បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ អត្ថបទផ្តោតពិសេស៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ក្រុមធនាគារពិភពលោក Cover photo: WDR © Graphic Roots បច្ចុប្បន្នភាព សេដ្ឋកិច្ច កម្ពុជា ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍ សេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ក្រុមធនាគារពិភពលោក មាតិកា សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 1 អក្សរកាត់������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 2 សេចក្តីស ​ ង្ខេប ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 3 ការ​ អភិវឌ្ឍ​ សេដ្ឋកិច្ច​ ថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9 ការ​អភិវឌ្ឍថ្មីៗ ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9 កំណើននៅតែមា ​ នភាពរឹងមាំ បើទោះជាល្បឿនកំណើនថ ​ យ​ ចុះប ​ ន្តិចក ​ ្តី �������������������������������������������������������������������������������������� 9 ចំណែកន ​ ទៃ​ ីផ្សារ​ សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងក ​ ើនឡើង������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12 ខណៈដែល​ កា​ រវិនយោ ិ គ​ ិ យ វស ័ ឯកជនកើនឡើង​ការ​ វន ិ យោ ិ គ​ ផ្ទាល់ពីបរទេសដែលត្រូវបានអនុម័ត​ ថយចុះបន្តិច����������������������������������� 12 លំហូរម ​ ូលធនចូលជួយជំរុញកំណើនកា ​ រ​វិនិយោគ និងការ​ ប្រើប្រាសក ់​ ្នុងស្រុក ​������������������������������������������������������������������������� 13 ឱនភាព​ គណនីច ​ រន្តក​ ើនឡើង​ប៉ុននៅ ្តែ​ តែទ ​ ទួលបាន​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ទាំងស្រុងព ​ ីការ ​វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស�������������������������������������� 13 សកម្មភាពសាងសង់ដ ​រ៏​ស់រវើកនៅ ​ តែប ​ ន្ត​បើទោះបីជាមា ​ ន​ ការ​ ថយចុះនៃល ​ ំហូរចូល ​ កា ​ រវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសក ​ ្តី������������������������������� 14 ខណៈដែលច ​ ំនួនភ ​ ្ញៀវទេសចរនៅតែបន្តកើនឡើង ចំនួនភ ​ ្ញៀវ​ ទេសចរដែលមកទស្សនា​ ប្រាសាទ​ អង្គរវ ​ នថយចុះ����������������������������� 14 ​ត្តបា ជិតពា​ ក់កណ្តាលនៃភ ​ ្ញៀវ​ ទេសចរចិន ចូលមក​ ប្រទេសក ​ ម្ពុជាដ ​ ើម្បីធ្វើជំនួញ������������������������������������������������������������������������������ 16 ការ​បង្កបង្កើនផល​ យឺ​ តយ៉ាវ​ ជាងមុន បណ្តាលមកពីស ​ ្ថានភាព​ ធាតុអា​ កាសមិនអនុគ្រោះ��������������������������������������������������������������� 16 កម្ពុជាបន្តកា ​ ត់បន្ថយភាពក្រីក្របាន����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19 សិសស ្ ជនបទ​ រៀនមិនសូវពូកែ ចំណក ែ ​ បញ្ហ​ ក ា ង្វះ​ អាហារូបត្ថម​ រ ្ភ បស់ម ​ ្តាយ និងកុមារ នៅតែមា ​ ន​ សភាព​ ​ ំណោម​ ធ្ងន់ធ្ងរក្នុងច គ្រួសារ​ក្រីក្រ�������� 20 អតិផរណាមានស្ថិរភាព ដោ ​ យសារ​ តកា ែ​ រ​ថយចុះនៃតម្លម ៃ​ ្ហូបអាហារ និងប ​ ្រេងឥន្ធនៈ������������������������������������������������������������������� 20 ការ​ថយចុះន ​ ៃចំនួនប ​ ្រាកប ់​ ញ្ញើជារ ​ូបិយប័ណ្ណបរទេស​បាន​ ពន្យឺតក ​ ំណើន​ រូបិយវត្ថទ ុ​ ូលាយ������������������������������������������������������������ 21 គោលនយោបាយ​ លើកកម្ពសកា ់​ រ​ ប្រើប្រាសរ ់​ូបិយប័ណ្ណ​ ក្នុងស ​ ្រុក​កំពុងប ​ ង្ហាញល ​ ទ្ធផល​ ល្អប្រសើរ�������������������������������������������������� 23 អត្រាប ​ ្តូរប ​ ្រាកនៅ ់​ ​ តមាែ​ នស្ថិរភាព​ ទូលំទូលាយ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23 ​ អត្រាការប្រាក់សម្រាបប ់​ ្រាកក ី​ ប ់​ ម្ចជា ​ ្រាក់រៀល ធ្លាក់ចុះ​ដោយសារ​ ការ​ ជំរុញ​ រូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុក​ ����������������������������������������������������� 23 កំណើនឥណទាន​ ​ កើនឡើង ចំណែកប ​ ្រាក់កម្ចម ី​ ិនទាន់ស ​ ង​កើនដល់ជាង​100 ភាគរយ​ នៃ ផសស����������������������������������������������� 24 វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ​ទទួលបានចំណែកឥ ​ ណទាន​ ច្រើនជាងគេពធ ី​ នាគារ���������������������������������������������������������������� 24 យោង​ តាម​ ការ​ ត្រួតពិនិត្យស ​ ្ថិរភាព​ ហិរញ្ញវត្ថុ កម្ពុជាមា ​ ន​ ទុនប ​ ម្រុងប ​ រទេសគ ​ ្រប់គ្រាន់​������������������������������������������������������������������� 25 ដំណើរការ​ ប្រមូលប្រាក់ចំណូលមា ​ ន​ ភាព​ រឹងមាំជា ​ ទូទៅ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 26 ចំណាយនៅតែ​ មាន​ ភាព​ ប្រយ័តប ្ន​ ្រយែង������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 27 ឱនភាពសារពើពន្ធជារួមត ​ ្រូវ​បានរំពឹងថា ​ ន ​ ឹងនៅតែបន្តមាន​ កម្រិតទាបដូចរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងមក�������������������������������������������������� 28 ផ្អែកតាម​ការ​ លើនិរន្តរភាព​ វិភាគ​ ​ យ​ បំណុលដោ ធនាគារ​ ពិភពលោក/​ មូលនិធរ ុ​ ន្តរជាតិ​កាល​ ិ​ូបិយវត្ថអ ពីឆាំ្ន 2018 កម្រិតវ ​ិបត្តប ិ​ ំណុល​ របស់កម្ពុជានៅ ​ តែទាប���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 28 iv បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | វិច្ឆិកា ២០១៩ ចិនជា ​ អ​ ្នកផ្តល់ឥណទាន​ ធំជាងគេ​ដែលមានចំនួនជ ​ ណ្តាលន ​ ិតពា ​ ក់ក ​ ប ៃ​ ំណុលម ​ ិនទាន់ស ​ ងទំាងអស់រ ​ ម្ពុជា������������������������������� ​បស់ក 28 សហភាព​ អឺរ៉ុប និងស ​ ហរដ្ឋអាមេរិក​នៅតែជា ​ ទ​ ីផ្សារ​ នាំចេញធ ​បស់កម្ពុជា ​ ំបំផុតរ ​������������������������������������������������������������������������ 28 ទស្សនវិស័យ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29 ដោយសារ​ តត ែ​ ម្រូវការ​ សកល​ បន្ថយល្បឿន ទស្សនវិស័យក ​ ំណើនត ​ ្រូវបាន​ ព្យាករណ៍​ ថាន ​ យចុះដ ​ ឹងថ ​ ែរ�������������������������������������������� 29 ហានិភ័យ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 31 ហានិភ័យកាន់តែច្រើនកើនឡើង ដោយសារ​ តល ក្នុងការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ែ​ ទ្ធភាព​ ការថយចុះកំណើនស​ េដ្ឋកិចច ្ច​ ិន និងក ​យៈពេលយូរ​ ​ ំណើនរ នវៃ​ិស័យសំណង់ និងអ​ ចលនទ្រព្យ����������������������������������������������������� 31 វិធីសាស្រ្តប្រើប្រាស់គោលនយោបាយដើម្បីគ្រប់គ្រងទៅលើហានិភ័យដែលកើនឡើង���������������������������������������������������� 31 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការ​ ធ្វើទ ​ ំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុង​ សង្វាក់តម្លៃ​ សកល ������������������������������������������������������������������������������� 33 1. សេចក្តីផ្តើម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 33 2. ការ​ ចូលរួមយ៉ាងច្រើន ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 33 3. វឌ្ឍនភាព​ តិចតួច ​����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 37 កម្ពុជាច​ ូលរួមយ ​ ាង៉ លឿននៅក្នុងសកម្មភាព​ ផលិតក ​ ម្រិតទា ​ ប​ ...������������������������������������������������������������������������������������������ 37 ...មាន​ ការ​ធព ្វើ​ ិពិធកម្ម ឬ​ ការ​ធ្វើទំនើបកម្មតិចតួច������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 38 4. ​ការ​ធ្វើដំណើរទៅ​ ដំណាក់កាលបន្ទាប់នៃការ​ ចូលរួមក ​ ្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល��������������������������������������������������������������� 43 មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសេដ្ឋកិច្ច និងជ ​ ម្រើសគោលនយោបាយ​ កំណត់ព ​ ីការ​ចូលរួមនេះ����������������������������������������������������������������������� 43 គោលនយោបាយ​ កាន់តែល្អ​គាំទដ ្រ​ ល់​ការ​ចូលរួមកា ​ ន់តែល​ ច ​������������������������������������������������������������������������������������������ 44 ្អ ្រើន កិច្ចព្រមព្រៀង​ ពាណិជ្ជកម្មស៊ីជម្រៅមា ​ នប្រយោជន៍������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 45 របប​ ការពារ​ និយម​ ត្រូវចំណាយច្រើន������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������46 ធនធានមនុស្សមា ​ ន​ សារៈ​ សំខាន់ប ​ ំផុត ​�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 47 5.​កា  រ​ប្រែប្រួលប ​ ច្ចេកវិទ្យា និងស ​ ង្វាកត ​ ់ ម្លៃសកល​ នៅ​ ថ្ងៃអនាគត������������������������������������������������������������������������������ 50 សេចក្តីសន្និដ្ឋាន�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 52 ឧបសម្ព័ន្ធ ១ ៖ រ ូបបន្ថែម ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 53 ឧបសម្ព័ន្ធ ២ ៖ សូចនាករ​ សំខាន់ៗរបស់ប្រទេស​ កម្ពុជា​������������������������������������������������������������������������������������������������ 54 ឯកសារ​ យោង����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 55 ឯកសា​ រយោង​ បន្ថែម ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 56 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | វិច្ឆិកា ២០១៩ v សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ ី្ត ប ការរៀបចំរបាយការណ៍សព ុ ប ី ច្ចប្ ន្នភាពសដ េ ក ្ឋ ច ិ ក ុ (CEU) ឆ្នំា ២០១៩ ស្ថត ្ច ម្ពជា ិ កម េ ដោយមាន​ ្រោ ការដឹកនាំរបស់លោក លី សូដត ែ ពីលោកស្រី Claire Honore Hollweg។ អ្នកចូលរួមចំណក ការរួមចំណក ្ង ែ ផសេ ទៀត រួមមាន លោកសី្រ Ekaterine Vashakmadze លោក ជា ម៉ារ៉ុង លោកស្រី គី លីនណា លោក តុង គឹមស៊ុន និងលោក ភឹម រុនស៊ីណារិទ្ធ។ លោក ប៊ូ សារឿន និងលោកស្រី អាត សុជាតិ ជួយលើការងារផ្សព្វផ្សាយតាមសារព័ត៌មាន ភស្តុភារ ការបង្ហាញតាមគេហទំព័រ និងពិធីផ្សព្វផ្សាយរបាយការណ៍នេះ។ ូ ្មាន ក្រុមការងារនេះបានធ្វើការក្រោមការណែនាំរួមរបស់ លោក Deepak Mishra។ ក្រុមការងារសូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះដំបន និងយោបល់របស់លោក Gevorg Sargsyan និងលោកស្រី Inguna Dobraja។ សហសេវិករបស់ធនាគារពិភពលោកមួយចំនួន ដែលរួមមាន លោក Aaditya Mattoo លោក Andrew Mason និងលោក Ergys Islamaj បានផ្តល់យោបល់លើសេចក្តីព្រាងចុង ក្រោយនៃរបាយការណ៍នេះ។ ក្រុមការងារសូមអរគុណដល់អាជ្ញាធរកម្ពុជា ជាពិសេសក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ចំពោះកិច្ច​ ូ ្មាន យោបល់ និងទស្សនៈរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធនានានៅក្នុង សហប្រតិបត្តិការ និងការគាំទ្ររបស់ពួកគាត់។ របាយការណ៍ក៏ទទួលបានដំបន ប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំង អ្នកអាន និងអ្នករិះគន់ផងដែរ។ េ តវ របាយការណ៍នះ ូ្រ បានផលិតឡើងចំនន ួ ពីរដងក្នង ុ មួយឆ្នំា ផ្តលព ់ ត ៌ នស្តព ័ មា ី បី ច្ចប ុ ប ៃ រអភិវឌឍ ្ ន្នភាពនកា ា ស ្ ម៉ក ូ្រ ដ េ ក ្ឋ ច ្ច កម្ពជា ិ នៅ ុ ។ ឯកសារនេះត្រូវបានចែកចាយ និងពិភាក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយ រួមទាំងក្នុងចំណោមអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ វិស័យឯកជន ស្ថាប័ន​ ស្រាវជ្រាវ និងផ្តល់យោបល់ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសាកលវិទ្យាល័យនានា។ សម្រាប់ព័ត៌មានអំពីធនាគារពិភពលោក និងសកម្មភាពរបស់ធនាគារពិភពលោកនៅកម្ពុជា សូមមើលគេហទំព័ររបស់យើងតាម​ រយៈអាស័យដ្ឋាន www.worldbank.org/cambodia។ ដើម្បីស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីអ៊ីមែលដែលទទួលបានរបាយការណ៍នេះ និងការបោះពុម្ពផ្សាយដែលពាក់ព័ន្ធ សូមទាក់ទងមកលោកស្រី អាត សុជាតិ (sath@worldbank.org)។ សម្រាប់សំណួរអំពីខ្លឹមសារនៃអត្ថបទនេះ សូមទាក់ទងមកលោក ប៊ូ សារឿន (sbou@ ្ឋ ដែលមានក្នុងរបាយការណ៍នេះ មិនប្រាកដថាឆ្លុះបញ្ចាំងពី​ worldbank.org)។ របកគំហើញ ការបកស្រាយ និងសេចក្តីសន្និដាន របស់នាយកប្រតិបត្តិនៃធនាគារពិភពលោក ឬរដ្ឋាភិបាល ដែលធនាគារពិភពលោកតំណាងនោះទេ។ ធនាគារពិភពលោកមិន ទស្សនៈ​ ធានាទៅលើភាពត្រឹមត្រូវនៃទិន្នន័យដែលមានក្នុងឯកសារនេះទេ។ ព្រំប្រទល់ ពណ៌ កំណត់សម្គាល់ និងព័ត៌មានផ្សេងៗដែលមាននៅ លើផែនទីនៅក្នុងឯកសារនេះមិនបង្ហាញពីការវាយតម្លៃរបស់ធនាគារពិភពលោកពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថានភាពច្បាប់ដែនដី ការអនុម័ត ឬការ​ ​ ក​ ទទួលយ ព្រំប្រទល់ទាំងនោះទេ។ 1 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អក្សរកាត់ អក្សរកាត់ AFTA កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន ASEAN សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ Brexit ការដកខ្លួនរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប CEU បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា CR ប្រាក់រៀល DSA ការវិភាគអំពីនិរន្តរភាពបំណុល EAP អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក EBA អ្វីគ្រប់យ៉ាង លើកលែងតែអាវុធ EC គណៈកម្មការអឺរ៉ុប EMDEs ទីផ្សារដែលងើបឡើង និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ EU សហភាពអឺរ៉ុប FCD ប្រាក់បញ្ញើរូបិយប័ណ្ណបរទេស GDP ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប GVC សង្វាក់តម្លៃសកល HCI សន្ទស្សន៍ស្តីពីធនធានមនុស្ស IMF មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ ILO អង្គការអន្តរជាតិខាងការងារ LPCO ប្រតិបត្តិការផ្តល់សន្ទនីយភាពដោយមានការធានា MFA កិច្ចព្រមព្រៀងសម្លៀកបំពាក់ និងវាយនភ័ណ្ឌ NCD ្ញ នប័ត្របញ្ញើដែលអាចជួញដូរបាន វិញាប NPL កម្ចីមិនដំណើរការ OECD អង្គការសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច PISA កម្មវិធីសម្រាប់ការវាយតម្លៃសិស្សអន្តរជាតិ PPP ភាពជាដៃគូរវាងវិស័យសាធារណៈ និងវិស័យឯកជន RMS យុទ្ធសាស្រ្តប្រមូលចំណូល SDR សិទ្ធិដកប្រាក់ពិសេស SME សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម UK ចក្រភពអង់គ្លេស UN អង្គការសហប្រជាជាតិ US សហរដ្ឋអាមេរិក US$ ដុល្លារអាមេរិក VAT ពន្ធលើតម្លៃបន្ថែម WBG ក្រុមធនាគារពិភពលោក WDI សូចនាករស្តីពីការអភិវឌ្ឍពិភពលោក y/y or yoy ធៀបនឹងឆ្នាំមុន បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 2 សេចក្តីសង្ខេប សង្ខេប សេចក្តី​ អភិវឌ្ឍ​ ការ​ ថ្មីៗ​ កាត់​ បន្ថយភាពក្រីកនៅកម្ព ្រ​ ុជា។ ប្រាក់ចំណូល​ សមាសភាគ​ ​ ​ បង្ហាញថា ប្រាកឈ ់​ ្នួល និងប ​ ្រាកច ់​ ំណូលពីក ​ ិនជា ​ សិកម្មដែលម ​ ​ ្ឋ ច សេដក ​ ្ច ម្ពជា ិ ក ុ នៅ​ ត ​ បង្ហ ែ​ ញ ា ពី​ ា​ កំណន សញ្ញនៃ​ ដរ ើ ​ ឹ មាំ​ដោយ​ ៏ង ់​ ្នួល​ ប្រាកឈ ចលករ​ គឺជា​ នៃការ​ សំខាន់ៗ​ ្រ កាត់បន្ថយភាពក្រីក​ នាំចេញល្អ ទទួលបានការគាំទ្រពីដំណើរការ​ ​ ម្រូវការ​ និងត ក្នុង​ ​ អំឡុងឆ នៅកម្ពុជានៅ តំបន់ទីប្រជុំជន​ ការ​ ​ ្នាំ 2009-2017។ នៅ​ ខ្ពស។ ស្រុក​ ់​ យ៉ាងណាក៏ដោយ ទិន្នន័យម ្រូ​ េដ្ឋកិចស ​ ៉ាកស ្ច​ ំខាន់ៗ​ ប្រាកច ថយចុះ​ ​ផ ់​ ំណូលព ី​ ្នែក​ មិនម ​ ែនការងារ​ ​ ត្រា​ បានបង្កើនអ ់​យៈពេល 6 ខែ​ សម្រាបរ ​ រថយ​ ដំបូង​ បានបង្ហាញពីកា ​ ន្តិចន ចុះប ​ ៃ​ ក្រីកនៅ ភាព​ ចន្លោះឆ្នាំ 2009-2013 ប៉ុន្តែ​ បន្ទាបម ្រ​ ​ ​ ្រាក់​ ់​ ក ប នៅ ្ច អំឡុងឆ សកម្មភាពសេដ្ឋកិច​ ធៀបនឹងក ​ ្នាំនេះ បើ​ ​ឹង​ ​ ំណើនដ៏រ ​ ្រភេទនេះ​ កើនឡើង​ ដែល​ ចំណូលប ​ ត់បន្ថយអត្រា​ ជួយកា ភាព​ ចំនួន 7.5 ភាគរយ​ មាំ​ ពីឆ្នាំ 2018។ ការ​ កាល​ ​ លិតផល​ នាំចេញផ ​ ំឡុងឆ្នាំ 2013-2017។ ប្រាកច ក្រីក្រនៅអ លពីផ្នែកម ់​ ំណូ​ ​ ិនមែន​ ​ ្បែកជ សម្លៀកបំពាក់​ និងស ដែលមានចំនួន​ ​ ើង ​ ប្រមាណ 70 បាន​ ការងារ ​ ​ ើងនៅ កើនឡ ​ ​ រួម​ តំបន់ជនបទទាំងអស់ ដោយបាន​ ន​ ភាគរយ​ ៃ រ​ កា កើនឡើងច នាំចេញទំនិញសរុប​ បាន​ ​ ំនួន​ 17.7 ដ ល់ កា រ​ ចំ ណែ ក ​ ក្នុ ង អំ ឡុ ង ពេ ល ​ កា ត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រី ក្រ ​ ទាំ ង ពី រ​ នៅ​ ភាគរយ​ ឆាំ្ន 2018​ ប៉ុន្តែ កំណើន​ នេះបា ​ ន​ ថយ​ ​ ន្តិចម ចុះប ​ ក​ ​ ​ នេះ។ ប្រាក​ បញ្ញើ​ ដ ់ ែលជា ​ ​ សមាសភាគ​ មួយន រង​ ៃ​ ្រាកច ​ ប ់​ ំណូលពី​ ងឆ្នាំមុន) នៅ​ ត្រឹម 15.3 ភាគរយ (ធៀបនឹ​ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019។ ​ ិនមែនកា ផ្នែកម រួមច ​ រងារ​នៅតែ​ ​ ត់បន្ថយអ ​ ំណែកកា ​ ពក្រីក្រ​ ​ ត្រាភា សកម្មភាព​ ​ ការ​ សំណង់យ៉ាងសកម្មនៅតែបន្តមាន​ ដែលជា​ ​ ​ ទាំងនៅ ទីប្រជុំជន និងទីជនបទ​ ។ ​ ៃបញ្ញើប្រាក​ ចំណែកន ់ ៃ​ ន ពីការ​ បង្ហាញ​ យកចិត្តទុកដាក់វិ បន្ត​ ​​និយោគលើវិស័យនេះ។ ជា​ ់​ ំណូលស ប្រាកច ​ ី 3 ភាគ​ ​ រុបក្នុងគ្រួសារ​ បានកើនឡើងព នៅ​ រយ​ នាច លទ្ធផល ការ​ ូ ​ ំ ល ដកែ ​ ថប ខស ែ បានកើនឡើង​ ​ ់ ហូតដល់ 63.5 ្ព រ នៅឆ្នាំ 2017 ក្នុងចំណោមគ្រួសារ​ ឆ្នាំ 2009 ដល់​ 12 ភាគរយ​ នឹងឆ ភាគរយ​ (ធៀប​ ្ន ុន) បើគិតជាបរិមាណ នៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ ​ ាំម ្រ​ ំផុត។ ក្រីកប ​ ការ​ រួមចំណែកន ​ កា ផ្ទេរដល់ការ​ ៃ​ រ​ កាត់បន្ថយភាព​ កើនព 2019 ​ ​ក នៅឆ្នាំ 2018។ ​ ី​ ំណើន 27.7 ភាគរយ​ បើទោះជា​ តិចតួចណាស់​ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងព ក្រីក្រ​ មាន​ ភា ​​ នៃ​ ី ពទន់ខ្សោយ​ សេចក្តី​ មាន​ កំណើនទឹកប្រាក់នៃ​ រាយការណ៍ពី​ វិនិយោគ​ គម្រោង​ ី​ ំពារ​ កម្មវិធគា ​ ធារណៈ​ សង្គមសា ។ ី ​ ថ្មៗ ែ ​ ដល តវ បាន​ ូ្រ ​ អនុមត ័ ក្ត​ ី ក៏​ នៅអំឡង ឆមាស​ ុ ​ ទម ួ ក្នង ី យ ំា 2019 ុ ឆ្ន​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ វិស័យ​ ដើរ​ កំពុង​ កាន់តែ​ តួនាទី​ ក្នុង​ សំខាន់ឡើងនៅ​​ ូច លំហរ ូ ​ ​ល ការ​ វន ិ យោ ិ ា ព គផ្ទល់ ប ​ ី រទេស (FDI) ដែល 40 ភាគរយ​ សេដ្ឋកិច្ច។ គិតត ​ ក់កណ្តាលឆ ​ ្រឹមពា ​ ណទាន​ ​ ្នាំ 2019 កំណើនឥ ្រ ស មកពីបទ ថយចុះបន្តច េ ចិន​បាន​ ិ ​។ វិសយ ័ ទេសចរណ៍​ នៅ​ មា ែ ន​ ត​ កើនឡើងដ ធនាគារ​ បាន​ នឹងឆ ​ ល់​ 28.3 ភាគរយ​ (ធៀប​ ្ន ុន)​ ​ ាំម រឹងមាំ​ ដោយ​ ភាព​ ចំនួនភ្ញៀវ​ ទេសចរ​ អន្តរជាតិម ​ ក​ ​ ន​ កម្ពុជាបា កើន​ ​ ី 24.2 ភាគរយ​ កើនព តែ​ នៅខែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2018។ ដោយសារ​ ចន ឡើង​ ួ 11.2 ភាគរយ (​ ំ ន ធៀប​ នង ឆម ឹ ​ ុ )​នៅខែ មិថនា ំា្ន ន ុ ឆ្នំា 2019 ថយ​ ការ​ ​ ូលធន​ កំណើនប ចុះនៃលំហូរម ់​ ញ្ញើជា​ ​ ្រាកប រូបិយប័ណ្ណ​ កណ ធៀបនឹង​ ំ ន ើ 10.7 ភាគរយ​ នៅឆ្នំា 2018 ដែលក្នង ុ ​ ំ ចណោម​ ​ ន​ បរទេសបា ​ កត្រឹម​ 21.7 ភាគរយ (ធៀបនឹងឆ ថយចុះម ​ ្នាំមុន) អន្តរជាតិចន នោះ ភ្ញៀវ​ ួ ជិត​40 ភាគរយ មកពីបទ ំ ន េ ​ ្រ ស ចនិ ។ ​ ្រឹមពាក់កណ្តាលឆ គិតត នៅខែ ​ ្នាំ 2019 ធៀបនឹង​ 25.8 ភាគរយ​ នៃការ​ កំណើន​ ក្នុងស្រុក​ ដែល​ ប្រើប្រាស់​ ដោយ​ ជំរុញ​ កំណើន​ ​ ក៏ដោយ​ បរិមាណ​ ធ្នូ ឆ្នាំ 2018។ យ៉ាងណា ​ ន្តរជាតិ​ ទុនបម្រុងអ ូ​ លំហរចលូ ការ​ វន ិ ិ យោ ា ​ គផ្ទលព ់ ប ី រទេស​ កង រយៈពេល​ ុ្ន ​ បនុ៉ ន ា្ម ​ ឆថ ី្ម ​ ំា្ន ៗ ដោយសារតែភា ដុល បានកើនឡើង មួយផ្នែក​ ​ ើក​ ​ ពជោគជ័យល ​ ំណើន​ នេះ​ បានជំរុញក នាំចូល។ ការ​ ការ​ ំ​ ូលផលិតផល​ នាច ប្រេង​ ​ រ​ ដំបូងនៃកំណើនកា ់​ូបិយប័ណ្ណ​ ប្រើប្រាសរ ​ ទុនបម្រុង​ ក្នុងស្រុក។ ​ ៉ូតូ​បាន​ កាត និងម កើនឡើង​91.0 ភាគរយ​និង 18.5 ភាគរយ​ ​ ល់ 11.3 ពាន់លាន​ អន្តរជាតិដុល បានកើនឡើងដ ដល ស្មើ​ ុ ្លារ​ (​ សារ​ រៀងគ្នា។ សំខាន់ដោយ​ ត​ែ ម្លៃនៅថេររបស់ម ត ​ ្ហូបអាហារ និង​ ​ ំហំនៃការ​ នឹងទ ​យៈពេលជាង 5 ខែ) ឬ​ នាំចូលរ ស្មើនឹង​ 24.7 នៅតែមា ប្រេងក្នុងស្រុក អតិផរណា​ ​ ប​ ដោ​ ​ នអត្រាទា យថយចុះ​ ​ ្នាំមុន) នៅពាក់កណ្តាលឆ ភាគរយ​ (ធៀបនឹងឆ ពី ​ ាំ្ន 2019 កើន​ ​ កត្រឹម 1.4 ភាគរយ (ធៀបនឹងឆ បន្តិចម ពាក់កណ្តាល​ ​ ្នាំមុន)​នៅ​ ស្មើនឹង​ 15.8 ភាគរយ​ (ធៀប​ 10.1 ពាន់លានដុល្លារ ឬ​ ​ ាំ​ នឹងឆ ្ន នៅឆ្នំា 2018។ ជាមួយនឹងការកំណត់​ ឆ្នំា 2019 ថយពី​1.6 ភាគរយ​ បណា មុន) នៅ​ ំ ​ ្នាំ 2018។ ច់ឆ ្រា រ អតប ្រា ច ូ្ត បក ំ ន ់ ន ួ បមា ្រ ណ 4,000 រៀល​ កង ​ល ុ្ន មួយដ ា្ល ​ ុ រ េក អាមរិ ​ ័ ​​ វិសយ សារពើ​ ពន្ធ​ នៅតែ​ ពឹង​ ផក លដ ែ្អ ​ ើ ណ ំ រការយ៉ង ើ​ ល​ ា ​ ្អ ស ប ើ​ ្រ រ ក្នុងស្រុកបា រូបិយប័ណ្ណ​ ធ្លាក់ថប ​ ន​ ក្នុង​ ្លៃ​ ន្តិចមកត្រឹម 4,089 រៀល​ ប្រមូលប្រាក់ចំណូល ភាគច្រើនដោ នៃការ​​ ​ រ​ ​ យសារតែកា រក្សាបាន​ ​ល មួយដ ​ មេរិកកា ុ ្លារអា ​ ែ សីហា ឆ្នាំ 2019 កើនពី​ 4,018 ​ លពីខ នកា ភាពល្អប្រសើរ​ ​ ន្ធ​ ៃ​ រគ្រប់គ្រងព ​ យ​ និងគ និងសកម្មភាព​ លក រៀ​ ​ល ​ ្នុងមួយដ ​ លពីខែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2018។ ការធ្លាក់​ ុ ្លារអាមេរិកកា ដ ្ច ស សេដ្ឋកិច​ ។ ៏​ កម្ម​ ប្រាក់ចំណូលស ​ រុប​ (​ ​ ំនួយឥ រួមទាំងជ ​ ត​ ៃ ន្តច ថ្លប ​ បណ្តល ិ នេះអាច​ លហ ា មកពី​ ំ រ ូ​ មល យត ូ ធនមានភាព​ ា ។​ ឺ យ៉វ ​ ល់​ 23.6 ភាគរយ​ សំណង) បានកើនឡើងដ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ ប្រាក់​ កំណើន​ ពីការងារគឺជា​ ចំ ណូ ល ​ ដ៏សំខាន់​ ចលករ​ នៃការ​ ​ ្រូវ​ 2018 និងត ​ ន បានព្យាករណ៍ថា ​ េះនៅឆ្នាំ ​ ឹងនៅតែបន្តកម្រិតន 3 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ សេចក្តីសង្ខេប នៅតែ​ 2019។ បើទោះជា​ ា ​ រងសម្ពធព​ កា ី រ​ ឡង បក ើ ​ ្រា ​ ប ់ ៀវត្សរ៍​ វស ័ ​ ិ យ EBA និង​ ការ​ ​ ឿននៃកំណើន​ ថយចុះល សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសចិន​ ចណា សាធារណៈក្តី​ ក៏​ ំ របស់រដ្ឋាភិបាល​ យ​ ​ ត្រូវ​ បាន​ រំពឹងថានឹងតែ​ កើតមានដោយសារតែ​ (អាច​ តាន​ ភាព​ ផ្នែក​ តឹង​ ពាណិជ្ជកម្មរវាង​ ចន មាន​ ំ ន ួ 24.2 ភាគរយ​ នៃ ផសស នៅឆ្ន2 ំា 019។ ដូចះ ឱន​ េ្ន ​ ភាព​ សហរដ្ឋអា ​ មេរិក និងច ប៉ះពាល់យ ​ ិន) អាច​ ៉ ​ ​ ាង ​ ល់ទ ខ្លាំងដ ​ ស្សន​ ​ រួម​ ត្រូវ​ សារពើពន្ធជា ​ ​ បានរំពឹងថា នឹងស្ថិតនៅកម្រិតស្ទើរតែមិន វិស័យ​ កំណើន​ ព្រោះថា ​ កម្ពុជាព ​ កា ​ ឹងផ្អែកល នាំចេញទៅកាន់​ ើ​ រ​ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ 2019 ដោយសារ​ ប្រែប្រួល ត្រឹម 0.6 ភាគរយ​ ុ៉ និង​ សហភាពអឺរប លហ ូ​ ំ រវន ិ យោ ិ គ​ ផល ់ ប ា្ទ ព ភៀ ី រទេស និង​ ទស ្ញ វ​ េ ចរ​ ការ​ តែ​ រកសា ្ ​ បាន​ ដណ ើ ការ​ ំ រ លប្អ ស ្រ រនកា ើ​ បម ៃ រ​ ូ ​ ្រ ល បក្រា ​ ច ់ ណ ូ ។ ំ ល បទ ពី​ េ ​ ្រ ស ចនិ ។ ថ្មៗ ី នះ ើ្រ ​ េ សូចនាករជាចន បង្ហញ បាន​ ការ​ ា ពី​ ថយ​ ​ ស ចុះន ក ្ច ្នុងប្រទេសច ៃ​ កម្មភាពសេដ្ឋកិច​ ​ ិនថែមទៀត។ លើសពី​ ទស្សនវិស័យ​ កំណើន​ នេះ ​ ​ ណទាន​ ខ្លាំងរយៈពេលវែង​ និងកំណើនឥ វិស័យ​ នាំ ចេ ញ របស់ ក ម្ពុ ជា ​ ការ​ បា ន​ ត្រូ វ ​ រំ ពឹ ង ​ ថា ​ នឹ ង ​ ថ យចុះ បន្តិ ច​ អចលនទ្រពយ សំណង់​និង​ ើ បំណល ្ ​រួមជាមួយ នឹងកំណន ុ ​(ដោយ​ ការ​ ដោយសារតែ​ តម្រូវការ​ ថយចុះនៃ​ សកល ខណៈការ​ វិនិយោគ​ ​ ណទាន​ ផលបូកនៃឥ មីកហ ធនាគារ និងឥណទាន​ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថុ​ មាន​ ចុះដោ ថយ​ លំហូរ​ ​ យសារតែ​ មូលធនតិច​ បណ្តាលមកពី​ កំណើន​ នៃ ផសស) ក៏​ ចំនួនជាង 100 ភាគរយ​ ​ និភ័យនៃ​ បង្ហាញពីហា ​ ​ យឺតជាងមុននៅ ប្រទេស​ ចិន។ ដូច្នេះ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា​ ត្រូវបាន​ ថយចុះស ការ​ ់​ ម្ពុជាផងដែរ។ ​ ម្រាបក ្ ករណ៍​ ពយា នង ថា​ ថយចុះ​ ឹ ​ ិ ​ បន្តចមង ្ត ៗ​ កង ខ​ ុ្ន រយៈពេល​ ី្ល ល់​ ដ រយៈពេល​ លើស្ថិរភាព​ របាយការណ៍នាពេលថ្មីៗនេះដែលពិនិត្យ​ វិស័យ​ ្ ម។ កំណន មធយ តវ ើ ​ បាន​ ូ្រ ​ ំ ង រព ឹ ថា​ នង ថយចុះមកត្រម ឹ ​ ឹ ​7.0 ភាគរយ​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ របស់ធនាគារ​ ជាតិនៃកម្ពុជា2 ​ ី​ បានលើកឡើងព គោល​ ឆ្នាំ 2019 ថយ​ នៅ​ ពី​7.5 ភាគរយ​ នៅ​ ឆ្នាំ 2018។ ការ​ ថយចុះន ​ ៃ​ ដែលអាចមាន នយោបាយកាត់បន្ថយហានិភ័យ​ម៉ាក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ នាច ការ​ េ និង​ ំ ញ កណំ ន ើ ​ នាច ការ​ ូ ច្រន ំ ល ើ ជាបន្ត​នឹង​ ធ​ើ្វ យ ឱ ឱនភាព​ ្​ ទាំងល ​ ើ​ ផ្នែកផ្គត់ផ្គង់ ​ ញ្ជាក់​ និងផ្នែកតម្រូវការ​ ព្រមទាំងប ព​ី ចរន្ត​ គណនី​ របស់កម្ពជា ុ កើនឡើង​ ដល់ 9.8 ភាគរយ​ នៃ ផសស នៅ​ នការសម្រ សារៈសំខាន់​ ៃ​ បសម្រល ួ ​ ា ន អន្តរស្ថប ដោយ​ ័ ​ បស ិ ភា ្រ ទ ្ធ ព។ កន ឆ្នំា 2019 ​ ពី 9.4 ភាគរយ​ ើ ​ នៃ ផសស នៅឆ្នំា 2018 ប៉ន ុ ែ្ត ​ នៅ​ តែ​ កាត់បន្ថយហានិភ័យ​ សម្រាប់គោលនយោបាយ​ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច​ ហរ ទទួលបាន​ ្ ទាន​ ិ ញ្ញបប ទាង ំ សង ុ្រ ​ ព​ី រ​ កា វន ិ យោ ិ គ​ ផល ់ ​ ា្ទ ព ី រទេស។ ប ល​ ើផ្នែកផ្គត់ផ្គង់​ឧទាហរណ៍​ នៃឧបករណ៍​ ​ ្រូវ​ ដែលត ប្រើប្រាស់​ បាន​ ជំរុញ​​ ការ​ សារពើពន្ធ​ ផ្នែក​ ដែលទទួលបាន​ ក្នុងបរិមាណច្រើន​ យ៉ាង​ ទូលំទូលាយ​ ក្នុងប ​ ្សេងទៀតគឺ ​ ្រទេសផ វិធានការ​ ​ កំណត់​ ពប ហិរញ្ញប្បទាន​ សន្សំ​ ី​ ្រាក់​ របស់រដ្ឋាភិបាល​ អាច​ នឹងត ​ ្រូវ​ យក​ ​ ើមូលធន​ លក្ខខណ្ឌល តាមវិស័យ​ ដែលតាមរយៈវិធានការនេះ​ ​ ់ ឆ្នាំ 2020 ដើម្បីសម្រាលផ មកប្រើប្រាសនៅ ​ វិជ្ជមាន​ ​ លប៉ះពាល់អ សម្ពាធ​ ហានិភ័យ​ អាចត្រូវបានបញ្ជូនទៅ​ កាន់តែខ្ពស់​ ប្រាក់កម្ចី​ ​ រ​ នៃកា ​ ែអាវុធ’’ ដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ’’អ្វីគ្រប់យ៉ាង លើកលែងត សម្រាប់​ វិស័យដែលពាក់ព័ន្ធនឹង​ អចលនទ្រព្យ​ សំណង់ និង​ ។ ​ អាច​ (EBA) ដែល ​ ែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ 2019 កើតមាន។ កាលពីខ ដើម្បី​ សម្រាល​ ហានិភ័យ ​ អាច​ ដែល​ ដោយ​ កើតឡើង​ សារតែ​ អឺរ៉ុប (EU) បាន​ សហភាព​ ដែលអាច​ ​ ចាប់ផ្តើមដំណើរការ​ ឈាន​ សកម្មភាព​ ទិញ/លក់ដ ​ នា​ ​ ើម្បីបានប្រាក់ចំណេញ​ និងធា នូវ​ បាន​ ដក​ ទៅ​ ហត ជាបណ្តះ ូ ​ ោ អាសន្ននវ ូ​ អនុគះ ការ​ ពន្ធ​ ្រោ ​ តាមរយៈ​ កម្មវធ ិ ី ់ ក សកម្មភាពផ្តលប ់ ម្ច​ ្រា ក ី ប ល ្អ ស ្រ រ វធា ើ ​​ ការកាត់បន្ថយហានិភយ ិ ន​ ័ ​ កម្ពជា EBA ដល់​ ុ ​សមប ្រា កា ់ រ​ ំ ល នាច ូ ​ ទៅ​ ទផ ្ រ​ ី សា អរឺប ុ៉ ​នៅឆ្នំា 2020។ ល ្ច ើផ្នែកតម្រូវការ​ កំពុងត្រូវបាន​ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច​ ពិចារណា។ អ្វី​ កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ​ ការ​ បានរំពឹង​ ត្រូវ​ នៅតែ​ ថា​ បន្តទៅមុខ។ ដែល​ សខា ំ ន់ដរ ែ នោះគឺ​ ុ ​ ថា កម្ពជា បប អាច​ ្រា គោ ើ្រ ស នយោបាយ​ ់ ល​ ជាពិសេសក កំណើនសេដ្ឋកិច្ច ​ ​ ្រាកច ​ ំណើនប ក្នុង​ ់​ ំណូលពីការងារ​ សារពើពន្ធ ​ ី​ ះស្រាយ​ ដើម្បដោ ងាយរងគ្រោះដែលអាច​ ភាព​ កើត​ ជា ់ ​ ទម្រង​ បក ់ ល ្រា ឈ ួ្ន ​ កាន់តខ ែ ស ្ព ់ នៅតែមានជាបន្ត​ ។ បក ច ់ ណ ្រា ​ ូ ​ ំ ល ឡើង​ កង វស ុ្ន ​ ័ ​ ិ យ ទព អចលន​ ្រ យ ្ ។ ឧទាហរណ៍ កាល​ ពឆ ំា្ន ន ី ម ្រ ស ុ បទ េ ​ ការងារបានក្លយ ពី​ ា ​ ចលករ​ ជា​ ដស ំ ន់ន​ ៏ ខា ៃការ​ កាត់បន្ថយភាពក្រក ី ្រ បាន​ សិង្ហបុរី​ វិធានការសម្របសម្រួល​ អនុវត្ត​ អចលន​ វិស័យ​ ទ្រព្យ ្រ​ គច្រើនទ ប៉ុន្តែ​ ប្រជាជនក្រីកភា ប្រាកច ​ ទួលបាន​ ់​ ំណូលពីប្រាក់​ ប​ ដោយ​ ង្កើន​ អត្រា​ ប្រថាប់ត្រា​ ពន្ធ​ សម្រាប់ការ​ របស់អ្នកទិញ​ ទិញ​ ​ រងារ​ ឈ្នួល​ និងកា ​ ង្ហាញថា ដែលផ្តល់ប្រាក់ឈ្នួលទាប​ ដែលប ទ្រព្យសម្បត្តទា ិ​ ំងអស់​ លើកលែងត ​ ព ​ ិង្ហបុរី និងអ ែ​ លរដ្ឋស ​ស់​ ​ ្នករ ផលិតភាព​ នៅតែជា កង្វះជំនាញ និង​ ​ ប ប្រឈម​ ​ ញ្ហា​ ។ មាន​ នៅ​ អចិន្រៃយ ៍​ ែលទ ្ត ដ ​ ្ទះជា ​ ិញផ ​ លើកដំបូង។ ​ិសមភាព​ ទាំងនៅ​ កំណើនវ ទប ទីជនបទ​ ប៉ុន្តែ ​ ី​ ្រជុំជន និង​ នៅទី​ ​ កា រ​ គួ រ ឲ្ យ កត់ ស ម្គា ល់ រ បស់ ក ម្ពុ ជា ​ ចូ ល រួ ម ​ ស ង្វា ក់ ​ ក្នុ ង ​ ត ម្លៃ​ មាន​ ជនបទ​ ខ្ពស។ វិសមភាព​ ់​ សកល បាន​ ចាប់​ ផ្តើមនៅ ​ ​ ​ ្នាំ 1990 ក្រោយពី​ ទសវត្សរ៍ឆ ការចាប់​ ​ ស្សាហកម្ម​ ផ្តើមនៃឧ ស្បែកជ សម្លៀកបំពាក់ និង​ នាំ​ ​ ើងសម្រាប់ការ​ បញ្ហា​ ហានិភ័យ និង​ ប្រឈម ចេញ។ ការ​ ចូលរួមក្នុងស ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ​ ​ ប់​ កើនឡើងយ៉ាងឆា នៃការថយចុះ ដោយសារតែ​​ ហានិភ័យ​ ា​ កត្តខាងក្ន ​ ង​ ុង និងខា រហ័សនៅ ​ ​ បណ្តាប្រទេសផ កម្ពុជា ជាង​ ក្នុងតំបន់​ ដូចជា ​ ្សេងទៀត​ ក្រៅ មានការកើនឡើង ។ លទ្ធភាព​ ដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ នៃការ​ 1 ​ ៀតណាម ក៏ដូចជា​ ម៉ាឡេស៊ី ថៃ និងវ ​ ំពុងអភិវឌ្ឍន៍​ ប្រទេសក 1 ការ​ និងក ដកហូតប្រព័ន្ធ​EBA (​ ា​ ំរុញ​ ​ ត្តជ ​ ន​ សារពើពន្ធ) មិនត្រូវបា រាប់បញ្ចូលឡើយ។ 2 https://www.nbc.org.kh/download_files/publication/fsr_eng/FSR-for-publication-final-22Apr2019.pdf។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 4 សេចក្តីសង្ខេប ​ ៀត ដូចជា បង់ក្លាដេស និង​ ផ្សេងទ កម្ពុជា​ ស្រីលង្កា បើទោះជា​ ឡើងន ​ ប ៃ​ ្រាកឈ សំខាន់ណាស់។ ចំណាត់ថ្នាករ ់​ ្នួល​ ពិតជា​ ់​បស់​ ​ ្តើមពីម ចាប់ផ ​ ាន ​ ូលដ ​ ប​ ្ឋ ទា ក្តី។ ប៉ុន្តែ ​ ក្នុងរយៈពេល​ បន៉ុ ្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ​ ្នុងស កម្ពុជាក ី​ ព​ ​ ន្ទស្សន៍ស្តីពភា ​ ្វើធុរកិច្ច​ នៅតែ​ ងាយស្រួលធ មាន​ ចល ការ​ កង ូ រួម​ សង្វក ុ្ន ​ ា ​ត ់ ម្លស ៃ កល​ មន ។ េ ិ មានការកើនឡើងទៀតទ​ លេខរៀងទី 144 នៅឆ្នាំ 2019 ​ ការថយចុះ មក​ ទី លេខរៀង​ ា​ ្រទេស​ ខុសពីបណ្តប ក្នុងត ផ្សេងទៀត​ ​ ឆ្លងទៅ​ ​ ំបន់ កម្ពុជាមិនអាច​ 127 នៅឆ្នំា 2016 ជាឆ្នដ ំា ល ុ មានចំណាត់ថក ែ កម្ពជា ់ ន ា្ន ក ើ ឡើង ថ្មីមួយទៀត​ ដំណាក់កាល​ ចូលរួមក្នុងសង្វាក់តម្លៃសក​ នៃការ​ ល ​ េខរៀង​ បើធៀបនឹងល ទី 135 នៅឆ្នាំ 2015។ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ កម្មន្តសាល និង​ គឺ វិស័យ​ កម្រិតខ សេវា​ ​ ើយទេ។ លើស​ ​ ្ពស់នៅឡ អនុវត្ត​ ទើបតែបាន​ វធា ិ នការ​ សម្របសម្រល ួ ​ ្ជ ម្ម​ ពាណិជក មយ ចន ួ ​ ួ ​ ំ ន ​ េះ ​ ពីន ពិពិធកម្មតិចតួច​ មាន​ ទៅក្នុងស ​ ង្វាកត ់​ ម្លៃផ្សេងៗទៀត និង​ បញ្ចុះ​ ដោយ​ ​ ស្តុភារ​ ការចំណាយផ្នែកភ ​ ួយដល់អាជីវកម្ម​ និងជ ក្នុងស មានការរីកចម្រើនតិចតួចនៅ​ ់​ ​ ង្វាក់តម្លៃដែលមានស្រាប។ តាមរយៈ​ ការ​ កាត់បន្ថយថ ​ ម្រាកបុណ្យជាតិ​ 6​ ថ្ងចា ​ ្ងៃឈប់ស ៃ​ ប់ពី​ ការ​ លំហូរ​ ពីបរទេស​ វិនិយោគផ្ទាល់​ បណ្តុំកម្លាំងពលកម្ម​ ​ ឆ្នាំ 2020 តទៅ។ ​ ្រាក់​ ដែលមានជំនាញទាប និងប ទាប រួមទាំងការ​ ឈ្នួល​ អនុគ្រោះ​ ​ កំណើនធនធានមនុស្ស​ ការ​ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងសម្រាប់​ ធ្វើ​ ្រា កា ពន្ធសមប នាច ់ រ​ ូ ទៅ ំ ល ី សា ​ កាន់ទផ ្ រ​ សខា ំ ន់ៗ បានជួយឱ្យក ុ ​ ​ ម្ពជា ទៅ ក្នុ ង ​​ សមាហរណកម្ម រ បស់ ក ម្ពុ ជា ​ ត ម្លៃ​ សង្វា ក់ ​ សកលកម្រិ ត​ សមាហរណកម្ម​ ធ្វើ​ ទៅក្នុង​ យ៉ាងលឿន​​ កម្រិត​ វិស័យកម្មន្តសាល​ ខ្ពស់។ ​ ប្រទេសដ ​ ំបូរដោយ​ ​ ែលស ​ ក់នា ធនធានមនុស្សហា ំ​ េញ​ ​ ច ​ ង្វាក់តម្លសកល​​ ទាបក្នុងស ៃ​ ។ ​ បង្ហាញថា បទពិសោធន៍ជាសកល​ ផលិតផល​ ដែលប ់​ នធានមនុស្សច្រើន ​ ្រើប្រាសធ ​យៈពេល​ ក្នុងរ ឆ្លងទៅ​ ការ​ កម្មន្តសាល​ វិស័យ​ កម្រិតទាប​ ​ ក្នុង​ សង្វាក់តម្លៃ​ សកល​ មួយទសវត្សរ៍កន្លងមក នាំចេញ​ ការ​ របស់កម្ពុជាមិនត្រឹមតែជា​ ឯកទេសក ចេញពី​ ​ ្នែកផ ​ ម្មផ ​ លិតផលជាមូលដ្ឋាន​ តម្រូវឲ្យ​ តែង​ ផលិតផល​ ដែល​ ការងារ​ ផ្តល់​ ដល់​ តិចតួច​ និយោជិតជំនាញ កម្មករ​ ការ​ មាន​ ផ្ទាល់ពីបរទេស​ តម្លៃកម្លាំងព វិនិយោគ​ ​ ែលមា ​ លកម្មដ ​ ន​ ជាង​ ផលិតផលដែលនាំចេញ​ ប្រទេសដែល​ ដោយ​ មក​ យក​ ប្រៀប​ ​ បក ភាព​ ្រ ត ួ ​ បជ ែ ​ ការ​ ្រ ង ្រា ​ ដោះសយ ឧបសគ្គ​ កង បរិយាកាស​ ុ្ន ​ ធរុ កិច្ច​ ធៀប​ ប៉ុណ្ណោះទេ កម្ពុជា​ ងប្រទេស​ មានវឌ្ឍនភាពតិចជា​ ដែល​ ធានា​ ការ​ ស្ថិរភាព​ បាន​ នីតិរដ្ឋ​ ព្រមទាំងល នយោបាយ​ និង​ ​ ​ ទ្ធភាព​ យក​ មក​ ប្រៀបធៀប ពាក់ព័ន្ធនឹង​ ​ ដែលប្រើប្រាស​ ផលិតផល​ ់ វត្ថុធាតុដើមដែលនា ទទួលបាន​ ​ ចំ​ ូលទាន់ពេលវេលា។ ជា​ ទូទៅ ច្រើន។ ជំនាញ​ ​ ្ត​ លកម្រិតខ វិស័យកម្មនសា ​ ្ពស​ ក ៃ​ កល​ ់ ្នុងសង្វាក់តម្លស ​ ​ ្យ​ តម្រូវឲ ្​ ដើមបីឆង ្ល ទៅដំណាក់កាល​ បន្ទប ា ​​ ់នកា ៃ រ​ ចលូ រួមក្នង ុ ​ ា ​ សង្វក់តម្លៃ​ កម្លាំងព ​ មាន​ ​ ែលមា ​ លកម្មដ ​ ប់រំខ្ពស់ ​ នកម្រិតអ កែលម្អ​ និងការ​ សកល​ ជាការចាំបាច់ត្រូវមា ​ ន​​​ គោលនយោបាយចម្រុះប្រសើរ​ ការគ្រប់គ្រង​និងជ ​ ំនាញ​ បង្កើនលទ្ធភាព​ បច្ចេកទេស។ ការ​ ទទួល​ ជាងនេះ​ ។ ទីមួយ ត្រូវពង្រីក និងព ​ ិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម​ ​ ង្រឹងក ​ ហិរញ្ញវត្ថស បាន​ ុ​ ម្រាបក ់​ ្រុមហ៊ុនក្នុងស ​ ្រុក​ ប្រព័ន្ធភស្តុភារកម្រិត​ ្ គប ឱយ ្រ ដ ់ ណ្តប​ ល ់ ស ើ ​ ពលី ទ្ធភាព​ ​ ចលូ ទីផសា ្ រ​ និង​ ្រោ ​ ការអនុគះ ដល់​ មានភាព​ ខ្ពស់ ថ្លៃថាមពល​ ​ ្រជែង​ លទ្ធភាព​ ប្រកួតប ​ ទទួលបាន​ ប្រទេសទ ​ ីពីរ ត្រូវបន្ថយរ ​ ណិជ្ជកម្ម និង​ ​បាំងពា ​ ំនង​ ភ្ជាប់ទំនាក់ទ ​ ូលសេវាកម្មក ធាតុច ​ ម្រិតខ ​ ្ពស​ ់ និង​ ការ​ ​ រអនុវត្តកិច្ចសន្យា ពង្រឹងកា ​ ទៅនឹងទ ​ ីផ្សារ ​ ដើម្បីពង្រីក​ ំ​ ីផ្សារ​ ទំហទ ​ ្រុកដ ក្នុងស ​ត ​បស់ក ៏​ ូចរ ​ ម្ពុជា ្ធ ជា សុទត ែ ​ ​ កត្ត​ ចា ា បា សមប ំ ច់​ វ ្រា ​ ់ស ិ យ ័ កម្មនសា សវា ្ត ល និង​ ​ មត េ ក ិ្រ ​ និងទ ​ ទួលបានធាតុច ​ ម្រាបផ ​ ូលស ​ ែលម្អ ់​ លិតកម្ម។ ទីបី ត្រូវបន្តក ​ ក្រៅពស ខ្ពស់ទាំងនេះ។ ី​ ្ថិរភាព​ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ភាព​ អាច​ ព្យាករ​ បង្កន និង​ ើ ​កមត ិ្រ អ ជនា ​ ប់រំ និង​ របស់កម្លង ំ ញ​ ុ ​ ំា ពលកម្មនៅកម្ពជា។ នៃគោលនយោបាយ​ បាន​ ជាផ ​បានក្លាយ​ កាន់តស ​ ្នែក​ ​ ៃការ​ ែ​ ំខាន់ន ទីបួន ត្រូវប្រើប្រាស់សេដក ្ឋ​ ិចឌ ដើម្បីជួយ​ ្ច​ ីជីថល​ ​ ្រុមហ ដល់ក ​ ​ ​ ៊ុននា ។ ដូច្នេះ ការ​ គ្រប់គ្រង​ ​ ្រជែងក បង្កើនភាពប្រកួតប ​ ្រៅ​ ប្រទេសរ ​បស់​ ឱ្យធ នា​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល តាមរយៈ​ ​ ្វើសមាហរណកម្មក្នុងស ប្រព័ន្ធ​ ​ កម្ពុជា​ បង្កើនផ តាមរយៈការ​ ​ លិតភាព​ ក្នុងព ​ េលមានការ​ កើន​ ី ល និងភ្ជ​ ឌីជថ ា ​ ប ទ ់ នា ំ ងជាមួយ​ ំ ក់ទន អក្ន ចូលរួម​ កង ា ត ុ្ន សង្វក ៃ ់ ម្ល។ 5 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ សេចក្តីសង្ខេប កា ី រ​ ទិដ្ឋភាពរួមស្តីព​ ​ កម្ពុជា អភិវឌ្ឍថ្មីៗនៅ ​ ្រូវបានព្យាករ​ កំណើនពិតត នឹង​ ថា​ ថយចុះ... ​ រនាំ​ ...ខណៈដែលកា ចេញសំខាន់ៗថយចុះ... កំណើនពិត (ភាគរយ) ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង 7.6 30 ភាគរយប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន 7.5 25 7.5 7.4 7.4 20 7.3 7.3 15 7.2 7.1 10 7.1 7.1 5 7.0 7.0 7.0 7.0 7.0 0 6.9 -5 6.8 -10 6.7 -15 p មក�-17 មិ�-17 ឧស�-17 កក��-17 ក���-17 វ�ច�ិ�-17 មក�-18 មិ�-18 ឧស�-18 កក��-18 ក���-18 វ�ច�ិ�-18 មក�-19 មិ�-19 ឧស�-19 11 12 13 14 15 16 17 18 1 9/ 20 20 20 20 20 20 20 20 20 ​ តែ​ ...ប៉ុន្តែ វិស័យសំណង់នៅ មានកំណើន... ...ទ្រទ្រងដោ ​ ់ យ​​ ​ូបិយវត្ថទ កំណើនរ ុ​ ូលាយ ការនាំចូលសម្ភារសាងសង់ និងដែកថែប រូបិយវត្ថុទូលាយ (ភាគរយប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) (ភាគរយប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) 30 វត���តុ����ង�ៀត �រ�ំចូល��ក��ប 100 25 �រ�ំចូលសុីម៉ង់ត៍ បរ���រ��ើឱ�����ក់ 80 20 60 15 40 20 10 0 5 -20 0 -40 មក�-18 កុម�ៈ-18 មិ�-18 ���-18 ឧស�-18 មិថុ�-18 កក��-18 សី�-18 ក���-18 តុ�-18 វ�ច�ិ�-18 � 18 មក�-19 កុម�ៈ-19 មិ�-19 ���-19 ឧស�-19 មិថុ�-19 ធ�- � 13 ធ�- � 14 ធ�- � 15 ធ�- ធ�- � 16 � 17 ធ�- � 18 ធ�- � 19 ធ�- កំណើន​ ដោយមាន​ ផ្តល់ប្រាក់កម្ចដ នៃការ​ ី​ ល់វ ​ិស័យស ​ ំណង់​ ្រា ​ បក ប ់ ញ្ញ​ រ ើ បស់រ ា បា ​ដ្ឋភិ ល (បក ្រា ស ​ ់ ន្ស) ​ ន្ថម ំ កើនឡើងប ែ ទៀត (ការរួមចំណែកដល់កំណើនឥណទាននៃការផ្តល់ប្រាក់កម្ចី​ ្រា ប បក ់ ញ្ញរ ើ បស់រដ្ឋភ ា បា ិ ល​ កង ័ ធ ុ្ន ប្រពន ្ធ នាគារ ដល់វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ, គិតជាភាគរយ) 20 (ភាគរយនៃ ផសស) 12 18 10 16 8 14 6 12 4 10 2 8 6 0 4 -2 2 -4 0 មិថុ�-10 មក�-11 សី�-11 មិ�-12 តុ�-12 ឧស�-13 � 13 កក��-14 កុម�ៈ-15 ក���-15 េម�-16 វ�ច�ិ�-16 មិថុ�-17 មក�-18 សី�-18 មិ�-19 មិថុ�-05 មិថុ�-06 មិថុ�-07 មិថុ�-08 មិថុ�-09 មិថុ�-10 មិថុ�-11 មិថុ�-12 មិថុ�-13 មិថុ�-14 មិថុ�-15 មិថុ�-16 មិថុ�-17 មិថុ�-18 មិថុ�-19 ធ�- ​ រប៉ាន់ប្រមាណ និងការព្យាករ​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងកា ​ ុគ្គលិកធនាគារ​ របស់ប ពិភពលោក ព្យាករ សម្គាល់ ៖ p=ការ​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 6 ផ្នែកទី ១ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ ទស្សនវិស័យ និង​ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ អភិវឌ្ឍ​ ការ​ ថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ សេដ្ឋកិច្ច​ អភិវឌ្ឍថ្មីៗ ការ​ កំណើនដ ​ សម្រេចបាន​ ប្រើប្រាស់។ កំណើន​ ​ ែលនាំមុខដោយការ​ បាន​ សេដ្ឋកិច្ចចិន​ ​ ​ ថយចុះនៅ ទីមួយក្នុងឆ ឆមាស​ ​ ាំ្ន 2019 ហើយ​ មានភាពរឹងមាំ បើទោះជាល្បឿនកំណើនថ កំណើននៅតែ​ ​ យ​ បានថយចុះខ្លាំងនៅ​ សកម្មភាពឧស្សាហកម្ម​ នៅខែ កក្កដា។ បន្តិចក ចុះ​ ​ ្តី កំណើនបា ​ ន​ ថយចុះមកត្រឹម 6.3 ភាគរយ​ ធៀប​ ​ ាំម នឹងឆ ្ន ុន​ នៅ​ ើ នៅតមា កំណន ែ នភាពរឹងមាំក ​ងុ្ន ឆ្នំា 2019 ដោយទទួលបា ​ ន​ ថយ​ ឆមាសទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2019 ​ ពី 6.8 ភាគរយ​ នៅ​ ឆមាស​ ការគាំទ្រពី​ ល្អ​ ដំណើរការ​ នៃ​ វិស័យកាត់ដេរ សំណង់ និងទ ​ េស​ បង្ហាញពីការថយចុះន ទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018។ ចំណុចនេះ​ ​ កា ៃ​ រ​ ។ ចរណ៍​ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទិន្នន័យម៉ាកស ្រូ​ េដ្ឋកិច្ច​ ​ ំណើនវ នាំចេញ និងក ​ិនិយោគវិស័យឯកជន។ ប ​ ណ្តា​ ប្រទេស​ ​​ សំខាន់ៗនៅ​ ឆមាសទីមួយ​ បានបង្ហាញពីកា ថយចុះប ​ រ​ ​ ៃ​ ​ ន្តិចន មានសេដ្ឋកិច្ចធំផ្សេងៗទៀត​ ដែល​ ភាគច្រើនក្នុងតំបន់​ សុទ្ធតែ​ ជួប​ ​ ព​ សកម្មភា ​ សេដ្ឋកិចនៅ ្ច​ ឆ្នាំនេះ​ បើធៀបនឹងដ ​ ំណើរការកំណើន​ ថយចុះល្បឿនកំណើន​ ប៉ុន្តែ ប្រទះការ​ ​ សកម្មភាព​ ក្នុងបណ្តា​ ​ ជា ដែលល ​ ការ​ ្អ​ ង រំពឹងទ ​ ុកច ​ ំនួន 7.5 ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ 2018 (រូប ​ ែលមានសេដ្ឋកិច្ចតូចក ប្រទេសដ ​ ំបន់ នៅតែមា ​ ្នុងត ​ ន​ ភាព​ រឹងមាំ។ 1)។ កំណើនស បើទោះជា​ ​ េដ្ឋកិចត ្ច​ ្រូវបានព្យាករណ៍ថា ​ ន ​ យ​ ​ ឹងថ នាំចេញ​ ការ​ សម្លៀកបំពាក់ និង​ ស្បែកជើងរ ​បស់កម្ពុជា ថយ​ ​ កត្រឹម 7.0 ភាគរយ​ ចុះម នៅឆ្នាំ 2019 កម្ពុជា​ នៅតែជាប ​ ្រទេស​ ចុះបន្តិច ដោយមាន​ កំណើន​ 15.3 ភាគរយ​ នៅ​ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ដែលមានសេដ្ឋកិចល ​ ឿន​ បំផុតក ្ច​ ូតលាស់ល ​ ំបន់ ​ ្នុងត ​ ូ ៌ា អាស៊ីបព 2019 ធៀបនឹង​ 17.7 ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ 2018 (រូប 2) ទិន្នន័យ​ និងប ​ ៉ាស៊ីហ្វិកដែលកំពុងមា ​ នការអភិវឌ្ឍ។ នាំចេញ​ លម្អិតនៃការ​ បង្ហាញថា ទោះជា​ ការ​ នាំចេញសម្លៀក​ កំណើន​ ​ ំបន់អាស៊ីបូព៌ា នៅត និង​ប៉ាស៊ីហ្វិកដ ​ ែលកំពុងមា ​ ន​ បំពាក់​ ថយចុះប ​ កត្រឹម 14.7 ភាគរយ ធ ​ ន្តិចម ​ ៀបនឹងឆ ្ន ុន ​ ាំម ថយចុះ​ ការអភិវឌ្ឍ បាន​ នៅ​ ឆមាស​ ទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2019 នេះ3។ នៅឆ្នាំ 2018 ការ​ ថយពី​ 17.6 ភាគរយ​ នាំចេញស្បែកជើងបា ​ ន​ កំណើនក ​ង ​ ន​ ្នុ​ តំបន់បា ថយចុះពី 6.5 ភាគរយ ធ ​ ៀបនឹងឆ ​ ាំម ្ន ុន​ ​ ល់ទៅ​20.0 ភាគរយ ​ កើនឡើងដ ធៀបនឹង ​ ឆ្នម ាំ​ ុន នៅ​ ខែ មិថុនា នៅ​ ទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018 ធៀបនឹង​6.0 ភាគរយ​ ឆមាស​ ធៀបនឹង​ នៅឆ្នាំ​2018។ ឆ្នាំ 2019 ធៀបនឹង​19.2 ភាគរយ​ ឆ្នាំមុន នៅ​ ទីមួយក ឆមាស​ ​ ្នុងឆ្នាំ 2019។ ការថយចុះនេះបង្ហាញ​ ែ ន​ ជាលទ្ធផល ចំណក ផ ៃ លិតផល​ សប ែ ជើង​ ្ក កងុ្ន ​ នា​ ការ​ ច ំ ញ េ ​ ពីការ​ ​ ៉ាង​ ថយចុះយ ទូលាយ​ (សូមមើលប ​ ្រអប់ 1)។ កំណើន​ សម្លៀកបំពាក់​ និងស ​ ្បែកជើងសរុប​ បាន​ ​ ើងប កើនឡ ​ ្តងៗ​ ​ ន្តិចម ជម្លោះពា ​ ណិជ្ជកម្ម​ ​ ហរដ្ឋអាមេរិក បាន​ ជាមួយស បន្ថយកំណើន​ ​ ំណើន​ ដល់​ 12.0 ភាគរយនៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ធៀបនឹងក ្ច​ ិន​ សេដ្ឋកិចច ដែលនៅ ​ តែបន្ត​ បន្ថយល្បឿនកំណើនក្នុងអំឡុង​ នៅ​ តែ 11 ភាគរយ​ ឆ្នាំ 2018 និង 10.8 ភាគរយ​ នៅ​ ឆ្នាំ 2017។ ពេ ល អនុ វ ត្ត ​ រ ក្ សា ​ ផែ ន ការ​ ឆ្ពោះ ទៅ​ តុ ល្ យ ភាពសេ ដ្ឋ កិ ច្ច ឡើ ង វិ ញ ​ ថយចុះនៃការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ ការ​ និងស្បែកជើងនេះ​ រូប 1 ៖ ការរួមចំណែកដល់កំណើនពិត រូប 2 ៖ ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង (ភាគរយ) (លានដុល្លារអាមេរិក) កសិកម� ឧស��ហកម�-ស���កបំ�ក់ �រ�ំ��ញ����ក�ើង 1,200 30 ឧស��ហកម�-សំណង់ និង����ក�ើង �រ�ំ��ញស���កបំ�ក់ ���-ស����រ និង ឧស��ហកម�-����ងៗ សរុប (ពី�ើម���ំដល់បច��ប��ន� �គរយ�����ល 25 �ជនីយ���ន ���-����ងៗ 1,000 �ៀបនឹង���ំមុន, �ង���ំ) ពន�ដកឧបត�ម�ធន កំ�ើន ផសស 20 8 7.1 7.0 7.0 7.0 7.5 7.0 800 15 6 10 600 5 4 400 0 -5 2 200 -10 0 0 -15 មក�-16 េម�-16 កក��-16 តុ�-16 មក�-17 េម�-17 កក��-17 តុ�-17 មក�-18 េម�-18 កក��-18 តុ�-18 មក�-19 េម�-19 2014 2015 2016 2017 2018 2019/p ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា សម្គាល់ ៖ p=ការព្យាករ 3 ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019 d។ ធនាគារ​ 9 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ប្រអប់ 1 នៅថ្នាក់សកល និង​ ទស្សនវិស័យ​និងហានិភ័យ​ តំបន់1 ថ្នាក់​ ​ ើ សកល​​ កំណន ូ​ ត្រវ រព បាន​ ំ ង ឹ ​ នៅតែ​ ថា​ កង បន្តថយចុះ​ ុ្ន រយៈពល េ ​ ដលែ ​ បាយ​ ដែល​ នយោ​ បាន​ ត្រូវ​ រំពឹងថា ​ ន ​ ឱ ​ ឹងធ ​ ល់ទ ្វើ​ ្យប៉ះពាល់ដ ​ ំនុកចិត្ត​ និង​ ​ អតក បានព្យាករណ៍។ ំ ន ្រា ណ ្ឋ ច ើ សេដក ិ ​ ស ្ច កល​ តវ ​ បានព្យាករណ៍​ ូ្រ ​ ថា​នង ឹ ​ វិនិយោគ។ ការ​ បរិបទ​ ក្នុង​ នៃ​ ការ​ កើនឡើង​ ជា​ នៃ​ ថ្មី​ តានតឹង​ ភាព​ ផ្នែក​ ​ កត្រឹម 2.5 ភាគរយ​ ថយចុះម ​​ នៅឆ្នាំ 2019 ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងព ី ព​ ភា ទន់​ ពាណិជ្ជកម្ម ​ កំណើនពា ត្រូវបាន​ ​ ណិជ្ជកម្មសកល​ ថាន ព្យាករណ៍​ ​ យ​ ​ ឹងថ យ៉ាង​ ខ្សោយ​ របស់ប ទូលំទូលាយ​ ​ ឿនលឿន ​ ណ្តាប្រទេសជ និងទ ​ ីផ្សារ​ ពី 4.1 ភាគរយ​ ចុះ​ ឹ្រ 1.9 ភាគ​ នៅឆ្នំា 2018 មកតម នៅឆ្នំា 2019 មុន​ រយ​ ងើបឡើង និង​ ដែល​ សកល​ ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ កំណើន​ ត្រូវបាន​ នឹងកើនឡើងវិញ​ បន្តច ិ ​ ឹ្រ 2.2 ភាគរយ​ មកតម ​ ំា្ន 2020 (រូប B1.2)។ នៅឆ ថា​ ព្យាករណ៍​ ិ ​ មានកម្រតដដែល​ នៅឆ ​ ំា្ន 2020 មុននឹង​ កន ​ ល់ 2.6 ភាគ​ ើ ដ ការ​ ព្យាករនេះ​ លើវិធានការ​ ផ្អែក​ គោលនយោបាយ​ គាំទ្រ​ ដែ ល ​ ​ បាន​ ត្រូវ​ នៅឆ្នាំ 2021 (រូប B1.1)។ កំណើន​ រយ​ ​ ឿន​ ក្នុងបណ្តាប្រទេសជ លឿន​ ​ កង អនុវត្ត​ បណ្តប ុ្ន ​ ា ទ្រ ស េ ​ ជឿនលឿន និង​ រង ភាព​ ន​ ឹ មាំ​ ត ៃ មវ ូ្រ ការ​ កង សក ុ្ន ​ ុ្រ ​ ូ បានព្យាករ​ ត្រវ ណថា ៍ ​ នង ថយចុះ​ ឹ ​ ិ ​ បន្តចពី 2.2 ភាគរយ​ នៅឆ្នំា 2018 មក​ ​ ីផ្សារ​ ក្នុងទ ងើបឡើង និង​ ដែល​ ​ ំនួន។ ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍មួយច បើ​ ​ ថ្វី​ ជា​ ត្រឹម 1.5 ភាគរយ​ ឆ្លុះបញ្ចាំង​ មធ្យមនៅអំឡុងឆ្នាំ 2019-2021 ដែល​ មាន​ ការ​ ងប បន្តច ើ ឡើង​ ិ ​ ី្ត ក៏​ ក​ ពាណិជក ្ជ ម្ម​ សកល​ ូ្រ ​ តវ រព បាន​ំ ង ឹ ​ ថា​ នង ​ ក ឹ ធ ា្ល ់​ ​ រ​ ពីកា ធ្លាក់ចុះយ ​ ៉ាងខ ​ ្លាំងន ​ ស វិនិយោគ និង​ ៃ​ កម្មភាពពាណិជ្ជកម្ម ការ​ ចុះទា ​ ប​ ជាង​ ការ​ កន្លងមក ​ ព្យាករ​ នឹង​ ធៀប​ ដែលបា រយៈពេល​ ព្យាករណ៍​ ​ ន​ កម្មន្តសាល។ ក្នុងទ កំណើន​ ដែល​ ​ ីផ្សារ​ ងើបឡើង និងប ​ ្រទេសកំពុង​ ុ បញ្ចង កំណត់ ដែលឆ្លះ ព​ ំា ​ ទ ី សស ្ នវិសយ កាន់ត​ ័ ​ ែ ប​ ទា សមប ្រា កា ់ រ​ វន ​ ិ ិ យោគ​ ព្យាករណ៍​ អភិវឌ្ឍន៍ ត្រូវបាន​ ​ ឹងធ ថាន នៅឆ្នាំ ​ ្លាក់ចុះមកត្រឹម 3.7 ភាគរយ​ សកល និងប ​ ញ្ជាកព ់​ កា ប្រែប្រួលច ី​ រ​ ​ ពា ​ ំណូលតិចន ​ ៃ​ ណិជ្ជកម្ម។ ​ ន 2019 មុននឹងក នៅឆ្នំា 2020 ដោយបញ្ហ​ ើ ដល់ 4.2 ភាគរយ​ ា ខា ស ំ ន់ៗ​ សន ​ ហរ ា្ថ ភាព​ ិ ញ្ញបប ្ ទាន​ សកល​ ​ តវ រព ូ្រ បាន​ ឹ ​ ំ ង ថា​ នៅ​ ត​ បប ែងាយ​ ួ្រ ​ ែ្រ ល ​ ួយចំនួនបានថយចុះ។ ការ​ នៅបណ្តាប្រទេសម នេះផ្អែកលើ​ ព្យាករ​ ផល​ ជាជា​ បើទោះ​ ទូទៅមា ​ នលក្ខណៈ​ អនុគ្រោះជាងមុនក ​ ​។្តី​ នេះឆ ចំណុច​ ​ ្លុះ​ ត ែ ច ប៉ះពាល់កាន់ត​ ិ ទៅៗនៃ​ សម្ពធ ា ​ ហរ ព ុ ម ិ ញ្ញវត្ថ​ ី ន ុ ​ ដល ល​ ែ មាន​ ើ កម្មភាព​ ស បញ្ចាំ ង ​ ពី ​ គោ លជំ ហ ​ រ គោលនយោបាយ​ ដែ ល ផ្ត ល់ ​ រូ បិ យ វត្ថុ ​ ងា យ​ ភា ព​ ដែល​ ក្នុងទីផ្សារ​ ប្រទេសក ងើបឡើង និង​ ​ ួយចំនួន​ និង​ ​ ំពុងអភិវឌ្ឍន៍ម ស្រួល​ កាន់តែខ ​ ្លាំង អនុវត្ត​ ដែល​ ធនាគារ​ ដោយ​ ក្នុង​ កណ្តាលធំៗ​ រយៈ​ ​ រិស្ថានស មិនមានបញ្ហានៅក្នុងប ឡើយ (ឧ. អាហ្សង់ទីន ប្រេស៊ីល ​ កល​ ពេលខ្លី ដោយសារ​ តែ​ ទស្សនវិស័យ​ ការថយចុះនៃ​ សកល។ កំណើន​ ​ ួគី)2។ រុស្សី និងត បីជា​ ទោះ​ មានការ​ ងប ​ ើងវិញនៃទីផ្សារដែល​ ើ​ ឡ ងើបឡើង ​ ្រទេស​ និងប ត្រូវបាន​ ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសកល​ ថា​ រំពឹង​ នៅតែ​ ជួបការលំបាក​ ក្នុង​ ​ ីអំឡុងពេលក កំពុងអភិវឌ្ឍន៍ចាប់តាំងព ​ ្នាំ 2018 ក្តី​ ក៏​ ​ ែតម្រូវឆ នៅតែ​ អំឡុងពេលព្យាករណ៍នេះ។ បង្កើន​ ការ​ នាំចូលដោយ​ ពន្ធ​ ចិន​ និង​ មាន​ ហានិភ័យយ ​ ាង ​ ៃ “វិបត្តិ​ ៉ ច្រើនន ្ធ​ ឹងភា រូបិយវត្ថុ” ដែលពាក់ព័នន មិន​ ​ ព​ អាមេរិក​ ដែលត្រូវបានប្រកាស​ សហរដ្ឋ​ បង្ក​ នៅអំឡុងឆ្នាំ 2019 នឹង​ បក ្រា ដ​ ្រ ​ បជា នគោ ៃ លនយោបាយ​ សកល​ ។ ភាព​ បប ងាយ​ ួ្រ ន​ ែ្រ ល ៃ ផ ទ ្ រ​ ី សា ការ​ ផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរជាង​ អនុវត្តនៅ បង្កើនពន្ធនាំចូល​ ដែលបាន​ ​ ​ឆ្នាំ ុ ង ហិរញ្ញវត្ថន បង្កផលប៉ះពាល់​ ឹ នៅតែ​ យង ា៉ ខ ​ ង បផ ំា្ល ​ ុ ​ ំ ត លើ ​ បណ្ត​ ប ា ទ េ ​ ្រ ស ខាត​ 2018។ ក្រៅពីការ​ ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់​ បង់​ ក្រុមហ៊ុន​ នាំចេញ​ ​ នភាព​ ដែលមា ខ្ពស់​ មានទស្សនវិស័យកំណើនត ងាយរងគ្រោះ​ ​ ិច និង​ ​ង​ ដែលរ កើនឡើងជា ផលប៉ះពាល់​ ការ​ ​ ​ ន ្មី ូវភា ថ​ ​ ព​ តាន​ តឹងផ ​ ណិជ្ជ​ ​ ្នែកពា ប្រជាផ ការកើនឡើងនៃភាពមិនប្រាកដ​ ​ ល​ ​ ្នែកគោ ។ នយោបាយ​ កំ ពុ ង ​ កម្ម ​ ដ ល់ កា រ​ រួ ម ចំ ណែ ក ​ ប ង្កើ ន ​ ភា ព​ មិ ន ​ ប្រ ជា ​ ប្រា ក ដ​ ផ្នែ ក គោល​ រូប B1.1 ៖ កំណើន ផសស ពិត កំណើនទំហ​ពា រូប B1.2 ៖ ​ ំ ណិជ្ជកម្មសកល (ភាគរយ) ភាគរយ) (​ ពិភព�ក មធ��ម�គ���ំ 2000-2018 ����ស�ឿន�ឿន 6 ទីផ��រ��ល�ើប�ើង និង����សកំពុងអភិវឌ��ន៍ តំបន់�សុីបូ�� និង���សុីហ�ិក 12 10 4 8 6 4 2 2 0 -2 -4 0 2021f 2009 2010 2018 2019-20f 2007-08 2011-17 2019f 2016 2017 2018 2020 2021 ពិភពលោក ប្រភព ៖ ធនាគារ​ ពិភពលោក ប្រភព ៖ ធនាគារ​ សន្មតនៅ សម្គាល់ ៖ ការ​ ការ​ ​ ក្នុងការវិភាគ។ បច្ចុប្បន្នភាព​ នឹង​ ព្យាករជាសកល​ សម្គាល់ ៖ ការ​ សន្មតនៅ ​ ក្នុងការវិភាគ។ បច្ចុប្បន្នភាព​ ព្យាករជា​ ការ​ ​ នឹង​ សកល​ បោះពុម្ពផ្សាយ​ ត្រូវ​ ​ កសារ​ ក្នុងឯ ​ េដ្ឋកិច្ចសកល​ខែ មករា ឆ្នាំ ទស្សនវិស័យស ត្រូវ​ បោះពុម្ពផ្សាយ​ ​ កសារ​ ក្នុងឯ ​ េដ្ឋកិចស ទស្សនវិស័យស ្ច​ កល​ខែ មករា ឆ្នាំ (ឆាប់ៗនេះ)។ 2020 ​ (ឆាប់ៗនេះ)។ 2020 ​ 1/ ​ ន​ ប្រអប់នេះត្រូវបា ​ យ​Ekaterine Vashakmadze, PG.. រៀបចំឡើងដោ 2/ ទាំងនះ ជា​ េ​ ការ​ សមស្រប ដែល​ សន្មត​ នងឹ ​ តវ សមច ូ្រ ​ បញ្ចប់ និង​ ្រេ ​ ្ព សា បោះពុមផ កង ្ យ​ ឯកសារ​ ុ្ន ​ ទស្សនវិសយ សដ ័ ​ ្ឋ ច េ ក ្ច កលរបស់ធនាគារ​ ពភ ិ ស ​ខែ មិថនា ិ ពលោក​ ុ ​ឆ្នំា 2019។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 10 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ើ នផ កំណន េ ក ៃ លសដ ្ឋ ច ិ ក ្ច ម្រត ់ ង ិ ខ្ពសន មានផលអវិជមា ឹ ​ ្ជ ន​ ល​ើ ហ ល ូ​ ំ រ មាន​ អត្រាថ ​ េរ​ នៅ​ ជាមធ្យម​ 5 ភាគរយ​ ​ ាំ្ន 2020-2021។ ខណៈ​ អំឡុងឆ របស់ទ មូលធន​ ដែល​ ​ ីផ្សារ​ ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ ភាព​ ងើបឡើង និង​ កំណើនក្នុងតំបន់​ ដែល​ ត្រូវ​ បាន​ ព្យាករណ៍​ នៅ​ ថា​ ​ ភាព​ តែមាន​ ក្នុង​ រឹងមាំ​ ប្រជាផ្នែកគោលនយោបាយ​ ហានិភ័យភ មិនប្រាកដ​ ​ រ​ ​ ូមិសាស្រ្ត និងកា ​ រយៈ​ ពេលខ្លី​ សក្តានុពល​ កំណើនដែលធ ​ ្លាក់ចុះយ ៉ ខ ​ ាង ​ ្នុងរ ​ ្លាំងក ​យៈពេល​ បារម្ភព ព្រួយ​ ស ា ន្តិសុខ​ក៏​ ​ ីបញ្ហ​ បង្កផលប៉ះពាល់អ អាច​ ​ វិជ្ជមាន​ លើ ​ លំហូរ​ កន្លងមក មួយទសវត្សរ៍​ ​ ្លុះបញ្ចាំង​ ដែលមួយភាគធំឆ ការ​ ពី​ ថយចុះ​ របស់ទផ មូលធន​ ី សា ្ រ​ ដល ងប ែ ​ បទ ើ ឡើង និង​ ្រ ស េ កំពង ុ អភិវឌ្ឍន៍​ ផងដែរ។ កំណើននៅ សក្តានុពល​ ​ ​ចិន ទំនង​ ជាធ ​ ន្ថែមទៀត​ ​ ្លាក់ចុះប ក្នុងរយៈពេល​ សកល​ តម្លៃទំនិញ​ បានព្យាកណ៍រ​ ត្រូវ​ នឹងធ ថា​ ។ ក្នុង​ ​ ្លាក់ចុះបន្តិច​ វែង​ ​ គច្រើនប ដែលភា ​ រ​ ​ ណ្តាលមកពីកា ​ន ថយចុះន ប្រជាសាស្រ្ត ិ ្នាការ​ ​ ្រូវបានរំពឹងថា នោះ​ តម្លៃប្រេងត ​ ន ​ ន​ ​ ឹងមា ​ ម អត្រាជា ​ ធ្យម​ 60 ដុលក ្លា​ ្នុង​ ​ ​ ជាពិសេសនៅ ​ ៃ ចិន និងវ ប្រទេសថ ​ ៀតណាម។ បារ៉ល មួយ​ ែ ​នៅអំឡង ​ ំា្ន 2019-2020 ដែលឆ្លះ ុ បញ្ចង ុ ឆ ំា ​ ព​ី ស្សន​ ទ វស ័ ​ ិ យ ហានិភ័យនៅតែ​ បន្តកើតមាននៅក្នុងស្ថានភាពលំបាកខាងមុខ។ សម្រាប់​ ទន់ខ្សោយ​ លោហៈធាតុ​ តម្រូវការ​ ។ សកល​ តម្លៃ​ ផលិតផល​ ភាព​ មាន​ ប្រជាជាច្រើន​ មិនប្រាកដ​ ទស្សនវិស័យ​ ជុំវិញ​ សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច​ ត្រូវ​ កសិកម្ម​ រំពឹងថា បាន​ ​ ឹងមា ​ ន ​ នអត្រាថ ​ េរ​ នៅ​ ឆ្នាំ 2020 (រូប B1.3)។ ។ តុល្យភាព​ សកល​ ៃ​ និភ័យនៅ នហា បន្តកើតមាននៅក្នុងស្ថានភាព ​ តែ​ ក្នុងតំបន់ត កំណើន​ ​ ន​ ​ ្រូវបា ​ ​ ព្យាករណ៍ថា នឹង​ មាន​ អត្រា​ ទាប​ ដោយ​ កើនឡើងនៅ លំបាកខាងមុខ និង​ ​ ្មីៗនេះ​ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងព ​ ពេលថ ី​ រ​ ​ កា នៅឆ្នាំ 2018 មកត្រឹម 5.8 ភាគរយ​ ថយពី​ 6.3 ភាគរយ​ មធ្យម​ ជា​ នៅ​ ន​ កើនឡើង​ ភា ៃ ព​ តានតឹង​ ផក ្ជ ម្មកង ែ្ន ពាណិជក បរិបទ​ ុ្ន ​ ៃ រកើនឡើង​ នកា ភាព​ ​ ្នាំ 2019-2020 ហើយនឹងថយចុះ​ អំឡុងឆ ​ ៀត​ បន្ថែមទ មកត្រឹម 5.6 ប្រជាជា មិនប្រាកដ​ ​ ស​ កល​ ។ប ើ​ ះជា​ ​ ទោ ​ ិនអាច​ ហាក់ម ​ ្នុងរយៈ​ កើតឡើងក នៅឆ្នាំ 2021។ ទស្សនវិស័យ​ ភាគរយ​ ​ ន្មតថា​ នេះស ​ រ​ គ្មានកា កើនឡើង​ ពល េ ខ្ល​ ី ​ ក ការកើតឡើង​ ី្ត ក៏​ ំ ដណា លគ្ន​ ន ា ​ ៃ រ​ កា ធក ់ ះ ា្ល ច ុខ ​ ង ំា្ល ​ ជា​ រព ងការ​ ឹ ​ ំ ង ទកុ ​ ែ ទ បន្ថម ន​ ​ ៀត​ ភា ៃ ព​ តានតឹង​ ផក ពាណិជក ែ្ន ​ ្ជ ម្ម​ រវាង​ ចន ​ ហរដ្ឋ​ ិ និងស ិ ​ អាមេរក នៅ​ ប្រទេសច ​ ិន តំបន់ចា សហរដ្ឋអា ​ យប្រាក់អឺរ៉ូ​និង​ បណ្តាល​ ​ មេរិក អាច​ ៃ​ ំនិញថយចុះបន្តិច តម្លទ ​ ្ថានភាព​ ហើយស សកល​ ហិរញ្ញប្បទាន​ មាន​ ឱ្យ​ សកម្មភាព​ សកលធ្លាក់ចុះយ ​ ាង ​ ្លាំង​ ៉ ខ កើនឡើងប ។ ការ​ ​ ៀត​ ​ ន្ថែមទ នៃ​ អនុគ្រោះ​ ជាពិសេសក ភាព​ ី​ ការព្យាករ​ ​ ្នុងរយៈពេលខ្ល។ ​ ន្មតថា ដើមគ្រាស ​ ភាព​ តានតឹងផ រាំងស្ទះ​ ​ ្នែកពាណិជ្ជកម្ម​ អាច​ សកល​ សកម្មភាព​ ​ រិបទ​ ក្នុងប ្រ​ ្នែកគោលនយោបាយ​ ការគាំទផ ​ូបិយវត្ថនៅ សារពើពន្ធ និងរ ប្រទេសច ុ​ ​ ​ ិន​ សង្វាក់តម្លសា ៃ​ ំញ៉ាំ​ ។ នៃការ​ ហានិភ័យ​ វិបត្តហ កើតមាន​ ុ​ ្ងន់ធ្ងរ ិ​ ិរញ្ញវត្ថធ ប្រទេស​ និង​ ជឿនលឿន​ មានសេដ្ឋកិច្ច​ ក្នុងតំបន់​ នឹងជួយ​ ផ្សេងទៀត​ និងទ ​ ូលំទូលាយ​ដែលនឹងមា លទ ​ នផលអវិជ្ជមាន​ វិស័យសម្រាប់​ ើ​ ស្សនៈ​ បាន​ សម្រាល​ ផលប៉ះពាល់​ មួយផ្នែកនូវ​ ការ​ ដោយសារ​ កើនឡើង​ នៃ​ ភាព​ ដែលង ទីផ្សារ​ ​ ្រទេសក ​ ើបឡើង និងប ​ ភិវឌ្ឍន៍​ នៅតែ​ ​ ំពុងអ មានកម្រិត​ ្រា ដ​ មិនបក ្រ ​ បជា ផកែ្ន គោ ​ លនយោបាយ​ និង​ ថយចុះ​ ការ​ ូ​ តម្រវការ​ សកល​ កម្រិតប ខ្ពស់ ដោយសារតែ​ ​ ំណុលខ ​ ្ពសនៅ ់​ ​ តាមបណ្តប ​ ច្រើន។ ា​ ្រទេសជា ​ ​ ំណើន​ លើក ់​ ំបន់។ ថ្នាកត ​ នៅ​ កំណើន​ ប្រទេសច ​ ិនត ​ ្រូវ​ បាន​ ថា​ ព្យាករណ៍​ មិនប្រាកដ​ ភាព​ ​ ្នែកគោលនយោបាយ និងហា ប្រជាផ ​ និភ័យភូមិសាស្រ្ត ​ ធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 6.1 ភាគរយ​ នឹង​ ​ ន្តថ នៅឆ្នាំ 2019 និងប ​ ន្ថែម​ ​ យចុះប នៅតែមាន​ កម្រិតខ មានផលអវិជ្ជមាន​ ​ ្ពស់​ និងអាច​ លទ ការ​ ើ​ ំនុកចិត្ត និង​ មកត្រឹម 5.9 ភាគរយ​ ទៀត​ នៅឆ្នាំ នៅឆ្នាំ 2020 និង 5.8 ភាគរយ​ វិនិយោគ​ ទាំងក ​ ្នុងប ​ ្រទេសរ ​ ស ​ងផលប៉ះពាល់ និងជា មិន​ ​ កល។ ភាព​ ខណៈ​ 2021 នៅ​ អវិជ្ជមានក្នុងស្រុក​ និងនៅក្រៅ​ ដែលមានស្ថានភាព​ បក ្រា ដបជា ែ គោលនយោបាយ​ ្រ ផ្នក លចេ ឡើង​ ចន កង ើ្រ ​ បទ ុ្ន ​ ្រ ស េ ​ នៅ​ អរ ុ៉ ​ ឺប ​បស់ប្រទេសផ ប្រទេស (រូប​ B1.4)។ កំណើនរ ​ ្សេងទៀត​ ក្នុងតំបន់ត ​ ្រូវ​ ​ ក្រភពអង់គ្លេស ខណៈដែលប ជាច្រើន​ រួមទាំងច ​ ន​ ​ ្រទេសនេះកំពុងឈា ណ៍ថា​ បានព្យាករ​ ​ យចុះមកត្រឹម​ 4.9 ភាគរយ​ នឹងថ នៅឆ្នាំ 2019 និង​ ​ េញពីស ជើងច ​ ហភាពអឺរ៉ុប។ តម្លៃទំនិញសកល​ រូប B1.3 ៖ ការព្យាករ​ សកល រូប B1.4 ៖ កំណើន​ ​ ្រាកដ (សន្ទស្សន៍=ប ុ ្លារ​ណូមីណល, 2010=100) ់​ ល ភាគរយ) (​ 2018 2019f 2020f 130 8 110 7 6 90 5 70 4 3 50 2 30 1 0 10 កម��� ម៉ុង���លី មី��ន់�� �ៀត�ម �វ ចិន �����សុី �� 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 ពិភពលោក ប្រភព ៖ ធនាគារ​ ប្រភព ៖ ធនាគារ​ ពិភពលោក សន្មតក្នុងការវិភាគ។ បច្ចុប្បន្នភាពស្តីពកា សម្គាល់ ៖ ការ​ ព្យាករជាសកល​ ី​ រ​ នឹង​ សម្គាល់ ៖ ការ​ សន្មតក្នុងការវិភាគ។ បច្ចុប្បន្នភាពស្តីពកា ព្យាករជា​ ី​ រ​ នឹង​ សកល​ បោះពុម្ពផ្សាយ​ ត្រូវ​ ​ កសារ​ ក្នុងឯ ​ េដ្ឋកិច្ចសកល​ខែ មករា ឆ្នាំ ទស្សនវិស័យស ត្រូវ​ បោះពុម្ពផ្សាយ​ ​ កសារ​ ក្នុងឯ ​ េដ្ឋកិច្ចសកល​ខែ មករា ឆ្នាំ ទស្សនវិស័យស (ឆាប់ៗនេះ)។ 2020 ​ (ឆាប់ៗនេះ)។ 2020 ​ 11 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ កពីកា បណ្តាលម ថយចុះត ​ រ​ ​ ម្រូវខា ​ ងក្រៅ។ ​ នៅ​ ឆមាសទីមួយក្នុង​ ិ ក្នង ស្ថត ុ ​ ំ ចណោម​ បទ េ ​ ្រ ស បយោ ទទួលបាន​ ្រ ជន៍ចន ើ្រ ​ គ​ ជាង​ ំ េទាង លក់​ ឆ្នាំ 2019 ការ​ នៅស រាយ​ ​ ហរដ្ឋអា ​ មេរិក ​ ដែលជាកត្តក ា​ ំណត់​ ចិន និង​ 5 ពីទីផ្សារ​ ​ មេរិក ខណៈដែល​ សហរដ្ឋអា កម្ពុជា (ទទួល​ ​ ម្រូវការ​ ពីត ​បស់អា ក្នុងស្រុករ ​ មេរិក​ បាន​ ថយចុះបន្តិច។ ​ ការ​ លក់​ ​ស បានប្រយោជន៍ព ​ មេរិក) និង​ ី​ ហរដ្ឋអា ម៉ុងហ្គោលី (ទទួលបាន​ ្រ ​ បចា ខ ំ ន ែ ពា ​ ៃ ណិជក លក់​ ្ជ ម្ម​ រាយ (​ មន រាប់បញ្ចល ិ ​ ូ ​ ្រា ់​ រថយន្ត) សមប ប្រយោជន៍ពីចិន) ផលចំណេញត ទទួលបាន​ ​ ិចជាង គិតជា​ ា ម បណ្តក ុ ​ ុ្រ ហ៊ន កងុ្ន វិសយ ័ ​ ្ជ ម្ម​ ពាណិជក លក់​រាយ​ និង​ វស ័ ​ ិ យ េ ​ សវា មបូ្ហ ​ ជាក់ស្តែង​ ប៉ុន្តែមានចំនួនច្រើនធៀបនឹង​ ផសស របស់​ បរិមាណ​ ឹ 1.6 ភាគរយ ​ អាហារ​បានថយចុះមកត្រម ​ ម ធៀបនឹងឆ ំា្ន ន ុ នៅខែ នាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅ ខ្លួន។ ចំណែកនៃការ​ សហភាព​ ​ កាន់​ អឺរ៉ុប​ នឹង​5.9 ភាគរយ​ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ធៀប​ ឆាំ្ន 2018 (រូប 3) ។ នៅ​ 4 ត្រូវ​ រំពឹងថា បាន​ ​ួមតូចថ ​ នឹងរ ​ នការ​ ​ ែមទៀត​ប្រសិនបើមា ព្យួរប្រព័ន្ធ​ ឆ្នាំក្រោយនេះ។ ក្រោមការជំរុញដោ អនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅ​ ​ យ​ នទី ចំណែក​ សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងក ៃ​ ផ្សារ​ ​ ើនឡើង នាំចូលទៅ​ ការ​ សហរដ្ឋ​ ទីផ្សារ​ ដោយ​ អាមេរិក​ មិនបង់ពន្ធ ដែល​ សហភាពអឺរ៉ុប​​​ ខណៈដែល​ ជា​ ដ៏សំខាន់បំផុត​ ទីផ្សារ​ សម្រាប់​ កាល​ ទទួលបាន​ ពីថ្ងៃទី 30 ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 20166 គម្រោង​ នាំចេញ​ ការ​ សម្លៀកបំពាក់ ​ ្បែក​ និងស ​បស់កម្ពុជាក្នុងរ ជើងរ ​យៈ​ លផ វិនិយោគ​ ​ ំនិញធ្វើដំណើរ ើ​ លិតកម្មទ វ៉ាលី (​ ​ ្ពាយ​ កាបូបស ជាច្រើនឆ្នក ពេល​ ទីផ្សារ​ ាំ​ ន្លងមកនេះ ចំណែកនៃ​ ​ មេរិក​​ សហរដ្ឋអា ​ ៃ និងកា កាបូបដ ​ ុយ) បាន​ ​ បូបល ​ ាង កើនឡើងយ ​ គម្រោង​ ៉ ខ្លាំង។ ​ ៉ាង​ឆាប់រ បានកើនឡើងយ ​ហ័ស​តាំងពីឆាំ្ន 2018 ដោយមានចំនួន​ ផ្ទាល់​ វិនិយោគ​ ដែលត្រូវបានអនុម័ត​ ពីបរទេស​ វិស័យ​ ក្នុង​ ទំនិញ​ ត្រឹមខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ដែលមានចំនួនច្រើន​ 31 ភាគរយគិត​ ​ ល់​202.5 លាន​ ធ្វើដំណើរ​បានកើនឡើងដ ​ ្នុង​ ដុល្លារក រយៈពេល ចំណែកន ជាង​ ៃ​ ីផ្សារ​ ​ ទ អឺរ៉ុប សហភាព​ ​ ក្រភព​ (មិនរាប់បញ្ចូលច ​ ្នុងឆ 8 ខែដំបូងក កើនព ​ ្នាំ 2019 ​ ​ទី​ ំហំទឹកប្រាក់ 50 លានដុល្លារ​ ្ល ) ដែល​ អង់គេស មកត្រឹម 30 ភាគរយ​ ថយ​ ​ ំឡុងពេលដ ក្នុងអ ​ ូចគ្នា​ ពីឆាំ្ន 2018។ ចំនួនរោ កាល​ ផលិតទំនិញធ្វើដំណើរ​ បាន​ ​ ងចក្រ​ កើនឡើងន នេះ (រូប 4)។ ការ​ ៃ​ ំណែកទ ​ ច សហរដ្ឋអា ​ ីផ្សារ​ ​ មេរិក​ ាំ​ 0187 ដល់​ កើនពី​ 67 រោងចក្រនៅឆ្ន2 ​ ្នុង​ 105 រោងចក្រនៅក នាពេលថ្មីៗនេះ មួយផ្នែកបណ្តាលមកពី​ អាច​ បង្វែរទិសដៅ​ ការ​ ​ 2 ខែសីហាឆ ្នាំ​ 019 ដល់ 105រោងចក្រ កាលពីខែ សីហា ឆ្នាំ ពាណិជ្ជកម្ម ពាណិជ្ជកម្មរវាង​ ដោយសារតែសង្រ្គាម​ សហរដ្ឋ​ កើនពី 67 រោងចក្រនៅ 2019 ​ ​ ឆ្នាំ 20187។ ​ ិន។ ខណៈដែល​ អាមេរិក និងច ​វាងចិន និង​ ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរ កា​ ខណៈដែល​ ិ គ​ រវិនយោ វស ិ យ ័ ឯកជនកើនឡើង​ការ​ិ យោ វន ិ គ​ អាមេរិក​ សហរដ្ឋ​ ផលិតផល​ លើ​ រងផលប៉ះពាល់ដោយសារ​ ដែល​ ​ យចុះបន្តិច ផ្ទាល់ពីបរទេសដែលត្រូវបានអនុម័តថ ​ ច ពន្ធនា ថយចុះ5 ការនាំចូលទំនិញទាំងនេះពីប ំ​ ូល​ បាន​ ​ ្រទេស​ ​ ិន និង​ គោលដៅផ្សេងទៀតរបស់ច សហរដ្ឋអា ​ មេរិក​ បាន​ កើន​ វិនិយោគ​ ការសន្យា​ ផ្ទាល់ពីបរទេស (គម្រោងវិ ​​និយោគផ្ទាល់ពី ។ កម ឡើង​ ុ្រ ​ ហនុ៊ ​ ំ ញ នាច នប េ ​ ្រ ស ៃ ទ េ ​ កព ុ ​ ំ ង នៅ​ អភិវឌ្ឍន៍​ អាស​ ប ូ ​ ី៊ ព ា៌ ​ ែលត បរទេសដ ​ ្រូវបានអនុម័ត) បាន​ ថយចុះ​ នៅឆ ​ មាស​ ទីមួយ ​ ទួលបាន​ ក៏ទ ​ ៉ាឡេស៊ី​ អត្ថប្រយោជន៍ផងដែរ។ វៀតណាម និងម នឹងឆ ក្នុងឆ្នាំ 2019 ធៀប​ ​ ្នាំ 2018។ នៅអំឡុងរ ​យៈពេល 6 ខែ​ ការ​ រូប 3 ៖ ​ នៅស លក់រាយ​ ​ ហរដ្ឋអា ​ មេរិក និងកា ​ រនាំចេញរបស់​ នាំចេញ​ រូប 4 ៖ ការ​ ​ ្បែកជើង​តាម​ សម្លៀកបំពាក់ និងស ប្រទេស​ ​ ​ កម្ពុជាទៅ ​ មេរិក សហរដ្ឋអា សំខាន់ៗ គោលដៅ​ ​ (ភាគរយប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) (ដើមឆ្នាំមកទល់បច្ចុប្បន្ន, ភាគរយសរុប) �រ�ំ��ញស���កបំ�ក់�សហរដ����រ�ក ទីផ��រសហរដ����រ�ក ទីផ��រសហ�ពអឺរ�ុប ទីផ��រច��ភពអង់��ស 100 �រលក់�យ�សហរដ����រ�ក (�ង���ំ) 12 � ច��ភពអង់�ស (មិន�ប់ប��ល � ) 35 80 10 60 8 30 40 6 25 20 4 20 0 2 15 -20 0 10 -40 -2 5 មិថុ�-11 � 11 មិថុ�-12 � 12 មិថុ�-13 � 13 មិថុ�-14 � 14 មិថុ�-15 � 15 មិថុ�-16 � 16 មិថុ�-17 � 17 មិថុ�-18 � 18 មិថុ�-19 0 ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- � 16 ធ�- � 17 ធ�- � 18 ធ�- មិថុ�-19 ​កម្ពុជា និងកា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ ជំរឿន​ ​ រិយាល័យ​ ​ មេរិក​ សហរដ្ឋអា ា​ រកម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញធ លក់រាយ​ សម្គាល់៖ ការ​ ​ ហរដ្ឋអា នៅស ​ ែការ​ ​ មេរិក លើកលែងត ​ថយន្ត ជួញដូររ ​ ្រឿងបន្លាស។ និងគ ់​ 4 ពាណិជ្ជកម្មលក់រាយ​លើកលែងត ែ​ថយន្ត ៖ សរុបនៅ ​ រ ​ ​ អាមេរិក​មិនមែនជា​ការ​ លក់​ ដែលប ​ មរដូវកា ​ ្រែប្រួលតា ​ ំរឿនសហរដ្ឋអា ​ ល ការិយាល័យជ ​ មេរិក។ 5 ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019 d ។ ធនាគារ​ 6 សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិត សូមមើល https://kh.usembassy.gov/duty-free-access-travel-goods-made-cambodia/។ 7 ​ ស្សាហកម្ម និងស របាយការណ៍ប្រចាំខែ (ខែ សីហា ឆ្នាំ 2019) ក្រសួងឧ ​ ិប្បកម្ម។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 12 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ ្នុងឆ ដំបូងក ​ ំហំទឹកប្រាក់នៃ​ ​ ាំ្ន 2019 ទ គម្រោងវ ​ិនិយោគ​ ដែលត្រូវ និយម​ តម្រូវការ​ ទំនុកចិត្តប្រកបដោយសុទិដ្ឋិ​ នៅតែ​ ក្នុងស្រុក​ ក្នុងស្រុក និងការ​ បានអនុម័ត (​ ​ ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស) កើន បំពេញដោ មានស្ថិរភាព​ ហើយតម្រូវការនេះត្រូវបាន​ ​ យកំណើន​ ​ ល់​4.6 ពាន់លានដុល្លារ​ឬកំណើនប្រមាណ 60 ភាគរយ​ ឡើងដ ​ កា ខ្លាំងន ​ ្នុងឆ្នាំ 2019 ការ​ ៃ​ រនាំចូល។ នៅរយៈពេល 6 ខែដំបូងក នឹងឆ ធៀប​ ្ន ុន។ ​ ាំម ការ​ ​ ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នានេះ លំហូរ​ វិនិយោគ​ នាំចល ូ ផលិតផល​ បង ​ត ្រេ កាត និងម ូ បានកើនឡើង​91.0 ភាគរយ​ ូ៉ ​ ា ព ផ្ទល ី រទស ់ ប ​ តវ េ ដែល ូ្រ បានអនុមត ័ ​បាន​ ថយចុះ​ មកត្រម ឹ 1 ពាន់​ តាម​ និង 18.5 រៀងគ្នា (រូប 5)។ ដើម្បីបំពេញ​ ​ រក្នុងស តម្រូវកា ​ ្រុក​ ា្ល ​ធៀប​ លានដុលរ នង ​ ន​ ឹ ​2.4 ពាន់លា ដល ុ រ ា្ល ​ សន្យា​ នៅឆ្នំា 2018 ការ​ នាំចូលទំនិញប្រើប្រាស់ ដូចជា​ គ្រឿង​ ខ្លាំងនេះ​ ការ​ ឧបភោគ​ ផ្ទាល់ពីបរទេសក្នុងវិស័យក វិនិយោគ​ ​ ស្សាហកម្ម​ ​ សិកម្ម​ និងឧ កែ​ ​ ងដែរ បរិភោគ គ្រឿងអេឡិចត្រូនិក និងឱសថ ក៏មានកំណើនផ ​ ហារ​ (​ ច្នៃម្ហូបអា មិនមែនស ​ ម្លៀកបំពាក់) ​ ​ និង​ វិស័យ​ លក់រាយ និង​ កើន 27 ភាគរយ, 87.5 ភាគរយ និង 14.7 ភាគរយ​ ដោយ​ ​ ុំ បាន​ លក់ដ ថយចុះបន្តិច8។ ក្នុង​ វិស័យផលិត ការ​ វិនិយោគ​ ។ ដូចគ្នានេះដែរ កំណើនខ្លាំងន រៀងគ្នា​ សាងសង់​ ​ ៃសកម្មភាព​ ឯកជន​ វិស័យ​ ​ ោត នៅតែផ ្ត លើវ ​ិស័យ​ សំណង់ អចលនទ្រព្យ និង​ ូ្រ បានជំរញ ដែលតវ ុ ​ ដោយ​ ទន ុ ចិត​ ំ ក ្ត ក ប ្រ ប​ ដោយសុទដ ិ ន ិ ម​ ិ្ឋ យ របស់​ ទេសចរណ៍​ ​ ូលគ្នមា ដែលសរុបច ប្រមាណពីរភាគបីន ា​ ន​ ៃ​ រ​ ​ កា វិនិយោគិន​បាន​ បង្កើនកំណើនកា នាំចូលស ​ រ​ ​ ងសង់។ ​ ម្ភារសា ​ ការ​ ​ នអនុម័ត) ក្នុងរយៈពេល 6 ខែដំបូង​ វិនិយោគសរុប (ដែលបា ូ ​ នាំចល ដកែ ថែបបានកើនឡើងយ៉ង ា ខ្លងរហូត​ ំា ​ ដល់ 63.5 ភាគរយ​ ​ វ ក្នុងឆ្នាំ 2019។ ភាពរីកចម្រើនន ​ បា ៃ​ិស័យសំណង់ក ៏​ នជួយជំរុញ​ ធៀប​ នឹងឆ ្ន ុន គិត​ ​ ាំម ​ ីចំនួន 27.7 ជាបរិមាណ ដោយកើនឡើងព ​ ស្សាហកម្មគាំទ្រ​រោងចក្រ និង​ កំណើនឧ ​ ូច និង​ សហគ្រាសធុនត នៅឆ្នាំ 2018 ខណៈដែល​ ភាគរយ​ ​ ងសង់ផ្សេងទៀត​ សម្ភារសា ​ គច្រើនស មធ្យម ដែលភា ​ ្ថិតក្រោមការកាន់កាប់ដោ ​ យ​ វិនិយោគិន​ ធៀបនឹងឆ បានកើនឡើង​87.1 ភាគរយ​ ្ន ុន (រូប 6)។ ​ ាំម ​ ្គត់ផ្គងស ចិន​ ដើម្បីផលិត និងផ សាងសង់ គ្រឿង​ ់​ ម្ភារ​ សង្ហារឹម គណនី​ ឱនភាព​ កើនឡើង​ប៉ុននៅតែ​ ចរន្ត​ ្ត ែ​ ទទួលបាន​ ​ លិតផល​ លោហៈធាតុ និងផ ្ល ្ទិក។ ផាស ទាំងស្រុងព ហិរញ្ញប្បទាន​ រវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ​ ីកា​ មូលធនចូលជួយជំរុញកំណើនកា លំហូរ​ វិនិយោគ និងការ​ ​ រ​ ថយចុះបន្តច ការ​ ិ ន ៃ រ​ ​ កា នាច ំ ញ េ ការ​ និង​ មានកំណន បន្ត​ ំា ​ ើ ​ខ្លង ក ់ ្នុងស្រុក​ ប្រើប្រាស​ នាច នៃការ​ ូ ធ្វឱ ំ ល ើ យ ​ ្​ ឱនភាព​ គណនី​ ចរន្ត​ កម្ពជា របស់​ ុ ក ើ ​ ​ ន ឡងើ ​9.8 លំហូរ​ កំណើនខ្លាំងនៃ​ នចូលដែលកម្ពុជា​ធ្លាប់មាន​ មូលធ​ ក្នុង​ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ 2010 កើនពី​9.4 ភាគរយ​ ភាគរយ​ នៃ ផសស គាំទ្រ​​ រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក បាន​ វិនិយោគ និង​ ដល់ការ​ នៅឆ្នំា 2018 ដោយនៅតែ​ ទទួលបានហិរញ្ញបប ្ ទាន​ ទាង សង ំ ​ ព​ ុ្រ ​ ី បប ការ​ ្រា ​ ើ្រ ស ់ ង ក ុ ។ កម្ពជា ុ្ន ស្រក ុ ស្ថត ិ ក្នង ​ បទ ុ ចំណោម​ េ ​ ្រ ស ជោគជ័យ​ កា​ រ​ ិ យោ វន ា ព ិ គផ្ទល ី រទេស។ បើទោះជា​ ់ ប ការ​ នាច ំ ញ ទន េ ​ ិ ​ ំ ញ ថយចុះ​ ​ ្នុងការ​ បំផុតក ការ​ ទាក់ទាញ​ ផាល វិនិយោគ​ ្ទ ់ពីបរទេស ដោយមាន​ បន្តច ិ ​ ប៉ន ុ ែ្ត ​ ការ​ ំ ញ នាច េ ​ េ សវា កន សរុប​ មួយផ្នែកធំ​ ើ ឡើង ដោយ​ ​ រ​ លំហូរចូលកា ផ្ទាល់ពីបរទេសជា វិនិយោគ​ ​ មធ្យម 11.9 ភាគរយ​ ជំរញ ុ ដោយ ការ​ សវា ទទួល​ េ ធ ​ ដ ើ្វ ណ ំ រដល ើ​ ែ ​ ភាគចន ើ្រ ​ មកពី​ វស ័ ​ ិ យ នៃ​ ផសស ាំ​ ្នុងអំឡុងពេលក្រោយវ ក្នុងមួយឆ្នក ុ ​ិបត្តិហិរញ្ញវត្ថ​ ទស េ ចរណ៍​ ផរ ។ ការ​ បក េ្ទ ​ ្រា ប ់ ច្ចប ុ ប តវ ្ ន្ន​ ូ្រ ​ បានគាំទ​ ដោ ្រ យ​ ​ បញ្ញប ើ ក្រា ់​ ដោយសារ​ សកល។ ​ តអ ​ ្រើប្រាស់​និងវិនិយោគិន ​ ែ​ ្នកប ​ ន​ នៅតែមា ​ របស់ក ​ ម្មករ​ និយោជិត (​ ូ​ ប្រាក់សុទ្ធ)​ ដែលត្រវ បន បាន​ ់ មា ា៉ ប ្រ ណ​ ​ ំនិញជាប់ធន់ និងផ រូប 5 ៖ ការនាំចូលទ ប្រេងកាត ​ លិតផល​ ​ ម្ភារ​ រូប 6 ៖ ការនាំចូលស ​ ែកថែប កើនឡើង​ សាងសង់ និងដ កើនឡើង យ៉ាងខ្លាំង ប្រែប្រួលធ (ភាគរយ​ ​ ្នាំមុន) ​ ៀបនឹងឆ ប្រែប្រួលធ (ភាគរយ​ ​ ្នាំមុន) ​ ៀបនឹងឆ 140 រថយន�អ�កដំ�ើរ ���ង���ស៊ូត 100 ស���រ����ង�ៀត �រ�ំចូល��ក��ប 120 បរ���រ��ើឱ�����ក់ ���ង�ំង ម៉ូតូ �រ�ំចូលសុីម៉ង់ត៍ 100 80 80 60 60 40 40 20 20 0 0 -20 -20 -40 -60 -40 ធ�- � 13 ធ�- � 14 ធ�- � 15 � 16 ធ�- ធ�- � 17 ធ�- � 18 មិថុ�-19 � 13 ធ�- � 14 ធ�- � 15 ធ�- ធ�- � 16 � 17 ធ�- � 18 ធ�- មិថុ�-19 កម្ពុជា​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ កម្ពុជា​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ 8 ជាតិន របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ 2018 ធនាគារ​ ​ ៃកម្ពុជា។​ 13 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ កន ថានឹង​ ដល់​ ើ ឡើង​ បមា្រ ណ 1 ពាន់លា ​ ន​ ុ ្លារ​ ដល នៅឆ្នាំ 2018។ អន្តរជាតិនៅជ ​ ិតទ ​ ីរួមខេត្ត​ កំពង់ផែសមុទ​ និង​ ្រ ធ ដ ំ​ ំផុតរ ៏​ ប ​បស់​ ​ ូលជា លំហូរច ​ ន្តបន្ទាប់នកា ​ ប ​​ ៃ​ រ ផល វិនិយោគ​ ា្ទ ព ់ ប ផល ី រទេស បាន​ ្ត ់​ ​ ្លូវល្បឿនលឿន​ កម្ពុជា។ បច្ចុប្បន្ន កំពុងមានការសាងសង់ផ ដែល​ ្ ទាន​ ហិរញ្ញបប ឱនភាព​ ដល់​ ​ លំហូរ​ គណនីចរន្ត។ ចូលកា​ រវិនយោ ិ គ​ ់​ េត្តព្រះសីហនុទៅ តភ្ជាបខ ​ ​ ​ ្នំពេញ9។ រាជធានីភ ា ព ផ្ទល ី រទស ់ ប ​ រ​ េ និងកា ូ ​ ចាក់បញ្ចលរប ូ យ ក ្ណ ង ិ ប័ណ​ ុ្រ ​បាន​ ុ្ន សក ផល្ត ់​ ចំនួនភ ខណៈដែល​ ​ ្ញៀវទេសចរនៅតែបន្តកើនឡើង ចំនួន​ ឱយ លទ្ធភាព​ កណ្តល ្ ធនាគារ​ ា ​ បន្ត​ បង្កន ើ ​ ទន ុ ​ ុ បម្រង កាន់តែ​ អន្តរជាតិ​ ទេសចរដែលមកទស្សនា​ ភ្ញៀវ​ អង្គរ​ ប្រាសាទ​ បានថយចុះ វត្ត​ ចំនួនដ ច្រើន​ដែលមាន​ ដុល្លារគ ​ ល់ទៅ 11.3 ពាន់លាន​ ​ ែ ​ ិតត្រឹមខ ​ យសារតែ​ ភាគច្រើនដោ ​ ំនួនភ្ញៀវ​ កំណើនច ទេសចរចិន​ ចំនួន​ ស្មើនឹង 24.7 ភាគរយ ​ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ឬ​ ​ ាំម ធៀបនឹងឆ ្ន ុន​ ទស ភ្ញៀវ​ អន្តរជាតិសរុបបា េ ចរ​ ​ហូតដ ​ នកើនឡើងរ ​ ល់​11.2 ភាគរយ​ រយៈ​ (ស្មើនឹង​ ពលេ​ ជា ​ ង​5 ខែ​ នកា នាំចូលដែលបាន​ ៃ​ រ​ ព្យាករណ៍)។ ​ ្នាំមុន ​ ធៀបនឹងឆ ​ក កើនព នៅឆ្នាំ 2018 (រូប ី​ ំណើន 10.7 ភាគរយ​ ​រ សកម្មភាពសាងសង់ដ នៅតែ​ ៏​ស់រវើក​ ​ ន​ បន្ត​បើទោះបីជាមា ​ ្រហែលគ 7)។ ប្រហាក់ប នឹងកំណើន ល ​ ្នា​ ​ ូលនៃកា ​ ំហូរច ​ រវិនិយោគ​ ថយចុះនៃ​ ការ​ ​ ​ លំហូរចូល ​ ្តី ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសក ទេសចរចិនមា ផ្ទាល់ពីបរទេសដែរ ចំនួនភ្ញៀវ​ ជិត 40 ភាគរយ​ ​ ន​ ដំបូងក្នុងឆ នៅរយៈពេល 6 ខែ​ ​ ាំ្ន 2019 គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍​ ចំនួនភ្ញៀវ​ នៃ​ ស្មើនឹង​ 1.3 លាននាក់​ ទេសចរអន្តរជាតិសរុប​ ឬ​ ​ ែលបានអនុម័ត​ មានទំហំទឹកប្រាក់ លំនៅ​ដ្ឋាន និង​ពាណិជ្ជកម្មដ ដំបូងក ក្នុងរយៈពេល 6 ខែ​ ​ ្នាំ 2019។ ចំណែក​ ​ ្នុងឆ ចំនួនភ្ញៀវ​ ធៀប​ 3.4 ពាន់លានដុល្លារ ឬស្មើនឹងកំណើន​​56.5 ភាគរយ ​ នឹង​ 12.0 ភាគរយ) ​ ទេសចរមកពីប្រទេស វៀតណាម (​ 6.1 ឡាវ (​ ​ ក្រៅពទ ឆ្នាំមុន។ ​ ំជាងគេទា ី​ ីក្រុងធ ​ ំងពីរនៅកម្ពុជា (​ ភ្នំពេញ និង​ ​ ៃ (5.2 ភាគរយ) ឈរនៅ​ ភាគរយ) និងថ ​ ន្ទាប់ពីចិន បើ លំដាប់ប ច្រកអ សៀមរាប) ទីក្រុង​ ​ ន្តរជាតិ ដូចជា ទីក្រុងតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រ ​ ភ្ញៀវ​ ធៀបនឹងចំនួនភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិសរុប។ ទេសចរមកពី​ ​ ្រះសីហនុ​បាវិត (ច្រករ ក្រុងព ព្រំដែនក ​បៀង​ វៀតណាម) ​ ម្ពុជា និង​ សាធារណរដ្ឋ​ កូរេបា ថយចុះ 20 ភាគរយ​ (​ ៉ ន​ ការ​ ដោយសារ​ ថយ​ ប៉ោយប៉ែត (ច្រករបៀងព្រំដែនកម្ពុជា និង​ និង​ កំណើន​ ថៃ) ក៏មាន​ ចុះ​ នកា ​ ៃ រ​ិ យោ វន ិ គ​ របស់​ ករ ខា េ៉ ងតប ូ ​ ូ នៅ ្ង ​ កម្ពជា ុ )​ ហើយ​ ចន ួ ​ ំ ន ភៀ្ញ វ​ ​ ែរ។ កំណើន​ សំណង់ច្រើនដ បំផុត​ លឿន​ នៃសកម្មភាពសាងសង់​ ទេសចរកូរឈ េ​ ៉ រ​ ​ ដា នៅល នច ំ ប់ទី 5 ឬស្មើនឹង 4.2 ភាគរយ​ ៃ​ ំនួន​ ​ ្នុង​ ស្ថិតក ទីរួមខ ​ េត្តព្រះសីហនុ​ ដែល​ ទទួលបាន​ គម្រោងសា ​ ងសង់​ ទស ភ្ញៀវ​ េ ចរ​ អន្តរជាតិសរុប​ ។ ចំនន ទស ួ ភ្ញៀវ​ េ ចរ​ មកពី​ បទ េ ​ ្រ ស ុ ​ ជប៉ន ​ ំហំទឹកប្រាក់ 1 ពាន់លាន​ ដែលត្រូវបានអនុម័តទ រយៈ​ ដុល្លារនៅ​ ឈរនៅលំដាប់​ ទី 6 ឬ​ សន ឹ 3.0​ភាគរយ​ដោយ​ ើ្ម ង កណ មាន​ ើ 3 ំ ន ​ ្នុងឆ ពេល 6 ខែដំបូងក ​ រ​ ​ ្នាំ 2019 ធៀបនឹងកា វិនិយោគដែលមាន​ ធៀបនឹង​ ភាគរយ​ ឆមំា្ន ន ុ ។ ហេតន េ វិសយ ុ ះ របស់​ ័ ទេសចរណ៍​ ុ ​ កម្ពជា ​ េញមួយឆ្នាំ 2018។ ជា​ ទំហំទឹកប្រាក់​ 1.08 ពាន់លានដុល្លារព ពឹងផ្អែកល នៅតែ​ ​ ភ ើ​ ្ញៀវ​ ទេសចរ​ មកពីតំបន់អាស៊ី ​ ៉ាស៊ីហ្វិក និងប ខត លទ្ធផល ​ ្ត ះ េ ព ្រ សីហនុ​ កព ុ ​ ំ ង បក​ ែ្រ យ ា្ល ទៅជា​ ទក ុ្រ ​ ី ង ្ ហកម្ម​ ឧសសា ដែលមាន​ ចំនួន 82 ភាគរយ​ នច អន្តរជាតិស ៃ​ ំនួនភ្ញៀវទេសចរ​ ​ រុប សកម្មភាព​ ដែលមាន​ វិនិយោគ ​ េសចរណ៍​ ពាណិជ្ជកម្ម​ និងទ ចំណែកច ​ ំនួនភ្ញៀវ​ ​ ឺរ៉ុប និង​ ទេសចរមកពីអ ចំនួនត្រឹម​ អាមេរិក មាន​ រស់រវើក​ ដែលទទួលបានការគាំទ្រពី ​ យ៉ាង​ ព្រលានយន្តហោះ​ រៀងគ្នា​ តែ 12.4 ភាគ និង​5.7 ភាគរយ​ តែប៉ុណ្ណោះ។ ​ ្ញៀវ​ រូប 7 ៖ ចំនួនភ ទេសចរ​ ដែលចូលមក​​ ប្រទេសកម្ពុជា ថៃ និង​ ​ ្ញៀវ​ រូប 8 ៖ ចំនួនភ ​​ លចូលមក​​តាមព្រលាន​ ទេសចរអន្តរជាតិដែ វៀតណាម សៀមរាប យន្តហោះ​ ប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ (ភាគរយ​ ​ ្នាំមុន) ប្រែប្រួលធ (ដើមឆ្នាំមកទល់បច្ចុប្បន្ន​ភាគរយ​ ​ ្នាំមុន) ​ ៀបនឹងឆ �� កម��� �ៀត�ម 60 50 35 40 30 25 30 20 20 15 10 10 0 5 -10 0 -20 -5 -10 -30 មក�-06 វ�ច�ិ�-06 ក���-07 កក��-08 ឧស�-09 មិ�-10 មក�-11 វ�ច�ិ�-11 ក���-12 កក��-13 ឧស�-14 មិ�-15 មក�-16 វ�ច�ិ�-16 ក���-17 កក��-18 ឧស�-19 � 10 � 11 � 12 � 13 � 14 � 15 � 16 � 17 � 18 មិថុ�-19 ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ា​ រ​ ប្រភព ៖ អាជ្ញធ កម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ សហភាពអឺរ៉ុបនៅ សម្គាល់ ៖ ទីផ្សារ​ ​ ក្រភពអង់គ្លេស។ ​ ឆ្នាំ 2014 រួមបញ្ចូលច 9 ី​ ្លូវល សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិតស្តីពផ ភ្នំពេញ-​ ​ ្បឿនលឿន​ ព្រះសីហនុ សូមមើល​http://www.mpwt.gov.kh/kh/public-works/expressways។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 14 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ប្រអប់ 2 ទាក់ទាញភ្ញៀវ​ ទីតាំង​ ងើបឡើង​ ទេសចរ - ការ​ នៃ​ ក្រុងព ​ ្រះសីហនុ និង​ ការ​ ចុះ​ ធ្លាក់​ ក្រុងស នៃ​ ​ ៀមរាប​ ប្រាង្គ​ ខណៈដែល​ អង្គរវ ប្រាសាទ​ ក្រុងភ ​ត្ត​ និង​ ​ ្នំពេញនៅ​ តែ​ ជា​ ទីតាំង​ ់​ិស័យទេសចរណ៍ដ សម្រាបវ ​ នលក្ខណៈចម្រុះ និងស ​ ែលមា ​ ក្តិសមបំផុត​ ទេសចរណ៍សំខាន់ៗ​ ក្រុង​ ទាក់ទាញ​ ​​ ពុងប ព្រះសីហនុកំ ខ្លួនទៅ​ ​ ្រែក្លាយ​ សម្រាប់​ ការ​ អភិវឌ្ឍ​ សេដ្ឋកិច្ច​ សង្គម ​ ម្ពុជា​ ប៉ុន្តែក នៅ​ ឈរ​ បាត​ លំដាប់​ ទតា ជា​ ​ ក់ទា ី ំងទា ទេសចរណ៍​ ​ ញ​ ដ៏សំខាន់។ ​ នៅអំឡុងរ ​យៈពេល 6 ខែ​ ​ ៀង​ តារាង​ (លេខរ ស្តីពីភាព​ ទី 98 នៅឆ្នាំ​ 2019)​ ក្នុងសន្ទស្សន៍​ ប្រកួត​ ​ ្នុងឆ ដំបូងក ​ រ​ ​ ្នាំ 2019 កា ​ ៃភ្ញៀវ​ មកដល់ន ទេសចរ​ អន្តរជាតិម ​ កកាន់ក ​ ្រុង​ ​ េសចរណ៍ និងការ​ ប្រជែងផ្នែកទ ធដ ​ ្រទេសជ ្វើ​ ំណើរ​ ធៀបនឹងប ​ ង ​ ិតខា ​ ន​ ព្រះសីហនុបា ​ ្លាំង​ ហើយ​ កើនឡើងយ៉ាងខ ​ ែលកំពុងរ ទីក្រុងដ ​ីកចម្រើន​ (ដូចជា ឡាវដែលឈរ​ នៅ​ លខ រៀង​ េ ​ ដល ទី 97 វៀតណាម​ នៅ​ ែ ឈរ​ លខេ ​ ឆាប់រ យ៉ាង​ ​ហ័សនេះ​ ទទួលបាន​ ភ្ញៀវ​ ទេសចរ 300,000 នាក់​ (រូប ទី 63 និង​ រៀង​ ថដៃ ល ែ ​ ឈរ​ នៅ​ លខ រៀង​ េ ​ ទី 31)។ ចំណច ុ នេះ​ អាច​ ា ​ បញ្ជក់ ស្មើនឹងកំណើន​ 357.5 ភាគរយ​ ​ B2.1) ឬ​ នឹងឆ ធៀប​ ្ន ុន។ ​ ាំម ​ ព្រលាន​ បាន​ ថា វ ​ិស័យ​ ​ កម្ពុជាត ទេសចរណ៍នៅ ការ​ ​ ្រូវ​ អភិវឌ្ឍប ការ​ ​ ន្ថែមទៀត។​ យន្តហោះ​ អន្តរជាតិព ​ ្រះសីហនុ​ មានអ្នកធ្វើដំណើរសរុបជាង 650,000 ចូល​ ការ​ មកកំសាន្ត​ ងហើយ​ ម្ត​ ភ្ញៀវ​ ម្តងទៀតរបស់​​ បរទេស​ ទេសចរ​ ទាំងច នាក់​ (​ ​ ូល) ​ េញ និងច ​ ​ នៅឆ្នាំ 2018 និង​ ទទួលបា ​ នកំណើនយ៉ាង​ ​ ម្ពុជា មានភាព​ មកកាន់ក ​ ន្តិច​ ដោយ​ ប្រសើរឡើងប កើនឡើងព ​​ី 16.2 ច្រើន​ ក្នុងត ជារ ​ ួលេខ​ 3 ខ្ទង់​ ចា ​ ៀងរាល់ឆាំ​ ្ន ប់តា ​ ីឆ្នាំ 2016 ដោយ​ ​ ំងព ភាគរយ​ នៅ​ ឆំា្ន 2013 រហូតដល់ 21.3 ភាគរយ​​ នៅឆ្នំា 2018 (ប៉ន អ ែ្ត ត​ ុ ​ ្រា បើកច សារការ​ ​ ំហរ​ ច្រកអ ​ ន្តរជាតិថ ​ ្មីៗ​ ជាពិសេសជ ើ​ ហោះហើរទៅ ​ ង ​ ​មក​ ​ តែឈ នេះនៅ ក្រោយ​ ​ រ​ ​ ៃ​ ដែល​ ប្រទេសថ ចំនួន​ 60-70​ ភាគរយ2)។ មាន​ ​ នា​ ទីក្រុងនា នៅប ​ ្រទេសច ​ ិន​ និង​ រវាង​ ្ត​ ្រះសីហនុ ខេតព និងទ ​ ីក្រុងធ ​ ំៗ​ ​ ​ យ៉ាងណា ​ ក៏ដោយ​ នៅតែមាន​ និន្នាការ​ គួរ​ ឱ្យព្រួយ​ មួយចំនួន​ បារម្ភ​ ។ ឡាំពួ​ និង​ សំខាន់ៗ​ ដូចជា គូឡា​ ។ បច្ចុប្បន្ន មាន​ ហូជីមិញ​ ពង្រីកផ ការ​ ​ ្លូវ​ ឧទាហរណ៍​ ការ​ ​ ស្នាក់នៅហា ​ ន​ ​ ក់មា ​ ិនប រយៈពេលខ្លី​ និងម ​ ្រែប្រួលច្រើន​ ​ ន្តហោ រត់របស់យ រហូត ​ ះ​ ​ ដល់ 3,300 ម៉ែ​ ត្រ​ ខណៈដែល​ ការសិក្សានានា​ ​ ​ ីរយៈពេល 5.4 ថ្ងៃនៅ​ ឡើយ (កើនឡើងព ដល់​6.4 ថ្ងៃ​ ឆាំ្ន 2013 រហូត​ ធ្វើ ឡើ ង ​ កំ ពុ ង ​ ក សាង​ ស ម្រា ប់ កា រ​ អ្ន ក ដំ ណើ រ ​ ចំ ណ ត​ ថ្មី ​ មួ យ ​ ដែ ល នឹ ង​ ​ ះ​ នៅឆ្នាំ 2018។ ក្នុងនោ ៃ​ ែលទទួលបាន​ តម្លដ ់​ ្ញៀវ​ សម្រាបភ ទេសចរម្នាក់​ ​ ​ ត្រូវអនុវត្តនៅ ​ ាំ្ន 20201។ យ៉ាងណា ពាក់កណ្តាលឆ កើន​ ​ ក៏ដោយ​ ការ​ មាន​ ចំនួនថ ​ យ​ ធ្លាក់ចុះព ចុះ ដោយ​ ្លា​ ​ ​ ីចំនួន 809 ដុលនៅ ឆ្នាំ 2013 មក​ យា៉ង​ ឡើង​ នៃចំនួន​ ខ្លាំង​ ភ្ញៀវ​ ទេសចរ​ អន្តរជាតិ​ មកកាន់​ ក្រុងព្រះសីហនុ​ ្លា​ ឆ្នាំ 2018។ អាជីវកម្មក ត្រឹមចំនួន 552 ដុលនៅ ​ ប​ រីកចម្រើន​ ​ ម្រិតទា ទ ទួ ល បានការគាំ ទ្រ ​ ហាក់ ​ ដោ យ​ ភា គច្រើ ន ​ វិ និ យោ គ​ កំ ណើ ន ការ​ ដែ ល​ និ​ ងមាន​ សញ្ញា​ នៃការ​ រេចរឹល​ សឹក​ សំខាន់ៗ​ ទីតាំង​ ប្រាង្គប្រាសាទ​ នៅ​ អង្គរ​ ពេញ​ ពោរ​ សកម្មភាព​ ដោយ​ សាងសង់យ ​ ៉ាង​ សកម្ម។ ​ ក្រៅពីនេះ ​ វត្ត។ ​ ្រោយ​ ក្នុងអំឡុងពេលក ុ​ កល​ កំណើន​ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថស រូប B2.1 ៖ ការមកដល់ភ្ញៀវអន្តរជាតិនៃអាកាសយានដ្ឋាន​ ​ ្ញៀវ​ ចំនួនភ ទេសចរ​ មកកាន់កម្ពុជា​ បាន​ ធ្លាក់ចុះក ​ ្នុងអ ​ ម ​ ត្រាជា ​ ធ្យម​ 12 សំខាន់ៗរ ​បស់ប្រទេសកម្ពុជា កង ភាគរយ​ ុ្ន មួយឆ្នំា ធៀបនឹង​ អត​ កង ្រា 20 ភាគរយ​ នៅ ំា អំឡង ុ្ន មួយឆ្ន​ ពល ុ ​ េ ​ ិ​ ិរញ្ញវត្ថស មុនវិបត្តហ ចំនួនភ ុ​ កល។ ថ្មីៗនេះ ​ ទេសចរ​ ​ ្ញៀវ​ ​ ម្ពុជា​ មកកាន់ក 2,500,000 ភ�ំ��ញ �ៀម�ប ��ះសីហនុ ផក ពឹង​ កាន់តខ ែ្អ ​ ែ ង ំា្ល ​ ល​ើ ៀ ភ ្ញ វ​ ទសេ ចរ​ ចនិ ​ ដែល​ អត​ មាន​ ប ្រ ណ 32.6 ្រា មា នច ភាគរយ​ ៃ​ ំនួនភ ​ ្ញៀវ​ ទេសចរ​ សរុប​ ដោយមាន​ ​ ំណើនធ អត្រាក ​ ៀបនឹង​ 2,000,000 ដល់ 67.2 ភាគរយ​ ឆ្នាំមុន កើនឡើង​ នៅឆ្នាំ 2018។ 1,500,000 រសិក្សា​ កា​ ់​ ស្តុតាង​ នៅឆ្នាំ 2017 បានផ្តលភ សំខាន់ដែ ប្រយោល​ ​​​ ល​ 1,000,000 ថា ​ ​ បង្ហាញ​ មាន​ ធ្វើ​ ការ​ សមាហរណកម្មផ្លូវការ​ ​ យ​ តិចតួចដោ សហគ្រាស​ េ ចរណ៍ក្ន ទស ុ ​ ​​ ង ា ត សង្វក ្ទ ់ ម្លៃ​តាមខសែ ទឹង3 ​ ។ គ្មន ា ក ុ្រ ហ៊ន ​ ម ុ គប ្រ គ ់ ង ទស ្រ ​ ិ ​ 500,000 ទេសចរណ៍​ ដៅ​ ើ​ ្រតិបត្តិការ ឬ​ ដែលធ្វប ​ ន្លែងស្នាក់នៅ និងក កាន់កាប់ក ​ ្រុម - ុ ​ ហ៊ន ដក ូ ​ ឹ ជញ្ជន ើ ​ហើយ​ ឡយ សហគស ទស ្រា ​ េ ចរណ៍​ ចក មាន​ ​ ស ្រ ទ េ ចរណ៍​ ុ 2016 មក�-មិថ� ុ 2017 មក�-មិថ� មក�-មិថ� ុ 2019 ុ 2018 មក�-មិថ� តិចព យ៉ាង​ ​ ្នំពេញ និងខ ​ ីរ (ក្រុងភ ្ត​ ៀមរាប) ដែល​ ​ េតស ​ ឹកញាប់ ស្ថិត​ ជាញ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ កម្ពុជា​ ​ ែមួយ។ ក្រោមការគ្រប់គ្រងត ​រ ​ ចំណុចនេះឆ្លុះបញ្ចាំងព ដែលកម្ពុជា​ ី​បៀប​ ស ់ វា ផ្តល​ េ ​ ដល់​ ភៀ ទស ្ញ វ​ េ ចរ​ គឺមន ិ សូវ​ មាន​ ការ​ ធ​ើ្វ ណ ដ ើ តា ំ រ ូ​ ​ មផ្លវគោក និង​ ុ ទៅវិញ ចំនន ផ្ទយ ​ ៀ ួ ភ ទស ្ញ វ​ េ ចរ​ អន្តរជាតិ​តាម​ ជង មក​ ើ ហោះហើរ​ កាន់​​ អភិវឌ្ឍ​ ការ​ ផលិតផល​ បត ដោយ​ ិ ត្តក ្រ ប ំញ ិ រនៅជុវ ទស ិ ​ ទស ិ ដៅ​ េ ចរណ៍​ ដល ែ ​ ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បី​ ទីតាំងទា ទស្សនា​ ​ ក់ទាញ​ ធំៗ​ ទេសចរណ៍​ ខេត​ ក្នុង​ ្ត បង្កើតឡើងនោ បាន​ ​ កង្វះ​ ​ ះទេ។ ហេដរ ្ឋា​ចនាសម្ព័ន្ធធ្វើដំណើរ​ និងភា ​ ព​ រាប បាន​ធ្លាក់ចុះ។ សៀម​ ​ តាំងពីដើមឆ ​ ្នាំមក​ ​ ្ញៀវ​ ​ ចំនួនភ ដែលម ទេសចរ​ ​ ក​ សវា ទន់ខ្សោយនៃ​ បរិសន េ ​ ា្ថ ​ បាន​ ំ ​ រាង សះ មន ្ទ ​ ិ ឱ្យកម្ពជា ុ ​ ្រេ ​ សមច បានកំណន ើ ​ ​ េតស កាន់ខ ្ត​ ៀមរាប​ បាន​ ជាល ​ ្លាក់ចុះ​ ចាប់ផ្តើមធ ​ ប់តាំងព ​ ើកដំបូងចា ​ ីវិបត្តិ​ ​ ែលកា ទេសចរណ៍ដ ​ ន់តែមាននិរន្តរភាព និង​ បរិយាប័ន្ន​ ព្រោះ​ ទិសដៅ​ ហិរញ្ញវត្ថស ឆ្នាំ 2008/2009។ គិត​ ុ​ កល​ ត្រឹមពាក់កណ្តាលឆ ​ ្នាំ 2019 ​ ន្ទាប់បន្សជា ទេសចរណ៍ប ទាក់ទាញ​ ំ​ ច្រើន​ មិនអាច​ ការ​ ​ិស័យ​ វិនិយោគពីវ ចំនួនភ្ញៀវ​ មកកាន់ខ ទេសចរ​ ​ េតស ្ត​ ៀមរាប​ ដែលមា ​ ន​ ប្រាង្គប្រាសាទអង្គរ ល​ ឯកជន​ ហ ើ ដ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ័ ស្ធ វាទស េ ​ ែ មានគុណភាព​ េ ចរណ៍ដល បាន​ ​ (​ ិ​ េតិកភ័ណព សម្បត្តប ្ឌ​ ិភពលោក) បាន​ ធ្លាក់ចុះប ​ ្រមាណ​ 5.5 ភាគរយ​ ឡើយ។ ដូច្នេះ ចាំបាច់ត្រូវមា ​ ន​ ការ​ ​ ចាត់វិធានការ​ ់​ ើម្បីដោះស្រាយ​ បន្ទានដ ឆ្នាំមុន ទោះបីជា​ ធៀបនឹង​ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរសរុប​ តាម​ ជើងហោះហើរ​ ​ ំៗ​ ដូចជា កង្វះកា ឧបសគ្គធ ​ រផ្តល់មូលនិធដោ ិ​ យ​ វិស័យសាធារណៈ និង​ កាន់ព ទៅ​ ​ ្រលាន​ ​ ំងបី​ បាន​ សំខាន់ៗទា យន្តហោះ​ ​ ំនួន 17.4 កើនឡើងច សម្របសម្រល ឯកជន​ កង្វះការ​ ួ ​កង ុ្ន ​ ំ ចណោ ម​ អក្ន ពាក់​ ពន ្ធ ង ក ័ ​ ុ្ន ឧស្សាហកម្ម​ ក្តី (​ ភាគរយ​ ចំនួនភ ទេសចរ​ អន្តរជាតិ​ ​ ្ញៀវ​ ​ កកាន់ក សរុបម ​ ើនឡើង ​ ម្ពុជាក ​ ង្វះ​ ទេសចរណ៍​ និងក សមត្ថភាពក្នុងការ​ រចនា និងអនុវត្ត​ យុទ្ធនាការ​ ធ្វើ​ ។ ខណៈដែល​ 11.2 ភាគរយ)​ កម្ពុជា​ ធនធាន​ ​ ​ យ​ សំបូរដោ ៉ ​ យាង ច្រើន​ ទិសដៅ​ ទីផ្សារ​ ទេសចរណ៍ប ​ ្រកប​ ដោយ​ ប្រសិទ្ធភាព។​ 1/ សូមមើល https://corp.cambodia-airports.aero/en/press-release/cambodia-airports-won-award-marketing-sihanoukville-airlines 2/ សូមមើល https://www.travstore.com/how-to-construct-itinerary-for-repeat-travelers-to-bangkok/ 3/ សូមមើល ផ្នែកអត្ថបទ​ បង្កើនស ជ្រើសរើស​ស្តីពីការ​ ​ ក្តានុពល​ ​ អ ទេសចរណ៍ជា សេដ្ឋកិចក ​ តិបរមាន បច្ចុប្បន្នភាព​ ្ច​ ម្ពុជា​ខែ តុលា ឆ្នាំ 2017 15 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ឆរ តំបន់​ កព េ្ន ​ ំ ង ុ ​ក្លយ ា ​ ទស ជា​ ទស ិ ដៅ​ េ ចរណ៍​ ថ​ី្ម ង យ រហ័ស​ ា៉ ​ឆាប់​ រយ ចូលមក​ កម្ពុជា​ ្វើ​ ំនួញ ហើយនៅឆ្នាំ 2018 ចំនួនន ដើម្បីធជ ​ េះ​ េ ក ជាពិសស ុ្រ ព្រះសីហនុ។ ​ ង ​ នៅរយៈពេល 6 ខែដ ​បំ ង ូ ​ កងុ្ន ឆ្នំា 2019 តែមួយភាគ​ មាន​ មកកាន់ក បួនប៉ុណ្ណោះ។ ភ្ញៀវដែល​ ​ ើម្បីធ្វើ​ ​ ម្ពុជាដ ួ ភ្ញៀវ​ ចំនន ទស មកកាន់ក េ ចរអន្តរជាតិ​ ​ ង ុ្រ ពះ ្រ សីហនុ​បាន​ កនើ ឡើង​ ​ ើនឡើង ជំនួញក នៅខែ​ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ​ ដល់ 21.0 ភាគរយ​ ខ្លាំង​ យ៉ាង​ ទីក្រុងដ ហើយ​ ​រ៏​ស់រវើកនេះទ ​ ទួលបាន​ ទេសចរ​ ភ្ញៀវ​ នៅខែ​ ធ្នូ ឆ្នាំ 2018 (រូប 9)។ ចំណុចនេះ​ កើនពី​ 11.1 ភាគរយ​ ើ ង ប្រមាណ 300,000 នាក់​ឬស្មន ​ណ ឹ ក ើ 357.5 ភាគរយ ​ ំ ន ធៀប​ បញ្ជាក់ថា ​ កម្ពុជាមា ទាក់ទាញ​ ​ នភាព​ ែ ្លាំងឡ កាន់តខ ​ ម្រាប់​ ​ ើងស ​ ្នាំមុន​ (មើល​ នឹងឆ ចំណោម​ ប្រអប់ 2)។ ក្នុង​ ​ ចំនួនភ្ញៀវ​ ទេសចរ​ វិនិយោគិនចិនមា វិនិយោគិន (ចិន) ដោយចំណែក​ ចំនួនក ​ ន​ ​ ើន​ ​ ែលមក​ អន្តរជាតិសរុបដ ​ កម្ពុជា​ ភ្ញៀវ​ កំសាន្តនៅ បរទេស​ ទេសចរ​ ឡើងធ ​ ៀបនឹងច ​ ំនួនភ អន្តរជាតិស ​ ​ ្ញៀវ​ ​ ៊ីសង្វាក់​ ​ រុប។ ចំណុចនេះស មកកំសាន្ត​ ដែល​ នៅ​ កង ុ្រ ភ្នព ំ ញ តប េ (និង​ ំ ន់ជវ ំុ ញ ិ ) កើនឡើង​ ដល់ នឹ ង ​ គ្នា​ ចំ ណែ ក ​ កំ ណើ ន ​ ចូលការ​ លំ ហូ រ ​ ពីបរទេស​ វិនិយោគផ្ទាល់​ នៅឆ្នាំ 2019 ក 50 ភាគរយ​ ​ ី 46 ភាគរយ​ ​ ើនព នៅឆ្នាំ 2018។ (ចិន) ដែលបា ​ ន​ ្រ​ ល់​ គាំទដ សកម្មភាព​ កំណើនវិស័យសំណង់​និង​ ើ នះ កំណន ត​ េ គឺដោយសារ​ មា ែ ន​ ភៀ ទស ្ញ វ​ េ ចរ​ កាន់តច ែ ន ចល ើ្រ ​ មក​ ូ ​ ពាណិជ្ចកម្ម និងការ​ វិនិយោគ​ ​ ំពុងក ដែលក ​ ើនឡើងថ្មី​ ចេញពី​ ​ ើម្បីធ្វើជំនួញ។ កម្ពុជាដ ​ ុន​ សហគ្រាសធ តូច និងមធ្យម​ ចិន ដែល​ ផោត ចម្បង​ ្ត ជា​ លសើ​ ម្ភារ​ ណាក៏ដោយ យ៉ាង​ ភ្ញៀវទេសចរដែល​ ​ មកទស្សនា​ ប្រាសាទ​ សង្ហារឹម សម្ភារកា សំណង់​ គ្រឿង​ ​ គ្គិសនី​ ​ រិយាល័យ​ និងសម្ភារអ វត្ត​ អង្គរ​ បាន​ថយចុះ 8.3 ភាគរយ ​ ធៀបនឹងឆ ​ ាំម ្ន ុន​នៅរយៈពេល ុ ផ្ទះ​ ក្នង ដលែ ​ បម​ ឱ ើ្រ យអចលនទព ្​ ្​ ្រ យថៗី្ម ​ ដល សាងសង់​ ែ បាន​ ឡង ើ ។ ​ ្នុងឆ្នាំ 2019។ ចំនួនភ្ញៀវ​ 6 ខែដំបូងក ទេសចរអន្តរជាតិដែលម ​ ក​ នៅតមា ា ព ែ ន​ សក្តន យង ុ ល​ ចន ា៉ ​ ក្នង ើ្រ ​​ ុ ​ វសិ យ ទស ័ ​ ដល េ ចរណ៍​ ែ ​ ដល់ព ​ ្រលានយន្តហោះ​ ​ ៀមរាប បានថយចុះជា អន្តរជាតិស ​ លើក​ មិនទាន់បានប្រើប្រាស។ ់​ ក្នុងរយៈពេល 6 ខែដ ​ ្នុងឆ្នាំ 2019 ​ ំបូងក ូ ​ ដំបង ពកា ចាប់​ ី រ​ កត វប ើ មាន​ ិ រ ិ ត្តហិ ញ្ញវត្ថ​ ស ុ កល​ ឆំា្ន 2008/2009។ ​ ទួលបាន​ កម្ពុជាទ ទេសចរ​ ភ្ញៀវ​ ​ រុប 3.34 លាន​ អន្តរជាតិស នាក់​ ទេសចរ​ ចំនួនភ្ញៀវ​ ​ កកាន់ខេតស ដែលម ថយចុះ 5.5 ្ត​ ៀមរាប​បាន​ ប៉ុនត ្តែ​ ួលេខនេះស ្មើ​ ឹងចំនួនត្រឹមត ​ ន នច ​ ែ​10.5 ភាគរយ​ ៃ​ ំនួនភ្ញៀវ​ នៅអំឡង ភាគរយ​ ឆ​ ុ ​ ំា្ន ះ រហូត នោ ​ ដល់​ ខែ មិថនា ុ ឆ្នំា 2019 បើធ ​ ៀប​ ចូលមក​ អន្តរជាតិសរុប​ ដែល​ ​ ំងប ប្រទេសទា កម្ពុជា ​ ីក្នុងតំបន់ (​ ​ ំណើនច នឹងក ​ ំនួន 6.5 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2018 និង 2០.8 ភាគរយ​ ​ ៃ)។ ក្នុងអំឡុងព វៀតណាម និងថ ប្រទេសថៃទទួល​ ​ េលដូចគ្នានេះ ​ ចំណែក​ នៅឆ្នាំ 2017 (រូប 8)។ ក្នុង​ ចំនួនភ្ញៀវ​ ទេសចរ​ អន្តរជាតិ​ ភ្ញៀវទេសចរ 19.7 លាននាក់ ចំណែក​ បាន​ ​ ៀតណាម​ ប្រទេសវ ុ ចំនន ដែលមកកាន់កម្ពជា ទស ួ ភ្ញៀវ​ ល​ េ ចរដែ​ មក​ កសា ំ ន្ត​ នៅ​ សៀមរាប​ ​ នភ្ញៀវ​ ទទួលបា ។ ការ​ ទេសចរ 8.5 លាននាក់​ កាន់តែ​ វិនិយោគ​ ថយចុះ​ 40.4 ភាគ​ បាន​ នៅឆ្នាំ 2019 ធៀប​ រយ​ ​ ំនួនកើន​ នឹងច ច្រើន​ លើ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ ការផ្តល់​ សាធារណៈ​ ទេសចរណ៍​ គ្រប់​ ធៀបនឹងឆ ឡើង​ 47.3 ភាគរយ​ ្ន ុន នៅឆ្នាំ 2018។ បើទោះជា​ ​ ាំម ល្អប្រសើរ​ ទន្ទឹមនឹងកា គ្រាន់ និងមានមុខងារ​ បង្កើនកិច្ចសហ​ ​ រ​ ​ មួយ​ មិនទាន់អាចទាញសេចក្តីសន្និដ្ឋានណា បាន ថយចុះ​ ការ​ ប្រតិបត្តិការ​ រវាងគ្រឹះស្ថានពា គ្រឹះស្ថានសា ​ ណិជ្ជកម្ម និង​ ​ ​ ធារណៈ​ ភ្ញៀវ​ នៃចំនួន​ បរទេស​ ទេសចរ​ មក​ ទស្សនា​ ប្រាសាទ​ អង្គរ​ អាច​ វត្ត​ ចា ា បា ហាក់ជាកត្ត​ ំ ច់​ ដម ្​ ើ បី ញ​ ទា ្រ បយោ ជន៍​ ទផ ្ រ​ ី សា ទស ដល េ ចរណ៍​ ែ ​ ​ ​ បង្ហាញថា តំបន់ប ​ ្រាង្គប្រាសាទ​ នៅ​ ខេតស ធ្លាបជា ្ត​ ៀមរាប ដែល​ ់​ ​ កំពង ុ​ រីកច ​ ម្រើនន ​ េះ ច្រកទ ដែលស្ថិតនៅ​ ​ ្វារ​ នប ​ ម្ពជា ៃ​ ្រទេសក ុ ​ ។ ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ​ ទិសដៅ​ ដធ ​ កម្ពុជា ៏​ ំបំផុតនៅ លែងអា ​ ​ ច​ ឧទាហរណ៍​ ​ ផន វន ែ ការ​ ិ ិ យោ មាន​ គដ៏ធំ (2016-2020) ដែល​ ទឹក​ ភ្ញៀ វ​ ទាក់ ទា ញ​ ដោ យ​ ទេ ស ចរ​ ប ន្ថែ ម បាន​ គ្មា ន ផលិ ត ផល​ ទៀត​ បក ្រា ់ 24.0 ពាន់លានដុលរ កង ា្ល (​ នោះថវិការដ្ឋ​ ុ្ន ​ មាន 8-10 ភាគរយ)​ ​ ំពុងស ហើយ។ ក្នុងស្ថានភាពនេះ អាជ្ញាធរកម្ពុជាក ​ លើ​ ​ ិក្សាទៅ ុ ​ កំពង តវូ្រ បានអនុវត្ត​ ដោយ​ ្រ ស បទ វៀតណាម​ ដើមប េ ​ សា ី ងសង់ និង​ ្​ មស ផែនការ​ ់​ិស័យ ទេសចរណ៍នៅ េ​ ម្រាបវ ​ ​ខេតស ្ត​ ៀមរាប​ និង​ ើ ន ធ្វទំ ប ើ ​ កម្ម​ ហដ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ័ ​ដ ្ធ ក ឹ ជញ្ជន េ ចរណ៍​ ូ និងទស នៅតាម​ ពី ​ បានកំណត់​ ទេសចរណ៍​ ផលិតផល​ ថ្មីៗដែលមានសក្តានុពល​ បណ្តាខេត្ត​ ដែល​ មាន​ ទាក់ទាញ​ ទីតាំង​ សំខាន់ៗ10។ ទេសចរណ៍​ ពិសេសនៅ ជា​ ​ ​ ូ​ ែន តំបន់ទ ភ្នំគល តំបន់ដែលស្ថិតនៅ ​ ន្លេសាប​ និង​ ​ ​ បង្កបង្កើនផល​ ការ​ តយ៉ាវជា យឺ​ ​ ងមុន បណ្តាលមកពី​ ​ ្រាងប ក្នុងប ្គ​ ្រាសាទ​ អង្គរ។ ​ ទោះជាយ៉ាងន ​ េះក្តី អាចថា​ ចាំបាច់ត ​ ​ ្រូវ​ ធាតុអា ស្ថានភាព​ ​ កាសមិនអនុគ្រោះ ការ​ មាន​ បន្ថែមទ វិនិយោគ​ លហ ​ ៀត​ ្ឋ ចនាសម្ព័ន្ធ សេវា និង​ ើ​ េដារ ិ ផ ស្ថតិ វ ​ បង្ហញ ូ្ល ការ​​ បង្ក​ ា ថា ការ​ បង្កន ើ ផ ​ ល​ សវ ​សសា ូ្រ វ ​ ន ្ ឆ េ និង​ ំា្ន ះ ​ ល​ ផលិតផ ទេសចរណ៍។ ​ ំណាឧ ដំណាំបំពេញបន្ថែម និងដ ភាព​ ំ​ ស្សាហកម្ម​ មាន​ យឺតយ៉ាវ​ ភ្ញៀវ​ ជិត​ពាក់កណ្តាលនៃ​ ប្រទេសក ទេសចរចិន ចូលមក​ ​ ម្ពុជា​ ឆ្នាំមុន11។ គិត​ ជាង​ ី​ ង្កបង្កើនផល​ ត្រឹមខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2019 ផ្ទៃដប ដើម្បីធ្វើជំនួញ ​ស្សាកើនឡើងដ ស្រូវវ ហិកតា​ ដែលជាបរិមាណ​ ​ ល់ 2.1 លាន​ ឆមាស​ នៅ​ ទម ួ ក្នង ី យ ភៀ ុ ឆ្នំា 2019 ​ ្ញ វ​ មកពីច ​ន ួ ​ ិ ចំនន 42 ភាគ​ ទាបជាងទំហផ ំ​ ៃដ ្ទ ប ​ ង្កើនផល​ ី​ ង្កប ឆាំ្ន 2018 ចំនួន 0.13 លាន​ 10 សេចក្តីសម្រេច​ លេខ 201/QD-TTg ចុះថ្ងៃទី 22 ខែ មករា ឆ្នាំ 2013 អនុម័តផ ​ ែនការ​ មស អភិវឌ្ឍវ ​ិស័យទេសចរណ៍វៀតណាម​ េ​ ្តីពីការ​ រហូត ​ ដល់ឆ្នាំ 2020 ដោយមានចក្ខុវិស័យរហូតដល់ឆាំ្ន 2030។ 11 របាយការណ៍​ ី​ិស័យ​ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2019 ស្តីពវ កសិកម្ម ជលផល និងរ ុ ្ខាប្រមាញ់ ចុះថ្ងៃទី 16 ខែ សីហា ឆ្នាំ 2019 របស់ក្រសួងក ​ក ​ សិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និង​ នេសាទ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 16 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ។ ទំហំនេះស្មើនឹង​ 81.8 ភាគរយ​ ហិកតា​ ៃ​ ល​ នគោ ដៅរបស់​ ទិន្នផល ចំណែកស្រូវ​ 0.16 លាន​ តោន​ ពកា ទទួលបាន​ ពង្រីក​ ី​ រ​ ​ យ៉ាងណាក៏ដោយ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ អាជ្ញាធរកម្ពុជា។ ប្តេជ្ញាចិត្ត​ បាន​ ឆ្នាំ 2018 ការ​ ផ្ទៃដីដាំដុះ (រូប 11)។ ដូច្នេះ នៅ​ ​ ៃ​ កើនឡើងន ការ​ ក្នុងការបង្កើន​ ​ ំណាំ​ បង្កបង្កើនដ កសិកម្ម​ ី​ ម្រេច ដើម្បស ​ បាន​ ទិន្នផល​ បង្ហាញ​ ពី​ ប្រើប្រាស់​ ការ​ ចូល​ ធាតុ​ កាន់តែ​ កសិកម្ម​ ប្រសើរ ដៅនៅឆ្នាំនេះ​ តាមរយៈការផ្តល់​ គោល​ ផ្សព្វផ្សាយ​ សេវា​ កសិកម្ម​ ឬ​ កាន់តែមាន​ ប្រសិទ្ធភាព​ ។ ទិន្នផល​ ប្រាំង និងស ស្រូវ​ វស្សា ​ ្រូវ​ ​ ោ លើផ​ ដែលផ្តត ដ ៃ្ទ ​ ដា ី ដ ំ ះដល ុ​ តៀ ែ ​ ្រ មជាសច ្រេ ​ ្រា ​ សមប ់ រ​ កា បង្ក​ បង្កន ើ ​ រៀងគ្នា ប៉ុន្តែ ​ កើនឡើង​1.7 ភាគរយ និង 1.0 ភាគរយ ​ កំណើន​ រាយការណ៍ វិធានការ​ ផល។ ជាពិសេស តាមការ​ ​ ្រូវ​ មួយចំនួនត ការ​ បង្កប ​ ង្កើនផ ប្រចាឆ ​ លស្រូវ​ ំ​ ្នាំ បែងចែកជាពីរ គឺ​ កំណើនចំនួន យក​ បាន​ ​ ើម្បស មកអនុវត្តដ ី​ ម្រេចគោ ​ លបំណងនេះ​ ដោយវិធាន​ ក្រោយ​ 4.1 ភាគរយ​ ុ​ កល​ធៀបនឹងក វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថស ​ ំណើន 8.3​ ទាង ការ​ បណ្តះ ំ នោះរួមមាន ការ​ ា ​ ុ បណ្តល ផសា មន្រី្ត និងកសិករផ្សព្វ​ ្ យ​ មុនវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថស ភាគរយ​ ។ ុ​ កល​ ​ ំចេញ​ កម្ពុជានា ​ ្រូវ​ អតិរេកស ផលិត​ ការ​ គប ់ ជ ្រា ព សវ ូ ការ​ ្រា ជវ ្រា និងអភិវឌ្ឍន៍​ការពង្រក ី ក​ សិកម្ម​ ​បស់ខ្លួនត អង្កររ ែ​ ្រមាណ 17 ភាគរយ​ ​ ប ់​ ​ ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងទម្រងជា សម្រាបផ ជាប់កិច្ចសន្យា​ក៏ដូចជា ទីផ្សារ​ កសិកម្ម។ ការ​ ់​ លិតផល​ ​ ច្ចុប្បន្ននេះ ផលិតកម្មដ អង្ករ។ មកទល់ប ​ ី (13.5 លាន​ ​ ំឡូងម ើ ផលសវ បង្កបង្កន ូ្រ ​ នៅតែ​ ដរ ា៉ សំខាន់​ ើ តួនាទីយង កង ុ្ន ​ វស ិ យ ័ ​ កសិកម្ម​ នាំចេញ​ តោន) ត្រូវបាន​ ដោយ​ មិនកែច12 ៃ្ន ​ ​ េះប ។ ចំណុចន ​ ង្ហាញថា​ វាមាន​ នៅកម្ពុជា​ព្រោះ​ ​ ្រមាណ​ ចំណែកប ​ ណ្តាលន ពាក់ក ​ ៃ​ផសស កម្ពុជា​ នៅតែ​ ទទួលបាន​ អាច​ ជាច្រើន​ តម្លៃបន្ថែម​ ប្រសិនបើ​ បង្កបង្កើនផលស្រូវវ កសិកម្ម។ ការ​ ​ស្សាមាន​ 75 ភាគរយ សល់​ កម្ពុជា​ អាច​ កែច​ ទ ្នៃ ំនិញក ​ ំខាន់ៗរ ​ សិកម្មស ​បស់ខ្លួនបាន (ឧ. ស្រូវ បង្កបង្កើនផលស្រូវប ពីហ្នឹងគឺជាចំណែកនៃការ​ ​ ្រាំង។ ​ ំឡូងម និងដ ​ ី) មុនពេលនា ​ ំចេញ ជា​ បើទោះបី​ ធព ការ​ ្វើ​ ិពិធកម្ម​ បង្កបង្កើនផលស្រូវស ការ​ ​ ម្រាប់ឆាំ្ន 2018 កើនដល់ 10.8 កសិកម្មផ្សេងទៀត​ ដូចជា ចេក និង​ ផលិតផល​ ស្វាយ សម្រាប់​ តោន ឬស្មើនឹង 3.5 ភាគរយ ​ លាន​ ​ ្នាំមុន​ (រូប 10)។ ធៀបនឹងឆ ការ​ នាំចេញ បង្ហាញ​ ពស ល្អប្រសើរម ី​ ញ្ញា​ ​ ្តី។ តម្លៃបន្ថែម​ ​ ួយចំនួនក តោន លើស​ នេះជាកំណើន 0.37 លាន​ បង្កបង្កើនផលស្រូវ​ ការ​ ដុលន ​ ផ ៃ​ លិតផល​ ក្នុងតម្លថ កសិកម្ម (​ ​ កត្រឹម 1.2 ៃ​ េរ) ថយចុះម ទោះបីជា នៅឆ្នាំ 2017 បើ​ ​ រ​ងផលប៉ះ​ ពាល់ដោយសារ​ គ្រោះ​ ​ រាំង​ នៅឆ្នាំ 2018 ដោយរួមចំណែកត ភាគរយ​ ដល់​ ​ ែ​ 0.24 ភាគរយ​ ​ ក់កណ្តាលរ ស្ងួតពា ​ដូវ​ និងគ្រោះជំនន់នៅ ​ តាម​ តំបន់ម ​ ​ ួយចំនួន​ ​ ឆ្នាំ 201813។ ផលិតកម្មកៅ កំណើន ផសស ពិតនៅ ​ ស៊ូ និង​ បរិមាណ​ ក្នុងប្រទេស។ ក្នុង​ ​ លស្រូវប កំណើនផ ​ ្រមាណ 0.37 ដំឡូងមីក ​ ៏កើនឡើងផ ្ន ុន​ ក ​ ងដែរកាលពីឆាំម ​ ើនចំនួន​ 16.6 តោន​ លាន​ តោន​ នេះ ស្រូវ 0.21 លាន​ ​ ទទួលបា​ នពីកា ​ រ​ បង្កើន​ ​ ៀងគ្នា។​ ភាគរយ និង 2.6 ភាគរយ រ រូប 9 ៖ ការមកដល់របស់ភ្ញៀវទេសចរតាមផ្លូវអាកាស និងចំនួន រូប 10 ៖ ផលិតកម្មស្រូវប្រចាំឆ្នាំ ភ្ញៀវដែលមកធ្វើជំនួញនៅកម្ពុជា (គិតជាលានតោន) (ភាគរយប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) រដូវវស�� រដូវ���ំង 40 ចំនួន���វ��លមក��ើជំនួញ (�គរយ��អ�កមកដល់សរុប) �គរយ�����ល�ៀបនឹង���ំមុន �ង���ំ ចំនួន���វមកដល់�ៀម�ប�មផ��វ��ស (���ំ�ៀប���ំ) 12 10 35 ចំនួន���វមកដល់ភ�ំ��ញ�មផ��វ��ស (���ំ�ៀប���ំ) 30 10 8 25 8 6 20 15 6 4 10 4 2 5 0 2 0 -5 0 -2 -10 2013 2014 2015 2016 2017 2018 មិថុ�-19 ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា 12 ក្រុម​ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅ​ ​ ុងក ហុងក ​ិនិយោគ​ ​ ំពុងវ លើការ​សាងសង់រោ ​ ងចក្រងក​ ែចៃ​្ន ំឡូងម ដ ​ ី។ 13 របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ 2018 សមិទ្ធផល និងច ​ ​ ​ ំណុចដៅ ​ សិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងន ឆ្នាំ 2019 ក្រសួងក ​ េសាទ ខែ មីនា ឆ្នាំ 2018។ 17 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ ្រចាំឆ្នាំ (ពាន់ក្បាល) តារាង 1 ៖ ផលិតកម្មសត្វប ​ ត្វ (​ បសុស ​ ្រូក) គោ ក្របី និងជ ី (មាន់ និងទា បសុបក្ស​ ​ ) សរុប​ ​ ្នាត​ កសិដ្ឋានគ្រួសារ​ កសិដ្ឋានខ សរុប​ សរុប កសិដាន ្ឋ គ្រួសារ កសិដ្ឋានខ ​ ំ​ ​ ្នាតធ សរុប (%) ធំ​(%) នឹងឆ (ធៀប​ ​ ាំម ្ន ុន) (%) (%) ​ ឆ្នាំមុន) (ធៀបនឹង ​ 2013 6,487 96.8% 3.2% 27,316 77.6% 22.4% 2014 6,338 96.6% 3.4% -2.3% 31,584 81.1% 18.9% 15.6% 2015 6,197 96.0% 4.0% -2.2% 34,519 77.3% 22.7% 9.3% 2016 6,414 94.3% 5.7% 3.5% 35,733 79.5% 20.5% 3.5% 2017 6,555 90.1% 9.9% 2.2% 36,170 79.2% 20.8% 1.2% 2018 6,177 88.4% 11.6% -5.8% 38,094 76.0% 24.0% 5.3% ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា សក្តានុពលជាច្រើន​​​ មាន​ ដែលមិនទាន់បានប្រើប្រាស់ក្នុងការ​ ធព ចុងក្រោយនេះ ការ​ ផលិតកម្មផលិតផល​ ​ ្វើ​ ិពិធកម្មឆ្ពោះទៅរក​ ពិពិធកម្មផលិ ធ្វើ​ ​ ង្រីកផ ​​ តផលកសិកម្ម​ និងព ​ សុសត្វ​ ​ លិតកម្មប សត្វ​ (និង​ វារីវប្បកម្ម) មាន​ យឺត​ ល្បឿន​ មានការ​ ដោយ​ ថយចុះ​ សារ​ ដោយ​ តក ​ ម្រូវទីផ្សារ​ ែ​ ំណើនត ផលិតផល​ សត្វ នៅ​ ពេលដ ​ ែល​ បសុសត្វ​ ទាំង​ ផលិតកម្ម​ កសិដាន នៅ​ គ្រួសារ និង​ ្ឋ ជាលក្ខណៈ​ ់​ ំណូលគ ប្រាកច កើនឡើង។ ​ ្រួសារ​ ​ ប ​ ការកើនឡើងន ៃ​ ្រាកច ់​ ំណូល ​ ្នាតធ កសិដ្ឋានខ ​ មា ​ ំ​ ទោះបីជា ​ ម្រូវការ​ និងតម្លៃក្តី ​ នកំណើនត នគរូបនីយកម្ម​រួម​ និង​ នង ភាពរីកចម្រន ឹ ​ ើ ​ ា៉ ឆា យង ​ ប់​ រហ័ស​ ន​ៃស វ ័ ​ ិ យ ​ លនយោបាយជាតិដ (តារាង 1)។ ដូច្នេះ គោ ​ ​ ​ ែលមានចំណុចដៅ ធ្វើឱ្យមាន​ ទេសចរណ៍​ បាន​ ​ ម្រូវកា កំណើនត ផលិតផល​ ​ រ​ សត្វ។ ច្បាស់លាស់​ ដើរ​ អាច​ ​ ្នុងការ​ តួនាទីសំខាន់ក ការ​ ជំរុញ​ វិនិយោគ​ ក្នុងស នៅ​ នេះត ​ ្រុក​ចំណុច​ បាន​ ​ ្រូវ​ ឆ្លុះបញ្ចាំង​ ដោយ​ ការ កើនឡើង​ វិស័យ​ ដោយ​ ពង្រីកផ សាធារណៈ និងឯកជន​ និងការ​ ​ លិតផល​ ​ ន្ទស្សន៍ត នៃស ៃ​ ្នកប ​ ម្លអ ​ ប ្រើ​ ្រាសស ់​ ម្រាបផ សត្វ ់​ លិតផល​ ដូចជា សត្វ ដែលទទួលបានការគាំទព ្រ ​ ី រិយាកាស​ ប នយ ័ កម្ម​ ិ ត លស ្រា ់​ ្អ មប ្វ​ សត​ គោ បសុបក្សី ត្រី និង​ អាហារ​ សមុទ្រ​ ខណៈដែលស ​ ន្ទស្សន៍​ នាំចេញ។ ពាណិជ្ជកម្ម និងការ​ ​ តម្លអ ​ ្រើប្រាសស ៃ​ ្នកប ់​ ម្រាបគ ់​ ្រាបធ ់​ ុញ្ញជាតិ ដូចជា អង្ករ នៅ​ តែ​ ុ ​ កម្ពជាគជាបទ ឺ ​ ្រ ស េ ​ ំ ល នាច ផលិតផល​ ូ ​​ ើ្រ ​ សត្វចន ជាង​ ច នា​ េ ។ ំ ញ ចុះ (​ ថយ​ នេះ​ រូប 12)។ ករណី​ កើតឡើងច ក៏​ ​ ំពោះ​ កា ​ រនាំចេញ​ អាជ្ញាធរកម្ពុជាប នៅឆ្នាំ 2018 ​ ថា កម្ពុជានា ​ ៉ាន់ប្រមាណ​ ​ ្រូក ​ ំចូលជ ផងដែរ តកា ដោយសារ​ ែ​ រកើនឡើងន ​ ប ៃ​ ្រជាជន​ វណ្ណៈកណ្តាល​ នាំចូលមា (រស់) 630,000 ក្បាល​ និង​ ចំនួន 37 ​ ន់ និងទាសរុប ​ អាសី៊ និង​ នៅ​ ចន ា ណាក៏ដោយ ក្នង ិ ។ យ៉ង មយ ុ រយៈពេល​ ួ ​ ទសវតស ្ រ៍​ ក្បាល​ ព្រោះកម្ពុជាអា លាន​ ់​ នតែ ​ ចផ្គត់ផ្គងបា 81 ភាគរយ​ រួមចំណែក​ រូប 11 ៖ ការ​ ដល់ក ​ ំណើនផលិតកម្មស្រូវស ​ រុប​ ​ ម្លៃ​ រូប 12 ៖ សន្ទស្សន៍កំណើនត ់​ សាច់មាន់ អ្នកប្រើប្រាស- (​ ​ លា គិតជា តោន) ​ ន​ ​ ហារ​ សាច់គោ និងអា សមុទ្រ​ ប្រែប្រួលធ សន្ទស្សន៍ថ្លៃទំនិញ (ភាគរយ​ ​ ាំម ​ ៀបនឹងឆ ្ន ុន) ំ ធ�ី �មទំហដី �មទិន�ផល អង�រ��ខ 1 �ច់� �ច់�ន់ 0.80 ផលិតកម���ូវ ��ី ��រសមុ�� 16 0.60 14 12 0.40 10 0.20 8 6 0.00 4 -0.20 2 0 មក�-14 មិថុ�-14 វ�ច�ិ�-14 េម�-15 ក���-15 កុម�ៈ-16 កក��-16 � 16 ឧស�-17 តុ�-17 មិ�-18 សី�-18 មក�-19 មិថុ�-19 -0.40 -2 ធ�- 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 18 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ូ្រ ការ​ នៃតមវ សត្វ​ ផលិតផល​ ុ សរុបប៉ណះ ោ្ណ 14 ​ ។ ក្នង​ រាង​1 ផលិត​ ុ តា មិនមែនជាអ្នកក្រីក្រទទួលបា 2009-2013 ឡើយ។ ប្រជាជន​ ​ ន​ ​ សុសត្វជា កម្មប បាន​ ​ រួម​ ថយចុះ 5.8 ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ 2018។ បយោ អត្ថ​ ចន ្រ ជន៍​ ើ្រ ​ ជាង​ ព​ី ណ ក ើ សដ ំ ន េ ក ្ឋ ច ិ នៅ ្ច ​ អឡ ុ ​ ំ ង ឆំា្ន 2009-2013 កំពុង​ កម្ពុជា​ ការ​ ងាកចេញពី​ គោក្របីជា​ ចិញ្ចឹម​ សត្វ​ ពាហនៈ​ ទៅជា​ ការ​ ចំណែក​ ុំ​ ន​ កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅទីប្រជមា ​ ដែល។ កម្រិតដ ​ បង្កត ការ​ ា ​ព ូ យក​ ់ ជ ុ ​ សាច់​ ។ ប៉ន ​ សុបក្ស​ ែ្ត ផលិតកម្មប ី នកើន​ បា ឡងើ ​ ប្ រាក់ ​ កំ ណើ ន ​​ គឺ ​ ចំ ណូ ល ពី ការងារ​ ជា​ ច លករ​ ដ៏ សំ ខាន់ នៃការ​ ចំនន ួ 5.3 ភាគរយ​ កាល​ ពឆី ម ុ ។ យ៉ង ំា្ន ន ា ណាក៏ដោយ ទាំងផ ​ លិត​ កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា។ បំបែកស ការ​ ប្រាក់​ ​ មាសភាគ​ ​ សុសត្វ និង​ កម្មប ី​ ្រង់ទ្រាយធំ មានកំណើនយ បសុបក្សទ ​ ឺត។ 5 ចំណូលប ​ ង្ហាញថា ចំណូលពីប្រាកឈ ​ ំណូលព ់​ ្នួល និងច ​វី​ិស័យ​ នប ឆ្នាំកន្លងមក ចំណែក​ បសុបក្សដ ៃ​ សុសត្វ និង​ ​ ្រូវបា ី​ ែលត ​ ន​ កសិកម្មដ ​ ែលមិនមែនជា​ ្រាក់ឈ្នួល​ ជា​ ​ ប ដ៏សំខាន់ន ចលករ​ ៃ​ រ​ ​ កា ់​ ្រាយ​ ចិញ្ចឹមជាទ្រងទ ​ ឺតៗ​ ធំ​ មានកំណើនយ ​ ចំនួន 11.6 ភាគរយ កាត់បន្ថយភាពក្រនៅ ី កម្ពជា ុ ​ ុ ឆ្នំា 2009-2017 ដែលភា នៅអំឡង ​ គ​ រៀងគ្នា នៃផ និង 24.0 ភាគរយ​ ​ រុបនៅ ​ លិតកម្មស ​ ឆ្នាំ 2018 ច្រើន​ ដោយសារ​ តែ​ ប្រាក់ឈ្នួលជា​ កំណើន​ កម្មករ​ មធ្យមសម្រាប់​ ​ ៀងគ្ននៅ កើនពី 3.2 ភាគរយ និង 22.4 ភាគរយ រ ឆ្នាំ 2013។ ា​ ​ និយោជិតម ​ ្នាក់ និងប ​ ្រាក់ចំណូលព ​ផ ​ ិនមែនកសិកម្មស ី​ ្នែកម ​ ម្រាប់​ ថយចុះ​​ ការ​ បន្តដាក់សម្ពាធ​ខ្លាំង​ តម្លៃទំនិញ​ លើ​​ ការនាំចេញ​ ម្នាក់ៗ។ ប្រាកច មនុស្សពេញវ័យ​ ​ ្នែកម ់​ ំណូលពីផ ​ ិនមែនការងារ​ ក៏​ កសិកម្មរបស់ក ទំនិញ​ ​ ម្ពុជា។ ក្រៅពីនេះ គណៈកម្មការ​ អឺរ៉ុប​ បាន​ បាន​ រួមចំណែកជាវិជ្ជមាន​ កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ​ ដល់ការ​ ផងដែរ​ ​ េញវិធានការ​ ដាក់ច លអ ការពារ​ ​ ម្ពុជា15។ ផ្ទុយទៅវិញ ចិន​ ើ​ ង្ករក ប៉ុន​ កា ្តែ រ​ ​ ន​ រួមចំណែកនេះមា ​ បជាងនៅអំឡុងឆ្នាំ 2013- កម្រិតទា បង្កន បាន​ ​ ូតានា ើ​ ក ​ ម្រាបក ​ ំចូលអង្ករស ់​ ម្ពុជាទៅ 400,000 តោន​ 2017។ ពច នៅឆ្នាំ 2019 កើន​ នៅឆ្នាំ 2018។ ស្ថិតិ​ ី​ ំនួន 300,000 តោន​ សារៈសំខាន់ន ​ ប ៃ​ ្រាកច ​ ីផ្នែកម ់​ ំណូលព ​ ិនមែនការងារ​ ខុសគ្នា​ បង្ហាញថា ​ ផ្លូវការ​ ​ ង្ករស ការនាំចេញអ ​ រុប​ កើនដល់​ 0.25 លាន​ ខ្លាំងរ ​វាង​ ​ ីជនបទ។ នៅទីប្រជជ ទីប្រជុំជន និងទ ថយចុះ​ ុំ​ ន ការ​ នៅឆ្នាំនេះរ តោន​ ​ ដល់ខែ មិថុនា​ ឬ​ ​ហូត ស្មើនឹងអ ​ ត្រាថយចុះ​ 3.5 ់​ ំណូលពីផ្នែកម ប្រាកច បង្កើនអត្រាភា ​ ិនមែនការងារ​ បាន​ ​ ពក្រីក្រ​ ធៀបនឹងឆ ភាគរយ​ ​ គិត​ ​ ្នាំមុន។ ជាត ​ ម្លៃវិញ ការនាំចេញអង្ករមា ​ ន​ នឹងប្រាកច នៅចន្លោះឆ្នាំ 2009 និង 2013 មុន​ ​ េះបាន​ ់​ ំណូលន ដុល្លារ​ ឬ​ ទំហំទឹកប្រាក់ 200 លាន​ សន ​ ំណើន 9 ភាគ​ ្មើ​ ឹងក រយ​ កើនឡ ​ ើង​ និងជ ​ ពក្រីកនៅ ​ ួយកាត់បន្ថយភា ​ ាំ​ ្រ​ អំឡុងឆ ្ន 2013- ​ ាំម ធៀបនឹងឆ ្ន ុន។ 2017។ ប្រាកច ់​ ំណូល​ ពីផ្នែកម ​ ិនមែនកា បាន​ ​ រងារ​ ​ ​ កើនឡើងនៅ ​ នបទ​ ដោយ​ ទីជ ​ ត់បន្ថយភាពក្រីកក បានរួមចំណែកកា ្រ​ ្នុងអំឡុង​ ​ ត់បន្ថយភាពក្រីក្របាន កម្ពុជាបន្តកា ពរ ទាំង​ េ ។​ ី នះ បក ់ ញ្ញើ ដែលជា​ ្រា ប សមាសភាគ​ រង​ ន​ៃ ក ប ​ ់ ណ ្រា ច ូ ​ ំ ល អាជ្ញធ ​ ា រ​ ុ កំពង កម្ពជា ុ ធ្វកា ើ រ​ប៉ន ា ប ្រ ណលើភាពក្រក ់ មា សមប ី ្រ​ ្រា ់​ ​ ិនមែនការងារ​ នៅតែ​ ពីផ្នែកម ​ ពក្រីកទា ជួយកាត់បន្ថយភា ្រ​ ំងនៅ​ ុ ឆ អំឡង ​ ំា្ន 2015-2017​ហើយលទ្ធផល​ ជា​ បឋម​ បង្ហញ ​ ក្រី​ ា ថា ភាព​ ្រ ជ ទីបជ ។ ចំណក ំុ ន និងទីជនបទ​ នប ែ ​ ្រា ប ៃ ក ់ ញ្ញ​ ក ើ ង បក ុ្ន ​ ច ់ ណ ្រា ​ ូ ​ ំ ល ​ ន្តថ ក្រប ​ ​ យចុះ។ ​ ត់បន្ថយភាពក្រីក្របាន ទោះជាកម្ពុជាបន្តកា ​បស់គ្រួសារ​ កើនឡើងព សរុបរ នៅឆ្នាំ 2009 ដល់​ ​ ី​ 3 ភាគរយ​ ភាព​ វឌ្ឍន​ ​ ដ នៅអំឡុងឆ្នាំ 2013-2017 មិនសូវល ​ ំឡុងឆ ្អ​ ូចអ ​ ្នាំ​ នៅឆ្នាំ 2017 ក្នុងចំណោមគ្រួសារ​ 12 ភាគរយ​ ្រ​ ំផុត។ ការ​ ក្រីកប សិក្សារ រូប 13 ៖ លទ្ធផល​ ​ ិស្ស​ថ្នាក់ទី 6 ​បស់ស រូប 14 ៖ អត្រា​ កើតជំងឺក្រិនល ​ ​ ក អាយុ​ ើ ុមារ​ ក្រោម 5 ឆ្នាំ ឆាំ្ន 2017) (ភាគរយ​ (ភាគរយ) �����រ គណិតវ�ទ�� 2010 2014 60 65 62.2 62.3 51.1 50 44.4 60 57.1 39.9 41.9 39.3 55.4 40 37.1 55 34.2 �គរយ (%) 52.4 32.4 31.7 �គរយ (0-100%) 49.9 29.1 50 48.2 30 23.1 48.1 58.5 58.6 20 18.5 45 42.3 48.7 47.9 51.7 40 46.2 48.0 10 44.6 40.4 35 0 (��ី ��ុស) (ទី�ជ ំុ ន ជនបទ) Q1 � ជ Q2 Q3 Q4 Q5 សរុប �បបំផុត ទីពីរ ក���ល ទីបួន ខ�សបំ ់ ផុត ��ទ ទី�ំង � ���ន�ព��ដ�កិចសង� ម ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ​ ្ថិតិ អគ្គនាយកដ្ឋានស ប្រភព ៖ វិទ្យាស្ថានជាតិស ​និង ICF អន្តរជាតិ​ ​ ុខភាព​ បំផុត, Q5=ខ្ពស់បំផុត សម្គាល់ ៖ Q1=ទាប​ 2011, 2015។ 14 របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ 2018-2019 និងច​ ំណុចដៅ ​ ​ សម្រាប់ឆ្នាំ 2019-2020 ក្រសួងក ្ខា​ ្រមាញ់ និងនេសាទ​ ​ សិកម្ម រុកប ។ 15 ព័ត៌មាន​ សេចក្តីប្រកាស​ ​ ណៈកម្មការ​ របស់គ អឺរ៉ុប ថ្ងៃទី 19 ខែ មករា ឆ្នាំ 2019។ សូមមើល http://europa.eu/rapid/press-release_IP-19-427_ en.htm 19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ កា រួមចំណែកន ផ្ទេរប្រាកដ ៃ​ រ​ ​ រ ់​ ល់កា ​កាត់បន្ថយភា ​ ព​ ក្រីក្រ​ មាន​ ិ មប គុណវិបត្តស ្រា ក ់ មា ្រ ណ​ ុ រតូចៗ។ បមា មយ ន​ ួ ភាគបី​ ក ៃ មា ទាង ុ រ​ ំ ​ ត ំ ច ទំហ​ ូ ​ ។ ចំណច ុ នេះឆ ​ះ ំា ​ ុ្ល បញ្ចងព​ភា ី ពទន់ខ្សោយ​ នកៃ ម្មវធ ​ ិ ​ គា ី ពា ំ រ​ ​ អត្រានេះល អស់ដែលមានអាយុក្រោម 5 ឆ្នាំ​កើតជំងឺក្រិន។ ​ ើស​ ​ ធារណៈ។ សង្គមសា ​ ម្រិត​ “ខ្ពស់” នៃការ​ ពីក សុខភាព​ កើតជំងឺក្រិនដែលអង្គការ​ ពិភព​ បានកំណត់។ ក្នង លោក​ ុ ​ ំ ចណោម​ កមា ុ រ​ កន ទាង ិ្រ ​ ជាចន ំ នេះ កុមារ​ ើ្រ ​ ្ ជនបទ​ សិសស ែ ប រៀនមិនសូវពូកែ ចំណក ា​ ះ​ ​ ញ្ហកង្វ ្ភ អាហារូបត្ថម​ ក្រីក្រ​(42 ភាគរយ) ហើយ​ មកពីគ្រួសារ​ ់​ កា ប្រេវ៉ាឡ៉ងន កើតជំងឺ​ ៃ​ រ​ មាន​ របស់​ម្តាយ និងកុមារ នៅតែ​ ធ្ងន់ធ្ងរក្នុងច សភាព​ ​ ំណោម​ ិ ​ ក្រន ុ្ន ​ កង ចណោ ំ កមា ម​ អាយុ​ ុ រ​ កម ្រោ 5 ឆ្ន​ ំា ក្នង ុ ​ ំ ចណោម​ ​ គសា ួ្រ រ​ កក ្រ ី្រ ​ ក្រីក្រ គ្រួសារ​ មានអត្រាលើសជា បំផុត​​ អតក ​ ងពីរដង​(18.5 ភាគរយ) នៃ​ ុ រ​ ្រា មា សក ទោះជាលទ្ធផល​ ្ ​ ិ សា សស របស់​ ិ ស ្​ បឋមសិកសាមានភាព​ ្ ​ បស ើ​ ្រ រ ិ ក្នង ដែលស្ថត ចណោ ុ ​ ំ ផក ម​ ែ្ន ខាងលើ​ នគ ួ្រ រ​ ៃ សា កក ប ្រ ផ ី្រ ​ ុ (រូប 14)18។ ំ ត យាង ឡើង​ ច្រើន​ ពិន្ទុតេសរ ៉ ​ ​ នបទ​​ ​ ្ត​បស់សិស្សជ មានចំនួនតិច​ ​ យសារ​ អតិផរណាមានស្ថិរភាព ដោ ការ​ តែ​ ថយចុះនៃតម្លៃ​ ប្រមាណ 12 ភាគរយពិន្ទុ ធៀបនឹងពិ ជាង​ ្ទុ​បស់សិស្សនៅ ​​ នរ ​ ទី​ ​ ្រេងឥន្ធនៈ ម្ហូបអាហារ និងប ជន​ ប្រជុំ​ ។ របាយការណ៍ជាតិស្តីពីការ​ ​ វាយតម្លៃ​ ការ​ ​បស់​ សិក្សារ សិស្ស​ រកឃើញថា លទ្ធផលសិក្សារ ​បស់សិស្សថ ​ ្នាក់ទី 6 មាន​ បើទោះជា​ ​ មាន​ តម្រូវការ​ អតិផរណា​ ខ្ពស់ក្នុងស្រុក ​ អត្រា​ មាន​​ ភាព​ លប ្រ រ ្អ ស ើ​ យង ​ ង ំា្ល ​ ា៉ ខ ល​ើ ខ ម ុ ​ិ ា វជ ្ ប៉ន ្ជ គណិតវិទយា ុ ​ កមត ិ្រ ​ ែ្ត មាន​ ទាប​ បំផុតក ​ ្នុងរយៈពេល 4 ឆ្នាំកន្លះកន្លងទៅ​ ។​ នៅ​ អតិផរណា​ ខែ លម មធ្យម​ ើ​ ុខវិជភា ្ជា​ សា​ ខ្មែរ​នៅអំឡុងឆ្នាំ 2007 និង 2016 (រូប ថយចុះថ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 បាន​ មកត្រឹម​ 1.4 ភាគរយ​ ​ ែមទៀត​ 13)16។ ​ នបទ​ ប៉ុន្តែ​ សិស្សជ មិនសូវព រៀន​ ​ ូកដ ែ​ ូចស ​ ិស្សនៅ​ ​ ី​ ទ នៅឆ្នាំ 2018 (រូប 15)។ នៅខែ មិថុនា ធៀបនឹង​ 1.6 ភាគរយ​ ឡើយ (ទាំង​ ប្រជុំជន​ ្ជា​ សា​ មុខវិជភា ខ្មែរ និង​ គណិតវិទ្យា) ​ ។ ពិន្ទុ​ បានថយចុះដោ ឆ្នាំ 2019 អតិផរណា​ ការ​ ​ យសារ​ ​ ៃតម្លៃ​ ថយចុះន ស ្ត ម្រាប់សិស្សជ តេស​ មានចំនួន​ 12 ភាគរយពិនទា ​ នបទ​ ជាង​ ្ទុ​ ប​ ម្ហូបអា ​ ហារ និងប ​ ន្ធនៈ​ ​ ្រេងឥ នៃភេសជ្ជៈម ។ សន្ទស្សន៍រង​ ​ ិនមែន​ ទីប្រជុំជន​ ពិន្ទុរបស់សិស្សនៅ​ រវាយតម្លៃ​ ។ កា​ ជាអ ​ ន្តរជាតិថ ​​ ប្មី ំផុត ​ នៃអតិផរណាកម្ពុជា ​ គ្រឿងស្រវឹង​ និងអាហារ​ ថយចុះម បាន​ ​ ក​ កម្មវិធី​ (​ សិស្ស​ វាយតម្លៃ​ អន្តរជាតិ​ សម្រាប់ការ​ អភិវឌ្ឍ-PISA-D) ភាគរយ​ ត្រឹម 1.1 ​ អំឡុងខ នៅ​ ​ ែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ធៀបនឹង 1.9 សិស្សអា ក៏រកឃើញថា ​ ាំ​ ទីប្រជុំជន​ រៀនពូកែ​ ​ យុ 15 ឆ្ននៅ ជាង​ ភាគរយ​ នៅ​ ​ ែ​ធ្នូ ឆ្នាំ 2018។ ដោយសារតែ​ អំឡុងខ ថយចុះនៃ​ ការ​ ​ នបទ​ សិស្សជ លផ ​ ំណាន ដោយ​ ើ​ ្នែកអ ់​ ង 42ពិន្ទុ មានពិន្ទុខ្ពសជា តម្លប ៃ​ ្រេងសាំង និង​ ​ ៉ាស៊ូត សន្ទស្សន៍រង​ ប្រេងម ៃ​ រ​ នកា ដឹកជញ្ជូន សន ឬ​ ​ រ​ ្មើ​ ឹងកា រៀនសូតជា ្រ​ ង​ មួយឆ្នាំ ។ 17 ​ ូរគមនាគមន៍ មានកម្រិតអ និងទ ថយចុះ​ 2.5 ភាគរយ​ ​ វិជ្ជមាន​ ​ បញ្ហាកង្វះអាហារូបត្ថមរ ខណៈដែល​ មាតា និងកុមារ ្ភ​បស់​ ​ ​ ​នៅ ធៀប​ នឹងឆ ​ ាំម នៃប្រេងសា ្ន ុន។ តម្លៃលក់រាយ​ ​ ្រេង​ ​ ំង និងប ម៉ាស៊ូត​ កើតមានជាទូទៅនៅ តែ​ ​ នសភាព​ ​ កម្ពុជា បញ្ហានេះមា ​ ្នុង​ ធ្ងន់ធ្ងរក ក៏ថ ​ យចុះដ ការ​ ​ ែរ និងទទួលបានការគាំទ្រដោយ​ ​ ៃតម្លៃ​ ថយចុះន គ្រួសារ​ ចំណោម​ កក្រី​ ្រ និងប ​ ្រជាជន​ ជនបទ​ ដែលបានបង្កន ើ ​ ​ ន្តរជា ប្រេងអ បានថយចុះ ដោយសារ​ ​ តិ​ ហើយតម្លៃម្ហូបអាហារ​ តែ​ នៅតែ​ រូប 15 ៖ អតិផរណា​ ថយចុះ​ ​ ក្នុងប រូប 16 ៖ សម្ពាធអតិផរណាកើនឡើង ​ ណ្តាប្រទេស​ ការ​ រួមចំណែកដ ​ ល់អ ​ ត្រាអ ​ តិផរណា​ រយៈពេល 12 ខែ ជឿនលឿន ភាគរយ) (​ ​ តិផរណា (ចុងគ្រា ភាគរយ​ អត្រាអ នឹងឆ្នាំមុន) ប្រែប្រួលធៀប​ ����ងៗ សន�ស��ន៍រង���រដឹកជ���ន ចិន ឥណ����សុី សន�ស��ន៍រង��ម��ប��រ សន�ស� � លំ���ន � ន៍រង����ក � និងទឹក��ង ើ 8 �����សុី ហ�ីលីពីន 7 �� �ៀត�ម �ំ ន �ៀបនឹង��មុ 8 6 5 6 4 3 4 2 2 1 0 0 -1 ���-2018 ���-2019 ក���-2018 តុ�-2018 កុម�ៈ-2018 ឧស�-2018 មិថុ�-2018 កក��-2018 សី�-2018 វ�ច�ិ�-2018 � 2018 កុម�ៈ-2019 ឧស�-2019 មិថុ�-2019 កក��-2019 សី�-2019 មិ�-2018 មិ�-2019 មក�-2018 មក�-2019 -2 -2 ធ�- មិថុ�-11 � 11 មិថុ�-12 � 12 មិថុ�-13 � 13 មិថុ�-14 � 14 មិថុ�-15 � 15 មិថុ�-16 � 16 មិថុ�-17 � 17 មិថុ�-18 � 18 មិថុ�-19 ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019d (ខែ តុលា) ធនាគារ​ ប្រភព ៖ ធនាគារ​ ពិភពលោក វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី Washington, DC. 16 ក្រសួងអ​ ប់រំ យុវជន និងកីឡា ឆ្នាំ 2017។ 17 ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ឆ្នាំ 2018។ 18 ​ ្ថិតិ អគ្គនាយកដ្ឋាន​ វិទ្យាស្ថានជាតិស សុខភាព និង ICF អន្តរជាតិ ឆ្នាំ 2011 ឆ្នាំ 2015។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 20 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ថយចុះន​ ការ​ ៃ ម្ល​ ត ៃ ន ទ ំ ញ ិ កសិកម្ម។ លើសពីនះ េ ទៀត ដោយសារ​ ​ យពី 3 ភាគរយ​ សីហា ឆ្នាំ 2019 ថ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2018។ នៅ​ ​ូបនីយកម្មនៅ តែដុល្លាររ រឹងមាំន ​ កម្ពុជាមានកម្រិតខ្ពស់ ភាព​ ​ ប ៃ​ ក ្រា ់​ ​ ៃ ក៏ជា​ វៀតណាម​ និងថ ​បស់កម្ពុជា​ ដៃគូពាណិជ្ជកម្មសំខាន់រ ា្ល ​ ដុលរ េក អាមរ ក​ ិ ​ ួ ចំណក ៏រម ែ ដល់​ ការ​ រក្សា​ ្រាអតិផរណា​ បានអត​ ទាប​ ​ ែរ (ប្រទេសនា ដូចចិនដ ថយចុះនៃអ ​ ំចូល)។ ដូច្នេះ ការ​ ​ តិផរណា​ ផងដែរ។ ប្រទេស​ ក្នុង​ ទាំងនោះ​ ក៏​ បានជួយ​ ទប់សម្ពាធ​ ​ នៅ​ អតិផរណា​ កម្ពុជា​ តំបន់អា នៅ​ ​ ស៊ប ី​ ូព៌ា និង​ប៉ាស៊ីហ្វិក សម្ពាធ​ តម្លៃ​ នៅតែ​ ស្ថិត​ ដែរ។ ផង​ ក្នុ ង ​ ក្រោ ម ការគ្រ ប់ គ្រ ង បាន​ ប ណ្តា​​ ចំ ណោ ម​ ដែ ល មាន​​ ប្រ ទេ ស ​ ថយចុះ​ ការ​ ​ ្រាក់​ នៃចំនួនប រូបិយប័ណ្ណបរទេស​បាន​ បញ្ញើជា​ ​​ ្ច ក្នុងតំបន់​ សេដ្ឋកិចធំ ជា​ ដែលភាគច្រើន​​ ដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់​ ​ ំណើន​​ ពន្យឺតក ទ ុ ូលាយ រូបិយវត្ថ​ បាន​ កម្ពុជា ប៉ុន្តែ ​ ​ ឺតៗ​តាំងព កើនឡើងយ ដើមឆ្នាំមក19។ អត្រា​ ​ ី​ ទូលាយ​ រូបិយវត្ថុ​ ​ កត្រឹម 21.3 ភាគរយនៅខែ ថយចុះបន្តិចម ុ ​ អតិផរណារួមក្នង ំ ចណោ បទ ម​ ្រ ស េ ​ ជឿនលឿន​ តប នៅ​ ប ី៊ ព ំ ន់អាស​ ូ ៌ា ុ ឆ្នំា 2019 ធៀបនឹង​24.0 ភាគរយ​ មិថនា នៅឆ្នំា 2018 ដោយសារ​ នៅ​ និងប៉ាស៊ីហ្វិក ​ កម្រិតទា ឆមាសទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2019 មាន​ ​ ប​ ការ​ តែ​ ថយចុះនៃ​ កំណើនប ​ ្រាក់បញ្ញើជា​ រូបិយវត្ថបរទេ ុ​​ ​ នៅខែ ស។ ​ តិផរណា​ ជាងអត្រាអ ឆមាសទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018 (រូប 16)។ នៅ​ រួមចំណែក​ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ការ​ នប ់​ ញ្ញើជារ ៃ​ ្រាកប ​ូបិយប័ណ្ណ​ ប៉ុន្តែ អតិផរណា​ ​ បាន​ ចាប់ផ្តើមក ​ ើនឡើងចា ​ដ ​ ប់តាំងព ី​ ើមឆ្នាំមក​ ់​ ញ្ញើជាប្រាក់រៀល និងកា បរទេស​ ប្រាកប ចរាចរណ៍ប្រាករ ​ រ​ ់​ ៀល ត​ លើកលែង​ ែ ប្រទស នៅ ី ព េ ហ្វលី ន ី ​ ដែលរកសាបាន​ ្ ​ ្រា តិ​ អតអ ផរណា​ ​ូបិយវត្ថទ ដល់កំណើនរ ​ មាន​ ុ​ ូលាយ​ ចំនួន​ 18.3 ភាគរយ, 1.2 ​ក ថយចុះព ​ ្ពស់បំផុតនៅ ី​ ម្រិតខ ​ ​ ទីបីក្នុងឆ្នាំ 2018 (​ ត្រីមាស​ សូម​ កំណើន​ ភាគរយ និង 1.8​ភាគរយ រៀងគ្នា​(រូប 17)។ បើទោះជា​ ​ ិន នៅខណៈដែលកា មើលប្រអប់ 1)។ នៅប្រទេសច ថយចុះ​ ​ រ​ នរ យឺតៗ​ ុ​ ូលាយ​ ៃ​ូបិយវត្ថទ ​ ើតមានតាមពេល​កំណើនប្រាក់​ ហាក់ក ថាមពល​ នៃតម្លៃ​ ឱ្យ​ ធ្វើ​ នៅ​ អតិផរណាថយចុះ​ ដើមឆ្នាំ 2019 ់​ ៀ​ បញ្ញើជាប្រាករ ​ នសភាពខុសពីនេះ។ ការ​ លមា ​បស់​ រួមចំណែករ ត ម្លៃ ម្ហូ ប អាហារ​ កំ ណើ ន ​ រួ ម ចំ ណែ ក ​ បា ន​ ប ង្កើ ន ​ ដ ល់ កា រ​ អ ត្រា​ ់​ ញ្ញើជាប្រាករ ប្រាកប ដល់ក ់​ ៀល​ ​ូបិយវត្ថទ ​ ំណើនរ មានចំនួន​ ុ​ ូលាយ​​ អតិផរណា​ ជាពិសេសនៅអំឡុងខែ មីនា និង មេសា។ នៅ​ អត្រាក 1.2 ភាគរយនៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019។ នេះជា​ ​ ំណើន​ ​ ៃ អត្រាអ ប្រទេសថ ​ តិផរណា​ នៅតែជ ​ ិតកម្រត ិ​ ទា ​ គោ ​ បបំផុតន ៃ​ ល​ នឹងក ទ្វេដង​ ធៀប​ នៅ​ ​ ំណើនត្រឹមតែ 0.6 ភាគរយ​ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ របស់ធ ដៅអតិផរណា​1-4 ភាគរយ​ ​ នាគារកណ្តាល​ដែលបង្ហាញ​ និងច 2018 (​ នៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018)។ ​ ំនួន 0.8 ភាគរយ​ ស ម្ពា ធ ​ ពី ​ ទា ប​ ត ម្រូ វ ការ​ មា នការ​ ដោ យ​ ក្នុ ង​ ថ យចុះ សកម្ម ភា ព​ ចំណែក​ កំណើន​ បញ្ញើជា​ ប្រាក់​ កុ្នង​ រូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុក​ រូបិយវត្ថុ​ ុ ។​ ស្រក ការ​ ដោយសារតែ​ ថយចុះ​ តម្ល​ ម ៃ ​ ូ្ហ អាហារ​អត​ ប ្រា តិផរណា​ អ ​ ​ ព​ ទូលាយ​ អាចបង្ហាញពីភា ​ ំបូងរ ជោគជ័យតាំងពីដ ​បស់ធនាគារ​ ​ ្រទេសវ រួមនៃសន្ទស្សន៍តម្លៃអុ្នកប្រើប្រាស់នៅប ​ ៀតណាម​ បាន​ ​ ្នុងការ​ កណ្តាលក ់​ រ​ លើកកម្ពសកា ់​ ្រាករ ប្រើប្រាសប ់​ ៀលខ្មែរ។ ​ កត្រឹម​ 2.3 ភាគរយ (ធៀប​ ថយចុះម ​ ាំម នឹងឆ ្ន ុន) កាលពីខែ រួមចំណែកដ រូប 17 ៖ ការ​ ​ ំណើន​ ​ ល់ក រូបិយវត្ថ​ ទ ុ ូលាយ ចរាចរណ៍ប្រាក់រៀល​និងអត្រា​ រូប 18 ៖ ការ​ ​​ រៀល​ ប្តូរ​ ធៀបនឹង​ (ភាគរយពិន្ទុ) ដល ប្រាក់​ អាមេរិក​ ុ ្លារ​ ប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) (ភាគរយ​ � � �រច�ចរណ៍�ក � ប ់ ៀល ��ក ើ ��ក ់ ��� � � ់ ៀល ��ក � ប ើ រូបយ ់ ��� � ស ិ វត�បរ�� អ���ប�រ���ក់�ៀល �ៀបនឹង���ក់ដុ��រ���រ�ក (�ង���ំ) 45 �រច�ចរណ៍���ក�ៀល់ 40 3 40 35 2 35 30 30 1 25 25 0 20 20 -1 15 15 -2 10 10 -3 5 5 -4 0 0 -5 -5 មិថុ�-10 � 10 មិថុ�-11 � 11 មិថុ�-12 � 12 មិថុ�-13 � 13 មិថុ�-14 � 14 មិថុ�-15 � 15 មិថុ�-16 � 16 មិថុ�-17 � 17 មិថុ�-18 � 18 មិថុ�-19 មិថុ�-13 � 13 មិថុ�-14 � 14 មិថុ�-15 � 15 មិថុ�-16 � 16 មិថុ�-17 � 17 មិថុ�-18 � 18 មិថុ�-19 ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ធ�- ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ 19 ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019d។ ធនាគារ​ 21 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ប្រអប់ 3 បំណុល-​ ផលធៀប​ ចំណូល​ ប្រាក់​ នៅកម្ពុជា​ របស់គ្រួសារ​ កើនឡើងយ ការ​ ​ ៉ាង​ឆាប់ន ​ កំ ៃ​ ណើនហិរញ្ញវត្ថុ​នៅអំឡុងពេលក្រោយ​ សង​ មិនទាន់​ គសា របស់​ ួ្រ រ​ នម ួ ៗ កើនឡើង​ ី យ េ ស ។ ការអង្កត​ ដ េ ក ្ឋ ច ស ្ច ង្គម​ ិ ​ សកល​ ដោយមានកំណើន​ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ​ ទ ុ ូលាយ​ រូបិយវត្ថ​ ក្នុង​ អត្រាជា​ ​ ាំ្ន 2017 រក​ កម្ពុជាឆ មធ្យមនៃគ ឃើញថា កំណើនប្រាក់ចំណូលជា​ ​ ្រួសារ នៅអំឡុងឆ មធ្យម 20.7 ភាគរយ​ ​ ្នាំ 2011-2018 បានជួយឲ្យមាន​ នៅអំឡុងឆ មានចំនួន 12.1 ភាគរយ​ បំណុលម ​ ាំ្ន 2013-2017 ប៉ុន្តែ​ ​ ិន​ ទទួលបាន​ លទ្ធភាពកាន់តែច្រើនក្នុងការ​ ហិរញ្ញវត្ថុ និងស ​ ម្រួលដ ​ ល់​ របស់គ្រួសារ បានកើនឡើងក្នុងអត្រាល ទាន់សង​ ជាង​ ​ ឿន​ នេះ​ ដោយ​ សេដ្ឋកិច្ច។ កំណើន​ តាម​ យោង​ ​ របាយការណ៍ពាក់កណ្តាលឆ្នរ ាំ​បស់​ ជាមធ្យម​24.8 ភាគរយ​ កើនឡើង​ ។ យ៉ាងណា​ ក្នុងមួយឆ្នាំ​ ក៏ដោយ​ការ​ កណ្តាល​ គិតត្រឹមពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 2019 ឥណទាន​ ធនាគារ​ មិនទាន់​ ថយចុះអ ​ ត្រាកា ​ រប្រាក់​ បានជួយទ ​ ប់កា សងបំណុលឡ ​ រ​ ​ិញ។​ ផល​ ​ ើងវ សរុបក សង​ ​ ល់ 103 ភាគរយ​ ​ ើនឡើងដ នៃ ផសស ក្នុង​ នោះឥណទាន បំណុល-ប្រាក់ចំណូលរបស់កម្ពុជា​ ត្រូវបាន​ ធៀប​ ់​ ្រមាណ​ ប៉ានប ថានឹង​ ត្រូវ​ 77.3 ភាគរយ​ បានផ្តល់ដោយ​ វិស័យធនាគារ​ ចំណែក​ ឥណទាន​ ្តែ​ តែមានអត្រាកើនឡើង​ ធ្លាក់ចុះបន្តិច​ ប៉ុននៅ តំបន់ភូមិសាស្រ្ត​ នៅតាម​ ត្រូវ​ ផ្សេងទៀត​ ់​ យ​ បានផ្តលដោ វិស័យមីកហ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថ។ ុ​ នៅឆ្នាំ 2018 ផ្សេងទៀត (រូប B3.1)។ ការ​ មួយចំនួន​ដូចជា ទីប្រជុំជន និងទីជនបទ​ ធនាគារ​ វិស័យ​ មានគណនីរ ​បស់អ ​ ្នកដា ​ ក់ប្រាកប ចំនួន 6.2 លាន​ ់​ ញ្ញើ​ កើនឡើងនផ ៃ លធៀប​ បណ ុ -បក ំ ល ្រា ច ់ ណ ំ ល ូ ​ក្នង ុ ​ ្រា 36-49 ភាគរយ​ អត​ ​ ណនីអ និងគ ​ប ​ ្នកខ ្ចី​ ្រាកច ់​ ំនួន 2.6 លាន។ វិស័យម ​ ីក្រូហិរញ្ញវត្ថបា ុ​ នផ្តល​ ា មកពីកច បណ្តល ិ ខ ្ច ត ិ ខំបង ឹ្រ ប្រង ែ ​ គសា របស់​ កង ួ្រ រ​ ុ្ន ការ​ កាត់បន្ថយ​ បណ ុ ​ ំ ល ដល់អ ់ឥណទាន​ ទទួលបានប្រាក់បញ្ញព ​ ្នកខ្ចី 1.8 លាននាក់​ និង​ ី​ ្នក​ ើ​ អ ដើម្បមា ី​ នលទ្ធភាព​ ដោះស្រាយ​ ការ​ ំ ចណា ឥតគ្រោងទ យ​ ​ នា។ ​ ុកនា ើ​ ំនួន 2.1 លាននាក់។ ដាក់ប្រាក់បញ្ញច េ ការ​ សំខាន់ជាងនះ បបើ្រ ស ្រា ​ ប ់ ក ្រា ក អក ់ ម្ចី ដោយ​ ុ ​ ្ន ខ្ចី កំពង បញ្ហ។ ជា​ ា កម្ចី​ ក្រៅពីនេះ ចំណាយលើ​ ់​ ុះយ៉ាងច្រើន​នៅ​ បាន​ធ្លាកច អំឡុងពេល​ អន្តរការី​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ជាអ្នក​ ប្រាក់សន្សំ​ ចាក់បញ្ចូល​ ការវិនិយោគ​ ក្នុង​ ដែល​ ​ ្នាំ​ ប៉ុន្មានឆ មុន​ ដោយសារ​ តភាព​ ែ​ ប្រសើរ​ ឡើងនៃ​ របស់​ ប្រសិទ្ធភាព​ វិស័យ​ មាន​ ផលិតភាព​ តាមរយៈការផ្តល​ ់ ន្ទនយ ស កង ី ភាព​ ្រ ជា ុ្ន ទមង ឥណទាន។ ់ ​ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថុ​ ធនាគារ និងមីកហ ។ អត្រាកា ់​ មធ្យម​ ​ រប្រាកជា នកៃ​ ម្ចជា ី​ ប ​ ្រាក់​ ដែលគេប្រើប្រាស់​ ប្រាក់កម្ចី​ គោលបំណង​ សម្រាប់​ ផលិតភាព ដែលមាន​ ​ មេរិក​ ដែលផ្តល់ដោយ​ ដុល្លារអា វិស័យធនាគារ​ បាន​ ធ្លាក់ចុះម ​ កត្រឹម ផល នឹង​ ់ ក ្ត ប ្រា ​ ច ់ ណ ំ ល ែ ​ ូ បន្ថម ជយ ទៀត ដែល​ ួ ​ កាត់បន្ថយ​ ផលធៀប​ បណ ុ ​ ំ ល ក្នុងម 7.07 ភាគរយ​ ថយចុះពី​17.15 ភាគរយ​ ​ ួយឆ្នាំនៅឆ្នាំ 2018 ​ ក្នុង​ -ប្រាក់ចំណេញក្នុងរយៈពេលវ ​ ែង​(​ ផ្នែកផ្សេងៗ​ មានចំនួនស ទៀត​ ្មើ ្នា)។ ​ គ មួយឆ្នាំនៅប ំ ​ ណាច់ឆាំ្ន 2010។ កន្លងមក​ គ្រួសារ​ ជនបទ​ ជាពិសេស​ ​ ណទាន​ នៅកម្ពុជា កំណើនឥ មិនគាំទដល់ ប្រហែលជា​​ ្រ​ កា បង្កើត​ ​ រ​ ​ ​ កសិករ​ ពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងល ើ ្នកផ្តល់​ អ កម្ចីឯកជនក្រៅផ្លូវការ​ ដែល​ ់ ំណូល​ ច ប្រាក​ ថ្ងៃខាងមុខឡ នៅ​ ​ ើយ​ ។ ការ​ ​ េដ្ឋកិចស អង្កេតស ្ច​ ង្គមកម្ពុជា​ ជាញឹកញាប់ ប្រាកខ យកថ្លៃការ​ ់​ ្ពសព ់​ ព ី​ ួកគេ។ ប៉ុន្តែនាពេលបច្ចុប្បន្ន ​ ា ថា ចំណក ឆ្នំា 2017 បង្ហញ បក ែ ​ ្រា ​ ក ់ ម្ច​ ី ល ដ បប ែ គេ​ ើ្រ ស ្រា ​ ស ់ មប ស ់ កម្មភាព​ ្រា ​ ជ នបទ​ គ្រួ សា រ​ ទ ទួ ល បាន​ ភា គច្រើ ន ​ ប្រា ក់ ​ ក ម្ចី ​ ពី ​ វិ ស័ យ មី ក្រូ ហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុ ​ កម្មភាពមិនមែនកសិកម្ម​ ដែលផ្តលប កសិកម្ម និងស ់​ ្រាក់ចំណូលជិត ​ ះបីជា​ (ផ្លូវការ) បើទោ ​ រប្រាកដ អត្រាកា ់​ ែលកំណត់ដោ ​ យវិស័យនេះ​ នៅតែ​ ដល់គ្រួសារ​ 40 ភាគរយ​ ការ​ នៅទីជនបទ​មាន​ ថយចុះ។ សម្រាប់គ្រួសារ​ ​ ​ ្ពសជា មានកម្រិតខ អត្រាការប្រាករ ់​ ង​ ក។ ់​បស់វិស័យធនាគារ​ ្តី​ ការ​ អង្កេត​ ជនបទ ​ ្រាក់កម្ចីដែលផ្តលឱ ចំណែកប ់​ កម្មកសិកម្ម ់​ ្យសម្រាបស និង​ ្ច​ ង្គមក សេដ្ឋកិចស ​ ម្ពុជាឆ ​ ្នាំ 2017 រកឃើញ​ ថា វិស័យធនាគារ និងវិស័យ​ ថយចុះព សកម្មភាពមិនមែនកសិកម្ម​ បាន​ នៃ​ ​ ីចំនួន 43.5 ភាគរយ​ ជិត 80 ភាគរយ​ មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ រួមគ្នា បានផ្តល់ឥណទាន​ នឥៃ​ ណទាន​ ឥណទាន​ សរុប​ នៅ​ ឹ្រ ចំនន ឆំា្ន 2013 មកតម នៅឆ្នំា 2017 ួ 30.2 ភាគរយ​ តម្រូវការ​ ដែលជា​ របស់គ្រួសារជនបទ (​ ឥណទាន 52.3 ភាគរយ​ ផ្តល់​ រូប B3.2)។ ផ្ទុយទៅវិញ ចំណែកប្រាក់កម្ចីដែលផ្តលឱ (​ ់​ ំនិញ​ ់​ ្យសម្រាបទ វិស័យ​ ដោយ​ ឥណទាន 26 ភាគរយ​ ផ្តលដោ មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ចំណែក​ ់​ យ​ ជាប់ធន់រ ​បស់អ កើនឡើងព ​ ្នកប្រើប្រាស់​ បាន​ រហូតដល់ ​ ី 12.4 ភាគរយ​ វិស័យធនាគារ)។ នៅឆ្នាំ 2017។ សម្រាប់ទីក្រុងភ្នំពេញ ចំណែកប 24.7 ភាគរយ​ ​ ្រាក់កម្ចី​ ថយចុះចំណាយ​ ការ​ លក ី បាន​ ើ ម្ច​​ ជយ រក្សាផ ួ ​ ​ លធៀប​ បណ ុ -បក ំ ល ់ ្រា ​ ផល ដែល​ ឱ ្ត ​ ់ យ ្ សមប ្រា ​ ់ មវ ត ការ​ ូ្រ ​ បបើ្រ ស ្រា ​ ក ់ ង ុ្ន គសា កន ួ្រ រ​ បាន​ ឡង ើ ​ យង ើ ​ ា៉ ​ ​ ំណុល​ ចំណូល​ ខណៈដែលប សងកើនឡើង មិនទាន់​ ដោយសារតែ​ ឆាប់រ ​ហ័ស​ ដោយ​ ​ ី 18.6 ភាគរយ​ កើនឡើងព នៅឆ្នាំ 2013 រហូតដល់ ួ រ​​ គ្រសា ែ ន មានលទ្ធភាពកាន់តច ​ង ើ្រ ក ទទួលបាន​​ ុ្ន ការ​ ហិរញ្ញវត្ថ​ ។ ុ ដោយសារ​ នៅឆ្នាំ 2017។ ដូចេះ 55.1 ភាគរយ​ ​ ង្កើនកា ្ន ចាំបាច់ត្រូវប យល់ដឹងព ​ រ​ ​ ី​ ​ រ​ តែកា បញ្ចល ចាក់​ ឥណទានកាន់តច ូ ​ ែ ន ើ្រ ឡើងទៅ​ កង សដ ុ្ន ​ ្ឋ ច េ ក ្ច បំណល ិ ​ ុ ​ ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។​ ា ប រូប B3.1 ៖ ការ​ប៉ន ្រ ណ​ ់ មា ផលធៀបបំណល ុ និងបក ្រា ច ់ ណ ូ ំ ល គោលបំណងនៃកម្ចី​ រូប B3.2 ៖ បំណុលមិនទាន់សង​តាម​ (ភាគរយ) ចំណែក ភាគរយ) (​ 100 កសិកម� មិន��នកសិកម� 2013 2017 60 ត���វ�រ��ើ��ស់ ទំនិញ�ប់ធន់របស់អ�ក��ើ��ស់ 80 50 46 49 46 40 60 40 37 37 30 30 40 23 20 20 10 0 - ��ុង ទី��ជុំជន ទីជនបទ ��ុង ទី��ជុំជន ទីជនបទ កម��� ��ុងភ�ំ��ញ ទី�ជ ំុ ន���ង � ជ � �ៀត � �ៀត ទីជនបទ���ង ភ�ំ��ញ ����ង�ៀត ����ង�ៀត ភ�ំ��ញ ����ង�ៀត ����ង�ៀត 2013 2017 ប៉ាន់ប្រមាណ​ ប្រភព ៖ ការ​ ពិភពលោក ដោយ​ របស់បុគ្គលិកធនាគារ​ អង្កេតស ប្រភព ៖ ការ​ ្ច​ ង្គមកម្ពុជា 2017 ​ េដ្ឋកិចស អង្កេតស ប្រើប្រាស់ការ​ ្ច​ ង្គមកម្ពុជា 2017 ​ េដ្ឋកិចស បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 22 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ លើកកម្ពសកា គោលនយោបាយ​ ់​ រ​ ប្រើប្រាស​ រ ់ ូបិយប័ណក ្ណ​ ្នុង​ ើ្រ ស បប ​ ្រា ជា ់ ​ របស់​ បញ្ច​ ំា យ​ ដោ សមប ធនាគារ​ ្រា ប ​ ់ ត ិ ត្ត​ ្រ ប ិ រ) ដែល​ កា ​ ង្ហាញល ស្រុក​កំពុងប ល្អប្រសើរ ​ ទ្ធផល​ ការ​ ជា​ ថយចុះ វ ​ិញ្ញាបនប័ត​ ប ្រ ញ្ញើ​ ជួញដូរបា ដែលអាច​ ប្រាក់​ ​ នជា​ ធៀប​ រៀល 21 ភាគរយ​ ​ ម នឹងឆ ាំ​ ្ន ុន។ ​ កំណើនយ៉ាងឆា ​ហ័សន ​ ប់រ ​ ៃ​ ស ញ្ញា​ មាន​ ជោ គជ័ យ តាំ ង ពី ​​ បង្ហា ញ ពី ភា ព​ នៃ គោ ល​ ដំ បូ ង ​​ ​ ម្រុងអ ទុនប ​ ុល កើនឡើងដ ​ ន្តរជាតិដ ​ ន​ ​ ល់​ 11.3 ពាន់លា ដលុ ្លារ​ របស់ធនាគារ​ នយោបាយ​ ា ​ កណ្តលកង ុ្ន ការ​ លក កា ់ រ​ ើ កម្ពស​ បប ្រា ់​​ ើ្រ ស ស្មើនឹងក ឬ​ ​ ំណើន 24.7 ភាគរយ​ ធៀបនឹងឆ ​ ាំម ​ ្ន ុន។ ​ ​ នេះជា ក្នុងស្រុក​ រូបិយប័ណ្ណ​ សេដ្ឋកិច្ច​ នៅក្នុង​ ដុល្លាររូបនីយ​ ដែលមាន​ កម្ម​ ​ ាង កំណើនយ ៉ ​ លឿន​ បំផុតចា ​ ប់តាំងព ​អ ​ ែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ 2018 ី​ ំឡុងខ កម្រិតខ្ពស់។ ការ​ ទោះបីជា​ រួមចំណែកន ​ ​ រ ៃ ូបិយប័ណ្ណ​ ​ ្រុក​ ក្នុងស ​ ួយផ្នែកប ដែលម ​ កពី ​ ណ្តាលម ​ ៃការ​ ការកើនឡើងន ប្រាស់​ ប្រើ​ ​ ំណើន​ ដល់ក នៅតែមាន​ រូបិយវត្ថុទូលាយ​ ​ ប​ កម្រិតទា ធនាគារ​ ក្តី ក៏​ ក្នុងស រូបិយប័ណ្ណ​ ​ ​ ្រុក។ ការ​ ប្រើប្រាសរ ់​ូបិយ​ ក្នុងស្រុកអា ប័ណ្ណ​ ​ ច​ ា ​ កណ្តល អាច​ នៅតែ​ បញ្ចល ចាក់​ ូ ​ រប ូ យ ិ ប័ណ​ ុ្ន ​ ្ណកង សក កាន់ត​ ុ្រ ​ ើ្រ ​ ែចន ​ ន្ថែមទ ពង្រីកប បាន ​ ៀត​ ប្រសិនបើមាន​ លក្ខខណ្ឌត ​ ្យគ ​ ម្រូវឱ ​ ្រឹះ​ រក្សា​ ក៏ដូចជា​ ​ អត្រាប បាន​ ​ ្តូរប ​ ្រាកថ ់​ េរ​ ប្រាករ រវាង​ ់​ ៀល ប្រាក់​ និង​ ធនាគារ និង​ ស្ថាន​ ​ ិរញ្ញវត្ថុទាំងអស់​ បង្កើនច គ្រឹះស្ថានហ ​ ៃ​ ​ ំណែកន ា្ល អា ដុលរ ិ (រូប 18)។ កាល​ ​ មេរក ពខ កណ្តល ី ែ ធ្នូ ឆ្នំា 2016 ធនាគារ​ ា ​ ួ ​ ចំនន បក ់ ម្ច​ ្រា ក ី បស់ខន រ ួ្ល ​ ជា​ រប ិ ប័ណ​ ូ យ ្ណ តិល ជា ស ើ ពី 10 ភាគរយ។ ​ ​ ចេញប្រកាសមួយ20 បាន​ ​ ្យគ ​ ដែលតម្រូវឱ ​ នាគារ និង​ ​ ្រឹះស្ថានធ ការនះ ចំណាត់​ នង េ ​ ផល ឹ ​ ្ត ល ់ ទ្ធភាព​ ឱយ កណ្តល ្ ធនាគារ​ ា ​ អា ែ ច​ កាន់ត​ ​ ិរញ្ញវត្ថទា គ្រឹះស្ថានហ ​ ស់​ ុ​ ំងអ ឲ្យមាន​ កម្រិតរ ជាតិឱ ​ូបិយប័ណ្ណ​ ​ ្យ​ ​ ុនបម្រុងអ បង្កើនទ ​ ុល​ក៏ដូចជា ​ ​ ន្តរជាតិដ ធប ​ូបនីយក ្វើ​ ដិដុល្លាររ ​ ម្ម​ យង បាន​ ​ ចណាស់ 10 ភាគរយ​ ា៉ ហោ ន​ប ៃ ក ្រា ​ ក ់ ម្ច​ ី រុប​ ស ួ្ល ​ របស់ខន ។ ​ េដ្ឋកិចប ក្នុងស ្ច​ ន្តិចម្តងៗ។ បានចូលជា​ ប្រកាសនេះ​ កាល​ ធរមាន​ ្ង ី 31 ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ពីថៃទ 201921។ ់​ ន្ទនីយភាព​ ដើម្បីផ្គត់ផ្គងស ជារ ​ូបិយប័ណ្ណ​ ក្នុងស្រុក ប្តូរ​ អត្រា​ នៅ ់ ​ ប្រាក​ តែ​ ទូលំទូលាយ មានស្ថិរភាព​ កណ្តល ធនាគារ​ ា ​ បង្កត បាន​ ើ ​“បត ្រ ប ិ ត្តកា ិ រ​ ្ត ​ ផល ់ ន្ទនយ ស ដោយ​ ី ភាព​ ស្ថិរភាព​ ដើម្បីរក្សា​​​ អត្រា​ ប្តូរ​ ប្រាក់​ រៀល-​ ដុល្លារ​ ប្រាក់​ អាមេរិក ធានា (LPCO)” ក្នុងគោលបំណង​ មានការ​ បង្កើតអ ​ ​ ល​ ​ ត្រាគោ កណ្តល ធនាគារ​ ា ​បាន​ អនុវត្ត​​ ប្រតប ិ រ​ ិ ត្តកា ទផ ី សា ្ រ​ យង បង ា៉ ​ បយ ុ្រ ​ ័ ​ ្រ ត ្ន ។ នៃការ​ ដៅ​ ខរ ​ ម្រាប់ទីផ្សារ​ ្ចី​ូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុកស លើក​ ក៏ដូចជា​ ឆមាស​ នៅ​ ទមី យ ួ ក្នង ុ ឆ្នំា 2019 ទឹកបក ្រា ់ 2.0 ទលា សើ​ ី្រ នរៀល (​ ្ម ់​ រ​ កម្ពសកា ់​ូបិយប័ណ្ណ​ ប្រើប្រាសរ តធ ក្នុងស្រុក។ ដោយសារ​ ែ​ នាគារ​ ដុល្លារ) ត្រូវ​ នឹង 518 លាន​ បាន​ ផ្តល់​ ដោយ​ ​ ធនាគារ​ ​ ល់​ កណ្តាលដ តម្រូវ​ កណ្តាល​ វិញា្ញបនប័ត្រ​ ឱ្យមាន​ ដែលអាច​ បញ្ញើ​ បាន ជួញដូរ​ ពាណិជ្ជ និងអ ធនាគារ​ ​ ្តូរប ​ ្នកប ់ ។ ដោយសារ​ ​ ្រាក22 តកែ​ ត្តាប្រែប្រួល​ (NCD) បំណុល​ ដែលជា​ ការប្រាក់​ ផ្តល់​ ខ្លី រយៈពេល​ ដែល​ ់​ ៀល​ តាមពេល​ ប្រាករ ់​ ្លៃបន្តិចធ ធ្លាកថ ប្រាកដ ​ ៀបនឹង​ ​ មេរិក​ ់​ ុល្លារអា ​ កណ្តាល​ ធនាគារ​ បាន​ ចេញ​ ជា​ បញ្ចាំ របស់​ ប្រតិបត្តិការផ្តល់​ ​ ែ​មិថុនា ឆ្នាំ 2019 នៅពេលដ នៅអំឡុងខ ​ ត្រាប ​ ែលអ ​ ្រាកក ​ ្តូរប ់​ ើន​ ី ភាព​ សន្ទនយ ដោយមានការ​ ធានាជួយ “​ ទប់​ ” សន្ទនយ លស ី ភាព​ ើ ​ ក្នុងមួយដុល្លារ​ធៀប​ ដល់​4,066 រៀល​ ​ ្រឹមតែ 4,018 នឹងអត្រាត កម្រិត​ ពេលដ នៅ​ ធនាគារ​ ​ ែល​ ចាក់បញ្ចូល​ កណ្តាល​ បរិមាណ​ ក្នុងមួយដុល្លារនៅ រៀល​ ​ ​ ំ បណា ​ ្នាំ 2018។ ទន្ទឹមនឹងន ច់ឆ ​ េះ ប្រាក់​ លប ប្រាក់រៀ​ ​ ើម្បប ​ ន្ថែមដ តម្រូវការ​ ី​ ំពេញ​ ​ ីផ្សារ។ ក្នុងទ បានធ្លាក់ថប រៀល​ ្ល ន្ថែមទ ៃ​ ​ ៀត ​ ធៀប​ នឹងប ​ ្រាក​ ់ ត​ បា ឡើង​ ថៃ​ ប៉ុន្តែ ​ ពងក ការ​ ា លឿននៃបត ី្រ យ៉ង ្រ ប ិ ត្តកា ិ រផ្តល​ ់ ន្ទនយ ស ដោយ​ ី ភាព​ ធ ៃ ៀបនឹង​ ថ្ល​ បក ដ ្រា ​ ់ ង ុ វៀតណាម​ (រូប 19)។ បើធ ​ ៀប​ នង រប ឹ ​ ិ ​ ូ យ ធានា មានការ​ សញ្ញាល្អ គឺជា​ ព្រោះ​ វា​ បង្ហាញថា ​ តម្រូវការ​ រ ្ណ បស់ទីផ្សារ​ ប័ណ​ សំខាន់ៗរ នាំចេញ​ ី​ ហរដ្ឋ​ ​បស់កម្ពុជា (ក្រៅពស ិ ប័ណ​ រូបយ ្ណ ង ក ុ្ន ស្រក ុ កំពង ុ ក ​ ន ើ ឡើង។ យោង​ កណ្តល តាមធនាគារ​ ា អាមេរិក) រៀល​ ប្រាក់​ ឡើងថ ​ ្លធ ៃ​ ៀបនឹងប ​ ្រាក់អឺរ៉ូ ់​ ុល្លារ​ ប្រាកដ ដំបូងក នៅរយៈពេល 6 ខែ​ ​ ្នាំ 2019 ប្រតិបត្តិការនេះ មានទំហំ​ ​ ្នុងឆ ​ ្រាក់​ កាណាដា និងប ​ អត្រាប ផោនអង់គ្លេស។ ​ ្តូរប្រាក់ណូមីណល​ ់ 4 ទ្រីលាន​ ទឹកប្រាក​ ស្មើនង រៀល​ ឬ​ នឹង​ ឹ​ កំណើន 11 ដង​ ធៀប​ របស់កម្ពុជានៅ ដែលមានប្រសិទ្ធភាព​ ​ ិនប្រប ​ តែម ​ ្លាំង​ ដែល​ ែ​ ្រួលខ ត្រឹមខ ឆមាសទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018។ គិត​ ​ ែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019​ ពី​ បង្ហាញ​ រូបិយវត្ថុ​ ស្ថិរភាព​ ក្នុងស្រុក​ ធៀប​ នឹង​ នៃ ​ រូបិយប័ណ្ណ​ ដៃគូ​ ា្ញ នប័ត​ វិញប ្រ ញ្ញ​ ប ើ ល ដ ជញ ែ អាច​ ួ ដូរ​ បានមាន​ ទក ្រា ​ ឹ បក ់ ន ច ួ 3.5 ំ ន ​បស់ក ពាណិជ្ជកម្មរ ​ ម្ពុជា។ លាន​ ពាន់​ ដល ា្ល ​ ុ រ ្រា ​ សមប ់វញ ិ ប ា្ញ នប័ត​ ើដល ្របញ្ញ​ ជញ ែ អាច​ បាន ួ ដូរ​ ​ ់​ ្រាក​ អត្រាការប្រាក់សម្រាបប ជាី ​ ់កម្ច​ ប្រាក់រៀល ធ្លាក់ចុះ​ ប្រាក់ដល ជា​ ​ មេរិក​ ឬ​ ុ ្លារអា ​ ឹកប ស្មើនឹងទ រៀល​ ​ ្រាក់ 3.5 ទ្រីលាន​ ការ​ ដោយសារ​ រូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុក​ ជំរុញ​ សម្រាប់​ ​ិញ្ញាបនប័ត​ វ ប ្រ ញ្ញើ​ ដែលអាច​ ជួញដូរបា ​ ន ប្រាក់​ ជា​ រកើនឡើងន រៀល។ កា​ ​ ៃតម្រូវការ​ រូបិយប័ណ្ណ​ ក្នុងស្រុកបា ធឱ ​ ន​ ្វើ​ ្យ​ អត្រា​ ការប្រាក់ (ជាមធ្យម) ​​ ​ ី ​ នៃប្រាក់កម្ចជាប្រាក​ រ ក្នុង​ ់ ៀល​ មាន​ កំ ណើ ន ​ ដែលអាច​ វិញ្ញាបនប័ត្រ​ បញ្ញើ​ ជួញដូរ​ បា នជា​ ប្រាក់​ វិស័យធនាគារ​ធ្លាក់ចុះខ្លាំង មកត្រឹម​ 14.14 ភាគរយ​ នៅខែ ​ មេរិកប ដុល្លារអា ធៀបនឹងឆ ​ ្រមាណ​ 6 ភាគរយ ​ ​ ាំម ្ន ុន​ (​ ត្រូវ​ បាន​ ​ អ មិថុនា ឆ្នាំ 2019។ នេះជា ធ្លាក់ចុះពី​ ​ ត្រា​ ចំនួន 16.4 ភាគរយ​ 20 ប្រកាស​ គឺជាប ្តិ​ ែលចេញដោ ​ ទប្បញ្ញតដ ​ យ​ ប្រធាន​ គ្រឹះស្ថានសា ​ ធារណៈ​ដូចជា រដ្ឋម ​ ទេសាភិបាល​ ​ ន្រ្តី ឬ​ ធនាគារ​ កណ្តាល។ (https://asianbondsonline .adb.org/regional/guides/definition.php?term=Prakas)។ 21 ប្រកាស​ របស់​ ជាតិនៃកម្ពុជាស្តីពីការ​ ធនាគារ​ ផ្តលឥ ់​ ណទាន​ ​ូបិយប័ណ្ណជាតិដោ ​ យ​ ជារ គ្រឹះស្ថានធ ​ ិរញ្ញវត្ថុ​លេខ ប7.016.334.ពក ចុះថ ​ នាគារ និងគ្រឹះស្ថានហ ​ ្ងៃទី 1 ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2016។ 22 របាយការណ៍​ ​ ឆមាស​ ទីមួយ ធនាគារ​ ជាតិន ​ ៃកម្ពុជា ឆ្នាំ 2019។ 23 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ កណ្តាល​ នៅឆ្នាំ 2018។ ធនាគារ​ ចាក់ប បាន​ ​ ញ្ចូលដោ ​ យជោគ​ វិស័យ​ ឯកជន បាន​ កើនឡើងប ​ ន្ថែមទៀត។ ​ ​ ណទាន​ កំណើនឥ នវ ជ័យ​ រប ូ​ូ យ ិ ប័ណ​ ក ្ណ ង ុ យ៉ង ុ្ន ស្រក ចន ា ​ ើ្រ ​ ទន្ទម ឹ នឹងកា រកសា ​ រ​ សរ ្ ​ ិ្ថ ភាព​ កើនដ ​ ល់ 28.3 ភាគរយ​ ធៀបនឹងឆ ្ន ុន​ ​ ាំម ខែ មិថុនា ឆ្នាំ នៅ​ ​ ្តូរប្រាក់​ អត្រាប -ដុល្លារ​ រៀល​ ។ អាមេរិក​ បើទោះជា​ មាន​ កំណើន​ ​ ំនួនត្រឹមតែ 24.2 ភាគរយ​ 2019 ធៀបនឹងច ឆ្នាំ 2018 និង​ នៅ​ ក្នុងស្រុកក្តី ក៏​ ឥណទាន​ ​ រប្រាករ អត្រាកា ី​បស់ធ ់​យៈពេលខ្លរ ​ នាគារ​ 19.6 ភាគរយ​ នៅ​ ​ ណទាន​ ឆ្នាំ 2017។ កំណើនឥ ចាប់ផ្តើម​ ​ ជា ់​ ្រាក់កម្ចីជាប សម្រាបប ់​ ល ​ ្រាកដ កម្រិតថ ុ ្លារ​ មាន​ ត្រឹម​ 10.0 ភាគ​ ​ េរ​ ​ ថចា ្មី​ ប់តាំងព ​ឆ ទីពីរឆ ី​ មាស​ ​ ្នាំមុន​ កំណើនឥ ដោយសារ​ ​ ​ ណទាន​ បណ រយ​ ុ៉ ះ ោ្ណ ​ដោយសារ​ ​ ត​ែ រប្រកត កា ួ ​ បជ ែ កា ្រ ង ែ ង ​ ន់តខ ំា្ល ​ ។ និនកា ា្ន រ​ ់​ិស័យ​ សម្រាបវ សំណង់ និងអចលនទ្រព្យ (រូប 20)។ អត្រាន ជារួមគឺថា ​ ី​ យចុះជា ​ ៃការផ្តល់កម្ចថ ​ ល ំ ប់​ ព្រោះ​ ​ ដា ធនាគារ​ វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ​ទទួលបានចំណែក​ ​ ្រជង ប្រកួតប នៅតែព ែ​ គ្នា ហើយប្រព័ន្ធធនាគារ​ និងពង្រីក​ ​ ង្រឹង ​ ច្រើនជាងគេពធ ឥណទាន​ ី​ នាគារ បន្ថែមទៀត។ ​ រ​ អត្រាកា ់​ ្នុងវ ប្រាកក ុ​ ្ពសជា ​ិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថខ ់​ ង​ សម្រាប់​ កាលពីខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ឥណទានធនាគារ​ វិស័យធនាគារ។ នៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 អត្រាការប្រាក់ក្នុង​ សំណង់ អចលនទ្រព្យ និងអាជី វិស័យ​ ​ ង់រ ​​ វកម្មប ​ំលស់ មាន​ កា រ​ អត្រា ​ ស ម្រា ប់ ​ ប្រា ក់ ​ ប្រា ក់ រៀល​ ប្រា ក់ ក ម្ចី ជា ​ វិ ស័ យ មី ក្រូ​ ក្នុ ង ​ ធំជាង​ ចំណែក​ រហូតដល់ 29.5 ភាគរយ​ គេ ​ ឥណទានធនាគារ​ នៃ​ វត្ថុ​ មាន​ ហិរញ្ញ​ ​ រប្រាក់​ ចំនួន​ 17.7 ភាគរយ ខណៈដែលអត្រាកា ចំនួន 21.9 ពាន់លាន​ សរុប​ ដែលផ្តលដ ដុល្លារ​ ់ ល់វ ​ ​ិស័យមិនមែន​ ់​ ម្ចីជាប នៃប្រាកក ដ ​ ្រាក​ ់ ុល្លារអា ​ មេរិក​ តែមាន​ នៅ​ អត្រា​ 16.9 ​ ក ហិរញ្ញវត្ថុនៅ ​ ម្ពុជា។ មុន​ វិបត្តិ​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ នៅអំឡុ​ សកល​ ងឆ្នាំ ។ គួរក ភាគរយ​ ់​ ការ​ ​ ត់សម្គាលថា អត្រាការប្រាកប កំណត់​ ់​ ច្ចុប្បន្ន​ 2009 ចំណក 2008/​ ឥណទាន​ ែ ​ កង សក ុ្ន ​ ុ្រ ​ សមប ្រា ​ ់ស វ ័ ​ ិ យ សណំ ង់​ ធនាគារ​ ដោយ​ ​ ឺ​ 18 ភាគរយ​ កណ្តាលគ 23 ។ អត្រាកា ប្រាកន ​ រ​ ់​ ៃ​ ពេលដ កើនដល់ 22.8 ភាគរយ​មុន​ ​ េះថយចុះខ្លាំង។ ​ ែលវិស័យន ​ ់​ ញ្ញើជាប ប្រាកប ់​ ៀល ​ ្រាករ និង​ ប្រាក់ដល ុ ្លារអា ​ ្នុងវ ​ មេរិកក ​ិស័យ​ ​ ក់កណ្តាលឆ គិតត្រឹមពា មិនទាន់ស ​ ្នាំ 2019 ឥណទាន​ សរុប​ ​ ង​ កម្រិតមិនប្រែប្រួលក ធនាគារ​ មាន​ អត្រា​ 6.1 ភាគរយ និង ​ ្នុង​ ់​ ល់វ ដែលផ្តលដ សំណង់​ អចលនទ្រព្យ និងអាជីវកម្ម​ ​ិស័យ​ បង់​ រៀងគ្ន។ 4.5 ភាគរយ​ ា​ ដូចគ្នន ា​ េះដែរ អត្រាកា ​ រ​ ប្រាកន ប ៃ ្រាក់​ ់​ ​ មានទំហំទឹកប រំលស់ ​ ដុល្លារ​ ដោយមាន​ ​ ្រាក់ 6.45 ពាន់លាន​ ជាប បញ្ញើ​ ់​ ៀល ​ ្រាករ និងប ​ ្រាក់ដុល្លារអា វិស័យ​ ​ មេរិក​ ក្នុង​ មីក្រូ​ ធៀបនឹងឆ អត្រាកំណើន 38.9 ភាគរយ​ ្ន ុន​និងបា ​ ាំម រួមចំណែក​ ​ ន​ ​ ន​ ហិរញ្ញវត្ថុ មា ​ េរ គឺ 7.9 និង 7.7 រៀង​ កម្រិតថ គ្នា។ ការ​ ដល់​ បានកំណើន​ សម្រេច​ ខ្ពស់បំផុត​ ឥណទានធនាគារ​ រហូត​ កើនឡើង ចំណែកប កំណើនឥណទាន​​ ី​ ិនទាន់ស ​ ្រាក់កម្ចម ​ ង​ ។ ឥណទានធនាគារ​ ដល់​40 ភាគរយ​ ់​ិស័យលក់ដុំ និង​ សម្រាបវ នៃ ផសស កើនដល់ជាង​100 ភាគរយ​ ​យ ​ លក់រា ​ ្ពសផ ក៏មានកម្រិតខ ់​ ងដែរ​ (15.8 ភាគរយ និង 11.4 ដោយ​ ជំរុញ​ ឥណទាន​ កំណើនតម្រូវការ​ ្រ​ ដែលគាំទដោយ​ ភាគរយ រៀងគ្នា)​ ចំណែកឥ ​ សម្រាបវ ​ ណទាន​ កសិកម្ម​ ់​ិស័យ​ សេដ្ឋកិចដ សកម្មភាព​ នៅកម្ពុជា ការ​ ្ច​ ៏រស់រវើក​ ផ្តលប ​ ់ ្រាក់កម្ចដ ​ ី ល់​​ និងកម្មន្តសាល​ ឈរនៅលំដាប់ទីបួន​ (6.9 ភាគរយ និង 5.1 រៀល​ រូប 19 ៖ ប្រាក់​ ​ ្លៃ​ ឡើងថ ធៀបនឹងប ​ ្រាកដ ់​ ុង ប៉ុន្តែ​ធ្លាក់ថ្លៃ​ រួមចំណែក​ រូប 20 ៖ ការ​ ​ ំណើន​ ដល់ក ក្នុងស្រុក ឥណទាន​ នឹង​ ធៀប​ បាត​ ប្រាក់​ (ភាគរយពិន្ទុ) ​ ្តូរប អត្រាប ធៀបនឹងប ​ ្រាក់ណូមីណល (ប្រាក់រៀល​ ​ មេរិក ប្រាក់ដុង ​ ្រាក់ដុល្លារអា ​ ្រាក់បាត) និងប � �រ���ក�ៀល អ��ប� ់ ក��ងមួយ�ត សំណង់ អចលន��ព� � និង�របង់រ�លស់ កម�ន��ល � រ អ��ប� � � � ��ក � 1,000 ដុង ់ ៀលក�ង លក់ដុំ និងលក់�យ ស��� � � រ និង�ជនីយ��ន អ���ប�រ���ក់�ៀលក��ងមួយដុ��រ���រ�ក (�ង���ំ) 50 ����ងៗ កសិកម� 190 4,250 សរុប 180 4,200 40 170 4,150 30 160 4,100 150 4,050 20 140 4,000 130 3,950 10 120 3,900 0 110 3,850 មក�-16 េម�-16 កក��-16 តុ�-16 មក�-17 េម�-17 កក��-17 តុ�-17 មក�-18 េម�-18 កក��-18 តុ�-18 មក�-19 េម�-19 -10 មិថុ�-12 ក���-12 ធ��-12 មិ�-13 មិថុ�-13 ក���-13 ធ��-13 មិ�-14 មិថុ�-19 មិថុ�-14 ក���-14 ធ��-14 មិ�-15 មិថុ�-15 ក���-15 ធ��-15 មិ�-16 មិថុ�-16 ក���-16 ធ��-16 មិ�-17 មិថុ�-17 ក���-17 ធ��-17 មិ�-18 មិថុ�-18 ក���-18 ធ��-18 មិ�-19 ប្រភព ៖ អាជ្ញធ កម្ពុជា ា​ រ​ ា​ រ​ ប្រភព ៖ អាជ្ញធ កម្ពុជា 23 សូមមើលប្រកាស​ ី ម្រិតក ក ស្តីព​ ​ ៃ​ អត្រាកា ​ ំណត់ន ់​ ម្ចី​៖ https://www.nbc.org.kh/download_files/legislation/prakas_eng/ ​ រប្រាក់លើប្រាកក Prakas-on-Interest-Rate-Cap-Eng.pdf។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 24 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ រៀងគ្នា)​ ភាគរយ​ ។ ភាគរយនៅ​ ឆំា្ន 201824។ កម្ចម ី ន ើ ការដែលបានរាយ​ ិ ដំណរ ការណ៍​ យា៉ង​ ការកើនឡើង​ នៃ​​ រហ័ស​ បាន​ វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ​ ធ្វើ​ ឱ្យមាន​ ​ ីកហ សម្រាប់វិស័យម ថ ុ យចុះប ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថ​ ​ កត្រឹម 1.1 ភាគរយ ​ ន្តិចម ប្រាក់កម្ចីមិនទាន់សង​ ដែលទទួលហ កំណើន​​ ដោយ​​ ​ ិរញ្ញប្បទាន​ ្តែ​ ត្រាន ប៉ុនអ នៅឆ្នាំ 2018។ ​ េះកើនឡើងពីចំនួន 1.0 ភាគរយ​ ័ ធនាគារ និងវិសយ វិសយ ​ក ័ ម ូ្រ រ ី ហ ុ ឥណទានក្នង ិ ញ្ញវត្ថ។ ុ ស្រក ុ ​ មាន​ ​ ក៏ដោយ ត្រូវ​ យ៉ាងណា ​ ្រុងប បកស្រាយយ៉ាងប ្ន​ ផ ​ ្រយ័តព ី​ លធៀប ​ ឿន​លើសច្រើនពីក កំណើនយ៉ាងល ​ ំណើន ផសស ណូមីណល។ កម្ចីមិនដំណើរការដែលបានរាយការណ៍ មានភាពមិនស ព្រោះ​ ​ ៊ី​ ី​ ិនទាន់ស កម្ចម សរុប​កើនដល់ 103 ភាគរយ​ ​ ង​ ស្មើ​ នៃ ផសស ឬ​ សង្វាក់គ​ ក ្នា ្នុងការ​ ​ ្រភេទប បែងចែកប ពន្យារ​ ​ ្រាក់កម្ចី​ និងការ​ ពេល រៀល​គិតត្រឹមខ នឹងទឹកប្រាក់ 111.3 ទ្រីលាន​ ​ ែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019​ ់​ ិរញ្ញប្បទាន​ និងការផ្តលហ ប្រាក់កម្ចីឡើងវិញ។ ​ ិចជាង​ កើនត មួយភាគ​ បួនន ​ ៃ ផសស កាល​ ពម ​ ុន។ ី​ ួយទសវត្សរ៍ម ​ ការ​ យោង​តាម​ ​ ្ថិរភាព​ ត្រួតពិនិត្យស ​ ន​ ហិរញ្ញវត្ថុ កម្ពុជាមា ទុន​ ឥណទាន​ ផលធៀប​ ទំហធ -ផសស របស់កម្ពុជា មាន​ បណ្តា​ ​ ំ​ ំជាង​ ​ រទេសគ បម្រុងប ​ ្រប់គ្រាន់​ ​ ឿនលឿន​ ប្រទេសជ ជាច្រើនក្នុងតំបន់​ ដូចជា ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី ជា ​ មានកិ ច្ច ខិ ត ខំ ប្រឹ ង ប្រែ ង ​ ក្នុ ង ការ​ ប ន្ត ប ន្ទា ប់ ​ ស្ថិ រ ភាព​​ រ ក្ សា ​ ​ ្វីលីពីន បើទោះជា​ ប៉ាគីស្ថាន និងហ ​ នាគារ​ វិស័យធ ​ ើប​ នៅកម្ពុជាទ ័ ហ វិសយ ិ ញ្ញវត្ថ​ ​ រ ុ ទន្ទម លក ឹ នឹងការ​ ើ កម្ពស​ កា ់ រ​ បប ្រា ​ ើ្រ ស ់ប រ ិ ប័ណ្ណ​ ូ យ ផ្តល់ប្រាកក តែរីកចម្រើនក្តី។ វិស័យធនាគារ​ ​ ង​ ់​ ម្ចីមិនទាន់ស ចំនួន ដោះស្រាយដុល្លាររ ​ ក្នុងស្រុក​ និងការ​ ​ ិនិត្យ​ ​ូបនីយកម្ម។ ការត្រួតព ែ វិសយ 77.3 ភាគរយ​ចំណក ​ ័ មីកហ ូ្រ រ ិ ញ្ញវត្ថ​ ផ ុ ល ់ 22.7 ភាគរយ។ ្ត ​ ិរភាព​ ស្​ថ ុ​ យ​ ហិរញ្ញវត្ថដោ កណ្តាល​ បញ្ជាក់ថា ​ ​ ធនាគារ​ ភាពងាយ​ ា ណាក៏ដោយ តួលខ យ៉ង នះ េ ​ មន េ​ ិ រាប់បញ្ចល ូ ​ ដល ឥណទាន​ ផល ែ ​ ្ត ់​ នៃ​ ប្រែប្រួល​ ហិរញ្ញវត្ថុសកល​ ទីផ្សារ​ គួរ​ មិនបង្កផលប៉ះពាល់​ ឱ្យកត់​ ប្រព័ន្ធ “ធនាគារ​ ដោយ​ ​ ើងដោ ស្រមោល” ដែលបង្កើតឡ ​ អ្នក​ ​ យ​ ់​ ល់ល សម្គាលដ ​ ូលម ​ ំហូរច ​ ូលធន​ ​ រាចរណ៍​ និងច រូបិយប័ណ្ណក្នុង​ ​ិស័យអចលនទ្រព្យ និង​ អភិវឌ្ឍន៍វ ​ ្នកផ ក្រុមហ៊ុនជួល និងអ ​ ្តល់កម្ចី​ ​ ើយ ហើយក ស្រុកឡ ​ ន​ ​ ម្ពុជាមា ​ ន្តរជាតិគ្រប់គ្រាន25 ទុនបម្រុងអ ់​ ។ ​ ដូច្នេះ ទំហំ​ ក្រៅផ្លូវការនោះទេ។ ​ សរុបជា ឥណទាន​ ​ ឺធំ​ ​ ក់ស្តែងគ កាត់បន្ថយហានិភ័យ​ គោលនយោបាយ​ ផ្នែកម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច​ នេះ ហើយ​ ជាង​ ្ច​ ម្ពុជាព សេដ្ឋកិចក ​ ្អែកខ្លាំងល ​ ឹងផ ើ​ ្រាក់កម្ចី (សូម​ ​ ប តវ ដែល​ បានលើកមកពិភាក្សា​​ ូ្រ ​ ុ ​ ក្នង ការ​ តត ិ យ ួ្រ ពិនត ិ ភាព​ ្ ស្ថរ ហរិ ញ្ញវត្ថុ ​ ងដែរ ប្រអប់ 3 ស្តីពី​ មើលផ បំណុល-ប្រាក់ចំណូល​ ផលធៀប​ ទាំង​ រួមបញ្ចូល​​ ផ្នែកផ្គត់ផ្គង់ (​ ខ ែ ្ពសល អាចបង្កហានិភ័យកាន់ត​ ់​ ើ​ ​ ្រួសារ​ របស់គ ​។ នៅកម្ពុជា) ់​ ្រាក់កម្ចស ការផ្តលប ​ ់ ិស័យសំណង់ និងអ ី​ ម្រាបវ ​ ​ ​ ចលនទ្រព្យ) និង​ ផលធៀប​ ​ ដំណើរការដែលបាន​ កម្ចីមិន​ សម្រាប់​ រាយការណ៍​ ការកែលម្អគ ផ្នែកតម្រូវការ​ (​ ឥណទាន និងស្តង់ដារ​ ​ ុណភាព​ នៃ​ ធនាគារ​ មាន​ វិស័យ​ តិចតួច។ ផលធៀបកម្ចីមិនដំណើរ កំណើន​ នយោ​ ការផ្តល់កម្ចី) ខណៈដែលគោល​ ​ សារពើពន្ធត បាយ​ ​ ្រូវបាន​ សមប ការដែលបានរាយការណ៍​ វ ់ស ្រា ​ិ យ ័ ​ ធនាគារ​ ធក ់ ះ ា្ល ច មក​ ុ​ តមឹ្រ ុ ថាមានសារៈសំខាន់​ ចាត់ទក កង ដោះសយ ុ្ន ការ​ គះ ្រា ភាពងាយរង​ ្រោ ​ នៅឆមាសទីមួយក្នុងឆ 2.3 ភាគរយ​ ​ ត្រា​2.8 ​ ្នាំ 2019 ធៀបនឹងអ ចំណូលរ រូប 21 ៖ ប្រាក់​ ្រា​​ ន​ ​បស់រដ្ឋាភិបាលដែលបានកត់តកើ ​ េវា (​ រូប 22 ៖ ពន្ធលើទំនិញ និងស ពន្ធប្រយោល) ដែលបាន​ ា ​ឆាប់រ ឡើងយ៉ង ​ រ​ ​ហ័ស។ កា បម ូ ចំណល ្រ ល នៅ​ ូ ​ រយៈពេល 6 ខែ​ ដប ូ ំ ង ប្រាក់ចំណូល​ កត់ត្រា បានបង្កើនអត្រា​ របស់​ រដ្ឋាភិបាល។ ការ​ ​ (​ បបែ្រ ល ួ្រ ធៀបនឹងឆ្នមុ ) ំា ន ​ ​ ប្រមូលចំណូលនៅ រយៈពេល 6 ខែដ ​ ំបូង ���ក់ចំណ�លក��ង��ុករបស់រ���ភិ�លក���ល ពាន់លាន​ (​ ) រៀល​ ចំណ�លពីពន� ចំណ�លមិន��នពន� ពន��ណិជ�កម�អន�រ�តិ 30 ចំណ�លមិន��នពន� ���ល់ ���ល ���ក់ចំណ�លក��ង��ុក 25 12,000 20 10,000 15 8,000 6,000 10 4,000 5 2,000 0 H1 2017 H1 2018 H1 2019 - H1 2016 H1 2017 H1 2018 H1 2019 ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា សម្គាល់ ៖ H1 = ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ សម្គាល់ ៖ H1 = ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 24 របាយការណ៍ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 2019 ធនាគារ​ ជាតិនៃកម្ពុជា។ 25 ត្រួតពិនិត្យ​ ការ​ ជាតិន ស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ​ធនាគារ​ ​ ៃកម្ពុជា ឆ្នាំ 2018 ៖ thttps://www.nbc.org.kh/publications/fsr.php។ 25 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ កត ដែលអាច​ កង ើ ឡើង​ វស ុ្ន ​ិ យ ័ ​ អចលនទ្រពយ ្ ។ លក្ខខណ្ឌ​ មល ូ ធន​ ​ ួយផ្នែកធំជាពន្ធតម្លៃបន្ថែម (VAT) និងព សេវា​ ដែលម ​ ករ ​ ន្ធអា ្ បរមា​ អបប ថ​ត ី្ម វ ូ្រ បា អនុវត្ត​ ​ ន​ នៅ​ តមា ី្រ ស​ ទម ួ ក្នង ី យ ្រៅ ុ ឆ្នំា 2018។ ក​ គឺជាប ​ ្រភពធំជាងគេន ៃ​ ្រាក់ចំណូលក្នុងស្រុក (​ ​ ប 54.4 ភាគរយ​ េ ធនាគារ​ ពីនះ ា ​ កណ្តល កា ើ រវាយតម្លល បានធ្វ​ ៃ ​វ ើប ិ ត្ត​ ា ​ ិ ហើយបង្ហញ ​ ំណូលស នៃច កើនឡើងដល់ 6,234 ពាន់លាន​ ​ រុប) ដែល​ រៀល ​ នាគារ និងគ្រឹះស្ថានមីកហ ថា គ្រឹះស្ថានធ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថុ​ មានភាពរឹងមាំ ស្មើនឹងក ឬ​ ​ ្នាំមុន នៅ​ ​ ំណើន 23.1 ភាគរយ​ ធៀបនឹងឆ ខែ មិថុនា លង លើក​ ត​ ែ ​ ែគះ ឹ្រ ស្ថន ួ តូច​ ា មួយចំនន ដលែ ​ តវ មានការ​ ូ្រ ​ តតួ្រ ​ ពន ិ យ ិ ត ្​ ឆ្នាំ 2019 (រូប 22)។ ​ ិតដ ឱ្យដ ​ ល់។ ផលធៀប​ បន្ថែមទៀត​រួមមាន ​ ​ វិធានការ​ វិសាលភាព​ ​ ព​ ចំណូល​ ព ី ន្ធផាល ្ទ ់ ភា ់ គច្រើនល គ្របដណ្តប​ ើ ន្ធប្រាក់​ ​ ​ ព សន្ទនីយភាព​ ​ ​ ដែលបានណែនាំឲ្យអនុវត្តនៅ ឆាំ្ន 2015 ហើយ​ ​ ន្ធ​ ចំណេញ និងព មាន​ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ ដែល​ ​ ្មើនឹង 22.8 ចំនួនស កើនឡើងជាបណ្តើរៗ​ បាន​ ​ រពង្រឹង​ រហូតដល់ឆ្នាំ 2020 និងកា ការ​ ភាគរយ​ នប ់​ ំណូលក ៃ​ ្រាកច ​ ្នុងស្រុក ប្រភព​ គឺជា​ ចំណូលធំទីពីរ​ ​ ភាពមិនស៊ីសង្វាក់គរ ពិនិត្យតាមដាន​ រូបិយប័ណ្ណ និងចំនួន​ ្នា​វាង​ ដែលក ​ ើនដល់ 2,615 ពាន់​ រៀល​ ឬ​ លាន​ ​ ំនួន 15.8 ស្មើនឹងច ​ ៃកម្ចី និងកា សរុបន ប្រាក26 ​ រ​ ់​ ។ ភាគរយ​ ធៀបនឹងឆ ​ ្នាំមុន។ ប ​ ទោ មានការ​ ើ​ ះជា​ ្ត ក បេជ ្ញា​ ្រោមកិច្ច​ ​ ្រៀង​ ព្រមព ី​ ស៊ានក្តី​ (AFTA) ក៏​ ពាណិជ្ជកម្មសេរអា ​ ី​ ចំណូលព ប្រមូលប្រាក់ចំណូលមា ដំណើរការ​ ភាព​ ​ ន​ ជាទូទៅ រឹងមាំ​ លភាគច្រើនជា ពន្ធពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ​ ដែ​ ​ ន្ធគយ និង​ ​ ព កម្រៃ​ ក្នុងរ ប្រាក់ចំណូលដែលប្រមូលបាន​​ ​ ្នុង​ ​យៈពេល 6 ខែដំបូងក មាន​ សេវា និង​ ចំនួន 22.7 ភាគរយ​ ចំនួន 11.7 ភាគរយ កើន​ ស្មើនឹង​ ឆ្នាំ 2019 កើនដល់ 11,452.4 ពាន់លានរៀល ឬ​ ​ ាំម ធៀបនឹងឆ ្ន ុន។ ចំណូលមិនមែនពន្ធ ដែលជាសមាសភាគ​ ​ ្នាំមុន​ (រូប 21)។ ជាមួយនឹង​ កំណើន 21.0 ភាគរយ​ ធៀបនឹងឆ ​ ីបួន​ មាន​ ធំជាងគេទ ចំនួន 10.5 ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលសរុប​ គាំទ្រ​ ការ​ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង​ ដោយ​ ក្នុងការ​ របស់អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ធៀបនឹងឆ កើន​ 25.1 ភាគរយ ​ ្ន ុន។ អាជ្ញធ ​ ាំម កម្ពុជានៅ ា​ រ​ ​ ន្ត​ ​ តែប ើ​ ំនើបកម្មកា ធ្វទ គ្រប់គង ​ រ​ ្រ​ ពន្ធ និង​ គយ​ រួមនឹង​ កំណើនន ៃ​ រ ​ កា ​​ ​ រ​ កែទម្រង់​ និងធ្វើទំនើបកម្មកា ់​ ង គ្របគ ្រ ​ បក ់ ណ ្រា ច ូ ទន្ទម ំ ល ឹ នឹង​ ​ ម្រូវការ​ ប្រើប្រាស់ និងត ប្រមូលប្រាក់ចំណូល​ វិនិយោគ ដំណើរការ​ ើ ​ បង្កន េ ​ សវា ្រា ​ សមប អ ់ ក ្ន ​ បង់​ ពន្ធ​ រយៈ​ តាម​ ប្រើប្រាស់​ ការ​ ប្រព័ន្ធ​ ំា ះ នៅឆ្នន មានភាពល្អបស េ​ ្រ រ ើ គួរឲ្យកត់សម្គល ា ។ ភាព​ ់ មាន​ បស ើ​ ្រ រ សម្រាប់ការ​ ធនាគារ​ ពន្ធតា បង់ពន្ធ។ សេវា​ ប្រព័នអ ​ ម​ ្ធ​ េឡិចត្រូនិក​ ​ រួមក ឡើងជា ​ ំណើរការ​ ​ ្នុងដ ​ ្រាក់ចំណូល។ ដោយសារ​ ប្រមូលប តែ​ ដាក់ឱ ត្រូវបាន​ ​ ្រើប្រាស់ ​ ្យប និង​ បាន​ ​ រគាំទដោ ទទួលកា ្រ​ យការ​ នាំចូលកើនឡើង​ ការ​ ទំនិញ​ គាំទ្រដោយតម្រូវការខ្ពស់ចំពោះ​ ​ ន្ធ អប់រំអ្នកបង់ព ផលចំណេញព ទៅលើ​ ​ ីពន្ធ ចុះបញ្ជីពន្ធ ការ​ ​ ន់ ដូចជា ម៉ូតូ រួម ជាប់ធ ការ​ ​ នឹង​ ំ​ ូលសម្ភារសា នាច ​ ងសង់​ ដែល​ ើ​ ម្លប និងពន្ធលត ប្រព័ន្ធអេឡិចត ៃ​ ន្ថែមតាម​ ​ ្អែក​ ​ ្រូនិក​ សវនកម្មផ ដោយ​ ជំរុញ​ សកម្មភាព​ សាងសង់យ ​ ៉ាង​ រស់រ ពន្ធល ​វើក ចំណូល​ ​ ើ​ តាមហានិភ័យ​ ភាពប្រសើរឡើងន និង​ ​ អនុលោម​ ​ ៃការ​ ។​ តាម​ ​ ើទំនិញ និង​ ទំនិញ និងសេវា​(ពន្ធប្រយោល) កើនឡើង។ ពន្ធល ្រៅ ន កព េ មន្រព ី ះ ង ឹ ​ ី្ត ន្ធ និងគយ​ បានទទួលការពង្រ​ សមត្ថភាពល្អ​ របស់រដ្ឋាភិបាលដែលបានកត់ត្រា មានកម្រិត​ រូប 23 ៖ ចំណាយ​ ​ ើនឡើងដែលបាន​ រូប 24 ៖ ចំណាយមិនមែនប្រាក់ឈ្នួលក តែ​ ថេរ ដោយសារ​ ទូទាត់ថ ការ​ ​ វិកាយឺតយ៉ាវ។ ការ​ ប្រមូលច ​ ំណូល​ កត់ត្រា​ដោយសារ​ បែងចែកប ការ​ ​ វិកាឡ ​ ្រភេទថ ឆ្នាំនេះ ​ ើងវិញនៅ​ រយៈពេល​6 ខែដំបូង នៅ​ ពាន់លានរៀល) (​ ពាន់លានរៀល) (​ មិន��ន���ក់ឈ�ល ���ក់ឈ�ល ���ក់ឈ�ល និងសំណងទូ�ត់ មិន��ន���ក់ឈ�ល 4,000 មូលធន ចំ�យសរុប 10,000 3,500 3,000 8,000 2,500 6,000 2,000 1,500 4,000 1,000 2,000 500 - 0 H1 2016 H1 2017 H1 2018 H1 2019 H1 2015 H1 2016 H1 2017 H1 2018 H1 2019 ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ សម្គាល់ ៖ H1 = ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ សម្គាល់ ៖ H1 = ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 26 ប្រចាំឆ្នាំ 2017 និង 2018 ធនាគារ​ របាយការណ៍​ ជាតិនៃកម្ពុជា ៖ https://www.nbc.org.kh/english/publications/annual_reports.php។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 26 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ យុទ្ធសាស្រប ជាងមុន។ ​ ំណូលឆ្នាំ 2019-2023 ត្រូវ​ ្ត​ ្រមូលច និងជ ​ ំនួយសង្គមត ​ ្រូវ​ បាន​ ​ថ បំបែកចេញព ​ ្រាក់ឈ្នួល (​ ី​ វិកាប ដើម) យកមកអនុវត្ត​ បាន​ គោលបំណង​ ដែលមាន​ សំខាន់ក ​ ្នុងកា ​ រធ្វើ​ ់​ ៀវត្សរ៍ (ដែលត្រូវបា ចំនួនប្រាកប បែងចែក) ថយចុះម ​ ន​ ​ កត្រឹម​ ​ រគ្រប់គ្រង ទំនើបកម្មកា និងគោលនយោ​ បាយ​ ​ ពន្ធ​ និងគ ​ យ​ នៃ​ផសស (ធៀបនឹងច 7.6 ភាគរយ​ នៃ ផសស ​ ំនួន 8.6 ភាគរយ​ ។ ដោយសារ​ បន្ថែមទៀត​ ែ​ រ​ តកា ​ ប់រហ័សន កើនឡើងយ៉ាងឆា ​ ៃ​ ការ​ ការ​ នៅឆ្នាំ 2018)។ ក្រៅពីនេះ ​ ​ ្រាកឈ ទូទាត់ប ​ ឆ្នាំនេះ ់​ ្នួលនៅ ្រ ល បម ្រា ច ូ បក ់ ណ ំ ល ូ ​ កង េ ​ ុ្ន រយៈពល បនុ៉ ន ា្ម ឆ្នក ្ធ ស្រ​ ំា ន្លងមកយុទសា ្ត មានភាព​ យឺតយ៉ាវ​ដោយ​ មានចំនួនត នថ ​ ្រឹមតែ​46 ភាគរយ​ ៃ​ វិកា​ ​ ំណូលថ្មផ ប្រមូលច ្ត លើគោ ី​ ោត ​ លដៅ​ ទាប​ ជាងមុន​គឺ កា​ រសម្រេច​ អំឡុងខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019។ ឆ្នាំ 2019 នៅ​ បាន នៃកំណើនប 0.3​ ភាគរយបន្ថែម​ ់​ ំណូល​ ផសស ​ ្រាកច ទូទាត់ច ការ​ ​ ំណាយមូលធន​ ដែលមានប្រមាណមួយភាគបី​ ក្នុងមួយឆ្នាំ ធៀបនឹង​ ដែលបានកំណត់ក អត្រា​ 0.5 ភាគរយ​ ​ ្នុង​ នៃ​ ថវិកា​ ឆ្នាំ 2019 ក្នុងរយៈពេល 6 ខែ​ មានភាពយឺតយ៉ាវ​ ដំបូង​ក៏​ ្ត​ ្រមូលច យុទ្ធសាស្រប ​ ​ ំណូលពីមុន។ ឆ្នាំមុនផ ជាង​​ ​ ងដែរ។ គិតត្រឹមខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ការ​ ទូទាត់​ ​ ូលធន​ ថវិកាម ​ ែ 30 ភាគរយ​ ឆ្នាំ 2019 មានចំនួនត្រឹមត នថៃ​ វិកា​ មាន​ ចំណាយនៅតែ​ ប្រយ័ត្ន​ ភាព​ ប្រយែង ំ​ ្នាំ 2019 ឬ​ ប្រចាឆ ​ រ​ ស្មើនឹងកា ធៀប​ ថយចុះ 17.6 ភាគរយ ​ នឹង​ សាធារណៈជារួមក ចំណាយ​ ​ ល់ 8.8 ទី្រលាន​ ​ ើនឡើងដ រៀល​ ​ ការ​ ឆ្នាំមុន។ ទូទាត់យ ​ ឺតយ៉ាវ​ កើតមា ​ នឡើងទា ​ ចំណាយ​ ​ ំងចំពោះ​ ​ ្នុងឆ្នាំ 2019 (រូប 23)។ ធៀបនឹង​ នៅអំឡុង 6 ខែ ដំបូងក អំឡុង​ ដែលទទួលហិរញ្ញប្បទាន​ មូលធន​ ​ ងក្នុង​ ដែល​ ពីខាងក្រៅ និងខា ​ ូចគ្នកា ពេលដ នេះមា ា​ លពីឆ្នាំមុន ចំណាយ​ អត្រាថ ​ ន​ ​ េរ។ ទោះជា​ នថ កើនដល់ 20.4 ភាគរយ និង 34.6 ភាគរយ​ រៀងគ្នា ​ ៃ​ វិកា​ ចរន្តបានកើនដល់​ 7.7 ចំណាយ​ ភាគរយ ​ ្នាំមុន ធៀបនឹងឆ ​ ​ ប្រចាំឆ្នាំ 2019។ យ៉ាងណា ការ​ ក៏ដោយ ជាញឹកញាប់ ​ ទូទាត់​ មូលធន​ ចំណាយ​ ​ ំនួន 17.6 ភាគរយ​ ធ្លាក់ចុះច ។ គិតត ​ ​ ្រឹមខែ មល ថវិកា​ កន ូ ធន​ នៅអំឡង ើ ឡើង​ ុ ឆ ​ មាសទីពរ ី​ កង ឆន ុ្ន ​ ី យ ំា្ន ម ួ ៗ​ នៅ​ ទូទាត់ច មិថុនា ឆ្នាំ 2019 ការ​ ំ ​ ណា មិនមែនប យ​ ​ ្រាក់ឈ្នួល​ កើន​ ​ ំណើរការ​ ពេលដែលដ កើនឡើង។ លទ្ធកម្ម​ ទូទាត់ម ​ ដូច្នេះ ការ​ ​ ូល​ ធៀបនឹងឆ ឡើង 22.0​ ភាគរយ ​ ្ន ុន សំខាន់ដោ ​ ាំម តែ​ ​ យសារ​ បចា ធន​ ំ ​ ្រ ឆ ំា្ន នចំនន មា សន ួ ​ ើ្ម ង ឹ ​ ំ ចណា មល យ​ បានកំណត់​ ូ ធនដែល​ ។ ​ ណា កំណើនច ំ សម្រាប់អត្ថប្រយោជន៍ផ្នែកសង្គម​ ដោយ​ យ​ ភាគ​ ពឹងផ្អែកលើ​ កម្ពុជានៅតែ​ អភិវឌ្ឍន៍​ ដៃគូ​ ក្នុងការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន​ ​ របប​ ច្រើនជា ​ ង្គម​ សន្តិសុខស ជំនួយស និង​ ​ ង្គម​ ក្រោយពី​ ការ​ ដល់​ ិ យោ វន មល ិ គ​ ូ ធនរបស់ខន ួ្ល ។ ក្នង ​ ់ វិកា​ ុ កញ្ចបថ ឆំា្ន 2019 ការ​ ប្រភេទន ចំណាយ​ ត្រូវបាន​ ​ េះ​ ​ េញប្រព័នប បំបែកច ្ធ​ ្រាក់ឈ្នួល និង​ មូលធន​ ចំណាយ​ ​ ទួលហិរញ្ញប្បទាន​ ដែលទ ពីខាងក្រៅ​ មាន 75 ់​ ្សេងទៀត​ ដែលបាន​ ការផ្តល់ប្រាកផ ​ ឆ្នាំនេះ ចាប់ផ្តើមនៅ រូប (​ ន​ ភាគរយ​ ៃ វិកា​ ថ មលូ ធន​ សរុប​ ចំណក ែ ​ ចណា មល ំ យ​ ចន ូ ធន​ ួ 25 ំ ន ការ​ 24)។ ជាមួយនឹង​ ដែលស បែងចែកឡើងវិញ ​ ​ ន្តិសុខសង្គម ទៀត ​ ភាគរយ​ តវ បានផ្តលហ ូ្រ ​ ិ ញ្ញបប ់ រ ្ ទាន​ ដោយ​ មល នធ ូ ​ ិ ង ិ ក សក ុ្ន ​ ុ្រ ។ ​បស់​ រូប 25 ៖ ឱនភាពសារពើពន្ធជារួមរ ត្រូវ​ រដ្ឋាភិបាល​ បានរំពឹង​ ្រា ប រូប 26 ៖ បក ់ ញ្ញ​ រ ើ ដ្ឋភ ា បា កន ិ ល​ ការ​ ើ ឡើង​ដោយសារ​ កន ឡង ើ ​ ើ ​ នឹង​ ថា​ ដំណើរការ​ រួមតូច​ដោយសារ​ ប្រមូលចំណូលល្អប្រសើរ នកា ៃ រ​ បម ូ បក ្រ ល ់ ណ ្រា ច ំ ល ូ បក ប ់ ញ្ញរ ្រា ​ ា បា ើ ដ្ឋភិ ល​ ​ នៅ​ បព ័ ​ ្រ ន ្ធ នាគារ​ ធ ភាគរយ​ (​ នៃ ផសស) នៃ ផសស) (ភាគរយ​ សមតុល��សរុប (រួម�ំងជំនួយឥតសំណង) ចំណ�លសរុប ចំ�យសរុប 20 29 24.3 24.2 18 23.6 23.6 23.5 24 21.9 21.4 22.1 21.6 16 20.0 20.7 19.5 14 19 12 14 10 8 9 6 4 4 2 -1 0 -0.7 -0.6 មិថុ�-05 មិថុ�-06 មិថុ�-07 មិថុ�-08 មិថុ�-09 មិថុ�-10 មិថុ�-11 មិថុ�-12 មិថុ�-13 មិថុ�-14 មិថុ�-15 មិថុ�-16 មិថុ�-17 មិថុ�-18 មិថុ�-19 -1.9 -1.9 -1.4 -2.0 -6 2014 2015 2016 2017 2018 2019e ប្រភព ៖ អាជ្ញធ ា​ រកម្ពុជា​ ា​ រកម្ពុជា​ ប្រភព ៖ អាជ្ញធ ប៉ាន់ប្រមាណ​ សម្គាល់ ៖ e = ការ​ 27 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ ្រូវបា ឱនភាពសារពើពន្ធជារួមត ​ ​ ​ នរំពឹងថា នឹងនៅតែបន្តមាន​ ្ រ៍ក មួយទសវតស ្រោ ដោយ​ ​ យ សារ​ ​ ត​ែ រ​ កា ពយា ្ ករ​ ថា​ នង មាន ​ ឹ ​ ឱនភាព​ កម្រិតទាបដូចរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងមក ​ ន្ធយ៉ាងធ សារពើព រយៈពេលមធ្យម​ ​ ំក្នុង​ រកឃើញទាំង​ ។ លទ្ធផល​ បាន​ នេះ​ បញ្ជក ​ ា ​ព ់ សា ន​ ី រៈសំខាន់​ កា ៃ រ​ អនុវត្ត​ កណ ែ ម្រង​ ំ ទ ដ ់ ម ើ ប ្​ ី ង្កន ប ើ ​ ឱ នភាពសារពើ ព ន្ធ ជា រួ ម ឆ្នាំ នេះ របស់ រា ជរដ្ឋា ភិ បា លនឹ ង​ ​ ទៅ​ ភាពរឹងមាំនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា​ វប នឹង​ិ ត្ត​ ខា ិ ងក្រៅ និង​ ជរ ុ ​ ំញ ការ​ មិនមានការប្រែប្រួលអ្វីទេជាទូទៅ ​ ្រមូល​ ដោយមានការបន្តប ចញ នាំ​ ការ​ េ ​ និង​ ធ​ព ើ្វ ព ិ កម្ម​ ិ ធ សដ េ ក ្ឋ ច ិ ​ ្ច កិចខ ។ ្ច ត ិ ខំបង ឹ្រ បង ែ្រ ​ បម ូ ​ ្រ ល ច ់ ំណូល និងការគ្រប់គ្រងចំណាយដោយប្រយ័ត្នប្រយែង​ ប្រាក​ ។ សារពើពន្ធ ចំណូល​ ក្របខ័ណ្ឌ​ ពង្រឹង​ ការ​ គ្រប់គ្រង​ វិនិយោគ​ ប្រាក់ចំណូល​ (រួមទាំងប្រាក់ជំនួយឥតសំណង) ត្រូវបាន​ ​ ម្រាប់​ PPPs)​ និងជ សាធារណៈ​ (រួមទាំងស ការ​ ​ ំរុញ​ ត្រួតពិនិត្យ​ ថានឹងបន្តមានចំនួន 23.5 ភាគរយ​ ព្យាករណ៍​ នៃ​ ផសស ដែល PPP ​ និភ័យ​ និងហា វិស័យហ ​ ិរញ្ញវត្ថុ​ ព្រមទា ​ ំងកា ប្រើប្រាស​ ​ រ​ ់ ្រ ល ប្រហាក់បហ ិ្រ បក ែ នឹងកមត ្រា ច ់ ណ ំ ល ូ កាល​ ពឆ ំា្ន ន ី ម ។ ចំណាយ​ ុ ​ សា ្ធ រពើព ប្រព័ន​ ​ យផ្អែកល ​ ន្ធដោ ​ ប ើ​ ំណុល​ សុទត ្ធ​ ​ ែ ​ ជា ិ នការ​ វធា ចាំ​ នៅ​ សាធារណៈ​ ​ េរ​ តែមានអត្រាថ នៃ ផសស។ ចំនួន 24.2 ភាគរយ​ កង បាច់​ ធានា​ ុ្ន ការ​ នរិ ន្តរភាព​ បណ ុ ​ ំ ល កង រយៈពេល​ ុ្ន ​ មធ្យម27។ ្ន តាមការរំពឹងទុក ឱនភាព​ ដូចេះ ​បស់កម្ពុជា (រួមទាំង​ សារពើពន្ធរ ត្រឹម​ គិត​ មាន​ បំណាច់ឆាំ្ន 2018 កម្ពុជា​ សាធារណៈ​ បំណុល​ ជំនួយឥតសំណង) នឹងបន្តរក្សាកម្រិតថេរដូចកាលពីពីរឆ្នាំកន្លង សរុប 7.02 ពាន់លាន​ ដែលមិនទាន់សង​ អាមេរិក (ឬ​ ដុល្លារ​ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ 2019។ មក ដែលមានចំនួន 0.6 ភាគរយ​ នៃ​ ផសស) ក្នុងនោះ​ ស្មើនឹង 26.3 ភាគរយ​ បំណុល 0.04 សារពើពន្ធ​ ឱនភាព​ ទទួលបានហិរញ្ញបប នៅតែ​ ្ ទានទាំងសង ុ្រ ​ ព​ី ល ម ូ ​ គឺជា​ ភាគរយ​ ក្នុងស្រុក28 បំណុលសាធារណៈ​​ ​​ ។ ជារួម លក្ខខណ្ខ​ ការ​ និធិខាងក្រៅ (រូប 25)។ ក្រោយពីមាន​ ​ រពើព គ្រប់គ្រងសា ​ ន្ធ​ ់​ ម្ចនៅ ផ្តលក ី​ ​ តែមាន​ លក្ខណៈសម្បទាន​ ខ្ពស់​ដោយ​ ​ រ អត្រាកា ​ប្រាក់ ប្រុងប្រយ័តរ ដោយ​ ្ន​យៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក រដ្ឋាភិបាល​ ​ រុបន (មធ្យម) គឺ 1.24 ភាគរយ ចំណែកចំនួនស ៃ​ ម្ចី និងកា ​ ក ​ រ​ ុ ​ កម្ពជា កង ទទួលបានជោគជ័យ​ ើ ​ ុ្ន ការបង្កន បក ្រា ប ើ ច្រន ់ ញ្ញជា យង ើ ​ ា៉ ​ ់ មានរយៈពេល 27.0 ឆ្នាំ ហើយ​ ប្រាក​ ​ ំណាត់ថ្នាកគ អំឡុងពេលច ់​ ឺ​ ​ ​ ឆាប់រហ័សនៅ ជាតិ​ ដែលបច្ចុប្បន្នមានចំនួន 17.3 ភាគ​ ធនាគារ​ ាំ​ ធៀប​ 7.5 ឆ្ន។ រូបិយប័ណ្ណ​ នឹង​ មិនទាន់សង​ សំខាន់ៗ បំណុល​ ជា​ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ 2019 (រូប 26)។ អាជ្ញាធរ​ រយ​ ​ ន​ កម្ពុជាបា ់​ ល ប្រាកដ ុ ្លារអា ​ មេរិកមា ​ ន​ ចំនួនច្រើនជា គេ គឺ​ 44.2 ភាគរយ​ ​ ង​ នៃ​ ្រ មខ្លួនជាស្រេច​ តៀ ្ន ការ​ កុង បើប ្រ ្រាស់​ ប្រាក់​ ជា​ បញ្ញើមួយផ្នែក​ វិធាន​ ​ ិនទាន់ស បំណុលម សរុប។ ​ ង​ ដកប្រាក់ពិសេសមានចំនួន សិទ្ធិ​ ជំរុញ​ ការ​ ​ ឆ្នាំ 2020 ដើម្បស សារពើពន្ធនៅ ​ លប៉ះពាល់​ ី​ ម្រាលផ ែ ​ 27.2 ភាគរយ​ចំណក បក្រា ​ យ ់ ន ួ 15.1 ភាគរយ​ ័ ចិន មានចំនន ។ កើតមាន​ អវិជ្ជមានដែលអាច​ ពី​ ឡើង​ ដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ​ ការ​ EBA ប្រសិនបើ​ វា​ ​ ក ពិតជា ​ ើតឡ ​ ើងម ​​ ​ ែន។ ជា​ ចិន​ អ្នកផ្តល់ឥណទាន​ ធំជាងគេ​ដែលមានចំនួនជ ​ ិត​ពាក់​ នៃ​ កណ្តាល​ មិនទាន់ស បំណុល​ ​បស់​ ​ ងទំាងអស់រ កម្ពុជា ការ​ ផ្អែកតាម​ លើនិរន្តរភាព​ វិភាគ​ ​ យ​ បំណុលដោ ធនាគារ​ មូលនិធរ ពិភពលោក/​ អន្តរជាតិ​កាល​ ិ​ូបិយវត្ថុ​ ពីឆ្នាំ 2018 គិតតម ឹ្រ ប ​ ណា ំ ឆំា្ន 2018 បំណល ច់​ សាធារណៈខាងក្រៅ​ ុ ​ ដល ែ ​ ​ិបត្ត​ កម្រិតវ ប របស់កម្ពុជានៅ ិ ំណុល​​ ​ តែទាប កម្ពជា ុ ជំពាក់ចន ិ មាន​ ចន ួ 48.7 ភាគរយ​ ំ ន ៃ​ ណល នបំ សាធា​ ុ ​ រណៈ​ សរុប​ មិនទាន់សង​ ។ អ្នកផ្តល់ឥណទាន​ គេទីពីរ និង​ ធំជាង​ ទីបី វិភាគ​ ការ​ បំណុលដោយប្រើប្រាស់​ និរន្តរភាព​ រួ ម ​ ក្របខ័ណ្ឌ​ នៃ​ ​ គី ដូចជា ធនាគារ​ គឺជាប្រព័ន្ធពហុភា ​ នាគារ​ អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី​ និងធ បំណុល​ និរន្តរភាព​ ធ្វើឡើង​ ដែល​ មូលនិធិ​ ដោយ​ អន្តរជាតិ​ រូបិយវត្ថុ​ មាន​ ពិភពលោក ដែល​ ចំនួន 18.9 ភាគរយ និង 7.8 ភាគរយ​ ពិភពលោក​ សម្រាប់ប្រទេស​ និងធនាគារ​ ​ ប មានប្រាក់ចំណូលទា នប រៀងគ្នា​ ​ ិនទាន់ស ៃ​ ំណុលម សរុប។ អ្នកផ្តល់ឥណទាន​ ​ ង​ ធំជាង​ ា ថា កម្ពជា បង្ហញ ុ ប ្រ មនឹងហា ​ ឈ ័ ទាប​ ​ និភយ ពវីប ិ ត្តប ិ ណ ុ ព ំ ល ខា ី ង​ ​​ ​ ីបួន និងទីប្រាំ​គឺ ​ គេទ កូរេ សាធារណរដ្ឋ​ ​ ប៉ុន ៉ (5.2 ភាគរយ) និងជ ក្រៅ។ សូចនាករ​ ​ ស់ត្រូវបាន​ បន្ទុកបំណុលទាំងអ ថានៅ ព្យាករណ៍​ ​ ​ បំណុលម (4.7 ភាគរយ)​ នៃ​ សរុប។ ​ ិនទាន់សង​ ​ បំណុលចាស់​ ​ ំណត់រ តែស្ថិតក្រោមកម្រិតក តាម​ ​បស់ខ្លួន​ដោយផ្អែក​ សេណារីយ៉ូ​ ​ ចរចា) មាន​ (ស្ថិតក្រោមការ​ ។ ចំនួន 8.8 ភាគរយ​ ទិន្នន័យ​ វិបត្តិ និង​ ​ ខណៈដែល​ ដើមគ្រា។ ​ រួមន ហានិភ័យជា ៃ​ិបត្តិ​ ​ វ ​ ន​ បំណុលមា កម្រិតទា វិភាគ​ បង្ហាញថា និរន្តរ​ ​ ប ការ​ បណ ភាព​ ុ ​ ំ ល អឺរ៉ុប និងស សហភាព​ ​ ហរដ្ឋអាមេរិក​នៅតែ​ ជា​ទីផ្សារ​ នាំចេញ​ រងគះ ងាយ​ ្រោ ដោយសារ​ិ ត្ត​ វប ពា ្ធ ង ន ិ ក់ពន ័ ​ ឹ ​ នា​ ការ​ ​ ច េ និង​ ំ ញ កំណើន ធំបំផុតរ ​បស់កម្ពុជា​ សន និង​ នកា ា្ថ ភាព​ បប ៃ រ​ ែ្រ ល ួ្រ ​ នប ំ ល ៃ ណ ។ លើស​ ុ ​ ពន េ ទៀត ​ ី ះ ផល​ ផល ការ​ ់ រអនុគះ ្ត កា ោ្រ ផ ​ ក ែ្ន ពាណិជក ​​ រប ្ជ ម្មរបស់សហភាពអឺ ុ៉ និង​ បំណុល-ផសស ដែលត ធៀប​ បាន​ ​ ្រូវ​ ជាសា ធានា​ ត្រូវ​ ​ ធារណៈ ​ ​ មេរិក​ គឺជា​ សហរដ្ឋអា ជំរុញភា កត្តា​ ជោគ​ ​ ព​ ​ ្នុង​ ជ័យរបស់កម្ពុជាក ្ ករណ៍​ បានពយា ថា​ ឹ ​ នង កនើ ឡើង​ ជាង 10 ភាគរយ​ ពន នៅ ុ្ទ ​ ិ ​ េ ​ រយៈពល 27 របាយការណ៍របស់ប ​ ុគ្គលិក IMF សម្រាបឆ ពិគ្រោះយោ ់​ ្នាំ 2018 អត្ថបទទី IV ការ​ ​​ ​ បល់- ​ិភាគ​ និរន្តរភាព​ កាវ ​ សូមមើល https://www.imf.org/en/ បំណុល។ Publications/CR/Issues/2018/12/17/Cambodia-2018-Article-IV-Consultation-Press-Release-Staff-Report-Staff-Statement- and-46478 28 ​ េដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ 2019 ក្រសួងស បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 28 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ នាំចេញរបស់ខ្លួន (សូមមើលផងដែរ​ អត្ថបទផ្តោត​ ការជំរុញការ​ កំ ពុ ង ពឹ ង ផ្អែ ក ​ សេ ដ្ឋ កិ ច្ច ក ម្ពុ ជា ​ លើ ​​ កា ន់ តែខ្លាំ ង ឡើ ង ​ វិ ស័ យ​ ពិសេសខាងក្រោម)។ បើទោះជាមាន​ វឌ្ឍនភាពមួយចំនួនក ​ ​ ្នុង​ ​ួមចំណែក​ សំណង់​ និងអចលនទ្រព្យ ដែលរ ប្រមាណមួយភាគ ការ​ ​ កាន់ប ធ្វើពិពិធកម្មការនាំចេញទៅ ​ ្រទេសច ​ ិន ជប៉ុន និង​ កំណើនពិតនៅឆ្នាំ 2018 កើន​ ប្រាំនៃ​ ព​ច ី ំនួនមួយភាគប្រាំមួយ អាស៊ាន (តារាង ២) ក្តី ក៏កម្ពុជានៅតែប ​ ន្តពឹងផ្អែកល ស ​ ​ ើ ហភាព​ ឆំា្ន 2013។ កព នៅ​ ្រៅ ​ ន ី ះ េ លំហរ ការវិនយោ ូ ចូល​ ិ ា ព គផ្ទល ី រទស ់ ប េ ​ ​ ហរដ្ឋ​ អឺរ៉ុប និងស ទីផ្សារ​ អាមេរិក ជា​ នាំចេញធ ​ ំបំផុតរបស់ខ្លួន។​ ភាគច្រន ដែល​ ើ ​មកពីបទ ្រ ស េ ​ ចន មយ ិ ​ និង​ ែ ​ ួ ផ្នកធឲ ើ្វ យ ្ មាន​ កណ ើ ​ ំ ន នាំចេញរបស់កម្ពុជានៅឆ្នាំ 2018 ទៅកាន់​ ការ​ ​ ិន ជប៉ុន ប្រទេសច ខ្លាំងលើវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ មានកម្រិតខ្ពស់បំផុត​ ​ ណាដា និងអាស៊ាន មានចំនួនត និងកា ុ ​ ែ​ 1 ភាគ 3 ប៉ណ ្ណោះ​ នៃ​ ត្រូវបានរំពឹងថា នៅឆ្នាំ 2018 ហើយ​ ​ នល្បឿនកំណើនថយ​ ​ នឹងមា នាំចេញស ការ​ ​បស់កម្ពុជា​ បើទោះជា​ ​ រុបរ ​ ំនួន​ 1 ភាគ 4 កើនពីច ចុះ​ បន្តិច ​ ថយចុះត ដោយសារតែការ​ សកល និងកំណើន​ ​ ម្រូវការ​ ឆ្នាំ 2014 ក្តី។ ទាំងសហភាពអឺរ៉ុប និង​ នៅ​ សហរដ្ឋអាមេរិក​ នៅ​ ភាព​ មិនប្រាកដ​ ប្រជាផ ​ ្នែកគោល​ ​ ពាណិជ្ជកម្ម នយោបាយ​ និង​ ​ ទ តែជា ​ ំខាន់រ ​ ីផ្សារនាំចេញដ៏ស ​ ម្ពុជា​ ដែលរួមគ្នាស្រូបយក ​បស់ក ការព្យាករថាមានកំណន ើ ​ យត ចន ឺ ជាងមុននៅ​ បន ិ ។ តាមការ​ ស ់ ន ា៉ ​ ា្ម ​ នៃ​ 54.6 ភាគរយ​ នាំចេញសរុបរ ការ​ ​បស់កម្ពុជានៅឆ្នាំ 2018 កម្ពុជាទ ​ ទួលបាន​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីចិនចំនួន 50 ភាគរយ​ ការ​ នៃ​ នៅ​ ចុះពី​ 56.2 ភាគរយ ​ លទ្ធភាព​ ឆ្នាំ2014។ ខណៈដែល​ របស់​ ចូលការ​ លំហូរ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពី​ បរទេស​ សរុប​ ្ន ​ កុង បុន រយៈពេល​ ្ម ​ ៉ ាន ក្នុង​ កម្ពុជា​ ទៅកាន់​ ការនាំចេញ​ ​ សហភាព​ ទីផ្សារ​ អឺរ៉ុប​ ក្រោម​ ប្រព័ន្ធ​ ឆ្នាំនេះ។ ​ យសារ​ ដោ ត​ែ ំហូរច ល វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ ​ ូលការ​ មិនប អនុគ្រោះពន្ធ EBA​ ស្ថិតក្នុងភាព​ ប្រជា ​ ​ ្រាកដ​ ដោយសារ​ បច្ចុប្បន្ន​ ់​ ិរញ្ញ​ ភាគច្រើនផ្តលហ វិស័យដែលមិនអាច​ ប្បទានទៅ​ មានការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ទស្សនវិស័យន អាច​ ​ ៃ​ ជួញដ ​ ូរបាន​ ដោយ​ គុណសម្បត្តិជាច លំហូរច ​ ្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹង​ ​ ូល​ ​ ំពុងប្រឈម​ នាំការចេញរបស់កម្ពុជាក ​ រ​ នឹងកា គំរាមកំហែង។ ការ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ ដូចជា កា ផ្ទេរ​ ​ រ​ បច្ចេកវិទ្យា ជំនាញ ឯកទស និង​ គប េ ​ ់ ង ្រ គ ​ម ្រ ​ ដែលរួ ចំណក ែ ​ ដល់​ ប ​ ង្កន ការ​ ើ ​ បក ភាព​ ួ ​ ្រ ត  រនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅ តារាង ២ កា ​ កាន់ទ ​ ីផ្សារ​ គោលដៅ​ ​ ងក្រៅរបស់កម្ពុជា ​ ប្រជែងខា នៅឡើយ។ នៅតែមានកម្រិតទាប​ សំខាន់ៗ (% ចំណែក) ​ ​ ីនេះទៀត លើសព ប្រសិនប ​ មា ើ​ នការ​ ចំណែកន ថយចុះ​ ៃ​ិស័យ​ ​ វ ប្រទេស/តំបន់​ 2014 2015 2016 2017 2018 ​ េដ្ឋកិចក សំណង់ និងអចលនទ្រព្យក្នុងស ្ច​ ម្ពុជា​ នោះនឹងមានការ​ ​ ល់ន ប៉ះពាល់ដ ​ ព​ ​ ិរន្តរភា សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច និងការងារផងដែរ។​ សហភាពអឺរ៉ុប 27.0 28.8 30.8 31.5 31.4 មិនរាប់បញ្ចូល​ ទស្សនវិស័យ ចក្រភពអង់គ្លេស​ 11.0 10.2 9.5 8.9 7.4 តែ​ ដោយសារ​ សកល​ តម្រូវការ​ បន្ថយល្បឿន ទស្សនវិស័យ​ ​ មេរិក​ សហរដ្ឋអា 29.2 25.0 21.3 21.4 23.2 កំណើន​ ត្រូវបាន​ ថា​ ព្យាករណ៍​ ថយចុះ​ នឹង​ ដែរ ចិន​ 7.6 6.9 8.2 8.8 10.1 ត្រូវ​ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា​ ថា​ បានរំពឹង​ ថយចុះ​ នឹង​ ក្នុង​ បន្តិចម្តងៗ​ ជប៉ុន​ 5.0 6.7 8.2 7.6 8.2 ពេលខ្លីរហូតដល់រ រយៈ​ ​យៈពេល​ មធ្យម។ ការនាំចេញរ ​បស់កម្ពុជា​ កាណាដា 7.4 6.4 6.5 6.7 6.6 ​ យចុះទៅ នឹងថ ការ​ ​ តាម​ ធ្លាក់ចុះនៃត ​ ម្រូវការ​ ​ រ​ សកល​ ចំណែកកា ​ នឹង​ វិនិយោគ​ ទៅតាម​ ធ្លាក់ចុះ​ ភាព​ យឺត​ យ៉ាវ​ លំហូរ​ នៃ​ មូលធន ចូល​ ា​ អាស៊ន 5.3 9.0 8.6 7.9 6.1 ត​ ដោយសារ​ ែ រ​ កា ព្យាករពីក ​ ំណើនយឺតនៅ ​ ​ ​ កំណើន​ ចិន។ បាន​ ត្រូវ​ ថៃ​ 0.7 4.1 4.2 3.7 2.8 ថាន ព្យាករណ៍​ ​ យចុះ មកត្រឹម 7.0 ភាគរយ​ នៅ​ ​ ឹងថ ឆាំ្ន 2019 វៀតណាម​ 1.4 2.2 2.3 2.3 1.7 ​ ត្រា​ 7.5 ភាគរយ​ ធៀបនឹងអ នៅ​ ឆ្នាំ 2018 (តារាង 3)។ ការ​ ​ ៃការ​ ថយចុះន ភាព​ នាំចេញ និង​ ៃ​ ំណើនក រឹងមាំនក នាំចូល​ ​ ្នុងការ​ ម៉ាឡេស៊ី​ 1.8 1.6 1.0 1.1 1.0 ​ ឱ នឹងធ ​ នភាព​ ្វើ​ ្យឱ ​ រន្តរ គណនីច ​ ើនដល់ 9.8 ភាគរយ​ ​បស់កម្ពុជាក សិង្ហបុរី​ 1.0 0.7 0.6 0.1 0.0 នៃ ផសស នៃ ផសស នៅឆ្នាំ 2019 កើនពីចំនួន 9.4 ភាគរយ​ សាធារណរដ្ឋ​ កូរ៉េ 1.8 1.6 1.6 1.7 1.8 ទទួលបានហិរញ្ញប្បទានទាំងស្រុងព នៅឆ្នាំ 2018 ប៉ុន្តែ នៅតែ​ ​​ី វិនិយោគផ្ទាលព ការ​ ​ ់​ ីបរទេស។ ណាក៏ដោយ យ៉ាង​ ​ ណ្តា​ ក្នុងប ផ្សេងៗ 16.6 15.6 14.7 14.4 12.6 អាស៊ីបព ប្រទេស​ ប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលកំពុងអ ូ ៌ា និង​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ កម្ពុជា​ សរុប​ 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 ូ្រ បានពយា តវ នៅតែ​ ្ ករណ៍ថា​ ជា​ ្រ ស បទ េ ​ ដល ើ ​ ែ មានកំណន សដ ្ឋ ច េ ក ្ច ិ ​ ប្រភព ៖ ទិសដៅនៃស ិ​ ណិជ្ជកម្ម មូលនិធរ ​ ្ថិតពា ិ​ូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ​ ជាងគេនៅ លឿន​ ​ ាំ្ន 2019-2021 (តារាង 4)។ ​ អំឡុងឆ 29 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ បង្ហាញ​ ដូច​ ជំរុញ​ ក្នុង​តារាង​ 3 គ្រឿង​​ សារពើពន្ធដ ​ ៏ធំ​ ដែល​ ភាពរឹងមា មាន​ ំ​ ្នុងរយៈពេលខ្លី។ ​ ក ​ នហិរញ្ញប្បទាន​ ទទួលបា ប្រាក់សន្សំរបស់រ ពី​ ត្រូវបា ​ដ្ឋាភិបាល ​ ​ ន​ ​ កា​ រកាត់បន្ថយភាពក្រី​ បាន​ ក្រត្រូវ​ ថា​​ រំពឹង​ បន្ត​ នៅតែ​ ទៅមុខ។ ថា​ រំពឹង​ ត្រូវអ នឹង​ ​ នុវត្តនៅឆ្នាំ 2020 ដើម្បស ី​ ម្រាលផ ​ លប៉ះពាល់​ 29 ប្រាក់ចំណូលពីការងារ​ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេស​ កំណើន​ ​ ្ជ នដល អវិជមា អាចកើតឡើង​ ែ ​ ដោយសារ​ ការ​ ដក​ ហត បព ូ ​ ្រ ន ័ ​ អ ្ធ នុ​ គះ ោ្រ ​ ​ លករ​ គឺជាច ដ៏សំខាន់ន ​ កា ៃ​ រ ​កាត់ប ​ ពក្រីក្រ។ ប្រជាជន​ ​ ន្ថយភា ្រ កី​ ពន្ធ EBA។ នៅខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ 2019 សហភាពអឺរ៉ុបបា ចាប់ផ្តើម​ ​ ន​ ្រ គចន កភា ើ្រ ​ រក​ បក ច ់ ណ ្រា ​ ូ ​ ំ ល ពបី ក ្រា ​ ់ ល ឈ កង ួ្ន ​ ុ្ន ​ ការងារ​ ដល ផល ែ ​ ប ់ ក ្ត ​ ្រា ់​ ​ ច​ ដំណើរការ​ ដែលអា ទៅ​ ឈាន​ ​ រ​ ដល់កា ​ ដកហូតជា ​ បណ្តោះ​ ​ ប​ ឈ្នួលទា ។ ចំណុចនេះប ​ ង្ហាញពីប ​ ញ្ហា​ ពាក់ព័នន ប្រឈម​ ្ធ​ ឹង​ នូវ​ អាសន្ន​ ​ អនុគ្រោះ​ ការ​ របស់​ ពន្ធ​ កម្ពុជា​ ក្នុងទីផ្សារ​ សហភាព​ អឺរ៉ុប​ ​ ង្វះជំនាញ​ ផលិតភាព​ និងក វិសមភាព​ ។ មានកំណើន​ ​ ​ ទាំងនៅ ផ្តួចផ្តើម “អ្វីគ្រប់យ៉ាង​ លើកលែង​ នៅឆ្នាំ 2020 តាមរយៈគំនិត​ ុំ​ ន និងទ ទីប្រជជ ​ជ ្តែ​ នកំណើនធំនៅទីជ ី​ នបទ ប៉ុនមា ​ នបទ។ ជំរុញនេះន តែអាវុធ ឬ​ EBA”។ គ្រឿង​ ​ ួយរ ​ ឹងជ ឱ្យក ​ក្សា​ ​ ំណើន​ ទស្សនវិស័យម៉ាកក តារាង 3 ៖  ្រូ​ ្នុងរយៈពេលខ្លី និងមធ្យម​​មាន​ តារាង 4 ៖  ទស្សនវិស័យស ​ េដ្ឋកិចនៅ ្ច ​ ​ តំបន់អាស៊ីបូព៌ា និង​ ស្ថិរភាព ប៉ាស៊ីហ្វិក នៃ ផសស លុះត ភាគរយ​ តែ​ ​ ្រា​ មានការ​ កំណត់​ ផ្ទុយពីនេះ​ 2019 2020 2021 2018 2019p កំណើន ផសស (%) 7.0 6.8 6.8 កម្ពុជា​ 7.5 7.0 តម្រូវការ​ ក្នុងស្រុក​ ហ្វីជី​ 3.2 3.4 (% ប្រែប្រួលធ ​ ្នាំមុន) ​ ៀបនឹងឆ 11.7 12.5 9.0 ឥណ្ឌូនេស៊ី​ 5.2 5.1 អតិផរណា ឡាវ 6.3 6.5 (% ប្រែប្រួល, មធ្យម) 2.1 3.1 3.0 ម៉ាឡេស៊ី 4.7 4.6 សារពើពន្ធជា តុល្យភាព​ ​ រួម​ -0.6 -4.9 -4.5 ​ ្គោលី ម៉ុងហ 6.8 6.9 រដ្ឋាភិបាល​ បំណុល​ 30.0 30.1 31.1 មីយ៉ាន់ម៉ា 6.5 6.6 កំណើន​ ការនាំចេញ​ ​ (% ប្រែប្រួល) 9.3 8.2 8.9 ូ​ ្គីណេ ប៉ាពួញហ 0.3 5.1 កំណើនការ​ នាំចូល​ ហ្វីលីពីន​ 6.2 5.8 ​ (% ប្រែប្រួល) 7.7 7.7 7.7 ុំ​ ះសាឡូម៉ុង ប្រជកោ 3.5 2.9 ចរន្ត​ គណនី​ -9.8 -12.5 -12.0 ថៃ 4.1 2.7 វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ការ​ 11.8 11.9 11.4 ​ ងកើត ទីម័រខា -1.1 4.2 ​ ន្តរជាតិដ ទុនបម្រុងអ ​ ុល (ចំនួនខែនៃការ​ នាំចូល) ​ 5.6 5.6 5.5 វៀតណាម 7.1 6.6 ប្រភព ៖ សូចនាករស្តីពីការអភិវឌ្ឍពិភព​ លោក កា ប៉ាន់ប្រមាណ និងការ​ ​ រ​ ព្យាករ​ ពិភពលោក 2019d. ប្រភព ៖ ធនាគារ​ បុគ្គលិករ ដោយ​ ​ នាគារ​ ​បស់ធ ពិភព​ លោក​និងការ​ វិភាគលើវ ិ​ ំណុលដោ ​ិបត្តប ​ យ​ ពិភពលោក​ ធនាគារ​ ិ​ូបិយវត្ថ​ /មូលនិធរ អ ​ ុ ន្តរជាតិ, 29 បទបង្ហាញរបស់ក្រសួងស ុ​ ្តីពក ​ េដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថស ្ឌ​ ៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច​និងគោ ី​ ្របខ័ណម ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ​ នៅ​ ​ លនយោបាយ​ ​ ភា​ រដ្ឋស ជាតិ​ថ្ងៃទី 15 ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2019។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 30 ហានិភ័យ ​ ំណង់ និងអចលនទ្រព្យ។ នឹងស ី​ ត់បន្ថយផ ​ ដើម្បកា ​ លប៉ះពាល់​ អាច​ ដែល​ កត មានឡើង​ ើ ​ កង ់ ​ ុ្ន ទម្រងជាការ​ ទញ ដម ិ /លក់​ ្​ ើ បី ន​ បា បក្រា ់​ តែ​ ហានិភ័យកាន់តែច្រើនកើនឡើង ដោយសារ​ លទ្ធភាព​ ​ នា​ ចំណេញ​ និងធា ី​ ៏ល្អ​ វិធានការ​ បាននូវសកម្មភាពផ្តល់កម្ចដ ក្នុងការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ការថយចុះកំណើន​ ផ្នែកម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ផ្នែកតម្រូវការ​ កាត់បន្ថយហានិភ័យ​ ​ ​ ្ច ិន និងក សេដ្ឋកិចច ​ ំណើន​ រយៈពេលយូរ​ នៃ​ វិស័យសំណង់ ​ ្រូវបានពិចារណា។ អ្វីដែលសំខាន់ដ កំពុងត នោះគឺថា គោល​ ​ ែរ​ អចលនទ្រព្យ និង​ នយោ​ បាយ​ សារពើពន្ធអា ​ ច​ ត្រូវបានយកមកអនុវត្ត​ ី​ ះ​ ដើម្បដោ មានកំណើន​ ហានិភ័យអវិជ្ជមាន ដែលប ​ ណ្តាលមកពីក ​ ត្តា​ ងាយរងគ្រោះ​ ស្រាយភាព​ កើតឡើង​ ដែលអាច​ ក្នុង​ អចលន​ វិស័យ​ ក្នុង​ ស្រុក និងកត្តខាងក្រៅ​ ា​ 30 ។ លទ្ធភាពនៃការ​ ដកប្រព័ន្ធ​ ​ ឧទាហរណ៍​ កាលពីឆាំម ទ្រព្យ។ ​ ិង្ហបុរបា ្ន ុន ប្រទេសស អនុវត្ត​ ី​ ន​ អនុគ្រោះព ​ ន្ធ ការ​ EBA និង​ ថយចុះន ​ ៃសេដ្ឋកិចច ្ច​ ិន (​ អាច​ ​ សម្របសម្រួល​ វិធានការ​ វិស័យអចលន​ ទ្រព្យ​ ដោយ​ បង្កើន​ បណ្តាលមកពី​ តានតឹង​ ភាព​ ក្នុងវិស័យពាណិជ្ជ​ កម្មរវាង​ សហរដ្ឋ​ ​ ន្ធប អត្រាព ្រា​ ម្រាប់អ្នកទិញ ​ ្រថាប់តស ដែលត ​ ្រូវ​ ​ ើ​ បានកំណត់ល អាមេរិក និងច ដល់ទ ​ ិន) អាចប៉ះពាល់ខ្លាំង​ ​ ស្សនវិស័យកំណើន​ ទិញទ សកម្មភាព​ ិ​ ្រប់បែបយ ​ ្រព្យសម្បត្តគ ​ ៉ាង ល ​ ើកលែងតែច ​ ំពោះ​ តែ​ ដោយសារ​ ពឹងផ្អែកកាន់តែខ្លាំង​ កម្ពុជា​ លើ​ ការនាំចេ​ ញទៅ​ កាន់​ ​ ិង្ហបុរី និងអ ពលរដ្ឋស ​ ចិន្ត្រៃយ៍​ ​ ្នករស់នៅអ ដែលទ ​ ិញផ្ទះជា​ លើក​ ទីផ្សារ​ សហភាព​ អឺរ៉ុប និងល ​ ំហូរច ការ​ ​ ូល​ វិនិយោគ​ ្ទ ់ពីបរទេស ផាល ដំបូង។ និង​ ភៀ ទស ្ញ វ​ េ ចរពីចន ្ី នេះ សូចនាករ សំខាន់ៗជា​ ិ ។ ថ្មៗ ចន បាន​ ើ្រ ​ បង្កើន​ ជាការចាំបាច់ត្រូវ​ ប្រកួត​ ភាព​ ប្រជែង​ ក្រៅប្រទេស​ របស់​ ពីការ​ បង្ហាញ​ ថយចុះបន្ថែមទៀត​ នៃសកម្មភាព​ សេដ្ឋកិច្ច​ ប្រទេស​ ុ ​តាមរយៈការសមល កម្ពជា ួ្រ ដល់ការវិនយោ ិ គទុន និងពាណិជក ្ជ ម្ម ចិន។ ម្យ៉ាង​ នវ វិញទៀត​ កំណើន រយៈពេលយូរ​ ៃ​ិស័យសំណង់​ ្រ ទាំងបង្កន ពម ើ ភាពងាយសល ួ្រ ក្នង ើ រ ុ ការធ្វធ ្ច ក្នង ុ កិច។ ុ ​ ្ ន​ សន្ទសស និងអចលនទ្រព្យ​ និង​ កើនឡើងន ការ​ ​ ៃការ​ ផ្តលឥ ដល់​ ់​ ណទាន​ ងាយស្រួលន ស្តីពីភាព​ ​ ៃការធ្វើធុរកិច្ច កម្ពុជាបា ​ នធ្លាក់ចុះលំដាប់ វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ និង​ ជំពាក់បំណុលកា ការ​ ​ ន់ត​ (ធ្លាក់មកលេខរ ​ ៀង​ ទី 144 នៅឆ្នាំ 2019 ដោយចុះពីល ​ ៀង​ ​ េខរ ែច្រើនឡើង​ រួមនឹង​ ពីវិស័យធនាគារ និងវ ឥណទាន​ មីក្រូ​ ​ិស័យ​ ​ េខរៀង​ ទី 127​ នៅឆ្នាំ​ 2016 និងល ទី 135 នៅឆ្នាំ 2015)។ ហិរញ្ញវត្ថុ បច្ចុប្បន្នមា ចំនួនជាង 100 ភាគរយ​ ​ ន​ នៃ ផសស ដែល​ ក ម្ពុ ជា ​ អាជ្ញា ធ រ​ បា នអនុ វ ត្ត ​ ទើ ប តែ ​ ស ម្រួ ល​ វិ ធា នការសម្រ ប ​ ក៏ជាហា សម្រាប់កម្ពុជាផ ​ និភ័យអវិជ្ជមាន​ ​ ងដែរ។ ្ជ​ ម្មតា ពាណិជក កាត់បន្ថយច ​ មរយៈការ​ ផ្នែកភស្តុភារ​ និង​ ​ ំណាយ​ គាំ ទ្រ អា ជី វ កម្ម តា មរយៈ​ ការ​ កា ត់ ប ន្ថ យ ​ កា រ​ ឈ ប់ ​ ថ្ងៃ ​ ស ម្រា ក​ វិធីសាស្រ្តប្រើប្រាស់គោលនយោបាយដើម្បីគ្រប់គ្រង ឆក បុណ្យជាតិ​ 6 ថ្ងៃនៅ​ ការ​ ្នាំ​ ្រោយ។ ​ ​ិធានការទាំងនេះ​ អនុវត្តវ ជោគជ័យ រួមនឹង​ ដោយ​ ​ ្នុងកា កិច្ចខិតខំកាន់តែខ្លាំងក ដោះស្រាយ​ ​ រ​ ទៅលើហានិភ័យដែលកើនឡើង ខ្ពស​ ចំណាយ​ ់ ​ ល ថ ើ ​ អ ្លៃ គ្គិសនី​ និង​ ​ ត​ កង្វះខា ធំៗ​ នឹងជ ជំនាញ​ ​ ួយ​ ចាំបាច់ត្រូវមាន​ ជា​ កាត់បន្ថយហានិភ័យផ្នែកម៉ាក្រូ វិធានការ​ បង្កើនការ​ វិនិយោគ​ លផ ​ ដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ ើ​ លិតផល​ ​ ្ពស់ ជា​ ្ច សេដ្ឋកិច​ ស្ថិរភាព​ ដើម្បីធានា​ ុ​ េដ្ឋកិចដ ហិរញ្ញវត្ថស ្ច​ ែលពឹងផ្អែក​ ពិសេស ​ ផលិតផល​ ​ ំពុងង ដែលក ើ​ ឡើង និង​ ​ ប រីកចម្រើន​ ដូចជា ំា ល ខ្លង ើ ន ​ ជ ំ យ ួ ពីខាងកនៅ ្រៅ ក ​ ម្ពជា ុ ។ ការ​ ពន ិ យ ិ ត ្​ ឡង ថ​ ើ វិញ​ ី្ម ផ ប ុ ​ ំ ត ស្បែកជើង​ ទំនិញធ្វដ ើ​ ំណើរ សម្ភារអ ​ ្រឿ​ ​ គ្គិសនី និងគ ង​បង្គុំ និង​ ស្ថិ រ ភាព​ លើ ​ ហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុ ​ បា នលើ ក ឡើ ង ពី ​ ស ក្តា នុ ព ល​ នៃ គោ ល​ បន្លាសយា គ្រឿង​ ់​ នយន្ត។ ការបង្កើនការចូលរួមរបស់កម្ពុជានៅ​ កាត់បន្ថយហានិភយ នយោបាយ​ ផក ័ ​ ែ្ន ម៉ក ា ​ ស ូ្រ ដ ្ឋ ច េ ក ្ច ទាំង​ ិ ​ ល​ផ ើ ក ែ្ន ​ ុ សង្វក ក្នង ់ ម្លស ា ត ៃ កល និងថ្នក ា ត ់ ប ំ ន់ គឺជាការចាំបាច់ដម ្ប ើ ប ើ ​ ី ង្កន ​ ម្រូវការ​ នៅខណៈដែល​ ផ្គត់ផ្គង់ និងផ្នែកត ី​ រៈសំខាន់​ បញ្ជាក់ពសា ផលិតភាព នៅខណៈពេលដែលប្រាក់ឈ្នួលកើនឡើង។ សូម​ ការ​ នៃ ​ ប្រកប​ សម្របសម្រួលអន្តរទីភ្នាក់ងារ​ ប្រសិទ្ធភាព។ ដោយ​ មើលអត្ថបទផ្តោត ពិសេសខាងក្រោមស្តីពីការបង្កើនការចូលរួម​ គោលនយោបាយ​ សម្រាប់​ កាត់បន្ថយហានិភ័យផ្នែកម៉ាក្រូសេដ្ឋ របស់កម្ពុជានៅក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ដែលពិភាក្សាអំពីឱកាស ្ច​ ើផ្នែកផ្គត់ផ្គង់ កិចល ឧបករណ៍ដ ឧទាហរណ៍នៃ​ ​ ែលត ​ ្រូវ​ បាន​ ប្រើ​ ុ នៅក្នង និងការប្រឈមរបស់កម្ពជា ើ វិសយ ុ ការបង្កន ័ ផលិតសំលៀក​ ់​ ៉ាង​ ប្រាសយ ទូលំទូលាយ​ ​ ក្នុងប ​ ណ្តា​ ​ ្សេងទៀតគឺ​ វិធាន​ ប្រទេសផ បំពាក់ ស្បែកជើង និងទំនិញធ្វើដំណើរ។ កំណត់ល ការ​ ​ ូលធន​ ​ ក្ខខណ្ឌម តាមវិស័យ​ ​ ចដាក់​ ដែលគេអា កាន់តែខ្លាំង​ ហានិភ័យ​ លើ​ ប្រាក់កម្ចី​ សម្រាប់​ វិស័យ​ ពាក់​ ដែល​ ព័ន្ធ​ 30 ដក​ ការ​ ហូត​EBA (​ ជំរុញ​ និងគ្រឿង​ ​ ន​ សារពើពន្ធ) មិនត្រូវបា រាប់បញ្ចូលឡើយ។ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ធ្វើ​ ការ​ សង្វាក់តម្លៃ​ ទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុង​ សកល អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ធ្វើ​ ការ​ សង្វាក់តម្លៃ​ ទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុង​ សកល31 1. សេចក្តីផ្តើម ចូលរួមយ៉ាងច្រើន 2. ការ​ ា ត សង្វក ៃ កល(GVCs) ឬ​ ់ ម្លស ការបំបក ែ ​ ផលិតកម្មទៅតាម​ ចូលរួមរបស់កម្ពុជាក្នុង​ ការ​ បានចាប់ផ្តើម​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ ា ទ បណ្តប េ ​ ្រ ស ផស្ង េ ៗ​ មិនមែនជា​ អដ ែ ​ ី្វ ល ថ​ី្ម ះទេ។ ប៉ន នោ ុ ​ ែ្ត សង្វក ា ​់ ើ ៗ​ ជាបណ្តរ ំ ​ ចាប់តាង ពទី សវតស ្ រ៍ឆំា្ន 1990 កយ ចាប់ផម ្រោ ពី​ មាន​ ើ្ត ​ តម្លៃទាំងនេះ​ ឆាប់រហ័សក បានកើនឡើងយ៉ាង​ អំឡុងឆ្នាំ ​ ្រោយ​ ឧស្សាហកម្ម​ សម្លៀកបំពាក់ ​ ្បែកជើងសម្រាបនា និងស ំ​ េញ។ ់​ ច តភា 1990 ដោយសារ​ ែ​ ព​ ជឿន​ លឿនផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាក ​ ្នុងវិស័យ​ ួ ​ ឧទាហរណ៍មយ ន​ៃការ​ ចល ផក ូ រួម​ ែ្ន ខាងក្នង ុ របស់កម្ពជា ុ ​ ុ្ន ​ កង ា ់​ សង្វក ដឹកជញ្ជូន ​ ័ត៌មាន និងព និងទំនាក់ទំនង ​ រ​ ព្រមទាំងកា កាត់​ តម្លៃសម្លៀកបំពាក់​ ក្រុមហ៊ុន​ គឺ​ ​ ំចូលផ ដែលនា វាយ​ ​ លិតផល​ ពាណិជ្ជកម្ម​ បន្ថយរបាំង​ ផ្តល់លទ្ធភាព​ ដែ ល ​ ឱ្យក្រុមហ៊ុនផលិត​ នភ័ណ​ ព ្ឌ ​ ី ន ច ិ សមប ្រា ​ ដ ់ រ េ​ យត អាវ​ ដខ ឺ ​ ៃ ​ ស ី្ល មប ្រា នាំ ញ ់ ច សហរដ្ឋ​ េ ទៅ​ ី្រ ដំណរ ពងក ើ ការ​ ផលិតកម្ម​ របស់​ ខន ្រៅ ដ ួ្ល នៅកព ំ្រ ន ែ ​ ជាតិ (ធនាគារ​ ​ ផ អាមេរិកជា​ លិតផល​ សម្រេច។ ការ​ វាស់វែងល ​ កា ចូលរួមផ ើ​ រ​ ​ ្នែក​ ​ ំខាន់​ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ កំណើននេះមានតួនាទីយ៉ាងស ​ ង្វាក់តម្លៃសកលបង្ហាញថា ខាងក្នុងនៃស ៃ​ ន្ថែមពីបរទេស​ តម្លប របៀប​ ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរ​ ប្រទេសផ្សេងៗ​ ដែ ល ​ ក្នុងពាណិជ្ជ​ ចូលរួម​ ក្នុងកា ​ រនាំចេញរ ​បស់ក ​ ើនឡើងព ​ ម្ពុជាក ្លា​ហូត ​ ី​ 5 លានដុលរ ​ ដល់ ​ ន្តរជា កម្មអ កំណត់នៃការ​ ​ តិ​ កត្តា​ ចូលរួមទាំងនោះ និង​ ផលប៉ះ​ ដុល្លានៅចន្លោះឆ្នាំ 1990 និង 2015 (​ 523 លាន​ ឆច្នាំ​ ុងក្រោយ​ អភិវឌ្ឍ (​ ពាល់ដល់ការ​ សូមមើលប្រអប់ S1)។ ទន ដែលមាន​ ្ន យ ិ ន ័ )។ ការ​ វាស់វង ែ ​ លកា ចល ើ រ​ ែ ខាងក​ ូ រួមផ្នក ្រៅ ង ក ុ្ន ​ ជឿនលឿន​ ភាព​ ​ ច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងង ផ្នែកប ​ ើបឡើង និង​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ បង្ហាញថា តម្លប ​ ្នុងស្រុកចំពោះ​ ៃ​ ន្ថែមក នាំ​ ការ​ ផ្លាស់ប្តូរគោ ការ​ ពាណិជ្ជកម្ម​ កំពុងមា ​ លនយោបាយ​ ​ ន​ ឥទ្ធិពល​ ជា​ េ របស់បទ ចញ េ ​ ្រ ស ទបី ​ ី កើន​ ឡង ពទ ើ ​ ំ ទ ី ហ ំ ក ឹ ​ បក ដល ្រា ់ 16 លាន​ ា្ល ុ រ ល ី ​ ថ្ម​ ើ ណិជក ពា ្ជ ម្ម​ អន្តរជាតិ​ ។ ចំណច ុ គួ​ ​រឱយ កត់សម្គល ្​ ា រ់ម ួ មាន (ក) ដល់ 45​ រហូត​ ា្ល ​ 6 លានដុលរ ​យ ។ ឧទាហរណ៍មួ ​ ន​ៃ រ​ កា ចល ផក ូ រួម​ ែ្ន ​ លេចឡើងន ការ​ ៃ​ ច្ចេកវិទ្យាដ ​ ប ​ ន្សំកម្លាំងព ​ ែលស ​ លកម្ម ដូចជា ខាងក្រៅ​ របស់ក ​ ្នុងស ​ ម្ពុជាក ់​ ម្ល​ ​ ង្វាកត ៃ ្ហូបអាហារ និងភ ម គឺ​ ​ េសជ្ជៈ ​ ​ រ​ ស្វ័យប្រវត្តិកម្ម និងកា ​ ែប 3D និង (ខ) កំណើនរ ព្រីនប ​បប​ ក្រុមហ៊ុនដែល​ នាំចេញ​ ដំឡូង​ មី​ កែច្នៃ​ មិនទាន់​ ប្រទេស​ ទៅកាន់​ ថៃ និយម​ ការពារ​ ​ ំណោម​ ក្នុងច ប្រទេសធ ​ ំៗ។ ​ យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្វីជា​ ថក ហើយ​ ែ ធ ៃ ច ៃ្ន ជា ើ្វ នំដឡ ំ ង កៀ ូ ​ សមប ្រ ម​ ្រា នា ់ ច ំ ញ ុ ែ្ត ​ េ ប៉ន ការចូល​ ា ះគឺការហ៊ព បញ្ហនោ ័ ដោ ំុ ទ ភាព​ ្ធ យ​ មនិ បក ្រា ដប្រជា​ ។ របាយ​ ការណ៍​ បានកើនឡើង​ រួម​ យង ​ ប់រហ័សចាប់ពឆ ា៉ ឆា ី ំា្ន 2004 មក (រូប S1)។ ​ ិភព​ អភិវឌ្ឍន៍ព លោក ​ ឆ្នាំ 2020 របស់ធនាគារ​ ពិភពលោក “ការ​ ចល ការ​ ែ ខាងក្នង ូ រួមផ្នក ុ និងកា ​ រ​ ចល ែ ​ ូ រួមផ្នក ន ្រៅ ​ ខាងក​ ៃ ង្វក ស ា ់​ ពា ណិ ជ្ជ ក ម្ម ​ ធ្វើ ​ អ ភិ វ ឌ្ ឍ ​ ដើ ម្ បី កា រ​ សង្វា ក់ ​ ក្នុ ង យុ គ សម័ យ ​​ ត ម្លៃ​ តម្លៃសកល កើនឡើងកា ​ ន់តែ​ ​ហ័សនៅ ឆាប់រ ​ ​ នៅតាម​ កម្ពុជា ជាង​ ពសា សកល” បានពិចារណា​ ៃ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​និង​ ី​ រៈសំខាន់នស ក្នុងតំបន់​ ដូចជា ម៉ាឡេស៊ី ថៃ និង​ បណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀត​ របស់វា ចំពោះ​ អត្ថិភាព​ អភិវឌ្ឍរ ការ​ ​ ្រទេស​ ដោយសារតែ​ ​បស់ប វៀតណាម​ ប្រទេសក និង​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗទៀត ​ ំពុងអ ​ ដូចជា ធំ ៗ ​ និ ន្នា កា រ​ ដែ ល កំ ពុ ង ​ ទាំ ង នេះ ​ តែ ​ ប្រែ ប្រួ ល ​ ឥ តឈប់ ​ ក្នុ ង​ ឈ រ​ ា្ល ស បង់កដ េ និង​ សល ា បើទោះបីជា​ ី្រ ង្ករ ុ ​ កម្ពជាចាប់ផម ើ្ត ​ ព​ី ល ម ា ​ ូ ដ្ឋន លោកនាពេលប ពិភព​ លោក ឆ្នាំ2019a)។ ​ ច្ចុប្បន្ន​(ធនាគារពិភព​ ទាប​ ក្តី (​ ចន្លោះឆ្នាំ 1990 និង 2015 ការ​ រូប S2)។ នៅ​ ចូលរួម​ ​ ំណោ​ កម្ពុជា​ ក្នុងច មប​ ្រទេសដ ​ ែលមានភាព​ បើកចំហរ ​បំផុត​ ក្នុងស ផ្នែកខាងក្រៅ​ ​ ្វេដងបើធៀប​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ កើនឡើងទ ់​ រធ្វើពាណិជ្ជកម្មក សម្រាបកា ​ ្នុងពិភពលោក អោបក្រសោប​ បាន​ នឹងប ​ ណ្តាប្រទេសដែលយ ​ កមក​ ប្រៀប ដោយមាន​ ​ ​ ំណើន​ អត្រាក ់​ ម្លៃសកល ដែលគាំទ្រដល់ក សង្វាកត ​ ទ្ធផលនៃ​ ​ ំណើន​ និងល ប្រចាំឆ្នាំជាម ​ ធ្យម 21 ភាគរយ។ ការ​ ​ង ចូលរួមក ្នុ​ សង្វាក់តម្លៃ​ មានការ​ អភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗទៀត ប៉ុន្តែ ​ ធព្វើ​ ិពិធកម្ម ឬ​ ការវិវត្តនត ៍​ ិច​ បរទេស ដែលមានអត្រា 14 ភាគរយ​ ក៏ជា​ សកល​ ​ ើស​ ចំនួនល ​ ។ អត្ថបទ​ តួច ផ្តោតពិសេសន ​ េះផ ​ ្អែកលើល ​ ទ្ធផលរកឃើញ និង​ ​ ្សេងៗទៀត​ ប្រទេសផ ផងដែរ។ ឹ ​ ការយល់ដង ផកែ្ន គោល​ នយោបាយ​ កង អភិវឌឍ ុ្ន របាយការណ៍​ ពភ ្ ន៍​ ិ ព​ ដូចគ្ន​ ន ា ង បណ្តប ឹ ​ ា ទ េ ​ ្រ ស ជាច្រន ើ ​ បក ទៀតដែរ ភាព​ ផក ើ ចំហរ​ ែ្ន ​ ឆាំ្ន 2020 របស់ធនាគារ​ លោក​ អំពី​ ពិភពលោក និងពិចារណា​ ពាណិជ្ជកម្ម​ និងកា ​ រ​ ធស ​ ង្វាកត ្វើ​ មាហរណកម្មស នៅ​ ់​ ម្លៃសកល​ ែ ​ ផ្នក នយោ​ គោល​ បាយ​ សខា ំ ន់ៗ ​ ដម ្​ ើ បគា ី ទ ំ ​ ដ ្រ ល់​ អភិវឌ្ឍ​ ការ​ ុ ​ កម្ពជា កម្ពុជា​ កើតឡើងនៅ ​ ពេលមាន​ ដំណើរការ​ ្ច​ ្អប្រសើរ។ សេដ្ឋកិចល ​ តាមរយៈការ​ បន្តទៀត​ ចូលរួមក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល។ ា ក សង្វក ំ ន ់ ណ ើ ​ តាមបណ្ត​ ប ា ទ េ ​ ្រ ស ា ថា ក បង្ហញ ំ ន ​ណ ើ ​10 ភាគរយ​ 31 ផ្នែកស្តីពច ​ ិសេសន ី​ ំណុចផ្តោតព ​ េះត បានរៀបរៀងឡើងដោ ​ យ Claire H. Hollweg ដោយ​ ​ ្រូវ​ ៃ​ ី​Marong Chea, ទទួលបានមតិយោបល់ដ៏មានតម្លព Runsinarith Phim, Karlygash Dairabayeva, Alberto Portugal និង Miguel Eduardo Sánchez Martín។ អ្នកនិពន្ធ​ សូមអរគុណដល់​ Aaditya Mattoo, Deepak Mishra និង​Sodeth Ly ដែលផ ់​ តិយោបល់ល្អៗទាំងនេះ។​ ​ ្តលម 33 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ប្រអប់ S1 តើអ្វីជា “សង្វាក់តម្លៃសកល”? ដំណាក់កាលផ្សេងៗ សង្វាក់តម្លៃសកលសំដៅលើ​ ដែលចាំបាច់​ ​ មួយ។ ការ​ ចូលរួមផ្នែកខាងក្រៅ​ ត្រូវ​ វាស់វែងដោ បាន​ តម្លប ​ យ​ ៃ​ ន្ថែមក្នុង​ ់​ លិតទំនិញ ឬ​ សម្រាបផ ​ ក់ឱ សេវា​ ល អ្នកប ​ ្យ​ ​ ្រើប្រាស់​ ដោយនៅក្នុង​ ស្រុក ឬ​ ប្រទេស ឬ​ វិស័យ​ ដែលប មួយ ​ ់​ ្នុងកា ​ ង្កបក ​បស់ប ​ រនាំចេញរ ​ ្រទេស​ បន្ថែមត ដំណាក់កាលនីមួយៗ មាន​ យ៉ាង​ ​ ម្លៃ ហើយ​ ហោចណាស់ មាន​ ទីបី។ ពីរដ ដំណាក់កាល​ ​ ្នុងប ​ ែលអនុវត្តក ា​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ ​ ្រទេសខុសគ្ន។ មាន​ លក្ខណៈសំខាន់ៗពីរ​ ពាណិជ្ជកម្មក្នុង​ ដែលធ្វើឲ្យ​ តម្លៃ​ សង្វាក់​ ចំនួន​ មាន​ នៃ​ ប្រហែលជាពាក់កណ្តាល​ នាពេល​ ពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក​ សកល​ ខុសពីពា ែ​ ប្រពៃណ។ ​ ណិជ្ជកម្មបប ​ នា​ ី​ ទីមួយ ប្រទេសនា នាំចូល​ បច្ចុប្បន្ន។ ី​ ំពេញតម្រូវការ​ មិនមែនតែដើម្បប ៏​ ម្រាប់ការ​ ក្នុងស្រុក ប៉ុន្តែកស ​ ំ​ ផលិតនា ក្រុមហ៊ុនក្នុងបណ្តាប្រទេសនា ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ​ នា​ ចូលរួមក្នុងស ចេញដែរ​ ។ ដូចេះ ការបង្កើតឯកទេសច ្ន សង្វាក់តម្លៃសកលមាន​ ​ ្រើន។ វិធីពីរយ៉ាង (១) នាំចូលវ តាម​ ុ​ តុដ ​ត្ថធា ​ ម្រាបក ​ ើមពីបរទេសស ់​ ែចៃ​ ្ន និង​ មិនចាំបាច់ផ ប្រទេស​ ​ ំនិញទាំងមូលនោះទេ អាចគ្រាន់តផ ​ លិតទ ្ត លើ​ ែ​ ោត ​ ន្ថែម ឬហៅ​ នាំចេញប ចូលរួមផ ថា “ការ​ ​ ្នែកខាងក្នុង​ ” និង (២) ការនាំ​ ​ ៃទំនិញនោ ផ្នែកមួយន បាន​ ​ ះ​ ហើយ។ ធាតុ​ ចេញ​ ល​ ចូលដែ​ ត្រូវ​ បាន​ ក្នុងការ​ បញ្ចូល​ នាំចេញ​ របស់​ ប្រទេស​ ផ្សេង​ ទីពីរ ​ ​ ណិជ្ជកម្ម ផ្ទុយពីពា “ស្តង់ដារ” ធ្វើឡើងក ដែល​ ​ ្នុងទីផ្សារ​ ហៅ​ ទៀត​ឬ​ ចូលរួមផ ថា “ការ​ ​ ្នែកខា ​ ងក្រៅ” ​។ សង្វាក់តម្លៃសកល​ អនាមិក ជាទូទៅ ប្រតិបត្តិការ​ ទំនាក់ទំនង​ រួមមាន​ ចូលរួមក្នុងស ការ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល ត្រូវបាន​ វាស់វែង​ នៅកម្រិត​ ក្រុមហ៊ុន និងក្រុមហ៊ុនក្នុងរយៈពេលវែង។ រវាង​ ​ ជាញឹកញាប់ អ្នកចូលរួម​ វិស័យ។ ប្រទេស ឬ​ ចូលរួមផ ​ ការ​ ​ ្នែកខាងក្នុង ត្រូវបាន​ វាស់វែង​ ដោយ​ តម្លៃ​ វិនិយោគ​ ធ្វើការ​ ទិញប ដោយផ្អែកតាមទំនាក់ទំនង ដូចជា ការ​ ​ រិក្ខារ និង​ ​ ីបរទេសដ បន្ថែមព ​ ង្កបក ​ ែលប ការនាំចេញដ ់​ ្នុង​ ​ ុលរ ​បស់វ ​ិស័យ ឬ​ ប្រទេស​ ​ ូល​ ធាតុច កែសម្រួលផ ពិសេស ឬការ​ ​ លិតផល (សូមមើលរូប B.S.1)។ រូប B.S.1 ក្រុមហ៊ុននៅក្នុងប្រទេសចូលរួមក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកលតាមវិធីផ្សេងៗគ្នា ចូលរួមផ ការ​ ខាងក្រៅ​ ​ ្នែក​ ការ​ ចូលរួមផ្នែកខា ​ ងក្រៅ​ ចូលរួមផ ការ​ ្ន ខាងក្នុង​ ​ ែក ការ​ ដើម្បីនាំចេញ​ នាំចេញ​ និងការ​ ចូលរួមផ ​ ែក ្ន ខាងក្នុង នាំចូលដ ការ​ នាំចេញ​ ​ ើម្បី​ នាំចេញសម្រាប់ នាំចេញ នាំចេញ កា​រប្រើប្រាស់​ (ព្រំដែន) (ព្រំដែន) (ព្រំដែន) ុ​ តុដ វត្ថធា ​ ើម ​ ម្រេច​ ទំនិញពាក់កណ្តាលស ទំនិញសម្រេច​ ​ ្រឿង​ គ្រឿងបន្លាស់ និងគ បង្គុំ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a ប្រភព ៖ ធនាគារ​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 34 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល កា ៃ រ​ ន​ ចលូ រួម​ ផក ុ និងការ​ ែ្ន ខាងក្នង ចល ផក ូ រួម​ ែ្ន ​ ខាងក​ ្រៅ ង ក សង្វក ុ្ន ​ ា ់​ 29 ភាគរយ​ ដែលស្របន ​ ឹងប ​ ន្តរជាតិដែរ។ ​ ទពិសោធន៍អ ​ ការធ្វើ​ ​ ំណើន​ ផសស សម្រាប់​ តម្លៃសកល​ មានទំនាក់ទំនងនឹងក តែមួយទិស​ ពាណិជ្ជកម្ម​ ក្នុង​ វិស័យកម្មន្ត​ សាល​ នាំចេញ​ ដែល​ តែ​ ​ ្នាក់​13.6 ភាគរយ និង 10.5​ភាគរយ ​ មនុស្សម រៀងគ្នា​(ធនាគារ​ ​ ព​ មួយមុខ ឬនាំចូលតែមួយមុខ​ មានផលិតភា ទាបជាងបន្តិច ​ រ​ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ ទម្រង់ទាំងពីរនៃកា ចូលរួមក្នុង​ និង​ មានកំណន ើ ​ យត ជាង​ ឺ ​ កមុ្រ ហ៊ន ុ ​ ដល មន ែ ​ ិ ធ្វ​ ពា ើ ណិជក ​ នះ ្ជ ម្ម។ េ ​ ់​ ម្លៃសកល សង្វាកត ​ ំណើនប សុទ្ធតែមានទំនាក់ទំនងនឹងក ​ ្រាក់​ ​ ុសប្លែកនៅកម្ពុជា ធៀបនឹងអ ជាចំណុចខ ​ ្វីដែលសង្កេតឃើញនៅ​ ដែល​ ចំណូល​ ជាង​ ខ្ពស់​ ពាណិជ្ជកម្មស្តង់ដារ​ ពិភព​ (ធនាគារ​ សកលលោក34។ លោក ឆ្នាំ 2019a)។ នៅកម្ពុជា កំណើន ផសស​ សម្រាប់​ ពិសេសព លក្ខណៈ​ ​ ៃសង្វាក់តម្លៃសកល​ ​ ីរន ឯកទេសក (​ ​ ម្ម​ ​ ្នាក​ មនុស្សម ់ ិតជា គ អត្រាថ ​ ​ ប្រាកដ ​ េរ​ ់​ ល ុ ្លារអាមេរិកនៅ ​ ឆ្នាំ 2010 ​ ្ពស់ និងទ កម្រិតខ រវាងក្រុមហ៊ុន) ធ្វឱ ​ ំនាក់ទំនង​ ​ ង្វាកត ើ​ ្យស ់​ ម្លៃ​ នឹង​ មានទំនាក់ទំនងជិតស្និត​ ធ្វើសមាហរណកម្មក្នុង​ ការ​ សង្វាក់​ សកល​ កាន់តែ​ ជួយដល់កំណើន បង្កើន​ និងការ​ ផលិតភាព​ កាន់តែច្រើន​(រូប S1)32។ តម្លៃសកល​ ហេតុផលពីរ។ ទីមួយ​ដោយសារ​ ដោយសារ​ តឯ ​ ្ពស់​ ែ​ កទេសកម្មខ ចូលរួមក ក្រៅពីនេះ ការ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ​ ្នុងស គាំទ្រដល់​ បាន​ ការ​ នាំចេញលែង​ ការ​ ទាមទារឲ្យមាន​ ដំណើរការ​ គ្រប់គ្រង​ ផលិត​ កំណើនការងារ​ កំណើនផលិតភាព​ និង​ នៅកម្ពុជា។ ក្នុងប្រទេស​ ទំនិញមួយ​ ទាំងស្រុង។ ​ ​ ច​ ប្រទេសអា ​ ក មានឯកទេសល ើ​ ិច្ចការ​ ​ ែលនា កម្ពុជា ក្រុមហ៊ុនដ ​ ំចេញផង នាំចូលផង ដែលជាតំណាង​ មួយចំនួនត ​ ូចន ​ ៃដំណើរការ​ ផលិតកម្មអន្តរជាតិ។ ​ ការ​ តាមរយៈ​ ការ​ ឱ្យ​ ់​ ម្លស ចូលរួមក្នុងសង្វាកត ៃ​ កល​ អាច​ បង្កើនផ ​ លិតភាព​ ឱ្យ​ ផ្តល់លទ្ធភាព​ ​ ន​ ប្រទេសមា ឯកទេស​ ធ្វើ​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ ខន របស់​ សមច ួ្ល ​និង​ កណ ្រេ បាន​ ំ ន ើ ការងារ​ ខស ជា ់ ង​ ្ព ​ កមុ្រ ហ៊ន ុ ​ ផស េ ​ ្ង ឱ្យការ​ ចូលរួមក ​ ្នុងពា ​ ណិជ្ជកម្មកា ែ​ យស្រួល ​ ន់តងា ​ នុញ្ញាត​ និងអ រូប S3) ។ ផ្អែកតាម​ ទៀត (​ ទិន្នន័យស្ពីពកា ​ ី​ រ​ អង្កេតស ​ ហគ្រាស​ 33 ទាំងនោះទាញប្រយោជន៍​ ឱ្យប្រទេស​ ពី​ កាន់តែប្រសើរ​ ឧត្តមភាព​ ពិភពលោក ក្រុមហ៊ុនផលិតដ របស់ធនាគារ​ ​ ំចេញផង នាំ​ ​ ែលនា ធៀប។ ប្រៀប​ ​ លិតភា ចូលផង បង្កើនផ ​ 26 ភាគរយ​ ​ ព​ ់​ ក ខ្ពសជា ​ ែល​ ​ ្រុមហ៊ុនដ ទីពីរ រវាង​ ទំនាក់ទំនង​ ក៏បានធ្វើ​ ក្រុមហ៊ុន​ សង្វាក់តម្ល​ ឱ្យ​ ៃ នាំចេញ​ និង​ មិននាំចូល ឬ​ ​ ន​ សម្រេចបា ​ រងារខ្ពសជា កំណើនកា ់​ ង សកល​ ក្លាយ​ ​ ន្តការ​ ជាយ ់​ ររៀនសូត្រ និងការផ្ទេរប សម្រាបកា ​ ច្ចេក​ ចូលរួមរបស់កម្ពុជាក រូប S1 ៖ ការ​ ​ ្នុង​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ បាន ​ នធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងសង្វ រូប S2 ៖ កម្ពុជាបា ​​ ាក់តម្លៃសកល ឡើង​ កើន​ ​ ្តងៗ​ បន្តិចម ​ ីអំឡុងទ ចាប់តាំងព ​ សវត្សរ៍ឆ ​ ាំ្ន 1990 ជា​ លឿន​ ង​ ប្រទេសផ្សេងទៀត​ បណ្តា​ ។ ​ ំណើន​ផសស យ៉ាងរ ជាមួយនឹងក ​ឹងមាំ។ ​ ៃ​ កម្រិតន ការ​ ចូលរួមផ្នែកខាងក្រៅ​ ក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ តម្លៃ​ (​ បន្ថែមពី អត្រា​ កំ ណើ ន ប្រ ចាំ ​ ស រុ ប ជាមធ្ យ ម​ ឆ្នាំ ​ នៃ​ ការ​ ចូ ល រួ ម ផ្នែ ក ខាងក្រៅ​​ ស ង្វា ក់​ ក្នុ ង ​ េ ក្ន បរទស ុ ​ ​​ ង ការនាំចញ ​ រ​ េ ) និងកា ចលូ រួមផ្នក​ ងក្នង ែ ខា តម្លបន្ថ ុ ​​(​ ៃ​ មែ ក្នង ុ ក្នង ុ ស្រក ុ កា ​ រ​ តម្លៃ​ តម្លៃសកល​(​ បន្ថែមពីបរទេសក នាំចេញ) និង​ ការ​ ​ ្នុង​ ចូលរួមផ្នែកខា ការ​ ​ ងក្នុង​ នាំចេញរបស់ប្រទេសទ ឆ្នាំ 1990 ដល់ឆ ​ ីបី) ចាប់ពី អំឡុង​ ​ ្នាំ 2015 (អ័ក្សខា ​ ង តម្លៃ​ (​ មក្នុងប្រទេស​ ក្នុងការ​ បន្ថែ​ នាំចេញ​ ​ ីបី) របស់ប្រទេសទ ចាប់ព ​អី​ ំឡុងឆ ​ ្នាំ ឆ្វេង) ធៀបនឹង ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់​ (​ ធៀបនឹងអ ថេរ​​ ​ ត្រា​ ប្រាក់ដុល្លារ ឆាំ្ន 2015 ។ 1990 ដល់​ នៅ ឆ្នាំ 2010) ចាប់ពីអំឡុងឆ អាមេរិក​ ​ ្នាំ 2015 (អ័ក្សខាងស្តាំ)។ ​ ្នាំ 1993 ដល់ឆ ���ក�ងក��ង ���ក�ង��� ផសស ស���ប់មនុស�����ក់ ���ក�ងក��ង ���ក�ង��� (�គរយ) រ�ក) 700 1100 25 �រចូលរួមក��ងស���ក់ត���សកល (�នដុ�រ��� 1000 � រ ផសស ស���ប់មនុស�����ក់ (�ៀបនឹងអ���� 600 � 20 កំ�ើន���រចូលរួមក��ងស���ក់ត��សកល � ���រ�ក���ំ 2010-�នដុ��រ) 900 500 � 800 15 400 700 600 10 300 500 5 ���ក់ដុ�រ 200 400 100 0 300 �� �ស ម �ស ីុ � � �រ � ត� កម �� �� 0 200 �ីល ់� � � បង �ៀ 1990 1993 1996 1999 2002 2005 2008 2011 2014 គណនា​ ប្រភព ៖ ការ​ របស់អក ដោយ​ ្ន និពន្ធ​ បប ើ្រ ស ់ ន ្រា ទ ្ន យ ិ ន ័ ​ ពី EORA និង WDI។ គណនា​ ប្រភព ៖ ការ​ របស់អ្នកនិពន្ធដោ ​ យ​ ប្រើប្រាស់ទិន្នន័យព ​ ី EORA។ 32 មេគុណទំនាក់ទំនង​ រវាង​ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់​និងកា ​ រ​ចូលរួមផ្នែកខាងក្រៅ​និងកា ​ រ​ ​ ងក្នុង​ ចូលរួមផ្នែកខា មានចំនួនរៀងគ្នា​0.95 និង 0.97។ 33 ទិន្នន័យកម្រិតក ​ ្រុមហ៊ុន​អាច​ កំណត់រ​ក​ ក្រុមហ៊ុនក បណ្តុំ​ ​ ្រទេសម ​ ្នុងប ​ ួយដ ​ ែលច ​ ូលរួមក្នុងពា​ ណិជ្ជកម្ម​ញែកកា ​ ន់តែច្បាស់រ ​វាង​ ​ ែលនា ក្រុមហ៊ុនដ ​ ំចេញ ក្រុមហ៊ុន​ ដែលនាំចូល និងក ​ ្រុមហ៊ុនដែលនាំចូលផង នាំចេញផង​ ។ នៅពេលក ​ ្រុមហ៊ុនណាមួយក ​ ្នុងប្រទេសម​ ួយ​នាំចូលផង នាំចេញផង មានន័យថា ​ ក្រុមហ៊ុននោះចូលរួមក ​ ង្វាក់តម្លស ​ ្នុងស ៃ​ កល (​ ធនាគារ​ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ 34 ចំណុចនេះអា​ ច​ ជំរុញ​ ដោយ​ សមាសភាព​ អនុវិស័យរ ​បស់ក្រុមហ៊ុនដែលគ ​ ្រាន់តែនាំចូល ឬគ្រាន់តែនាំចេញក ​ ្នុងវិស័យកម្មនសា ្ត​ ល​ឬ​ ា​ ្នុងស្រុកដ កត្តក ​ រាំង​ ​ ែលរា ការ​ បែងចែកធនធាន​ ដល់ក ​ ្រុមហ៊ុនដែលមានផលិតភាពបំផុត។ ​ ដូច្នេះ ចាំបាច់ត មានការ​ ​ ្រូវ​ វិភាគ​បន្ថែមទៀតពីផលិតភាព។​ 35 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល សង្វាក់តម្លៃសកល​ ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកព វិទ្យាផងដែរ។ ក្នុង​ ​ ឹង​ រៀបចំកម្មវធ មិនងាយនឹង​ ីបណ្តះ ិ ​ ុ បណ្តល ា ផ្លវ ូ ការ​ ដច កម ូ ​ ហន ុ្រ ​ ដល ុ៊ ​ ែ ​ ក្រុមហ៊ុន​ ផ្អែកទៅវិញទៅមកជាមួយ​ ដែ ល ​ បរទេស​ ចែករំលែក​ ើ​ ណិជ្ជកម្ម​ មិនធ្វពា ឡើយ។​ ធ្វើ និងប ចំណេះ​ ​ មួយ​ ​ ច្ចេកវិទ្យាជា អ្នកបញ្ជាទិញ និង​ អ្នកផ្គត់ផ្គង់​ មា ​ នទំនាក់ទំនងនឹង​ ក្រៅពីនេះ សង្វាក់តម្លៃសកល​ ផ្លាស់​ ការ​ របស់ខ្លួន។ មាន​ ក្រុមហ៊ុនទាំងឡាយ​ ​ួមក ផលប្រយោជន៍រ ​ រ​ ​ ្នុងកា ប្តូររ ​ចនាសម្ព័នក ​ ំពុងអ ្ធ​ ្នុងប្រទេសក បានស្រូបយ ​ ភិវឌ្ឍន៍​ ដោយ​ ​ ​ ក​ ឯកទេសល មាន​ ជាក់លាក់​ ​ ​ ើកិច្ចការ​ ្ល ់ប្តូរប ផាស រៀន​ ​ ច្ចេកវិទ្យា​ និង​ កម្លង ំា ពលកម្ម​ ចញ សកម្មភាព​ េ ពី​ ដល មានផលិតភាព ​ ែ មិនសូវ​ ឱយ្​ ្រ​ គ សូតព ្នា​ វិញទៅមក (ធនាគារ​ ី ទៅ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ ​ ្នុង​ ប្រឡូកក សកម្មភាព​ ផលិត សេវា​ និង​ ​ ​ ដែលកាន់ត ែ ន​ មា ផលិត​ ហត ដោយសារ​ ុ ល​ េ ផ ធៗំ ​ ទាង ំ ពីរនះ ទប េ ហើយ​ កម ើ ​ ុ្រ ហ៊ន ុ ​ កង បទ ុ្ន ​ េ ​ ្រ ស ភាព​ ។ ក្រុមហ៊ុនក្នុងស ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ហាក់ប ​ ់​ ូលធន​ ​ ្រើប្រាសម ​ ូលរួមក កំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដែលច ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ​ ្នុងស ​ ងា នឹង​ យ​ ច្រើនជា ​ ង​ ជាព ក្រុមហ៊ុនផ្សេងទៀត (​ ​ ្រុមហ៊ុនដ ​ ិសេសក ​ ្វើ​ ​ ែលមិនធ ​ លិតភាពរបស់ខ្លួន។​ បង្កើនផ មិនស ពាណិជ្ជកម្ម)។ ដូច្នេះ ផលិតកម្មរបស់ក្រុមហ៊ុនទាំងនេះ​ ​ ូវ​ ធ្វើពាណិជ្ជកម្មទៅវិញទៅមក​ ជាឧទាហរណ៍នៅកម្ពុជា​ ការ​ ច្រើនឡើយ។ យ៉ាងណា ផ្តល់ការងារ​ ការ​ ​ ក៏ដោយ ​ បង្កើនផលិត​ ផ្តល់ការ​ ច្រើន​ ដល់​ បណ្តុះបណ្តាល​ ជា​ កម្មករនិយោជិត​ ង​ក្រុមហ៊ុន​ ធឱ ភាព​ បង្កើនផលរបស់ក្រុមហ៊ុន ្វើ​ ្យមានការ​ ​ ង្កើនកា និងប ​ រងារ​ ដែលមិនធ្វើពាណិជ្ជកម្ម​ ។​ 35 ទិន្នន័យ​ ផ្អែកតាម​ ​ អង្កេត​ ពីការ​ ​ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ កម្មករ​ ក្នុងក្រុមហ៊ុន (ធនាគារ​ ​បស់ធនាគារ​ សហគ្រាសរ ពិភពលោក ក្រុមហ៊ុនផ ​ លិត​ ដែលនាំ​ ​ ែលទទួលបាន​ និយោជិតដ ប្រាក់ឈ្នួល​ ធៀប​ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ និង​ ផង នាំចូលផង មានទំនោរច្រើនជាង 25 ភាគរយ​ ចេញ​ ​ រ​ ក្នុងកា នឹងច ​ ំណែកន ​ កា សរុបនៅ ៃ​ រងារ​ ​ កម្ពុជា មានចំនួន 49 ភាគរយ​ ​ ម្មវិធប រៀបចំក ី​ ណ្តុះបណ្តាលស ​ ម្រាប​ ន ់ ិយោជិត ​ អចិន្ត្រៃយ៍ និង​ កើនព នៅឆ្នាំ 2018 ​ ​ ី 14​ ភាគរយនៅឆ្នាំ 1991 (រូប S4)។ ​បស់ខ្លួន។ ការ​ ពេញម៉ោងរ ​ិស័យ​ ធ្វើពាណិជ្ជកម្មតែមួយទិសក្នុងវ វិស័យ​ សម្លៀកបំពាក់ ដល់ក និងស្បែកជើង​ ផ្តល់ការងារ​ ​ ម្មករ​ ្ត ល​ កម្មនសា ដលែ មិនមែន​ ជា​ កម ុ ​ ុ្រ ហ៊ន ច ំ ញ នា​ េ ឬ​ កម ុ នា ុ្រ ហ៊ន ច ំ ល ​ ​ ូ ​ និយោ​ ជិតជា ​ ទូទាំងប ​ ង 600,000 នាក់នៅ ​ ម្ពុជា។ ​ ្រទេសក ​ ទពិសោធន៍ជាស រូប S3 ៖​ដូចប ដែរ ក្រុមហ៊ុនផលិតនៅ ​ កល​ ​ ​ រូប S4 ៖​មានកំណើននៃ​ ការងារ​ ​ ់ ្រាក់ឈ្នួល និងកា ដែលផ្តលប ​ រ​ ​​ ល​ កម្ពុជាដែ កាន់តែខ្ពស់ នាំចូលផង នាំចេញផង មានផលិតភាព​ ដែលផ្តល់ប្រាកប ងារ​ ់​ ៀវត្សរ៍ មានកំណើន​ និង​ លឿន នៃភាគរយ​​ ភាពខុសគ្នា​ កំណើនការងារ​ ​ លិតភាពកម្លាំងព និងផ ​វាង​ ​ លកម្មរ កម្រិតត ​ ម្លៃបន្ថែមក ​ រ​ ​ ្នុងស្រុក ក្នុងកា ​ ីអំឡុងឆ នាំចេញរបស់កម្ពុជា ចាប់ព ​ ្នាំ 1990 ​ ែលនា ក្រុមហ៊ុនធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និង​ (1) ក្រុមហ៊ុនដ ផង និងនាំចូលផ ​ ំចេញ​ ​ងឬ រហូត​ ដល់ឆ្នាំ 2015 និងកម្ម ​ ែលទទួលបាន​ ​​ ករនិយោជិតដ ​ ្រាក់​ ប្រាក់ឈ្នួល និងប ែ​ ចូលក (2) ក្រុមហ៊ុនដែលគ្រាន់តែនាំចេញ ឬ (3) ក្រុមហ៊ុនដែលគ្រាន់តនាំ ​ ្នុង​ បៀវត្សរ៍ គិតជា ​ ភា ​ គរយ​ ៃ​ សរុប នការងារ​ វិស័យកម្មន្តសាល �ំ��ញ និង�ំចូល ���ន់���ំ��ញ ំ ល ���ន់���ចូ ត���ប���មក��ង��ុក ក��ង�រ�ំ��ញ 0.4 កម�ករ��លទទួល�ន���ក់ឈ�ល និង���ក់�ៀវត��រ� �មក��ង��ុក ក��ង�រ�ំ��ញ (�នដុ��រ���រ�ក) �រ� (�គរយ) �ពខុស���រ�ង��ុមហ៊ុន��ើ�ណិជ�កម� និង��ុមហ៊ុន 3000 45 0.3 40 2500 កម�ករ��លទទួល�ន���ក់ឈ�ល និង���ក�ៀវត� 0.2 35 ជ�កម� (�គរយ) ់ 0.1 2000 30 25 0 1500 មិន���ណិ 20 -0.1 ើ 1000 15 -0.2 10 500 ត��ប�� -0.3 5 � 0 0 -0.4 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 កំ�ើន�រ�រ ផលិត�ពក���ំងពលកម� ប្រភព ៖ ការ​ របស់អក គណនា​ ្ន និពន្ធដោយប្រប ើ ស្រា ​ ទ ់ ន ្ន យ ិ ន ព​ ័ ​ កា ី រ​ េ ​ អង្កតសហគស ្រា ​ របស់អ ប្រភព ៖ ការគណនា​ ​ ្នកនិពន្ធ ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យពី EORA និង ដោយធនាគារ​ ពភ ប ិ ពលោកសមប ្រា ​ ់ ទ ្រ ស េ ​ ុ ឆ្នំា 2007, 2013 និង 2016។ កម្ពជា WDI។ ា ់ ៖ លទ្ធផលទាំងនេះ​ សម្គល ព​ ទទួលបាន​ ី រ​ កា ថយចុះ​ កណំ ន ើ ​ កង ​ ការងារ​ កម ុ្ន ​ ហន ុ្រ ​ ុ៊ ​ ប៉ាន់ប្រមាណ​ សម្គាល់ ៖ ការ​ តាមគំរូរបស់ ILO។ ​ ម្មករនិយោជិតព (ចំនួនក ផលិតភា ​ េញម៉ោង) ឬ​ កម្លាំងពលកម្មក ​ ព​ ​ ្នុងក្រុមហ៊ុន​ បរិមាណលក់​ (​ កង ុ្ន ​ កម្មករនិយោជ ​ត ​ ក ិ ម ា្ន ) ់ ធៀបនឹង​ អញ្ញត​ ដ ិ្ត ល សម្គល ែ ​ ា ព ប ី ភ ់ ​ េ ​ ្រ ទ នាច ក្រុមហ៊ុន (​ ​ ំចេញ គ្រាន់តនា ំ​ ូល និងនា ែ​ ំចូល) បង្ហាញពី​ ែ​ ំចេញ គ្រាន់តនា ​ ្រចាំឆ។ ឥទ្ធិពលកំណត់ប ាំ​ ្ន រាល់ការ​ ប៉ាន់ប្រមាណ​ មេគុណ សុទ្ធតមា ស្ថិតថ ែ​ ន​ ិ​ េរ។ 35 ក្រុមហ៊ុនបរទេស​ ៏​ យ​ កងា នឹងផ ​ ្តលកា បណ្តុះបណ្តាល​ ់​ រ​ ផងដែរ។ ការ​អង្កេតល ​ ើតម្រូវការ​ របស់ន ជំនាញ​ ​ ិយោជក ឆ្នាំ 2012 ដែលធ្វើឡើងដោ ​ យ​ អន្តរជាតិ​ អង្គការ​ ខាង​ ការងារ​និងទីភ្នាក់ងារ​ជាតិម ​ ុខរបរ និងការងារ​មានព័ត៌មាន​ស្តីពកា ី​ រ​ បណ្តុះបណ្តាល​ ដោយ​ ​ ន់កាប់ (បរទេស ជនជាតិក អ្នកកា ​ ម្ពុជា)។ ជិតបីភាគបួន​ ​ រទេស ផ្តលកា នៃក្រុមហ៊ុនប ់​ របណ្តុះបណ្តាល​ ដល់ក ​ ម្មករ​ និយោជិត ធៀបនឹងច ​ ំនួន 57 ភាគរយ​ នក ​ ្នុងស្រុក។ ៃ​ ្រុមហ៊ុនក ​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 36 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល របាយការណ៍​ ផ្អែកតាម​ ឆាំ្ន 2020 និង​ អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក​ កំពុងដ ​ ំណើរការចំនួន 83 នៅកម្ពុជាគិតត ​ ំណាច់ឆ ​ ្រឹមប ​ ្នាំ 2018 ​ ន្តរជាតិបង្ហាញថា សង្វាក់តម្លៃសកល​ បទពិសោធន៍អ ​ បង្កើន​ អាច​ ដល់កម្មករនិយោជិតប ដែលផ្តល់ការងារ​ ​ ្រមាណ 112,589 នាក់ ​ ្សេងៗទៀត ដូចជា ​ លទ្ធផលអភិវឌ្ឍន៍ផ កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ ការ​ ជាស ក្នុងនោះមានកម្មករនិយោជិត 87 ភាគរយ​ ​ ្រ្តី។ ចូ ល រួ ម ក្នុ ង ​ ការ​ ជួ យ ​ ស ង្វា ក់ ត ម្លៃ ស កល​ ប ន្ថ យ ​ កា ត់ ​ ភា ពក្រី ក្រ ព្រោះ​ វាជួយ​ ​ ្រាក់ចំណូល និង​ បង្កើនប ការងារ។ ក្នុងត ​ ីក្រុង​ ​ ំបន់ទ 3. វឌ្ឍនភាព​ តិចតួច​ នៅប្រទេសម កើនឡើង​ ​ ៉ិចស៊ិក ការ​ នកៃ​ ្រុមហ៊ុនដែលច ​ ូលរួមក្នុង​ ុ ច កម្ពជា​ល ូ រួមយ ​ ង ុ សកម្មភាព​ ា៉ លឿននៅក្នង ផលិតក ិ្រ ទា ​ មត ​ ប​... សង្វាក់តម្លៃសកល​ កាត់បន្ថយភាពក្រីកបា ជួយ​ ​ ង​ ្រ​ នច្រើនជា សុទ្ធតែចូលរួម​ ប្រទេសនៅជុំវិញពិភពលោក​ សង្វាក់​ ក្នុង​ តម្លៃ​ ​ ៊ុនដ ក្រុមហ ​ ្រាន់តនា ​ ែលគ ែ​ ំចេញ គ្រាន់តនា ឬ​ ែ​ ំចូល​ (ធនាគារ​ ​បៀប​ សកល​ ប៉ុន្តែ រ ​ខ ចូលរួមគ រូប S5)។ ប្រទេសម ឺ​ ុសគ្នា​ (​ ​ ួយ​ ប្រទេសវ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ នៅ​ ​ ៀតណាម ការកាត់​ អាល់ហ្សេរី ចូលរួ​ ចំនួន ដូចជា វេណេហ្ស៊ូអេឡា​ និង​ កម្រិត​ មនៅ​ មាន​ បន្ថយភាពក្រីក្រ​ កាន់តែ​ អត្រា​ នៅតាមទីតាំង​ ខ្ពស់​ សំបូរ​ ដែល​ ​ ង្វាក់តម្លៃ ដោយ​ មូលដ្ឋាននៃស ​ ក់ទ មួយផ្នែកធំល ​ លិត​ ​ ំនិញ និងផ ក្រុមហ៊ុនដែលចូលរួមក្នុងស ដោយ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ (ធនាគារ​ កសិកម្ម​ ផល​ កែចឱ មិនទាន​ ​ ៃគូពាណិជ្ជកម្ម។ ្នៃ​ ្យដ ​ ួយ​ ប្រទេសម លោក ឆ្នាំ 2019a)36។ ពិភព​ ចំនួន​ ដូចជា បង់ក្លាដេស កូស្តារីកា អេត្យូពី ស្រីលង្ការ និង​ មួយវិញទៀត បានជួយបង្កើតឱកាស​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ ចូលរួមភាគច្រើនក វៀតណាម ​ ​ កម្មភាព​ ​ ្នុងស ​ ែបសាមញ្ញ។ ផលិតប កាន់តែល្អប្រសើរ​ ការងារ​ អត្ថប សម្រាប់ស្រ្តី និង​ ​ ភិវឌ្ឍន៍​ ​ ្រយោជន៍អ ​ ៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន ប៉ូឡូញ និង​ ប្រទេសម ឯកទេសល ថៃ មាន​ ​ ើ​ ែ​ ូលំទូលាយ​ កាន់តទ ​ កាស​ ចេញពីឱ ចូលរៀន​ ទាំងនេះ ដូចជា ការ​ កាន់ត​ ផលិតកម្ម​ ែ គ ស ា នស ុ្ម ស្មញ ​ ៃ ង្វក ា ត ៃ ឬក្នង ់ ម្ល​ ុ ​ សវា សកម្មភាព​ េ ​ ​ រ​ កាន់តែច្រើន និងកា ​ ៀបការ និង​ ពន្យារពេលរ ​ ូន ដូច​ សម្រាលក ​ ន់តអា ដែលកា ែ​ ច​ ធ្វើពាណិជ្ជកម្មបា ​ ន​ ។ ​ ្រទេសជ ចំណែកប ​ ឿន​ ប្រទេសប ករណី​ Heath and Mobarak ឆ្នាំ ​ ង់ក្លាដេស (​ ភាគច្រើន​ លឿន​ ​ ្រទេសដែល​ និងប ​ ើបឡើងម កំពុងង ​ ួយចំនួន ំ ​ 2015)។ នៅទូទាង ពភិ ពលោក ក្រម ុ ហ៊ន ុ ដែល​ ចល ុ ​ ូ រួមក្នង ា ់​ សង្វក ​ ែក មានឯកទេសភាគច្រើនល ដូចជា សាធារណរដ្ឋឆ ើ​ ំនិញ និង​ ​ ទ នាំចេញផង នាំចូលផង ហាក់​ តម្លៃសកល​ ដែល​ ផ្តល់ការងារ​ ដែលប្រើប្រាសភា កិច្ចការ​ ់​ ពច្នៃប្រឌិតខ្ពស់។ ដ ល់ ស្រ្តី ជា ង​ ច្រើ ន ​ ហ៊ុ ន ដែ ល មិ ន ចូ ល រួ ម ក្នុ ង ​ ក្រុ ម ​ ត ម្លៃ​ ស ង្វា ក់ ​ នៃការ​ ចំណាត់ថ្នាក់​ ​ បញ្ជាក់​ ចូលរួមក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ ពី​ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ ទិន្នន័យពីក សកល​ (ធនាគារ​ ​ ្រសួង​ េ ​ ឯកទស កម្ពជា របស់​ ុ ​កង ុ្ន ​ សង្វក ា ត ផ ៃ លិត​ ់ ម្ល​ ិ្រ ​ កមត ទាប​(រូប S5)។ ្ជ ម្មកម្ពជា ពាណិជក ុ ​ ា ថា មាន​ បង្ហញ រោងចក្រ​ ផលិតស្បក ែ ​ ជង ដល ើ ​ ែ ​ ា្ន ​ ចំណាត់ថក ែ ​ ់ដល តវូ្រ ​ បាន​ បង្កត កង ើ ឡើង​ របាយការណ៍​ ុ្ន ​ អភិវឌ្ឍន៍​ ​ ំងអស់ស រូប S5 ៖ ប្រទេសទា ​ ង្វាក់តម្លៃសកល ប៉ុន្តែ​តាមវិធខ ​ ុទ្ធតែចូលរួមក្នុងស ី ុសគ្នា ​ ្ន ់​ ចំណាត់ថាក ចូលរួមក្នុងស នៃការ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ សង្វាក់តម្លឆ្ន ការផ្សារភ្ជាប់នឹង​ ៃ​ ាំ 2015 ចូលរួមតិចតួច​ ការ​ ​ ិចតួច ទំនិញត ​ ្រើន​ ទំនិញច ័ ​ វិសយ ្ត ល​ កម្មនសា ិ ទាប កម្រត ័ ​ វិសយ កម្មនសា ្ត ល និង​ សវា េ កម្រត ិ ​ ្ព ់​ ខស និវានុវត្តន៍ សកម្មភាព​ ​ ិន្នន័យ កង្វះទ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a ប្រភព ៖ ធនាគារ​ ​ ៃការ​ សម្គាល់ ៖ ប្រភេទន ់​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ផ្សារភ្ជាបស របស់ប្រទេសម ​ ួយ​ផ្អែកលើ (ក) ទំនិញ និងស ​ េវា​ ​ ំចេញ (ខ) កម្រិតនៃការ​ ដែលនា ចូលរួមក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ ៍​ សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិត សូមមើល ធនាគារ​ និង​(គ) កម្រិតនៃនិវានុវត្តន។ ពិភពលោក (2019a)។ 36 ​ ើម្បធ គ្មានទិន្នន័យដ ​ េះសម្រាប់កម្ពុជាឡើយ។ ី​ ្វើតាមការអនុវត្តន 37 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ឆាំ្ន 2020 នេះបែងចែកប ពិភពលោក​ ​ ្រភេទប ​ ្រទេសដោ ​ យផ្អែក​ ោ ទៅ​ ឆ្ពះ ំ ក់កាល​ ដណា បន្ទប ា ​់ កា ន ចល ៃ រ​ ូ រួមរបស់ខន ួ្ល ក្នង ា ត ុ សង្វក់ ម្លៃ​ សេវា​ លើ​ (ក) ទំនិញ និង​ ​ ន​ ដែលបា នាំចេញ (ខ) កម្រិតនៃការ​ សកលនេះ។​ ​ ង្វាកត ចូលរួមក្នុងស ៍​ ការ​ ់​ ម្លៃសកល និង (គ) កម្រិតនិវានុវត្តន។ ការ​ ...មាន​ ពិពិធកម្ម ឬ​ ធ្វើ​ ធ្វើទំនើបកម្មតិចតួច ការ​ ​ ស្សាហកម្មស ចាប់ផ្តើមនៃឧ ស្បែកជើងសម្រាប់​ ​ ម្លៀកបំពាក់ និង​ មានការរីកចម្រើនលឿនជាច្រើនឆ្នាំ​ ទោះជាកម្ពុជា​ វិស័យ​ លើ​ ​ ​ នាំចេញនៅ បាន​ កម្ពុជាកាលពីពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1990 ​ កម្រិតទាប​ កម្មន្តសាល​ សង្វាក់តម្លស ក្នុង​ ​ ម្លៀក​ ៃ​ កល​ ពិសេសស ែ យ ប្រក កម្ពជា ា្ល ​ ុ ​ ី ទ ពប ្រ ស េ ​ ដល លកា ែ មានឯកទេស​ ើ រ​ នាច ំ ញ េ ​ ទន ិ ំ ញ ​ ្បែកជើង កម្ពុជាមិនទាន់បា បំពាក់ និងស ឈាន​ ​ ន​ ​ ណា ទៅដ ំ ក់​ ការ​ ទៅជា​ ការ​ បង្កើន​ ទៅនឹង​ ផ្សារភ្ជាប់​ សកម្ម​ សង្វាក់តម្លៃសកលនៃ​ បន្ទាបន កាល​ ៃ​ រ​ ់​ កា ​ ្នុងវ ចូលរួមក កម្មន្តសាល និងសេវាកម្រិត​ ​ិស័យ​ ​ ផលិត​ ភាព​ ំ រ សាមញ្ញ។ ទីតាង ុ ​ ​បស់កម្ពជាកង ុ្ន ​ សង្វក ា ត ៃ ះ ់ ម្លន ផត េ (​ ោ្ត ​ ៃ​ ង្វាកត ខ្ពស់នស ៃ​ កល​ ់​ ម្លស នៃដំណាក់កាល​ ឡើយ។ ឧទាហរណ៍​ ល​ សំខាន់​ កា ើ រ​ ផត ើ ) បាន​ ំុ្គ ម្លង ើ ​ បង្កនចណ ំ ក ន​ ែ ​ ៃស វ ័ កម្មនសា ិ យ ្ត ល​ ​ ចូលរួម​ នៃការ​ ដូចជា​ គ្រឿង​ នេះ​ មាន​ គ្រឿងបង្គុំ បន្លាស់ម៉ូតូ និង​ តម្លប ក្នុង​ ​ ្នុងស ៃ​ ន្ថែមក ​ ៃការ​ ​ ្រុកសរុបន ធ្វើ​ នាំចេញ​ ដោយមានការ​ ផ្គុំតម្លើងគ ការ​ អេឡិចត្រូនិក​ការ​ ​ ្រឿង​ ​ េជ្ជសាស្រ្ត និង​ ផលិតបរិក្ខារវ ផក សមាហរណកម្ម​ ុ ​ ែ្ន ខាងក្នង ្ព ​ ខស ់ (​ ការនាំ​ ចល វត្ថ​ ូ ​ ុ តុ​ ធា ដម ុ ែ្ត ើ ) ប៉ន ​ េវា​ ផ្នែកស នសៃ​ ង្វាក់តម្លៃ​ដូចជា ការ​ រចនា ឬ​ ការ​ ធទ ​ រ​ ្វើ​ ីផ្សារ និងកា ​ ន​ មិនសូវមា នុវានុវត្តន៍។ ​ សកម្មភាព​ ម៉ាកសញ្ញា។ ផ្ទុយទៅវិញ មាន​ កសាង​ ធព ការ​ ្វើ​ ិពិធកម្មតិចតួច​ តែប្រទេស​ ដោយសារ​ តាមរបៀប​ ផ្សេងៗចូលរួម​ ខុសគ្នាក្នុង​ ​ ង្វាក់តម្លៃផ្សេងៗទៀត ក្នុងស មិនសូវមា និង​ ការធ្វទ ​ ន​ ើ​ ំនើបកម្ម​ ់​ ម្លៃសកល ផល​ សង្វាកត ចូលរួមនេះក នៃការ​ ​ខ ា​ ែរ​ ៏​ ុសគ្នដ ។ ដើម្បី​ ​ ង្វាក់តម្លៃមានស្រាប់នោះទេ។ ក្នុងស ​ ប្រទេសចា បង្កើនអត្ថប្រយោជន៍ជាអតិបរមា ​ ​ ្រូវធ្វើដំណើរ​ ​ ំបាច់ត ការ​ រូប S6 ៖ ក្នុងវិស័យកាត់ដេរ មាន​ ​ ្នុងផ ធ្វើទំនើបកម្មតិចតួចក នៅចន្លោះឆ្នាំ 2000 និងអ ​ លិតផល​ ​ ្នាំ 2016/ 2017 ​ ំឡុងឆ សម្រាប់ផលិតផល​ តម្លៃឯកតា​ សម្រាបឆ មួយ​ ​ ្រទេសនា ់​ ្នាំនីមួយៗ និងប ​ ំចេញ​ នាំចេញ​ ការ​ អាវ​ ផលិតផល​ អាវ​ ចាក់ អាវយឺត ឬ​ សហរដ្ឋអាមេរិក​ កាក់ដេរ ឬចាក់​(hs6=611030) ទៅកាន់​ 2000 3 2016 7 2.5 6 Relative unit value Relative unit value 2 5 4 1.5 3 1 2 KHM BGD MYS THA LKA KHM VNM THA LKA BGD MYS VNM 0.5 1 0 0 0 20 40 60 80 100 0 20 40 60 80 100 120 Rank Rank នាំចេញ​ ការ​ ផលិតផល​ អាវ​ ចាក់ អាវយឺត ឬ​ អាវ​ ពីកប្បាស (hs6=611020) ទៅកាន់​ កាក់ធ្វើ​ សហរដ្ឋអាមេរិក​ 2000 2017 1.8 10 1.6 9 8 1.4 Relative unit value 7 Relative unit value 1.2 6 1 5 0.8 VNM 4 KHM LKA THA MYS 0.6 3 BGD 0.4 2 VNM THA KHM MYS BGD LKA 0.2 1 0 0 0 20 40 60 80 100 0 20 40 60 80 100 Rank Rank របស់អ្នកនិពន្ធដោ ប្រភព ៖ ការគណនា​ ប្រើប្រាសទ ​ យ​ ់​ ិន្នន័យពី Centre d’Études Prospectives et d’Informations Internationales (CEPII)។ ់​ លិតផល ឆ្នាំ​និងប សម្គាល់ ៖ សម្រាបផ ​ ំចេញនីមួយៗ (សហរដ្ឋអាមេរិក និងច ​ ្រទេសនា ​ ​ ក្រភពអង់គ្លេស) តម្លៃឯកតា​ ត្រូវ​ បាន​ គណនា​ តម្លៃឯកតា​ ជា​ ​ ្រទស របស់ប េ​ ​ ្រទេសនាំចូល​ធៀបនឹងត មួយដែលបាននាំចេញទៅកាន់ប ​ ្រឹម 90 ភាគរយ​ ​ ម្លៃនៅត ​ នរៃ​បាយតម្លឯ ៃ​ កតា​ តាមបណ្តាប្រទេសនា ដែលនា ​ នា​ ​ លិតផល​ ​ ំចេញផ នោះ។ BGD = បង់ក្លាដេស KHM = កម្ពុជា​LKA = ស្រីលង្ការ THA = ថៃ VNM = វៀតណាម។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 38 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ទីមួយ ​ ន​ មិនសូវមា ផលិតផល​ ឬ​ ការធ្វើទំនើបកម្មទៅរក​ ដែល​ នាំចេញ​ អាវ​ ចាក់ យឺត អាវ​ អាវកាក់​ និង​ ធ្វើពីកប្បាស​ ដែលផ្តល់​ កិច្ចការ​ បន្ថែម​ តម្លៃ​ ខ្ពស់​ កាន់តែ​ វិស័យ​ ក្នុង​ កាត់ដេរ​ ក្នុង​ ទផ (hs6=611020) ទៅកាន់​ ី សា ្ រ​ ចកភ ្រ ពអង់គស នៅ​ េ្ល ​ ឆំា្ន 2017។ ។ សមាសភាពនៃផ រយៈពេល 20 ឆ្នាំកន្លងមក​ កាត់ដេរ​ ​ លិតផល​ អ្វីដែលកា ​ ន់តគ ែ​ ួរឱ ​ ត់សម្គាលនោ ​ ្យក ​ ក​ ់​ ះគឺថា ប្រទេសដែលយ នៅ​ សំខាន់ៗ​ ុ ​ មិន​ កម្ពជា មាន​ ការ​ ផស ់ រ ា្ល ប ចន ូ្ត ​ ើ្រ ​ នោះទ​ ។ េ ផលិត​ ផល​ ​ ប្រៀប​ មក​ ធៀប​ ​ រួមទាំងវ ​ ៀតណាម​ ក៏​ កំណើនត ទទួលបាន​ ​ ម្លៃ​ ុ ​ 4 ក្នង ំ ចណោ ផលិតផល​ ម​ េ​ កាត់ដរសខា ំ ន់​ ទាង ឆំា្ន 2017 ក៏​ ំ 5 នៅ​ យ៉ាង​ ឯកតា​ ​ ​ ច្រើននៅ ចន្លោះឆ្នាំ 2000 និង 2016 ផងដែរ ដោយ​ ផលិតផល​ ជា​ េ​​ កាត់ដរ សំខាន់ៗទា ​ ំង 5 នៅឆ្នាំ 2000 ផងដែរ37។​ ​ ុណភាព​ ខណៈ​ បានរំកិលឡើងកម្រិតគ ​ ម្ពុជាបាន​ ដែលក ថយចុះ​ ផលិតផល​ ​ សំខាន់ៗរបស់​ កាត់ដេរ​ កម្ពុជា​ សម្រាប់ការ​ នាំចេញ​ ក្នុងកម្រិតសកល​ ជាងគេ​ ។ សម្រាបអា លោក​ ចាក់ អាវយឺត និង​ ់​ វ​ hs6=611020 និង hs6=611030) ក៏​ (​ ​ ​ ស្ថិតនៅ ផ្នែកខាងក្រោម​ កាត់ដេរ ឬចាក់ (hs6=611030) ដែលនាំចេញទៅ អាវ​ ​ កាន់​ ​ ុណភាពជា​ នៃកម្រិតគ ផងដែរ (រូប S6)។ តម្លៃឯកតា​ សកល​ ទីផ្សារ​ សហរដ្ឋអា ​ មេរិក​ វៀតណាម​ ឈរ​ លដា នៅ​ ​ ន់តែលក ំ ប់កា ្អ​ ្នុង​ ​ ម្ពុជាស របស់ក ​ ម្រាបអា ់​ វ​ ចាក់ អាវយឺត និង​ អាវ​ ដេរ ឬ​ ចាក់​ កាក់​ តម្លឯ ៃ​ កសារ​ ដោយ​ ឡើងព ​ល ​ ៀង​ ី​ េខរ ដល់ល ទី 3 រហូត​ ​ ៀង​ ​ េខរ ទី​ ​ ៀង​ (hs6=611030) ឈរនៅលេខរ ​ ំណោម 99 ទី 15 ក្នុងច ​ ្លាកព 22 នៅចន្លោះឆ្នាំ 2000 និង 2016 ខណៈដែលកម្ពុជាធ ់​ ី​ េ ​ ប្រទស ដល នាច ែ ​ ំ ញ េ ​ ផលិតផល​ ទៅកាន់​ នោះ​ េក សហរដ្ឋអាមរិ ​ នៅ​ េ ​ លខ ទី 51 មកតម រៀង​ ឹ្រ លខ េ ​ រៀង​ ទី 15។ មានកត្ត​ ា ចន ជា ដល ើ្រ ​ ែ ​ នៅលំដាប់ទ ឆ្នាំ 2016 និងឈរ​ ចំណោម 80 ប្រទេស​ ​ ី 11 ក្នុង​ បង្ហាញពីដ ​ ំណើរការ​ ​ របស់កម្ពុជាក្នុងវ ​ ញ្ហា​ ​ិស័យនេះ និងប ប្រឈម​ ចូលរួមរបស់កម្ពុជាផ្ត រូប S7 ៖ ការ​ ​​ ោតលើវ ​ិស័យកាត់ដេរ​ប៉ុនមានការធ្វ ្តែ​ ពិពិធកម្ម​តិចតួច ខុសពីប ើ​ ប្រៀបធៀប​ ​ ្រទេសដែលយកមក​​ នាំចេញ​ ចំណែកនៃការ​ តាមវិស័យ Cambodia Bangladesh កម្ពុជា បង់ក្លាដេស 100 100 80 80 ភាគរយ ភាគរយ 60 60 Percent Percent 40 40 20 20 0 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 Sri Lanka Malaysia ស្រីលង្ការ ម៉ាឡេសីុ 100 100 80 80 ភាគរយ 60 60 Percent Percent ភាគរយ 40 40 20 20 0 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 Thailand Vietnam ថៃ វៀតណាម 100 100 80 80 ភាគរយ ភាគរយ 60 60 Percent Percent 40 40 20 20 0 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 កសិកម្ម នេសាទ ​ រដ្ឋានវា រុករករ៉ែ និងកា ​ យថ្ម​ អាហារ និងភេសជ្ជៈ វាយនភ័ណ្ឌ និងស​ ម្លៀកបំពាក់ ក្រដាស និងឈ ​ ើ​ ផលិតផល​ ប្រេងកាត សារធាតុគីមី​និង​ មិនមែនលោ រ៉ែ​ ​ ហធាតុ បរិក្ខារ​ ផលិតផល​ លោហៈធាតុ អគ្គិសនី​និងគ​ ្រឿង​ម៉ាស៊ីន ដឹកជញ្ជូន កម្មន្តសាល​ វិស័យ​ ផ្សេងទៀត របស់អ ប្រភព ៖ ការគណនា​ ​ យប្រើប្រាសទ ​ ្នកនិពន្ធដោ ​ ី​UN Comtrade (ទិន្នន័យឆ ់​ ិន្នន័យព ​។ ​ ្លុះបញ្ចាំង) 37 ការធ្វើពិពិធកម្មមួយចំនួនក មាន​ ​ ្នុងវ ​ិស័យកាត់ដេរ ពោលគឺ​ ផលិតផល​ កាត់ដេរស ​ ំខាន់ៗទា នាំចេញនៅ​ ​ ំង 5 ដែលបាន​ ចំណែក 57 ភាគរយ​ ឆាំ្ន 1997 មាន​ នៃ​ ផលិតផល​កាត់ដេរស ​ រុបដ​ ែលបាន​ អត្រាត្រឹមតែ​36 ភាគរយ​ នាំចេញ​ប៉ុន្តែមាន​ នៅឆ្នាំ 2017។ 39 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ប្រអប់​S2 ក្នុង​ កម្ពុជា​ សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និង​ វិស័យ​ នៃ​ ទំនិញធ្វើដំណើរ​ សង្វាក់តម្លៃសកល ​ ស្បែកជើងរ វិស័យសម្លៀកបំពាក់ និង​ កំណើនយ៉ាង​ ​បស់កម្ពុជា​មាន​ តម្លៃអគ្គិសនីខ្ពស់​ គឺជា​ បញ្ហា​ សម្រាប់​ ដ៏ធំ​ វិស័យ​ ប្រតិបត្តិការ​ សម្លៀក​ ក្នុងរ លឿន​ ពីទសវត្សរ៍ក ​យៈពេល​ ​ ន្លងមក​ ​ នក្លាយជា និងបា ​ វ​ិស័យ​ នាំ​ ​ កម្ពុជា។ ការ​ បំពាក់ និងស្បែកជើងនៅ ​ ួយដ សិក្សាម ​ យ​ ​ ែលធ្វើឡើងដោ ដល ចេញ​ ែ ផ្តល​ ប ់ ក ្រា ច ំ ល ់ ណ ូ ច្រន ើ បំផត ុ ​ ដល់សដ ្ឋ ច េ ក ិ ​ រ ្ច បស់កម្ពជា ុ ។ ការ​ អន្តរជាតិខា អង្គការ​ ​ ងការងារ (ILO) នៅឆ្នាំ 2016 រកឃើញថា តម្លៃ​ ​ ី​80 លានដុល្លារនៅ នាំចេញបានកើនឡើងព ​ ​ ដល់​9.5 ឆាំ្ន 1996 រហូត​ អគ្គិសនី​ នៅកម្ពុជា​ ខ្ពសជា ៃ​ គ្គិសនីនៅ ់​ ងតម្លអ ​ ​ ថៃ ពីរដង​ វៀតណាម និង​ ដុលរ ពាន់លាន​ ​ ្តល់ការងារ​ ្លា​នៅឆ្នាំ 2018 ហើយបច្ចុប្បន្ន វិស័យនេះផ បើទោ ​ ះបីជា​ មានការ​ កាត់បន្ថយថ ំ ​ ្លៃចណា ដោយផ្នែកក យ​ ​ ្តី។ តម្លៃអគ្គិសនី​ ​ ម្មករនិយោជិតជា ដល់ក ។ ផលិតផល​ ​ ង 660,000 នាក់​ ស្បែកជើង​ នៅកម្ពុជាស ​ ម្រាបស ់​ ហគ្រាសឧ ​ ណិជ្ជកម្ម ​ ​ ស្សាហកម្ម និងពា គព ី 0.13 ឺ​ ​ ់​ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោម​ មានកំណើនគួរឲ្យកត់សម្គាល។ ​ លិត​ ប្រទេសផ ដល់ 0.17 ដុល្លារក ​ ្នុងមួយគ ​ ីឡវ ់​ ៉ោង ធៀបនឹងត ូ ៉ាតម ៃ​ ្រឹមតែ 0.04- ​ ម្លត ​ ំង​ 10 ដោយ​ ស្បែកជើងច្រើនជាងគេទា ​ ​ លិតផលស្បែកជើង​ នាំចេញផ 0.09 ដុលរ ្លា​ក្នុងមួយគីឡូវ៉ាតម ់​ ោង នៅ​ ៉ ​ វៀតណាម។ យ៉ាងណា​ ថៃ និង​ ​ ំហំទឹកប្រាក់ 1,041 លាន​ ក្នុងទ ដុល្លារនៅ ​ ឆ្នាំ 2018។ សំណួរ​ សំខាន់ៗ​ ​ នធ្លាក់ចុះប ក៏ដោយ តម្លៃអគ្គិសនីបា ​ ្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ​និង​ ​ ន្តិចក ័ ន ពាក់ពន ឹ ​ ្ធ ង នះ លទ្ធផល​ េ​ គថា ឺ តើ​ ស ា ខា មានកត្ត​ ី្វ ះ ំ ន់អខ ្ល ​ ដល ធឱ ែ ​ ្​ ើ្វ យ ិ យ វស ័ មានសញ្ញាបង្ហាញថា ចមានការ​ អា​ តម្លៃអគ្គិសនីប បញ្ចុះ​ ​ នៅ​ ​ ន្ថែមទៀត​ សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើងនៅ និង​ ​ ម្រេចបា ​ កម្ពុជាស ​ ន​ ជោគជ័យក ​ ្នុង​ រដ្ឋាភិបាល និង​ កម្ពុជា។ នៅវេទិការវាង​ បាន​ វិស័យឯកជន រដ្ឋាភិបាល​ ពរ រយៈពេល​ មក? តើ​ ី ទសវត្សរ៍កន្លង​ វសិ យ ័ នេះ​ បញ្ហប មាន​ ា ឈ្រ ម​ អខ ្ល ? ី្វ ះ កាត់បន្ថយត ផ្តួចផ្តើមវិធានការ​ ​ ម្លៃអគ្គិសនី​ និងរ ​ ៀបរាប់​ ី​ ល​ ពគោ ដៅ​ ​ យ​ ការវិភាគដែលធ្វើឡើងដោ ពិភពលោកនៅឆ្នាំ ធនាគារ​ 2015 បញ្ចុះតម្លៃអគ្គិសនី​ នៃការ​ អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម ក្នុងគោលនយោបាយ​ កំណត់​ បាន​ មូលហេតុ​ សំខាន់ៗចំនួន​ បី​ ដែល​ ឱ្យវិនិយោគិន​ លើកទឹកចិត្ត​ 2015-2025។ លវ វិនិយោគ​ ស្បែកជើង គឺ (1) ថ្លៃកម្លាំង​ ើ​ិស័យសម្លៀកបំពាក់ និង​ ដំណើរការ​ ផ្នែកភ របស់កម្ពុជាមា ​ ស្តុភារ​ ​ នភាពមិនប្រកួតប្រជែង​ បើ​ ​ ្រជែង (2) លទ្ធភាព​ ពលកម្មដែលមានភាពប្រកួតប ​ ក្នុងទីផ្សារ​ ចូលទៅ ធៀប​ នឹងប ​ ្រទេសជ ​ ិតខា ​ ង វៀតណាម)។ (ថៃ និង​ ផ្នែក ចំណាយ​ ចូលទៅសហភាព​ អន្តរជាតិ ដូចជា ​ អឺរ៉ុបតាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ភស្តុភារ​ នៅតែខ ​ ្ពស់ ដោយសារតែ​ ភស្តុភារ​ សេវា​ ដែលមានគុណភាពទាប លើកទឹកចិត្តផ្នែក​ EBA និង (3) ការ​ ​ ែលរ ពន្ធដ ​ដ្ឋាភិបាល​ កម្ពុជាផ្តល់​ ​ េដរ និងហ ្ឋ ចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូនមិនសូវមានគុណភាព​ ា​ ។ ការចំណាយ ក្រុមហ៊ុន​ ដល់​ សម្លៀកបំពាក់​ ផលិត​ វិនិយោគដែល ក្នុងទម្រង់ជាគម្រោង​ និង​ រយៈពេ​ ដើម្បី​ លដឹកជញ្ជូន​ ទូកុងតឺន័រមួយពី​ នាំចេញ​ ខេត្តព្រះសីហនុ​ ​ ក្នុងកម្រិតមួយចំនួន កត្តទា មានលក្ខណៈសម្បត្តិសមស្រប។ ា​ ំងនេះ​ ដែលជាកំពង់ផ ​ ែសមុទដ ្រ​ ស ៏​ ំខាន់របស់កម្ពុជា មានកម្រិតខ ់​ ្លាំងជា ​ ្ពសខ ​ ង​ ​ ត្តមភាព​ គឺជាឧ ​ ្រជែងសំខាន់ៗ​ ប្រកួតប ក្នុងការ​ ប្រកួតប ​ ្រជែងជា ​ មួយ​ ​ ជាស កម្រិតមធ្យម​ ​ កល ហើយចំណុចនេះត្រូវបានបង្ហាញដោយចំណា ផ្សេងទៀត​ ប្រតិបត្តិករ​ ៉ ់ម៉ា និង​ ក្នុងវិស័យនេះ ដូចជា បង់ក្លាដេស មីយាន ត់ថ្នាក់​ ទាប​ របស់កម្ពុជា​ ក្នុង​ ស្តីពីការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម​ សូចនាករ​ នៃ​ ឆ្លងដែន​ ។ ​ វៀតណាម​ ​ ព​ ក្រៅពីនេះ ឧត្តមភា ប្រៀប​ ធៀប​ ដែលផ ​ ្តល់លទ្ធភាព​ ឱ្យ​ ​ ៀង​ ការធ្វើអាជីវកម្ម​ (លេខរ ទី 108 ក្នុងចំណោម 190 ប្រទេស)។ ​ ​ ច​ កម្ពុជាអា ​ ្រជែងជាមួយ​ ប្រកួតប ​ លិតសម្លៀកបំពាក់ធ ក្រុមហ៊ុនផ ​ ំៗ រួម​ ចំណាយ​ លើការ​ ស្តុកទុកក្នុងឃ្លាំងនៅ ដឹកជញ្ជូន និង​ ខ្ពសជា ​ កម្ពុជា ​ ​ ់​ ង​ ការ​ មាន​ ​ ការ​ វិនិយោគច្រើន និង​ ​ផ្នែកពា បើកចំហរ ​ ណិជ្ជកម្ម​ គោល​ ចំណាយ​ លកា ើ រ​ ដក ូ និង​ ឹ ជញ្ជន សក ុ ឃ្លង ុ្ត ទុកក្នង វៀតណាម។ ំា នៅថៃ និង​ ស្ថិរភាព​ នយោបាយសេដ្ឋកិច្ចសេរី និង​ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និង​ ​ នន័យថា ​ ចំណុចនេះមា ការ​ កាត់បន្ថយច ​ ណា ំ ផ្នែកភស្តុភារ​ យ​ នៅកម្ពុជា​ ​ សង្គម។ គន មិនមែន​ ត ់ ​ ្រា ​ ែ ​ ជាបញ្ហ​ ន ា កា កាត់បន្ថយ​ ៃ រ​ ចណា ំ យលើការ​ ដក ជញ្ជន ឹ ​ ូ ​នោះ​ ​ ំងនេះក្តី ក៏​ បើទោះជាមានចំណុចខ្លាំងទា សម្លៀកបំពាក់ និង​ វិស័យ​ ទេ។ ​ ចំណាយខ្ពស់លប ើ​ ញ្ជសា ី​ រពើភ័ណ្ឌ​ ​ ទ្ធផល​ គឺជាល នភា ​ ៃ​ ពមិនអាច​ នេះប្រឈម​ ស្បែកជើង​ បញ្ហា​ នឹ ង ​ ធំៗមួយចំនួនដែលអាច​ រាំងស្ទះ​ ដល់​ ្ត​ ន​ ជឿទុកចិតបា នប របស់កម្ពុជា។ ៃ​ ្រព័ន្ធភស្តុភារ​ អភិវឌ្ឍវិស័យនេះប ការ​ ការឈានទៅផ្នែកខាងលើ​ ​ ន្ថែមទៀត ជាពិសេស ​ មិនសូវមានវឌ្ឍនភាព​ ច្រើន​ ក្នុង​ ការ​ ទំនាក់ទំនង​ បង្កើន​ ខាងក្នុង​ ផ្នែក​ ៃ​ បញ្ហា​ នៃសង្វាក់តម្ល។ ​ លិតភាព​ ប្រឈមរួមមាន ផ ទាប ចំណាយខ្ពស់​ តាមរយៈការ​ ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាង​ វិនិយោគ​ ក្រុមហ៊ុន​ ទៅ​ ផា្ទល់ពីបរទេស​ ​ អ លើថ ្ល គ្គិសនី និងភ ៃ​ ​ ្រៅផ្លូវការ​ និងទំនាក់ទំនង​ ​ ស្តុភារ​ កម្រៃសេវាក ផ្នែក​ នឹង​ ក្រុម​ ក្នុងស្រុកទេ​ ហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់​ ។ ពាក់កណ្តាលនៃ​ ជាង​ ក្រុមហ៊ុន​ តិចតួច​ ខាងក្នុង​ ។ បាន​ កត្តាទាំងអស់នេះ​ បង្កើន​ ចំណាយ​ លើការ​ ធ្វើ​ ចង់​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ ការទទួលសេវា​ បង្កើន​ ពីក្នុងស្រុក​ ប៉ុន្តែ ​ ្នុងវិស័យន អាជីវកម្មក ​ ិនសូវមានភាព​ ​ េះ ហើយជាលទ្ធផលវិស័យនេះម ជាញឹកញាប់​ មិនអាច​ រក​ បាន​ ក្នុង​ ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់​ ដែលមាន​ ស្រុក​ ​ ្រជែង​ និងប ប្រកួតប ​ ឧ ​ ង្កើតជា ​ ល់ការធ្វើពិពិធកម្មក ​ បសគ្គដ ​ លិតកម្ម ​ ​ ្នុងផ ភាពប្រកួតប ​ ្រជែង​ ដើម្បប ទិញបា ី​ ញ្ជា​ ឡើយ​ ​ ន​ ។ ី​ យ​ ផ្អែកតាមសេចក្តរា គ​ ស្រដៀង​ ការ​ ា្ន និង​ ផលិត​ ផលិតផល​ ដល ៃ ន្ថម ែ មានតម្លប ែ ​ កាន់ត​ ខ ែ ស ់ ្ព ។ ការណ៍ពី​ ក្រុមហ៊ុនវ ​ិនិយោគផ្ទាលព ់​ ីបរទេស​ មូលហេតច នប ុ​ ម្បង​ ៃ​ ញ្ហា​ ​យៈពេលប៉ន ក្នុងរ ាំ​ ្មីៗនេះ អ្នកគ្រប់គ្រង​ ុ ្មានឆ្នថ រោងចក្រជាច្រើនដ ​ ែល​ ​ឺ​ នេះគ សហគ្រាសក្នុងស្រុក ដែលមានភាពប្រកួតប្រជែង ​ កង្វះ​ កំពុងធ្វើ​ ​ ្វើប្រតិបត្តិការ​ កំពុងធ ​ ្រទេសនា ក្នុងប ​ កម្រិតផ ​ នា​ លើកឡើងថា ​ លិតភាព​ ប្រតិបត្តិការ​ ក្នុងវិស័យភា វិនិយោគ​ ​ គច្រើនជា​ ្ទ ់ពីបរទេស។ ផាល ​ ក្រៅពី​ របស់កម្មករនិយោជិតកម្ពុជា​ ជាង​ ទាប​ ​ លិតភាព​ កម្រិតផ ​ ម្មករ​ របស់ក នេះ ស្ទើរតែគ្មានកា ​ រគាំទឧ សម្រាបក ្រ​ ស្សាហកម្ម​ ធុនស្រាល​ ់​ ម្មន្តសាល​ ជិតវ និយោ​ ប្រមាណ 20 ភាគរយ​ ហើយផ ​ ៀតណាម​ របស់​ ​ លិតភាព​ ឡើយ។ ដំណើរការ​ សាញ ំ​ ៉ាំ​ ​ រ​ ក្នុងកា ​ ្រាក់ពន្ធត ទទួលបានមកវិញនូវប ​ ម្លៃ​ កា ត់ ដេ រ ​ រោងចក្រ ​ ប្រ ទេ ស ​ នៅ ​ ខ្ព ស់ ​ ចិ ន ​ ជា ង​ ​ ផ លិ ត ភាពរបស់ រោ ងចក្រ​ ់​ រ​ បន្ថែម (VAT)​ សម្រាបកា ​ ីក្នុងស្រុក​ ក៏​ បញ្ជាទិញព បានលើកថា​ ត្រូវ​ ជា​ ​ េរ​ កាត់ដ ប្រទេសវ នៅ​ ។ កត្តស ​ ៀតណាម 20-30 ភាគរយ​ ា​ ំខាន់ៗធ ​ ្វើ​ ​ ៏ធម ឧបសគ្គដ ​ ងដែរ។​ ក្រៅពីនេះ សង្វាក់ផ្គត់ផ្គង​ ំ​ ួយផ ់ បស់វិស័យកា រ ​ ត់​ ​ួមមាន​ កម្រិតអ ឲ្យមានផលិតភាពខុសគ្នានេះ រ ំ​ ូលដ្ឋានទា ​ ប់រម របស់​ ​ ប​ ដេរ​ ត្រូវ​ បាន​ ដោយ​ គ្រប់គ្រង​ ទស អ្នកបញ្ជាទិញអន្តរជាតិ​ និង​ ី ្នាក់ការ​ គុណភាពមានកម្រិតន កម្មករនិយោជិតនៅកម្ពុជា និង​ ៃ​ រ​ ​ កា អប់រច ំ​ ំណេះ​ ​ ងចក្រកា ធំៗនៃរោ ​ ម្យ៉ាងវិញទៀត ជា​ ​ ត់ដេរ។ ញឹកញាប់ ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់​ កង ទូទៅ​ ផលិតកម្លង ុ្ន ការ​ ំា ពលកម្ម​ ជនា ​ ត​ ំ ញ​ និងអ ្រា ប​ ទា នកា ៃ រ​ ចះ ឈះ ុ​ ោ្ម ​ ក្នុ ង ស្រុ ក ​ មិ ន អាច​ អ នុ លោ មតាម​ ​ ល ក្ខ ណ វិ និ ច្ឆ័ យ ​ វិ និ យោ គ​ នៃ កា រ​ ក្នុងម ចូលរៀន​ ​ ជ្ឈមណ្ឌលអ ​ ប់រំបណ្តុះបណ្តាលប ​ ច្ចេកទេស និងវិជជ ្ជា​ ីវៈ​ ។ ការផ្តល់ (QCD) សម្រាប់ធាតុ​ ផ្ទាល់ពីបរទេស​ដូចជា គុណភាព ថ្លៃ និង​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 40 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល អាជីវកម្មត ចូល។ មាន​ ​ណ ​ ិចតួចប ៉ុ ្ណោះដែលមា ​ ន​ វិញាប ្ញ នបត្រគ ​ ុណភាព​ ​ ្រជែងរ ប្រកួតប កំណែទម្រង់រួមមាន (1) ការ​ ​បស់កម្ពុជា។ វិធានការ​ លុប​ ​ ន្តរជាតិ​ និងម ដែលទទួលស្គាល់ជាអ មាន​ ​ ិនសូវ​ អភិវឌ្ឍន៍អាជីវកម្ម សេវា​ បំបាត់ស ​ ្ថាប័នកាំកុងត ​ប ​ ្រូលព ​ មព្រំដែន (2) ការ​ ី​ ៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យតា រំលាយ​ សាធារណៈ ឬ​ (​ គាំទ្រឡើយ។ ឯកជន)​ដើម្បីផ្តល់ការ​ ​ ស្ថាប័នកាំសាប​ (ទី​ ភ្នាកងា ់ រ​ ​ វា​ កម្ពុជានា ​ ើងសា ចរណ៍ និងជ ​ រ) ពីកំពង់ផែ វិភាគ​ ការ​ ​ ្លាំង និងច ពីចំណុចខ ​ ំណុចខ ​ ្សោយ​ សំខាន់ៗបង្ហាញផងដែរ​ លុបចោល​ (3) ការ​ ការ​ ​ ​ ្រភពដើម (CO) ដែល​ ចេញវិញ្ញាបនបត្រប ថា ឧត្តមភាព​ ​ ​ ្រជែងរ ប្រកួតប ​ ន់តថ ​បស់កម្ពុជាកា ែ​ យចុះនៅ ​ ​រយៈពេល​ ​ ល មិនមែនជា ​បស់ប ​ ក្ខខណ្ឌតម្រូវរ ​ លដៅ​ (4) ការកាត់បន្ថយ​ ​ ្រទេសគោ ាំ​ េះ ដោយសារ​ ប៉ុន្មានឆ្នន តកែ​ ត្តខា ា​ ងក្នុង និង​ ខាងក្រៅ។ ទីមួយ ថ្ល​ ៃ ​ ម្រៃសេវា​ (លើក-ដាក់ ចំណាយផ្នែកភស្តុភារ​ ចំណាយលើការផ្ទុក​ និងក ​ លកម្ម​ កម្លាំងព ​ រ កើនឡើងជា ​ ៉ះប៉ូវដោ ​ ៀងរាល់ឆ្នាំ ដែលត្រូវប ​ យ​ ​ កំណើន​ បញ្ចុះ​ LOLO) (5) ការ​ ៃ​ គ្គិសនី​ (6) ការ​ តម្លអ កាត់បន្ថយចំនួនថ្ងៃឈប់​ ​ រកាត់បន្ថយថ ផលិតភាព និងកា ៃ​ ្រតិបត្តិការផ្សេងទៀត។ ប្រាក់ឈ្នួល​ ​ ្លប សម្រាកបុណ្យជាតិ​(7) ការ​ សម្របសម្រួល​ នីតិវិធច កិចរោ ី​ ុះធ្វើអធិការ​ ្ច​ ង​ សម្រាបវ អប្បបរមា​ សម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង​ ់​ិស័យ​ បាន​ កើនឡើងព ​ី អភិវឌ្ឍផ្លូវដែក។ ប្រសិនបើអ ចក្រ​ និង (8) ការ​ ​ ៉ាង​ ​ នុវត្តយ តឹងរ៉ឹង និង​ នៅឆ្នាំ 2015 រហូត​ 128 ដុល្លារ​ ្លា​នៅឆ្នាំ 2020។ ទីពីរ ដល់​ 190 ដុលរ ដោយប្រសិទ្ធភាព កំណែទម្រង់ទាំងនេះ​ ពិតជា​ បង្កើនភា អាច​ ប្រកួត​ ​ ព​ បា ន​ សហភាពអឺ រ៉ុ ប ​ ដំ ណើ រ ការ​ ចា ប់ ផ្តើ ម ​ ឈា នទៅ​ ដែ ល អាច​ ដ កហូ ត​ ប្រជែងរបស់កម្ពុជា និងកា ​ ត់បន្ថយច ំ ​ ណា លើការ​ យ​ គេ​ ធ្វើអាជីវកម្ម​ប៉ុន្តែ​ រ បស់ ក ម្ពុ ជា ​ លទ្ធ ភា ព​ នាំ ចេ ញ ​ ក្នុ ង ការ​ ទី ផ្ សា រ​ ទៅ កាន់ ​ ស ហភាពអឺ រ៉ុ ប​ ត្រូវការ​ ពេលវេលា​ ដើម្បអា ឱ្យស ី​ ច​ ​ ជីវកម្មម ​ ហគមន៍អា ​ ត្ថ​ ​ ើលឃើញពីអ មិនប ដោយ​ ​ ន្ធ​ក្រោមប ​ ង់ព ី ​ ្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅឆ្នាំ 2020។ ទីប​ ​ ំងនេះ។​ ប្រយោជន៍ទា ​ ន​ ចាំបាច់ត្រូវមា កម្លាំងពលកម្មដែលមានជំនាញ​ ​ ខ្ពស់​ និងកា ​ រ​ វិនិយោគ​ ​ ្ពោះទៅមុខ គេអា បើសំឡឹងឆ ចាត់វិធានការ​ ​ ច​ ដើម្បីបន្ថយ​ មួយចំនួន ​ ​ ្រឿង​ កាន់តែច្រើនលើគ ​ ំណើរ​ ម៉ាស៊ីន និងដ អាជីវកម្ម ដើម្បប ការ​ ី​ ្រកួត​ ហានិភ័យ និងជ ​ ំរុញ​ ដ៏សំខាន់នេះ​ វិស័យ​ ដណា កឲ្យឈានទៅ​ ំ ក់កាល​ ​ ើផ្នែក​ ប្រជែងល ់​ ស្សាហកម្មទ គុណភាព​ សម្រាបឧ ​ ែល​ ​ ំនិញធ្វើដំណើរដ បន្ទប ា ​់ កា ន គោលនយោបាយ និង​ ៃ រអភិវឌ្ឍ។ វិធានការ​ ផន សកម្មភាព​ ែ ការ​ ​ ើបឡ កំពុងង ​ ្រូវបាន​ ​ ើង​និងត ​ ឧស្សាហ​ ចាត់ទុកជា ​ ែលមានតម្លៃខ្ពស់​ កម្មដ ទាំងនេះគ ​ ួរមា តាមដាន​ ​ ន (1) ការ​ លើការអនុវត្ត​ រហ័ស​ ការ​ ​ ្មីៗ​ ផ្តួចផ្តើមថ ចំណែកឧស្សាហកម្មផ្សេងទៀត​ដូចជា ប្រតិបត្តិការកាត់-ដេរ- ធៀបនឹង​ របស់រដ្ឋាភិបាល​ ក្នុងការ​ កែលម្អបរិយាកាស​ វិនិយោគ​ ​ រ​ និងកា ពិនិត្យ​ ​ ទីបួន កិច្ចព្រមព្រៀង​ តម្រឹម។ ពាណិជក ្ជ​ ម្មសេរីរវាង​ វៀតណាម និង​ ​ បស តាមដាន​ ្រ ទ ិ ភា ្ធ ព​ នវ ិ នការ​ ៃ ធា គោលនយោបាយ​ របស់​ រដ្ឋភ ា បា ដល ិ ល​ ែ ​ លុបប សហភាពអឺរ៉ុប​ នឹង​ ​ ន្ធនា ​ ំបាត់ព ​ ង 99 ភាគរយ​ ​ ំចូលទាំងអស់ជា បាន​ លើកឡើងក ​វាង​ ​ ្នុងវេទិការ ​ិស័យឯកជន ដើម្បីកាត់​ រដ្ឋាភិបាល និងវ ​ នុម័តជា​ នៅពេលអ ។ ផ្លូវការ​ ដែលសំខាន់បំផុតពា អ្វី​ ​ ក់ព័ន្ធនឹងក ​ ម្ពុជាគ ​ ឺ​ ចំណាយលើការ​ បន្ថយ​ ធជ ការ​ ្វើ​ ំនួញ និង (2) ​ ​ក្សាបាន និងក បន្តរ ​ ែលម្អ​ ដក​ ការ​ ​ លើ​ ពន្ធអាករ​ វាយ​ ពាណិជ្ជកម្ម​ នភ័ណ្ឌក្រណាត់​ ទាំងអស់​ រវាង​ វៀត​ ធុរកិចអ បរិយាកាស​ ​ ្ថិរភាព និងភា ្ច​ នុគ្រោះ​ និងស បាន​ ​ ពអាចព្យាករ​ ន​ៃ ​ ហភាព​ ណាម និងស ​ បច្ចុប្បន្ន ពន្ធទាំងនេះមានអត្រា 12 អឺរ៉ុប។ បរិយាកាស​ នយោបាយ និងស ​ ង្គម ទន្ទឹមនឹងកា ពង្រីក និងប ​ រ​ ​ ង្កើន​ ។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះត ភាគរយ​ បានចុះហ ​ ្រូវ​ ​ ​ ​ ត្ថលេខានៅ ថ្ងៃទី 30 ខែ សមត្ថភាព​ ផលិត​ លទ្ធភាព​ ​ ីផ្សារ​ ចូលទ ី​ ន​ អន្តរជាតិ ដើម្បឈា ឆ្ពោះទៅ​ ណាក៏ដោយ ​ មិថុនា ឆ្នាំ 2019។ យ៉ាង​ ​ ់ត្រូវមាន​ ចាំបាច វាយតម្លៃ​ ការ​ ផ្នែកខាងលើន ​ ស ៃ​ ង្វាក់តម្លៃ​ ការ​ និងការជំរុញ​ ធព ​ ម្មផ ្វើ​ ិពិធក ​ លិតផល​ ប្រកួតប ផលប៉ះពាល់លើភាព​ ​ ្រជែង ដើម្បីស្វែងយល់ព ​ ​ផី​ លប៉ះពាល់​ (3) សមត្ថភាព​ ការពង្រឹង​ ​ កដែលគា ស្រូបយ ​ ប្រព័ន្ធទាំងមូល​ ​ ំទ្រដោយ​ ្ជ ន និងអវិជមា វិជមា ន​ ្ជ ន​ ៃ ច ក ិ ព ្ច ម ្រ ព្រៀងពាណិជ​ ្ជ ម្ម​ ក នះ ល​ េ​ វ ើស ័ ​ ិ យ ​ សម្លៀក​ របស់​ ស្ថាប័ននា ​ នា សម្ព័នគា ហេដ្ឋារចនា​ ​ រិយាកាស​ ្ធ​ ំទ្រ​ និងប គោល​ ​ កម្ពុជា។ បំពាក់ និងស្បែកជើងនៅ ដែលល នយោបាយ​ រៀនសូត្រ និងន ​ ើកកម្ពស់ការ​ ​ វានុវត្តន៍ និងការ​ ទើប​ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ អនុវត្តការ​ តែបាន​ ្ត ផ្តើមមួយចំនួនដើម្បី​ ផួច សម្រប​ សម្រួល​ ការ​ ចាំបាច់​ ផ្លាស់ប្តូរ​ ផ្នត់​ ដើម្បីឆ្ពោះទៅរក​ គំនិត​ និង​ ើ ភាពប្រកត បង្កន បជ ួ ​ ែ ​ ្រ ង ុ ​ របស់កម្ពជា។ ខណៈដែលការផ្តច ួ ផ្តម ើ ​ ំ នះ ទាង េ​ ​ ្វើអាជីវកម្មដ វប្បធម៌ធ ផ្តួចផ្តើមជាមុន និងភា ​ ែលកាន់តែមានភាព​ ​ ពប្រកួត​ ​ិធានការល្អប្រសើរ គេត គឺជាវ ការ​ ​ ្រូវ​ ​ ើម្បប ពេលវេលាដ ់​ ី​ ញ្ជាកថា តើ​ ការ​ ​ ​ ប្រជែងនៅ ​ ំណោម​ តាមសហគ្រាស និងក្នុងច កម្លាំងព ​ ​ លកម្ម​ (4) ការ​ ​ ទួលបានជោគជ័យ ឬយ៉ាងណា​ ផ្តួចផ្តើមទាំងនេះទ ផ្តួចផ្តើមទា ។ ការ​ ​ ំង​ បង្កើនដ ​ ំណើរការ​ ផ្នែកភស្តុភារ​តាមរយៈ​ ​ ការ​ ​ ំណាយ​ បញ្ចុះច ​ ស្តុភារ​ ផ្នែកភ បង្កើត​ នេះ រួមមាន​ (1) ការ​ សហគ្រាសធ ធនាគារ​ តូច និងម ​ ុន​ ​ ធ្យមនៃ​ ការ​ បង្កើនភាពអាច​ ​ េវា ការ​ ទុកចិត្តបាននៃស ​ រ​ កាត់បន្ថយកា ពន្យារពេល​ ​ ែលគ្រប់គ្រងដោ កម្ពុជាដ ​ យរដ្ឋ (ធនាគារ SME) ដែលនឹងប ​ ង្កើន​ ពន្លឿនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង​ និងការ​ ប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូន​ បង្កើត​ តាមទម្រង់​ ទទួលបានហិរញ្ញវត្ថស លទ្ធភាព​ ​ ូច ុ​ ម្រាប់សហគ្រាសធុនត និងមធ្យម​ ច្រើន/ ​ភ ដែលទំនើប និងមានប្រសិទ្ធផល​ ដែល​ ​ ស្តុភារ​ ​ ែលម្អស ជួយក ​ េវា​ ​ ំហំមូលធន​ 100 លានដុល្លា​ (2) កា នៅកម្ពុជា​ ក្នុងទ ​ រ​ បង្កើត​ មូលនិធិ​ ​ ំណាយ បង្កើនភាព​ ភស្តុភារ កាត់បន្ថយច ​ ត់​ អាចជឿទុកចិត្តបាន និងកា ្ ន៍សហគន អភិវឌឍ ិ្រ ភាពសមប ្រា ​ ់គាទ ំ ​ ្រ ជ្ឈមណ្ឌល​ ម លកើ កម្ពស​ ស ់ ហគន ិ្រ ​ ​ ្នុងការ​ បន្ថយរយៈពេលចាំបាច់ក ​ ្នុងប ដឹកជញ្ជូនទំនិញក ​ ្រទេសកម្ពុជា និង​ ​ ង្កើនស ភាព និងប របស់ស ​ មត្ថភាព​ ​ ហគ្រាសធុន​ តូច និង​ មធ្យមដែល​ ​ ែន​ និង (5) ការបង្កើន​ ឆ្លងដ លើកកម្ពស់​ ​ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការ​ ខ្ពស់ ក្នុង​ មានសក្តានុពល​ ្លា​ ្នុងមួយឆ ទំហំមូលនិធិ​ 5 លានដុលក ​ ្នាំ​ (3) ការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាង​ ការ​ ផ្ទាល់ពីបរទេស​ វិនិយោគ​ ក្រុមហ៊ុន​ ទៅនឹង​ បង្កត ការ​ ើ ​ ូ និធ​ មល អ ិ ភិវឌ្ឍន៍ជនា ំ ញ​ ដម ្​ ើ បី ង្កន ប ើ ​ការ​ បណ្តះ ុ​ ា ​ បណ្តល ំ ញ ជនា ក្នុងស ​ ្រុក ​ ដើម្បជ ធស ី​ ំរុញការ​ កម្មក្នុងសង្វាក់តម្លស ្វើ​ មាហរណ​ ៃ​ កល​និង​ លើកទឹកចិត្តផ្នែកពន្ធស និង (4) ការ​ ​ ុនត ​ ម្រាប់សហគ្រាសធ ​ ូច និង​ ការ​ ផា្លស់ប្តូរ​ មូលដ្ឋាន​ តាមរយៈការ​ ផលិតកម្ម​ សកម្មភាព​ រៀបចំផែនការ​ ការ​ មធ្យម ដែលរួមមាន ​ ់​ ំណេញ និងកា លើកលែងពន្ធប្រាកច កាត់​ ​ រ​ ភ្ជាបកា ់​ រ​ វិនិយោគ​ ្ទ ព ផាល ​ ែលមានភាពប្រកួតប ់​ ីបរទេសដ ​ ្រជែង​ និង​ ​ ម្រាបស ពន្ធពិសេសស ​ ុន​ ់​ ហគ្រាសធ ក្នុងវ តូច និងមធ្យម​ អាទិភាព។ ​ិស័យ​ ការពិចារណា​ ពីការ​ កម្មវិធី​ បង្កើត​ អ្នកផ្គត់ផ្គង់​ អភិវឌ្ឍន៍​ ជំរុញ​ ដែល​ ដោយ​ ្រៅ ន កព េ មានការ​ ី ះ ចាត់វធា ិ នការ​ កណ ែ ម្រងជា ំ ទ ើ ​ ់ ច្រននៅ​ កង វទ ុ្ន ​ ិ ​ េ កា តម្រូវការ​ ដើម្បីបង្កើនស ​ មត្ថភា របស់ក្រុមហ៊ុននៅកម្ពុជា​ ឱ្យស៊ស ​ ព​ ី​ ង្វាក់​ រដ្ឋាភិបាល ​ រវាង​ ពីថ្ងៃទី 29 ខែ មីនា ឆ្នាំ 2019 វិស័យឯកជន កាល​ ​ ម្រូវការ​ គ្នានឹងត អន្តរជាតិ។ ទីផ្សារ​ ​ ផ ដែលជា ​ កា ​ ្នែកមួយន សម្របសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម និងការ​ ៃ​ រ​ ​ ព​ បង្កើនភា នេះត្រូវបាន​ សម្គាល់ ៖ អត្ថបទ​ ​ យ Marong Chea ផ្អែកលើ​ រៀបរៀងឡើងដោ របាយការណ៍​ ជាច្រើនរ ​បស់​ILO ក្នុង “​ ្រ​ ័ត៌មានស្តីពវ ព្រឹត្តិប័តព សម្លៀកបំពាក់ ី​ិស័យ​ ​ កម្ពុជា” និងរបាយការណ៍​ និងស្បែកជើងនៅ ផ្សេងៗទៀត។ ស្រាវជ្រាវ​ 41 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ​ ្នុងការ​ សម្រាប់កម្ពុជាក ​ ្រអប់ S2)។ ធ្វើទំនើបកម្ម (សូមមើលប ឧស្សាហកម្មដ បណ្តុំ​ ​ ជាញឹកញាប់ កត្តានានា ដូចជា​ ​ ៏រឹងមាំ។ ី មិនសូវ​ ទីពរ ធ​ មានការ​ ព ើ្វ ព ិ ធ កង ិ កម្ម​ វស ុ្ន ​ិ យ ័ ​ សង្វក ា ត ស ៃ កល​ ់ ម្ល​ កម្លាំងព ​ លកម្មស ​ ំបូរប មានជំនាញ​ រួមនឹងត ​ ែប និង​ ​ ួនាទីរបស់រដ្ឋ​ ពីផលិតផល​ ផ្សេងទៀត​ ក្រៅ​ ​ ្បែកជើង​ (រូប សម្លៀកបំពាក់ និងស ក្នុងការ​ គាំទ្រ​ ដល់​ ការ​ ជ្រើសរើស បណ្តុះបណ្តាល​ និង​ កម្មករ​ ស្បែកជើងនៅ S7) ឡើយ។ វិស័យសម្លៀកបំពាក់ និង​ ​ ​ ​ តែជា និយោជិត​ និងត ​ ម្រូវកា ​ រ​ ​ ្នុងការ​ ចាំបាច់ក ួ​ បរិយា​ សម្របសម្រល ​ ៏ធំជាងគេក វិស័យនាំចេញដ ​ េដ្ឋកិចក ​ ្នុងស ្ច​ ម្ពុជា ដែលមានចំណែក​ កាស​ អាជីវកម្ម​ សុទ្ធតជា ែ​ ហ ដែលធ្វឱ ​ េតុផល​ ទទួល​ ើ​ ្យវៀតណាម​ នកា 70 ភាគរយ​ ៃ​ រ​ នាំចេញផ ​ លិតផល​ សរុប។ ជោគជ័យ​ បាន​ កងុ្ន ការ​ ទាក់​ កម ទាញ​ ុ ពហុ​ ុ្រ ហ៊ន ករ ជាតិ​ ៉ (Sturgeon ូ េ ប្រែក្លាយ​ ការ​ ្ព ទៅវិស័យ​ ឆោះ កម្មន្តសាល​ ​ និង​ សេវា​ ​ ្ពស់​ កម្រិតខ and Zylberberg ឆ្នាំ 2017)។ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ គឺជា​ ក្នុងស កាន់ត បញ្ហាប្រឈម​ ​ ខ ែ ្លាំងស ​ ម្រាប់​ ​ ម្រាប់ការធ្វើពិពិធកម្ម​ និង​ ទស្សនវិស័យរបស់កម្ពុជាស ការ​ ា ទ បណ្តប េ នានា​ មិនមែនសមប ្រ ស ្រា ត ់ ក ែ ម្ពជា ុ នោះទេ​ កម្ពជា ។ ដូច​ ុ ​ ើ ន ធ្វទំ ប ើ កម្ម​ ហាក់​ ែ បា កាន់តល មាន​ ំ ក។ បើទោះជា​ កណំ ន ើ ​ គរ ឱយ ួ​ ្​ នៃ​ ដែរ សមាសភាព​ នាំចេញផ ការ​ ​ លិតផល​ របស់ប ​ ង់ក្លាដេស និង​ ា ​ កត់សម្គលក ់ ង ុ្ន រយៈពល េ ប៉នា្ម ទសវតស ុ ន ថៗ ្ រ៍​ ី្ម នះ េ​ កី្ត ក៏​ ចញ ការនាំ​ េ ​ ស្រីលង្ការ ផ្លាស់ប្តូរត មានការ​ ​ ប់តាំងព ​ ិចតួចចា ​ កា ី​ រចាប់ផ្តើមនៃ​ កម្ពជា របស់​ ុ ​ មាន​ នៅតែ​ ព​ង ឹ ផ្អក ែ យ៉ង ខង ា ​ ល​ ំា្ល ​ ទ ើ ផ ី សា ្ រ​ អរ សហភាព​ ុ៉ ឺប ​ ម្លៀក​ ឧស្សាហកម្មស ស្បែកជើង។ បំពាក់ និង​ ​ កត្តដ ា​ ែលធ្វឱ ើ​ ្យ​ 39 ភាគរយ) និងសហរដ្ឋអា (​ ​ មេរិក (31 ភាគរយ) នៅឆ្នាំ 2018 ​ ក្លា យ ​ សង្វា ក់ ត ម្លៃ ស កល​ ជា ចលករ​ ​ ដ៏ សំ ខា ន់ ​ ស ម្រា ប់ កា រផ្ទេ រ​ ឱ ើ យ ដែលធ្វ​ ្ វិសយ ័ ​ នះ ​ យ​ េ ងា រងគះ ្រោ ​ ដោយសារ​ ​ កត្ត​ ា ងក្រៅ ដូចជា ខា ​ិទ្យា​ ដូចជា ការ​ បច្ចេកវ ​ ំនាក់ទំនង​ ពឹងផ្អែកទៅវិញទៅមកលើទ ដកហូតការអនុគ្រោះពន្ធពា លទ្ធភាព​ ​ ណិជ្ជកម្ម​ EBA។ នៅឆ្នាំ ​ ព​ រវាងក្រុមហ៊ុន និងភា ្នា​ ច មិនស៊ីមេទ្រីគន ៃ​ ំណេះដឹងក្នុងស ​ ង្វាក់​ អឺរ៉ុបបាន​ 2018 សហភាព​ ដំណើរការ​ ចាប់ផ្តើម​ ដែលអាចឈាន​ ធ​ តម្លៃ អាច​ ឱ ើ្វ យ ្​ កម្ពជា ុ ​ ត​ កាន់​ ល ែ បា ំ ក​ កង ើ ន ុ្ន ការធ្វទ ើ កម្ម (ធនាគារ​ ំ ប ព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ ដែលបាន​ ទៅ​ ដាក់សម្ពាធ​ បណ្តា​ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ ក្នុង​ ប្រទេស និងវិស័យមួយ​ ែ ្លាំងល កាន់តខ ​ ​ ក ើ ្រុមហ៊ុននា ​ ែលមាន​ ​ ំចេញដ ។ ក្រៅពីនេះ គេ​ ​ ច​ ចំនួន​ ក្រុមហ៊ុនអា ​ ្នុងក ត្រាំត្រែងក ដដែលៗ ​ ិច្ចការ​ ​ ដោយមាន​ សង្កេតឃ ​ ើញថា ចក្រភ ទីផ្សារ​ ្ល មា ​ ពអង់គេស ​ នចំណែកទីផ្សារ​ តិចតួចក ឱកាស​ បង្កើតអ ​ ្នុងការ​ ​ ិពិធ​ ​ ្វីដែលថ្មី ធ្វើទំនើបកម្ម និងព យ៉ាង​ ធក ​ ីផ្សារសហភាព​ ំ​ ្នុងទ អឺរ៉ុប​ (សម្លៀកបំពាក់ ​ ្បែក​ និងស ​ បណ្តុំ​ កម្ម។ មិនស ជំនាញ​ ​បស់កម្លាំងព ​ មស្របរ ​ លកម្មក្នុងស្រុក ជើង)។ ​ ន​ កម្ពុជាបា ំ​ េញ​ នាច ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់ ផលិតផល​ រៀបចំ និង​ ការ​ ្រ គ ការគប ់ ង ្រ ​ សង្វក ា ត ៃ យ ់ ម្លមួ ចំនន ួ រួមទាំងល ​ ​ ក្ខណៈ​ ដុល្លា (​ 1.0 ពាន់លាន​ នកា 10.6 ភាគរយ​ សម្លៀក​ ៃ​ រនាំចេញ​ ​ ច្ចេកវិទ្យាមួយចំនួន អាច​ នៃប ​ ំណោយផល​ មិនអ ់​ ំណើរ​ សម្រាបដ បំពាក់ និងស ​ ្បែក​ សរុប) ទៅកាន់ទីផ្សារ​ ជើង​ ្ល ​ ចក្រភពអង់គេស រៀនសូត្រ និង​ ការ​ ​ ុទ្ធតពា និវានុវត្តន៍ ដែលស ែ​ ក់ព ​ ័ន្ធនឹងស ​ ង្វាក់​ ប្រែប្រួលនៃស្ថានភាពទីផ្សារ​ នៅឆ្នាំ 2018។ ដូច្នេះ ការ​ ​ ក្រ​ នៅច ៃ​ កល។ តម្លស ្ល ​ ដូចជា ការចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប (Brexit) ភពអង់គេស ណាក៏ដោយ យ៉ាង​ ​ ្សេងៗទៀតក្នុងត ប្រទេសផ ​ ំបន់សម្រេច​ នឹងប ​ ង្កផលវិបាក​ យាង ​ ្លាំងសម្រាបវ ៉ ខ ់​ិស័យសម្លៀកបំពាក់ និង​ វឌ្ឍនភាព​ បាន​ ​ ងកម្ពុជា។ ឧទាហរណ៍​ ប្រទេសថ ច្រើនជា ​ ៃ និង​ ស្បែកជើងរ ​បស់កម្ពុជា។ ទោះជាកម្ពុជា​ ​ ក្រុមហ៊ុន​ អាចទាក់ទាញ​ ពិពិធកម្មវ ម៉ាឡេស៊ី បានធ្វើ​ ​ិស័យ និង​ ឈានដល់ក ​ ម្មន្តសាល​ ​ ្មីៗ​ សម្ភារអគ្គិសនី​ (Minibea) និងគ ផលិតកង់ថ បន្លាស់​ ​ ្រឿង​ ​ ្ពសក កម្រិតខ ់​ ្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ (រូប​ S5 និង S7)។ ទន្ទឹម​ យានយន្ត (Denso, Sumi Wiring System) មួយចំនួនក្តី ​ ៀតណាម​ នឹងនេះ ប្រទេសវ ​ ្វើបានជោគជ័យជាង​ បាន នឹងកំពុងធ កម្ពុជានៅតែ​ មិនអាច​ បង្កើត​ ឧស្សាហកម្ម​ បណ្តុំ​ សង្វាក់តម្លៃ​ ក្នុង​ ​ ំង​ ប្រទេសកម្ពុជាតា ដើមទសវត្សរ៍នេះ​ ពី​ មកម៉្លេះ ដោយមាន​ ទាំងន ​ េះ​ ចំណែក​ ើ​ ិពិធកម្មការ​ ការធ្វព ​ តែមា នាំចេញនៅ ​ នកម្រិត​ ការ​ ការគាំទ្រពី​ ធ្វើសមាហរណកម្ម​ ដោយជោគជ័យ​ ទៅក្នុង​ វិស័យ​ សញ្ញាបង្ហាញថា ការ​ ទាប។ លើសពីនេះទៀត មាន​ វិនិយោគ​ ​ ្នុងស អេឡិចត្រូនិកក ី​ ែល​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ជាអ្វដ កម្ពុជាមិនទាន់​ ផ្ទល ា ព ប ី រទស ់ ​ េ ​ កង វស ុ្ន ​ ័ កម្មនសា ិ យ ្ត ល​ បាន​ ថយលប ើ ខ្លង ្ ឿនកំណន ំា ​ ្រេ ​ សមច វស បាន។ ទោះជា​ ័ កាត់ដរ ិ យ ក​ េ​ ជា ៏ វិសយ ័ ​ ំ ញ នាច ដ​ េ ​ ៏ ខា ស ំ ន់​ នៅរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ។​ ប្រទេស​ មួយសម្រាប់​ ផងដែរនោះ ​ វៀតណាម​ ប្រទេសនេះ​ មាន​ ​ លក ករណី​ គរ ើ លែង​ ួ​ ឱយ ា ម ្ កត់សម្គល ួ ​ គឺ​ ់ យ ធ​ ការ​ ព ើ្វ ព ិ កម្មថ​ ិ ធ ី្ម ​ ៗ យ៉ាង​ មូលដ្ឋានផលិតកម្ម​ ទូលាយ ការ​ និង​ នាំចេញ​ ដែល​ ពោរ​ នាំចេញផ ​ នៃការ​ ​បស់ក ​ លិតផលធ្វើដំណើររ ​ ៃ ​ ម្ពុជា ដូចជា កាបូបដ ដោយការ​ ពេញ​ ធព ​ ម្មតា ្វើ​ ិពិធក ​ ីដំបូង ​ ំងព វៀតណាម​ អាច​ ​ ជំរុញ​ ​ ៉ាលី ដែល​ និងវ ​ ើនឡើងយ៉ាងឆា កំពុងក ​ ីមូលដ្ឋានក ​ ប់រហ័សព ​ ម្រិត​ ធ​ ការ​ ើ្វ មាហរណកម្មកាន់តខ ស ែ ង ំា្ល ​ ទៅក្នង ុ ​ ិ យ វស ័ អេឡច ិ តន ូ្រ ក កង ិ ​ ុ្ន ​ ទាបមួយ។ កម្ពុជា​ ទទួលបា ​ ន​ ក្នុងការនាំចេញទ ការអនុគ្រោះ​ ​ ំនិញ​ ៃ​ កល​ សង្វាក់តម្លស ។ អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺថា ​ ចាប់តាំងព ​ ីការ​ ​ ីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក​ ក្រោមប ធ្វើដំណើរទៅកាន់ទ ្ធ​ នុគ្រោះ​ ​ ្រព័នអ រោងចក្រដ ដំណើរការ​ ​ធ៏​ ំរបស់ Samsung នៅឆ្នាំ 2012 មក ទូទៅ​ (GSP) ដែល​ ផ្តលល ់​ ទ្ធភាព​ ​ ំចេញទ ឱ្យកម្ពុជានា ​ ្វើ​ ​ ំនិញធ បាន​ វៀតណាម​ ក្រុមហ៊ុន​ ទាក់ទាញបណ្តា​ ផ្គត់ផ្គង់​ ជាតិ និង​ ដោយ​ ដំណើរ​ ​ ន្ធ តាំងពីថ្ងៃទី 1 ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2016​ មិនជាប់ព ជាច្រើន​ ដែល​ អន្តរជាតិ​ ត្រួសត្រាយផ្លូវ​ បាន​ បង្កើត​ ឱ្យមានការ​ មកម៉្លេះ។ លុបចោល​ ការ​ របស់សហរដ្ឋអា ពន្ធគយ​ លើ​ ​ មេរិក​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 42 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ​ ែលផលិតនៅកម្ពុជា ដូចជា វ៉ាលី កាបូប​ ផលិតផលធ្វើដំណើរដ ា ទ បណ្តប្រ ស េ ​ ដល សប ែ ​ ំ រ ូ​ ្ ត្ត​ ដោយសមប ិធម្មជាតិ​ ងាយ​ នង ផល ឹ ​ ់ការ​ ្ត ​ ​ ុយ គ្រឿងសង្ហារឹមក ដៃ កាបូបល ផលិតផ ​ ្នុងបន្ទប់គេង និង​ ​ ល​ ចូលរួមផ្នែកខា ​ ងក្រៅ​ ដោយសារតែ​ ប្រទេសទា ​ ក់វ ​ ំងនេះល ុ​ តុ​ ​ត្ថធា បានគេជ ស្រដៀងគ្នា​ត្រូវ​ គោលនយោបាយ​ ​ ឿថាជា​ ​ ដ៏​ ពាណិជ្ជកម្​ម ដើម​ ដែល​ ប្រើប្រាស់​ ការផលិត​ ក្នុង​ ចូល​ ធាតុ​ ។ បណ្តាប្រទេស​ ដើម្បី​ សំខាន់​ ឧស្សាហកម្មទំនិញ​ ជួយជំរុញ​ របស់កម្ពុជា​ ធ្វើដំណើរ​ ដែលមា ​ ន​ តម្លៃកម្លាំងព ​ លកម្មទា ងាយនឹង​ ​ ប​ ​ួមផ ចូលរ ​ ងក្នុង​ ​ ្នែកខា ​ សម្រាប់នាំចេញ។ ​ ននាំចេញ​ កម្ពុជាបា ​ ែល​ ទំនិញធ្វើដំណើរដ ពះ ្រោ ​ បទ េ ​ ្រ ស ទាង ំ នះ េ​ ំ ល នាច ធាតុ​ ូ ​ ចលូ ពីបរទស េ ​ សមប ់ ​ ្រា ផ ំុ្គ ម្លង ត ើ ទំហំទឹកប្រាក់ជិត 400 លានដុលទៅ មាន​ ​ មេរិក​ ្លា​ កាន់សហរដ្ឋអា ​ ំចេញផ និងនា សម្រេច។​ ​ លិតផល​ កើនព នៅឆ្នាំ 2018 ​ ដុលនៅ ​ ី 50 លាន​ ្លា​ ឆ្នាំ 2016។ ដូច្នេះ ី្រ ​ ការពងក ការ​ វភា ិ គផ្នក ែ សដ ្ឋ ច េ ក ្ច យបញ្ចល ិ ដោ ូ ​ ាជាក់​ កត្ត​ លាក់​ ទំនិញធ្វើដំណើរ វិស័យ​ កាបូបដ និង​ ​ ៃ មានសក្តានុពលយ៉ាង​ តាមប្រទេស បង្ហាញថា ​ លទ្ធផលសង្វាក់ឆ្លងដ ​ក ​ ែនក ៏​ ើតមាន​ ​ ល់ក ច្រើនដ ​ ំណើន។ ចំពោះ​ កម្ពុជាផងដែរ38។​ ដោយសារ​ តកា ែ​ រ​ ​ ច្ចុប្បន្នរ អនុវត្តប ​បស់​ ​ ក់ព័នន កម្ពុជាពា ា​ ំណត់នា ្ធ​ ឹងកត្តក អនុវត្តបានល្អនៅក ​ នា កម្ពុជា​ ​ ្នុង​ ការ​ 4. ​ ដំណាក់កាលបន្ទាប់នៃការ​ ធ្វើដំណើរទៅ​ ពិភពលោក​ ពាក់ព័ន្ធនឹងកា ​ រ​ ចូលរួមផ ប្រើ​ ​ ្នែកខាងក្នុង​ (ការ​ ់ ប្រាស​ ក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ចូលរួម​ ចល ធាតុ​ សមប ូ ពីបរទេស​ ្រា នា ់ ច ំ ញ េ ) ដែលស្រដៀងគ្ន​ ា ង ន បទ ឹ ​ េ ​ ្រ ស ្ង ផស កង េ ៗទៀត​ ុ្ន ​ តប ា ស ំ ន់ ដូចជា ម៉ឡ វៀតណាម។ ទន្ទម េ ី៊ ថៃ និង​ ឹ ​ ​ ម្រើសគោលនយោបាយ​ មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសេដ្ឋកិច្ច និងជ េ កម្ពជា នឹងនះ ុ ​ មន អនុវត្ត​ កង ិ បានល្អ​ ុ្ន កា​ រចូលរួមផ្នក ែ ​ ក​ ខាង​ ការ​ ្រៅ (​ ពីការ​ កំណត់​ ចូលរួមនេះ ធាតុ​ ផ្គត់ផ្គង់​ សម្រាប់​ ចូល​ ការ​ ជំរុញ​ នាំចេញបន្ថែមទៀត) ក្នុង​ ​ ្រឹះនៃសេដ្ឋកិច្ច ដូចជា កត្តអ មូលដ្ឋានគ ា​ ំណោយផល ទំហំ​ លោក និងប ពិភព​ ា ទ ​ ណ្តប្រ ស េ ​ ដល យកមក​ ែ ​ បៀ ​ ទាង ្រ បធៀប​ ំ អស់។​ ​ ្ថាប័ននា ទីផ្សារ ភូមិសាស្រ្ត និងស ​ កា ​ នា សុទ្ធតែកំណត់ព ចូលរួម​ ី​ រ​ ប៉ុន្តែ ដែលមានឥទ្ធិពល​ ​ ជម្រើសគោលនយោបាយ​ លមើ​ ូល​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល (ធនាគារ​ ក្នុងស ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ ការ​ ដ្ឋានគ ​ ្រឹះសេដ្ឋកិចទា ្ច​ ំងនេះ​ ក៏មា ​ នសារៈ​ ​ ងដែរ (​ សំខាន់ផ ធនាគារ​ ​ េដ្ឋកិចក វិភាគផ្នែកស ​បាយការណ៍​ ្ច​ ្នុងរ ​ ិភពលោក អភិវឌ្ឍន៍ព ឆ្នាំ លោក ឆ្នាំ 2019a)។ ឧទាហរណ៍​ ការ​ ពិភព​ ផាល វិនិយោគ​ ្ទ ់ពី​ មានកត្តាយ៉ាងច្រើនដែលពា 2020 បង្ហាញថា ​ ​ រ​ ​ ក់ព័ន្ធនឹងកា ចូល​ បរទស េ ​ ឺ ​ គជា ាកណ កត្ត​ ំ ត់​ ដស ំ ន់មយ ៏ ខា ួ ​ នកា ៃ រ​ ចល ែ ខាង​ ូ រួមផ្នក ក្រៅ​ ​ សកល​(រូប S8)។ កត្តខ រួមជា ​ នសារៈសំខាន់ខ្លាំងចំពោះ​ ា​ ្លះមា ការ​ និងការ​ ចូលរួម​ ផ្នែក​ បរិយាកាស​ ខាងក្នុង​ ចំណែក​ អាជីវកម្ម​ ធ្វើ​ ែ ​ ចូលរួមផ្នកខាងក​ ្រៅ ឬ​ ការ​ ចល ែ ខាងក្នង ូ រួមផ្នក ុ ​។ ឧទាហរណ៍​ មានសារៈសំខាន់ណាស់​ ត្រឹមត្រូវ​ ទាក់ទាញ​ ក្នុងការ​ ​ វិនិយោគ​ ការ​ ​ ដែលកំណត់កា រូប S8 ៖ កត្តា​ ចូលរួមជា ​ រ​ ​ ​សកល​ក៏​ ជា​ កត្តា​ ដែលកំណត់កា ចូលរួមរ ​ រ​ កម្ពុជាផ ​បស់​ ​ ងដែរ។ ចូលរួមផ្នែកខាងក្នុង ការ​ ការ​ ​ ងក្រៅ​ ចូលរួមផ្នែកខា �រ�ំ�ញ � ដុល (log) ក��ត � �ងក�ង ិ ���រចូលរួម��ក � ស��ក � ក�ង ់ ��ស � ត � កល (log) � ដុល (log) �រ�ំ�ញ ក��ត ិ ���រចូលរួម��ក � ង � �ង��ក� � ត � ស��ក � កល (log) ់ ��ស ចំ�ក � �ងក�ង � ���រចូលរួម��ក � ក�ង � ស��ក ់ ត � ផ ់ ង � ផ � សកល ់ � ���រចូលរួម��ក ចំ�ក � ង � �ង��ក� ់ ត � ផ � ស��ក ់ ង � ផ ់ � សកល �រជួលពីធន�ន/ ផសស*** លំហូរចូល�រវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស (log)** ដីធ�ី/ ផសស (log)*** សន�ស��ន៍ស�ិរ�ពន��យ** ំ� ពលកម��ល ក��ង � មិនសូវ�នជំ�ញ/ ផសស (log)* ទំហំទីផ��រ (កម�ន��ល) (log)** មូលធន/ ផសស (log)** មូលធន/ ផសស (log)** �រជួលពីធន�ន/ ផសស*** ច���យ��ន់បណ��ំស���ក់ត���សកល (log)*** � �ំចូល�មធ��ម*** អ��ពន� សន�ស��ន៍ស�ិរ�ពន��យ** ច���យ��ន់បណ��ំស���ក់ត���សកល (log)*** លំហូរចូល�រវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស (log)* ដីធ�ី/ ផសស (log)*** ទំហំទីផ��រ (កម�ន��ល) (log)** ំ� ពលកម��ល ក��ង � មិនសូវ�នជំ�ញ/ ផសស (log)*** -0.6 -0.4 -0.2 -0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 -0.6 -0.4 -0.2 -0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a; Fernandes, Kee, និង Winkler ឆ្នាំ 2019។ ប្រភព ៖ ធនាគារ​ ​ េះបង្ហាញពីម សម្គាល់ ៖ ក្រាហ្វិកន ​ េគុណ beta ស្តងដា ់ រ​ សម្រាបអ ់​ ញ្ញតន ​ លអ ្តិ​ ីមួយៗ​ ើ​ ័ក្ស y ចេញពី​សង្វាក់ បីដោ ​ យ​ ្នា​ យ​ ឡែកពីគដោ ប្រាសកា ប្រើ​ ចូលរួមផ្នែកខា ់​ រ​ ​ ងក្រៅ​ ចូលរួមផ ក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ការ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល និងកា ​ ្នែកខាងក្នុងក្នុងស នាំចេញដុលជា ​ រ​ ​ អ​ ញ្ញត​ ឯ ្តិ ករាជ្យ។ ត្រូវបាន​ ​ កត្តាកំណត់ទាំងនេះ​ ​ ​ វាស់វែងជា ភាគ​ មធ្យម​ ក្នុង​ ​ រយៈពេលមួយទសវត្សរ៍មុន។ 38 អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺ​លក្ខខណ្ឌអន្តរកម្មរបស់កម្ពុជាត ​ ្រូវបាន​រួមបញ្ចូលក សង្វាកឆ ​ ្នុង​ ់​ ្លងដែនដោ ​ ិនស ​ ូវមា ​ យឡែកមួយ។ អន្តរកម្មនេះម ​ ្នែកស្ថិតទ ​ នទំហំធំធេងផ ិ​ េ។ ចំណុចនេះប ដែលផ្តោតលើកម្ពុជាម ​ ង្ហាញថា ទំនាក់ទំនង​ ​ ិនខុសប្លែកព​​ ទ ី ំនាក់ទំនង​ ជាស ឡើយ។​ ​ កល​ 43 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ់​ ីបរទេស។ ការ​ ផ្ទាលព តភ្ជាប់បណ្តាញផ្លូវថ្នលន បង្កើនការ​ ់​ ឹងជម្នះ​ ​ ណិជ្ជកម្ម។ សម្រួលពា យោង​ តាម​ សន្ទស្សន៍នកា ​ ​ ធ្វើអាជីវកម្ម​ ៃ​ រ​ ​ ូមិសាស្រ្ត ដូចជា ភាព​ របាំងភ ដាច់ស ​ ្រយាល​ ​ ពប សង្វាក់តម្លៃ​ ី​ ណ្តុំ​ ពិភពលោក រយៈពេល (ចំនួនថ្ងៃ) ក្នុងការ​ របស់ធនាគារ​ នាំចេញ សំខាន់ៗ ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និង​ សកល​ ថយចុះពីរ បាន​ ​ ្នាំ 2006 មកត្រឹមរ ​យៈពេល 43​ថ្ងៃនៅឆ ​យៈពេល ​ ណិជក ចិន។ សេរីភាវូបនីយកម្មពា ដល ្ជ​ ម្ម​ ែ​ ប ​ ង្កើនលទ្ធភាព​ ទទួល​ រយៈពេលនា 22 ថ្ងៃនៅឆ្នាំ 2015 ខណៈដែល​ ​ ន​ ​ ំចូលបា ​ ី​ ថយចុះព ធាតុ​ បាន​ បរទេស​ ចូលពី​ និងការ​ ​ ចូលរួមក្នុង​ កិច្ចព្រមព្រៀង​ ៃ​ កត្រឹមរ ចំនួន 54 ថ្ងម ៃ ។​ចាប់តាំងព ​យៈពេល 24 ថ្ង39 ​ ីឆាំ្ន 2015 ដែ ល ​ ពាណិជ្ជកម្ម​ លទ្ធភាព​ បង្កើន​ ជ្រៀតចូល​ ​ ក្នុងទីផ្សារ​ បរទេស ​ ំចេញ និង​ មក រយៈពេលនា ការ​ នាំចូល (​ ​ ែបបទ និងកា បំពេញប ​ រ​ ែ​ ច​ សុទ្ធតអា ​ រ​ បង្កើនកា ​ ្នែកខាងក្នុង ចូលរួមផ ចូលរួមផ្នែក​ និងការ​ រត់ឯ ​ កសារ​ ច្រកព្រដ តាម​ ​ ម ំ​ ែន​គិតជា ៉ ) មិនប្រែប្រួលនោះទេ។ ​ ោង ​ ន។ ខាងក្រៅបា ៃ​ ម្លាំងពលកម្មនៅក មកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ ថ្លក មានកម្រិត​ ​ ម្ពុជា​ ។ ប្រាកឈ ទាប​ ់​ ្នួលអប្បបរមា​ ក្នុងវិស័យកា ​ ​ េរ​ ​ ត់ដ ចំនួន​ 80 មាន​ កាន់តល គោលនយោបាយ​ ្អ គាំទដល់ ែ ​ ​​ ចល ្រ​ ការ​ ូ រួមកា ​ ន់តល ​​ ្អ ន ែ ច ើ្រ ​ ្លា​ក្នុងម ដុលរ ្តិ​ ្តីពប ​ ួយខែនៅឆ្នាំ 2013។ បទប្បញ្ញតស ី​ ្រាក់ឈ្នួល​ បង្ហាញថា បទពិសោធន៍ជាសកល​ វិស័យ​ ការប្រែក្លាយទៅ​ ្ បរមា​ អបប ុ ​ នៅកម្ពជា ចល បាន​ ូ ជាធរ​ មាន​ ​ តាង ពឆ ំ ​ េ ​ ី ំា្ន 1997 នៅពល ្ត​ ល​ កម្មនសា កម្រិតទា ​ ប​ ក្នុងស ​ ង្វាក់តម្លស ឯកទេស​ ៃ​ កល​ ពី​ ផលិត​ ​ ្រាកឈ ដែលប ​ ្រូវ​ ់​ ្នួលអប្បបរមាទូទៅត ្លា​ បានកំណត់ត្រឹម 40 ដុលរ កម្រិតបឋម​ តែង​ ផល​ ការ​ តម្រូវឲ្យមាន​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ ​ ្រូវបាន​ និងត កែសម្រួលជា ​ ច ​ ្រើនដ ​ ង​ ។ ចាប់ពីពេលនោះមក​ ក្នុង​ ៃ​ ម្លាំងព ថ្លក ​ លកម្មដែលមា ​ ន​ ភាព​ ប្រកួតប ​ ្រជែង ដោះស្រាយ​ ការ​ ប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ រយៈពេល​ ់​ ្នួលអប្បបរមា​ ប្រាកឈ កង្នុ​ ឧស្សាហកម្ម​ ប ៃ រិយាកាស​ ឧបសគ្គន​ អាជីវកម្ម​ការធានា​ បាន​ សរ ​ នយោបាយ ិ្ថ ភាព​ កើនឡើងយ កាត់ដេរ​ ​ ាង ៉ ​ ឆាប់រ ​ហ័ស ដែល​ ធឱ កើនឡើង​ ្វើ​ ្យមានការ​ ​ ីតិរដ្ឋ និងន ​ ទ្ធភាព​ និងល ទាន់ព ​ េលវេលា​ ក្នុងកា​ ​ ធាតុ​ រទទួលបាន​ រួមន ជា​ ៃ​ ្រាកឈ ​ ប ​ ្នុងវិស័យកា ់​ ្នួលក ​ ត់ដេរ​ (ធនាគារពិភពលោក នាច ចូល​ ំ ល ូ ​ ។ ការ​ បក ា្ល ​ ែ្រ យ របស់​ កម្ពជា ុ ​ េ ​ ចញ ពកា ​ ី រផ្តត ោ លើ​ ទន ិ ​ ំ ញ ់​ ្នួលអប្បបរមា​ 2019c)។ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2019 ប្រាកឈ កើនដល់ ​ វិស័យកម្មនសា ទៅ​ កម្រិតទាប​ ្ត​ ល​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ក៏​ ក្នុងស ត្រូវ​ ក្នុងមួយខែ40។ នៅ​ 182 ដុល្លា​ ់​ ្នួលអ វៀតណាម ប្រាកឈ ​ ប្បបរមា​ ជំរុញ​ បាន​ បណ្តុំ​ ដោយ​ ​ ែរ។ គោលនយោបាយជាមូលដ្ឋាននេះដ ចាប់ព មាន​ តដល់ 180 ដុលរ ​ ីចំនួន 126 ដុល្លារ​រហូ​ អាមេរិកក ្លា​​ ​ ្នុង​ ចូលកា នៅកម្ពុជា លំហូរ​ ​ រ​វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ បណ្តុំ​ ​ ឆ្នាំ 201941 ខណៈដែលក មួយខែនៅ និយោជិតក ​ ម្មករ​ ​ិស័យ​ ​ ្នុងវ ំា ​ កម្លង ដល ពលកម្ម​ ែ ​ មានជំនាញ និងប ​ ក ្រា ​ ់ ល ឈ ទាប​និង​ ួ្ន ​ លទ្ធភាព​ នៅ​ កាត់ដេរ​ បង់កា្លដេសទទួលបានប្រាក់​ ប្រទេស​ ប្រមាណ ឈួ្នល​ ​ ្នុងការចូលទៅ​ អនុគ្រោះក ​ ទីផ្សារ​ នាំចេញសំខាន់ៗ​ សុទត ្ធ​ ​ ែ ​ ជាកត្តា​ ្លា​ក្នុងមួយខែ42។ 95 ដុលរ ធ​ ដែល​ ឱ ើ្វ យ ្​ កម្ពជា ុ ​ ធ​ អាច​ ស ើ្វ មាហរណ​ ​ កម្ម​ យង ជោគជ័យ​ ា៉ ​ កង វស ុ្ន ​ ័ ​ ិ យ គោលនយោបាយ​ ប៉ុន្តែ ​ ​ នគាំទកា ដែលបា ​ ចូលរបស់កម្ពុជា​ ្រ​ រ​ ្ត លកម្រត កម្មនសា ិ ​ កង ​ ទាប​ ុ្ន ​ សង្វក ា ត ៃ កល​ ់ ម្លស មល ។ ទោះជា​ ូ ធន​ ុ ​ ក្នង ិ យ វស ្ត ល​ ័ កម្មនសា កមត ិ្រ ​ ទាប ហាក់ម ​ន មន ិ ​ ជា​ ែ ​ គោលនយោបាយ​ ការ​ ច្រើនជួយជំរុញ​ ក្នុង​ ចូលរួម​ តម្លៃសកល សង្វាក់​ សម្រាប់​ ​ ំទដ ដែលគា ធទ ្រ​ ល់ការ​ ​ ម្មរបស់កម្ពុជាឡើយ។ ្វើ​ ំនើបក ចាំបាច់ត្រូវ​ ​ ​ ​ ែលមិនសូវមា ប្រទេសដ ​ ន​ មូលធន លំហូរ​ ចូលការ​ វិនិយោគ​ ្ទ ​ ផាល ់ បណ្តុំ​ មាន​ នយោ​ គោល​ បាយ​ កាន់តប ែ​ ្រសើរ​ ។ ប្រែក្លាយ​ ការ​ ពី​ នឹងផ្តលម ពីបរទេស​ ចំណេះធ្វើ​ ់​ ូលធនពីបរទេស​និង​ ី​ ូលរួម​ ដើម្បច កម្មន្តសាល​ វិស័យ​ ​ ប​ កម្រិតទា ជាវ ទៅ​ កម្មន្តសាល និងសេវា​ ​ិស័យ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ក្នុងស ​ ូល​ ដោយជោគជ័យ។ នៅកម្ពុជា លំហូរច ​ ្ពស់​ដែលជាដំណាក់កាល​ កម្រិតខ ់​ កា បន្ទាបន ចូលរួម​គឺជាប ៃ​ រ​ ​ ញ្ហា​ រវិនិយោគផ្ទាលព កា​ ​ ន​ ់​ ីបរទេសមា ​ ្ពស់ និងនៅតែរ កម្រិតខ បាន​ ​ក្សា​ ដ៏ធជា ប្រឈម​ វិស័យកម្មន្តសាល​ ំ​ ង​ រូប S9)។ មូលដ្ឋាន (​ ​យៈពេល​ ក្នុងរ ​ ្រើនឆ ជាច ្នាំ​ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 1993 មក លំហូរច ​ ។ ​ ូល​ ខណៈដែលកា ​ វិនិយោគ​ ​ រ​ ្ទ ់ពីបរទេស​ និងល ផាល ចូល​ ​ ទ្ធភាព​ នកា សរុប​ រវិនយោ ៃ ​ ិ ា ​ គផ្ទលព ់ ប ី រទេស​ ជា​ មនៅកម្ពជា មធ្យ​ ុ ​ ចន មាន​ ួ ំ ន សារៈសំខាន់​ វិស័យ​ ទីផ្សារនៅតែមាន​ កម្រិតខ កម្មន្តសាល​ ់​ ្នុង​ ​ ្ពសក នៃ​ផសស។ ដែលជា​ 7.8 ភាគរយ​ អត្រាខ ​ ្ពសជា ់​ ង ​ លំហូរច ​ រ ​ ូលកា​​ ៃ​ កល​ សង្វាក់តម្លស ​ ំងនេះ​ តែង​ ទា នូវក ទាមទារ​ ​ ែល​ ​ ម្លាំងពលកម្មដ ​ វ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសនៅ ​ ៀតណាម​ (6.2 ភាគរយ) និង​ ​ រ​ មានកម្រិតអប់រំខ្ពស់ និងកា ​ កម្មភាពគ្រប់គ្រង​ ព្រម​ កែលម្អស ​ ្សេងៗទៀត ដូចជា បង់ក្លាដេស (0.7 ភាគរយ) ស្រី​ ប្រទេសផ ​ ំនាញ​ ទាំងជ ​ ការ​ បច្ចេកទេស។ ​ ទ្ធភាព​ បង្កើនល ហិរញ្ញ​ ទទួលបាន​ ) និងថៃ ( 2.8 លង្ការ (1.3 ភាគរយ) ម៉ាឡេស៊ី (3.8 ភាគរយ​ ុ​ ម្រាប​ វត្ថស ់ ្រុមហ៊ុនក ក កាន់តល ​ ្នុងស្រុក​ ភស្តុភារ​ ែ​ ្អ តម្លៃថាមពល​ ។ ភាគរយ)​ ទម្រងគោ កំណែ​ សំខាន់ៗស ់​ លនយោបាយ​ ​ ម្រាប់​ ​ ្រជែង​ លទ្ធភាព​ ដែលមានភាពប្រកួតប ​ ធាតុច ទទួលបាន​ ​ ូលសេវា​ ​ ្នុងផ កម្ពុជាក បើកទ ​ ្នែកទាំងនេះ​ រួមមាន​ គោលនយោបាយ​ ​ ូលាយ​ ​ រ​ កាន់តែល្អ​ និងកា ​ រ​ ពង្រឹងកា ែ​ ក អនុវត្តកិច្ចសន្យា​ សុទ្ធតជា ​ ត្តា​ ់​ រវិនិយោគផ្ទាលព សម្រាបកា ់​ ីបរទេស ការ​ និង​ ​ រ​ បង្កើនកា សម្រប​ សមប ចាំបាច់​ វ ់ស ្រា ​ ័ ​ ិ យ កម្មនសា ្ត ល និង​ សវា េ ​ ិ្រ ​ កមត ខស ទា ់ ង ្ព ​ ។ ំ នោះ​ 39 វិធីសាស្រន ធ្វើអាជីវកម្ម​មានការ​ ្ត​ ៃការ​ ប្រែប្រួលនៅឆ្នាំ 2015។ 40 ខុសពីប​ ្រទេសជា ​ ច្រើនក ​ ំបន់ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមា ​ ្នុងត ្លា​ូបនីយកម្មខ ​ នលក្ខណៈដុលរ ​ ្ពស់​ហើយកម្មករ​ ប្រាកឈ ់​ ្នួលជា និយោជិតបើក​ ​ ប ់​ ុលរ ​ ្រាកដ ​ ្លា​អាមេរិក។ 41 https://www.vietnam-briefing.com/news/vietnam-hikes-minimum-wages-by-5-3-percent-in-2019.html/។ 42 https://fashionunited.uk/news/business/bangladesh-raises-minimum-wage-for-garment-workers/2018091438912។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 44 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល អាច​ ការ​ ​ លនយោបាយ​ ព្យាករបាននៃគោ នឹងស រួម​ ម៉ាក្រូ​ ​ ្ថិរភាព​ “អ្វីគ្រប់យាង ៉ ​ លើកល តែអាវុធ” បាន​ ​ ែង​ ​ ី (​ ផ្លាស់ប្តូរព ​ -​ អំបៅឆៅ ែ​ នសារៈ​ សេដ្ឋកិច្ច កាន់តមា ​ ម្រាបកា សំខាន់ស ់​ រគ្រប់គ្រង។ ​ សម្លៀកបំពាក់) វាយនភ័ណ្ឌ-​ លក្ខខណ្ឌសមាសភាព​ ទៅជា​ តែ​ វាយ​ មួយ (​ ្ឌ ​ នភ័ណ- សម្លៀកបំពាក់)​ ។ ការ​ កន ន​ ើ ឡើង​ ៃ រនាំ​ កា ចញ េ ​ មានប្រយោជន៍ កិច្ចព្រមព្រៀង​ពាណិជ្ជកម្មស៊ីជម្រៅ​ ើ​ ំណើរ​ ទំនិញធ្វដ នាពេលថ្មីៗនេះ ក៏​ ​ ការផ្តលប ពាក់ព័ន្ធនឹង​ ់​ ្រព័ន្ធ​ ការអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្ម​ គឺជា​ លទ្ធភាពចូលទីផ្សារតាមរយៈ​ ្រោ ​ អនុគះ ទទៅ ូ ​ ដោយ​ សហរដ្ឋ​ ិ ​ អាមេរក ដមើ ប ្​ ំញ ីជរ បក ុ ការ​ ា្ល ​ ែ្រ យ នះេ ​ កំណត់​ កត្តា​ នៃ​ ដ៏សំខាន់​ ចូលរួមរបស់​ ការ​ កម្ពុជា។ ដូចបណ្តា​ ដរ ផង​ ្រា ក ែ ។​សមប នៅវៀតណាម ​ ់ រណី​ កចិ ​ ព ្ច ម ្រ ង​ ្រ ពៀ ្ជ ម្ម​ ពាណិជក ​ ច្រើនផ ប្រទេសជា ដែរ ​ ្សេងទៀត​ ដំណាក់កាល​ នៅ​ ​ ៃការ​ ដំបូងន េ គីរវាងសហរដ្ឋ​ ទ្វភា អាមរ ិ និងវ េក ​ ៀតណាមកាលពីឆំា្ន 2001 បាន​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ការ​ អភិវឌ្ឍស លទ្ធភាព​ ផ្តល់​ ​ ម្រាប់​ អនុគ្រោះស នាំចេញស បង្កើនទំហំនៃការ​ ផ្សេង​ ​ ម្លៀកបំពាក់​ (និងផលិតផល​ ​ ្នុងកា ពាណិជ្ជកម្មក ​ រ​ ចូលទីផ្សារ​ សំខាន់ៗ រួម​ នឹងថ ្ល ម្លាំងព ​ ៃក ​ លកម្ម​ ិ ​(​ ទៀត) ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរក ូ S10)។ ខណៈដែលវ រប ​ ៀតណាម​ ទាប​ រួ​ សុទ្ធតែ​ ម​ ដល់វត្តមាន​ ចំណែក​ សម្លៀក​ នៃឧស្សាហកម្ម​ ​ខ នាំម ​ ម្ពុជា (ដែលទទួលបាន​ ុ​ ក អត្ថប្រយោជន៍ពីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ ​ ្បែកជើងសម្រាប់ការ​ បំពាក់ និងស នាំចេញ។ នៅកម្ពុជា ការ​ នាំចេញស ពន្ធ EBA) នៅឆ្នាំ 2014 ចំណែកនៃការ​ ​ ម្លៀកបំពាក់​ ​ ្នុងប្រព័ន្ធអនុគ្រោះទ ចូលរួមក ​ ូទៅ (GSP) នៅឆ្នាំ 1997 បាន​ វៀតណាម​ របស់​ កងុ្ន ទីផសា ្ រ​ សហភាព​ អរ ុ៉ នៅតែ​ ឺប ើ និង​ មានកំណន ឱ្យក ជំរុញ​ ​ កពីតៃវ៉ាន់ និងចិន​ ចូលមកវិនិយោគ​ ​ ្រុមហ៊ុនផលិតម ុ កំណន អាចជាការជំរញ ា ​ ើ ថែមទៀត បន្ទប់ ​ ព កា ី រ​ ចះ កច ុ​ ្ច ម ិ ព ពៀ ្រ ​ ្រ ង​ នៅកម្ពុជា បានចាប់ផ្តើម​ និង​ សម្លៀកបំពាក់​ នាំចេញ​ ទៅកាន់​ ​ េរី​ ពាណិជ្ជកម្មស ​ ធ ជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបចូលជា ។ ​ រមាន​ ​ មេរិកក សហរដ្ឋអា ​ ិច្ចព្រមព្រៀង​ ​ ្រោមក សម្លៀក​ វាយនភ័ណ្ឌ​ និង​ ​ មានសំណរ ​ គថា ួ មួយ​ ឺ “តើ​ លទ្ធភាព​ ​ នកា បាត់បង់​ ៃ រ​ អនុគះ ការ​ ្រោ ​ ំណែកវិស័យកាត់ដេររ បំពាក់​(MFA)។ ខណៈដែលច ​បស់កម្ពុជា​ កា រ​ និ ង ​ នៃ រ បប​ កើ ន ឡើ ង ​ ពា ណិ ជ្ជ ក ម្ម ​ កា រពារ​ ស កល​ នៅ ទូ ទាំ ង ​ ​ ីផ្សារ​ ក្នុងទ ​ ន្ទាបព សហរដ្ឋអាមេរិក​ លែងកើនឡើងប ី​ ្រព័នក ់​ ប ្ធ​ ូតា​ លោក ​ ង្កផលប៉ះពាល់ដូចម្តេចល នឹងប ពាើ ណិជ្ជកម្មក្នុង​ ​ ើការធ្វ​ ​ ិច្ចព្រមព្រៀង MFA បាន​ ក្រោមក ់​ ​ បញ្ចបនៅ ំ បណា ​ ្នាំ 2004 ច់ឆ ា ​ សង្វក់ ម្លស ត បន ៃ កល?” ការ​ ា៉ ប ់ មា ធនាគារ​ ្រ ណដោយ​ ពភិ ពលោក​ នាំចេញសម្លៀក​ ការ​ ទៅ​ បំពាក់​ បានកើនឡើង​ សហភាពអឺរ៉ុប​ តាំង​ បាត់បង់កា នាពេលថ្មីៗនេះ​ បង្ហាញថា ការ​ ​ រអនុគ្រោះពន្ធ EBA ​ ្នាំ 2011 គឺនៅពេលដែលវ ពីឆ ប ី ្រភពដើម ​ ​ិធានស្តីព​ ​ ្រព័ន្ធ ក្រោមប គាំទ្រ​ រូប S9 ៖ គោលនយោបាយ​ ការ​ ចូលរួមកា ប្រែក្លាយទៅការ​ ​ ្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ ​ ន់តែច្រើនក ​ ្ពោះទៅ ទំនិញឆ កម្មនសា វិស័យ​ ្ត​ លកម្រិតទា ​ ប​ ឆោះ ្ព ទៅរក​ វិស័យ​ ​ េវា​ វិស័យកម្មន្តសាល និងស កម្រិតខ ​ ្ពសឆ ់​ ោះ ​ ្ព ទៅ​ ​ កម្មនសា វិស័យ​ ្ត​ ល​ កម្រិតទាប កម្មន្តសាល និងស កម្រិតខ ​ េវា​ ​ ្ពស់​ នុវានុវត្តន៍​ សកម្មភាព​ គោលនយោបាយ​ អាទិភាព​ មូលដ្ឋានគ្រឹះ​ ការ​ ​ ផ្ទាល់ពីបរទេស ៖ អនុម័តគោ វិនិយោគ​ ​ ​ លនយោបាយ​ វិនិយោគ​ ​ ែលម្អប ដែលមានភាពអនុគ្រោះ​និងក អាជីវកម្ម​ ​ រិយាកាស​ ុ​ ម្រាប់ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក​ បង្កើនលទ្ធភាពទទួលបានហិរញ្ញវត្ថស អំណោយផល ភាព​ ថ្លៃកម្លាំងពលកម្ម ៖ បញ្ចៀស​ វាយ​ ការ​ តម្លៃហួស ជំនាញ​ ​ បច្ចេកទេស និងជំនាញ​ គ្រប់គ្រង ៖ ការ​ អប់រំ​ ជំនាញកម្រិតខ្ពស់ ៖ ការ​ អប់រំ និងការ​ បណ្តុះបណ្តាល​ ​ រ​ ឧត្តមសិក្សា​និងកា ​ បើកទូលាយ​ ទទួលយក​ ជំនាញ​ សម្រាបន ​ រ​ ់​ ុវានុវត្តន៍ និងកា ស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍​ការ​ ​ អ កម្រិតល ើ​ ត្រាប ​ ្តូរប ​ ្រាក់​ ពីបរទេស​ បើកទូលាយ​ ទទួលយក​ ជំនាញពីបរទេស ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ពាណិជ្ជកម្ម ៖ វិនិយោគ​ ល​ើ ភស្តុភារ​ សេវា​ កម្រិតខ ​ ្ពស់ ៖ វិនិយោគ​ ល​ើ េដ្ឋារចនាសម្ព័នដ ហ ​ ែលមានទម្រង់ចម្រុះ ្ធ​ ឹកជញ្ជូនដ កំពង់ផែ និងហ ​ េដរ ្ឋា​ចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូន​កំណែ​ ទម្រងផ ​ េរីភាវូបនីយក ់​ ្នែកគយ​ស ​ ម្ម​ សេវា​ ដឹកជញ្ជូន​ និងផ ​ ្សារភ្ជាបន ​ េរីភាវូបនីយក ់​ ឹងប្រព័ន្ធឌីជីថល​ស ​ ម្ម​ ដឹកជញ្ជូន​ សេវា​ ភូមិសាស្រ្ត​ ការ​ភ្ជាប់បណ្តាញ​ICT ចាំបាច់ ៖ វិនិយោគ​ លហើ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ICT ​ ្ពស់ ៖ ជំរុញទ សេវា ICT កម្រិតខ ​ ីផ្សារ​ ើ​ េរីភាវូបនីយកម្មស ធ្វស ​ េវា​ICT ​ េញលេញ​ ដែលមានភាពប្រកួតប្រជែងព ទទួលបានធាតុច លទ្ធភាព​ ​ ូល​៖ សេរីភាវូបនីយកម្ម​ លទ្ធភាព​ ​ ូល​៖ ពង្រីកលទ្ធភាព​ ទទួលបានធាតុច ទទួលបាន​ ​ ធាតុចូលទំនិញ និងស ​ េវា លទ្ធភាព​ ធាតុច ទទួលបាន​ ​ ំខាន់ៗ​(ពន្ធនាំចូល ​ ូលស រួមទាំងគោលនយោបាយ​ ​ ្នុងស្រុក ពាណិជ្ជកម្ម និងកា និយ័តកម្មក ​ រវិនិយោគ NTMs កំណែទម្រងស ់​ េវា) ទំហំទីផ្សារ​ លទ្ធភាព​ ចូលទីផ្សារ ៖ ចរចា និងអនុវត្តក ពាណិជ្ជកម្ម​ ​ ិច្ចព្រមព្រៀង​ លទ្ធភាពចូលទីផ្សារ និងកា​ រគ្រប់គ្រង ៖ ខិតខំ​ សម្រេចបា​ ន​ ពាណិជ្ជកម្មសជ កិច្ចព្រមព្រៀង​ ៊ី​ ម្រៅ វិនិយោគ និងស (រួមទាំង ការ​ ​ េវា) ការគ្រប់គ្រង ៖ បង្កើនស្ថិរភាព​ នយោបាយ​ ការគ្រប់គ្រង​៖ បង្កើនភាព​ ​ ព្យាករ​ អាច​ នៃគោលនយោបាយ​ បាន​ ស្ថាប័ន​ ស្តង់ដារ ៖ ប្រើប្រាស់ និងពង្រឹងកា ​ រគោរពច្បាប់​ ច្បាប់ ៖ ពង្រឹងការ​ អនុវត្តកិច្ចសន្យា ច្បាប់ ៖ ធានាការ​ ការពារ IPR ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a។ ប្រភព ៖ ធនាគារ​ 45 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល អាច​ ធ​ឱ ើ្វ យ ្​ ទហ ំ កា ំ ន នាច ៃ រ​ ំ ញ របស់​ េ ​ កម្ពជា ុ ​ ទផ ទៅកាន់​ ី សា សហភាព​ ្ រ​ ការពារ​ របប​ និយម​ ត្រូវចំណាយច្រើន សម្រាប់​ អឺរ៉ុប ថយចុះពី​ 8.7 ភាគរយ ដល់ 10.4 ភាគរយ​ ទីផ្សារ​ ទំហំ​ កត្តា​ ក៏ជា​ កំណត់ពី​ កម្រិត​ នៃការ​ ក្នុង​ ចូលរួម​ សង្វាក់​ សម្លៀកបំពាក់ និង​ ផលិតផល​ សម្រាប់​ ថយចុះ 25 ភាគរយ​ ផងដែរ។ ប្រទេសដ តម្លៃសកល​ ទីផ្សារ​ ​ ែលមាន​ ​ ្រទេស​ ធំ ក៏ជាប ស្បែកជើង​ និងថយចុះពី 36 ទៅ 81 ភាគរយ​ ផលិតផល​ ខ្ពសផ ដែលមានសមត្ថភាព​ ​ ស្សាហកម្មផងដែរ​ និងម ់​ ្នែកឧ ​ ិនសូវ​ ់​ លិតផល​ សម្រាបផ ់​ រុបដែលខា អង្ករ។ ទំហំទឹកប្រាកស បង់គ ​ ត​ ​ ឺពី ធា តុ ​ ប្រើ ប្រា ស់ ​ នាំ ចូ ល ​ ចូ ល ដែ ល ​ នាំ ចេ ញ របស់ ​ ស ម្រា ប់ កា រ​ ខ្លួ ន​ ដល 513.6 ទៅ 654.0 លាន​ ្លា​អាមេរិក​ (ធនាគារ​ ុ រ ពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ ប្រទេស​ដូចជា ចិន ឡើយ (​ មិនប្រាកដ​ ឆ្នាំ 2019d)។ ក្រៅពីនេះ ភាព​ ​ លេចឡើង​ ប្រជាបាន​ ​ ហរដ្ឋ​ ជប៉ុន និងស ការ​ អាមេរិក​ សុទ្ធតែមាន​ ​ ្នែកខាងក្នុង​ ចូលរួមផ បរិបទ​ ក្នុង​ ការពារ​ នៃរបប​ និយម​ កាន់តែច្រើន​ ដោយ​ ធំៗ​ ទីផ្សារ​ ។ ​ ួចក តិចត ​ ង្វាក់តម្លស ​ ្នុងស ភាគរយ​ ៃ​ កល​ ធៀបនឹង​ នាំចេញ​ នៃការ​ ​ ម្រូវការ​ ការថយចុះត ខាងក្រៅ ភាព​ រួមនឹង​ ​ ៃ​ មិនប្រាកដប្រជាន ​ ក្រៅពីនេះ ទំហំទីផ្សារ​ សរុប។ ធផ កាន់តែ​ ឱ្យប្រទេស​ ំ​ ្តល់លទ្ធភាព​ ​ ពាណិជ្ជកម្មសកល​ បាននិងកំពុងដា គោលនយោបាយ​ ​ ម្ពធ ​ ក់ស ា​ ​ ន​ សម្រេចបា ​ នឯកទេសល វិមាត្រសេដ្ឋកិច្ច​ និងមា ើ​ ណា ​ ដ ំ ក់កាល​ សមត្ថភាព​ លើ​ ថ្នាកត ់​ ំបន់​ដោយ​ ធឱ នាំចេញ​ ្វើ​ ្យការ​ បន្ថយ​ ធ្លាក់ចុះ ​ ​ ្នុងផលិតកម្ម។ ទំហំទីផ្សារ​ កាន់តែច្រើនក របស់កម្ពុជា​ ជាពិសេស​ ្ត​ ្នុងការធ្វើអាជីវកម្ម និង​ ទំនុកចិតក វិនិយោគ​ បើទោះជា​ បង្អាក់ការ​ ុ វិសយ ក្នង សា ្ត ល​ តូច​ ័ កម្មន​ បទ ជាង​ ្រ ស េ ​ ដល បៀ ែ យកមក​ ធៀប​ ្រ ប​ មិនសូវ​ កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន​ ផលប៉ះពាល់​ ប្រឈមនឹង​ ្រ ​ ចើន ប្រទេស​ ដូច​ ​ ល់កា ហើយជាឧបសគ្គដ ចូលរួម ( ​ រ​ ​​រូប S11)។ ​ ្តី (ធនាគារ​ ផ្សេងៗទៀតក្នុងតំបន់ក ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019d)។ េ ភា សរ ពាណិជក ី វូបនីយកម្ម​ ជយ ្ជ ម្មអាច​ ួ ​ ពងក ំ ផ ី្រ ទំហទ ្ រ និង​ ី សា បញ្ជាកក ដូចបាន​ របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍​ ់​ ្នុង ​ ពិភពលោក​ ឆ្នាំ ចូលរួមក លើកកម្ពស់ការ​ ​ ង្វាក់តម្លស ​ ្នុងស ៃ​ កល​ តាមរយៈការ​ ្ច ហប្រតប 2020 កិចស ិ រ​ ិ ត្តកា អន្តរជាតិជយ ួ ជំរញ ុ ​ កណ ើ ​ ំ ន ្ជ ម្ម​ ពាណិជក ថធា បញ្ចុះ​ សង្វាក់តម្លស ្លៃ​ តុចូល។ ក្នុង​ ក្រុមហ៊ុននា ៃ​ កល ដែល​ ​ ំ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ ប៉ុន្តែ​ ចំណុចនេះមា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងស ​ ន​ ​ តុច ចូលធា ់​ រ​ ​ ូលសម្រាបកា ៃ​ តុច នាំចេញ​ ថ្លៃខ្ពស់នធា ​ ូល​ (និង​ កាន់តស តួនាទី​ ំ ន់​ ែ ខា ល​ ើ ញ្ហផ ប ា ស្ង េ ៗលើសពី​ ចល លទ្ធភាព​ ទផ ូ ​ ្ រ​ ី សា ប្រាក់ឈ្នួល​ កំណើន​ ជាឧ ) អាច​ ​ រាំង​ ​ បសគ្គរា ចូលរួម។ តាម​ ការ​ ​ ល់ប និងការអនុគ្រោះដ កិច្ចព្រមព្រៀង​ ​ ្រទេស​ ដោយបញ្ចូល​ ដែល​ ពិត ​ ណិជ្ជកម្មមា សេរីភាវូបនីយកម្មពា វិជ្ជមាន​ ​ នឥទ្ធិពល​ លើ​ ​ កម្មសិទ្ធិបញ្ញម ការពារ​ ា​ ួយចំនួន អនុវត្តវ ​ ្ត​ ូទៅសម្រាប់​ ​ិធីសាស្រទ ក្នុង​ ពាណិជ្ជកម្ម​ សកលកាន់តែ​ សង្វាក់តម្លៃ​ ជាង​ ច្រើន​ រនាំចេញ​ កា​ ​ិស័យ​ គ្រប់គ្រងវ ច្បាប់​ សេវា ឬអនុវត្ត​ ប្រកួតប ស្តីពីការ​ ​ ែល​ ​ ្រជែងដ ​ ធម្មតា។ បទោ ​ ើ​ ះជាពន្ធនាំចូលបានថយចុះ ់​ ីកម្ពុជា​ បន្ទាបព លក្ខណៈ​ មាន​ វិនិច្ឆ័យដែលដូចនឹងដៃគូធ្វើពាណិជ្ជកម្ម​ (ធនាគារ​ សមាជិកអ ចូលជា​ ពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកក្តី ​ ង្គការ​ អត្រាម ក៏​ ​ ធ្យ​ កម្មក្នុងស ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ តាមពិត ពាណិជ្ជ​ ​ ង្វាក់​ ​ ម្រាបផ មនៃពន្ធនាំចូលស កម្មន្តសាល​ ់​ លិត ផល​ ពីកម្ពុជា​ មាន​ មា នកាន់ តែ ច្រើ ន ​ តម្លៃ ស កល​ ប ណ្តា ប្រ ទេ ស ​ រ វាង​ ល ចុះ ​ ដែ ​ កិ ច្ច​ ពន្ធ​ កម្រិតខ្ពស់ជាងអត្រា​ សម្រាប់​ នាំចូល​ ដែល​ ប្រទេស​ មក​ យក​ ធពា ព្រមព្រៀង​ ​ មួយគ ្វើ​ ណិជ្ជកម្មស៊ីជម្រៅជា ​ ្នា ពិភព​ (ធនាគារ​ ្រ បធៀប លើកលែង​ បៀ តបែ ទ ្រ ស េ ​ បង់កដ េ (រូប S12)។ អត​ ា្ល ស ្រា លោក ឆ្នាំ 2019a)។ ​ិធាន​ រូប S10 ៖ កិច្ចព្រមព្រៀង​ពាណិជ្ជកម្ម និងវ ​ ស្តីពប ី ្រភពដើមក ​ ្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង​ ទាំងនោះ សុទ្ធតមានសារៈសំ ែ​ ​ ម្រាបកា ខាន់ស ់​ រ​ ​បស់កម្ពុជា​ ចូលរួមរ ការ​ ចំណែកនៃ​ ​បស់កម្ពុជា​និងវៀតណាម​ នាំចេញសម្លៀកបំពាក់រ សហរដ្ឋអា ទៅកាន់ទីផ្សារ​ ​ មេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប​ ចំ��កក��ងទីផ��រសហ�ពអឺរ�ុប (%) 5 16 ចំ��កក��ងទីផ��រសហរដ����រ�ក (%) 4.5 កម��� 14 4 លក�ខណ�ស�ីពីស�ស ��ព័ន�កូ� MFA �ព��មួយ (EBA) 12 �នប��ប់ 3.5 ����ំ 2011 �បំ�ច់���ំ (2004) 3 �ៀត�ម 10 �ៀត�ម 2.5 8 2 6 1.5 កម��� 4 1 0.5 2 0 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 ​ ្លុះបញ្ចាំង) ប្រភព ៖ ការគណនារបស់អ្នកនិពន្ធប្រើទិន្នន័យ UN Comtrade (ទិន្នន័យឆ ​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 46 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល នាច ពន្ធ​ ូ ​ ំ ល កម្ពជា ុ ​ ។ គឺ 9.7 ភាគរយ​និង 2.6 ភាគរយនៅវៀតណាម​ ៍​ ឆ្នាំ 2011 (ធនាគារ​ នវានុវត្តននៅ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a)។ ​ ក្រោមប កម្ពុជានៅ ​ ែលយកមកប្រៀប​ ​ ្រទេសដ ធៀប ពាក់ព័ន្ធ​ ​ ន​ ធនធានមនុស្សមា សំខាន់ប សារៈ​ ​ ំផុត​ ។ នឹងធនធានមនុស្ស​ ​ ន្ទស្សន៍​ ស របស់​ ធនធានមនុស្ស​ ​ កម្ពុជា ​ អន្តរជាតិប ភស្តុតាង វិនិយោគលើម ​ ង្ហាញថា ការ​ ​ ត្តា​ ​ នុស្សគឺក (HCI) គម្លាតផ បង្ហាញពី​ ​ ុខភាព​ អាហារូបត្ថមក ​ ្នែកស តូច ្ភ​ ុមារ​ ​ ្នុងការ​ ចាំបាច់ក វឌ្ឍនភាពសេដ្ឋកិច្ច ជំរុញ​ ការ​ និង​ អភិវឌ្ឍប្រកប​ ​ ំនាញ ដែល​ ការអប់រំ និងជ សុទត ្ធ​ ​ ធ ែ ្វើ​ ​ ្ទះដល់​ ឱ្យរាំងស ផលិតភាព​ ចីរភាព​ ដោយ​ ។ ធនធានមនុស្សកើនឡើង និងមានកម្រិតខ្ពស់ ​ ម្លាំងពលកម្មថៃអ របស់ក ្ង នាគត43។ ពិន្ទុធនធានមនុស្សជារួម​ ការ​ រួមជាមួយនឹង​ លធ វិនិយោគ​ ើ​ នធានរូប កម្រិតខ្ពស់ វ័ន្ត​ រួម​ ​ឺ របស់កម្ពុជាគ 0.49 ន័យថា ដែលមាន​ ផ្អែកលើស ​ ​ ្ថានភាព​ ែ ច្រន ចំណក សមច ើ ចំពោះការ​ ្រេ ​ បាន​ កណ ើ យ៉ង ំ ន របស់​ ា ជោគជ័យ​ សិក្សា កុមារ​ សុខភាព និងលទ្ធផល​ ​ ើតនៅ ម្នាក់ដែលក ​ ​ ​ ថ្ងៃនេះនៅ ​ ​ បណ្តាប្រទេសនៅ ូ ៌ា ដូចជា ម៉ាឡេស៊ី និងថៃ (​ អាស៊ីបព ធនាគារ​ ផលិតភាព 49 ភាគរយ​ មាន​ ​ ែលគាត់ច នៅពេលដ ​័យទៅ​ ​ ម្រើនវ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2018)។ របស់គាត់​ ប្រសិនបើគា តាមលទ្ធភាព​ ​ ទួលបាន​ ​ ត់ទ ំ​ េញ​ ការអប់រព ក្រៅពីនេះ បាន​ កំណើនធនធានមនុស្ស​ ើ​ មា​ ជំរុញការធ្វស ល្អ និង​ លេញ​ សុខភាព​ ​ វ័យ​ អាហារូបត្ថម្ភល្អប្រសើរនៅ ។ កុមារ​ របស់​ ហរណកម្ម​ បទ េ ​ ្រ ស កងុ្ន ​ សង្វក ា ត ស ៃ កល​ ់ ម្ល​ កាន់ត​ ​ ែ ។ ជ ្រៅ ទោះ​ ​ រនៅលេខរៀងទី 100 ក្នុងចំណោមប្រទេស ជារួម កម្ពុជាឈ សំបូរប ជា ជាញឹកញាប់ ភាព​ ​ ៃកម្លាំងពលកម្មដ ​ ែបន ​ ែលមានតម្លៃ​ ​ ឆ 157 ពាក់ព័ន្ធនឹង ធនធានមនុស្សនេះ ដែលជាលំដាប់នៅ ​ ្ងាយ​ ក្នុងប ទាប​ ប្រទេសដ ​ ណ្តា​ ​ នប្រាក់ចំណូលទាប គឺជា​ ​ ែលមា ចំណុច​ ​ ្រទេសមួយចំនួន ដូចជា វៀតណាម និង​ ពីប នាំមុខ​ ថៃ ប៉ុន្តែ ​ ើ្ត សមប ចាប់ផម ់ រ​ ្រា កា ចល កង ូ រួម​ ុ្ន ​ ចណ ែ ​ ំ ក ន​ៃស វ ័ កម្មនសា ិ យ ្ត លដែល ​ វ។ ប្រទេសឡា ក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ ការ​ ប្រើកម្លាំងពលកម្មច្រើន​ ​ ម្រិត​ បង្កើនក ុ ​ កម្ពជា ្រេ បានវឌឍ សមច ្ នភាព​ លក ុ្ន ការ​ ្អ ង ើ លទ្ធផលសិកសា បង្កន ្ ​ ់​ រ​ ចំណេះដឹង និងជំនាញ​ កាន់តែមានភាពចាំបាច់សម្រាបកា ប្រែ​ មានអត្រាច ​ ក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍កន្លងមក​ ដោយ​ ​ ​ ុះឈ ្ម ​ ោះ ទៅ ​ ក្លាយ​ សេវា​ វិស័យកម្មន្តសាល និង​ កម្រិតខ្ពស់​និងសកម្មភាព​ បឋមសិក្សា​ ចូលរៀនដុលនៅកម្រិត​ ប្រហែលនឹង​ ប្រហាក់​ ៍​ ឧទាហរណ៍​ ភស្តុតាង​ នវានុវត្តន។ ​ គាំទ្រ​ ពីប្រទេសផ្សេងៗបាន​ ​ ៀតណាម និង​ ប្រទេសវ ៊ី​ យ៉ាងណាក៏ដោយ ល ម៉ាឡេស។ ​ ទ្ធផល​ វិជ្ជមាន​ ​ ទំនាក់ទំនងជា​ ជំនាញ រវាង​ ើ​ មាហរណកម្ម​ និងការធ្វស ​ តែត សិក្សានៅ ធ្វើការកែលម្អបន្ថែមទៀត (ធនាគារ​ ​ ្រូវ​ ពិភពលោក ុ វិសយ ក្នង នវានុវត្តន​ ័ ​ ៍ ​ ន ស ៃ ង្វក ា ត ៃ កល។​ ការ​ ់ ម្លស មន មាន​ ិ សូវ​ កម្លង ​ ំា ​ ចូលរៀន​ ឆ្នាំ 2019b)។ លទ្ធភាព​ កម្រិតម នៅ​ ​ ធ្យមសិក្សា និង​ ែ ​ ពលកម្មដល អឡ មានជំនាញទាបនៅ​ ុ ទសវត្សរ៍ឆំា្ន 2000 បាន​ ំ ង នៅតែជាប ឧត្តមសិក្សា ​ ប្រឈម។ នៅឆ្នាំ 2017 ការ​ ​ ញ្ហា​ ចុះ​ លទ្ធភាព​ បង្កើន​ ដែល​ ប្រទេស​ មួយ​ មាន​ លើ​ ឯកទេស​ សកម្មភាព​ ​ ន​ រូប S11 ៖ កម្ពុជាមា តូច... ទីផ្សារ​ រូប S12 ៖ ...ប៉ន ុ ប្រ ្ត ឈម​ ែ​ នងឹ ឧ ​ បសគ្គកាន់តច ើ្រ ក ែ ន ុ្ន ការ​ ​ង ំ ល នាច ូ ​ ែ​ ុងវិស័យក តម្លៃបន្ថមក្ន ​ ម្មន្តសាល គិតជា​ ប្រាក់ដុលរ ្លា​ ឆ្នាំ​2018 ​ ា ធយ អត្រម ្ មនព ៃ ន្ធនាច ំ ល ូ ស ា ផ ​ ម្រប​ ់ លិតផល​ កម្មនសា ្ត ល គិតជាភាគរយ ឆ្ន​ ​ ​ ំា 2016 160 14 ត���ប���មក��ងវ�ស័យកម�ន��ល (���ក់ដុ��របច��ប��ន�) 140 12 120 10 អ���ពន��ំចូល (�គរយ) 100 8 80 6 60 4 40 2 20 0 0 �� �ស �រ � � ម ុី �ស �� � �ស �រ � � ម ត� ុី �ស � កម �� ត� �� �ីល កម �� �� �ីល ់� � ់� � � បង �ៀ � បង �ៀ របស់អ ប្រភព ៖ ការគណនា​ ​ យប្រើប្រាសទ ​ ្នកនិពន្ធដោ ់​ ិន្នន័យពី​Penn World ប្រភព ៖ ការគណនា​ របស់អ្នកនិពន្ធដោ ់​ ិន្នន័យព ​ យប្រើប្រាសទ ​សី​ ូចនាករ​ Table។ ​ ិភពលោក​ អភិវឌ្ឍន៍ព របស់ធនាគារពិភពលោក។ ់​ ្រទេសថ សម្គាល់ ៖ ទិន្នន័យឆ្នាំ 2015 សម្រាបប ​ ្រីលង្ការ។ ​ ៃ និងស 43 ការ​វិនិយោគ​ ធនធានមនុស្សត លើ​ ​ ្រូវចាប់ផ្តើមឱ ឆាប់។ ​ ្យបាន​ ​ ការ​ ស្រាវជ្រាវ​បង្ហាញថា រ ​យៈពេល​1,000 ថ្ងៃនៅចន្លោះព ​ នគ៌ភរ ​ េលមា ​ហូតដល់ក មាន​ ​ ុមារ​ អាយុពីរឆ្នាំ អំឡុងព ជា​ ​ ៃការអភិវឌ្ឍផ ​ េលសំខាន់ន ​ ងកាយ និងប ​ ្នែករា ​ ្រាជ្ញស ា​ ្មារតី។ ការ​ វិនិយោគ​ លធ ​ ្រូវ​ ើ​ នធានមនុស្សត ​ ប់រហូតដល់ក បន្តជា ​ ុមារពេញវ​័យ។​ 47 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ​ ម្រាបក ឈ្មោះចូលរៀនដុលស ​ ធ្យមសិក្សាប ់​ ម្រិតម ភូមិ​ និង​ ​ ឋម​ 4 នាក់ដ ​ ែលមាន​ ​ ប់រម កម្រិតអ ំ​ ធ្យមសិក្សា ជាងនេះ ឬទាប​ សិក្សាទុតិយភូមិ ​ មធ្យម​ ​ ្រឹមតែ 69 ភាគរយ និង 29 មានចំនួនត ​ ក់មា (ឧបសម្ព័ន្ធ 1, រូប A1)។ ផលធៀបនេះហា ​ នទំហំធំជាង​ ា​ ណ ភាគរយរៀងគ្នប ៉ុ ្ណោះ។ ចុះ​ ការ​ ឈ្មោះ​ ចូលរៀន​ ដុលស ​ ម្រាប់​ ា​ ្រទស នេះក្នុងបណ្តប ​ ភិវឌ្ឍន៍​ េ​ កំពុងអ ​ ​ ដែលមានឯកទេសល ើ ​ ត្តមសិក្សា​ កម្រិតឧ អត្រាទា មាន​ ​ បបំផុត​ ធៀបនឹងប្រទេសដ ​ ែល​ តិច​ ចំណែកដែលប្រើជំនាញ​ សង្វាក់តម្លៃ។ ក្នុង​ ផ្ទុយទៅវិញ មក​ យក​ ប្រៀប​ ធៀប (រូប S13)។ សម្រាបគ ់​ ុណភាពនៃការ​ អប់រំ​ ័ កម្មនសា វិសយ ្ត ល​ កមត ិ្រ ​ ខស ់ ប ្ព ប ្រា ​ ើ្រ ស ដល ់កម្មករនិយោជិត​ មាន​ ែ ​ នៅក្រោម​ កម្ពុជា​ បណ្តាប្រទេស​ ដែលមានប្រាក់ចំណូល​ មធ្យម​ នៅ​ ិ្រ អប់រខ កមត ំ ស ្ព កា ់ ន់តច ែ ន ផក ើ្រ ។ លើ​ ិ នី​ និងគឿ ែ្ន អគ្គស មស ្រ ង​ ី៊ ា៉ ន អាស៊ីបូព៌ា។ កុមារ​ ខណៈដែល​ ​ ែលមានអាយុ កម្ពុជាដ 4 ឆ្នាំ​ ដែលជាឧទាហរណ៍មយ ួ នៃ​ ការ​ ចល កង ូ រួមទូទៅ​ វស ុ្ន ​ ័ កម្មន​ ិ យ ្តសាល បច្ចុប្បន្ន បានរំពឹងថា ត្រូវ​ ​ ន ​ ញ្ចបកា ​ ឹងប ់​ រ​ សិក្សារ ​យៈពេល 9.5 ​ ម្រិតខ្ពស់​ មាន​ និងសេវាក ដែលមាន​ កម្មករនិយោជិត 2 នាក់​ ចំ នួ ន ​ ឆ្នាំ ពា ក់ ព័ ន្ធ នឹ ង ​ នៃ កា រ​ ឆ្នាំ ​ អ ប់ រំ ​ ដែ ល ​ កែ ស ម្រួ ល ​ ទៅ តាម​ ំ​ ធ្យមសិក្សា​ឬទាប​ កម្រិតអប់រម ់​ ម្មករនិយោជិត​ ជាងនេះ​សម្រាបក សិក្សា​ គុណភាព​ ការ​ ​ ួកគេស របស់ព ​ ្មើនឹងរ ​យៈពេល​ ត្រឹមត ​ ែ 6.9 ា ៗ ម្នក់ ​ ដល កមត ែ មាន​ ិ្រ ​ អប់រ​ ម ំ ហាវិទយា ុ សហរដ្ឋអាមេរក ្ ល័យនៅក្នង ិ ។ ាំ​ ណ ឆ្នប ៉ុ តែគុណភាពអប់រំកម្រិតទាបដែលពួកគេ ្ណោះ ដោយសារ​ ដោយសារ​ តែ​ ប្រទេសជាច្រើន​ ទំនិញ នាំចេញ​ ​ េវា​ និងស ទទួលបាន។ ​ ជំនាញ​ ខុសៗគ្នា ដែលត្រូវការ​ ា​ ែរនោះ ខុសគ្នដ អាំងតង់ស៊ីតេ​ ុ នេះ​ ចំណច តវូ្រ ​ បាន​ បង្ហញ ពន ា ដោយ​ ិ ន ុ្ទ ​ ក ៃ ម្មវធ ិ ​ ី មប ស ្រា កា ់ រ​ វាយ​ មធ្យមនៃការ​ ធនធានមនុស្សជា​ ​ ួយ ក៏ប្រែ​ នាំចេញរបស់ប្រទេសម ៃ​ ិស្សអន្តរជាតិ (PISA) របស់កម្ពុជា។ តម្លស ​ PISA ត្រូវបាន​ ប្រួលទៅ ​ តាម​ ប្រទេសផ ​ ងដែរ។ អាំងតង់​ ធ េ នធានមនុស្ស​ ស៊ីត​ នៃ​ ​ យ​ បង្កើតឡើងដោ អង្គការ OECD នៅឆ្នាំ 1997 ដើម្បីវាយតម្លៃ​ ការ​ នាំចេញរបស់ប្រទេសម ​ ួយ វាស់វែង​ ត្រូវបាន​ ជាផលធៀប​ ​ យុ 15 ឆ្នល សិស្សអា ើ​ ពស្ទាត់ជំនាញ​ ាំ​ ភា ​ ណា ផ្នែកអ ំ ន គណិត​ មធយ ្ ម​ ​ ន​ៃ ម្មករនិយោជិតដែល “មានជំនាញ” ឬ​ ក នយោ កម្មករ​ ិ ជិត​ វិទ្យា ​ិទ្យាសាស្រ្ត​ និង​ និងវ វាស់វែង​ សមត្ថភាព​ របស់ពួកគេ​ ក្នុង​ ចំនួននេះ​ ដែល “គ្មានជំនាញ” ហើយ​ បង្ហាញពីសារៈសំខាន់របស់​ ជាក់ស្តែង។ បរិបទ​ ​ ីឆ្នាំ 2014 មក អង្គការ ​ ​ ចាប់តាំងព OECD វិស័យនោះ​ ​ ក្នុងកា ​ រ​ នាំចេញរ ​ ​ ួយ។ ដូចរ ​បស់ប្រទេសម ​ ៀបរាប់ខាង​ ់​ រ​ បានអនុវត្តសាកល្បង PISA សម្រាបកា មាន​ អភិវឌ្ឍ ដែល​ លើ កម្លាំងពលកម្មជ ​ ំនាញត្រូវបា ​ នកំណត់ថា កម្លាំងពលកម្ម​ ​ ​ ជា​ ​ កពីប សមាជិក​9 ប្រទេសម ​ នប្រាកច ​ ណ្តាប្រទេសដែលមា ់​ ំណូល​ ដែលប ​ ញ្ចបឧ ​ ប្រទេសម ់​ ត្តមសិក្សា។ វៀតណាម​ ​ ៉ាឡេស៊ី ថៃ និង​ បើទោះជា​ ទាប និងមធ្យម រួមទាំងកម្ពុជា។ ​ ្ទុ​បស់ក ពិនរ ​ ើ​ ​ ម្ពុជាល ើ ព ដែលបានធ្វពិ ធ ិ កម្មការនាំចញ របស់ខន េ ​ កង ​ ួ្ល ទៅ​ ័ នានា ដូចជា​ ុ្ន វិសយ ្ជា​ ណិតវ មុខវិជគ ​ិទ្យា​ ប្រហាក់ប្រហែលគ្នន ា​ ឹង​ ពិនរ ្ទុ​បស់ប្រទេស​ ​ ្រឿងម៉ាស៊ីន អាហារ និង​ អគ្គិសនី​និងគ ​ ឹកជញ្ជូន ភេសជ្ជៈ បរិក្ខារដ ​ ៀត​ ផ្សេងទ សមាជិក​ PISA សម្រាប់ការ​ ដែលជា​ អភិវឌ្ឍក្ត​ ី ក៏​ ផលិតផល​ ឬ​ ប្រេងកាត​ ​ ្រើន​ ដែលប្រើប្រាស់ធនធានមនុស្សច សក លទ្ធផល​ ្ រ ិ សា​បស់​ សស ្​ ិ សលផ ែ្ន ​ ើ ក អណា ំ ្ សាស​ ន និងវិទយា ្ត្រ ទាប​ អាំងតង់ស៊ីតេ​ មាន​ ជំនាញ​ ខ្ពស់​ នៃការ​ ។ នាំចេញ​ ម ួ យ​ ប្រទេស​ ​ ង​ ខ្លាំងជា កម្រិតអប្បបរមា​ កម្រិតមធ្យមភាគ។ បើពិនិត្យមើល​ នៃ​ ចំនួន ដូចជា បង់ក្លាដេស កម្ពុជា និងស្រីលង្ការ​ ដែលភាគច្រើន​ សត ភាព​ ជ ា្ទ ​ ់ នា ំ ញ​ នៅកម្ពជា សស ុ ​មាន​ ិ ស ្ តែ 8 ភាគរយប៉ណ ុ ោ្ណ ​ ះ ដលែ ​ នាំចេញផ ​ លិតផល​ វាយនភ័ណ្ឌ សម្លៀកបំពាក់ និង/ឬ​ មាន​ ​ ន​ សម្រេចបា ផ្នែកអំណាន ហើយ​ កម្រិត 2 លើ​ សិស្ស 10 ភាគរយ​ េ​ ំនាញ​ អាំងតង់ស៊ីតជ ទាប។ ្រេ ​ សមច ិ ​2 លើផក បានកម្រត ែ្ន គណិតវិទយា ្ ។ មាន​ សស ្​ ិ ស ​ភាគ​ តែ 5​ សមប ្រា ប ់ ណ្តប ា ទ េ ​ ្រ ស ដលែ ​ សប រ ូ ដោយធនធានមនុសស ំ ​ ្ ងាយនឹង​ បណ រយ​ ៉ុ ​ ម្រេចបា ្ណោះដែលស កម្រិត 2 លើផ ​ ន​ ​ ្នែកវ ​ិទ្យាសាស្រ44 ្ត​ ។ ​ លិតផល​ នាំចេញផ ដល ់​ នធាន​ ែ​ ប្រើប្រាសធ មនុស្សច្រើន​ (រូប អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺថា ពិន្ទុរបស់កម្ពុជា​ ប៉ុន្តែ ​ ​ ប​ មានកម្រិតទា S14)។ នឹង​ ចំណុចនេះស៊ីសង្វាក់គ្នា​ ទ្រឹស្តីរបស់ Stolper ​ ង​ ខ្លាំងជា ​ ំបន់ប មធ្យមភាគក្នុងត ​ ្រមាណ​ ជិតមួយភា ​ គបី។ Samuelson ពាណិជ្ជកម្ម​ ស្តីពី​ ​ ែលលើកឡើងថា អន្តរជាតិដ ​ របស់កម្លាំងពលកម្មដែល​ កម្រិតអប់រំ​ ក្នុងការ​ ប្រើប្រាស់​ ផលិត​ ប្រទេសម ​ ួយដែលស ​ យធនធាន នឹង​ ​ ំបូរដោ ​ ំនិញដែល​ នាំចេញទ ​ េវា​ ប្រែប្រួលទៅតាម​ ទំនិញ និងស ផ្សេងៗ ដោយ​ វិស័យ​ វិស័យ​ ប្រើប្រាសធ ់​ នធានច្រើន ចំណែកប្រទេសដ ​ យ​ ​ ែលសំបូរដោ កម្លាំង​ ួ ​ មួយចំនន បបើ្រ ស ្រា ​ ក ់ ម្លងពលកម្មដល ំា ​ ជនា ែ មាន​ ំ ញ​ តច ចន ិ ឬ​ ។ ើ្រ ​ ពលកម្មន ​ ឹងនា ​ ំចេញទ ​ ែលប្រើប្រាសក ​ ំនិញដ ​ ្រើន។ ់​ ម្លាំងពលកម្មច ​ ម្លៀកបំពាក់ ដែលជា វាយនភ័ណ្ឌ និងស ​ ឧ​ ទាហរណ៍មួយនៃការ​ ​ ុសប្លែកពីប្រទេសផ កម្ពុជាខ ចំណុចមួយចំនួន។ ​ ្សេងទៀត លើ​ ​ ្នុងវិស័យក ចូលរួមទូទៅក កម្រិតទាប គឺជា​ ​ ម្មន្តសាល​ វិស័យមួយ​ ទីមួយ ​ ប​ ធនធានមនុស្សរបស់កម្ពុជាទា ជាង ប្រទេស​ បណ្តា​ ុ ចំណោម​ ក្នង ិ យ វស ័ ​ ដល មន ែ ​ បប ិ សូវ​ ើ្រ ស ្រា ​ ធ ់ នធានមនុសស ្ន យ ្ ។ ទិនន ័ ​ ដែលប្រៀបធៀប​ បណ្តាប្រទេស​ និង​ នៃការ​ ដែលមានកម្រិត​ ់​ ហរដ្ឋអា សម្រាបស ​ ង្ហាញថា ​ មេរិកប សម្រាប់កម្មករនិយោជិត​ អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។ ​ ែលមា ម្នាក់ៗដ ​ ន​ កម្រិតអ ​ ប់រម ំ​ ហាវិទ្យាល័យ​មាន​ កម្មករនិយោជិត​ កម្ពុជាមានធនធានមនុស្សទាប ប៉ុន្តែ កម្ពុជា​ ទីពីរ​ ទោះបីជា​ 44 PISA វាស់វែង​ភាព​ ស្ទាត់ទំនាញ​ដែលមាន 6 កម្រិត និងផ្តោតលើ​ សមត្ថភាព​ ចំណេះដឹង និងជំនាញក្នុងបរិបទ​ របស់សិស្សក្នុងការអនុវត្ត​ ជាក់ស្តែង។ ភាព​ កម្រិត 2 ត្រូវបា ស្ទាត់ទំនាញ​ ចាត់ទុកជា “​ ​ ន​ កម្រត ិ​ អប្បបរមា” ដែលស៊ីសង្វាក់គ្នានឹង​ គោលដៅ​ ដោយ​ អភិវឌ្ឍន៍ប្រកប​ ចីរភាពសម្រាប់ការ​ ំ​ អប់រ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 48 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល អាំងតង់ស៊ីតេ​ មានកម្រិត​ ទាបក្នុង​ ជំនាញ​ នាំចេញ​ ការ​ របស់ខ្លួន។ មាន​ ​ អត្រា​ នៃកម្រិត​ ថេ រ ​ ធនធានមនុស្ស​ អាំងតង់ស៊ីតេ​ នាំ​ នៃការ​ ​ ៉ាឡេស៊ី ថៃ និង​ ប្រទេសម ប្រទេស​ វៀតណាម​ ដែលជា​ នាំចេញ​ ចេញ​ របស់ខ្លួន​ ​ ន​ និងមិនសូវមា ប្រសើរឡើងផ ភាព​ ​ នធាន​ ​ ្នែកធ ដែលប្រើប្រាសធ ​ ផលិតផល​ ់​ នធានមនុស្សច ​ ្រើន​មានពិន្ទុធនធាន​ ​ ើយ។ ទើបតែនាំពេលថ្មីៗនេះប៉ុណ្ណោះដែលក មនុស្សឡ ​ ន​ ​ ម្ពុជាបា ​ ង់ក្លាដេស និង​ មនុស្សខ្ពស់។ ប្រទេសប កម្ពុជា​ ដែលជាប្រទេស​ េ​ ំនាញនៃការនាំចេញរបស់ខ្លួន។ បង្កើនអាំងតង់ស៊ីតជ ដែល​ នាំចេញផលិតផល​ ​ ្រើប្រាសធ មិនសូវប ់​ នធានមនុស្ស​ មាន​ ទន្ទឹមនឹងនេះ កម្លាំងព ​ លកម្មដ ​ ្មានការ​ ​ ែលគ បណ្តុះបណ្តាល​ ពិន្ទុធនធានមនុស្សទាប។ ​ ង្ហាញថា លទ្ធផលនេះប ប្រទេស​ គ្រប់គ្រាន់ អាច​ ជាឧបសគ្គមិនឱ្យកម្ពុជាទៅ ​ រ ផលិតផល​ ​ ​ក​ ដែល​ ​ នធានមនុស្ស​មាន​ ដែលសំបូរធ ល​ ឯកទេស​ វ ើ ិស័យនាំចេញដែល​ ​ រ​ មានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់​ និងកា សេដ្ឋកិច្ច​ ធ្វើពិពិធកម្ម​ របស់ខ្លួន។​ ់​ នធានមនុស្សកា ប្រើប្រាសធ ​ ន់តែច្រើន (រូប S14)។ ការ​ ខ្វះខាត​ ជំនាញ​ ហាក់​ ជាឧ ​ ៏ធ​ ​ បសគ្គដ ំ ម្រាប់ក្រុមហ៊ុន។ ការ​ ស នាំចេញរបស់កម្ពុជា​ ទីបី ការ​ ​ ន​ មិនត្រឹមតែមា ផលិតផល​ ដែល​ លធ្វើឡើង​ អង្កេតថ្មីមួយស្តីពីសហគ្រាសដែ​ ធនាគារ​ ដោយ​ ពិភព​ ដែលមាន​ ប្រើប្រាស់កម្មករនិយោជិត​ តិច​ ជំនាញ​ ផលិតផល​ ជាង​ លោក​ បង្ហាញថា ​ ក្រុមហ៊ុនយ ៉ ច្រើនយ ​ ាង ​ ម្លាំងព ​ ល់ថា ក ​ លកម្ម​ េ ​ ដែលនាំចញ បទ ដោយ​ ្រ ស េ ​ ដល ធៀបប៉ណ ែ យកមកប្រៀប​ ុ ះ ោ្ណ ​ ទេ គ្មា ន ការ​ ដែ ល ​ គឺ ជា ​ ប ណ្តុះ បណ្តា ល គ្រ ប់ គ្រា ន់ ​ មួ យ ​ ឧ បសគ្គ ​ ក្នុ ង​ ក៏ត្រូវ ​ ប៉ុន្តែកម្ពុជា​ គេមើលឃើញ​ បាន​ បា ន​ ថា សម្រេច​ វឌ្ឍនភាព​ ចំណោម​ ឧបសគ្គធ ​ ំៗប ​ ី​ ​ នអត្រាខ និងមា ​ ប្រទេសផ ​ ្ពស់ជាង​ ​ ្សេង​ ​ ួចក តិចត ផលិតផល​ ​ ្នុងការ​ ដែលប្រើប្រាស់ជំនាញច្រើន​ ក្នុងរយៈ​ ក្នុងតំបន់ ទៀត​ លើកលែងត ​ ប ​ វ។ ែ​ ្រទេសឡា អង្កេតព ក្នុងការ​ ​ ី​ ​ ួយទសវត្សរ៍ក ពេលម ​ ន្លងមក ជាង​ ប្រទេសដ ​ ែលយកមកប្រៀប​ រ បស់ ​ ទស្ ស នៈ​ សេ ដ្ឋ កិ ច្ច ពិ ភ ពលោក​ នា យកប្រ តិ ប ត្តិ ក្នុ ង វេ ទិ កា ​ ​ ប្រទេសម ធៀបផងដែរ។ ​ ល ​ ៉ាឡេស៊ី ថៃ វៀតណាម និងស ្រី​ ង្ការ ក្រុមហ៊ុនជាច្រើនល ​ ើកឡើងថា ​ ែលគ ​ កម្លាំងពលកម្មដ ​ ្មានជំនាញ​ ប្រ សើ រ ​ មានភាព​ នៃ ​ ឡើ ង ​ ក ម្រិ ត អាំ ង តង់ ស៊ី តេ ​ ធ នធាន​ ម នុ ស្ ស​ ​ បសគ្គដ គឺជាឧ ំ​ ម្រាប់ការធ្វើអាជីវកម្ម។ ក្រុមហ៊ុនរា ​ ៏ធស ​ យការណ៍​ ​ន មធ្យម ៃ​ រនាំចេញរបស់ខ្លួន។ មានន័យថា ការ​ ​ កា ំ​ េញ​ នាច របស់​ ថា កង្វះជំនាញអាច​ ធឱ ​ ម្មករនិយោ​ ្វើ​ ្យក ​ នផលិតភា ជិតមា ទាប ​ ព​ ទាំ ង នេះ ​ ប្រ ទេ ស ​ ងា កទៅរក​ កំ ពុ ង ​ ផ លិ ត ផលដែ ល ​ ​ ប្រើ ប្រា ស់​ និងមានផល​ ប៉ះពាល់ម ​ ​ ជីវកម្ម ដោយសារ​ ​ ិនល្អដល់អា ែ​ រ​ តកា យឺត​ កាន់តែច្រើន និង​ ជំនាញ​ ្ទុ​ នធានមនុស្សកាន់តែល្អ​ (រូប មានពិនធ យ៉ាវ​ ក្នុងការ​ បង្កើតផ ​ ្មីៗ​ដែលជា​ ​ លិតផល​និងសេវាថ ​ រងារ​ បន្ទុកកា ​ បង់ក្លាដេស S15 និង S16)។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសកម្ពុជា និង ែ ន កាន់តច សមប ើ្រ ​ ្រា ក ់ ម្មករនិយោជិត​ ផស េ ៗទៀត​ ការ​ ្ង ំ ក​ លបា កងុ្ន ​ មានវឌ្ឍនភាពគួរឱ រូប S13 ៖ បើទោះជា​ ​ ្យកត់សម្គាល់ ប៉ុន្តែ​ ​ ែលសំបូរដោ រូប S14 ៖ ប្រទេសដ ​ យធនធានមនុស្ស​មាន​ អប់ររ លទ្ធផល​ ​ តែ​ ំ​បស់កម្ពុជានៅ ជាង ប្រទេសដ ទាប​ ​ ែលយក​ ឯកទេសល ​ ​ ើ ិស័យ​ វ ដែល​ នាំចេញ​ ធនធានមនុស្ស​ ប្រើប្រាស់​ ធៀប មកប្រៀប​ កាន់តែច្រើន ដុលនៅ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀន​ ​ ឆ្នាំ 2017 ្ ន៍ធ សន្ទសស ្ និងអា ​ នធានមនុសស ​ ង ំ តង់សត ី៊ ជ េ នា នកា ំ ញ​ នាច ៃ រ​ េ ឆ្ន​ ំ ញ ំា 2014 បឋមសិក�� មធ��មសិក��បឋមភូមិ 0.5 មធ��មសិក��ទុតិយភូមិ ឧត�មសិក�� 0.45 �ំងតង់សុី��ជំ�ញ���រ�ំ��ញ 140 0.4 �����សុី �� 120 0.35 100 0.3 អ���ចុះ���ះចូល�ៀនដុល �ៀត�ម 0.25 80 ��ីល���រ 0.2 60 កម��� 0.15 បង់����ស 40 0.1 20 0.05 0 0 �� �ស ម � � ុី �រ �ស � ត� កម �� �� �ីល ់� � � បង �ៀ សន�ស��ន៍ធន�នមនុស�� គណនារបស់អ្នកនិពន្ធដោ ប្រភព ៖ ការ​ ​ ីសន្និសីទ​ ​ យប្រើប្រាស់ទិន្នន័យព ប្រភព ៖ ការគណនា​ របស់អ្នកន ​ ិពន្ធដោ ប្រើប្រាសទ ​ យ​ ពី Penn World ់​ ិន្នន័យ​ ី​ ណិជ្ជកម្ម និងការ​ សហប្រជាជាតិស្តីពពា អភិវឌ្ឍ (UNCTAD)។ Table ចំណាត់ថ ​ ្នាកឧ ់​ ស្សាហកម្មស ​ ្តង់ដារ​ ​ ហរដ្ឋអា របស់ស ​ មេរិក​(SIC) និង ​ ម្រាបក សម្គាល់ ៖ ទិន្នន័យស ​ ធ្យមសិក្សាទ ់​ ម្រិតម ​ ុតិយភូមនៅ ិ​ ​ ប្រទេសក ​ ម្ពុជាគឺ​ ឆ្លុះបញ្ចាំង) UN Comtrade (ទិន្នន័យ​ ​ ្ន យ នៅឆ្នំា 2015 ទិនន ័ សមប ្រា ​ ប ់ ឋមសិកសានៅ​ ្ ​ បទ្រ ស េ ​ បង់កដ េ គឺនៅឆ្នំា 2018 ា្ល ស ​ ណ៌​ សម្គាល់ ៖ ចំណុចព ឱ្យកម្ពុជា រីឯចំណុចព ទឹកក្រូច​តំណាង​ ប្រផេះ​ ​ ណ៌​ ​ ម្រាប់ឧត្តមសិក្សានៅ និងទិន្នន័យស ​ ​ ​ ៃ​និងវ ប្រទេសថ ​ ៀតណាម​ គឺនៅឆ ​ ្នាំ​2016។ ឱ្យ​ប្រទេសដ តំណាង​ ធៀប រួមមាន បង់ក្លាដេស ស្រីលង្ការ ​ ែលយកមកប្រៀប​ ម៉ាឡេស៊ី ថៃ និងវៀតណាម។​ 49 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ​ បំពេញត ការ​ សេវា​ ​ ម្រូវការ​ ​ តិថិជន​ ការ​ របស់អ បាត់ប ​ ង់អា ​ ជីវកម្ម​ ម ់ ធ្យមសិក្សាទ បញ្ចប​ ិ​កបានប្រាក់ឈ្នួលបា ​ ុតិយភូមរ ​ ន​9 ភាគរយ​ ប្រជែង ទៅគូប្រកួត​ ការ​ និង​ បំពេញ​ លំបាកក្នុងការ​ ស្តង់ដារ​ ខ្ពសជា ់​ ង​ កម្មករនិយោជិតដ ​ ់​ ររៀនសូត​ ​ ែលបានបញ្ចបកា ្រ ែ 11 ត គុណភាព។ ​ របស់កម្ពុជា​ ជោគជ័យ​ ពឹងផ្អែកយ៉ាងខ ត្រូវ​ ​ ្លាំង​ លើ​ ាំ​ ការ​ ឆ្ន។ ់​ ហាវិទ្យាល័យ ឬ​ បញ្ចបម ​ ្ពស់ជាងនេះ ផ្តលផ កម្រិតខ ់​ ល​ របស់ខ សមត្ថភាព​ ​ ្នុងការ​ ​ ្លួនក បង្កើនធនធានមនុស្ស ​ ង្កើន​ និងប ចំណេញ​ បន្ថែមច ក្នុងមួយឆ្នាំនៃការ​ ​ ំនួន 14 ភាគរយ​ ។ ្រ រៀនសូត​ របស់ក ជំនាញ​ ​ ម្លាំងពលកម្ម។ កម្រិតជា​ ធៀបនឹង​ អន្តរជាតិ អត្រា​ មធ្យ​ ម​ ចំណេញ​ នៃផល​ ពី​ យង ​ មាន​ ា៉ ណាក៏ដោយ នៅតែ​ ​ ូ ការ​ តម្រវ ជនា ំ ញខ្ពស​ នៅ ់ ​ ុ កម្ពជា ថ្នាក់ឧត្តមសិក្សារ សិក្សា​ មួយឆ្នាំ គឺប្រហាក់ប្រហែលគ្នា​ ​យៈពេល​ បានបង្ហាញតាមរយៈ​ ដូច​ ខ្ពស់នៃផល​ អត្រា​ ចំណេញ​ ពីការ​ បញ្ចប់​ ​ ត្រាម នឹងអ នៅកម្ពុជា ត្រឹមកម្រិតប ​ ធ្យម​ ​ ្រមាណ​ 15 ភាគរយ ឧត្តមសិក្សា​(ធនាគារ​ មធ្យមសិក្សា និង​ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019c) ធនាគារ​ (​ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019c)។ ​ ត្រាផ និងអ ្ល ់ការងារ​ ​ ាស ខ្ពស់ (ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ 2017)។ បញ្ចប់​ នៅកម្ពុជា ការ​ សិក្សាទ មធ្យម​ ​ ុតិយភូមិ និងឧ ​ ត្តមសិក្សា ​  រ​ 5.​កា ប្រែប្រួល​ បច្ចេកវិទ្យា និងស ​ ង្វាក់ត ​ ម្លៃសកល​ ់​ ល​ ផ្តលផ តប​ រកបានប្រាក់ចំណូលកា ច្រើន​ ដូចជា លទ្ធភាព​ ​ ន់តែ​ ថ្ងៃអនាគត នៅ​ នឹងរ ច្រើន​ ធៀប​ ​ ៀនសូតម ​យៈពេលរ ។ ការ​ ្រ​ ួយឆ្នាំៗបន្ថែមទៀត​ បញ្ហា​ ចោទ​ ដ៏សំខាន់មួយ​ គឺ​ ក្នុងតំបន់​ នៃ ​ ផលប៉ះពាល់​ ប្រែ​ ការ​ សូត្រ ​ រៀន​ ់​ ធ្យមសិក្សា​ រយៈពេល​ 11 ឆ្នាំដំបូង​ (មុនបញ្ចបម ប្រួលប ​ ច្ចេកវិទ្យាក ​ ្នុងផ ​ លិតកម្ម របស់វា និងសារៈសំខាន់​ ​​ ចំពោះ​ ិ ភូម) ទុតយ ម ្រា ធ្យមនៃផ​ ិ មានអត​ ល​ចណ ំ ញ េ ​ តម តែ 1.3 ភាគរយ​ ឹ្រ ​ ​ វិថីទៅកាន់ការអភិវឌ្ឍ។ បច្ចេកវិទ្យាដ សង្វាក់តម្លៃសកល​ ជា​ ​ ែល​ ​យៈពេលម ប៉ុណ្ណោះ​ ក្នុងរ រៀនសូត។ ​ ួយឆ្នាំនៃការ​ ្រ​ នេះជា​ អត្រា​ ់​ ម្លាំងពលកម្មតិច ជាពិសេស​ ប្រើប្រាសក ​ រ​ ស្វ័យប្រវត្តិកម្ម និងកា ខ្លាំ ង ​ ទាប​ អ ត្រា ​ ជា ង​ ល​ ម ធ្ យ មនៃ ផ ​ ចំ ណេ ញ ​ ក្នុ ង ​ ប ណ្តា ​ ប្រ ទេ ស​ ផ្តលទា ព្រីនបែប 3D នឹង​ ​ កាស និង​ ់​ ំងឱ សម្រាប់​ បញ្ហាប្រឈម ​ ​ ៀត​ ដែលមានចំនួន 10.6 ភាគរយ​ ផ្សេងទ ាំ​ ម្រាប់​ ក្នុងមួយឆ្នស របស់បទ ការចូលរួម​ ្រ ស េ ​ នានា​ កង ា ត ុ្ន សង្វក ៃ កល​ ់ ម្លស អ ៃ នាគត​ នៅថ្ង​ សម្រាបម បឋមសិក្សា និង 7.2 ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ​ ់​ ធ្យមសិក្សា។​ រួមទាំងកម្ពុជាផង។ ្ រ​ ទីផសា ការងារហាក់ដច ូ ជា​ មន បាន​ ិ ​ ផល្ត ត ់ ម្ល​ ៃចន ល​ ើ្រ ​ ើជនា ំ ញ​ ដលែ ​ ចែកចាយ ដូចជា ប្រព័នឌ ទីមួយ បច្ចេកវិទ្យានៃការ​ ្ធ​ ីជីថល ក្នុងរយៈពេល ទទួលបាន​ ​ ៉ុន្មានឆ ​ ប ​ ាំដ ្ន ំបូងនេះ។ ប៉ុន្តែ​អ្នកដែលបាន​ ុ ​ កំពង ើ ឱកាស​ បង្កត សមប ្រា ស ់ ហគស ្រា ​ ធន តច ុ ​ ង​ ូ និ​ មធយ ្ ម ក្នង ុ ​ ​ ការ​ ​ ន​ រូប S15 ៖ ប្រទេស ដូចជា វៀតណាម​ដែលបា បង្កើន​ រូប S16 ៖ ​...ក៏បា ​ ន​ បង្កើនអា ​ ំងតង់ស៊ីតធនធានមនុ េ​ ​ ៃការ​ ស្សន ធនធានមនុស្ស​... ផង នាំចេញ​ ​ ដែរ ប្រែប្រួល​ ការ​ ​បស់​PWT, 1990-2014 សន្ទស្សន៍ធនធានមនុស្សរ អាំងតង់ស៊ីតេជំនាញ​ ក្នុងពាណិជ្ជកម្ម​ (ផលធៀប​ កម្មករ​ ជំនាញ-​ និយោជិត​គ្មាន​ នាំចេញរ ជំនាញ) នៃការ​ ​ ្រទេសម ​បស់ប ​ ួយ 3.5 បង់����ស កម��� ��ីល���រ 3 �����សុី �� �ៀត�ម 0.40 2.5 0.35 �រ�����លធន�នមនុស�� 0.30 �ំងតង់សុី��ជំ�ញ 2 0.25 1.5 0.20 1 0.15 0.10 0.5 0.05 0 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 � ស កម��� បង់�� � �ៀត�ម �� ��ីល���រ �����សុី របស់អ្នកនិពន្ធដោយប្រើប្រាសទ ប្រភព ៖ ការគណនា​ ​ ី​Penn World ់​ ិន្នន័យព ប្រភព ៖ ការគណនា​ របស់អ្នកនិពន្ធដោយប្រើប្រាសទ ់​ ិន្នន័យព ំ ​ ីចណា ត់ថ្នាក់​ Table (PWT)។ ​ ្តង់ដារ​ ឧស្សាហកម្មស របស់សហរដ្ឋអាមេរិក (SIC) និង UN Comtrade ​ ្លុះបញ្ចាំង) (ទិន្នន័យឆ ​។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 50 អត្ថបទផ្តោតពិសេស ៖ ការធ្វើទំនើបកម្មកម្ពុជាក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល ផលិតផល​ លក់​ ូ ង ទទា ំ ពិភពលោក ហើយអា ​ ច​ ផល អ ់ ត្ថបយោ ្ត ​ ្រ ជន៍​ កាន់ត​ មា ែ នសារៈសំខាន់​ សមប កា ់ រជំរញ ្រា ​ ចល ុ ការ​ ូ រួម​ ផក ខាង​ ែ្ន ​ ល​ើ ដល់កម្ពុជា។ ប៉ុន្តែនៅកម្ពុជា ​ ្រុមហ៊ុនដែល​ ចំណែកក មាន​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល។ នៃស ​ ប​ គេហទំព័រទា បណ្តា​ ជាង​ ប្រទេសដ ​ ែលយកមកប្រៀប​ ធៀប និង​ ហានិភ័យ​ ទីបី មាន​ ​ ច្ចេកវិទ្យាទាំងនេះអា ដែលប ធ្វើឲ្យផលិត​ ​ ច​ រូប S17)។ ថ្នាក់តំបន់ និងថ្នាក់សកល​(​ ​ ្យនៅ កម្មឱ ​ ​ជិតន ​ ឹងអ ​ ត់បន្ថយ​ ​ ្នកប្រើប្រាស់នៅផ្ទះ​ និងកា ​ ូល​ ធាតុច ស្វ័យ​ ទីពីរ ទោះជា​ ​ ិនមែនជា​ ប្រវត្តិកម្មម ការគំរាមកំហែងផ ​ ាល ្ទ ់​ កម្លាំងពលកម្មច្រើន​ ដែលនាំចូលដោយប្រើ​ ប្រទេសកំពុង​ ពី​ មួយចំនួនន ដល់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ការងារ​ ​ ្រូវ​ ​ ឹងត បាត់បង់​ ហើយ​ អភិវឌ្ឍន៍។ ​ ប៉ុន្តែ ​ កន្លងមក​ ភស្តុតាង​ បច្ចេកវិទ្យាទាំងនេះ​ បង្ហាញថា ​ ផ្សេងៗទៀត​ ការងារ​ បង្កើតឡើងជំនួស។ នឹងត្រូវ​ ឧទាហរណ៍​ កំ ពុ ង ​ ប ង្កើ ន ការ​ រួ ម ចំ ណែ ក ​ ត ម្លៃ ស កល​ រ បស់ ស ង្វា ក់ ​ កា រ​ ដ ល់ ​ សេវា​ លទ្ធភាពមាន​ សម្រាបស អនឡាញ​ ធនាគារ​ ់​ េវា​ ចល័ត​ ការ​ អភិវឌ្ឍ។ ស្វ័យ​ ប្រវត្តក ​ ន​ ិ​ ម្មបា ឱ្យប្រទេសនា ជំរុញ​ ​ ប្រើប្រាស់​ ​ នា​ ធ្វើដំណើរ​ និងស កក់ការ​ ​ េវា​ សាធារណៈ តាមរយៈ​ ​ ការគ្រប់គ្រង​ ផលិតដែលប មធ្យោបាយ​ ​ ំងក ​ ្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មតិច រួមទា ​ ្នុង​ បព តាម​ ័ អ ្រ ន ្ធ ឡ េ ច ិ ត្រន ូ ក បង្កផលប៉ះពាល់អវិជមា ិ ​ បាន​ ល​ ្ជ ន​ ក ើ ម្មករ​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ ប្រទេសកំពុងអ វា​ ប៉ុន្តែ​ ក៏បាន​ រួមចំណែកដ ​ ល់កា បង្កន ​ រ​ ើ ​ ដែលធ្វើ​ និយោជិត​ តាម​ ការងារ​ ទម្លាប់ ជំនាញ​ និងមាន​ កម្រិត​ ផលិតភាព និង​ ទហ ផ ំ លិតកម្ម ដែលជា​ ំ ​ បាន​ លទ្ធផល​ ើ ​ បង្កនតម្រូវ​ ​ ញ្ជី និងការងារ​ មធ្យម ដូចជា​ បេឡាករ​ និងអ្នកកាន់ប ជំនួយ​ ការ​ ការនាំចូលធា ​ តុច ​ ូលព ​ប ​ ងដែរ។​ តាម​ ី​ ្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ផ ។ គ្រឿង​ ការងារ​ ​ ំពុងជ ម៉ាស៊ីនក ​ ្យក ​ ំនួសឱ ផ្នែកធ ​ ិច្ចការ​ ឬ​ ​ ម្មតាន ​ ៃ​ មានស្វ័យប ពិត វិស័យដែល​ ​ ជា ​ ្រវត្តិកម្មបំផុតក ​ិស័យ​ ៏​ វ ​ ន​ ដែលមា ផលិត។ ការ​ ដំណើរការ​ ​ ច្ចេកវិទ្យាមា ប្រែប្រួលប ​ នន័យថា កម្មករ​ កំណើនលឿនបំផុត​ នៃ​ ការ​ ពីប្រទេស​ នាំចូល​ អភិវឌ្ឍន៍​ កំពុង​ ផង​ ​ សតវត្សរ៍ទី 21 ត្រូវ​ និយោជិតនៅ ​ កាន់តែច្រើន​ មានជំនាញ​ ជាង​ ដែរ (រូប S18)។ ការ​ ប្រែប្រួលប ហាក់ផ ​ ច្ចេកវិទ្យា​ ់​ ល​ ​ ្តលផ ល្អ ជា​ ុ ។ ការងារ​ ពីមន ែ ប កាន់តប ្រា ​ ើ្រ ស ់ ណ ច ំ ះ េ ដឹង និង​ បច្ចក ្ ​ េ វិទយាចន ។ ើ្រ ​ ផលអាក្រក់​ ដល់ពាណិជ្ជកម្ម និង​ ជាង​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ យ៉ាង​ ការផ្លស មាន​ ា ប ូ្ត ជាសកល​ ់ រ ចញេ ពី​ ការអនុវត្តការងារ​ តាម​ ​ ទម្លប ា ់ និង​ ​ ំណាក់កាលនេះ ហោចណាស់នៅដ ពិភពលោក (ធនាគារ​ ឆ្នាំ ដោើ យដៃ ទៅរក​ ធ្វ​ ការងារ​ ដែលមិនតាម​ ទម្លាប់ និងប ចំណេះ​ ​ ្រើ​ 2019a)។ ​ ្រើន។​ ចំណុចនេះអា ដឹងច ធឱ ​ ច​ ​ នធាន​ ្វើ​ ្យធ ​ ំនាញ មនុស្ស និងជ គ្រឹះស្ថាន​ខ្នាតតូច និង​ខ្នាតម រូប S17 ៖ នៅកម្ពុជា មាន​​ ម​ ​ ធ្យ​ ប្រើប្រាស់រ៉ូបូតក្នុងឧស្សាហកម្ម​ រូប S18 ៖ ការកើនឡើងនៃការ​ តិចតួចប៉ុណ្ណោះដ ​ ែល​មាន​ គេហទំព័រផ្ទាល់ខ្លួន នៅភាគខាងជើង បានជួយជំរុញការនាំចូលពីភាគខាងត្បូង 10 45 �គរយ�����ល�រ�ំចូល��ឿងប���ស់ 40 8 �គរយ��ុមហ៊ុន��ល�ន��ហទំព័រ 35 6 30 25 4 20 15 2 10 5 0 ល ត កម ើ-� ភ័ណ �ន�� ��ស � ផល ����ង �ីន វ�ស � យ �� ៀត ង កស ់ ់រ រុក � ិកម � រ� រ � �ិក ស �ើង ុីន ិក ន� �ឿង ីម ត ិង� ុ អប � � ិតផ �ៀ ល -� រក ំណ �ស � �ស � �ន នយ � តុគ � � ស ៈ� ិច� 0 � ទឹក � �� ង ន � ហ � �ឡ ៊ូ ន � ល � �� 6 3 ស ់ 1 6 5 15 �ឿង 01 01 01 01 01 មន � ំងអ � 20 -2 -2 � រ-2 �-2 ុី-2 � ក � ន ម- �� �ស � �ស ័យ ិ � � �ស ត� កម �� មន �� �ីល �� ់� យ � � � វស ័ ឧស��ហកម��មលំ�ប់��កំ�ើនស�័យ��វត�ិកម� បង �ៀ � របស់អ្នកនិពន្ធដោយប្រើប្រាសទ ប្រភព ៖ ការគណនា​ ​ កា ់​ ិន្នន័យព ី​ រអង្កេត​ ​បស់ធនាគារពិភពលោក។ សហគ្រាសរ ពិភពលោក 2019a។ ប្រភព ៖ ធនាគារ​ ​ ង្ហាញពីចំណែកគ សម្គាល់​៖ តួលេខនេះប ​ ្នុងកា ​ ្រឹះស្ថានក ​ ហគ្រាស​ ​ រអង្កេតស ​ នគេហទំព័រផ្ទាល់ខ្លួន។ ក្រុមហ៊ុនខ ដែលមា ​ ូច និងមធ្យម​ជាក្រុមហ៊ុនដែល​ ​ ្នាតត ​ ្រោម 100 នាក់។​ មាននិយោជិតក 51 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ្ឋ សេចក្តីសន្និដាន សេចក្តីសន្និដ្ឋាន បើទោះជា​ ​ ​ ន​ កម្ពុជាបា ចូលរួមគួរជា​ ទីកត់សម្គាលក ់​ ្នុងស ​ ង្វាកត ៃ​ កល​ ់​ ម្លស ​ ីអំឡុងពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1990 ក្តី​ ក៏​ ចាប់តាំងព ​ ្ថិតនៅទ្រឹងក្នុងរ កម្ពុជាស ប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។ ​យៈពេល​ ​ ្រទេសផ ​ ខុសពីប ​ ្សេងទៀត​ ក្នុងត ​ ំបន់ កម្ពុជាម ធព ​ ិនអាច​ ចេញ​ ្វើ​ ិពិធកម្ម​ ធ្វើទំនើប​ ពី ឬ​ វិស័យ​ កម្ម​ ស្បែកជើងបា សម្លៀកបំពាក់ និង​ ​ នឡើយ។ ដើម្បីឈានទៅការ​ ចូលរួមក ​ ្នុងដ ​ ំណាក់កាល​ ​ ន​ បន្ទាប់​ ចាំបាច់ត្រូវមា គោល​ បណ្តុំ​ ​ ួរមា នយោបាយកាន់តែប្រសើរខ្លាំងជាងនេះ ដែលគ ក្រោម។ ​ នចំណុចខាង​ ​ ង្រឹងក ទីមួយ ពង្រីក និងព ពាណិជ្ជកម្មឱ ​ ិច្ចព្រមព្រៀង​ ​ ណ្តបល ​ ្យគ្របដ ់​ ើស​ ពី​ បញ្ហាចូលទីផ្សារ និងកា អនុគ្រោះ​ ​ រ​ ​ ្រទេស។ ដល់ប ​ គួរផ្តោត​ លើ​ ការយកចិត្តទុកដាក់​ ការពារ​ ការពង្រឹងការអនុវត្តកិច្ចសន្យា​ការ​ កម្មសិទប ្ធិ​ ញ្ញា និងការពង្រឹងកា ​ រចេញ​ ្ណ​ ្នាកជា អាជ្ញាប័ណថ ការធ្វើ​ ់​ តិ និង​ ការ​ តេស្តសមត្ថភាព​ ដើម្បីធានា​ ​ ស្តងដា អនុលោមតាម​ អន្តរជាតិក ់ រ​ ​ ្នុងគោលបំណង​ សម្រួលដ ​ ល់ការ​ ​ ន់ត ចូលរួមកា ែ​ ្រើនក ​ ច ់​ ម្លៃ​ ​ ្នុងសង្វាកត សកល។ ​ បសគ្គពា ទីពីរ កាត់បន្ថយឧ ​ ណិជ្ជកម្ម និង​ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងទៅនឹងទីផ្សារផ្សេងៗ ​​ ដើម្បីពង្រីកទ ​ ំហំទីផ្សារ​ ក្នុងស្រុកដ ​បស់​ ​ ៏តូចរ កម្ពុជា ធាតុចល និង​មានលទ្ធភាពទទួលបាន​ ​ បា ូ ចា ា ផ ំ ច់សម្រប​ ់ លិតកម្ម។ ការកាត់បន្ថយ​ ំ ល ពន្ធនាច កល ូ ការ​ ែ ម្អ​ នត ិធ ី វ គ ី យ និង​ ិ ​ នតី វ ិធ ី ម​ ិ តា ពដ ែ ំ្រ ន លក ការ​ ់ រ​ ើ កម្ពសកា បក្រ ត ួ ប ​ ជ ែ លើ​ ្រ ង សវា ដក េ ​ ឹ ​ ជញ្ជន ូ និងភស្តភា កល ុ រ ការ​ អាជីវកម្ម និង​ ែ ម្អបរិយាកាស​ ការ​ ពងង ឹ្រ ​ រចនាសម្ពន ័ ​្ធ ព ក ំ ង់ផែ និង​ ្ច អាច​ អភិបាលកិច​ ចណា កាត់បន្ថយ​ ំ យលើ​ ការធ្វពា ​ ើ ណិជក ែ ​ ្ជ ម្មដល ពន ពាក់​ ័ ន ្ធ ង ឹ ​ ពល េ និង​ េ វលា មន ភាព​ ិ បក ្រា ដបជា ្រ ​ ៃ រធ្វ​ នកា ើ ណិជក ពា ្ជ ម្ម។ ​ ង្កើនកម្រិតអប់រំ និងជ ទីបី បន្តប ​ ម្លាំងពលកម្មនៅ ​ ំនាញរបស់ក ​ កម្ពុជា។ ដើម្បីពង្រឹងស ​ មត្ថភាព​ ក្នុងស្រុកស ់​ ំទកា ​ ម្រាបគា ធ្វើទំនើប​ ្រ​ រ​ ក្នុងសង្វាក់តម្លៃ កម្ពុជាគួរវិនិយោគ​ កម្ម​ ធនធាន​ លើ​ មនុស្ស។ មជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍ជំនាញ Penang នៅម៉ាឡេសុី គឺជាឧទាហរណ៍មួយ​ ​ ជ្ឈមណ្ឌលប នៃម ​ ែលផ្តោតល ​ ណ្តុះបណ្តាលដ ើ​ ស្សាហកម្ម​ ​ ឧ មាន​ ដែល​ តួនាទីយាង ៉ ស ​ ំខាន់ក គាំទដ ​ ្នុងការ​ ​ ៉ាឡេស៊ី​ ្រ​ ល់ម ធ្វើ​ ឱ្យ​ ទំនើបកម្ម​ អេឡិចត្រូនិក និង​ វិស័យ​ ក្នុង​ វិស្វកម្ម​ ់​ ម្លស សង្វាកត ៃ​ កល (ធនាគារពិភពលោក 2019a)។ អនុវត្តស ទីបួន ​ ្ច​ ីជីថល​ ​ េដ្ឋកិចឌ ដ ្រ ល់ក្រុមហ៊ុនក ដើម្បីគាំទ​ ​ ្នុង​ ការ​ ធ្វើ​ ​ ្នុងស សមាហរណកម្មក រយៈ​ ​ ង្វាក់តម្លៃសកល​ តាម​ ្ធ​ ីជីថល ប្រព័នឌ ​ ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាង​ និងភ ​ ្នុងសង្វាក់តម្លៃ។ អ្នកចូលរួមក បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 52 ឧបសម្ព័ន្ធ ១ ៖ រូបបន្ថែម ឧបសម្ព័ន្ធ ១ ៖  រូបបន្ថែម វិស័យ​ រូប A1 ៖  ដែលត្រូវការ​ ផ្សេងៗក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ ​ ែលមានកម្រិត​ កម្លាំងពលកម្មដ ខ្ពសស អប់រំ​ ់​ ម្រាប់ផលិតកម្ម​ កម្មករនិយោជិតជំនាញ-កម្មករនិយោជិត​គ្មានជំនាញ​ នៅកម្រិតវ ផលធៀប​ ដោយផ្អែកលើ​ ​ិស័យ​ ​ ណនី​ ទិន្នន័យគ របស់ស ជាតិ​​ ​ ហរដ្ឋអាមេរិក 0.6 ផល�ៀបក���ំងពលកម�ជំ�ញ-ក���ំងពលកម���នជំ�ញ 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 … ស ៀត ុីន �ន តុ ជ�ៈ ថ� ិកម � �ញ ក់ �ស � ៈ� យ ីមី- បំ� �� � �ស ើងវ កស � ឹកជ � ន� តុគ ិង� ���ង ហ ិង� �� ��ក �ឿង � �ើពី� � រដ រ� រ� �� � ើន � រន ល �� � រ� � ិងស � �ន�� និង � បរ � និង � ត- �ន ល � នី � ង� កម �� ័ណ ិតផ �ិស រក ល អគ � នភ ផល រុក ិតផ �យ ផល គណនា​ ប្រភព ៖ ការ​ ​ យប្រើប្រាសទ របស់អ្នកនិពន្ធដោ ​ ី US-SIC។ ់​ ិន្នន័យព សម្គាល់​៖ ជំនាញត្រូវបានដោះស្រាយដោយទទួលបានការអប់រំកម្រិតឧត្តមសិក្សា 53 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ឧបសម្ព័ន្ធ ២ ៖ សូចនាករសំខាន់ៗរបស់ប្រទេសកម្ពុជា សំខាន់ៗរបស់ប្រទេស​ ឧបសម្ព័ន្ធ ២ ៖ សូចនាករ​ កម្ពុជា​ 2016 2017 2018 2019p 2020f 2021f លទ្ធផល និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច​             ផសស ពិត (% ប្រែប្រួលពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ) 7.0  7.0  7.5  7.0  6.8  6.8  ក្នុងស្រុក​(% ប្រែប្រួលពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ) តម្រូវការ​ 9.9 7.8 8.7 11.7 12.5 9.0 ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ​(US$, ណូមីណល) 1,264.9 1,363.1 1,500.5 1,612.2 1,747.1 1,910.2 ផលិតផ​ លជាតិសរុបស ​ ម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ, វិធីសាស្រ្ត 1,140.0 1,230.0 1,380.0 ​ Atlas (US$ បច្ចុប្បន្ន) ​ ម្លៃ​ រូបិយវត្ថុ និងត ​ រណា តម្លៃសម្រាបអ អតិផ ់​ ្នកប្រើប្រាស់ (% ប្រចាំឆ្នាំរយៈពេល​ 3.4 2.3 4.1 2.1 3.1 3.0 មធ្យម​) រូបិយវត្ថុទូលាយ (% នៃ ផសស) 79.2 88.2 100.7 118.8 136.6 154.4 ​ ​ ឥណទានក្នុងស្រុកទៅ វិស័យឯកជន (​ % នៃ ផសស) 81.7 86.7 99.6 117.5 135.1 152.7 ​ ្តូរប្រាក់ណូមីណល​(រូបិយវត្ថក អត្រាប ​ល ុ​ ្នុងស្រុកធៀបនឹងដ ុ ្លារ​ 4,058.0 4,062.0 4,067.0 4,075.0 4,082.0 4,050.0 អាមេរិក) ​ ​ ្តូរប្រាក់ណូមីណល (2015=100) 1/ អត្រាប 100.6 100.5 99.8 100.7 101.1 102.9 ​ ្តូរប សន្ទស្សន៍អត្រាប ​ ្រាក់ពិត (2015=100) 101.4 100.4 99.5 101.6 105.1 107.0 ​ រ​ អត្រាកា ប្រាករ ់​យៈពេលខ្លី (%​ក្នុងមួយឆ្នាំ) 11.9 11.7 7.1 8.0 8.2 8.0 សារពើពន្ធ​             ចំណូល (% នៃ ផសស) 20.7 21.6 23.6 23.5 23.3 22.9 ចំណាយ (% នៃ ផសស) 22.1 23.6 24.3 24.2 28.2 27.4 ​ រពើពន្ធសរុប (% នៃ ផសស) សមតុល្យសា -1.4 -2.0 -0.7 -0.6 -4.9 -4.5 សមតុល្យសារពើពន្ធចម្បង (% នៃ ផសស) -1.0 -1.7 -0.3 -0.1 -4.4 -4.1 បំណុលរួមរបស់រដ្ឋាភិបាល (% នៃ ផសស) 29.1 30.3 30.6 30.0 30.1 31.1 ខាងក្រៅ​ គណនី​             នាំចេញ ទំនិញដ កំណើនការ​ ​ ឹកត្រឹមផែ 8.6 5.3 5.3 9.3 8.2 8.9 ណូមីណល គិតជា (​ ​ ុល្លារ ភាគរយ​ ​ ដ ប្រចាំឆ្នាំ) ​ រនាំចូល ទំនិញដ កំណើនកា ​ ល់អ្នកទិញ​ ​ ឹកដ 8.6 4.1 4.1 7.7 7.7 7.7 (ណូមីណល​គិតជា ​ល ​ ដ ុ ្លារ ភាគរយ​ ប្រចាំឆ្នាំ) ការនាំចេញទំនិញ (% នៃ​ផសស) 45.5 45.6 46.0 47.6 48.2 48.5 នាំចូលទំនិញ (% នៃ ផសស) ការ​ 56.9 56.1 55.1 58.5 60.9 60.6 សេវា សុទ្ធ (% នៃ ផសស) 7.0 7.1 7.4 8.7 8.9 9.4 ប្រាក់ចំណូល សុទ្ធ (% នៃ ផសស) -7.2 -7.2 -7.6 -7.6 -8.8 -9.2 សមតុល្យគ ​ ណនីចរន្ត (​ គិតជា ​ លា ​ នដុល្លារ​បច្ចុប្បន្ន) 2/ -2,312.5 -2,332.9 -2,289.2 -2,624.3 -3,665.6 -3,888.1 ​ ណនីចរន្ត (% នៃ ផសស) សមតុល្យគ -11.6 -10.6 -9.4 -9.8 -12.5 -12.0 វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​លំហូរស ការ​ ​ ុទ្ធ 2,395.3 2,663.5 3,071.7 3,149.9 3,494.9 3,717.0 (គិតជាលាន​ដុលរ ​ ្លា​ បច្ចុប្បន្ន) ទុនបម្រុងរ ​ូបិយវត្ថប ុ​ រទេស (​ គិតជា ​ លា ​ នដុល្លារ) 6,730.8 8,757.9 10,143.7 12,172.5 14,363.5 16,518.1 ​ ុកន (ខែរំពឹងទ ​ ៃការ​ នាំចូលទំនិញ និងសេវា) 4.7 5.4 5.3 5.6 5.6 5.5 សម្គាល់ ៖ ផសស ណូមីណល (គិតជាលានដុល្លា) 20,020.2 21,906.1 24,476.1 26,682.6 29,324.0 32,498.9 ិ​ូបិយវត្ថអ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា មូលនិធរ ​ ូចនាករ​ ុ​ ន្តរជាតិ និងស អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក​និងកា ​ រ​ ប៉ាន់ប្រមាណ និងការ​ ពិភពលោក​ ព្យាកររបស់បុគ្គលិកធនាគារ​ ។ f = ការទស្សន៍ទាយ សម្គាល់ ៖​ p = ការព្យាករ ឡើងថ្លៃ​ 1/កំណើន​= ការ​ ​ រ​ 2/ មិនរួមបញ្ចូលកា ទេ។​ ផ្ទេរ​   បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 54 ឯកសារយោង យោង ឯកសារ​ ា​ ែលមានឥទ្ធិពលលើ​ Fernandes, A.,H. L. Kee and D. Winkler. 2019. “កត្តដ ចូលរួមរបស់បណ្តប ការ​ ​ នា​ ា​ ្រទេសនា ក្នុង​ ” ឯកសារ​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ វគោលនយោបាយ ធនាគារ​ ស្រាវជ្រា​ ៊ី ពិភពលោក វ៉ាស៊ីនតោនឌីស។ វិស័យកម្មន្តសាល​និងជ Heath, R., and A. M.Mobarak. 2015. “កំណើន​ រស់នៅរបស់ស្រ្តីបង់ក្លាដេស” ​ ីវភាព​ ​ ទិន្នានុប្បវត្តិ​ សេដ្ឋកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍ 115 (July): 1-15។ ផាស Sturgeon, T., and E. Zylberberg. 2017. “ការ​ ​ ួនាទីរបស់វៀតណាម​ ្ល ់ប្តូរត ​ រគមនាគមន៍​ ក្នុងបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន និងសា ​ ” ក្នុង​Hollweg, C., T. Smith, and D. Taglioni (Eds.), ប្រទេស​ ក្នុងសង្វាក់តម្លៃសកល​ នៅ​ វៀតណាម​ ​ ំបែក​៖ ផ្លូវប ចូលរួមក្នុង​ ការ​ ​ ៃសង្វាក់តម្លស ជំនាន់ក្រោយន , វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី ៖ ក្រុមធនាគារ​ ៃ​ កល​ លោក។ ពិភព​ ពិភពលោក​2017. ការ​ ធនាគារ​ ប្រព័ន្ធសម្រាប់កម្ពុជា ៖ ការ​ វិភាគជា​ រក្សា​ បានកំណើនរ ​ឹងមាំដ ​ ើម្បផ ​ ្រយោជន៍ស ី​ ្តល់អត្ថប ​ ស់​ ​ ម្រាប់ទាំងអ ា​ ​វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី ៖ ក្រុមធនាគារពិភពលោក។ គ្ន។ អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិចនា ធនាគារពិភពលោក​ឆ្នាំ 2018. បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែ តុលា ឆ្នាំ 2018 ៖ ការ​ ​ េលថ្មីៗ និងទ ្ច​ ព ​ ស្សន​ វិស័យ។​វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី ៖ ក្រុមធនាគារពិភពលោក។ ឆាំ្ន 2020 ៖ ការធ្វពា ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ 2019a. របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក​ ​ ើម្បីការ​ ើ​ ណិជ្ជកម្មដ ​ ្នុងយុគសម័យ​ អភិវឌ្ឍក សង្វាក់តម្លៃសកល។ វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី ៖ ក្រុមធនាគារពិភពលោក។ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019b. ការ​ ធនាគារ​ ពិនិត្យឡើងវិញលើច ​ ំណាយ​ សាធារណៈនៅកម្ពុជា ៖ ការ​ បង្កើនប ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ។​ ​ ​ ្រសិទ្ធភាព​ វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី ៖ ក្រុមធនាគារពិភពលោក។ ពិភពលោក​ឆ្នាំ 2019c. ការងារថ្ងៃអនាគត​ ធនាគារ​ ផ្សារភ្ជាបន នៅកម្ពុជា ៖ ការ​ សេដ្ឋកិចនា ់​ ឹង​ ឌីស៊ី ៖ ក្រុម​ ្ច​ ថ្ងៃអនាគត។ វ៉ាស៊ីនតោន​ ធនាគារពិភពលោក។ ពិភពលោក ឆ្នាំ 2019e. បច្ចុប្បន្នភាព​ ធនាគារ​ ​ សេដ្ឋកិចអា ្ច​ ស៊ប ី​ ូព៌ា និងប ដោះស្រាយ​ ​ ៉ាស៊ីហ្វិក ខែ តុលា ឆ្នាំ​2019 ៖ ការ​ ហានិភ័យ​ ​ ំពុងក ដែលក ​ យជោគជ័យ។ វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី ៖ ក្រុមធនាគារពិភពលោក។ ​ ើនឡើងដោ 55 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ឯកសារយោងបន្ថែម រយោង​ ឯកសា​ បន្ថែម ្ន (2013-18) ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងន របាយការណ៍ប្រចាំឆាំ​ ​ េសាទ ្ន (2016-19) ធនាគារ​ របាយការណ៍ប្រចាំឆាំ​ ជាតិនៃកម្ពុជា​ ិ​ រ​ សមតុល្យនៃស្ថិតកា ជាតិនៃកម្ពុជា​ ទូទាត់​(2019) ធនាគារ​ ជាតិនៃកម្ពុជា​ របាយការណ៍ត្រួតពិនិត្យធនាគារ (2016-18) ធនាគារ​ ច្បាប់ស្តីពីថវិកា (2019) រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ ​ ្ថិតិ ក្រសួងផ ស្ថិតិគណនីជាតិកម្ពុជា​(2018) វិទ្យាស្ថានជាតិស ​ ែនការ​ ស្ថិតិទេសចរណ៍កម្ពុជា​(2017-18) ក្រសួងទេសចរណ៍ ្រ​ ្ថិតប ព្រឹត្តិប័តស ​ ិរញ្ញវត្ថុ ិ​ ំណុលសាធារណៈ លេខ 7 ខែ មីនា ឆ្នាំ 2019 ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច​និងហ អង្កេតស ការ​ ្ច​ ង្គមកម្ពុជា​(2004-17) វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ ក្រសួងផែនការ​ ​ េដ្ឋកិចស បុគ្គលិក អត្ថបទទី 4, IMF (2018) មូលនិធរ របាយការណ៍​ អ ុ ន្តរជាតិ​ ិ​ូបិយវត្ថ​ ្ឌ​ ៉ាក្រូសារពើពន្ធស ក្របខ័ណម ​ ាំ្ន 2020 ​ ម្រាប់ថវិកាឆ ្រ​ ្ថិតិរូបិយវត្ថុ​(2019) ធនាគារ​ ព្រឹត្តិប័តស ជាតិនៃកម្ពុជា​ ឆ្នាំ 2019 ក្រសួងក របាយការណ៍ប្រចាំ​ ្ខា​ ្រមាញ់ និងនេសាទ ​ សិកម្ម រុកប ​ េសចរណ៍​ របាយការណ៍ប្រចាំឆាំ្ន 2019 ក្រសួងទ ពិភពលោក​2019. “ការ​ ធនាគារ​ ហានិភ័យដែលកំពុងក ដោះស្រាយ​ ​ ើនឡើងដោ ​ យ​ ជោគជ័យ” បច្ចុប្បន្នភាព​ អា ្ច ស៊ីបព សេដ្ឋកិច​ ូ ៌ា និង​ ប៉ាស៊ីហ្វិក (ខែ តុលា), វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី ៖ ក្រុមធនាគារពិភពលោក បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ 56 ក្រុមធនាគារពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា អគារ Exchange Square ជាន់ទី 10 IBRD និងជាន់ទី 11 IFC ផ្លូវលេខ 51-61 និងផ្លូវលេខ 102-106 សង្កាត់វត្តភ្នំ ខ័ណ្ឌដូនពេញ ភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា វេបសាយ: www.worldbank.org/cambodia