуулж "Аль нь хамгийн өндөр байна? юмыг хамгийн олон хүүхэд дуртай бичнэ. Аль нь намхан гарав?" гэж байгаа, аль нь цөөн хүүхэд асууна. дуртай байна гэдгийг тодорхойлох даалгавар өгнө. Хамгийн дуртай ба дургүй идэх юмыг хэдэн хүүхэд сонирхож байгааг харьцуулах даалгавар өгнө. 4. Бутархай тоог Сурагчид Бутархай тоон хичээл дээр Цаасыг зургаан тэнцүү хэсгээр сурах бутархайн цаасаар хайчилсан олон янзын нугалах даалгавар өгнө. Дараа тодорхойлолтыг дүрс өгөөд түүнийг тэнцүү хэсэгт нь, "3/6 хэсгийг өнгөөр буд. Өнгөр цээжээр нугалж хуваах даалгавар өгнө. будсан хэсгийн бутархайг бич, хажуугийн Багш өөрөө нугалж үзүүлнэ. өөр бусад ямар бутархай байгааг сурагчдаа давтан Тэгээд хоёр хоёроороо мөн бич. Бутархайн хооронд хэлэх даалгавар ажиллаад, "нэг нь цаасаа 1/5 ямар ялгааг байна вэ?” өгнө. хэсгээр нугалж, нөгөө нь 1/3 хэсгээр нугалж үзүүл. Тэгээд илүү бутархай авсан нь босоорой." 5. Дөрвөн 3 өөр дөрвөлжний Дөрвөн өнцөгтийн талбайг олох Дөрвөн өнцөгтийн талбайг олох өнцөгтийн талбайг багш аргыг тайлбарласны дараагаар, арыг сураад дараа нь сурагчид талбай олох самбарт бодож багш самбарт дөрвөн өнцөгт ангийнхаа талбайг бодож олох олж үзүүлнэ, зураад сурагчид талбайг бодож даалгавар авна. дараа нь түүнийг гаргана. дэвтэртээ хуулах даалгавар өгнө. 6. Өгүүлбэртэй Багш самбарт Багш самбарт өгүүлбэртэй Багш самбарт өгүүлбэртэй бодлого бодох өгүүлбэртэй бодлого бичээд яаж бодохыг нь бодлого бичээд яаж бодохыг нь бодлого бичээд зааж өгнө. Дараа нь ижил төстэй зааж өгнө. Дараа нь ижил төстэй яаж бодохыг нь бодлого бодох даалгавар өгнө. бодлого бодох даалгавар өгнө. зааж өгнө. Сурагчдаас яаж бодсоныг тайлбарлуулна. 34 НИЙГЭМ-СЭТГЭЛ ХӨДЛӨЛИЙН ЧАДВАР Бие даах Сорилтыг даах чадвар Хамтарч ажиллах чадвар 35 C.7 Нийгэм - сэтгэл Сурагчдад сонголт хийх боломж олгон, хичээлд идэвхтэй хөдлөлийн чадвар оролцуулахыг багш хичээнэ. Сурагчдад сонголт хийх боломж өгч, хичээлд идэвхтэй оролцуулна. Сурагчид хичээлийн туршид идэвхтэй оролцон, бие дааж харьцуулах, санаагаа илэрхийлэх БИЕ ДААХ ЧАДВАР зэргээр идэвхтэй оролцоно. Дараах байдлаар үүнийг ажиглана: ОНОО 1 2 3 4 5 Үйлдлийн БАГА ДУНД ӨНДӨР эрэмбэ Сурагчдын бие даасан Сурагчдын бие даасан байдлыг Сурагчдын бие даасан байдлыг хөгжүүлэх дээр хөгжүүлэх дээр зарим байдлыг хөгжүүлэхийг үр багш муу ажиллаж байна. оролдлого хийж байгаа. өгөөжтэйгөөр хэрэгжүүлж байна. 7.1 Сурагчдад ямар ч сонголт Хичээлийн зорилготой Хичээлийн зорилготой Багш сурагчдад өгөхгүй байна. Багш өөрөө холбоогүй сонголт хийх нэг уялдаатай нэг сонголт хийх сонголт хийх боломж даалгаврыг яаж хийхийг зааж боломж өгсөн. даалгавар өгч байгаа. өгч, даалгаврыг өөрөөр хийх Жишээ нь: Даалгавар хийхдээ Жишээ нь: Сонирхдог олгож байгаа тухай заахгүй байна. янз бүрийн өнгийн спортынхоо талаар эссэ Жишээ нь: Урьдчилан өгсөн харандаанаас сонгон ашиглаж бичих эсвэл танилцуулга дарааллын дагуу байна. Даалгавар хийхдээ бэлтгэж тайлагнах математик бодолт хийнэ. хаана суухаа сурагч өөрөө даалгаврын аль нэгийг Сонголтгүйгээр бэлэн шийдэх, даалгавар хийх сурагчаар сонгуулна. өгүүлбэр хуулах даалгавар дарааллаа өөрсдөө тогтоох, Байгалийн шинжлэлийн өгнө. хамгийн зөв хийсэн сурагчийг хичээлээр өөрийн дуртай бусдаас нь асууж тодруулах амьтнаа сонгоод ажиллах зэрэг. даалгавар өгнө. 7.2 Багш ямар ч боломж Сурагч тодорхой үүрэг хүлээх Сурагч тодорхой үүрэг Сурагчид ангидаа олгохгүй байна. боломж тодорхой хэмжээгээр хүлээн, хичээлд идэвхтэй тодорхой үүрэг хүлээх Жишээ нь: Хичээл голдуу өгөх гэж багш хичээж байна. оролцох. боломж олгох лекц хэлбэртэй явагдан, Жишээ нь: Сурагчид ирц Жишээ нь: Сурагчид сурагчид голдуу хуулж бүртгэх, даалгавар авах, самбарт гарч үл бичиж байна. даалгаврын хуудсаа тараах, мэдэгдэгчтэй тоо бодох Сурагч самбарт гараагүй, самбарт гарах. Ус авчрах, даалгавар авч, дараа нь бие даан унших даалгавар самбар арчих, ангиа угаах үүнийг хэрхэн бодсоноо өгөөгүй. зэрэг даалгавар сурагчид авч ангидаа хэлэлцэх. болно. 7.3 Сурагч өөрөө санаачилга Цөөн сурагч саналаа хэлж, Ихэнх сурагч саналаа Сурагчид сайн гаргахгүй байгаа. сайн дураараа оролцож хэлж, сайн дураараа дураараа оролцох байна. оролцож байна. боломж олгох Жишээ нь: Багш асуулт Жишээ нь: Багш асуулт асуухад, цөөхөн сурагч гараа асуухад, ихэнх сурагч гараа өргөж байна; дараа нь дахин өргөж саналаа хэлж байна; асуулт асуухад түрүүчийн хэд багш асуугаагүй байхад л гар өргөнө. сурагч өөрөө санаачилгаараа хариулж байгаа (багш тайлбарласны дагуу сурагч өөрийн туршлагаа ярих санал гаргах). 36 C.8 Нийгэм - сэтгэл Багш сурагчдын хичээл зүтгэлийг чухалчилна, сорилт бэрхшээлийг хөдлөлийн чадвар хэрхэн давж буйг үнэлж үзнэ, зорилго өмнөө тавихыг чухалд үзнэ. Сурагчдын оюун ухааны хөгжлийн төвшин, төрөлхийн авьяас, гаргасан үр дүнг чухалчлахаас илүүтэйгээр шинэ сэдэв, хичээлийг эзэмших зорилго тавиад Бусдын санаа түүндээ хэрхэн хүрч буйг чухалчилна. Шинэ мэдлэг эзэмших явцад тулгарч буй бодлыг хүндэтгэж бэрхшээлийг сурагч хэрхэн даван туулж буйг анхаарал хандуулж энэ явцад алдаа сурах гарах, хачирхалтай байдалд орох зэрэг үйл явцыг ажиглан дэмжинэ. Сурагч богино хугацааны ба урт хугацааны зорилго тавих ёстой. Үүнийг дараах байдлаар ажиглана: ОНОО 1 2 3 4 5 Үйлдлийн БАГА ДУНД ӨНДӨР эрэмбэ Багш сурагчийн Багш сурагчийн Багш сурагчийн чармайлтыг чармайлтыг чармайлтыг үнэлэх дээр үнэлэх дээр үр өгөөжтэй үнэлэхгүй байна ажиллахыг хичээж байна хэлбэрээр ажиллаж байна 8.1 Багш сурагчдын Багш сургалтын зорилготой Сурагч шинэ мэдлэг эзэмших явцад зүтгэлийг огт үнэлэхгүй холбоогүй ч, нэг удаа илэрч буй зүтгэлийг багш олж харна, Багш сурагчдын “Ухаантай байна“, сурагчид боломж олгож байнга түүнийг чухалчилж хэлнэ. амжилт, “Мундаг “ гэж хэлэхээс байгаа. Жишээ нь: сурагч хэцүү даалгаврыг үр дүн, оюун ухааны биш сурагч ямар зүтгэл гаргасныг хэлэхгүй. Жишээ нь: даалгавраа гүйцэтгэх гэж их хичээж буйг хөгжлийн төвшин ба хийхдээ өнгийн харандаагаа онцолно. Жишээ нь: Чи үржихийн төрөлх авьяас гэхээс Жишээ нь: “ Маш сайн өөрсдөө сонгох, даалгавраа хэцүү үйлдлийг чадлаа. Надаас илүүтэй хичээл байна“, “ Чи хамгийн дуусгахдаа хаана суухаа асуусан нь сайн хэрэг. Ангид сурсан ухаантай нь гэж хэлнэ“ өөрсдөө шийдэх, даалгаврыг стратегиа ашиглаад байвал сайн зүтгэлийг үнэлнэ. яаж хийхээ өөрсдөө сонгох, бодоод л байх болно. хамгийн зөв хийсэн сурагчийг бусдынх нь саналаар шийдүүлэх. 8.2 Багш сурагчийн Багш сурагчдад ангид зарим Багш сурагчид тулгарч буй сорилт бэрхшээлтэй тулгарч ажлыг гүйцэтгэх үүрэг бэрхшээлийг ойлгон, үүнийг ердийн Сурагчид сорилттой буйг анзаарахгүй. онооно. сургалтын хэсэг гэж үзнэ. тулгарах явцад багш эерэгээр хүлээн авч Жишээ нь: Сурагч алдаа Жишээ нь: Сурагчдад ирц Жишээ нь: Сурагч чадахгүй байгаа хандаж байгаа гаргавал байнга загнах, бүртгэх, даалгавар тараах, тохиолдолд “Зүгээр ээ, аливаа сурагч шинээр мэдлэг дэвтэр тараах, самбарт шинэ зүйл сурахад амаргүй шүү олж авах гэж удаад, бичих үүрэг өгнө. Ангиа дээ. Хамтдаа яаж даван туулахаа ойлгож ядаад байвал цэвэрлэх, ус авчрах бас л бодоцгооё!” тэвчихгүй. байж болно. Багш мөн сурагчид өөр арга зам хайхыг зөвлөнө. Жишээ нь: найзаасаа асуух, номоо харах гэж зөвлөмж өгнө. 8.3 Сурагч зорилго Зөвхөн цөөн хэдхэн сурагч Сурагчид ойрын зорилго тавихад Багш сурагчдад дэвшүүлэхийг багш оролцоно. багш чиглүүлэх төдийгүй түүнийг зорилгоо дэмжихгүй. Жишээ нь: багш асуулт нь холын зорилготой нь тодорхойлоход асуухад цөөн хэд нь гар холбоход тусална. чиглүүлж байгаа өргөнө, дахин асуухад нөгөө Жишээ нь: Хичээлийн жилийн эхэнд хэд л байна. тавьсан зорилгоо санацгаая. Энэ долоо хоногийн даалгавраа хийчихвэл тэр зорилгод ойрхон боллоо. Эсвэл багш ойрын зорилтыг тусад нь тайлбарлаж өгнө. 37 C.9 Нийгэм - сэтгэл хөдлөлийн чадвар Багш ангидаа багаар хамтарч ажиллахыг дэмжинэ. Сурагчид бие биетэйгээ хамтрах, бусадтай харилцах чадварт нь анхаарна. Сурагчид хоорондоо хамтран ажиллан, аливаа бие, сэтгэл зүйн Нийгэм- дарамтгүй байна. Үүнийг дараах байдлаар ажиглана: харилцааны чадвар Оноо 1 2 3 4 5 Үйлдлийн БАГА ДУНД ӨНДӨР эрэмбэ Багш сурагчийн Зарим талаар дэмжинэ Сурагчийн хамтарч ажиллах хамтран ажиллахыг чадварыг хөгжүүлнэ. дэмжихгүй 9.1 Багш хамтын ажиллагааг Хоорондоо санал солилцох, Хамтарч багаар ажиллах, Сурагчид бие дэмжихгүй. хийснээ хуваалцах зэрэг асуудал шийдэх шинэ санаа биетэйгээ хамтарч Жишээ нь: багаар ба энгийн аргуудаар сурагчийн гаргах зэргээр багш байнга ажиллах замаар хосоор ажиллах боломж хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх дэмжинэ. харилцааны чадварыг олгохгүй. алхмыг хийж байна. Жишээ нь диаграм зурах, үгийн нь багш дэмжиж Жишээ нь, Хажуугийн сүлжээ зохиох, хамтаар ажиллах байгаа сурагчдын дэвтрээс унших, даалгавар өгнө. харандаагаа хуваан хэрэглэх гэх мэт. 9.2 Сурагчдын харилцааны Сурагчдын харилцааны Бусдын санаа бодлыг хүндэтгэх, чадварыг хөгжүүлэх чадварыг хөгжүүлэх дээр бага бусдыг ойлгож сурах, сэтгэл Сурагчдын алхмыг багш зэрэг анхаарч байна. хөдлөлөө удирдах, асуудал санаачлахгүй байгаа. шийдвэрлэх зэрэг аргууд ашиглан харилцааны чадварыг Жишээ нь: Багш бүлгээр сурагчдын харилцааны чадварт хөгжүүлж байгаа анхаарч байна. ажиллах явцад “Бие биедээ туслаарай” гээд нэг сурагчаас Бусдын санаа бодлыг “Уучлаарай гэж найздаа хэл” Жишээ нь: Багш, “Чи түүний хүндэтгэх, бусдыг ойлгож сурах, сэтгэл хөдлөлөө гэх жишээтэй. Мөн ээлж сэтгэгдэл ямаршуу байгааг удирдах, нийгмийн асуудал дараагаар ажиллахыг зөвлөнө. мэдэрч байна уу (ангийн найз ба шийдвэрлэх зэрэг аргууд Гэхдээ яагаад ийм зарчмаар номын баатар)?” хамаарна10 ажиллах ёстойг сайтар тайлбарлахгүй байна. Асуулт, хариултын 9.2-оос харна уу. 9.3 Сурагчид огт хамтрахгүй, Сурагчдын хамтарч байгаа нь Хамтарч үр дүн гаргах, асуудал Сурагчид бие ЭСВЭЛ хамтарч туйлын дутагдалтай; шийдэх, шинэ санаа дэвшүүлэх, биетэйгээ харилцан ажилласан тохиолдолд сөрөг хандлага бас гаргах хуудас бөглөх зэргээр хамтарч хамтарч ажиллаж сөрөг хандлага гаргаж (жишээ нь бие биеэ шоолох, ажиллаж байгаа байгаа байсан. гадуурхах); гэхдээ иймэрхүү Сөрөг хандлага гаргаагүй байна. Жишээ нь: Багаар хандлага нь цөөхөн хүүхэд Жишээ нь: Усны эргэлтийг ажиллах гишүүдээ дээр ажиглагдана, (жишээ нь харуулах диаграм зурах, үгийн сонгох даалгавар өгөхөд нэг ч сурагчийг уурлах байдалд сүлжээ зохиох зэрэг даалгавар зориудаар хэн нэгнээ оруулаагүй) ба хичээлд нэг их дээр хамтарч бүлгээр ажиллаж оруулахгүй байх. ач холбогдолтой хэсэг биш. байна. Жишээ нь: сурагчид бие биетэйгээ хийснээ харуулж байгаа ч голдуу ганцаарчлан ажиллаж хамтрахгүй байгаа. 10Бусдын санаа бодлыг хүндэтгэх: Өөр өөрийн өнцгөөс асуудлыг харах. Бусдыг ойлгож сурах: Бусдын сэтгэл санааны байдлыг мэдрэх, ойлгох. Сэтгэл хөдлөлөө удирдах: Сэтгэл хөдлөл бүхий нөхцөлд удирдах зөв илэрхийлэх. Нийгмийн асуудал шийдвэрлэх: Бусдын холбоотой асуудлыг шийдвэрлэхэд оролцох . 38 ТҮГЭЭМЭЛ АСУУЛТ, ХАРИУЛТ 39 Үйл ажиллагааны цаг (0.1 a) Ангид нэг даалгавраас нөгөөд шилжих хугацаа дууссаныг хэрхэн мэдэх вэ? Ихэнх хичээл дээр дунд нь завсар заавал гардаг. Гарын авлагад заасанчлан сурагчдын ихэнх нь юу хийж байна, багш тэдэнд сурах боломжийг хэр гаргаж өгч байгаа гэдгийг анхаарна. Дараагийн даалгавар луу бүх сурагч шилжиж чадсан тохиолдолд завсарлага дуусгавар болно. Жишээ нь, багш "Дасгалын дэвтрээ аваад 3-р хуудасны дасгалыг дуусга" гэж хэлэхэд яг ажиглалт хийгдэж байх үед бүх сурагч дэвтрээ аваагүй ч, үүнийг суралцахуйн үйл ажиллагаа гэж тооцно. Учир нь, багш бүх сурагчдад даалгавар өгч байна. Харин сурагчид уг даалгаврыг хийхгүй байж бас болно. (01 б) Суралцахуйн үйл ажиллагаа нь захиргааны үйл ажиллагаатай давхцаад байвал би ажиглалтын хуудсандаа ямар кодоор бүртгэх вэ? Бүх сурагчид суралцахуйн холбоотой даалгаврыг гүйцэтгэж байвал, багш захиргааны ажилтай байгаа ч үүнийг сурахуйн үйл ажиллагаа гэж тооцно. Жишээ нь, сурагчийн ирцийг бүртгэх явцдаа багш нэрийнхээ эхний үсгийг самбарт байрлуулах даалгаврыг өгсөн байж болно. (02) Ажиглалтын үед сурагчид ангиас гарч явсныг юу гэж тооцох вэ? Үүнийг даалгавар хийгээгүйд тооцно. Харин ажиглалтаас өмнө гарч явсан бол тооцохгүй. Хичээл ажиглах (1.1) Сурагчдад хүндэтгэлтэй хандахын тулд багш тэднийг нэрээр нь дуудах ёстой юу? Зарим улс оронд нэрээр дуудах нь хүндэтгэлтэйд тооцогдохгүй. Багш нэрээр дуудахгүйгээр хүндэтгэлтэй байдлаа бусад хэлбэрээр илэрхийлбэл (жишээ нь, сурагчидтай зөөлөн аядуу ярилцах, хүндэтгэсэн үг хэллэг ашиглах гэх мэт) үүнийг "өндөр" гэдгээр оноожуулна. (1.2а) Багшийн үгэн бус харилцааны хэлбэрийг эерэг үг хэллэгт тооцох уу? Сурагчдыг урамшуулах хэлбэр янз бүр байдаг хэдий ч, 1.2-ийн хувьд юуг зөвд тооцох вэ гэдгийг нотолж тогтоох ёстой. Алга таших, инээмсэглэх зэрэг багшийн үгэн бус үйлдэл нь ерөнхий оноонд нөлөөлөхгүй. Багш “За баяр хүргэе, алгаа ташъя” гэж хэлбэл зөвд тооцогдох ба алгаа таших үйлдэл бус, харин үгээр урамшуулж буйг зөв харилцааны хэлбэрт тооцно. (1.2.б) Юуг зөв харилцааны “хэвшилд” тооцох вэ? Дундаж ба өндөр оноог хооронд нь хэрхэн ялгах вэ? Багшаас өгч буй санал зөвлөмж хэр зөв зүйтэй, ямар давтамжаар өгч буйг анхаарах ёстой. Жишээ нь, багш зүгээр л инээмсэглээд “Та нар үнэхээр авьяаслаг хүүхдүүд шүү”, “Гайхалтай” зэргийг 20 минут тутамд хэлж байхад 4 удаа “Сайн” гэж хэлснээс илүүд тооцогдоно. Багш “Их сайн байна” гэдгийг 7 удаа хэлбэл үүнийг “Өндөр” оноонд тооцно. Оноожилтыг дараах шалгуураар тооцож болно: Харилцааны зөв “хэвшил” байхгүй буюу 0 байгаа бол бага оноонд, харилцааны зөв хэвшлийг 1-4 удаа давтаж байвал дундаж оноонд, 5 ба түүнээс дээш бол өндөр оноонд тооцогдоно. (1.3.а) Сурагч бие засах өрөө рүү явах шаардлага гарвал, үүнийг сурагчийн зайлшгүй хэрэгцээнд тооцох уу? Тийм. Гэхдээ гарын авлагад өгсөн жишээн дээр багш сурагчдад шаардлагатай зүйлс ба сэтгэл зүйн дэмжлэг үзүүлж байгаа хэдий ч энэ нь нэг жишээ болохоос иж бүрэн дэмжлэгт тооцогдохгүй юм. Сэтгэл хөдлөлийн хувьд дэмжлэг үзүүлж буй эсэх, шаардлагатай 40 материал зүйлсээр дэмжлэг үзүүлж байгаа эсэх, бие бялдрын хувьд нь дэмжлэг үзүүлж буй эсэхийг бүгдийг ажиглах ёстой. Сурагч бие засах өрөө явах тохиолдолд хичээлээ хэр ойлгосон эсэхийг багш анзаарч байх ёстой. Харин энэ тохиолдолд тухайн сурагч хичээлээ хэр ойлгосон эсэхийг энд ажиглалтад хамрах боломжгүй байлаа гэдгийг анхаарах ёстой. Үүнийг багш хичээлд өөрчлөлт оруулж буй хэсгээр хамруулна. (4.3 тай адил) (1.3.6) Хосоороо ажиллах даалгавар гүйцэтгэж байхад зарим сурагчид ганцаараа ажиллах даалгавар өгч болно. Үүнийг сурагчийн хэрэгцээг харгалзаж буйд тооцох уу? Тийм. Гэхдээ сурагчдыг бүлгээр хуваах зохион байгуулалт багш хийсэн нь тэдний хэрэгцээг харгалзаж байгаад шууд тооцогдохгүй хэдий ч, тухайн сурагчтай хамтрах сурагч байхгүй тохиолдолд багш үүнийг анхаарч, зохион байгуулалт хийж буй тохиолдолд үүнийг сурагчийн хэрэгцээг багш олж харсанд тооцно. Тухайн сурагчтай хамт ажиллах хүн байхгүй байгаа гэдэг нь сурагчийн хэрэгцээ гэсэн үг. Үүнийг багш “Хамт ажиллах хүнгүй сурагч байна уу” гэж асуун, тухайн сурагч “Би байна” гэж хариулах жишээтэй. (1.3.в) Тухайн сурагчаас юу хэрэгтэйг нь асуусан тохиолдолд багш сурагчийн хэрэгцээ шаардлагад хариу өгч буй үйлдэлд тооцох уу? Үгүй. Үүнийг тооцохгүй. Жишээ нь, сурагчаас зүгээр л өлсөж, ядарч байна уу гэж асуувал үүнийг тооцохгүй. Гэхдээ, багш энэ асуултыг асуухдаа тухайн сурагчийн өлсөж ядарсан байдлыг мэдээд асуусан бол үүнд “Дунд” оноо өгнө. Хэрвээ багш түүнд идэх юм өгсөн тохиолдолд “Өндөр” гэсэн оноо өгч болно. (2.1) Аливаа даалгаврыг гүйцэтгэх удирдамж заавар нь хичээлийн дэг жаягаас юугаараа ялгаатай вэ? Хичээлийн дэг жаяг нь тухайн үйл ажиллагааг гүйцэтгэхэд баримтлах зарчим ба харин даалгавар гүйцэтгэх заавар нь тухайн даалгаврыг хийх системчилсэн дараалал юм. Жишээ нь, багш ийм заавар өгч болно, “Эхний хэсгийг уншаад 12-р хуудсан дээрх асуултад хариулаарай” гэвэл, энэ нь тухайн даалгаврыг хийх дараалал гэсэн үг. Нөгөө талаар хичээлийн дэг жаягийг тогтоохдоо, “Хэрвээ асуулт асуух бол гараа өргөөрэй” гэх жишээтэй. Энэ нь баримтлах зарчим болж өгнө. (2.3) Сурагч шөнө хичээлээ хийснээс болоод хичээл дээрээ унтаад байна. Багш түүнийг ойлгоод унтуулаад байгаа. Энэ оноонд нөлөөлөх үү? Энд 2 асуудал байна. Нэгд, хөндлөнгийн мэдээлэл ажиглалтад нөлөөлөхөөс сэргийлэх ёстой. Шалтгааныг нь харгалзалгүйгээр тухайн ажиглалтын хугацаанд хамаарах бүх үед ангид болсон бүх зүйлийг ажиглан кодлох ёстой. Хоёрдугаарт, хичээлийн дэг жаягийг зөрчинө гэж юуг хэлэх вэ гэдгийг харгалзах ёстой болж байна. Сурагч хичээлийн дэг жаягийг зөрчиж байгаа эсэхийг тодорхойлоход хоёр хүчин зүйлсийг харгалзана: хэрвээ сурагч сахилгагүйтэн хичээл үймүүлж байвал (хичээлд анхаарч буй сурагчдыг сарниулах мэтээр) МӨН үүнээс болоод багшийн анхаарал сарнисан бол. Харин сурагч унтаж байхад багш ч бусад сурагчид ч огт анзаарахгүй, хичээлд огт саад болохгүй байгаа тохиолдолд 2.3 дээр “Өндөр” гэсэн оноо өгч болно. Гэхдээ бусад нотолгоог харгалзана. (3.1) Сурагч өгүүллэгийг ангидаа уншиж өгч байна. Багш, “Өнөөдөр бид энэхүү өгүүллэгийн тухай ярилцана” гэж хэлбэл үүнийг хичээлийн зорилгоо тайлбарласанд тооцох уу? Хичээлийн зорилгоо тайлбарлахдаа зөвхөн хийх ажлыг дурдах бус, яагаад хийх ёстой гэдгийг заавал багш тайлбарлах ёстой. Жишээ нь, ургамлын тухай өгүүлэл уншаад, ойлгосноо шалгах асуултад хариулах замаар ургамлын хүчилтөрөгч ялгаруулдаг үйл 41 явцаас мэдэж авах зорилготой байлаа гэхэд багш зөвхөн хийх ажлын дарааллыг тайлбарлаад зогсохгүй яагаад энэ өгүүллийг сурагч унших ёстойг тайлбарлах ёстой (шинэ үг сурах г.м). Дээрхийн адил тайлбар дангаараа байх нь хангалтгүй юм. (3.2.а) Хичээл нь даалгавар дээр төвлөрч байвал үүнийг яаж кодлох вэ? Хичээлийн агуулгын тайлбар нь дотроо уг даалгаврыг гүйцэтгэх зааврыг багтаах ёстой. Багшийн заавар тодорхой бус, ойлгомжгүй бол үүнийг “Доогуур” гэж үнэлнэ. Багшийн заавар тодорхой хэмжээнд ойлгомжтой бол “дунд” илүү тодорхой, ойлгомжтой бол “Өндөр” гэж үнэлнэ. (3.2.б) Багш хичээлийн агуулгаа их тодорхой тайлбарлаж байгаа ч, өгч буй тайлбар нь буруу бол үүнийг “өндөр” оноотойд тооцох уу? Тийм. Багшийн тайлбар тодорхой, ойлгоход хялбар бол “өндөр” оноонд тооцогдоно. Энэ хэсэг дээр тухайн мэдээллийн үнэн зөв эсэхийг хянах боломжгүй, харин мэдээллийг хэрхэн хүргэж буй хэлбэр нь чухал. Ийнхүү багш буруу юм хэлсэн ч, сайтар тайлбарласан бол “өндөр” оноо өгнө. Ажиглагч хэлж буй зүйлийн үнэн зөвийг шүүх албагүй. (3.3.а) Сурагчийн “Өдөр тутмын амьдрал” гэдэгт юуг тооцох вэ? үүнийг нийцтэй байгааг хэрхэн тодорхойлох вэ? Хичээлийн агуулгыг сурагчийн амьдралтай хэрхэн холбох талаар багш тодорхой хэлэх ёстой, харин ажиглагч үүнийг өөрсдөө тодорхойлох ёсгүй. Багш сурагчийн өдөр тутмын амьдралд байдаг зүйлсийг нэрлээд өнгөрөх нЬ хангалтгүй. Жишээ нь, цэцгүүдийг тоолцгооё гэж хэлбэл үүнийг амьдралтай нийцүүлэн холбож буйд тооцохгүй. Харин багш тодорхой жишээ авч, “Энэ бол танай гэрийн цэцэрлэгт хүрээлэнд байгаатай адилхан цэцэг” гэж хэлбэл амьдралтай нь холбох гэж оролдож буйн жишээ. Энэ тохиолдолд “Дунд” гэсэн оноо өгнө, учир нь жишээ татсан ч, хичээлийн зорилготойгоо холбож өгөөгүй тул. Харин багш, сурагчийн гэрийн цэцэрлэгт хүрээлэнг дурдаад, түүнийг хичээлийн зорилготой холбон “Бидэнд тус бүрдээ зургаан цэцэг бүхий хоёр цэцэрлэгт хүрээлэн байна, бүгд хэдэн цэцэгтэй вэ” гэж хэлж байгаа тохиолдолд “өндөр” гэсэн оноо өгнө. (3.3.Б.) Сурагчийн өмнөх мэдлэгтэй хэрхэн холбож буйг яаж тодорхойлох вэ? Өмнөх хичээлийг дурдахад хангалттай юу? Хангалттай, учир нь багш өмнөх мэдлэгтэй холбох гэж оролдож байна. Жишээ нь, багш “Цагаан толгойг хэзээ бид үзсэнийг бүгд мэдэж байгаа биз дээ. Өнөөдөр үсгээр үе бүтээх тухай үзнэ” гэвэл “Дунд” оноо өгч болно. Өмнөх хичээлтэй холбож байна. Гэхдээ энэ холбоос нь тийм ч тохиромжтой бус байна. Цааш нь багш үсгээр үе бүтээх тухай сайтар дэлгэрэнгүй тайлбарлаж байвал үүнийг “Өндөр” оноонд тооцно. Учир нь өмнөх хичээлд олсон мэдлэгийг тухайн хичээлтэй холбон, хэрхэн холбогдох талаар тайлбар өгч, өмнөх хичээлийн үзсэнийг суурь болгон авч үзэж байна. Харин багш өмнөх хичээлээр үзсэн зүйлийг дурдаад, хичээлийн агуулгатай холбож тайлбарлаагүй бол “Доогуур” оноо өгнө. Жишээ нь, өчигдөр бид бутархай тоо үзсэн, өнөөдөр бүхэл тоо үзнэ гэх мэт. (3.4.А) Багшийн зүгээс жишээгээр харуулж, сурагчид дагаж гүйцэтгэж буй даалгавар дээр над нэлээд бэрхшээлтэй байна. Үүнийг хэрхэн тодорхойлох вэ? Аливаа даалгаврыг жишиг байдлаар багш үзүүлэн, жишиг өгч, сурагчид хичээл дээрээ юм уу, цаашид үргэлжлүүлэх даалгавар өгнө. Багш өөрөө тухайн даалгавар яаж гүйцэтгэхийг эхлээд хийж харуулна, эсвэл тайлбарлаж өгнө. Сэтгэн бодох даалгавар дээр багш хэрхэн цаашид дүн шинжилгээ хийх, ямар стратеги баримтлахыг зааж өгнө. (Жишээ нь, үг бүтээх даалгавар хийхэд юуг анхаарах, эх дээр сэдвийг яаж тодорхойлох) Багш тодорхой дарааллаар гүйцэтгэх даалгавар дээр дарааллыг нь тогтоон өгнө. Даалгаврын эцэст гарах үр дүн сурагч бүрийнх өөр өөр байх жишээтэй, харин иймэрхүү замаар хийнэ гэж багш харуулна. 42 (3.4.Б) Даалгавар бүрийн өмнө үүнийг хийх үү? Уламжлалт ёсоор багш жишиг үзүүлэн түүнийг сурагч үргэлжлүүлэх ёстой даалгавар юм, гэхдээ даалгаврын өмнө жишиг үзүүлэх албагүй. Багш үүнийг эхэнд, төгсгөлд хаана ч үзүүлж болно. Гол нь сурагчид дагаж зөв хийх нь чухал. Сурагчид тодорхой асуудал шийдэх дасгал хийж байхад багш дундуур нь явангаа тайлбарлаж болно. Гэхдээ, тухайн даалгаврын хариуг гаргахын тулд жишиг үзүүлж байгаа гэж үзэж болохгүй. (3.4.в) Даалгаврыг гүйцэтгэх заавар ба жишиг үзүүлэх нь юугаараа ялгаатай вэ? Сурагчаар гүйцэтгүүлэх даалгаврын хэсгийг багш үзүүлнэ гэсэн үг. Энэ нь даалгавар хийх заавар өгөхөөс ялгаатай, учир нь багш өөрөө хийж үзүүлнэ. Багш хэрхэн сэтгэн бодож байгаагаа бас харуулж болно. Хэрвээ нэг өгөгдсөн эх дээр шинэ үгийн утгыг мэдэж авах даалгавар өглөө гэхэд багш үгийн тодорхойлолтыг хэлбэл үүнийг тодорхой тайлбарласанд тооцно (3.2). Харин үүнийг жишиг үзүүлбэрт тооцохгүй. Гагцхүү багш уг үгийн утгыг олох арга замыг зааж үзүүлж байвал үүнийг жишиг үзүүлбэрт тооцно. Жишээ нь, багш “Энэ үгийн утгыг би мэдэхгүй бол (жишээ нь, “гэнэтийн” гэдэг үгийн утгыг ойлгохын тулд) эхийг дахин уншаад, тухайн эхийн гол утга санаатай холбож бодсоноор энэ үгийн утгыг ойлгож авна” гэж хэлнэ. Тооны хичээл дээр стандарт хэмжүүрээр уртыг хэмжих хичээл орлоо гэвэл сантиметр бүхий уртын тухай багш тайлбарлаад, дараа нь 1 сантиметр урттай зүйлийг олж нэрлэнэ. Энэ нь 3.2 дугаар хэсэгт хамаарна. Харин багш жишиг үзүүлбэр үзүүлэхийн тулд хэрхэн хэмжилт хийхийг харуулна. Жишээ нь, хурууныхаа өргөнийг харуулаад, 1см хэмжээтэй байна гэж тайлбарлах жишээтэй. Тэгвэл хуруугаа ашиглаад шугам хэдэн см болохыг тооцох даалгавар өгнө. (3.4.г) Юуг багшийн жишиг үзүүлбэрт тооцохыг мэдэхгүй байна. Жишээ өгөөч. Үүнийг тодорхойлохын тулд дараах асуултыг өөрөөсөө асуу. Үүнд: 1. Ямар даалгавар өгөв? Сурагч юу хийх ёстой вэ? Багш юу хийхийг нь үзүүлэв үү? a. Энэ нь сурагч гүйцэтгэх үйлдэлд хамаарч байна уу, эсвэл сэтгэн бодох даалгаварт хамаарч байна уу? b. Сурагчид сэтгэн бодох даалгавар авсан бол багш өөрөө хэрхэн сэтгэж бодохыг нь харуулж өгч байвал “өндөр” оноо өгнө. Даалгавар нь үе шаттай хийгдэх бол, багш үе шат бүрийг харуулах ёстой. 2. Багшийн үзүүлсний дараа сурагч яг давтан гүйцэтгэнэ, эсвэл дараа нь хийхээр даалгавар өгнө. (3.4.д) Багш хуваах үйлдлийн дарааллыг зааж, харуулж өгөөд, сурагчдад хуваах үйлдэл хийх жишээ даалгавар өгвөл үүнийг жишиг үзүүлбэрт тооцох уу? Хэрвээ сурагчид үйлдлийн дарааллын зарим хэсгийг давтаж байвал үүнийг хугас хэлбэрийнд тооцно. Харин сурагчид багшийн харуулснаас шал өөрөөр хийх юм бол үүнийг багш жишиг үзүүлсэнд тооцохгүй. Багшийн бүх үйлдлийг сурагч яг давтах албагүй ч зарим хэсгийг давтаж байгаа бол үүнийг тооцож болно. (3.4.е) Жишиг үзүүлбэр харуулахдаа багш сурагчтай хамтрах ёстой юу, эсвэл зөвхөн ганцаараа хийж харуулах ёстой юу? Багш өөрөө хийж үзүүлэх ёстой ч зарим хэсэгт сурагчид оролцож болно. Жишээ нь, багш, сурагч хамтраад эцсийн үр дүнд хүрэхийн төлөө ажиллаж болно. (4.1.А) Сурагчдын ойлгосныг шалгах нэг арга нь дасгал даалгавар байж болох уу? 43 Гарын авлагаа сайтар унших хэрэгтэй, багш сурагчдын ойлгосныг шалгахын тулд асуулт асууж болно. Гэхдээ, багшийн асуулт нь аман ба бичгийн хэлбэрээр, үүнийг даалгавар байдлаар өгч болно. Жишээ нь, багш сурагчийн ойлгосныг шалгах үгийн сүлжээ өгч болно. Гэхдээ ганц үгийн сүлжээ өгөх нь ойлгосныг шалгаж буй хэрэг бус, харин багш асуулт заавал асууж шалгах ёстой. Гэрийн даалгавар шалгах нь (эсвэл тухайн ажиглаж буй хэсгээс өмнө өгсөн даалгавар) тухайн хичээлийн агуулгатай холбоогүй бол сурагчдын ойлгосныг шалгах алхамд орохгүй. (4.1.б) Сурагчийн ойлгосныг шалгасан нь “үр дүнтэй” болсныг хэрхэн тодорхойлох вэ? Дунд ба өндөр онооны ялгааг энд яаж гаргах вэ? Сурагч тухайн хичээлийн агуулгыг ойлгосон эсэхийг шалгахын тулд багшийн зүгээс тодорхой хүчин чармайлт хэр зэрэг гаргаж буйг харуулах үзүүлэлт. Үүнийг үр дүнтэй зохион байгуулж буй эсэх нь сурагч бүрээс ойлгосныг нь шалгах боломжтой байсан эсэхээр тодорхойлогдоно. Жишээ нь, хамгийн үр дүнтэй арга нь сурагч бүр самбарт гарч тоо бодож буйгаар шалгах. Яагаад гэвэл самбарт бодсоноор сурагч бүр хэр ойлгосон нь тодорхой болж мэдсэнээ ашиглаж буй нь харагдана. Гэхдээ сурагчдын ихэнх нь ойлгосон эсэхийг багш бүрэн мэдэх боломжгүй. Энэ “дунд” ба “өндөр” оноог хэрхэн ялгаж тавих вэ гэвэл багш сурагчдын “ихэнх” нь ойлгосон эсэхийг мэдэж авч чадаж буй эсэхээр тодорхойлно. Жишээ нь, багш зөв бурууг асуухад сурагч эрхий хуруугаа дээш, доош харуулж өргөх даалгавар өгөх нь үр дүнтэй аргад тооцогдоно. Гэхдээ энэ хэсэг нь 4.3-г хамарч чадахгүй. (4.2.A) Ганцаарчилсан ба бүлгээр ажиллах үед багш дундуур явж байгаа ч, сурагчидтай ярилцахгүй байвал мониторинг хийж буйд тооцох уу? Тийм. Багш заавал тайлбар өгөхгүйгээр сурагчдын ойлгосон эсэхийг шалгаж болно; гэхдээ багш дундуур явж байлаа ч сурагчаа шалгаж буй эсэхийг нь мэдэхэд заримдаа хэцүү. Иймээс багш дундуур яваад өнгөрвөл үүнийг “дунд” оноонд тооцно. Ажиглагчид сонсогдохгүй хэдий ч багш сурагчийн хийж буйд хариу өгч, хэлж өгч байвал, мөн олон сурагч үүнд хамрагдвал “өндөр” оноонд тооцно. (4.2.Б) Сургуулийн нэр ба он сараа дэвтэртээ бичээрэй гэж багш хэлэхэд сурагчид үүнд нэлээд цаг зарцуулсан тохиолдолд үүнийг ганцаарчилсан хэлбэрийн үйлдэлд тооцох уу? Тийм. Дэвтэрт бичүүлэх нь ганцаарчилсан даалгаварт тооцогдоно. Мөн самбараас хуулж бичих, багш бие даан хийх даалгавар өгөх зэрэг нь ганцаарчилсан ажилд тооцогдоно (жишээ нь, нэр үг бичих, зураг зурах, математик бодолт хийх). Сурагчдад нийтээрээ ямар нэг юм унших даалгавар өгч (жишээ нь, цагаан толгой) багш дундуур яван, сурагч бүрийн алдааг хэлж өгч байвал үүнийг бүх бүлгээр хийх ажилд тооцно. Үүнийг ганцаарчилсан эсвэл бүлгээр хийх даалгаварт тооцохгүй. Багш нэмэлт тайлбар сануулга өгвөл үүнийг (5.1)-ээр тооцно. Хичээлд өөрчлөлт оруулсныг (4.3) хамааруулна. (4.3) Хичээлд өөрчлөлт оруулж байгаа нь ихэнхдээ хичээлийн агуулгыг тайлбарлахтай шууд холбоотой байна. Өөр бусад ямар хувилбар байх вэ? Багш хичээлийн агуулгыг нэмж тайлбарлах замаар хичээлд өөрчлөлт оруулах нь сурагчдад илүү мэдэх боломж боломж олгож байгаа хэрэг. Өөр бусад аргууд бий. Жишээ нь, даалгавар гүйцэтгэхэд илүүтэй цаг өгөх, түрүүлж дууссан сурагчдад нэмэлт даалгавар өгөх, эсвэл хийснийг нь шалгаад саналаа хэлэх. Сурагчийн хийснийг шалгах ба хичээлийг өөрчлөх хоёр давхцаж болно. Энэ нь сурагчийн гүйцэтгэлээс болоод багш хичээлээ өөрчилж байгаа хэрэг. Гэхдээ багш шалгасныг бүгдийг өөрчлөлт хийсэнд тооцохгүй. (5.1/5.2) Багш сурагчийн хийснийг үзээд үнэлж хэлэх, сануулах нэг л тохиолдол гарвал, үүнийг “өндөр” оноонд тооцож болох уу? 44 Тийм, гэхдээ багшийн хэлсэн зүйл хэр үр өгөөжтэй эсэхээс шалтгаална, багш ганцхан санал хэлсэн ч тэр нь сурагчдын ойлголтод туйлын ач холбогдолтой бол “өндөр” оноо өгнө. Жишээ нь, багш “өсөх дараалал ямар тоогоор эхлэх вэ? Их үү? бага уу? “. Багаасаа. Харин чи ихээс нь эхэлжээ. Өсөх дараалал бага тоогоор эхэлдэг. Үүн шиг. Гэхдээ багшийн хэлсэн нь хэт ерөнхий, санаа төдий бол “дундаж” гэдэгт тооцно. Жишээ нь, сурагчид бие даан даалгавар хийж байхад багш дундуур явж байснаа нэг сурагчид хандаж “Эндээс битгий бич, тэндээс бич” эсвэл “Ангиас гар!” зэрэг нь багшаас өгч буй ерөнхий сануулгад тооцогдоно. (6.1) Багш задгай асуулт олныг асууж байна, гэхдээ сурагчид хариулах боломж өгөхгүй тохиолдолд хэрхэн үнэлэх вэ? “Дунд” ба “өндөр” оноог ялгах жишээ энэ. Багш олон асуулт асуучхаад сурагчаас хариулт авахгүй бол сурагчийн тухай ойлголт багатай байна гэсэн үг. Үүнийг “дунд” оноонд тооцно. Багш 3 ба түүнээс дээш задгай хариулттай асуулт асуухад дор хаяж 1-ийг сурагчаас хариулт авсан бол “өндөр” оноо өгч болно. (6.2/6.3) Сурагч даалгаврын хуудас бөглөж байвал үүнийг хэрхэн дүгнэх вэ? Уг хуудас дахь материал сэтгэн бодох даалгаварт хамаарах эсэхийг хэрхэн мэдэх вэ? Даалгаврын хуудсанд юу байгааг мэдэхгүй тохиолдолд үүнийг бодох даалгаварт тооцох боломжгүй. Харж, сонссоноо л оноожуулах ёстой. Ямар нэг байдлаар (багшийн тайлбар, сурагчийн хариулт зэргээс) хуудсан дээр ямар даалгавар байгааг мэдсэн тохиолдолд гарын авлагад заасны дагуу оноо өнгө. (6.3) Бодож байж хариулах асуултад хариулсныг сэтгэн бодохуйн даалгаварт тооцох уу? Задгай хариулт авах асуултад хариулахад сэтгэн бодох чадвар шаардсан бол үүнийг тооцно. Жишээ нь, өгүүлэл уншсаны дараа багш “Гол баатар тэмцээнд хожигдсоныхоо дараа ямархуу байдалтай байгаа гэж та нар бодож байна вэ? “гэж асуувал үүнийг сэтгэн бодохуйн даалгаварт тооцно. Гэвч багш задгай хариулт шаардсан асуулт асуусан ч, сурагч зөвхөн мэдсэнээ давтаж хэлэх энгийн мэдлэг шаардсан хариулт өгөх тохиолдолд үүнийг сэтгэн бодохуйн даалгаварт тооцохгүй. Жишээ нь, багшид “Гол баатар тэмцээнд ялагдсаны дараагаар ямар үйл явдал болсон вэ?” гэж асуухад сурагч, “тэр уйлсан” гэвэл үүнийг тооцохгүй. (7.1.а) Багш задгай хариулт шаардсан асуулт асуусныг сурагчдад сонголт өгч буйд тооцох уу? Үгүй. Тухайн даалгавар/асуулт олон хариултаас сонгох сонголттой байвал тооцно. Жишээ нь, “эссэ бичихдээ энэ сэдвүүдээс сонгоорой”, “асуудал шийдвэрлэхдээ аль аргыг сонгохоо шийдээрэй” гэх мэт. (7.1б) Тухайн даалгаврын зорилго тодорхойгүй бол хэрхэн кодлох вэ? Тухайн даалгаврын зорилго нь тодорхойгүй, сургалтад ямар хувь нэмэр оруулахыг хэлэхэд хэцүү бол үүнийг өндөр оноонд тооцох боломжгүй. Энд ямар нэг сонголт хэлж байвал дунд оноонд, огт сонголтгүй бол бага оноонд тооцно. (7.3a) Сурагч сайн дураараа багшийн асуултад хариулж буйг юугаар баталгаажуулах вэ? Сурагч өөрөө мэдээлэл нэмж, хариулж байна уу, эсвэл багшийн хэлснийг давтаж байна уу гэдгийг энд ялгах ёстой. Багшийн хэлснийг давтах, эсвэл багш “Ойлгосон уу?” гэхэд ангиараа “Тийм” гэж хариулах тохиолдолд үүнийг сурагч сайн дураараа хариулт өгч буйд тооцохгүй. 45 Гарын авлагад өгсөн жишээний дагуу “сурагчид гараа өргө” гэхэд гараа өргөж байгаа, гараа өргөөгүй ч сурагчид ихэнх нь багшийн асуултад хариу өгч байвал өндөр оноонд тооцно. Жишээ нь, багш, “Хэн хариулах уу?” гэхэд ихэнх нь хариулж (гараа өргөж болно, өргөөгүй ч болно) (жишээ нь, “Би!,” “Хариу нь 5!” гэхчлэн), байвал өндөр оноонд тооцно; цөөн сурагч хариулбал дунд оноонд тооцно. (8.1a) Сурагчид хичээлд идэвхгүй байвал яах вэ? Хэрхэн үнэлэх вэ? Багш сурагчийн идэвхийг анзаарахгүй, сурагчаас чармайлт идэвх шаардсан даалгавар өгөхгүй, эсвэл сурагчид идэвхгүй байвал бага гэсэн оноог өгнө. Сурагч түвэггүй хийж чадаж байгаа ч гэсэн багш ямар нэг даалгавар өгөх ёстой, зүтгэлийг нь үнэлэх ёстой (гэрийн даалгавар гэх мэт). (8.1б) Сурагчийн зүтгэл идэвхийг үнэлэх ба (8.1) эерэг харилцааны үг хэллэгийг хэрхэн ялгах вэ (1.2)? Сурагчийн идэвхийг үнэлэх гэдэгт тухайн сурагчийн хийсэн даалгавар дээр үнэлэлт өгөхийг хэлнэ. Сурагчийн хийснийг үнэлж хэлэхийг зөв үг хэллэгт тооцох хэдий ч үүнийг идэвхийг үнэлж байгаад шууд тооцохгүй. Жишээ нь, “Чи их сайн бичжээ.! Сайн дадлага хийсэн нь тодорхой байна!” гэж хэлбэл үүнийг зөв хэллэгт тооцоод МӨН сурагчийн зүтгэлийг үнэлж буйд тооцно. “Сайн байна!! Маш хурдан бичдэг шүү!” гэж хэлбэл эерэг үг хэллэгт хамаарна. Харин сурагчийн зүтгэлийг үнэлэхэд тооцохгүй. (8.2a) Ямар нэг алдаа ажиглагдаагүй тохиолдолд багшийн зүгээс сурагчид тулгарч буй сорилтод хандаж буй хандлагыг хэрхэн тодорхойлох вэ? Доогуур, дунд, өндөр гэсэн 3 шатлалын аль нэгийг сонгох ёстой. Сурагчаас асууж буй асуулт бүрийг сорилт гэж үзэх ёстой учир багшийг тасралтгүй ажиглах ёстой. Багш нэг их анхаарахгүй, уурлахгүй, сурагчийг зэмлэхгүй бол дунд гэж дүгнэнэ. (8.2б) Багш уурлаагүй ч бухимдуу байвал үүнийг яах вэ? Сурагчийн сорилтод багшийн зүгээс сөрөг хандаж байгаа жишээ бол уурлах юм. Мөн бухимдах, хүлээхгүй байх зэрэг нь үүний жишээнд орно. (1.1-ийн адилаар). (8.2в) Сурагчид тулгарч буй сорилтын хариуд багш хэрхэн хандаж буйг тодорхойлохдоо “хамгийн зөв” нэг үйлдлийг тооцох уу, эсвэл бүхэлд нь тухайн хэсгийн хандлагыг авч үзэх үү? Багшийн тухайн ажиглаж буй хэсэгт хамаарах ерөнхий хандлагыг авч үзнэ. Жишээ нь, сурагч алдаа гаргахад багш эерэг талаас нь хандаж, “Зүгээр ээ, бүгдээрээ суралцаж байгаа үйл явц шүү дээ” гэж хэлж болно. Гэхдээ багш удаа дараалан бухимдаад байвал үүнийг бага ба дунд гэж оноожуулна (тухайн хэсэгт хамаарах давтамжаас хамааран). Харин сөрөг хандлага илрээгүй бол эерэг хандлагын нэг жишээ байхад өндөр гэж үнэлнэ. (9.2) Багшийн зүгээс бусдын санаа бодлыг хүндэтгэх, бусдыг ойлгож хандах, сэтгэл хөдлөлөө удирдах, асуудал шийдэх дээр хэрхэн ажиллах ёстой вэ? Жишээ: Бусдын санаа бодлыг хүндэтгэх: Ангийнхан нь тоглоомоос хассан тул сурагч уурласан. Багш түүнд бусад хүүхдүүд түүнийг тоглоё гэдгийг мэдэхгүй байгаа байх, иймээс чи өөрөө тоглоё гэж гуйх хэрэгтэй гэж зөвлөнө. Жишээ: Бусдыг ойлгож сурах: Хүүхдүүд нийлээд нэгнийгээ шоолж байгаа тохиолдолд багш тэдэнд хандан та нарыг ингээд шоолоод байвал ямар сэтгэгдэл төрөх вэ, өөрсдийгөө түүний байран дээр тавьж үз дээ гэж хэлнэ. 46 Жишээ: сэтгэл хөдлөлийг удирдах: Сурагч уурласан тохиолдолд багш түүнд өөрийн сэтгэл хөдлөлөө хэрхэн зөв удирдах талаар зөвлөн, дотроо 10 хүртэл тоолоод үз гэх мэтээр тусална. Жишээ: Асуудал шийдвэрлэх: 2 сурагч хоорондоо муудалцжээ. Багш тухайн асуудлыг лавлаад сурагчдын хандлагыг ойлгосны дагуу хамтдаа ярилцаад шийдвэрлэх даалгавар өгнө. Багш өөрөө яах ёстойг зааж харуулж болно. Жишээ нь, нэгнээ дээрэлхэх байдлыг хэрхэн даван туулсныг ярьж өгнө. Асуулт гарвал яах вэ? Гарын авлагаа дахин дахин унш. Шаардлагатай бол дараах мэйлээр хандаарай. teach@worldbank.org. Ажиглалтын хуудсан дээрээ буруу кодлон дүгнэснээс асуусан нь илүү дээр. 47 “Суралцахуй нь нийгмийн талаасаа маш өндөр ач холбогдолтой, судалгааны үр дүнг практик түвшинд хүргэсэн жишээ билээ. Анги танхимд юу болж буйг тодорхойлох мониторингийн энэхүү арга хэрэгсэл нь том өөрчлөлт авчирна. Сургалтыг сайжруулах хэрэгтэй гэж зүгээр хэлэхийн оронд энэ нь судалгааны дүнг бодит үр дүн болгож буй механизм юм.” Eric Hanushek Paul and Jean Hanna Senior Fellow, Hoover Institution, Stanford University “Олон улсын түвшинд боловсролыг сайжруулахын тулд өнөөг хүртэл иймэрхүү нээлттэй эх бүхий, системтэй, хэрэглэхэд хялбар аргачлал дутагдалтай байлаа. Багш юу зааж буйг хэмжээд зогсохгүй, хэрхэн зааж буйг харж байгаа нь чухал тал юм. Багшлахуй үүнд хариулт өгөөд зогсохгүй, системтэйгээр ашиглах, өөрийн нөхцөл байдалд тулгуурлан уян хатан ашиглах боломж олгож буйгаараа онцлог юм.Түүнчлэн, баталгаажуулалт талаасаа Багшлахуй нь 4 тивийн 15 оронд туршигдсанаараа онцлог юм. Дэлхийн өнцөг булан бүрийн багш нар бидний ирээдүйг цогцлоох их хүчтэй билээ. Багшлахуй энэхүү үйлсэд шинэ цонхийг нээж өгч байна.” Sara Rimm-Kaufman Professor of Education, Center for Advanced Study of Teaching and Learning, Curry School of Education, University of Virginia “Багшлахуй нь бүх нийтэд боловсрол эзэмшүүлэхэд цоо шинэ нээлт боллоо. Дараах тулгамдсан асуудлыг шийдэхэд хувь нэмэр болж байна. Үүнд: Багш сургалтын таатай, оролцоог дэмжсэн орчныг хэрхэн бүрдүүлэх вэ? Мэдлэг олгоод зогсохгүй, шүүмжлэлт сэтгэлгээг хөгжүүлэхэд багш хэрхэн ажиллах вэ? Бие даасан, тэвчээртэй, нийгэмшихүйн хувьд төгс боловсорсон иргэнийг хэрхэн хөгжүүлэх вэ ? Багшлахуй нь бүх нийтийн боловсролыг дэмжих гол тулгуур!” Oon Seng Tan Director, Centre for Research in Child Development, National Institute of Education, Singapore “Сургалтад юу чухал вэ, багш сургалтаа сайжруулахад яах ёстой вэ гэсэн асуултад хариу өгөх, ангид болж буй үйл явдлыг ойлгоход хичээл ажиглалт маш чухал стратеги юм. Багшлахуй — хөгжиж буй орны нөхцөлд тохирсон анхны аргачлал— боловсролын чанарыг сайжруулахын төлөө ажиллаж буй орнуудад чухал юм. Багшлахуй нь өмнө ашиглаж ирсэн бүх аргачлалыг нэгтгэн, нэг багцад оруулж, багшлахуйн үйл ажиллагаа, сурагчдын сэтгэл хөдлөлийн чадварыг хөгжүүлэх, багшлахуйн чанарыг ахиулахад туслах юм. Ажиглагчийн гарын авлага, программ зэрэг нь нээлттэй эхэд байршсан, ашиглахад хялбар, ба Багшлахуйн үр дүнг хөгжиж буй орнуудыг хооронд нь харьцуулахад ашиглах боломжтой. Багшлахуй нь хөгжиж буй орнуудын боловсролд их хувь нэмэр оруулж байна.” Barbara Bruns Center for Global Development and Walsh School of Foreign Service, Georgetown University “Багшлахуй глобал түвшинд анги танхимын хичээлийг ажиглах, харьцуулах маш сайн аргачлал юм. Иж бүрэн хийгдсэн төдийгүй, илүү нарийн зүйлийг олж мэдэх жишээлбэл, ангид болдог гол үйл явдлуудын талаар бодит жишээг олж харахад чухал юм. Сургуулийн удирдлага, багш нарт ашиглах боломжтой чухал аргачлал билээ.” Heather Hill Jerome T. Murphy Professor in Education, Harvard Graduate School of Education; Creator of the Mathematical Quality of Instruction (MQI) instrument “Багшлахуй нь хичээлийн чанарыг сайжруулахын төлөө зорьж буй дэлхий дээрх бүх багш, боловсролын мэргэжилтнүүдэд ач холбогдолтой аргачлал юм. Дэлхийн бүх оронд зориулагдсан , Багшлахуй нь ул суурьтай судалгаанд үндэслэсэн, олон оронд туршигдсан зүйл. Гэхдээ ажиглалтын журам нь багшлахуйд суурилсан ч бүх хүнд хамаатай мэдээллийг олж илрүүлэх, тухайн багшид хичээлээ сайжруулах чиглэл болж буйгаараа онцлог. Багшлахуй нь багш нар дэлхийн бусад удирдагчдад илүүтэй суралцах боломж олгож байна.” Pam Grossman Dean and George and Diane Weiss Professor, Graduate School of Education, University of Pennsylvania; Creator of the Protocol for English Language Arts Teaching Observation (PLATO) instrument “Багшлахуй нь Хөгжиж буй орнуудын онцлогийг тусгасан аргачлал. Тодорхой тайлбартай, бодитой жишээнүүд өгсөн, түгээмэл асуултыг багтаасан зэрэг нь судлаачдад ашиглахад хялбар болгож байна. Аргачлал энгийн үг хэллэгтэй учир ангийг ажиглаад зогсохгүй цаашид юуг өөрчлөхийг харж болно. Багшлахуй нь сурагчдын зөөлөн чадварыг хөгжүүлэх байдлыг ажиглаж буйгаараа анхных юм.” Sara Ruto Director, People’s Action for Learning (PAL) Network 48