SFG1451 REV saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministro saqarTvelos saavtomobilo gzebis departamenti gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis marTvis proeqtis gansaxorcieleblad oqtomberi 2015 sarCevi 1. mokle mimoxilva................................................................................................................................................................................................ 7 Sesavali .......................................................................................................................................................................................................................... 9 proeqtis istoria........................................................................................................................................................................................... 9 saproeqto samuSaoebis moculoba ..............................................................................................................................................11 proeqtis zemoqmedebis masStabi ....................................................................................................................................................11 proeqtis dainteresebuli mxareebi ........................................................................................................................................... 12 mowyvladoba ...................................................................................................................................................................................................... 12 genderuli gavlenebi da Semarbilebeli RonisZiebebi ....................................................................................... 13 proeqtis zemoqmedebis minimumamde dayvanis mizniT gatarebuli RonisZiebebi ........................ 14 proeqtiT gaTvaliwinebuli gzebis tipebi da maTi gamoyenebis masStabebi ................................. 15 samarTlebrivi CarCoebi ................................................................................................................................................................................. 17 saqarTvelos kanonmdebloba ............................................................................................................................................................ 17 eqspropriacia ................................................................................................................................................................................................ 18 legalizacia .................................................................................................................................................................................................. 19 msoflio bankis aranebayoflobiTi gansaxlebis politika ........................................................................ 19 saqarTvelos kanonmdeblobisa da msoflio bankis aranebayoflobiTi gansaxlebis politikis (OP4.12) Sedareba ............................................................................................................................................................ 21 socialur-ekonomikuri profili ........................................................................................................................................................... 25 sakompensacio politikis miznebi .......................................................................................................................................................... 27 sakompensacio politika ....................................................................................................... Error! Bookmark not defined. sakompensacio uflebamosilebis saboloo vadis gansazRvra ...................................................................27 sakompensacio uflebamosilebis kriteriumebi ............................................................................................................ 28 sakompensacio uflebebi ..................................................................................................................................................................... 30 damatebiTi sareabilitacio RonisZiebebi O .................................................................................................................... 34 treningebi da sxva daxmareba .......................................................................................................................................................... 35 oficialuri gadasaxadebi da dabegvra ............................................................................................................................... 35 cxrili 2 sakompensacio uflebebis matrica ................................................................................................................. 35 gansaxlebis samoqmedo gegmis momzadebisa da ganxorcielebis strategia .................................................. 43 gsg miznebi .......................................................................................................................................................................................................... 43 darCenili miwis aTvisebasTan dakavSirebuli midgoma ......................................................................................49 eqspropriacia da dakanoneba ........................................................................................................................................................... 50 Sefasebis meTodologia................................................................................................................................................................................. 50 Sefasebi principebi.................................................................................................................................................................................... 50 2 zogadi mimoxilva ........................................................................................................................................................................................ 51 proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli miwa ...................................................................................................................51 gayidvebis Sedarebis midgoma ......................................................................................................................................................... 52 Semosavlis kapitalizaciis midgoma ....................................................................................................................................... 53 Rirebulebaze dafuZnebuli midgoma....................................................................................................................................... 53 pzqm nagebobebi ............................................................................................................................................................................................. 53 pzqm wliuri mosavali ......................................................................................................................................................................... 55 pzqm mravalwlovani nargavebi .................................................................................................................................................... 55 miwis gamoyenebis/sakuTrebis SezRudva, servitutis ufleba .................................................................... 57 sajaro konsultaciebi, maTSi monawileoba da dokumentebis gasajaroeba .................................................. 57 zogadi mimoxilva ........................................................................................................................................................................................ 57 sajaro informaciisa da konsultaciis miznebi ....................................................................................................... 58 konsultaciebi gansaxlebis samoqmedo gegmis momzadebisa da ganxorcielebis dros ... 58 sajaro sainformacio bukleti ..................................................................................................................................................... 59 gansaxlebis politikis CarCo–dokumentis gasajaroeba ....................................................................................60 saCivrebis ganxilvis meqanizmi ................................................................................................................................................................ 60 saorganizacio struqtura .......................................................................................................................................................................... 65 zogadi mimoxilva ........................................................................................................................................................................................ 65 saavtomobilo gzebis departamenti ......................................................................................................................................... 65 konsultantebi ................................................................................................................................................................................................66 adgilobrivi TviTmmarTvelobebi ...............................................................................................................................................67 sxva saagentoebi da uwyebebi ........................................................................................................................................................... 68 monitoringi da Sefaseba .............................................................................................................................................................................. 73 Sida monitoringi ......................................................................................................................................................................................... 73 gare monitoringi .........................................................................................................................................................................................74 SesaZleblobaTa gaumjobeseba da treningebi gsg–is ganxorcielebaSi ..........................................76 gsg ganxorcielebis grafiki ...........................................................................................................................................................77 gsg–is gansaxorcielebeli biujeti ................................................................................................................................................... 78 danarTebi ..................................................................................................................................................................................................................... 80 danarTi 1: miwebis aTvisebisa da gansaxlebis zemoqmedebis reziume - nimuSi .......................... 80 3 ტერმინების განმარტება ბენეფიციარი საზოგადოება: ყველა პირი და ოჯახი, რომელიც იმყოფება სახელმწიფოს საკუთრებაში მყოფ ან კერძოდ შეძენილი ქონების ფარგლებში, რომელიც ეძებს სარგებელს და ნებაყოფლობით აქვს სურვილი იყოს პროექტის მონაწილე, წარმოდგენილია საზოგადოების გაერთიანებით აღიარებული ადგილობრივი მაცხოვრებლების და ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ და იურიდიულად არის დარეგისტრირებული სათანადო დაწესებულებაში. კომპენსაცია: შეძენილი აქტივებისათვის გადახდილი თანხა ან რაიმე სხვა ფასეულობა. უფლებამოსილება: ზომების ჩამონათვალი, რომელიც შეიცავს კომპენსაციას, შემოსავლების შენარჩუნებას, დახმარებას გადაადგილების პროცესში, შემოსავლის ჩანაცვლებას და ადგილმდებარეობის შეცვლას, რომელიც გავლენის ქვეშ მოხვედრილ ადამიანებს ეხება მათი დანაკარგების ხასიათიდან ეკონომიკური და სოციალური ბაზის აღდგენის მიზნით. გაუმჯობესება: პიროვნების, სახლის მესაკუთრის, დაწესებულების ან ორგანიზაციის მიერ აშენებული ნაგებობები (საცხოვრებელი ერთეული, ღობე, ანგარი, ფრინველების ან ცხოველების ბაკი, კომუნალური საშუალებები, მაღაზიები, სათავსოები და ა.შ.), მოსავალი/დარგული მცენარეები. მიწის შესყიდვა: პროცესი, სადაც სახელმწიფო სააგენტო სათანადო ანაზღაურების სანაცვლოდ აიძულებს მიწის მესაკუთრე პიროვნებას დაუთმოს მის კუთვნილებაში მყოფი მიწის ნაკვეთი ან მისი ნაწილი სახელმწიფო სააგენტოს საზოგადოებრივი ინტერესების გამო. ზემოქმედების ქვეშ მყოფი პირები (AP): პირები, რომლებიც პროექტთან დაკავშირებული ზემოქმედების ქვეშ იმყოფებიან. ზემოქმედების ქვეშ მყოფი ოჯახი (AH): ერთ ჭერქვეშ მცხოვრები ოჯახის ყველა პირი, რომელიც ერთ ეკონომიკურ ერთეულს წარმოადგენს და ზარალდება პროექტის უარყოფითი გავლენის შედეგად. ის შესაძლოა ერთი ოჯახისგან ან ოჯახების ჯგუფისაგან შედგებოდეს. რეაბილიტაცია: საკომპენსაციო ზომები, რომლებიც არანებაყოფლობითი განსახლების პოლიტიკის ჩარჩოების ფარგლებშია განხორციელებული, გარდა შესყიდული აქტივების ჩანაცვლებითი ღირებულების ფულადი ანაზღაურებისა. ადგილმონაცვლეობა: AP/AH-ს ფიზიკური ადგილის შეცვლა პროექტის დაწყებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილიდან. ჩანაცვლებითი ღირებულება: ფასი, რომელიც დადგენილია როგორც სამართლიანი კომპენსაცია მიწის პოტენციალისა და მდებარეობის გათვალისწინებით. შენობა-ნაგებობათა ჩანაცვლებითი ღირებულება და სამშენებლო მიწის, მოსავლის, ხეების და სხვა ერთეულების საბაზრო ფასი (სამშენებლო მასალების და მუშახელის მოქმედი სამართლიანი საბაზრო ფასი, ცვეთის ან სხვა გამოქვითვებისა და გამოყენებადი დარჩენილი სამშენებლო მასალის ღირებულების გამოკლების გარეშე). განსახლება: ყველა ზომა, რომელიც მიღებულია პროექტის AP-ს საკუთრებაზე და/ან ცხოვრების წესზე უარყოფითი გავლენის შესარბილებლად, კომპენსაციის, გადაადგილების (სადაც საჭიროა) და დაზიანებული/დანგრეული ინფრასტრუქტურის და დანადგარების რეაბილიტაციის ჩათვლით. საკრებულო: ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანო. ადგილობრივი თვითმმართველობის შუა რგოლი შედგება 67 რაიონისა და საქართველოს ექვსი ქალაქისაგან: თბილისი, ქუთაისი, რუსთავი, ფოთი, ბათუმი და სოხუმი. წარმომადგენლობითი ორგანო რაიონის დონეზე არის რაიონის ადგილობრივი საბჭოები (რაიონის საკრებულო), ხოლო აღმასრულებელი ორგანო არის რაიონის გამგეობა (გამგებელი). თვითმმართველი ორგანოები შედგება დასახლებებისგან (თვითმმართველი ორგანოს ქალაქები) ან ჯგუფური დასახლებებისგან (მუნიციპალიტეტები). დასახლებები შეიძლება იყოს სოფლები, პატარა ქალაქები (მინიმუმ 3,000 4 მოსახლე) და ქალაქები (მინიმუმ 5,000 მოსახლე). შესაბამისად ადგილობრივი საბჭო (საკრებულო) არის წარმომადგენლობითი და აღმასრულებელი თვითმმართველობის წარმომადგენელი, ხოლო მუნიციპალურ დონეზე გამგებელი. თვითმმართველობის აღმასრულებელი პასუხისმგებლობები მოიცავს მიწის გამოყენებისა და ტერიტორიული დაგეგმარების, ზონირების. მშენებლობის ნებართვის და ზედამხედველობის, საყოფაცხოვრებო და კომუნალური ინფრასტრუქტურის განვითარებას. მძაფრი ზემოქმედება: ზემოქმედების ქვეშ მყოფი შინამეურნეობები( არაფორმალური დასახლებების ჩათვლით), რომლებიც კარგავენ პროექტის მიზნებისათვის ზემოქმედებული მიწიდან შემოსავლის 10%- ზე მეტს. მოწყვლადი ჯგუფები: -მოსახლეობის ის ფენა, რომელიც თავისი ეთნიკური, სქესობრივი, ასაკობრივი, ფიზიკური ან მენტალური, სოციალური სტატუსის და ეკონომიკური მდგომარეობის განსხვავებულობის გამო, უფრო მძაფრად განიცდის განსახლების ზეგავლენას და თავისი მოწყვლადობიდან გამომდინარე საჭიროებს განსახლებისას განსაკუთრებულ დახმარებას და შესაბამის დამატებით დადებით ზემოქმედებას პროექტის განხორციელებიდან. ლეგიტიმური მფლობელები: ზემოქმედებული პირები, რომლებსაც გააჩნიათ თავისი საკუთრების დამადასტურებელი დოკუმენტები და არიან დარეგისტრიგებულნი როგორც მესაკუთრეები საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში. 5 აბრივიატურები ACS – შესყიდვისა და კომპენსირების პროგრამა CSC – მშენებლობის ზედამხედველობის კონსულტანტი AH – ზემოქმედების ქვეშ მყოფი ოჯახი AP – ზემოქმედების ქვეშ მყოფი პირი CBO – ადგილობრივი სათემო ორგანიზაცია DMS – დეტალური აზომვითი სამუშაოები GSE – საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა GoG – საქართველოს მთავრობა GRC – საჩივრების განხილვისა და დაკმაყოფილების კომისია IA – პროგრამის განმახორციელებელი უწყება IFI - საერთაშორისო საფინანსო დაწესებულება IP – მკვიდრი მოსახლეობა EMA – გარე მონიტორინგის ორგანო km – კილომეტრი LAR – მიწის შესყიდვა და განსახლება LARC – მიწის შესყიდვისა და განსახლების კომისია LARF – მიწის შესყიდვისა და განსახლების ჩარჩო დოკუმენტი RAP – განსახლების სამოქმედო გეგმა M&E – მონიტორინგი და შეფასება MFF – მრავალტრანშიანი ფინანსური ინსტრუმენტი MOF – ფინანსთა სამინისტრო MPR – პროექტის ყოველთვიური ანგარიში MRDI – რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო NAPR – საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო NGO – არასამთავრობო ორგანიზაცია OHL _ საჰაერო ელექტროგადამცემი ხაზი PAP _ პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მყოფი პირები PEMI – მნიშვნელოვანი ზემოქმედების ქვეშ მყოფი პირები PFR – პერიოდული ფინანსური ანგარიში PPR – პროექტის მიმდინარე ანგარიში PPTA – პროექტის მოსამზადებელი ტექნიკური დახმარება PRRC – საკუთრების უფლების აღიარების კომისია R&R – განსახლება და რეაბილიტაცია RMT – განსახლების მმართველი ჯგუფი RoW – გასხვისების ზოლი SSC _ სოციალური გარანტიების კონსულტანტი SES – სოციო-ეკონომიკური კვლევა SPS – გარანტიის პრინციპების დეკლარაცია WB - მსოფლიო ბანკი 6 1. mokle mimoxilva aRniSnuli gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti momzadebulia Sidasaxelmwifoebrivi gzebis seqtorisaTvis (SRS) saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros saxelmwifo saqveuwyebo dawesebuleba - saqarTvelos saavtomobilo gzebis departamentis (sgd) mier da msoflio bankis mxardaWeriT. Sidasaxelmwifoebrivi gzebis seqtoris gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti saWiroebs msoflio bankisa da saqarTvelos mTavrobis mxridan ganxilvas da damtkicebas. Sidasaxelmwifoebrivi gzebis seqtoris gansaxlebis politikis CarCo- dokumenti SemuSavda msoflio bankis mier nawilobriv dafinansebuli Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis marTvis proeqtis (SRAMP) momzadebisas. Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis marTvis proeqtis (SRAMP) mizania xeli Seuwyos mTavrobis xuTwliani programis ganxorcielebas qveynis Sidasaxelmwifroebrivi gzebis aqtivebis programul doneze dagegmvis, biujetis Sedgenis, kontraqtebis gacemisa da monitoringis sistemis kuTxiT. mimdinare xuTwliani programa gaTvlilia da moicavs Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis mTlian qsels da miznad isaxavs daaxloebiT 970km Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzebis reabilitacias da gaumjobesebas. ZiriTadi dafinanseba modis saqarTvelos mTavrobis biujetidan, mciredi (10 procenti) wvlili iqneba bankebis sesxebidan -40 milioni aSS dolaris odenobiT xuTi wlis vadiT. proeqti daafinansebs arsebuli horizontaluri mimarTulebis farglebSi winaswar gamovlenili gzebis reabilitacias da movla-Senaxvas. Sidasaxelmwifoebrivi gzebis seqtoris (SRS) gansaxlebis politikis CarCo- dokumenti efuZneba sagzao seqtoris sxva proeqtebidan miRebul gamocdilebas miwis Sesyidvisa da aranebayoflobiTi gansaxlebis gamocdilebis kuTxiT, maT Soris aris msoflio bankis mier saqarTveloSi dafinansebuli proeqtebi, rogoricaa: aRmosavleT-dasavleT Cqarosnuli avtomagistralis koridoris gaumjobesebis proeqti (EWHIP)1da mesame Sidasaxelmwifoebrivi da adgilobrivi gzebis proeqti2. aqedan gamomdinare, winamdebare gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti iqneba saxelmZRvanelo dokumenti msoflio bankis Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis marTvis proeqtis farglebSi SemoTavazebuli TiToeuli sagzao monakveTis reabilitaciisaTvis gansaxlebis samoqmedo gegmebis (gsg) SemuSavebisas. 1ixileT EWHIP (aprili 2015) gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti: http://documents.worldbank.org/curated/en/2015/05/24495632/georgia-east-west-highway-corridor-improvement- project-resettlement-policy-framework 2ixileT EWHIP III (marti 2014) http://www.georoad.ge/uploads/files/SLRP%20III%20RPF51.pdf 7 winamdebaregansaxlebis politikis CarCo-dokumentSi gaTvaliswinebulia msoflio bankisOP 4.12 aranebayoflobiTi gansaxlebis politika da saqarTveloSi moqmedi kanonmdebloba. CarCo-dokumenti gvTavazobs saxelmZRvanelos, Tu rogor unda momzaddes da ganxorcieldes gsg-ebi, rogor daisaxos proeqtis miznebi da proeqtis ganxorcielebis grafiki, rogor ganxorcieldes mosaxleobis aRwera da socialur-ekonomikuri kvleva, proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli aqtivebis aRwera, proeqtis zemoqmdebis qveS moqceuli mosaxleobisaTvis samarTlianobis kriteriumebi, rogor ganisazRvros kompensaciaze uflebamosilebis gansazRvris saboloo vada (TariRi), samarTlebrivi CarCoebi da institucionaluri CarTuloba, aRwers Sefasebis meTodologias da midgomas, Tu rogor ganisazRvros TiToeuli tipis asanazRaurebeli zaralis erTeulis fasi, adgens sakompensacio uflebebs, sakonsultacio procedurebs da masSi CarTulobas, saCivrebis ganxilvis meqanizms, romelic gamoyenebuli iqneba pzq moqceuli mosaxleobisaTvis proeqtis farglebSi miyenebuli zaralis sakompensaciod da maTi cxovrebis donisa da saarsebo wyaros aRsadgenad. dokumetSi xazgasmulia gansaxlebis principebi da procedurebi, raTa gamovlindes gansaxlebis saWiroebebi; saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros saxelmwifo saqveuwyebo dawesebuleba - saqarTvelos saavtomobilo gzebis departamentma, ganmaxorcielebelma organom, miiRo da mTavrobis Sesabamisi kanonisa da normebis da msoflio bankis aranebayoflobiTi gansaxlebis politikis OP 4.12 Sesabamisad axorcielebs miwebis Sesyidvis procedurebs da aranebayoflobiT gansaxlebas. winamdebare gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti aris saxelmZRvalo gansaxlebis samoqmdo gegmebis mosamzadeblad da gansaxorcieleblad da moiTxovs, rom naTlad iyos gansazRvruli principebi da midgomebi, romelic gamoyenebuli iqneba gzebis reabilitaciis proeqtebSi saqarTvelos kanonmdeblobis, msoflio bankis usafrTxoebis politikis, aranebayoflobiTi gansaxlebis politikis da saerTaSoriso gamocdilebis Sesabamisad. Sidasaxelmwifoebrivi gzebis seqtoris gansaxlebis politikis CarCo- dokumenti aitvirTa sgd da msoflio bankis veb gverdebze; dokumenti xelmisawvdomia eleqtronul da beWdur formatSi proeqtiT dainteresebuli mxareebisaTvis, romlebic CarTulebi arian SRSAMPproeqtSi momdevno xuTi wlis manZilze. winamdebare gansaxlebis CarCo-dokumentis ZiriTadi mizania daexmaros sgd- s gansaxlebis samoqmedo gegmebis momzadebis etapze ekonomiuri da/an fizikuri adgilmonacvleobis potenciuri zemoqmedebis tipis, xasiaTisa da moculobis dadgenaSi da uzrunvelyos adeqvaturi RonisZiebebi am zemoqmedebebis aRmosafxvrelad, raTa pzqm mosaxleoba:  pzqm mosaxleoba informirebuli iyos sakuTari uflebebisa da arCevanis Sesaxeb gansaxlebasTan mimarTebaSi; 8  pzqm mosaxleoba CarTuli iyos konsultaciebis procesSi da mieces monawileobis miRebis SesaZlebloba teqnikurad da ekonomikurad ganxorcielebadi alternativebis SerCevaSi; da  konkretuli proeqtebis ganxorcielebis procesSi, droulad da efeqturad moxdes proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli pirebisaTvis miwis, aqtivebis da/an saarsebo wyarosTan wvdomis dakargviT gamowveuli zianis sruli aRdgeniTi RirebulebiT3 kompensacia. Sesavali proeqtis istoria saqarTvelos mTavroba msoflio bankis mxardaWeriT axorcielebs Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis marTvis proeqts (SRAMP). am proeqtis mizania daexmaros mTavrobas xuTwliani gegmis ganxorcielebaSi Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis (2016-2020) gaumjobesebisa da SenarCunebis mxriv da gaaZlieros qveynis sistema Sidasaxelmwifroebrivi gzebis aqtivebis programul doneze dagegmarebis, biujetis Sedgenis, kontraqtebis gacemisa da monitoringis sistemis kuTxiT.xuTwliani programa moicavs Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis mTlian qsels da miznad isaxavs daaxloebiT 970km Sidasaxelmwifoebrivi gzis reabilitacias da gaumjobesebas. ZiriTadi dafinanseba modis saqarTvelos mTavrobis biujetidan, mciredi (10 procenti) wvlili iqneba bankebis sesxebidan 50 milioni aSS dolaris odenobiT xuTi wlis vadiT. proeqti daafinansebs arsebuli horizontaluri mimarTulebis farglebSi winaswar gamovlenili gzebis reabilitacias da movla-Senaxvas. sgd gegmavs Sidasaxelmwifoebrivi gzebis aqtivebis reabilitacias da movla-Senaxvas saxelmwifo biujetis saxsrebiT, msoflio bankis, evropis sainvesticio bankis, aziis ganviTarebis bankis, iaponiis saerTaSoriso TanamSromlobis saagentos da sxva dafinansebiT. gzebis saWiroeba ufro maRalia vidre arsebuli resursebi. amitom mniSvnelovania arsebuli resursebis efeqturi da optimaluri gamoyeneba, rac moiTxovs Sesaferis mdgrad strategias mimdinare da dagegmili saavtomobilo gzebis standartebs Soris arsebuli xarvezebiis aRmosafxvrelad. aRniSnuli Tavis mxriv moiTxovs dagegmvis Tanamedrove da srulyofil midgomebs, sadac gaTvaliswinebuli iqneba: 3 aRdgeniTi Rirebulebis gansazRvreba ixileT terminTa ganmartebaSi. 9  saavtomobilo gzebis qselis ganviTarebis politikuri miznebi da amocanebi  sagzao danaxarjebidan miRebuli sargebelis optimizacia. sagzao danaxarjebis Rirebulebis da sargebelis analizi ZiriTadi winapirobaa dagegmili sagzao samuSaoebis dasasabuTeblad.is gamoiyeneba rogorc mniSvnelovani indikatori sareabilitacio monakveTebis prioritetulobis gansazRvrisas. meores mxriv danaxarjebisa da sargeblis Tanafardoba, ar iTvaliswinebs gadawyvetilebis mimRebi pirebis mier winaswar gansazRvrul miznebsa da amocanebs qveynis saavtomobilo gzebis qselis ganviTarebasTan mimarTebaSi. saqarTvelos saavtomobilo gzebis departamentis xuTwliani programa iTvaliswinebsyovelwliurad daaxloebiT 200km Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzis reabilitacias da mTliani Sidasaxelmwifoebrivi gzebis qselis movla-Senaxvas 2016-2020 wlebis ganmavlobaSi.Sidasaxelmwifoebrivi gzebis prioritetulobis gansazRvrisas gamoiyeneba Semdegi ara-ekonomikuri maCveneblebi:  strategiuli mniSvneloba – mobilurobis TvalsazrisiT, regionebis urTierTdamakavSirebeli gzebi, saerTaSoriso gzebi an gzebi, romlebic warmoadgens alternatiul damakavSirebel gzas mTavar saerTaSoriso gzebTan;  socialuri mniSvneloba – yvela sezonze datvirTuli saavtomobilo gzidan 5 km-Si mcxovrebi mosaxloebis raodenobis mixedviT;  siRaribe – warmodgenilia mosaxleobis procentulobiT, romelic iRebs mTavrobisgan finansur daxmarebas;  turizmi – regionSi vizitorebis wliuri raodenoba da regionSi konkretuli sagzao monakveTebis saSualebiT RirSesaniSnaobebis damTvalierebelTa raodenoba;  sasicocxlo mniSvnelobis gza - sasicocxlo mniSvnelobis gza warmoadgens satransporto qsels, romelsac ar aqvs alternativa, an rodesac arsebuli alternativa iwvevs droisa da danaxarjebis zrdas; rodesac arsebuli gzis xarisxis, saimedobis an xelmisawvdomobis Semcireba savaraudod mniSvnelovan socialur da ekonomikur zegavlenas moaxdens proeqtis zemoqmedebis qveS moqceul mosaxleobaze. msoflio banki agrZelebs saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros saavtomobilo gzebis departamentis mxardaWeras xuTwliani gegmis ganxorcielebis TanadafinansebiT da uzruvelyofs departamentisaTvis teqnikuri daxmarebas, raTa saxelmwifo doneze SesaZlebeli gaxdes Sidasaxelmwifoebrivi gzebis qselis ukeTesad programireba, dagegmareba, biujetis SemuSaveba, marTva da monitoringi. daxmareba moicavs inovaciuri kontraqtis meTodebis danergvas; kerZod, 10 gzebis reabilitaciis Sedegze-dafuZnebuli da Sesrulebaze-dafuZnebuli kontraqtebi da gzebis mSenebloba-proeqtirebis proeqtebi sagzao usafrTxoebis samoqmedo gegmis ganxorcieleba, sagzao aqtivebis marTvis sistemebis gaumjobeseba, xuTwliani programis farglebSi dasaxuli miznebis miRwevis angariSgeba/monitoringi. saproeqto samuSaoebis moculoba winamdebare CarCo-dokumenti vrceldeba xuTwliani programiT gaTvaliswinebul, mTel, Sidasaxelmwifoebrivi gzebis qselze, maT Soris aris saqarTvelos sxvadasxva regionSi dagegmili sareabilitacio 970 km Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gza, im SemTxvevaSic ki, rodesac banki uzrunvelyofs dafinansebis mxolod 10%-s xuTwliani programis gansaxorcieleblad. msoflio bankis mier dafinansebuli SRSAMMMP proeqtis farglebSi reabilitaciisaTvis monakveTebis SerCeva jer ar aris dasrulebuli. sagzao monakveTebis SerCeva moxdeba mogvianebiT specialurad SemuSavebuli procedurebis gziT. proeqtis zemoqmedebis faqtiuri masStabi, miwebis aTvisebis kuTxiT, Sidasaxelmwifoebrivi gzebis reabilitaciis SemTxvevaSi mniSvnelovnad mcirea sxva proeqtebTan, maT Soris Cqarosnuli avtobanebisa da Cqarosnuli avtomagistralebis4 mSeneblobis proeqtebTan SedarebiT. amitom, sgd-s da msoflio bankis ormxrivi xelSekrulebis farglebSi, miRebuli iqna gadawvetileba gansaxlebis politikis CarCo-dokumentis SemuSavebaze, romelic iqneba ZiriTadi dokumenti. dokumenti momzaddeba, sajaro gaxdeba da saboloo varianti SeTanxmdeba saqarTvelos mTavrobasTan da msoflio bankTan. Semdeg TiToeuli SerCeuli Sidasaxelmwifoebrivi gzis monakveTisTvis unda momzaddes gsg aRniSnuli gansaxlebis politikis CarCo-dokumentis safuZvelze. proeqtis zemoqmedebis masStabi xuTwliani programa ar Semoifargleba romelime konkretuli regioniT, aramed vrceldeba qveynis yvela regionze, sadac xuTwliani programis farglebSi ganxorcieldeba mTliani 970 km Sidasaxelmwifoebrivi gzebis qselis movla-Senaxva da reabilitacia da/an perioduli SekeTeba. SRAMP 4ganTvisebis zolis daaxloebiTi sigane da avtomagitralis SemTxvevaSi miwis dakavebis faqtiuri sazRvrebi, maT Soris gamyofi zoli 50-70 m., maSin roca Sidasaxelmwifoebrivi gzebi ar iTvaliswinebs ganTvisebis zolis an miwis dakavebis sazRvrebis msgavs gaganierebas. IV kategoriis Sidasaxelmwifoebrivi gzis III an II kategoriad gaumjobeseba saWiroebs 15-25 m siganes III kategoriis gzisTvis; centraluri xazidan 25-35 metrs II kategoriis gzisTvis. 11 proeqtis farglebSi finansdeba daaxloebiT 330km Sidasaxelmwifoebrivi gzis reabilitacia, perioduli da mimdinare movla-Senaxva. zedmiwevniT savaraudoa, rom rogorc msoflio bankis mier xuTwliani programis farglebSi dafinansebul SRAMP proeqts, ise sxva donorebis mier dafinansebul proeqtebs dadebiTi zemoqmedeba eqneba, radgan xels Seuwyobs saqarTveloSi Sidasaxelmwifoebrivi gzebis sistemis gaumjobesebas, Seamcirebs mgzavrobis dros, gazrdis wvdomas bazarTan da socialur samsaxurebTan, Seamcirebs satransporto saSualebebis movla- Senaxvis xarjebs, rac iribad daexmareba dedaqalaqis gareT mcxovreb soflisa da qalaqis mosaxleobas sacxovrebeli da saarsebo pirobebis gaumjobesebaSi. proeqtis specifiuri zegavlena gansazRvruli da aRwerili iqneba gsg-Si, romelic specialurad momzaddeba xuTwliani programis farglebSi sareabilitacio nusxaSi SerCeuli TiToeuli Sidasaxelmwifoebrivi gzis proeqtisaTvis. proeqtis dainteresebuli mxareebi proeqtis dainteresebuli mxareebis speqtri gacilebiT farToa, dawyebuli fermerebiT da meurneobis mflobelebiT, proeqts zemoqmedebis arealSi moqceuli miwis nakveTebis kanonieri mflobelebiTa da mosargebleebiT, romelTac ekuTvniT fuladi kompensacia, aseve komerciuli subieqtebi, gzispira biznesebis mflobelebi, adgilobrivi mTavroba, gziT mosargebleebi da mosaxleoba, romlebic ar moeqcevian proeqtis uSualo zemomedebis qveS, ris gamoc ar mouwevT, sakuTari aqtivebis daTmoba proeqtis miznebisaTvis gonivruli kompensaciis sanacvlod, Tumca rogorc gziT mosargebleebi mainc miiReben sargebels ganxorcielebuli proeqtidan. gsg-s momzadebis procesSi saqarTvelos mTavrobis saxeliT CarTuli adgilobrivi TviTmmarTveloba da saxelmwifo dawesebulebebi pasuxismgeblebi iqnebia mTeli rigi sakiTxebis dasrulebaze da ganxorcielebaze. Tavi 8. sajaro ganxilvebi, monawileoba da informaciis gasajaroeba aRwers gansaxlebis politikis CarCo-dokumentis dros gansaxorcielebel procedurebsa da RonisZiebebs, gsg-s gamoqveynebas, gsg-s Sedegebis ganxorcielebas, monitorings da Sefasebas, aseve proeqtis mSeneblobis periods. mowyvladoba zogadad, msoflio bankis mier dafinansebuli SRAMP proeqtis midgoma gvpirdeba dadebiT zegavlenas da gziT mosargebleTaTvis momavali sargebelis miRebis potencials. mosalodneli ar aris mniSvnelovnad didi 12 odenobis miwebis dakaveba, radgan proeqti exeba Sidasaxelmwifoebrivi gzebis reabilitacias da movla-Senaxvas, maSinac ki Tu saWiro gaxda arsebuli gzis gaganiereba centraluri xazidan sigane 15-18 metri iqneba. Tumca, programis zemoqmedeba SesaZloa gavrceldes zed gzis napiras aSenebul sacxovrebel saxlebze (ganskuTrebiT aRmosavleT saqarTvelos regionebSi), ramac SeiZleba gamoiwvios proeqts zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis fizikuri gansaxleba. saqarTvelos soflebSi gzispira vaWroba aseve sakmaod tradiciuli saqmianobaa, da raRac doneze proeqtma SesaZloa maTzec iqonios garkveuli zemoqmedeba. aqedan gamomdinare, programis SRAMP proeqtis bunebrivi da socialuri garemos marTvis CarCo-dokumenti (ESMF)5 da TiToeuli SerCeuli saproeqto gzisTvis proeqtis adreul etapze momzadebuli bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA) iZleva SemoTavazebul proeqtTan dakavSirebuli potenciuri riskebisa da zemoqmedebis gamovlenisa da aranebayoflobiTi gansaxlebis politikis (OP/BP 4.12) gamoyenebis saSualebas da gansazRvravs gansaxlebis samoqmedo gegmis momzadebis saWiroebas. mogvianebiT, gsg-s momzadebis etapze, pzq moqceuli pirebis aRwera da detaluri kvlevebi gamoavlens pzq moqceul mowyvlad pirebs da seriozuli zemoqmedebis gansakuTrebul SemTxvevebs, romelic potenciurad gaRaribebis risks uqmnis pzq moqceuli ojaxebs. es SemTxvevebi, Tu dadasturda aRweris da socialur-ekonomikuri kvlevis dros, miTiTebuli iqneba gsg-ebSi da aseve aRwerili iqneba maTi Semamsubuqebeli RonisZiebebi, rogorc es gaTvaliswinebulia winamdebare CarCo-dokumentSi. genderuli gavlenebi da Semarbilebeli RonisZiebebi saproeqto arealSi qalebi mniSvnelovan ekonomikur rols asruleben. isini CarTulni arian sasoflo-sameurneo da sabazro seqtoris Semosavlis momtan sxvadasxva saqmianobaSi. proeqtma gansakuTrebuli yuradReba unda gaamaxvilos imaze, rom qalebma miiRon TavianTi saqmianobis Sesabamisi kompensacia da qalebi, romlebic realurad marTaven Sinameurneobas Seyvanilni iqnen sesxis farglebSi gansaxorcielebeli sakompensacio da sareabilitacio SeRavaTebis mimRebTa ricxvSi. yovelive zemoT xsenebulis gansaxorcieleblad unda gatardes Semdegi RonisZiebebi:  proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis zemoqmedebis Sefaseba, sadac miTiTebuli ojaxebisa da pirebis mTliani raodenoba gancalkevebuli iqneba sqesis mixedviT, raTa TvalnaTeli gaxdes Tu ramdeni qali moyveba proeqtis zemoqmedebaSi da ganisazRvros maTi winasaproeqto pirobebi. 5ESMF daSRAMP: http://www.georoad.ge/?lang=eng&act=project&func=menu&uid=1436357094 13  qalebi uSualo monawileobas miiReben konsultaciebis procesSi da molaparakebebSi sakompensacio SeRavaTebis dadgenisa da da gansaxlebis samoqmedo gegmis ganxorcielebis procesSi..  gansaxlebis samoqmedo gegmis monitoringisa da Sefasebis dros gansakuTrebuli yuradReba mieqceva qalebsa da sxva mowyvlad jgufebze gansaxlebis zemoqmedebis sakiTxebs proeqtis zemoqmedebis minimumamde dayvanis mizniT gatarebuli RonisZiebebi proeqtTan dakavSirebuli gansaxlebis dagegmva iwyeba winaswari mokvlevis etapze da xSirad saboloo proeqtis dizainis dasrulebade, zogjer ki proeqtis ganxorcielebis procesSic grZeldeba. TiToeul am etapze SesaZlebelia mosaxlebis adgilmonacvleobis Tavidan acileba an zemoqmedebis masStabis minimumamde Semcireba. amis saSualebas iZleva saproeqto alternativebis analizi. alternativebi, romelTac eqnebaT proeqtis msgavsi an analogiuri sargebeli da romelTa ganxorcieleba naklebad moiTxovs miwebis Sesyidvas (aTvisebas) da naklebad gamoiwvevs saarsebo wyaros dakargvas, da naklebi xarjebi eqnebaT gansaxlebis gegmis ganxorcielebis kuTxiT. TiToeuli saproeqto gzis dizaini momzaddeba saWiro standartebis mixedviT. gsg-s momzadebisas unda ganxorcieldes ramodenime samuSao. samuSaos moculobis gansazRvrisa da teqnikur-ekonomikuri kvlevis Semdeg unda momzaddes saproeqto gzis ramdenime alternativa. TiToeuli mimarTuleba datanili unda iyos oficialur sakadastro rukaze, raTa ganisazRvros potenciuri zemoqmedeba kerZo sakuTrebaze. Catardeba ToToeuli alternativis adgilze Seswavla miwebis aTvisebis miaxloebiTi moculobis dasadgenad, proeqtis daqvemdebarebaSi moqceuli Senobebis (sacxovrebeli da komerciuli Senobebi) da sxvaTa gamosavlenad. alternatiuli mimarTulebebi Sefasdeba proeqtis zemoqmedebebTan mimarTebaSi, aseve negatiuri zemoqmedebis minimumamde dayvanis SesaZleblobis kuTxiT, raTa SeirCes yvelaze efeqturi varianti gonivruli samSeneblo xarjebis Sesabamisi minimaluri zemoqmedebis TvalsazrisiT. es gakeTdeba gzis gaswvriv ganTavsebul Senoba-nagebobebze negatiuri zegavlenis minimumade dayvanis an Tavidan aridebis mizniT. Tu ver moxerxda Senoba-nagebobebis demontaJis Tavidan arideba, horizontaluri mimarTuleba unda iTvaliswinebdes centraluri xazis gadatanas an ganTvisebis zolis siganis Semcirebas, raTa moxdes miwebis aTviseba gonivrul farglebSi da Tavidan iqnas aridebuli gzis piras ganTavsebuli Senoba-nagebobebis dangreva. 14 proeqtis negatiuri zemoqmedebis minimumamde dayvanis mizniT gasatarebeli RonisZiebebi aRwerili iqneba konkretuli sagzao monakveTebisaTvis momzadebul yvela gansaxlebis samoqmdeo gegmaSi, romelic sajarod gamoqveyndeba. proeqtiT gaTvaliwinebuli gzebis tipebi da maTi gamoyenebis masStabebi 1. msesxeblis mier SerCeul monakveTebze proeqtis adreul stadiaSi gakeTebuli kvlevebi winaswari mokvlevis etapze gamoavlens aRniSnuli sagzao proeqtebis zemoqmedebis savaraudo masStabebs. zogierT gzis monakveTs SeiZleba sakmarisi sigane hqondes da amdenad ar dadges miwis Sesyidvis/aTvisebis aucilebloba, Sesabamisad ar gamowvios ekonomikuri da/an fizikuri adgilmonacvleoba, Tu mogvianebiT sainJinro samuSaoebis dros ar gaxda saWiro garkveuli cvlilebebis Setana. 2. TiToeul saproeqto gzasTan dakavSirebuli samuSaoebis moculoba teqnikur-ekonomikuri kvlevis etapze ganisazRvreba. 3. es etapi moicavs teqnikur-ekonomikuri kvlevebis Catarebas, da SemoTavazebuli gzis koridorisaTvis winaswari dizainis momzadebas da gzis realbiltaciisaTvis saWiro sainJinro samuSaoabis moculobis gansazRvras raTa saqarTveloSi SerCeul gzebs Cautardes reabilitacia da/an gaumjobeseba. 4. teqnikur-ekonomikuri kvlevebi unda uzrunvelyofdes: (1) intervenciebis SesaZlo da upiratesi variantis SerCevas, (2) SeTanxmebuli variantebis/alternativebis winaswar proeqtebs, da (3)Sesabamis usafrTxoebis dokumentebs, maT Soris bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebas (ESIA). 5. ESIA aris dokumenti, romelic damuSavebulia proeqtis bunebriv da socialur garemoze potenciuri zegavlenis gamosavlenad da Sesafaseblad, aseve miwebTan dakavSirebuli zegavlenis da alternativebis Sesafaseblad da Sesabamisi Semamsubuqebeli, marTvisa da monitoringis RonisZiebebis SesamuSaveblad. 6. ESIA–s Catarebis meTodi da gamosasworebeli RonisZiebebi yvela proeqtze Seicvleba da iqneba proeqtis bunebrivi da socialuri garemos marTvis FCarCo-dokumentis (ESMF) Sesabamisi. msesxebeli konsultacias gaivlis bankTan gamosayenebeli procesebis dasadgenad, gaiTvaliswinebs ra RonisZienebis raodenobas, maT Soris samuSaoebis masStabis gansazRvras, dainteresebuli mxareebis CarTulobas, bunebriv da socialur garemosTan dakavSirebul potenciur problemebs da sxva konkretul sakiTxebs, romelic wamoiWreba banksa da msesxebels Soris. 7. ESIA iZleva proeqtTan dakavSirebuli potenciuri riskebisa da zemoqmedebis gansazRvris SesaZleblobas; aseve usafrTxoebis politikis OP.12 aranebayoflobiTi gansaxlebis debulebis gamoyenebis dones. 15 8. gansaxlebis kiTxvari da kategoriebad dayofis forma (danarTi 1) unda Seivsos yvela sareabilitacio proeqtisaTvis, miTiTebuli unda iyos miwebis aTvisebas eqneba Tu ara adgili, aseve zemoqmedebis tipebi da maTi savaraudo masStabebi. 9. ESIA-s dros gamovlenili problemuri sakiTxebis gamosasworeblad, msesxebelma saxelmZRvalo dokumentad unda gamoiyenos gzebis seqtoris gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti da moamzados gansaxlebis samoqmedo gegma, romelic iqneba morgebuli proeqtTan dakavSirebul riskebsa da zemoqmedebaze. 10. Tu adgili eqna miwebis aTvisebas, maSin yvela sareabilitacio monakveTisaTvis unda momzaddes gansaxlebis samoqmedo gegma (gsg). gsg unda moicavdes informacias detaluri sakompensacio da administraciuli biujetis Sesaxeb, miwebis aTvisebisa da gansaxlebis dagegmarebis davalebebis ganxorcielebis grafiks. msoflio bankis OP 4.12 debuleba detalurad aRwers, rom gansaxlebis samoqmedo gegmebis sirTule da Sinaarsi damokidebulia qve-proeqtis zemoqmedebis simkacris xarisxze. rodesac aris mniSvnelovani zemoqmedeba, qve- proeqti klasificirdeba rogorc “a” kategoriis proeqti da unda momzaddes srulyofili gsg (danarTi 2). 11. proeqtebisTvis, romlebic iwvevs miwebis aTvisebas da ekonomikur da/an fizikur gadaadgilebas mcire an umniSvnelo doneze, rac zemoqmedebis qveS aqcevs 200 adamianze naklebs, unda momzaddes mxolod Semoklebuli gansaxlebis samoqmedo gegma. 16 samarTlebrivi CarCoebi saqarTvelos kanonmdebloba qvemoT moyvanili sakanonmdeblo aqtebi aregulireben saqarTveloSi kerZo sakuTrebaSi arsebul miwis nakveTebze saxelmwifo sakuTrebis uflebis mopovebas, rac aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis safuZvelze da gzis saamSeneblo samuSaoebidan gamomdinare xorcieldeba:  saqraTvelos konstitucia, 1995 wlis 24 agvisto (bolo ganaxleba 2013 wlis 16 oqtomberi);  saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, 1997 wlis 26 ivnisi (cvlileba: 2000, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014);  saqarTvelos kanoni sanotaro saqmianobis Sesaxeb, 2009 wlis 4 dekemberi (cvlileba Sevida: 201, 2011, 2012, 2013 2014, 2015);  saqarTvelos kanoni sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb, 2007 wlis 27 ivnisi (cvlileba Sevida:2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015);  saqarTvelos kanoni sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis sakuTrebis Sesaxeb, 1996 wlis 22 marti (cvlileba Sevida:1997, 1998, 1999, 2000, 2003, 2004, 2007, 2010, 2012, 2014);  saqarTvelos kanoni sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis arasasoflo-sameurneo mizniT gamoyofisas sanacvlo miwis aTvisebis Rirebulebisa da miyenebuli zianis anazRaurebis Sesaxeb, 1997 weli (cvlileba Sevida: 2005, 2006, 2007, 2009, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015);  saqarTvelos kanoni fizikuri an iuridiuli pirebis sakuTrebaSi (sargeblobaSi) arsebuli miwis nakveTebis, qonebis sakuTrebis uflebis aRiarebis Sesaxeb, 11 ivnisi 2007 weli (cvlileba Sevida:2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012);  saqarTvelos kanoni saxelmwifo qonebis Sesaxeb, 2010 weli (cvlileba Sevida: 2011, 2012, 2013, 2014);  saqarTvelos kanoni sajaro reestris Sesaxeb #820-IIs; 2008 wlis 19 dekemberi (cvlileba Sevida: 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014,2015);  saqarTvelos kanoni aucilelebli sazogadoebrivi saWiroebisTvis sakuTrebis uflebis CamorTmevis wesis Sesaxeb, 1999 weli 23 ivlisi (cvlileba Sevida: 2005, 2007, 2010, 2013);  saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi, 1997 wlis 14 noemberi (cvlileba Sevida: 1998-2015);  saqarTvelos kanoni saxelmwifo qonebis Sesaxeb, 2010 wlis 21 ivnisi;  Sromis kodeqsi, 25 maisi 2006.  sagadasaxado kodeqsi, 2005 wlis ianvari  kanoni mewarmeTa Sesaxeb, 1994 wlis 28 oqtomberi 17 mTlianobaSi, zemoT mocemuli kanonebi/normebi iTvaliswinebs, rom adgilmonacvloebis xarjebis sabazro Rirebulebis mixedviT anazRaurebis principi mizanSewonili da misaRebia samarTlebrivi TvalsazrisiT. kanonmdeblobiT aseve gansazRvrulia sakompensacio zianis tipebi da aRniSnulia, rom kompensacia unda gaices rogorc materialuri aqtivebis, ise Semosavlis dakargvisaTvis. xsenebuli kanonebis Tanaxmad konsultaciebsa da Setyobinebebs didi mniSvneloba eniWeba, raTa uzrunvelyofili iqnas proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis am procesSi CarTuloba. mosavlis dakargviTa da biznesis daxurviT gamowveuli Semosavlis dakargvisTvis kompensaciis gacema moxdeba wminda danakargis asanazRaureblad. zemoT mocemuli kanonebi da normebi saSualebas iZleva sakuTrebis uflebis kanonieri gamoyenebisTvis daveyrdnoT Semdeg meqanizmebs:  samuSaoebis dawyebamde ganTvisebis zolze uflebis mopoveba eqspropriaciis gareSe molaparakebebis safuZvelze dadgenili kompensaciis gadaxdis gziT, an Tu ver Sedga molaparakeba sasamarTlo gadawyvetilebis safuZvelze.  eqspropriacia, romelic miwaze da/an uZrav qonebaze mudmivi uflebis mopovebis saSualebas iZleva “sazogadoebrivi saWiroebisaTvis kerZo sakuTrebis aranebayoflobiTi gasxvisebis Sesaxeb kanonis” da sasamarTlos gadawyvetilebis safuZvelze saTanado kompensaciis gadaxdis gziT. eqspropriacia proeqtis farglebSi miwebis aTviseba eqspropriaciis gziT ganxorcieldeba mxolod ukidures SemTxvevebSi, maSin rodesac pzqm pirsa da sgd-s Soris molaparakeba ver Sedgeba. Tu kontraqtis gaformebis Sesaxeb winadadeba ver Sesrulda, maSin eqspropriaciis procesi daiwyeba im procedurebis mixedviT, romelic gansazRvrulia aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis sakuTrebis CamorTmevis uflebis Sesaxeb saqarTvelos kanoniT. aRsaniSnavia, rom saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis Tanaxmad, molaparakeba miiCneva eqspropriaciis alternativad, maSin rodesac OP 4.12– iT safrTxis qveS arsebuli molaparakeba eqspropriaciaze kvlav kvalificirdeba rogorc aranebayoflobiTi gansaxleba. aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis sakuTrebis uflebis CamorTmevis Sesaxeb saqarTvelos kanoniT, eqspropriacia ganxorcieldeba saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis ministris brZanebisa da sasamarTlo gatawyvetilebis safuZvelze. ekonomikisa da mdgradi 18 ganviTarebis ministris brZaneba gansazRvravs sazogadoebrivi saWiroebis SemTxvevas da mianiWebs eqspropriators miwebis dakavebis uflebas. mxolod sasamarTlo daadgens saxelmwifo uwyebas an adgilobriv mTavrobas da/an sajaro/kerZo samarTlis iuridiul pirs, romelsac gadaecema eqspropriaciis ufleba. sasamarTlos gadawyvetileba aseve unda moicavdes saeqspropriacio aqtivebis detalur inventarizacias da debulebas Sesabamisi miwis mflobelebisaTvis asanazRaurebeli kompensaciebis Sesaxeb. sgd vercerT SemTxvevaSi ver daikavebs miwis nakveTebs vidre: (1) ar daiwyeba kanoniT gaTvaliswinebuli Sesabamisi sasamarTlo procesi; (2) sasamarTlo akrZalva ar iqneba mopovebuli da proeqtis zemoqmedebis qveS moqceul pirebTan (pzqmp) ar moxdeba saTanado komunikacia; (3) sakompensacio/sareabilitacio xarjebi ar Cairicxeba esqrou angariSze. ver ganxorcieldeba veranairi miwebis aTviseba vidre gsg-Ti gaTvaliswinebuli da damtkicebuli sakompensacio/sareabilitacio xarjebi ar Cairicxeba xazinis esqrou angariSze (proqtis angariSze/an zemoqmdedebis qveS moqceuli piris angariSze). depozitze Caricxuli Tanxa miecema pzqm pirs sasamarTlo gadawyvetilebis safuZvelze, an im SemTxvevaSi Tu pzqm piri Sewyvets sasamarTlo process da sgd-sTan xelSekrulebas gaaformebs. legalizacia gsg proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli pirebisaTvis uzrunvelyofs teqnikur daxmarebas, rogorc proeqtis zegavlenis qveS moqceuli miwis nakveTebis kanonieri mflobelebisaTvis. pzqm pirebs daxmareba gaewevaT proeqtis daqvemdebarebaSi myofi kerZo sakuTrebis uflebebis usasyidlod legalizaciisa da sakuTrebis uflebis registraciis procesSi Sedegad, pzqm pirebi proeqtis zemoqmedebis arealSi moqceul miwis nakveTebs gaasxviseben gsg-ze saTanado kompensaciis sanacvlod, romelic daangariSebulia damtkicebuli gsg-s erTeuli fasebis mixedviT. msoflio bankis aranebayoflobiTi gansaxlebis politika msoflio bankis aranebayoflobiTi gansaxlebis politikiT (OP 4.12) gansazRvruli aranebayoflobiTi gansaxlebis moTxovnebi mocemulia 19 aranebayoflobiTi gansaxlebis samoqmedo politikaSi (OP 4.12) da efuZneba Semdeg principebs:  aranebayoflobiTi gansaxleba SeZlebisdagvarad Tavidan unda iqnas acilebuli an ukidures SemTxvevaSi minimumamde Semcirebuli;  sadac aucilebelia gansaxlebis ganxorcieleba, maSin is klasificirdeba rogorc ganviTarebis programa, romelic adgilmonacvle pirisTvis uzrunvelyofs axali investirebis efeqtur resurs;  gansaxlebas daqvemdebarebuli pirebi srulyofilad unda iyvnen informirebuli da unda mieceT procedurebSi monawilebis SesaZlebloba, raTa gamoiyenon da daicvan maTze miniWebuli uflebebi;  daxmareba unda gaewios adgilmonacvle pirebs maTi Semosavlisa da sacxovrebeli standartebis gaumjobesebis kuTxiT, an rogorc minimum unda aRudgeT an SeunarCundeT adgilmonacvleobamde arsebuli cxovrebis done;  arsebobs adgilmonacvle pirebis daxmarebis valdebuleba da Sesabamisi dacvis uzrunvelyofa ganurCevlad imisa, Tu rogor moaxerxes maT sakuTrebisa da qonebis mopoveba, e.i. maTi legalurobis miuxedavad (maSinac roca adgilmonacvle pirebs ar aqvT kanonieri safuZveli da arian arakanonieri mflobelebi);  adgilmonacvle pirebisaTvis uzrunvelyofili unda iyos dakavebuli sakuTrebis sanacvlod adgilmonacvelobis da sakompensacio xarjebis srulad anazRaureba im odenobiT, romliTac SesaZlebeli iqneba dakavebuli sakuTrebis alternativis mopoveba. aRniSnuli politika moicavs kompensaciisa da gansaxlebis procesis mimdinareobisas daxmarebisa da mxardaWeris valdebulebulebas. kompensaciisa da gansaxlebis procesis mimdinareobisas daxmareba moicavs Semdges:  daxmareba piradi nivTebis gadatanis dros;  Zveli Senobidan masalebis transportireba da/an gayidva;  saWiroebis SemTxvevaSi ojaxis wevrebisaTvis samedicino daxmarebis gaweva; da  daxmareba axali uZravi qonebis sakuTrebaSi miRebisas. rogorc msoflio bankis politikis nawili, gansakuTrebuli yuradReba eTmoba mosaxleobis mowyvlad jgufebs. es aris im xalxisagan Semdgari jgufi, romelic sqesis, eTnikurobis, asakis, fizikuri Tu mentaluri uunarobis, ekonomikuri statusis, Tu socialuri statusis gamo ufro metad dazaraldeba proeqtiT gamowveuli gansaxlebiT vidre mosaxleobis sxva jgufebi, an ufro SezRudulebi an uunaroni arian, rom moiTxovon an miiRon sargebeli. 20 OP 4.12-is 16 paragrafis Tanaxmad, Semdegi kategoriis pirebze vrceldeba sxvadasxva saxis Semamsubuqebeli RonisZiebebi: a) pirebi, romelTac aqvT kanonieri/formaluri ufleba miwaze (maT Soris kanoniT aRiarebuli gamoyenebis uflebis iuridiuli statusi an Cveulebrivi an kanonze dafuZnebuli ufleba); b) pirebi, romelTac aRweris dawyebis dros ar gaaCndaT kanonieri/formaluri ufleba miwaze, magram hqondaT pretenzia miwaze an aqtivebze imis gaTvaliswinebiT, rom aseTi pretenziebi aRiarebulia kanoniT an gaxdeba aRiarebuli gansaxlebisa da kompensaciis gegmiT gansazRvruli procesebis saSualebiT; g) pirebi, romelTac aranairi pretenzia ar gaaCniaT miwaze, romelsac floben an sargebloben. (a) da (b) punqtebiT gansazRvrul pirebs miecemaT kompensacia miwis dakargvisaTvis da politikis Sesabamisad gaewevaT sxva saxis daxmareba. (g) punqtiT gansazRvru li pirebisaTvis uzrunvelyofili iqneba daxmareba gansaxlebisas maT sargeblobaSi arsebuli miwebis kompensaciis sanacvlod, da politikis miznebis gansaxorcieleblad saWiroebis SemTxvevaSi gaewevaT sxva saxis daxmarebaTu isini ikavebdnen an iyenebdnen saproeqto teritorias Sesabamisi uwyebebis mier dawesebul da msoflio bankisaTvis misaReb kompensaciis CamoWris bolo vadamde. a, b da g punqtebiT gaTvaliswinebul yvela pirs miecema kompensacia, romelic iqneba sakmarisi alternatiuli qonebis SesaZenad, e.i. imis sanacvlod romelic dakarga. saqarTvelos kanonmdeblobisa da msoflio bankis aranebayoflobiTi gansaxlebis politikis (OP4.12) Sedareba zogadad, saqarTvelos kanonmdebloba adekvaturad asaxavs msoflio bankis OP 4.12 politikas, magram mciredi sxvaoba mainc SeiniSneba. yvelaze mniSvnelovani gansxvaveba aris is, rom saqarTvelos kanonmdeblobiT gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba oficialuri sakuTrebis uflebas da sazogadoebrivi saWiroebisaTvis sakuTrebis SeZenisa da kompensaciis sakiTxebs, maSin rodesac bankis OP 4.12 politika xazs usvavs rogorc kanonier sakuTrebSi arsebul zemoqmedebis qveS moqceuli aqtivebis kompensacias, ise proeqtis gavlenis qveS myofi pirebis cxovrebis standartebisas da Sinameurneobebis zogad reabilitacias. aqedan gamomdinare, saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul moTxovnebs emateba aranebayoflobiT gansaxlebasTan dakavSirebuli msoflio bankis usafrTxoebis politikiT gansazRvruli moTxovnebi, romlebic exeba: (i) zemoqmedebis qveS moqceuli yvela piris/Sinameurneobis ekonomikur reabilitacias (maT Soris isini, visac proeqtis 21 farglebSi SeZenil aqtivebze kanonieri/oficialuri ufleba ar gaaCnia), (ii) biznesisa da Semosavlis dakargvisTvis kompensaciis anazRaurebas, (iii) da specialur Semweobas, romelic moicavs zemoqmedebis qveS moqceuli pirebisa da Sinameurneobebis xarjebs gansaxlebis procesis dros an Zlieri zegavlenis qveS myofTa da mowyvladi jgufebis specialuri saWiroebebis xarjebs. aseve, saqarTvelos kanonis Tanaxmad, molaparakeba miiCneva eqspropriaciis alternativad, maSin rodesac OP 4.12–iT gansaxlebis safrTxis qveS arsebuli molaparakeba eqspropriaciaze kvlav kvalificirdeba rogorc aranebayoflobiTi gansaxleba. amasTan, saqarTvelos kanonmdebloba ar iTvaliswinebs sazogadoebasTan intensiuri konsultaciebis safuZvelze gansaxlebis samoqmedo gegmis momzadebasTan dakavSirebul gansakuTrebul RonisZiebebs. saqarTvelos kanonmdeblobasa da msoflio bankis politikas Soris arsebuli gansxvavebebi asaxulia qvemoT mocemul #1 cxrilSi. cxrili #1. saqarTvelos kanonmdeblobasa da msoflio bankis politikas Soris arsebuli gansxvavebebi da gamosasworebeli RonisZiebebi qarTuli kanonebi msoflio bankis OP 4.12 gamosasworebeli da normebi RonisZieba miwis kompensacia registraciis ar qona ar praqtikaSi legalizacias mxolod unda iyos kompensaciis da/an daqvemdebarebuli miwis registrirebuli reabilitaciis miRebis mesakuTreebic aseve iReben miwis damabrkolebeli garemoeba. kompensacias mas Semdeg, rac mesakuTreTaTvis. miwis arakanonieri maTze gaicema aucilebeli mflobelebic iReben sabuTebi. sgd daexmareba reabilitacias da arakanonier mflobelebs, ase kompensacias im Senoba- rom isini SeZleben kanonieri nagebobebisTvis da statusis miRebas da aqtivebisTvis, romelic aqvT kompenscias miwaze adgilmonacvleobamde. im SemTxvevebSi, rodesac raime mizeziT miwis mesakuTreebi ver miiReben kanonier statuss, maSin mTavrobam unda misces Tanxmoba msgavsi miwis mflobelebis reabilitaciaze/kompensaciaz e adgilmonacvleobis ganxorcielebamde. mxolod zemoqmedebis qveS moqceul savaraudod, sakuTrebis registrirebul saxlebze/Senobebze, umetesoba daregistrirdeba saxlebze/Senobebze ganurCevlad maTi maT faqtiur mflobelze gaicema kompensacia iuridiuli statusisa, proeqtis daxmarebiT 22 proeqtis Sedegad gaicema kompensacia proeqtis (iuridiuli daxmareba da gamowveuli Sedegad Senobaze miyenebuli daxmareba registraciisas). zianisTvis/ngrevisT zianisTvis/ngrevisTvis Sesabamisad, kompensacia vis miecema yvela proeqts daqvemdebarebul ojaxs. mSeneblobis periodSi miyenebuli zaralis SemTxvevaSi, mSenebeli kontraqtori iqneba pasuxismgebeli kompensaciaze da sgd-s gundi zedamxedvelobas gauwevs aRniSnul process. im SeTxvevebisTvis, rodesac ver xerxdeba maTi registracia ixileT sakompensacio uflebebis matrica. kompensacia kompensacia mosavlis praqtikulad, saqarTveloSi mosavlisa da xeebis dakargvisTvis gaicema miwis saxnav-saTesi miwebi yvela dakargvisTvis mesakuTreebze, naxevaris registrirebulia an sajaro gaicema mxolod mflobelebze/moijareebze reestrSi an registrirebul da sxva mosargebleebze, municipalitetebSi arsebul miwis mesakuTreebze magaliTad rogorebic arian saarqivo CanawerebSi. TviTneburad SeWrili ijariT aRebuli miwis pirebi, ganurCevlad imisa nakveTebis SemTxvevaSi, registrirebuli arian Tu kompensacia miecema moijares ara da sxva momxmareblebs faqtiuri zaralisaTvis da gaewevaT daxmareba sxva miwis moZebnaSi, raTa SeZlon TavianTi saqmianobis gagrZeleba. aqtivebis dakargvis aqtivebis dakargvis kompensaciis anazRaureba kompensacia gaicema kompensacia xdeba sabazro moxdeba sabazro fasiT, sabazro fasis fasze dayrdnobiT, romelic romelic ar iTvaliswinebs mixedviT, romelic ar iTvaliswinebs amortizacias an gadarCenili ar iTvaliswinebs amortizacias. isaseve unda masalebis Rirebulis amortizaciis moicavdes tranzaqciis safuZvelzeY Tu mflobels xarjebs, rogoricaa SemorCa msgavsi masala. gadasaxadebi da saregistracio xarjebi. sgd-m unda ganaxorcielos aseve unda moicavdes iuridiurli procedurebi gansaxlebis sxva xarjebs, tranzaqciis xarjebis da magaliTad miwis gansaxlebis sxva xarjebis dasamuSaveblad dasadgenad. aqtivebis mosamzadebel xarjebs. Sefasebis kriteriumi efuZneba aRdgeniT xarjebs OP 4.12–is Tanaxmad. proeqtis saCivrebi da pretenziebi sgd-s gansaxlebis gundma ganmaxorcielebeli SeiZleba gadawydes unda SeumuSavos meqanizmi, uwyebaaris araformalurad proeqtis romlis saSualebiTac erTaderTi doneze saCivrebis ganxilvis moxdeba zemoqmedebas samsaxuri, romelic meqanizmis saSualebiT, daqvemdebarebuli pirebis 23 sasamarTlo romelic zog SemTxvevaSi saCivrebis miReba, procesis iTvaliswinebs sazogadeobis registracia da gaformeba. dawyebamde CarTulobas saCivrebis moagvarebs davebs ganxilvis komisiaSi, municipalitetebis, da ganixilavs adgilobriv adgilobrivi saCivrebs TviTmmarTvelobaSi da TviTmmarTvelobis da zemoqmedebis qveS arasamTavrobo soflis warmomadgenlebi moqceuli aqtivebis organizaciebsa da/an CarTulebi iqnebian procesSi raodenobisa da adgilobriv doneze Seqmnil sawyisi etapidanve. es kompensaciis organizaciebSi. uzrunvelyofs davebisa da dadgenasTan pretenziebis gadawyvetas dakavSirebiT. (SeZlebisdgavarad) saCivrebis ganxilva sazogadoebriv doneze, xdeba saqarTvelos TumcaRa Tu gadawyvetileba administraciuli ver iqna miRebuli, maSin kideqsiT dadgenili saqmis warmoeba moxdeba formaluri adgilobrivi kanonmdeblobis procedurebis Sesabamisad. (kanonebis) mixedviT. ar arsebobs aranairi araformaruli saCivrebis ganxilvis meqanizmi mosaxleobis monawileobiT adgilobriv doneze. miwis Sesyidvasa da gansaxlebis politikis gansaxlebis politikis gansaxlebasTan CarCo-dokumenti da gsg-ebi, CarCo-dokumentis da gsg-s dakavSirebuli maT Soris informacia momzadebaSi CarTuli unda gadawyvetilebebi zemoqmedebis qveS moqceuli iyvnen Sesabamisi ganixileba mxolod aqtivebis Sefasebis daintersebuli mxareebi; miwis mesakuTreebsa kriteriumze, sakompensacio gansaxlebis politikis da miwis Semsyidvel privilegiebze, CarCo-dokumentze da gsg-ze uwyebebs Soris sakompensacio/finansur unda Catardes sajaro daxmarebaze unda gaxdes ganxilvebi da sajarod unda sajaro da xelmisawvdomi gamoqveyndes. Tumca proeqtis dagegmarebis procesSi. zemoqmedebas daqvemdebarebuli pirebis . piradi informacia anTanxa, romelsac miiRebs ToToeuli piri/ojaxi ar iqneba sajaro. ara aris msoflio bankis politikiT sgd-munda ganaxorcielos gaTvaliswinebuli moTxovnilia iuridiuli procesebi, raTa Zlieri zegavlenis Semosavlis/saarsebo wyaros, uzrunvelyofili iqnas qveS moqceuli an seriozuli zaralisa da Zlieri zegavlenis qveS mowyvladi pirebis adgilmonacvleobis moqceuli an mowyvladi Semweobebis procesSi zemoqmedebis qveS ojaxebisTvis damatebiTi Semosavlis/saarseb moqceuli pirebis mier daxmareba gsg-s mixedviT, da o wyaros gaweuli xarjebis adgilmonacvleobis reabilitaciis, an reabilitacia kompensacia yvela gansaxlebis ojaxisaTvis. xarjebis 24 ganmsazRvreli pirobebi. qarTuli sajaro Sexvedrebi da sajaro Sexvedrebi Catardeba kanonmdeblobiT ar sazogadoebis CarTuloba gsg-s ganxorcielebamde aris msoflio bankis politikis msoflio bankis gaTvaliswinebuli ganuyofeli nawilia, rac moTxovnebisa da sajaro Sexvedrebis koncefciis SemuSavebis, saxelmZRvanelos mixedviT. konkretuli gegma ganxorcielebisa da ganxorcielebis Semdgom periodSi uwyvet process warmoadgens proeqtTan yvela saxis mimdinare dakavSirebuli biznesisaTvis (oficialurad sgd-m unda uzrunvelyos, miwebis aTvisebis registrirebuli Tu ara yvela biznesis aRiareba da gamo bizenisis movaWreebi) fuladi anazRaureba (oficialurad anazRaureba gaicema 1 wlis adgilmonacvleobamdegansax registrirebuli) Semosavlis odenobiT, lebis politikis CarCo- dakargvis sagadasaxado deklaraciis an dokumentisa da gsg-s kompensacia xdeba misi ararsebobis SemTxvevaSi sagadasaxado (araformaluri biznesis mixedviT. deklaraciis SemTxvevSi) oficialuri safuZvelze saarsebo minimumis safuZvelze; saqarTvelos kanonmdeblobisa da msoflio bankis politikaSi arsebuli Seusabamobebis dasaregulireblad, sgd-m mTliani proeqtisaTvis SeimuSava winamdebare gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti, romelic iTvaliswinebs yvela punqtis aRdgeniT xarjebs srulad, araformaluri mosaxleebis reabilitacias, subsidiebsa Tu kompensaciebs proeqtis daqvemdebarebaSi myofi im pirebisaTvis, romlebic ganicdian adgilmonacvleobas, biznesis dakargvas an proeqtis Sedegad miiReben seriozul zarals. socialur-ekonomikuri profili yvela gsg unda moicavdes proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli teritoriis socialur-ekonomikur profils, sadac iqneba CamoTvlili ZiriTadi ekonomikuri aqtivobebi, ganaTlebis done, gansazRvruli iqneba Semosavlis 25 ZiriTadi wyaroebi, dasaqmebulobis done iseve rogorc proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli gamovlenili pirebis mowyvladobis done –gansazRvruli iqneba im xalxis raodenoba, vinc iRebs saxelmwifo daxmarebas. gsg-s momzadebisas aucilebelia socialur-ekonomikuri kvlevis Catareba potenciurad zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis CarTulobiT. es zogadad sxva qvemoT CamoTvlil sakiTxebTan erTad unda moicavdes proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis aRweris Sedegebs:  gsg unda SemuSavdes proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli teritoriis amJamindeli mobinadreebze dayrdnobiT da naTlad unda iyos gansazRvruli kompensaciaze uflebamosilebis bolo TariRi, aseve mizezi Tu ratom aris xalxi amoricxuli sakompensacio uflebebidan da gansaxlebis daxmarebidan;  proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli Sinameurneobebis standrtuli maxasiaTeblebi, maT Soris produqciis warmoebis sistema, muSa-xeli, Sinameurneobis organizacia; ZiriTadi informacia adgilmonacvle pirebis saarsebo wyaroze (maT Soris: produqciis done aseve Semosavali miRebuli rogorc formaluri iseve araformaluri ekonomikuri aqtivobidan) da cxovrebis done (janmrTelobis mdgomarebis CaTvliT);  aqtivebis mosalodneli dakargvis, mTlianad an nawilobriv, masStabebi da fizikuri Tu ekonomikuri adgilmonacvleobis sazRvrebi;  informacia mowyvlad jgufebze an pirebze, romelTaTvisac moxdeba specialuri SeRavaTebis gaTvaliswineba; da  unda Caidos piroba, romelic garkveul intervalebSi uzrunvelyofs informaciis ganaxlebas adgilmonacvle pirebis saarsebo wyarosa da cxovrebis doneze ise, rom adgilmonacvleobis dros xelmisawvdomi iyos uaxlesi informacia, raTa moxdes maT saarsebo wyarosa da sacxovrebeli pirobebze miyenebuli zemoqmedebis (an cvlilebebis) daangariSeba. 26 sakompensacio politika sakompensacio politikis miznebi gansaxlebis RonisZiebebis ganxorcieleba dakavSirebulia proeqtis sainvesticio komponentTan, raTa adgilmonacvleobas an wvdomis SezRudvebs ar hqondes adgili vidre gansaxlebisaTvis saWiro RonisZiebebi ar iqneba gatarebuli. rogorc OP 4.12-iT aris gaTvaliswinebuli da rogorc winamdebare CarCo- dokumenti aRwers, proeqtTan dakavSirebuli zemoqmedebebi unda gamovlindes gsg-s momzadebis dros Catarebuli kvlevebiT da Sesabamisad unda moxdes maTi Semsubuqeba, rac imas niSnavs, rom pzqm yvela piri uzrunvelyofili iqneba saTanado kompensaciiT da gaeweva gadaadgilebisaTvis saWiro sxva daxmareba adgilmonacvleobamde, sadac saWiroa momzaddeba da uzrunvelyofili iqneba gadasaxlebis adgilebi saWiro mowyobilobebiT. kerZod, miwebisa da aqtivebis dakavebas adgili eqneba mxolod kompensaciebis anazRaurebis Semdeg, saWiroebis SemTxvevaSi adgilmonacvle pirebisaTvis uzrunvelyofili iqneba adgilebi da gadasvlis xarjebis anazRaureba. sakompensacio uflebamosilebis saboloo vadis gansazRvra pzqm pirebisaTvis sakompensacio uflebamosileba izRudeba bolo vadiT. saukeTeso praqtika aris adgilmonacvle pirebis aRweris dasrulebis TariRis gamoyeneba sakompensacio uflebamosilebis dadgenis saboloo vadad. drois daweseba mniSvnelovania. Tu sakompensacio uflebamosilebis bolo vada dadgeba Zalian male, SeiZleba zarali miadges adgilmonacvle pirebs. amitom, sakompensacio uflebamosilebis saboloo vada iqneba is dRe, rodesac dasruldeba pzqm pirebis aRwera, socialur-ekonomikuri kvleva da pzqm aqtivebis inventarizacia. Tu proeqtis mizeziT dagvianda faqtiuri adgilmonacvleoba da miwebis dakaveba, aRwera unda ganaxldes erTi (1) wlis Semdeg da unda dawesdes sakompensacio uflebamosilebis axali saboloo vada. pzqm pirebi, romlebic sakompensacio uflebamosilebis bolo vadis Semdeg dasaxldnen proeqtis zemoqmdebis qveS moqceul teritoriaze, an aaSenes raime Senoba, magaliTad: nageboba, daTeses raime, darges xilis xeebi, an SemoRobes, ar arian uflebamosili miiRon kompensacia. Tumca, isini miiReben winaswar Setyobinebas, proeqtis dawyebamde Senobis daclis da 27 zemoqmedebis qveS moqceuli nagebobebis daSlis moTxovniT. ar moxdeba daSlili nagebobebis masalebis CamorTmeva da maT mimarT raime saxis jarimis an sanqciis daweseba. iZulebiTi gamosaxleba ganxorcieldeba mxolod sxva danarCeni mcdelobebis warumateblobis SemTxvevaSi. amitom, informacia sakompensacio uflebamosilebis bolo vadis da ganTvisebis zolis sazRvrebis Sesaxeb iqneba dokumenturad dasabuTebuli da gavrceldeba proeqtis zemoqmedebis qveS moqceul teritoriaze regularuli intervalebiT, rogorc werilobiTi formiT6 aseve verbalurad sajaro Sexvedrebis dros. informaciis miwodeba moxdeba adgilobriv enaze. informaciaSi aseve aRniSnuli iqneba is faqti, rom saproeqto teritoriaze sakompensacio uflebamosilebis bolo vadis Semdeg dasaxlebuli pirebi datoveben teritorias kompensaciis gareSe. Sesabamisi prevenciuli zomebi unda iqnas miRebuli ara mxolod gsg-s momzadebis dros, aramed gsg-s ganxorcielebisa da mSeneblobis procesSic. es praqtika gamoiyeneba nebismieri piris, sacxovrebeli pirobebis gauaresebis Tavidan asarideblad, romelic aragamiznulad SeiWra teritoriaze da mosToxves dakavebuli teritoriis datoveba kompensaciis gareSe, Tu ganTvisebis zolis farglebi ar iqna winaswar gansazRvruli da informacia ar iqna miwodebuli Sesabamisi samTavrobo uwyebebisaTvis (adgilobrivi, regionaluri, erovnuli), romlebic pasuxismgebeli arian marTon, monitoringi awarmoon da xeli SeuSalon SeWras. Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzis konkretuli monakveTisaTvis momzadebuli TiToeuli gsg gansazRvravs sakompensacio uflebamosilebis dadgenis saboloo vadas da es TariRi naTlad iqneba miTiTebuli yvela konkretuli monakveTis gsg-Si. sakompensacio uflebamosilebis kriteriumebi winamdebare CarCo-dokumenti gansazRvravs pzqm pirebis kompensaciis uflebamosilebis kriteriumebs yvela saxis danakargze: miwa, mosavali/xeebi, TavSesafari, Senobebi, biznesi/dasaqmeba, da samuSao dReebi/xelfasi/gamomuSaveba. pzqm yvela piri, maT Soris arakanonieri miwiT mosargebleebi Tu aralegitimuri mflobelebi, miiRebs kompensacias 6proeqtis sainformacio broSurebi, gamoqveynebuli da nebismieri dainteresebuli pirisaTvis xelmisawvdomi gsg-ebi, posterebi ganTavsdeba sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi da adgilobrivi municipalitetebis SenobaSi arsebul sainformacio dafebze. 28 dakarguli Semosavlis da qonebis sanaclod. miwebis dakargvisaTvis gaicema fuladi kompensacia mimdinare sabazro fasiT im odenobiT, romelic saSualebas miscems pzqm pirebs iyidon imave farTis, iseTive nayofieri da analogiuri daniSnulebis miwa Zveli teritoriis siaxloves, rogorc es aRwerilia winamdebare CarCo-doukemntSi da mogvianebiT TiToeuli konkretuli sareabilitacio proeqtis Sesabamis gsg-Si. kompensaciis uflebis miRebis kriteriumebi efuZneba pzqm pirebs, romlebic qvemoT CamoTvlili sami jgufidan miekuTvnebian erT erTs: 1. isini, visac aqvs dakavebuli miwis gamoyenebis dadasturebuli da/an formaluri ufleba; 2. isini, visac ar aqvs formaluri kanonieri ufleba miwaze detaluri azomviTi samuSaoebis da aRweris dasrulebis dros, magram aqvT ufleba pretenzia gamoTqvan miwaze Tu qonebaze - imis gaTvaliswinebiT, rom msgavsi pretenziebi aRiarebulia saqarTvelos kanonis Tanaxmad; (sakuTrebis uflebis armqone pirebi, romlebic iyvnen legitimuri moijareebi Zveli sabWoTa sistemis dros an regularulad amuSavebdnen/sargeblobdnen miwebiT, magram ar aqvT nakveTebi saxlebiT). 3. isini, visac kanonier mflobelobaSi ar aqvs dakavebuli miwebi an uflebamosilia pretenzia ganacxados miwis kanonier uflebaze (mag: miwiT mosargebleebi registrirebuli serTifikatis gareSe da araformalluri mosaxleebi). pzqm pirebi, romlebsac aqvT kompensaciis miRebis ufleba proeqtis farglebSi: 1. pirebi, romelTa saxlebi Tu nagebobebi, nawilobriv Tu mTlianad, moeqca proeqtis mudmivi Tu droebiTi zemoqmedebis qveS; 2. pirebi, romelTa sacxovrebeli saxlebi, damxmare nagebobebi, Robeebi/kedlebi Tu komerciuli Senobebi da/an sasoflo-sameurneo miwa (an sxva Semosavlis momtani miwa) nawilobriv Tu mTlianad moeqca proeqtis (mudmivi Tu droebiTi) zemoqmedebis qveS; 3. pirebi, romelTa biznesebi moeqca proeqtis mudmivi Tu droebiTi zemoqmedebis qveS; 4. pirebi, romelTa dasaqmebuli Tu daqiravebuli muSa-xeli moeqca proeqtis mudmivi Tu droebiTi zemoqmdebis qveS; 5. pirebi, romelTa mosavali (yovelwliuri da mravalwliani) da/an xeebi nawilobriv Tu mTlianad moeqca proeqtis zemoqmdebis qveS; da 6. pirebi, romelTa wvdoma sazogadoebriv resursebTan, komunikaciebTan Tu qonebasTan nawilobriv Tu mTlianad moeqca proeqtis zemoqmdebis qveS; miwebis Sesyidvis SemTxvevebSi, registrirebuli sakuTrebis uflebis mqone miwis mflobelebi (pzqm pirebi), miwiT mosargebleebi da/an miwis/uZravi 29 qonebis kanonieri mflobelebi, romelTac aqvT sakuTrebis uflebis legalizaciis uflebamisileba miwis sanacvlod miiReben fulad kompensacias sabazro fasis mixedviT; sakompensacio TanxiT maT unda SeZlon imave farTobis miwis nakveTis SeZena, romelic iqneba analogiurad produqtiuli da daakmayofilebs gsg-s moTxovnebs. pzd pirebi, romlebsac saqarTveloSi moqmedi kanonebisa da regulaciebis Tanaxmad ar gaaCniaT sakuTrebis uflebis legalizaciis uflebamosileba ver miiReben kompensacias miwis sanacvlod, magram miiReben kompensacias aqtivebisTvis, romelic aris pzq moqceul miwaze da saWiroebisamebr miiReben sxva saxis mxardaWeras (gansakuTrebiT pzqm mowyvladi pirebis SemTxvevaSi). Sinameurneobebi, romelsac marTaven martoxela qalebi maTze damokidebuli pirebTan erTad da mowyvladi ojaxebi, uflebamosili arian miiRon damatebiTi daxmarebebi, raTa moxdes proeqtis zemoqmedebis Semsubuqeba srulad. cxrili 2–Si warmodgenilia sakompensacio uflebamosilebis matrica, romelic mkacrad iqneba daculi TiToeuli konkretuli monakveTis gsg-s momzadebisas. aRsaniSnavia, rom winamdebare CarCo-dokumentSi warmodgenili uflebamosilebis matrica gamoyenebuli iqneba rogorc ZiriTadi dokumenti, romelic jerovnad Seicvleba, raTa aisaxos gsg-s momzadebis periodSi detaluri azomviTi samuSaoebis, aRweris, socialur-ekonomikuri kvlevisa da pzqm aqtivebis inventarizaciis dros gamovlenili nebismieri niuansi; dokumenti aseve uzrunvelyofs Sesabamis Sesamsubuqebel RonisZiebebs da gonivrul midgomebs miwis dakargvis sanacvlo kompensaciisa da zemoqmedebis kompensaciis kuTxiT. sakompensacio uflebebi proeqtis zemoqmedebis qveS myofi pirebisTvis miwis, saxlebis da Semosavlebis dakargvis sakompensacio gadasaxadebi da sareabilitacio subsidiebi iTvaliswinebs miwis droebiTi an mudmivi dakargviT, sacxovrebeli saxlebis da komerciuli Senobebis, wliuri mosavlisa da nargavebis dakargviT gamowveuli zianis anazRaurebas da biznes Semosavlebis danakargebis kompensacias sagadasaxado deklaracias da/an gsg-Si fiqsirebuli Tanxebis safuZvelze. qvemoT detalurad aris mocemuli sakompensacio uflebebi: 30 miwis nakveTis dakargva (sasoflo-sameurneo, samosaxlo da komerciuli) anazRaurebuli iqneba gsg-s momzadebis periodSi arsebuli sabazro Rirebulebis odenobis kompensaciiT. Tu pzqm pirebi amjobineben maTTvis kompensaciis saxiT SeiZleba iqnas SeTavazebuli alternatiuli miwis nakveTi igive produqtiulobiT, msgavsi sacxovrebeli saxli sxva misamarTze da msgavsi lokacia komerciuli saqmianobisTvis. erTeulis fasi miwis nakveTis 1 kvadratul metrze ganisazRvreba farTod adaptirebuli, saerTaSoriso Sefasebis (IVS) standartis mixedviT. ganmaxorcielebeli organo an konsultanti, visi pasuxismgeblobac aris gsg-s SemuSaveba, daiqiravebs damoukidebel licenzirebul Semfasebels, romelic daakmayofilebs am CarCo xelSekrulebis moTxovnebs da mihyveba CarCo xelSekrulebis Sefasebis meTodologias da gansazRvravs erTeulis fass yvela tipis danakargis kompensacias mizniT. ………… . miRebuli kompensaciis TanxiT pzqm piri SeZlebs SeiZinos msgavsi produqtiulobisa da Rirebulebis miwis nakveTi, romelic daTmo sagzao proeqtis miznebisTvis. Tu gsg-s momzadebis procesSi aRmoCnda, rom pzqm pirma unda gawios damatebiTi xarji imisaTvis, rom axladSeZenili miwis nakveTi miiyvanos proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli miwis nakveTis msgavs donemde pzqm piri miiRebs erTjerad daxmarebas aRniSnuli xarjebis dasafarad. damatebiT, ganmaxorcielebeli saagento yvela legitimur pzqm-s aunazRaurebs sakuTrebis uflebis gadacemis (tranzaqciis) registraciasTan, sajaro reestris momsaxurebasTan, miwis nakveTs gamijvnis, araswori Canaweris gasworebis registraciasTan dakavSirebul xarjebs/mosakreblebs. Tu proeqtis zemoqmedeba gavrceldeba Semosavlis momtani miwis nakveTis 10%-ze met nawilze, pzqm pirebi (miwiT mosargebleebi, moijareebi, mosavlis mowileebi) proeqtis mZafri zemoqmedebisaTvis miiReben damatebiT daxmarebas: mTliani mosavlis/Semosavlis 1 wlis odenobiT kompensacias an 5 suliani ojaxis saarsebo minimums 12 Tveze (SeirCeva oridan erTerTi, romelic ufro maRal Tanxas ganapirobebs). SeniSvna: yvela specifikur sagzao proeqtSi mZafri zemoqmedebis mcneba SeiZleba gansxvavdebodes erTmaneTisagan. mTavaria aseTi SemTxvevebi droulad iqnas identificirebuli, naTlad aRwerili da yvela gsg-Si iqnas aRniSnuli Sesabamisi Semamsubuqebeli RonisZiebebi. ziari sasoflo-sameurneo miwis nakveTis dakargva (saZovari/saxnav saTesi) 31 adgilobrivi pzqm mosaxleoba, vinc dakargavs wvdomas ziar: mindvrebTan, saxnav-saTes da saZovar miwebTan, uzrunvelyofilni iqnebian igive zomisa da produqtiulobis miwebiT maTTvis misaReb adgilas. xsenebuli nakveTebiT maT uzrunvelyofs adgilobrivi TviTmmarTveloba, Tumca aRmasrulebeli organo pasuxismgebeli iqneba zedamxedveloba gauwios aRniSnul process, rom miwis nakveTis Canacvleba pzqm pirebisTvis moxdes droulad, proeqtis dawyebis adreul fazaSi, raTa Tavidan iqnas acilebuli pzqm pirebisTvis saarsebo wyaros mospoba proeqtis zemoqmedebis arealSi. Tu Sesabamisi Canacvleba ar aris SesaZlebeli unda SemuSavdes da ganxorcieldes saarsebo wyaros aRdgenis gegma imisaTvis, rom dakmayofildes pzqm pirebis saWiroebebi da aRdges maTi saarsebo Semosavali im doneze ra donezec iyo proeqtis dawyebamde. adgilobrivi kanonmdeblobiT gansazRvrul miwis gadasaxadTan da registraciasTan dakavSirebul yvela xarjs dafaravs aRmasrulebeli saagento. nagebobebi (sacxovrebeli saxlebi, damxmare konstruqciebi, Robeebi, kedlebi, komerciuli obieqtebi, da a.S.)-is adgilmonacvleobisas proeqtis zemoqmedebis Sedegad dazianebuli Senobisa (mag: samSeneblo/aRdgeniTi Rirebuleba) da sxva qonebis kompensaciis daTvla moxdeba sabazro Rirebulebis Tanaxmad, tranzaqciis gadasaxadebisa da amortizaciis Rirebulebis an gadarCenili masalebis Rirebulebis CaTvlis gareSe. samSeneblo-aRdgeniTi Rirebulebis kalkulacia moicavs samSeneblo masalebis sabazro Rirebulebas, rac saWiroa igive farTobis, igive an ukeTesi xarisxis Senobis asaSeneblad, romelic Caanacvlebs pzqm Senobas; an nawilobriv dazianebuli Senobis SekeTebas, rac moicavs samSeneblo masalebis transportirebas obieqtis mSeneblobis adgilze, kontraqtorebisa da muSaxelis asanazRaurebel xarjebs, saWiroebis SemTxvevaSi registraciisa da transferis xarjebs/begaras. sacxovrebeli saxlebisa da komerciuli obieqtebis kompensacia moicavs wylisa da eleqtroobis mierTebis xarjebs. nawilobrivi zemoqmedebis SemTxvevaSi, gamoiyofa mTliani Tanxa Senobis dangreuli nawilis aRsadgenad, Tu nawilobrivi dangrevis SemTxvevaSi SeiZleba dadges mTliani Senobis ganadgurebis safrTxe an wamoiWras adamianebis usafrTxoebis sakiTxi kompensacia Seexeba mTlian Senobas da masTan uZravad dakavSirebul, anu mis ganuyofel nawilebs. narCeni miwis nakveTi sruliad kompensirdeba: Tu miwis nakveTis gamijvnisa da Sesyidvis Semdeg, pzqm piris sakuTrebaSi darCenili miwis nakveTi gamousadagaria Semdgomi gamoyenebisaTvis (imdenad pataraa, rom 32 SeuZlebelia misi sasoflo sameurneo/sacxovrebeli daniSnilebiT gamoyeneba an Znelad misadgomia) mesakuTris Tanxmobis SemTxvevaSi dasaSvebia aseTi nakveTis mTlianad Sesyidva. xeebi: Semosavlis Canacvleba moxdeba fuladi kompensaciiT. fuladi kompensacia daiTvleba arsebuli sabazro Rirebulebis mixedviT pzqm xexilis tipis, wlovanebisa da produqtiulobis Sesabamisad, kerZod: TiTo xeze msxmoiare damwifebuli nayofis odenoba gamravldeba xilis sabazro Rirebulebaze (kg/lari) da gamravldeba im wlebis raodenobaze ramdenic axal xes Wirdeba msgavsi produqtiulobis misaRwevad. damatebiT anazRaurdeba TiToeuli xis magivrad SeZenili nergis safasuri. pzqm pirebs SeeZlebaT gankargon moWrili xeebi sakuTari Sexedulebisamebr. samSeneblo kompania uzrunvelyobs moWrili xeebis ufaso tranportirebas pzqm pirebis sacxovrebel adgilamde. naTesebi: fuladi kompensaciis gadaxda moxdeba mimdinare sabazro Rirebulebis mixedviT, 1 wlis sufTa (netto) mosavlis Sesabamisad. naTesebis kompensacia aunazRaurdeba miwiT mosargebleebs, moijareebs, an arsebobis SemTxvevaSi sxvagvar momxmareblebs, vinc specifikuri SeTanxmebis safuZvelze arian nakveTis menaxevreebi. biznesi: droebiTi biznesis dakargvis SemTxvevaSi mflobeli miiRebs erTi wlis Semosavlis odenobis Tanxas, romelic daiTvleba mis mier wardgenili oficialuri sagadasaxao deklaraciis Sesabamisad, ukanasknelis arqonis SemTxvevaSi miiRebs Tanxas wliuri minimaluri xelfasis odenobiT; biznesis droebiTi SeCerebis SemTxvevaSi, mflobeli miiRebs Sewyvetili periodis ganmavlobaSi misaRebi Semosavlis odenobis Tanxas, romelic daiTvleba mis mier deklarirebuli gadasaxadis Sesabamisad; aseTis ar arsebobis SemTxvevaSi erTjeradad 5 suliani ojaxis yovelTviuri samomxmareblo kalaTis (310.1 lari 2015 wlis ivlisis Tvis monacemi) gamravlebuli sam (3) Tveze (310.1 X 3=930.3 lari) odenobiT (Tanxebi ganaxldeba yovelTviurad mocemuli Tvis indikatoris Sesabamisad). daqiravebuli TanamSromlebi : miiReben biznesis SeCerebis periodSi asaRebi xelfasis odenobas., oficialuri sagadasaxado deklaraciis ar arsebobis SemTxvevaSi, saxelmwifoSi arsebuli minimaluri xelfasis odenobas gamravlebuls biznesis SeCerebis periodze. sasoflo-sameurneo miwis nakveTebis moijareebi da momuSaveebi: dazaralebuli moijareebi miiReben axal saijaro xelSekrulebas sxva 33 nakveTze an wliuri Semosavlis odenobis Tanxas ijaris darCenili wlebis Sesabamisad, araumetes 3 wlisa. menaxevreebi, droebiTi zemoqmedebis SemTxvevaSi miiReben TavianT wili mosavlis Sesabamis Tanxas sabazro Rirebulebis mixedviT; mudmivi zemoqmedebis SemTxvevaSi, damatebiT miiReben erTjerad kompensacias naTesis sabazro Rirebulebis Sesabamisad. soflis meurneobaSi dasaqmebuli pirebi miiReben xelfasis odenobis fulad kompensacias sameurneo wlis bolomde. sacxovrebeli miwis nakveTebis moijareebi/arendatorebi da saxlebis moijareebi: visac ijariT aqvs aRebuli miwis nakveTi an/da saxli sacxovrebeli miznebisTvis, miiRebs 3 Tvis qiris Tanxis odenobas imave ubanSi moqmedi fasebis Sesabamisad da mas gaeweva daxmareba alternatiuli sacxovrebeli farTis moZiebaSi. adgilmonacvleobis subsidia: pzqm pirebi, visac iZulebiT mouxdeba sacxovreblis Secvla miiReben Tanxas, romelic sakmarisi iqneba transportirebisa da erTi Tvis sacxovrebeli xarjebis dasafarad. Tu proeqtTan dakavSirebuli mizezebis gamo, rogoric aris kompensaciis gadaxdis dagvianeba, adgilmonacvleobis procesis gadadeba, sacxovrebeli xarjebis gadaxda moxdeba mzqm piris axal sacxovrebelSi gadasvlamde. damatebiTi sareabilitacio RonisZiebebi O OP 4.12-isa da am CarCo dokumentis Sesabamisad yvela gsg-Si unda iyos gaTvaliswinebuli damatebiTi reabilitaciis zomebi, rodesac gsg-sTan dakavSirebuli kvlevis (detaluri azomviTi samuSaoebi, aRwera, social- ekonomikuri mimoxilva, mflobelis statusis gansazRvra) da gsg-s momzadebis procesSi identificirebulni iqnebian mowyvladi da mZafri zemoqmedebis qveS moqceuli pzqm pirebi. mowyvladi pirebis daxmareba: dakarguli miwis nakveTisa da sxva qonebis kompensaciis garda, mowyvladi pirebisTvis, visi meurneobac moyva proeqtis mZafri zemoqmedebis qveS, gatardeba damatebiTi sareabilitacio RonisZiebebi; kerZod: dazarelebulebi erTjeradi kompensaciis saxiT miiReben saarsebo minimumis odenobis Tanxas 5 suliani ojaxis samomxmareblo kalaTis odenobiT 1 weliwadze gadamravlebuls, rac Seadgens TveSi 310 lars, xolo weliwadSi (310X12=3721.2)11. ganxorcielebis periodSi xsenebuli mowyvladi pirebis mdgomareoba iqneba dakvirvebis qveS da maT saWiroebis SemTxvevaSi gaewevaT damatebiTi daxmareba, imisaTvis rom am CarCo dokumentis miznebi iqnas miRweuli. 34 damatebiT, proeqtis ganxorcielebasTan dakavSirebul samuSaoebze dasaqmebisas prioriteti mieniWebaT mowyvladi pzqm pirebis ojaxis wevrebs. treningebi da sxva daxmareba biznesze mudmivi zemoqmedebis SemTxvevaSi, dakarguli Semosavlis wyaros aRdgenis mizniT biznesis mflobelebs, momuSaveebs/dasaqmebulebs, miwis nakveTis mflobelebs/fermerebs, mowyvlad pirebs, (visi ekonomikuri meurneobac moyva proeqtis zemoqmedebis qveS), fuladi kompnesaciis garda, damatebiT CautardebaT treningebi (mag. kompiuteruli programebis swavleba da sxva saxis treningebi maTi moTxovnis Sesabamisad). mzafri zemoqmedebis qveS moqceuli miwis nakveTebis mflobeli pzqm pirebi: pzqm pirebi, visac sagzao proeqtis ganxorcielebisas miadga didi zarali aseve miiReben damatebiT daxmarebas, kerZod: naTesis kompensaciis garda gacemuli iqneba erTjerad daxmareba, zemoqmedebis qveS moqceuli miwis nakveTze 1 wlis ganmavlobaSi moweuli mTliani mosavlis sabazro Rirebulebis odenobis fulad kompensacias an erTjeradi kompensaciis saxiT miiReben saarsebo minimumis odenobis Tanxas 5 suliani ojaxis samomxmareblo kalaTis odenobiT 1 weliwadze gadamravlebuls, rac Seadgens TveSi 310 lars, xolo weliwadSi (310X12=3721.2)12 oficialuri gadasaxadebi da dabegvra arcerT CamoTvlil SemTxvevaSi pzqm pirebi ar daeqvemdebarebian dabegvras da tranzaqciis gadasaxadebis gadaxdas. notariusis momsaxurebis, legalizaciis, sajaro reestrSi registraciis da sasamarTlosTan dakavSirebul administraciul xarjebs aanazRaurebs aRmasrulebeli saagento. moxdeba sagadasaxado valdebulebis subsidireba, Tu sagadasaxado SaRavaTebi ar iqneba daSvebuli saqarTvelos mTavrobis mier. damatebiT is Tanxebi rac saWiro iqneba sabanko momsaxureobis dasafarad daemateba gaTvaliswinebuli fuladi kompensaciis Tanxebs. cxrili 2 sakompensacio uflebebis matrica zemoqmedebis gamoyeneba pzqm pirebis sakompensacio uflebamosileba tipi kategoria 35 yvelanairi yvelanairi pzqm pirebi pzqm pirebi miiReben tipis miwis miwis nakveTis srulad adgilmonacvleobisaTvis fulad nakveTis dakargva registrirebuli kompensacias arsebuli sabazro fasis dakargva miuxedavad sakuTrebis mixedviT13. (saxnavi, zemoqmedebis uflebiT erTeulis fasi iqneba dadasturebuli sacxovrebeli, simwvavisa gsg-Si yoveli calkeuli sagzao industriuli, proeqtisTvis. komerciuli) Tu darCenili miwis nakveTis darCenili gamousadegari gaxdeba mflobelTan SeTanxmebiT, moxdeba am nawilis Sesyidva. proeqtis proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli zemoqmedebis qveS pirebis daxmareba maT mflobelobaSi moqceuli pirebi arsebuli pzqm miwis nakveTebis (mflobelebi legalizebaSi. mas Semdeg rac romelTa miwis dasruldeba legalizaciisa da nakveTi sakuTrebis registraciis procesi, eqvemdebareba daiwyeba miwis nakveTis Sesyidva da pzqm legalizacias piri, damtkicebul gsg-Si miTiTebuli pirobebis Sesabamisad, miiRebs adgilmonacvleobis mTlian Tanxas arsebuli sabazro Rirebulebis odenobiT. . kerZo da pzqm miwis Sesabamisi Rirebulebis / saxelmwifo produqtiulobis miwis nakveTze miwebis moijareebi qiravnobis xelSekrulebis (usasyidlod) ganaxleba, an fuladi kompensacia pzqm miwidan miRebuli mTliani Semosavlis gaTvaliswinebiT qiravnobis darCenili wlebis raodenobis Sesabamisad (maqsimum 3 weli) damatebiT fuladi kompensacia im odenobiT rac damqiravebels investirebuli (dadasturebuli investicia) aqvs miwis nakveTSi. moijare fuladi kompensacia pzqm miwidan (araregistrirebul miRebuli mTliani Semosavlis i) gaTvaliswinebiT qiravnobis darCenili wlebis raodenobis Sesabamisad (maqsimum 3 weli) sakuTrebis miwiT sargeblobis uflebis dakargvis dokumentis armqone SemTxvevaSi, erTjeradi sareabilitacio aralegalizeburi kompensacia, 1 wlis ganmavlobaSi miwis nakveTebis miRebuli mosavlis sabazro momxmareblebi/xizn Rirebulebis odenobiT (naTesis ebi kompensaciasTan erTad). sazogadoebrivi adgilobrivi dazaralebul mosaxleobas moxmarebis mosaxleobisTvis adgilobrivi TviTmmarTvelobisgan miwis nakveTis sameurneo da sanacvlod usasyidlod gadaecema igive dakargva saZovar miwebTan zomisa da produqtiulobis miwis (sameurneo da misasvlelis nakveTi iseT teritoriaze, romelic saZovari miwebi) gadaketva maTTvis iqneba misaRebi. im SemTxvevaSi, Tu amdagvari Canacvleba SeuZlebelia, SemuSavdeba da ganxorcieldeba saarsebo wyaros aRdgenis gegma dazaralebuli mosaxleobis 36 saWiroebidan gamomdinare, rac SeunarCunebs maT TavianT saarsebo wyaros minimum im odenobiT rac qondaT proeqtis dawyebamde. damatebiTi fermeri/sakuTrebis mZafri zemoqmedebis SemTxvevaSi uzrunvelyofa dokumentis erTjeradi, sareabilitacio kompensacia, mZafri mflobeli. pzqm miwis nakveTze moweuli 1 wlis zemoqmedebis sakuTrebis mosavlis sabazro Rirebulebis SemTxvevaSi dokumentis armqone odenobiT da damatebiT naTesis (10% ze meti legalizebadi kompensacia. miwis nakveTis moijare/TviTnebur dakargva) ad dasaxlebuli nagebobebi zemoqmedebis gamoyeneba pzqm pirebis-is sakompensacio uflebamosileba tipi kategoria proeqtis daregistrirebuli adgilmonacvleobisas proeqtis zemoqmedebiT sakuTrebis zemoqmedebis Sedegad dazianebuli dokumentis mqone dazianebuli Senobisa da sxva sacxovrebeli sacxovrebeli pzqm pirebi; qonebis kompensacis daTvla saxli saxlebi pzqm pirebi vinc xdeba sabazro Rirebulebis romlebic legitimur Tanaxmad, tranzaqciis eqvemdebareba mflobelebad gadasaxadebisa da amortizaciis nawilobriv/mTlia iTvlebian Rirebulebis an gadarCenili n dangrevas masalebis Tanxebis gamoklebis gareSe. nawilobrivi dazianebis SemTxvevaSi, mTliani fuladi daxmareba Senobis darCenili nawilis aRsadgenad, rom Senoba gaxdes kvlav funqcionaluri dazaralebuli piris Sexedulebisamebr. Tu nawilobrivi dangrevis SemTxvevaSi SeiZleba dadges mTliani Senobis ganadgurebis safrTxe an wamoiWras adamianebis usafrTxoebis sakiTxi kompensacia Seexeba rogorc mTlian Senobas aseve masSi arsebul sxva qonebas. damatebiT, saarsebo wyaros aRdgenis iniciativebi Seexeba im pzqm pirebsac visi saarsebo wyaroc ganadgurdeba SeTavazebuli proeqtis arapirdapiri zemoqmedebis Sedegad. (mag. roca proeqtis 37 zegavlena vrceldeba mxolod sacxovrebel saxlze, xdeba adgilmonacvleobis sruli kompensacia da erTjeradi daxmareba piradi nivTebisa da gadarCenili masalis transportirebisTvis, Tumca sxva Semosavali rac warmoSobs qonebas (soflis meurneobis miwis/kerZo komerciuli obieqtebi) romlebic ganTavsebulia proeqtis zemoqmedebis farglebs gareT, SeiZleba ar iqnas Setanili kompensaciis paketSi. miuxedavad imisa, rom pzqm pirebma mas Semdeg rac dafuZndebian axal adgilze SeiZleba droebiT dakargon Semosavlis wyaro mgzavrobis gazrdili droisa da garTulebuli wvdomis gamo. sacxovrebeli erTjeradi kompensacia saxlebis ganisazRvreba qiris mflobelebi/damqir yovelTviuri gadasaxadis aveblebi (ijaris xelSekrulebaSi miTiTebuli Tanxis) sammagi odenobiT; ijaris xelSekrulebis ararsebobis SemTxvevaSi minimaluri xelfasis sammagi odenobiT;14 damatebiT pirebs erTjeradad gaewevaT teqnikuri daxmareba piradi nivTebis axal sacxovreblamde transportirebaSi; an erTjeradad moxdeba transportirebisTvis saWiro Tanxis gadaxda. gsg-s Semqmneli konsultanti gonivrulobis farglebSi gadawyvets Tanxis odenobas proeqtis bunebidan da specifikidan gamomdinare. komerciuli proeqtis sakuTrebis adgilmonacvleobisas proeqtis struqtura zemoqmedebis qveS dokumentis zemoqmedebis Sedegad moyolili mflobeli dazianebuli Senobisa da sxva komerciuli qonebis kompensacis daTvla obieqtebi, xdeba sabazro Rirebulebis romlebic Tanaxmad, tranzaqciis eqvemdebareba gadasaxadebisa da amortizaciis nawilobriv/srul Rirebulebis an gadarCenili dangrevas masalebis gamoklebiT. Tu nawilobrivi dangrevis 38 SemTxvevaSi SeiZleba dadges mTliani Senobis ganadgurebis safrTxe an wamoiWras adamianebis usafrTxoebis sakiTxi, kompensacia Seexeba rogorc mTlian Senobas ise masTan uZravad dakavSirebul, anu mis ganuyofel nawilebs. komerciuli erTjeradi kompensacia obieqtis moijare ganisazRvreba qiris yovelTviuri gadasaxadis (ijaris xelSekrulebaSi miTiTebuli Tanxis) sammagi odenobiT; ijaris xelSekrulebis ararsebobis SemTxvevaSi minimaluri xelfasis sammagi odenobiT zemoqmedebis gamoyeneba pzqm pirebis sakompensacio ufleba mosileba tipi kategoria proeqtis proeqtis iZulebiT sacxovrebeli farTi mTavrobis zemoqmedebis zemoqmedebis qveS gadaadgilebuli gansaxlebis sivrceSi an qveS moxvedrili pirebis, kompensacia gansaxlebisTvis im moxvedrili saxelmwifos/munin ltolvilebis, odenobiT rac gansazRvrulia saxelmwifos/ icipalitetis TviTneburad damtkicebul gsg-Si muninicipali mflobelobaSi SeWrilebis mier tetis arsebuli sacxovreblad mflobeloba Senobebi, dakavebuli Si arsebuli romlebic Senobebi Senobebi eqvemdebareba nawilobriv an srul dangrevas Robeebi/kedl pzqm pirebis yvela pzqm piri fuladi kompensacia ebi dazianebuli dazianebuli Robis/kedlis Robeebi aRsadgenad (asaSeneblad) masalisa da zomebis Sesabamisad. wliuri dazianebuli yvela pzqm piri 3 wlis mosalodneli mosavlis mosavali mosavali (TviTneburad sabazro Rirebulebis fuladi SeWrili pirebis kompensacia. CaTvliT) kerZo miwis proeqtis yvela pzqm piri fuladi kompensacia sabazro nakveTze zemoqmedebiT (TviTneburad Rirebulebis odenobiT xexilis arsebuli dazianebuli SeWrili pirebis tipis, wlovanebisa da mravalwlova mravalwlovan CaTvliT produqtiulobis mixedviT; ni mcenareebi mcenareebze aseve anazRaurdeba yoveli msxmoiare xili msxmoiare xis nacvlad SeZenili nergis safasuri. pzqm pirebs SeeZlebaT gankargon moWrili xeebi Tavis Sexedulebisamebr. samSeneblo 39 kompania uzrunvelyofs pzqm pirebis sacxovrebel adgilamde morebis ufaso transportirebas. proeqtis yvela pzqm piri aramsxmoiare xeebisTvis zemoqmedebiT (TviTneburad fuladi kompensacia ar gaicema, dazianebuli SeWrili pirebis miuxedavad amisa fuladi Tanxa mravalwlovani CaTvliT gamoiyofa imisaTvis, rom pzqm aramsxmoiare pirma yoveli dazianebuli mcenareebi aramsxmoiare xis nacvlad SeiZinos axali nergi da dargos miwis nakveTis darCenil nawilze an sanaclod miRebul nakveTze. pzqm pirebs SeeZlebaT gankargon moWrili xeebi Tavis Sexedulebisamebr. samSeneblo kompania uzrunvelyofs pzqm pirebis sacxovrebel adgilamde morebis ufaso transportirebas. mravalwlova arsebuli xeebi kerZo sakuTrebaSi samSeneblo kompaniam unda ni mcenareebi arsebuli miwis gadasces moWrili xeebi (sajaro/saxe nakveTis gareT municipalitets. SemdgomSi lmwifo miwis arsebuli municipalitets SeeZleba nakveTze) mravalwlovani aRniSnuli morebi daurigos nargavebi siRaribis zRvars miRma myof mosaxleobas. tyis fondis arsebuli kerZo sakuTrebaSi saWiro RonisZiebis kanonierad miwebzearseb aramsxmoiare arsebuli miwis ganxorcielebisTvis saWiroa, uli sxeebi nakveTis gareT rom tyis fondis miwebze mravalwlova arsebuli arsebuli mravalwliani ni mcenareebi mravalwlovani mcenareebi unda amoiricxos nargavebi saxelmwifo satyeo fondidan saqarTvelos mTavrobis Sesabamisi brZanebulis mixedviT. samSeneblo kompaniam unda gadasces moWrili xeebi municipalitets. SemdgomSi municipalitets SeeZleba aRniSnuli morebi daurigos siRaribis zRvars miRma myof mosaxleobas. Semosavlis dakargva ijariT Semosavlis yvela pzqm piri, erTi Tvis ijaris gadasaxadis gamcemi/miwis dakargva ijaris romelsac aqvs eqvivalenti (ijaris mflobeli xelSekrulebis ijaris/arendis xelSekrulebaSi gansazrvruli Sewyvetis gamo xelSekruleba Tanxa) erTjeradi kompensacia gamravlebuli samze; Tu ijaris xelSekruleba ar arsebobs, maSin minimaluri yovelTviuri xelfasi gamravlebuli samze. 40 biznesi/dasaqm biznesis/samuSaos pzqm yvela piri biznesis mflobeli: eba droebiT an (TviTneburad fuladi kompensacia1 wlis samudamod SeWrilebis Semosavlis odenobiT Tu zarali dakargva CaTvliT) aris mudmivi; (ii) fuladi kompensacia gaicema biznesis SeCerebis periodisaTvis Tu zarali aris droebiTi. muSebi/dasaqmebulipirebi: dakarguli xelfasis anazRaureba biznesis SeCerebuli periodsTvis. sasoflo-sameurneo maTi xelfasis Sesabamisi fuladi muSebi, romlTac kompensacia (imave proporciiT) SeuwydaT sasoflo-sameurneo wlis kontraqti darCenili periodis manZilze, da sadac saWiroa RonisZiebebi saarsebo wyaros aRsadgenad. damatebiTi sareabilitacio RonisZiebebi teqnikuri pzqm yvela piri, ufaso teqnikuri daxmareba pzqm daxmareba romelsac aqvs pirebisaTvis legalizaciisas, legalizaciis, registrirebuli pzqm nakveTebis dayofisas, registraciis statusi/ Sesworebebis/cvlilebebis da/an procedurebSi legalizebadi gayidvis tranzaqciebis miwis nakveTebis registraciisas. mflobelebi proeqtTan dakavSirebuli saxelmwifo gadasaxadebs, oficialur mosakreblebs da tranzaqciis xarjebs dafaravs mTavroba. adgilmonacv satransporto/ga zemoqmedebis qveS saTanado daxmarebis leoba dasvlis xarjebi myofi yvela uzrunvelyofa, adgilmonacvle transportirebisa da saarsebo piri xarjebis dasafarad erTi Tvis ganmavlobaSi. adgilobrivi wvdoma unda aRdges an sazogadoebis SenarCundes; zemoqmdebis qveS resursi moqceuli nagebobebis/komunikaciebis (mag: xidebi, gzebi, skolebi, samedicino centrebi, sasmeli wylis miwodebis sitemebi, sarwyavi arxebi da aS) reabilitacia/Canacvleba pzq moqceuli pzqm pirebi aqtivebis dakargvis mowyvladi siRaribis zRvars kompensaciis garda, erTjeradi pirebi qveviT; daxmareba erTi wlis saarsebo Sromisuunaro minimumis odenobiT. xalxi; pensionerebi; qvrivebi; Sinameurneobebi, 41 romelTa saTaveSic qalebi arian; Raribebi; iZulebiT gadaadgilebuli pirebi; ltolvilebi droebiTi miwis nakveTebTan mflobelebi/mosar droebiTi wvdoma dawesdeba zemoqmedeba wvdomis dakargva gebleebi samSeneblo kompaniis mier. miwis nakveTebTan wvdomis droebiTi dakargvis SemTxvevebi gamoiwvevs mosavlis dakargvas, rac anazRaurebuli iqneba samSeneblo kompaniis mier. zarali da asanazRaurebeli Tanxebi ganisazRvreba winamdebare CarCo-dokumentSi da Sesabamis gsg-Si miTiTebuli sakompensacio uflebebis principebis mixedviT. Tavidan iqnas biznes subieqtebi samSeneblo kompania aculebuli uzurnvelyofs droebiTi biznesTan wvdomas droebiTi misasvleli gzebis Caketva Semosavlis mflobelebi/mosar samSeneblo banakis mowyobis droebiTi gebleebi adgilis SerCevisas samSeneblo dakargva, miwis kompaniam koordinacia unda nakveTebze moaxdinos Sesabamis banakebisa da saxelmwifo uwyebasTan da qvis upiratesoba mianiWos samtexloebis Tavisufal miwas, romelic ar mowyobis gamo gamoiyeneba sasoflo-sameurneo /sacxovrebeli daniSnulebiT. magram Tu banakebisa da qvis samtexloebisaTvis SeirCa kerZo mesakuTris nakveTi, zarali da asanazRaurebeli kompensacia ganisazRvreba winamdebare CarCo-dokumentSi da Sesabamis gsg-Si miTiTebuli sakompensacio uflebebis principebis mixedviT. sxva saWiroebisamebr nebismieri saWiroebisamebr, ixelmZRvaneleT gauTvaliswine winamdebare CarCo-dokumentiT beli da ToToeuli proeqtisaTvis zemoqmedeba momzadebuli gsg-Ti 42 gansaxlebis samoqmedo gegmis momzadebisa da ganxorcielebis strategia gsg miznebi winamdebare CarCo-dokumentis mTavari mizani miwisa da qonebis aTvisebis kuTxiT aris fizikuri da ekonomikuri adgilmonacvelobis Tavidan arideba. rodesac ver xerxdeba Tavis arideba, unda daigegmos da ganxorcieldes sakompensacio da Semamsubuqebeli RonisZiebebi, raTa pzqm pirebisaTvis uzrunvelyofili iqnas samarTliani kompensacia da Sesabamisi daxmareba maTi sacxovrebeli da saarsebo pirobebis minimum proeqtamde arsebul donemde aRsadgenad. yvela gsg Sedgeba sami ZiriTadi elementisgan: (1) dakarguli aqtivebis, saarsebo wyaros da Semosavlis sanacvlo kompensacia; (2) daxmareba adgilmonacvleobis dros, maT Soris: sanacvlod adgilis uzrunvelyofa Sesabamisi aRWurvilobiT; da (3) daxmareba cxovrebis donis aRdgenaSi, raTa proeqtis saSualebiT an mis gareSe hqondeT minimum igive materialuri mdgomareba. CarCo-dokumentis farglebSi momzadebuli gsg unda efuZnebodes Semdeg principebs:  aranebayoflobiTi gansaxleba Tavidan unda iqnas acilebuli an ukidures SemTxvevaSi minimumamde Semcirebuli;  sakompensacio/sareabilitacio pirobebiT uzrunvelyofili unda iqnas proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis proeqtamde arsebuli cxovrebis donis aRdgena.  zemoqmedebis qveS moqceuli pirebi srulyofilad unda iyvnen informirebuli miwis Sesyidvisa da gansaxlebis sakompensacio variantebis Sesaxeb.  maqsimaluri mxardaWera zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis socialur-kulturuli institutebis uzrunvelyofis TvalsazrisiT.  kompensaciebis gacemisas qalTa da mamakacTa uflebebi Tanabrad unda iyos gaTvaliswinebuli.  formaluri kanonieri miwis mflobelis statusis arqona ar unda iyos kompensaciis da/an reabilitaciis damabrkolebeli garemoeba.  gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces qalebis mier marTul Sinameurneobebs da sxva mowyvlad jgufebs, da cxovrebis donis gasaumjobeseblad gaewioT Sesabamisi daxmareba.  miwis Sesyidvisa da gansaxlebis gegma unda SemuSavdes da ganxorcieldes rogorc proeqtis Semadgeneli nawili da kompensaciasTan dakavSirebuli yvela xarji asaxuli unda iqnas proeqtis xarjebsa da sargebelSi. 43  sakompensacio/sareabilitacio subsidiebi srulad unda gaices samSeneblo samuSaoebis dawyebamde, e.i vidre daiwyeba zemoqmedeba. gzebis seqtoris gansaxlebis politikis CarCo-dokumenti gansazRvravs gamosayenebel procedurebs: - gzis proeqtireba da mSenebloba ise unda ganxorcieldes, rom maqsimalurad aeridos dasaxlebul punqtebs, raTa xalxis fizikuri gadaadgileba minimumamde iqnas dayvanli; unda SeirCes mimarTuleba, romelic minimumamde daiyvans kerZo Tu sxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli mosavliani miwebis aTvisebas. - proeqtirebis iseTi standartebis miReba, rac minimumamde Seamcirebs mimdebare teritoriebze miwaTsargeblobaze SezRudvebis dawesebas. - winamdebare gansaxlebis politikis CarCo-dokumentis sakompensacio uflebebis matricis Sesabamisad kompensaciis gansazRvris samarTliani da gamWvirvale procedurebis SemuSaveba Semdegi SemTxvevebisTvis: (i) mSeneblobis procesSi miwisa da qonebis droebiTi dakargva; (ii) miwisa da qonebis mudmivi Sesyidva; (iii) koridoris mimdebare teritoriebze miwaTsargeblobaze SezRudvebis daweseba. - miwis aTviseba (an miwiTsargeblobis uflebis) molaparakebebiT miRweuli SeTanxmebis safuZvelze, ukidures SemTxvevaSi “sazogadoebrivi saWiroebisaTvis kerZo sakuTrebis aranebayoflobiTi gasxvisebis Sesaxeb” uflebis gamoyenebiT; - mSeneblobis dasrulebisTanave, miwis aRdgena winandel mdgomareobasTan maqsimalurad miaxloebiT, raTa miwis mesakuTreebs/mosargebleebs saSualeba mieceT srulyofilad ganaaxlon proeqtis dawyebamde ganxorcielebuli saqmianoba. - pzqm pirebis da sazogadoebis maqsimalurad informireba proeqtisa da im procesis Sesaxeb, rac miwis aTvisebas da kompensaciebs axlavs, am sakiTxebTan dakavSirebiT maT uflebebSi da pretenziebis dakmayofilebis saSualebebSi garkveva. - proeqtis zemoqmedebas daqvemdebarebuli (pzd) pirebis saCivrebis droulad da saTanadod ganxilvis uzrunvelyofa da winamdebare gansaxlebis politikis CarCo-dokumentSi mocemuli principebis Sesabamisad mogvareba. - proeqtis zemoqmedebas daqvemdebarebuli (pzd) pirebi, miwisa da aqtivebis sakuTrebis samarTlebrivi statusis ganurCevlad, sakompensacio matricaSi mocemuli principebis gaTvaliswinebiT miiReben sxvadasxva saxis mxardaWeras, maTTvis cxovrebis donis gaumjobesebisa da ukidures SemTxvevSi proeqtis ganxorcielebamde arsebuli sacxovrebeli pirobebis aRdgenaSi daxmarebis gawevis mizniT. - miwebis dakargvisaTvis kompensaciebi ar gaicema im pirebze, romlebic aralegalurad floben miwebs, magram isini miiReben kompensacias sxva 44 dakarguli aqtivebisa da SemosavlisaTvis, radgan maTTvisac iqneba uzrunvelyofili daxmareba cxovrebis donis gaumjobesebisa, da ukidures SemTxvevSi arsebuli sacxovrebeli pirobebis aRdgenis kuTxiT. gansaxorcielebeli RonisZiebebi ganisazRvreba aRwerisa da im socialur-ekonomikuri kvlevis safuZvelze, romelic Catardeba rodesac moxdeba gansaxlebis samoqmedo gegmis SemuSaveba. - proeqtis zemoqmedebas daqvemdebarebul (pzd) pirebs unda ecnoboT proeqtis ganxorcielebis grafiki da gaewioT konsultacia miwis aTvisebisa da qonebisTvis miyenebuli zianisa da zaralis Sesaxeb. - qonebisTvis, rogoricaa naTesebi, xeebi, Robeebi da jixurebi, miyenebuli ziani, agreTve Semosavlis dakargva, mosavlis dakargva iqneba minimumade dayvanili da aucileblobis SemTxvevaSi, anazRaurdeba am CarCo- dokumentis sakompensacio uflebebis matricis Sesabamisad, miwis mflobelebis samarTlebrivi statusis ganurCevlad. aseve, kontraqtori pasuxismgebelia aanazRauros araSesyidul qonebaze miyenebuli SemTxveviTi ziani. gansaxlebis samoqmedo gegma SemuSavdeba gansaxlebis politikis CarCo- dokumentis, saerTaSoriso standartebisa da saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad. vinaidan rogorc ukve aRiniSna, msoflio bankis gansaxlebis politikasa (OP 4.12) da saqarTvelos moqmed kanonmdeblobas, Soris arsebobs Seusabamoba. eqspropriacia da proeqtis farglebSi saWiro nebismieri miwis Sesyidva ganxorcieldeba winamdebare gansaxlebis politikis CarCo-dokumentSi asaxuli principebisa da procedurebis Tanaxmad. miwebis, zemoqmedebis qveS moqceuli nagebobebisTvis saWiro samSeneblo masalebis, mosavalisa da sxva Sesabamisi komponentebis upiratesi sabazro fasebis dasadgenad moxdeba bazris Seswavla, ris Sedegadac miRebuli erTeuli fasebi gamoyenebuli iqneba kompensaciebis gansazRvrisaTvis. yovelive es damatebiT uzrunvelyofs da SesaZleblobas miscems proeqtis zemoqmedebas daqvemdebarebul mosaxleobas sabazro fasebiT, plus tranzaqciis xarjebis anazRaurebiT, Seisyidon sanacvlo miwebi. dakarguli Semosavlisa da aqtivebis anazRaureba moxdeba gadasaxdeli Tanxis dabegvris, aqtivebis Rirebulebis amortizaciis an sxva raime saxis daqviTvis gareSe. miwis SeZenis procedurebi gawerili iqneba gansaxlebis samoqmedo gegmaSi (gsg), romelic unda momzaddes konkretuli gzis monakveTisTvis. 45 TiToeuli gzis monakveTis gsg-is mozadebisTvis saWiro socialuri gavlenis Sefasebis kvleva unda emyarebodes aRweras, socio-ekonomikur kvlevas, proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli aqtivebis inventarizacias da dadetalur azomviT kvlevas7. aRweris, socio-ekonomikur kvlevis, proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli aqtivebis inventarizaciisa da detaluri kvlevis Sedegebi, romlebic moicavs mTliani gzis monakveTs, warmodgenili unda iyos gsg8-is saboloo versiaSi. cxrilSi asaxuli unda iyos proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis (pzqm pirebi) raodenoba, asaTvisebeli miwis teritoria, aqtivebi, romlebzec proeqtma moaxdina zegavlena, dakarguli Semosavali, mwvave zegavlenis SemTxvevebi, pzqm pirebi, romlebsac ekuTvniT erTjeradi daxmareba didi zaralis, mowyvladobis, sacxovrebeli adgilis Secvlis xarjebis da a.S. asanazRaureblad. aRwera unda moicavdes pzqm pirebis 100%–s. imisaTvis, rom moxdes yvela zegavlenis qveS moqceuli mosaxlis, maT Soris maspinZeli mosaxleobis dakmayofileba, konsultantma unda Seasrulos Semdegi:  naTlad ganmartos ZiriTadi koncefciebi (mag.: iZulebiT gadaadgilebuli piri, ojaxi an Sina meurneoba, dankargi, uflebamosili piri), vinaidan aRniSnuli koncefciebi kritikulad mniSvnelovania mTliani procesis ganmavlobaSi da Zalzed didi gavlena aqvs kompensaciasa da gansaxlebis SemTxvevaSi dadgenili sargeblis paketze.  monacemebis Segrovebamde moaxdinos ganTvisebis zolis identificireba da proeqtis zemoqmedebis sfero. agreTve, Caataros monawileobiTi swrafi Sefaseba da fokus–jgufebis Sexvedra dazaralebul soflebTan da/an TemebTan, raTa ganumartos maT proeqtis masStabebi da aRwerisa da kvlevebis Catarebis mizani.  moaxdinos yvela tipisa da kategoriis danakargebis identificireba mosaxleobis sqesisa, asakisa da profesiuli jgufebis mixedviT.  moaxdinos yvela zegavlenis qveS moqceuli miwis nakveTisa (zqm) da mflobelis da/an momxmareblis uflebebis identificireba da uzrunvelyos, rom miwis aTvisebis procedurebi akmayofilebdes sainJinro gegmiT dadgenil moTxovnebs. 7დანაკარგების ინვენტარიზაცია ან დეტალური აზომვითი კვლევა დამოკიდებულია არსებულ პროექტზე. როგორც წესი, დანაკარგის ინვენტარიზაცია ხორციელდება წინასწარი პროექტის საფუძველზე, ხოლო დეტალური აზომვითი კვლევა – დეტალური პროექტის და ადგილზე ზემოქმედების მასშტაბის განსაზღვრის საფუძველზე. უნდა მოხდეს დანაკარგების ინვენტარიზაციის საფუძველზე მომზადებული ნებისმიერი სახის გეგმის განახლება დეტალური პროექტის მიხედვით, დეტალური აზომვითი კვლევის დასრულების შემდეგ 8ცხრილის ნიმუში დართულია წინამდებარე განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტზე, იხ. დანართი 1 46  miawodos informacia yvela dainteresebul mxares (mag.: pzqm pirebs, maspinZel Temebs da Sesabamis arasamTavrobo organizaciebs) da uzrunvelyos mudmivi konsultaciebi.  daadginos iZulebiT gadaadgilebul pirTa siaSi Seyvanis vadis gasvlis TariRi, rac saWiroa imisTvis, rom Tavidan iqnas acilebuli yalbi pretenziebi kompensaciaze an proeqtis gegmis dasrulebis Semdeg reabilitaciaze. siaSi Seyvanis TariRis amowurvis Semdeg, (rac, Cveulebriv aRweris dawyebis TariRia) SeZlebisdagvarad swrafad unda Catardes aRwera, raTa ganisazRvros iZulebiT gadaadgilebul pirTa ricxvi, nagebobebisa da sxva zemoqmedebis qveS moqceuli aqtivebis ricxvi da minimumamde Semcirdes zemoqmedebis qveS moqceul adgilebSi xalxis Semodineba. es gansakuTrebiT mniSvnelovania im proeqtebSi, romlebic moicavs qalaqis xelaxla dagegmarebas da ganaxlebas an araformaluri dasaxlebis ganviTarebas.  ruqaze daitanos zemoqmedebis qveS moqceuli teritoria da moaxdinos Sina meurneobebis raodenobis identificireba, raTa, am gziT damatebiTi damcavi zomebi miiRos yalbi saCivrebis winaaRmdeg. ruqaze datana, rogorc wesi, xdeba proeqtis identificirebisa da momzadebis etapebze. ruqaze datana SesaZlebelia aseve ganxorcieldes aRwerisa da kvlevis dros. aseve, damatebiT ganaxorcielos aerofoto gazomva (ruqaze datana), romelic gamosadegi iqneba mocemul droSi arsebuli dasaxlebis nimuSebis gansazRvrisTvis.  TiToeuli piri, romelic daeqmedebareba agdilmonacvleobas Seiyvanos siaSi, miuxedavad maTi samarTlebrivi statusisa an sakuTrebis uflebisa. magaliTad, aseT pirebSi SeiZleba Sediodnen araformaluri mosaxleebi an is pirebi, romlebmac TviTneburad daikaves teritoria da aborigeni mosaxleebi, romlebic memkvidreobiT legalurad floben miwas.  proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli pirebis aRwerisa da sxva kvlevebis ganxorcielebis dros gamoiyenos specialuri saidentifikacio baraTebisaidentifikacio baraTebis gamoyenebam bevri proeqtis SemTxvevaSi gaamarTla. maTi gacema xdeba aRweris an kvlevis dros da saWiroebs ganaxlebas aRweris dasrulebis Semdeg. masSi Setanili unda iyos yvela saxis informacia individualur Sina meurneobaze, romlebsac ekuTvniT kompensacia da aqvT kompensaciis moTxovnis ufleba.  gamoaqveynos proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli pirebis sia, romlis gadamowmebasac moaxdens pzqm Temebi. gaiTvaliswinos gasaCivrebis (apelaciis) procedurebi, im SemTxvevaSi, Tu pirebi ar iqnebian Seyvanili siaSi. 47  SesaZleblobis farglebSi, moaxdinos disciplinaTaSorisi unar- Cvevebis gamoyeneba da CarTos adgilobrivi TviTmmarTvelobis da/an administraciis personali da iZulebiT gadaadgilebuli pirTa jgufebi monacemebis moZiebaSi.  saWiroebis SemTxvevaSi uzrunvelyos kompiuterul monacemTa baza da programa, romelic xels Seuwyobs proeqtis ganxorcielebis mizniT, Sina meurneobasTan da individualur pirebTan dakavSirebuli yvela informaciis identificirebas, da gamodgeba monitoringis gansaxorcielebel kriteriumad.  uzrunvelyos informaciis Segroveba TiToeuli proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli, maT Soris mowyvladi piris saarsebo saSualebis/Semosavlebis Sesaxeb. aRniSnuli informacia iqneba Sida moxmarebis, danarTis saxiT miebmeba gsg-s da msoflio banks waredgineba dasadastureblad. matricaSi, romelic kompensaciis moTxovnas exeba da romelic 9 warmodgenili iqneba TiToeul gsg- Si, ufro konkretuli informacia unda iyos mocemuli, raTa moxdes yvela SesaZlo zemoqmedebis aRmofxvra da saTanado kompensaciis gansazRvra. unda moxdes gansaxlebisa da kompensaciis uflebis ganxilva da maTi gaumjobeseba ESIA-ias faqtobrivi cnobebis, sajaro saorientacio Sexvedebis, fokus-jugfebTan diskusiebis, mniSvnelovani informaciis moZiebis safuZvelze mopovebuli ukukavSiris da detaluri kvlevis dros Segrovebuli monacemebis, aRweris, statusis kvlevis, pzqm aqtivebis inventarizaciis da socialur-ekonomikuri kvlevis da saarsebo wyaros kvlevis safuZvelze. TiToeuli pzqm piris identificireba unda moxdes proeqtis ganxorcielebis Sedegad zemoqmedebis qveS moqceuli TiToeuli miwis nakveTis mixedviT. detaluri azomviTi kvleva, aRwera, pzm aqtivebis inventarizacia unda daiwyos SerCeuli gzis monakveTis nulovani km/niSnulidan (KP)10 da gagrZeldes bolo kilometr/niSnulamde. moxdeba pzm miwis nakveTTan dakavSirebuli yvela pzqm piris aRricxva. pzm miwis nakveTebis mdebareobis identificireba moxdeba ori kilometr/niSnulia mixedviT (miwis nakveTis sazRvris dasawyisi da dasasruli) ganTvisebis zolis gaswvriv. amasTan erTad, inventarizaciis aqtSi mocemuli iqneba, ganTvisebis zolis romel mxares (marjvena/marcxena) mdebareobs miwis nakveTi. savele jgufi moipovebs pzqm pirebis srul saxels da gvars da moaxdens maT identificirebas pzqm miwis nakveTebTan mimarTebaSi, romlebic sakuTrebaSi aqvT/floben an droebiT sargeblobaSi aqvT am pirebs.. garda amisa, aseve moxdeba pzqm miwis nakveTis identificireba maTi mdebareobis (soflis/municipalitetis dasaxeleba) da sakadastro monacemebis mixedviT, im SemTxvevaSi, Tu aRniSnuli miwis nakveTi registrirebulia sajaro 9იხ. დანართი 6 10KP km/niSnuli 48 reestris erovnul saagentoSi. pzqm miwis nakveTTan dakavSirebuli nebismieri oficialuri dokumentis asli, romelic xelmisawvdomia, Segrovdeba analizisa da sakuTrebis uflebis statusis dasadgenad. savele jgufi pasuxismgebeli iqneba Semdegi infromaciis mopovebaze: pzqm da pzqm pirebis/PAH11-is mflobelobaSi arsebuli yvela miwis nakveTis raodenoba, farTobi da daniSnuleba; proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli miwis nakveTis farTobi, adgilmdebareoba daniSnuleba, sxva aqtivebis (nagebobebi, mosavali, mravalwliani nargavebi, biznesi da a.S.) tipi, zoma da gamoyenebis forma, Temis sakuTrebaSi arsebuli aqtivebi proeqtis zemoqmedebiT gamowveuli zaralis TiToeuli tipis moculobis dazustebaze. gsg-is momzadebisas aucilebelia imis uzrunvelyofa, rom saTanadod moxdes pzqm qalebisa da umciresobebis socialur-ekonomikuri mdgomareobis, saWiroebebisa da prioritetebis gadaWra, raTa miwis aTvisebam da gansaxlebam araxelsayrel mdgomareobaSi ar Caayenos qalebi. maSasadame, aRwerisa da socialur-ekonomikuri kvlevis dros mopovebuli monacemebis detalurad ganxilva unda moxdes sqesis, eTnikuri warmomavlobisa da religiuri mrwamsis gaTvaliswinebiT. TiToeuli gsg unda moicavdes gsg-is ganxorcielebis biujets da unda axdendes Tanxebis warmoSobis wyaros identificirebas. gsg-is ganxorcielebis grafiki kavSirSi unda iyos samSeneblo samuSoebis SesyidvasTan. samSeneblo samuSaoebi ar daiwyeba vidre ar dasruldeba kompensaciis gadaxda TiToeuli pzqm pirisTvis. kompensaciis Tanxis gansazRvra moxdeba Canacvlebis Rirebulebis safuZvelze, bazarze amJamad arsebuli fasebis mixedviT, xolo gansaxlebis politikis CarCoSi aRwerili Sefasebis meTodebi gamoyenebuli iqneba, rogorc saxelmZRvanelo principebi, rom moxdes Sefasebis meTodologiisa da kvlevis dros identificirebuli TiToeuli saxis danakargis erTeulis gaerTianeba da TiToeuli SemoTavazebuli proeqtisTvis konkretuli gsg momzadeba. darCenili miwis aTvisebasTan dakavSirebuli midgoma miwis aTvisebis midgomas warmoadgens imis uzrunvelyofa, rom miwis aTvisebis SemTxvevaSi, Tu igi kargavs Rirebulebas da ekonomikurad aramomgebiani an gamousadegaria, miuxedavad imisa, igi sacxovrebelia, komerciuli Tu sasoflo-saumeurneo, pzqm pirebTan SeTanxmebiT moxdeba ara mxolod pzqm miwis nakveTis SeZena, aramed mTliani miwis nakveTis SeZena da pzqm pirebs miecemaT miwis sruli kompensacia, romlis anazRaureba moxdeba gsg-iT dadgenili sacalo fasebis mixedviT. 11 მწვავე ზემოქმედების შემთხვევების განსაზღვრის მიზნით მნიშვნელოვანია ინფორმაციის მოპოვება იმის შესახებ, პზქმ პირი ფლობს/იყენებს თუ არა სხვა მიწის ნაკვეთს შემოსავლის მისაღებად. 49 eqspropriacia da dakanoneba programis farglebSi miwis aTviseba eqspropriaciis gziT moxdeba mxolod eqstremalur SemTxvevebSi, rodesac warumateblad dasruldeba molaparakeba pzqm pirebsa da regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros saavtomobilo gzebis departaments Soris. aseT SemTxvevebSi, saavtomobilo gzebis departamenti ar daikavebs misTvis saWiro miwis nakveTebs manam, sanam: (i) inicirebulia kanoniT dadgenili, Sesabamisi sasamarTlo procesi; (ii) mopovebul iqna sasamarTlos mier gamocemuli akrZalva da igi ecnoba pzqm pirebs; da (iii) kompensaciis/reabilitaciis Tanxebi ganTavsebulia „esqrou` angariSze (angariSi bankSi, romelzedac xdeba produqciis SesaZeni saxsrebis blokireba saqonelbrunvis operaciis dasrulebis sagarantiod). miwis SeZena ar moxdeba manam, sanam damtkicebuli gsg-is farglebSi gaTvaliswinebuli kompensaciis/ reabilitaciis Tanxebi ar ganTavsdeba „specialur gayinul` angariSze (proeqtis angariSi/an aRmasrulebeli saagentos angariSi). angariSze ganTavsebuli Tanxebis gadaxda pzqm pirebisTvis moxdeba mas Semdeg, rac sasamarTlo gamoitans eqspropriaciis gadawyvetilebas an, im SemTxvevaSi, Tu pzqm piri gadawyvets, rom Sewyvitos saqme da xeli moaweros SeTanxmebas saavtomobilo gzebis departamentTan. proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli yvela miwis nakveTi, romelic ar aris saTanadod registrirebuli, pzqm-s ar gaaCnia sakuTrebis damadasturebeli dokumenti, magram pzqm-s kanonier mflobelobaSia, iqneba legalizebuli da registrirebuli. amis Semdeg pzqm srulad miiRebs kompensacias, rogorc uflebamosili pzqm piri. Sefasebis meTodologia Sefasebi principebi pzqm miwisa da aqtivebis Sefasebisas gaTvaliswinebuli unad iyos Semdegi: 50 • amJamad arsebuli, Sesabamisi regionuli cxrili, romlis meSveobiTac xdeba miwis Rirebulebis Sefaseba da romlis mopoveba unda moxdes municipalitetSi arsebuli miwis komisiisgan. • amJamad arsebuli, adgilobriv municipalitetebSi gamoyenebuli Sesabamisi cxrili, romlis meSveobiTac xdeba nagebobebis, mosavlis da xeebis Sefaseba, aseTis xelmisawvdomobis SemTxvevaSi. • amJamad arsebuli Sesabamisi sabazro fasebi. • samomavlo Semosavlis an Rirebulebis danakargi. sacalo Rirebulebis gamoTvla moxdeba arsebuli sabazro tarifebis gaTvaliswinebiT ise, rom moxdes miwisa da dakarguli aqtivebis da a.S. Canacvlebis Rirebulebis dakmayofileba. miwis, nagebobebis, Senobebis, xeebis, mosavlis da a.S. Sesafaseblad daqiravebuli unda iyos gamocdili da oficialurad registrirebuli damoukidebeli kompania. Semfasebelma unda moaxdinos TiToeuli tipis miwis da aqtivebis Sefaseba adgilmdebareobis mixedviT. Sefaseba unda Catardes mas Semdeg, rac kvleviTi kompania ganaxorcielebs aRwerasa da detalur kvlevas da moamzadebs pzqm miwis nakveTebis ruqas, romelzec datanili iqneba CamoWrili adgilebis sademarkacio zoli. Semfasebeli kompania Sesabamis teritoriebze gaagzavnis eqspertebs, romlebic ganaxorcieleben vizitebs adgilze, raTa fizikurad daadginon danakargis TiToeuli kategoria. eqspertTa jgufi aseve ganixilavs manamde ganxorcielebul Sefasebas, aseTis arsebobis SemTxvevaSi da gamoiyenebs uaxles sabazro kvlevas. aRniSnuli meTodologiis safuZvelze moxdeba sacalo fasis gansazRvra. sacalo fasi SeiZleba efuZnebodes Sefasebis kompaniis mier dadgenil Sefasebas, rac, Tavis mxriv, daefuZneba amave kompaniis mier dadgenili aqtivebis Rirebulebis gamoTvlis standartul meTods. zogadi mimoxilva miwis aTvisebiT da gzis uflebiT gamowveuli dakarguli aqtivebisa da Semosavlis kompensaciis Sefasebis meTodologia da sacalo fasis gansazRvra gamoiTvleba damoukidebeli eqspertis mier, romelic unda daiqiraos konsultantma OP-is 4.12 moTxovnebis da qvemoT aRwerili meTodologiis Sesabamisad. proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli miwa 51 amJamad bazarze arsebuli miwis Canacvlebis fasi ganisazRvreba licenzirebuli Semfaseblis mier, Sefasebis saerTaSoriso standartebis gamoyenebiT. aRniSnuli standartebis farglebSi gamoiyeneba Sefasebis sami meTodi: 1. gayidvebis Sedarebis midgoma12 2. Semosavlis kapitalizaciis midgoma 13 3. Rirebulebaze dafuZnebuli midgoma14 gayidvebis Sedarebis midgoma aRniSnuli farTod meTodi gamoiyeneba saerTaSoriso praqtikaSi. gayidvebis Sedarebis meTodi xSirad gamoiyeneba im SemTxvevaSi, Tu uZravi qonebis bazris qve-segmenti aqtiuria da informacia gayidvebis tranzaqciis Sesaxeb xelmisawvdomia imisaTvis, rom ganisazRvros Sesadarebeli qoneba da moxdes Sefasebis momentisTvis gayiduli (da/an gasayidad gamotanili) miwis nakveTebis fasebis SedarebiTi analizi.. gayidvebis SedarebiTi midgomis farglebSi warmoiSveba Rirebulebis indikatori Sesafasebeli sagnis SedarebiT misive msgavs qonebasTan, romelic axlo warsulSi gaiyida. aRniSnuli midgoma warmoadgens Rirebulebis Sefasebis erT-erT saukeTeso meTods, rodesac xelmisawvdomia msgavsi maxasiaTeblebis mqone sakuTrebis gayidvebi, romlebic bolo dros ganxorcielda. gayidvebis Sedarebis meTodi eyrdnoba Rirebulebis Sefasebis SemuSavebas im fasebidan gamomdinare, romelTa gadaxdac xdeba Ria bazarze gamotanili qonebisTvis, imis sagarantiod, rom fasebi warmoadgens samarTlian sabazro Rirebulebas. Rirebulebis indikatoris warmoqmnisas Semfasebeli axdens bazarze arsebuli gayidvebis analizs xarisxobrivad, raodenobrivad an orive mimarTulebiT. 12 ეფუძნება მოთხოვნისა და მიწოდების თეორიას, ბალანსს და ჩანაცვლებას. ჩანაცვლების თეორიის მიხედვით, ჩანაცვლებად ქონებას ახასიათებს ტენდენცია, რომ მისი ღირებულება უნდა განისაზღვროს თანაბრად სასურველი „სანაცვლო“ ქონების შეძენით. მოთხოვნის, მიწოდებისა და ბალანსის თეორიები ურთიერთდაკავშირებულია და მოთხოვნა და მიწოდება ახდენენ გათანაბრებას ბაზარზე. 13 შემოსავლის კაპიტალიზაცია არის შეფასების მეთოდი, რომელსაც იყენებენ შემფასებლები და უძრავი ქონების ინვესტორები იმ შემოსავლის ღირებულების განსაზღვრისთვის, რომელიც უძრავ ქონებას მოაქვს. იგი ეფუძნება პროგნოზირების, ანუ, მოსალოდნელ სარგებელს მომავალში. ინვესტორისთვის, მომავალში თანხის შემოდინება წარმოადგენს იმის განსაზღვრის საშუალებას, თუ რა უნდა იყოს ამჟამინდელი ღირებულება და რისი გადახდა სურს ქონებაში. შემოსავლის კაპიტალიზაციის მიხედვით ხდება მოსალოდნელი თანხის გარდაქმნა ამჟამინდელ ღირებულებად, “სუფთა შემოსავლის „კაპიტალიზაციად” ბაზარზე წარმოქმნილი „კაპიტალიზაციის ტარიფის“ მეშვეობით. 14 ღირებულებაზე დაფუძნებული მიდგომა ეფუძნება ჩანაცვლების პრინციპს, რომლის მიხედვითაც, არცერთი წინდახედული მყიდველი ან ინვესტორი არ გადაიხდის იმაზე მეტს ქონებაში, რის ფასადაც შესაძლებელია აღნიშნული ქონების შეძენა და რომლის კეთილმოწყობა და მშენებლობა ზედმეტი დაყოვნების გარეშე უნდა განხორციელდეს. აღნიშნული მეთოდის მიხედვით, ქონების შეფასება ხდება კეთილმოწყობის ამორტიზირებული წარმოების ნარჩენი ღირებულების ან ჩანაცვლების ღირებულების მიხედვით, რასაც ემატება ადგილის (ქონების) საბაზრო ღირებულება. აღნიშნული მიდგომა ყველაზე უფრო სანდოა, როდესაც კეთილმოწყობა არის ახალი ან თითქმის ახალი. უფრო ძველი ნაგებობებისთვის ღირებულებაზე დაფუძნებული მიდგომა შესაძლოა არ იყოს სასურველი ამორტიზაციის შეფასებისას არსებული სუბიექტურობის მაღალი დონის გამო. აღნიშნული მიდგომა ყველაზე უფრო სანდოა, როდესაც კეთილმოწყობა არის ახალი ან თითქმის ახალი. უფრო ძველი ნაგებობებისთვის ღირებულებაზე დაფუძნებული მიდგომა შესაძლოა არ იყოს სასურველი დამატებითი ამორტიზაციის შეფასებისას არსებული სუბიექტურობის მაღალი დონის გამო. 52 Semosavlis kapitalizaciis midgoma Semosavlis kapitalizaciis midgoma warmoadgens Sefasebis meTods, romelsac iyeneben Semfaseblebi da uZravi qonebis investorebi, rom Seafason uZravi qonebiT miRebuli Semosavlis Rirebuleba. igi efuZneba prognozebirebis pirobas, anu, mosalodnel sargebels momavalSi. Sefasebis am meTodis mixedviT Rirebuleba ukavSirdeba or garemoebas: 1. „sabazro qira`, romelsac savaraudod moitans qoneba; da 2. e.w. „reversia` (xelaxla gayidva), rodesac moxdeba qonebis gayidva. amJamindeli Rirebulebis ganmsazRvreli aris samomavlod fuladi saxsrebis dineba da is faqtori, Tu ras gadaixdian mocemul qonebaSi. Semosavalze kapitalizaciis mixedviT xdeba prognozirebuli fuladi saxsrebis dinebis gardaqmna amJamindel Rirebulebad, sufTa Semosavlis „kapitalizaciad` bazarze warmoqmnnili „kapitalizaciis tarifis meSveobiT`. Rirebulebaze dafuZnebuli midgoma Rirebulebaze dafuZnebuli midgoma emyareba Canacvlebis princips, romlic amtkicebs, rom arcerTi windaxeduli myidveli an investori ar gadaixdis qonebaSi imaze mets, vidre misi Rirebulebaa, romlis fasadac SesaZlebelia teritoriis (qonebis) SeZena da romlis keTilmowyoba da komunaluri mowyoba SesaZlebelia zedmeti dayovnebis gareSe. aRniSnuli meTodis mixedviT, qonebis Sefaseba xdeba keTilmowyobis amortizirebuli warmoebis narCeni Rirebulebis an Canacvlebis Rirebulebis mixedviT, rasac emateba adgilis (qonebis) sabazro Rirebuleba. gayidvebis Sedareba da Semosavlis kapitalizaciis meTodebi yvelaze gamosadegia pzqm miwis nakveTebis Canacvlebis Rirebulebis Sefasebisas, amJamad bazarze arsebuli Rirebulebis mixedviT. pzqm nagebobebi pzqm nagebobebis mSeneblobis Rirebuleba saukeTeso SemTxvevaSi unda ganisazRvros aqtivebis profesionali Semfaseblis mier (licenzirebuli Semfasebeli). nagebobebis Rirebulebis Sefasebisas gaTvaliswinebuli unda iyos maTi zoma (farTobi) da gamoyenebuli samSeneblo masala. Canacvlebis Rirebulebis an sanacvlo nagebobis proeqtis gansazRvrisas, gaTvaliswinebuli ar unda iyos aqtivis amortizireba da aRdgenadi masalis Rirebuleba. 53 imis gaTvaliswinebiT, rom mocemuli proeqtis farglebSi unda ganxorcieldes Sidasaxelmwifoebrivi gzebis reabilitacia, didi albaTobiT zemoqmedebis qveS moxvdeba sacxovrebeli saxlebi, damatebiTi nagebobebi, meserebi, qvis kedlebi, komerciuli obieqtebi (rogoricaa magaliTad maRaziebi, e.w. „kioskebi`, mini–marketebi, silamazis salonebi, manqanis SesakeTebeli SemaRlebuli adgilebi, avtosamrecxaoebi da a.S.); xSir SemTxvevaSi SesaZloa moxdes iseT damatebiT nagebobebze zemoqmedeba, rogoricaa saqonlis an frinvelis sadgomi; araxSir SemTxvevebSi, magram zogjer SesaZlebelia sacxovrebeli Senobis gareT mdebare tualetebi da sapirfareSoebi gzaze gamaval qvis kedelze iyos moSenebuli. adgilze viziti ganxorcieldeba pz Sedegad dazianebul yvela adgilze (sacxovrebeli saxlebi, damatebiTi nagebobebi, komerciuli obieqtebi da a.S.). qonebis momxmareblis/mesakuTris arsebobis SemTxvevaSi moxdeba detaluri inspeqtireba da momzaddeba angariSi mSeneblobis Rirebulebis Sesaxeb. moxdeba Canacvlebis Rirebulebis dadgena sabazro kvlevisa da samSeneblo masalebis sabazro fasebis, muSa xelis, transportirebis, nebarTvebis da mSeneblobasTan dakavSirebuli sxva xarjebis Sesaxeb monacemebis Segrovebis gaTvaliswinebiT. ar moxdeba amortizaciis, aRdgenadi masalisa da tranzaqciis Rirebulebis daqviTva. pzqm im sacxovrebeli saxlis an damatebiTi nagebobis sakompensacio Tanxis gansazRvrisas, romelic individualuri Sina meurneobis sakuTrebaSi/mflobelobaSia, daanagriSebul samSeneblo xarjs15 unda daematos damatebiTi Tanxa, raTa pzqm pirebs saSualeba hqondeT, rom daiqiraon adgilobrivi samSeneblo jgufi da daaCqaron axali nagebobebis dasruleba. nawilobrivi zemoqmedebis SemTxvevaSi (im SemTxvevaSi, Tu danakargi aris 15%, maSin kompensaciis gadaxda xdeba dazianebuli nagebobis SesakeTeblad), Tu aseTi dazianeba nagebobas gamusadegars xdis da akargvinebs mas funqcias, igi srulad anazRaurdeba. sanacvlo sacxovreblis Sefaseba unda moicavdes sveli (sanitaruli) wertilebis Rirebulebasac. Sefaseba aseve unda moicavdes wyalmomaragebis xarjsac, im 15imSemTxvevaSi Tu, proeqtis zemoqmedebis qveS moxvedrili nagebobebis raodenoba ar aris didi da nagebobebi ar aris sakmaod msgavsi, maSin TiToeuli maTgani SesaZlebelia sefasebul iqnas calke.. aRniSnulis gansaxorcieleblad jer unda damzaddes arqiteqturuli naxazi aRnisnuli nagebobisa, Semdeg, naxazze dayrdnobiT nagebobis Sefasebis angariSi iqneba momzadebuli angariSi unda moicavdes Semdeg sakiTxebs: nawilebis aRwera, nawilebis raodenoba, nawilebis fasi, saerTo fasi garda amisa, mSenebloba unda iTvaliswinebdes muSaxelis anazraurebas(kac/dRe), socialur gadasaxadebs, sasemosavlo gadasaxadebs, samSeneblo kompaniis mogebas da saSemosavlo gadasaxads. damatebiT, narCenebis da samSeneblo masalebis gadazidvas, arqiteqturuli naxazebis damzadebis fass da samSeneblo nebarTvis mopovebisaTvis saWiro gadasaxadebs Sefaseba ar unda iTvaliswinebdes cveTis da sxva damatebiT xarjebs. 54 SemTxvevaSi, Tu nagebobasTan iyo wyalmomarageba an im SemTxvevaSi, Tu axal teritoriasTan, sadac moxda nagebobis gadatana, ar aris wyalmomarageba. TviTRirebulebis Sesaxeb informacia miRebul unda iqnas pzqm pirisgan da sxva adgilobrivi mosaxleebisgan da zemoqmedebis qveS moqceul adgilSi moqmedi kontraqtorebisa da mimwodeblebisgan. aRniSnuli Rirebuleba ar moicavs miwis Rirebulebas. dausrulebeli sacxovrebeli erTeulebi (romlebic ar gamoiyeneba sacxovrebelad kvlevis warmoebis momentSi) an nagebobebi, romlebic Camoingra proeqtis dawyebamde, unda Sefasdes masalis Canacvlebis Rirebulebis mixedviT. aseTi erTeulebisTvis unda moxdes mxolod fuladi kompensaciis da ara produqtiT anazRaurebis SeTavazeba. gamosadegi iqneba, amJamad bazarze arsebuli Rirebulebebis Seswavla proeqtis ganxorcielebis regionSi adgilobrivi samSeneblo bazris winaswari kvlevis meSveobiT; gasayidad gamotanili axali mSeneblobebis an saxlebis, komerciuli obieqtebis fasebis Sesaxeb informaciis moZieba maTi reklamirebis SemTxvevaSi. adgilobrivi maRaziebi, sadac sxvadasxva saxis samSeneblo masalebi iyideba, gaaadvilebs 1 kv/m–ze racionaluri samSeneblo fasis gansazRvrasimisaTvis, rom ganisazRvros amJamad bazarze arsebuli samSeneblo fasis Canacvlebis Rirebuleba da pzqm pirebma proeqtis Sedegad dazianebuli nagebobebisTvis saTanado kompensacia miiRon. pzqm wliuri mosavali wliuri mosavlis Sefaseba moxdeba mosavlis kompensaciiT, naRdi angariSsworebiT, bazarze arsebuli Rirebulebis mixedviT, sam weliwadSi mosalodneli mosavlis mTliani Rirebulebis mixedviT. pzqm mravalwlovani nargavebi aramsxmoiare, dekoratiuli mravalwlovani nargavebi fuladi kompensacia ar gaicema im mravalwlovani nargavebisaTvis , romlebic ar isxams nayofs. miuxedavad amisa, Tanxa gamoiyofa TiToeuli xisTvis, romelic ar isxams nayofs, magram moyva proeqtis zemoqmedebis qveS, raTa pzqm pirma SeiZinos nergebi da dargas isini darCenil (zemoqmedebis qveS ar moyolil) teritoriaze an axlad gamoyofil miwis nakveTze. samSeneblo kompaniam unda uzrunvelyos xeebis ufasod moWra da pzqm pirebis sacxovrebel adgilze mitana. msxmoiare mravalwlovani nargavebi 55 unda moxdes fuladi kompensaciis gacema sabazro Rirebulebis mixedviT, romelic unda efuZnebodes xexilis tips, asaks da nargavis produqtiul Rirebulebas. amasTan erTad, gaicema kompensacia TiToeuli xexilis nergis SesaZenad da maT dasargavad darCenil an axlad gamoyofil sanacvlo miwis nakveTze. damatebiT, samSeneblo kompaniam unda uzrunvelyos xeebis ufasod moWra da pzqm pirebis sacxovrebel adgilze mitana. pzqm xilis msxmoiare xeebis Canacvlebis Rirebuleba gamoiTvleba gansaxlebis politikis dokumentSi aRwerili meTodologiis mixedviT. TiToeuli mowifuli xexilis saSualo produqtiuloba (kg/wliurad/xe) ganisazRvreba pzqm xeebis inventarizaciisas, pzqm pirebTan da adgilobrivi TviTmmarTvelobebis warmomadgenlebTan gamarTuli msjelobis meSveobiT. zemoqmedebis qveS moyolili xeebis produqtiulobis done, romelsac miaRweven 2–3 wlis nergebi, ganisazRvreba xelmisawvdomi samecniero kvleviTi masalebis safuZvelze. ix. cxrili 3. TiToeuli tipis xilis sabazro fasis (lari/kg) dadgena moxdeba aRweris, socialur–ekonomiuri kvlevis da adgilobriv sasoflo–sameurneo bazarze Segrovebuli monacemebis dros. SemoTavazebuli sagzao proeqtis zemoqmedebis qveS moyolili TiToeuli xexilis sacalo fasi gamoiTvleba qvemoT mocemuli formulis mixedviT: saSualo mosavali erT mowiful xeze (kg/weliwadi/xe) X (gamravlebuli) im wlebis raodenobaze, rac daWirdeba 2–3 wlis nergs, rom miaRwios produqtiulobis igive dones (wlebis raodenoba) Х (gamravlebuli) xilis sabazro fasze (lari/kg). cxrili 3. msxmoiare mravalwlovani nargavebis mosavlianoba (asakisa da saxeobebis mixedviT) saSualo saSualo nawilobriv nawilobriv mowifulobis mosavlianoba # xis saxeoba produqtiuli produqtiuli asaki (wlebi) mowifulobis asaki (wlebi) mosavlianoba asakSi (kg/weli/xe) (kg/weli/xe) 1 Kakali 8-10 3-4 22-25 40-45 2 vaSli 3-7 3-5 10-12 80- 3 alubali 2-3 2-3 6-7 15-16 4 Atami 3-4 3-4 6-7 40-50 56 5 komSi 5 3 8-10 30 6 gargari 4 2-3 10-12 40 7 TuTa 5-6 3-4 10-11 15-16 miwis gamoyenebis/sakuTrebis SezRudva, servitutis ufleba miwis mflobelebs unda mieceT anazRaureba SeferxebiT ganxorcielebuli sasoflo–sameurneo aqtivobebisTvis an maTi miwebis dabrkolebiT gamyenebisTvis, iseve, rogorc nargavebis, sasoflo–sameurneo mosavlis da/an uZravi qonebisTvis. sajaro konsultaciebi, maTSi monawileoba da dokumentebis gasajaroeba zogadi mimoxilva msoflio bankis procedurebis mixedviT, saavtomobilo gzebis departamentma unda uzrunvelyos, rom da yvela Semdgom momzadebuli gansaxlebis samoqmedo gegma, iTargmnos qarTul enaze da gavrceldes adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi. amasTan erTad, departamenti moamzadebs sajaro informaciis buklets, anu, gansaxlebis politikis dokumentis saboloo Semcirebul versias, romelic pzqm pirebisTvis gasageb enasa da formatSi iqneba dabeWdili. sajaro informaciis bukleti momzaddeba qarTul da inglisur enebze da miewodeba yvela pzqm pirs da adgilobriv TviTmmarTvelobas, raTa misi gasajaroeba moxdes proeqtis ganxorcielebis teritoriaze. adgilobrivi TviTmmarTvelobebis warmomadgenlebma pasuxismgebloba unda aiRon, rom sajaro informaciis bukleti xelmisawvdomi iqneba adgilobrivi mosaxleobisTvis, maT Soris pzqm potenciur Temebis mier gansaxilvelad, komentarebis gamosaTqmelad da maTgan damatebiTi informaciis misaRebad gasajaroebis periodSi. yvela komentarisa da winadadebis Segroveba da maTi miwodeba konsultantis, saavtomobilo gzebis departamentis da msoflio bankisTvis moxdeba LAR–is jgufis mier da Tu relevanturia, aisaxeba dokumentis saboloo variantSi (gansaxlebis politikis dokumenti da gansaxlebis samoqmedo gegmebi). gansaxlebis samoqmedo gegmis momzadebisa da ganxorcielebis procesSi CarTuli yvela samTavrobo saagento informirebuli iqneba proeqtis Sesaxeb da maT daxmareba eTxovebaT dazianebuli aqtivebis invetarizaciis da pzqm pirebis aRweris dros. amasTan erTad, gansaxlebis samoqmedo gegmis dasrulebasa da mis wardgenamde pzqm pirebs amomwuravad ecnobebaT aRwerisa da invetarizaciis Sedegebi da saTanadod ganixileba maTTvis 57 sasurveli kompensaciis forma da/an gansaxlebasTan dakavSirebuli sxva daxmareba. is procesebi da meqanizmebi, romlebic pzqm pirebisa da da sxva dainteresebuli mxareebis aqtiur CarTulobas uzrunvelyofs detalurad iqneba mocemuli gansaxlebis samoqmedo gegmaSi, romelsac aseve eqneba danarTi sakonsultacio Sexvedrebis gamarTvis TariRebiT, monawileTa siiT da oqmebiT. sajaro informaciisa da konsultaciis miznebi informaciis miwodeba pzqm pirebisTvis da proeqtSi CarTuli saagentosTvis, gansaxlebis samoqmedo gegmis momzadebisa da ganxorcielebis mniSvnelovan nawils warmoadgens. pzqm pirebTan konsultaciebi da maTi aqtiuri monawileobis uzrunvelyofa Seamcirebs potenciur konfliqtebs da minimumamde daiyvans proeqtis Seferxebis riskebs. imisaTvis, rom adgilobrivi TviTmmarTvelobebis, iseve, rogorc pzqm pirebis warmomadgenlebi CarTulni iyvnen dagegmvisa da gadawyvetilebis miRebis procesSi, gzebis departamentma da konsultantma unda gaagrZelon dialogi raionisa da municipalitetebis TviTmmarTvelobebTan da arasamTavrobo organizaciebTan, saWiroebis mixedviT, mTeli proeqtis msvlelobisas, raTa uzrunvelyon: • SemoTavazebuli qve–proeqtebis komponenetebisa da gansaxlebis samoqmedo gegmis aqtivobebis Sesaxeb informaciis srulad gaziareba pzqm pirebisTvis; • informaciis mopoveba pzqm pirebis saWiroebebisa da prioritetebis Sesaxeb, aseve informaciis miReba SemoTavazebul politikasa da qmedebebTan mimarTebaSi maTi damokidebulebis Sesaxeb; • rom pzqm pirebi srulad informirebulni arian im gadawyvetilebebis Sesaxeb, romlebic pirdapir imoqmedebs maT Semosavalze da cxovrebis standartebze da rom maT eqnebaTa saSualeba, monawileoba miiRon im sakiTxebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebaSi, romlebsac uSualod eqneba maTze gavlena; • pzqm pirebs aqvT proeqtze pasuxismgebeli pirebis sakontaqto informacia adgilobrivi TviTmmarTvelobebidan/gzebis departamentidan, risi meSveobiTac SesaZlebeli gaxdeba maT kiTxvebze drouli da damakmayofilebeli pasuxis gacema. • pzqm pirebisa da Temebis mxridan TanamSromlobisa da monawileobis ganwyobis mopoveba iseTi aqtivobebis mimarT, romlebic saWiroa gansaxlebis dagegmvisa da ganxorcielebisTvis; • gamWvirvaloba miwis aTvisebasa da gansaxlebasTan dakavSirebul yvela aqtivobaSi. konsultaciebi gansaxlebis samoqmedo gegmis momzadebisa da ganxorcielebis dros 58 proeqtSi gaTvaliswinebuli iqneba sajaro konsultaciebisa da ganxilvebis gegma, raTa moxdes dainteresebuli mxareebis, gansakuTrebiT ki im adamianebis, romlebic uSualod sargebloben proeqtidan an qve– proeqtis ganxorcielebis gavlenis qveS eqcevian, proeqtSi CarTva maTi mxridan qve–proeqtis dizainSi, ganxorcielebasa da monitoringSi monawileobis miRebis formiT. komunikacia Sedgeba monawile mxareebisTvis misaReb enaze. gsg-s momzadebisa da ganxorcielebisasa konsultanti, saWiroebisamebr gzebis departamentis daxmarebiT, ganaxorcielebs Semdegs: • gaavrcelebs informacias da gamarTavs konsultaciebs yvela pzqm piris, arasamTavrobo organizaciisa da sxva dainteresebuli mxarisTvis; • daadgens tarifebs/sacalo fasebs, romlebic gamoyenebuli iqneba kompensaciisTvis da daadasturebs miwis aTvisebas da zemoqmedebas detaluri kvlevis/ aRweris, demarkaciisa da inventarizaciis meSveobiT gamovlenil qonebaze, pzqm pirebTan konsultaciis meSveobiT; • Caatarebs kvlevas (rogorc danakargebis inventarizaciis/detaluri azomviTi kvlevis nawili), raTa: o acnobos maT gansaxlebis SesaZlo variantebis Sesaxeb; o moiTxovos informacias pzqm pirebisgan gansaxlebasTan dakavSirebiT maTTvis sasurveli variantebisa da arCevanis Sesaxeb; da o moiTxovos, rom pzqm pirebma mianiSnon im momsaxurebebze (rogoricaa ganaTleba/jandacva/bazrebi), romlebsac isini amJamad iyeneben da imaze Tu ramdenad moSorebiT mdebareobs aseTi momsaxureba;  konsultaciebi gaimarTeba pzqm pirebisTvis sasurveli saarsebo saxsrebis da/an sareabilitacio daxmarebis variantebis Sesaxeb (saWiroebisamebr). aRniSnuli exeba im pzqm pirebs, romlebic mZafri zemoqmedebis qveS moeqcnen da aseve, mowyvlad pzqm pirebs. sajaro sainformacio bukleti imis uzrunvelsayofad, rom qve-proeqtis ganxorcielebis arealSi myofi pzqm pirebi, maTi warmomadgenlebi da adgilobrivi TviTmmarTvelobebi srulad erkvevian gsg procesSi da aseve informirebulni arian proeqtis farglebSi arsebuli sakompensacio da sareabilitacio paketebis Sesaxeb, konsultantma unda moamzados sajaro sainformacio bukleti. aRniSnuli bukleti daurigdeba qve-proeqtis arealSi moxvedril yvela pzqm pirsa da Tems. bukletis Targmna moxdeba qarTul enaze bukletis zogadi Sinaarsi iqneba Semdegnairi: • proeqtis mokle aRwera, ganxorcielebis grafiki; • proeqtis ganxorcielebiT gamowveuli zemoqmedeba, pzqm pirebis uflebebi; • gansaxlebisa da reabilitaciis politika yvela saxis zemoqmedebisTvis; • gansaxlebasa da vadebze (grafikze) pasuxismgebeli institutebi; • informaciis gavrceleba da konsultaciebi pzqm pirebTan da dainteresebul mxareebTan; 59 • ra unda gakeTdes im SemTxvevaSi, Tu pzqm pirebs aqvT SekiTxvebi an raime saxis problema; • saCivrebis ganxilvis proceduris dasaxva; da • moTxovnebi monitoringisa da Sefasebis sawarmoeblad, maT Soris, damoukidebeli monitoringis sawarmoeblad. gansaxlebis politikis CarCo–dokumentis gasajaroeba winamdebare RPF-RS, romelic qarTul enazea Sedgenili, gasajarovda saavtomobilo gzebis departamentis veb-gverdze da departamentis sammarTveloebSi. RPF-RS-is qarTuli versia pzqm pirebisTvis gasajarovdeba Sesabamis raionul centrebsa da soflis gamgeobis SenobebSi mas Semdeg, rac moxdeba gzis proeqtis identificireba. aRniSnuli dokumentis inglisuri versia gasajarovdeba msoflio bankis saitze mas Semdeg, rac mas daamtkicebs msoflio banki da saqarTvelos mTavroba. mas Semdeg, rac RPF-RS–is farglebSi sagzao proeqtisTvis momzaddeba gsg da mas daamtkicebs gzebis departamenti, xolo rig SemTxvevebSi saerTaSoriso safinanso institutebi, igi gasajarovdeba Sesabamis raionul centrebsa da soflis gamgeobis SenobebSi. kompensaciis/reabilitaciis procesis inicirebamde da kontraqtis miniWebis Sesaxeb dokumentze xelis moweramde, yvela pzqm pirs/ojaxs gaegzavneba qarTul enaze Sedgenili broSura, romelSic mocemuli iqneba kompensaciaze pretenziis gacxadebis ufleba. konsultaciebi gagrZeldeba proeqtis mTeli ciklis ganmavlobaSi. saCivrebis ganxilvis meqanizmi gamoyenebuli iqneba saCivrebis ganxilvis meqanizmi, romelic saSualebas micems pzqm pirebs, rom gaasaCivron nebismieri is gadawyvetileba, praqtika an miwis an sxva aqtivis kompensaciasTan dakavSirebuli qmedeba, romelsac isini ar eTanxmebian. pzqm pirebs srulad ecnobebaT maTi uflebebis da saCivrebis ganxilvis procedurebis da kompensaciis drois Sesaxeb zepirsityvierad an werilobiT, konsultaciebis an kvlevis dros. yuradRba yovelTvis iqneba mimarTuli iqiTken, rom Tavidan iqnas acilebuli Tavad saCivrebis warmoSoba, vidre moxdes maTi gadaWris procesis gavla. aRniSnulis miRweva SesaZlebelia LAR-is dokumentis yuradRebiT SemuSavebisa da ganxorcielebis meSveobiT, pzqm pirebis sruli CarTulobis da maTTan konsultaciebis uzrunvelyofis, aseve pzqm Temebs, EA-s da zogadad adgilobriv TviTmmarTvelobas Soris intensiuri 60 komunikaciisa da koordinaciis damyarebis gziT. saCivrebis aRmofxvra moxdeba qvemoT mocemul cxrili 3-Si aRwerili proceduris mixedviT. saCivrebis ganxilvis meqanizmi moicavs proeqtze morgebul sistemas, romelic municipalur donezea Seqmnili da regularul sistemas, romelic gzebis departamentis donezea Seqmnili. saCivrebis ganxilvis komiteti (GRCE), romelic municipalur donezea Seqmnili, rogorc proeqtze morgebuli instrumenti, funqcionirebs proeqtis ganxorcielebis mTliani periodis ganmavlobaSi. saCivrebis ganxilvis komisia (GRCEN) Seiqmneba gzebis departamentSi, rogorc araformaluri struqtura, romelic uzrunvelyofs saCivrebis ganxilvas, gadaWras da aRricxvas. komisia Camoyalibdeba saavtomobilo gzebis departamentis Tavmjdomaris brZanebis safuZvelze, rogorc mudmivad moqmedi araformaluri struqtura, romelSic CarTuli iqneba departamentis personali yvela sammarTvelodan, romelsac Sexeba aqvs LAR-is sakiTxebTan da saCivrebis ganxilvasTan. es moicavs zeda mmarTvel rgols, gansaxlebis ganyofilebas, iuridiul sammarTveloebs, sazogadoebasTan urTierTobis sammarTvelos da sxva Sesabamis sammarTveloebs (imisda mixedviT, Tu rogoria ganmaxorcielebeli saagentos konkretuli struqtura). komisia saCivrebis ganxilvis procesSi erTveba me-2 etapidan. brZanebaSi aseve mocemuli unda iyos, rom saWiroebis SemTxvevaSi, komisiis wevrebi SeiZleba iyvnen adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlebi, arasamTavrobo organizaciebi, auditorebi, pzqm pirebi da nebismieri sxva piri an uwyeba. saCivrebis ganxilvis komiteti aris araformaluri, proeqtze morgebuli saCivrebis gadaWris meqanizmi, romelic fuZndeba imisTvis, rom gadaWras pirvel etapze warmoqmnili saCivrebi. aRniSnuli araformaluri struqtura dafuZndeba Temis doneze TiToeul dazaralebul municipalitetSi (sofelis/Temis TviTmmarTveloba). saCivrebis ganxilviss komitetSi unda Sediodnen municipaluri LAR-is jgufebis da adgilobrivi Temebis warmomadgenlebi. gzebis departamentis warmomadgenelma, romelic iqnebamunicipaluri LAR-is jgufSi, koordinireba unda gauwios komisiis Camoyalibebas. amis Semdeg, igi pasuxismgebeli iqneba komisiis saqmianobasa da Sexvedrebis organizebaze (piri, romelic moiwvevs Sexvedrebs). amasTan erTad, komitetSi unda Sediodnen soflis rwmunebuli an misi warmomadgeneli, pzqm pirebis warmomadgenlebi, qali pzqm pirebi (aseTis arsebobis SemTxvevaSi), da Sesabamisi adgilobrivi arasamTavroboebi, raTa SesaZlebeli gaxdes dazaralebuli Temebis mosazrebebis gaxmovaneba da uzrunvelyofili iyos monawileobiTi gadawyvetilebis miRebis procesi. 61 saWiroebis SemTxvevaSi komiteti dafuZndeba Temis doneze, razec brZanebas gascems gzebis departamenti. komitets eyoleba 7 wevri da iqneba Semdegi Semadgenlobis: 1. warmomadgeneli ganmaxorcielebeli : (piri, romelic saagentos gansaxlebis ganyofilebidan moiwvevs Sexvedrebs; sakontaqto piri 2. raionis warmomadgeneli LAR-is : wevri mdivani jgufSi 3. gamgebeli – Sesabamisi gamgeoba : wevri (soflis doneze) 4. pzqm pirebis warmomadgenlebi : wevri 5. arasamTavrobo organizaciebis : wevri warmomadgenlebi 6. samSeneblo samuSaoebis : wevri kontraqtoris warmomadgeneli 7. zedamxedveli konsultantebis LAR- : wevri is specialisti IA-s gansaxlebis ganyofilebis warmomadgeneli axdens komitetis muSaobis koordinirebas da, amave dros, igi aris sakontaqto piri saCivrebis Segrovebisa da saCivrebis Jurnalis sawarmoeblad. adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlebs municipalur doneze, kontraqtors, zedamxedvel kompanias (inJineri), iseve, rogorc zemoqmedebul pirebs (araformaluri Sexvedrebis meSveobiT), ecnobebaT sakontaqto piris Sesaxeb da masTan sakontaqto informacia xelmisawvdomi iqneba yvela dainteresebuli mxarisTvis. sakontaqto pirma unda Seagrovos da aRricxos saCivrebi, acnobos komitetis yvela wevrs da gzebis departamentis mmarTvel rgols problemis arsis Sesaxeb, Sesabamisi dainteresebuli mxareebi CarTos saCivris avtorTan gamarTul diskusiebSi, saCivrebis ganxilvis pirvel etapze uxelmZRvanelos molaparakebebs pzqm pirebTan. sakontaqto pirma unda moamzados Sexvedrebis oqmebi da uzrunvelyos maTze xelis mowera. im SemTxvevaSi, Tu saCivris gadaWra moxdeba pirvel etapze, sakontaqto piri afiqsirebs saCivris daxurvis faqts mis mier warmoebul JurnalSi da amis Sesaxeb werilobiT acnobebs gzebis departamentis mmarTvel rgols. im SemTxvevaSi, Tu momCivni mxareebi ver dakmayofildebian komitetis gadawyvetilebiT, maT ufleba aqvT gamoiyenon saCivrebis ganxilviss me-2 etapze mocemuli procedura. aseT SemTxvevaSi, sakontaqto piri unda daexmaros pzqm pirs oficialurad saCivris aRZvraSi (momCivans unda ecnobos misi uflebebisa da movaleobis, saCivris aRZvris wesebisa da procedurebis, saCivris formatis, saCivris wardgenis pirobebis da a.S. Sesaxeb). 62 pzqm pirebs unda ecnoboT saCivrebis gadaWris arsebuli meqanizmis Sesaxeb. aRniSnulis miRweva SesaZlebelia sainformacio kampaniebis meSveobiT an broSurebis gavrcelebis gziT (mag.: sakomunikacio gegma), yvela ZiriTadi sakiTxis Sesaxeb informaciis ganaxlebiT da pzqm pirebTan regularuli kontaqtis SenarCunebiT, mravajeradi saCivrebis meSveobiT da saCivrebis wardgenis gamartivebuli formis SemuSvebiT. cxrili 4: saCivrebis ganxilvis procesi etapebi moqmedebis Pprocesi done etapi 1 molaparakebebi xdeba saCivris araformaluri ganxilva pzqm pirebTan saCivrebis gadaWris komisiis mier, romelic yvela Rones ixmars imisTvis, rom mSvidobiani gziT moagvaros dava. etapi 2 saCivrebis im SemTxvevaSi, Tu ver moxda saCivris gadaWra ganxilvis molaparakebis gziT, komisia daexmareba komisiis dazaralebul gadawyvetileba dazaralebulebma komisiaSi saCivari unda waradginon sofelSi gamarTuli molaparakebebis dasrulebidan erTi kviris vadaSi. dazaralebulma unda warmoadginos dokumentebi, romlebic gaamyarebs mis saCivars. komisiis wevri mdivani ganixilavs saCivars da moamzadebs saqmes komisiaze mosasmenad da gadasaWrelad. komisiaSi formaluri mosmena Catardeba komisiis mdivani wevris mier gansazRvrul dRes, Sexvedrebis momwvev pirTan da dazaralebul pzqm pirebTan konsultaciis gavlis Semdeg. ganxilvis dRes dazaralebuli pzqm piri unda mivides komisiaSi, gamgeobis SenobaSi. komisiis mdivani wevri CainiSnavs momCivanis gancxadebebs da aRnusxavs saCivris yvela detals. komisiis mier saCivris miRebis dro aris 14 dRe, xolo sapasuxo/aRmosafxvreli dro mosmenis Semdeg aris maqsimum 10 dRe. wevrTa umravlesobis mier miRebuli gadawyvetileba iqneba saboloo pirvel etapze da misi 63 etapebi moqmedebis Pprocesi done gasajaroeba moxdeba Sexvedris momwvevi piris mier, xolo xelmowerili iqneba komisiis sxva wevrebis mier. moxdeba saqmis Canaweris ganaxleba. Sedegi ecnobeba momCivan pzqm pirs. etapi 3 saavtomobilo im SemTxvevaSi, Tu romelime dazaralebuli gzebis pzqm piri ar aris kmayofili komisiis mier departamentis miRebuli gadawyvetilebiT, meore nabijs gadawyvetileba warmoadgens saCivris Setana saavtomobilo gzebis departamentSi. departametnma saCivari unda ganixilos saqarTvelos administraciul kodeqsSi gawerili wesebis mixedviT. komisia unda daexmaros momCivans oficialuri saCivris SetanaSi (momCivani informirebuli unda iyos Tavisi uflebebisa da movaleobebis, saCivris aRZvris wesebisa da procedurebis, saCivris formatis, saCivris wardgenis pirobebis da a.S. Sesaxeb). momCivans unda ecnobos gadawyvetileba. etapi 4 sasamarTlos im SemTxvevaSi, Tu gzebis departamentis gadawyvetileba gadawyvetileba ver akmayofilebs dazaralebul pzqm pirs, mas SeuZlia saqme gaagrZelos Sesabamis sasamarTloSi (raionis sasamarTlo), represaliebis gareSe. dazaralebul pzqm pirs SeuZlia saqmis aRZvra ara mxolod kompensaciis raodenobis Sesaxeb, aramed nebismier sxva sakiTxTan dakavSirebiT, magaliTad, misi miwis dakaveba kontraqtoris mier misi Tanxmobis gareSe, misi qonebis dazianeba an dakargva, miwiT/aqtivebiT sargebloba da a.S. 64 saorganizacio struqtura zogadi mimoxilva gansaxlebis politikis CarCo–dokumenti moicavs sxvadasxva saxis procesebsa da dinamikas da, aseve sxvadasxva moqmed pirebs. saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros saavtomobilo gzebis departamenti aris aRmasrulebeli organo, romelsac akisria ZiriTadi pasuxismgebloba gzebis mSeneblobaSi, iseve, rogorc gsC–is da Semdgom gsg-is ganxorcielebaSi. konsultantis daxmarebiT da gansaxlebis politikis CarCo–dokumentSi gaweril politikasa da procedurebze dayrdnobiT, gzebis departamenti SeimuSavebs da ganaxorcielebs TiToeuli proeqtis gsg-s. saavtomobilo gzebis departamentis garda, saproeqto dokumentaciis SemuSavebaSi, mSeneblobasa da operirebaSi mniSvnelovan rols Seitanen rigi sxva samTavrobo uwyebebi da kerZo pirebi. arsebuli kanonmdeblobis Tanaxmad, garemosdacviT sakiTxebze pasuxismgebelia bunebrivi resursebisa da garemos dacvis saministro. iusticiis saministro pasuxismgebelia miwis sakuTrebasTan dakavSirebul iuridiul sakiTxebze, xolo iusticiis saministros daqvemdebarebuli sajaro reestris erovnuli saagento pasuxismgebelia miwis sakuTrebis registraciasa da mis gadacemaze saavtomobilo gzebis departamentisTvis miwis mesakuTrisgan, Sesyidvis Sesaxeb xelSekrulebis safuZvelze. aseve CarTulebi iqnebian sakrebulo da zemoqmedebis qveS myofi sofeli. qvemoT detalurad aris mocemuli aRniSnul proeqtSi monawile TiToeuli saxelmwifo saagentos roli. saavtomobilo gzebis departamenti saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros saavtomobilo gzebis departaments (sgd) ekisreba sruli pasuxismgebloba MFF-ze. es moicavs miwebis SeZenisa da gansaxlebis sakiTxebis ganxorcielebas da dafinansebas da uwyebaTaSoris koordinacias. sgd 65 Seasrulebs Tavis funqciebs departamentSi arsebuli gansaxlebis sammarTvelos (sgdgs) meSveobiT, romelic pasuxismgebeli iqneba miwebis SeZenisa da gansaxlebis yvela sakiTxis dagegmarebisa da ganxorcielebis saerTo marTvaze. sgd dakompleqtebulia miwebis SeZenisa da gansaxlebis specialistebis sakmarisi raodenobiT, romelTac evalebaT miwebis SeZebnisa da gansaxlebis sakoordinacio sakiTxebi centraluri da adgilobrivi mTavrobis doneze da pasuxismgebeli arian Semdegze: (i) proeqtebis skrininigze da unda uzrunvelyon, rom gsg-ebi momzaddes saTanadod da gansaxilvelad gaigzavnos msoflio bankSi; (ii) zedamxedveloba gauwion im konsultantebs, romelTac moamzades gsg da evalebaT maTi ganxorcielebis mxardaWera; (iii) miwebis SeZenisa da gansaxlebisaTvis saWiro SesaZleblobebis/potencialis dadgena TviToeuli regionaluri ofisis doneze, sadac miwebis SeZena da gansaxleba xorcieldeba; (iv) saTanado Sida monitoringis uzrunvelyofa; da (v) msoflio bankis rekomendaciis Tanaxmad damoukidebeli monitoringis saagentos daqiraveba. sgdgs-m aseve unda warmoadginos saWiro dokumentacia, rom uzrunvelyofili iqnas proeqtis zemoqmedebas daqvemdebarebuli pirebisaTvis (pzd) miwebis SeZenisaTvis da gansaxlebisaTvis droulad gamoiyos biujeti da koordinireba unda gauwios miwebis SeZenasa da gansaxlebasTan dakavSirebul RonisZiebebs. saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros saavtomobilo gzebis departamentis (sgd) adgilobrivi ofisebi. sgd-s regionuli ofisebi gamoyofs erT oficers, romelic daexmxareba sgdgs-s muSaobas da aseve gaadvilebs komunikacias sgdgs-s, adgilobriv TviTmmarTvelobebsa da pzqm pirebs Soris da adgilobriv TviTmmarTvelobas daexmareba miwebis SeZenisa da gansaxlebis RonisZiebebis ganxorcielebaSi. konsultantebi 66 sxvadasxva konsultantebi CarTuli iqnebian miwebis SeZenisa da gansaxlebis sakiTxebSi: a. PPTA konsultantebi: gundi, romelic Sedgeba ucxoeli da/an adgilobrivi personalisagan, romelTac aqvT miwebis SeZenisa da gansaxlebis SesaZleblobebi da saWiro kvlevebis Catarebis unari, raTa ganaxorcielon savele gamokvlevebi da moamzadon saTanado gsg-ebi. b. proeqtirebis konsultantebi: gundi, romelic Sedgeba ucxoeli da/an adgilobrivi personalisagan, romelTac aqvT miwebis SeZenisa da gansaxlebis SesaZleblobebi da saWiro savele gamokvlevebis Catarebis unari, romlebic detaluri teqnikuri proeqtis safuZvelze ganaxorcieleben igive RonisZiebebs pirveli tranSis gsg-ebis ganaxlebisaTvis/dasrulebisaTvis da aseve moamzadeben gsg-ebs. d. zedamxedveli konsultantebi: gundi, romelic Sedgeba ucxoeli da/an adgilobrivi personalisagan, romelTac aqvT miwebis SeZenisa da gansaxlebis SesaZleblobebi da saWiro gamokvlevebis Catarebis unari. zedamxedvelobas gauwevs mTlian proeqts. e. socialuri usafrTxoebis konsultanti (SSC): konsultantis daqiraveba moxdeba imisTvis, rom man ganaxorcielos gare monitoringi da gsg ganxorcielebis Sefaseba. zedamxedveli konsultantis ararsebobis SemTxvevaSi, saocialuri usafrTxoebis konsultanti ganaxorcielebs gare monitorings da moaxdens yvela gsg–is Sefasebas. f. aqtivebis damoukidebeli Semfasebeli: gulisxmobs akreditebul kerZo kompanias, romlis daqiraveba moxdeba PPTA an proeqtirebis konsultantis mier, pzqm aqtivebis Sefasebis mizniT. adgilobrivi TviTmmarTvelobebi adgilobriv TviTmmarTvelobebs, gansakuTrebiT ki sakrebulos doneze, aqvT pirdapiri iurisdiqcia miwis administrirebaze, Sefasebaze, gadamowmebasa da aTvisebaze. LAR-is konsultantebis mier ganxorcielebuli kvlevisa da aqtivebis Sefasebis dadasturebis mizniT, saavtomobilo gzebis departamenti Tavisi konsultantebis meSveobiT, sakrebuloSi, sadac unda ganxorcieldes gsg, daniSnavs L LAR–is jgufs (sakrebulos doneze), romelis SemadgenlobaSic iqnebian pirebi sakrebulos administraciidan. sakrebulos LAR-is jgufs, LAR-is fargleSi gansaxorcielebel saqmianobasTan dakavSirebiT eqneba mWidro koordinacia soflis administraciasTan. uwyebaTaSorisi koordinacia sakrebuloSi da soflebSi 67 daekisreba saavtomobilo gzebis departamentis regionul warmomadgenels. sxva saagentoebi da uwyebebi LAR–is farglebSi gaTvaliswinebuli amocanebis momzadeba/ganxorcielebaSi monawileobas miiRebs ramdenime sxva uwyeba (ix. suraTi 1. qveviT). es uwyebebia: (i) finansTa saministro. gsg–is ganxorcielebis biujeti sgd–s miewodeba finansTa saministros mier saboloo gsg–ebis oficialuri damtkicebis Semdeg (ii) iusticiis saministro. iusticiis saministro pasuxismgebelia miwis sakuTrebasTan dakavSirebul iuridiul sakiTxebze, xolo iusticiis saministros daqvemdebarebuli sajaro reestris erovnuli saagento pasuxismgebelia miwis sakuTrebis registraciasa da mis gadacemaze saavtomobilo gzebis departamentisTvis miwis mesakuTrisgan, Sesyidvis Sesaxeb xelSekrulebis safuZvelze. (iii) adgilobrivi sasamarTloebi. eqspropriaciasTan dakavSirebuli sakiTxebis SemTxvevaSi, gzebis departaments mouwevs, rom daeyrdnos sakrebulos sasamarTlos, romelsac, saTanado samarTlebrivi proceduris safuZvelze, mouwevs ganixilos eqspropriaciis saqmeebi, Caataros saqmis mosmena da gadawyvitos, SesaZlebelia Tu ara miwis eqspropriacia da ra fasad aris es SesaZlebeli. imisaTvis, rom daCqardes eqspropriaciis procesi, saavtomobilo gzebis departamenti sasamarTlosTan ganaxorcielebs molaparakebas swrafi samoqmedo gegmis SemuSavebis Taobaze. (iv) saerTaSoriso safinanso institutebi (IFI)–magaliTad, msoflio banki. saWiroebis SemTxvevaSi, proeqtis farglebSi gansaxorcielebeli qmedebebis regularuli zedamxedvelobis garda, saerTaSoriso safinanso instituti agreTve ganixilavs yvela gsg–s da daadasturebs kontratis miniWebaze xelis moweras da samSeneblo samuSaoebis dawyebas yvela qve–proeqtze, romelisTvisac momzadebulia gsg. 68 cxrili 1: proeqtis ganxorcielebis struqturuli sqema saqarTvelos mTavroba msoflio banki damoukidebeli monitoringis saagento/ PPTA /proeqtirebis konsultantebis sgd zedamxedveli konsultanti gundi sgdgs regionaluri sgd sakrebulos miwebis SeZenisa da gansaxlebis gundi adgilobrivi TviTmmarTveloba (sofeli/sakrebulo) zemoqedebis qveS moqceuli pirebi 69 cxrili 4. gansaxlebasTan dakavSirebuli yvela RonisZiebis cxrili, aRniSnul qmedebebze pasuxismgebeli uwyebebis mixedviT, romlebic dakavSirebulni arian mTlianad proeqtis ganxorcielebasTan. etapi qmedeba pasuxismgebloba a) gsg momzadeba 1 proeqtis socialuri zemoqmedebis Sefaseba saavtomobilo gzebis departamenti 2 zemoqmedebis Tavidan acileba proeqtis saavtomobilo dizainis/koncefciis adreul etapze gzebis/proeqtirebis konsultantebi 3 detaluri proeqtis dasruleba proeqtirebis konsultantebi 4 kvlevis formebis momzadeba aRwerisa da konsultanti detaluri azomviTi kvlevisTvis, aRwerisa da detaluri azomviTi kvlevis ganmaxorcielebeli adgilobrivi jgufebis momzadeba da koordinaciis uzrunvelyofa Sesabamis adgilobrivi TviTmmarTvelobis uwyebebTan. 5 proeqtis teritoriis sakadastro da miwis konsultantebi/saavtomobilo nakveTebis ruqebis Segroveba gzebis departamentis gansaxlebis sammarTvelo(sgdgs)/sajaro reestris erovnuli saagento 6 pzqm teritoriebze miwasTan dakavSirebuli konsultanti/saavtomobilo Canawerebis dazusteba, sakadastro ruqebis gzebis departamentis ganaxleba da zemoqmedebisa da Sefasebis gansaxlebis sammarTvelo kvlevis ganxorcieleba – detaluri azomviTi /sakrebulos doneze arsebuli kvleva LAR-is jgufi 7 sajaro konsultaciebis/ganxilevibis warmoeba konsultanti/saavtomobilo gzebis departamentis gansaxlebis sammarTvelo/sakrebulos doneze arsebuli LAR-is jgufi 8 kanonieri da legalizebadi pzqm pirebis konsultanti/saavtomobilo identificireba gzebis departamentis gansaxlebis sammarTvelo/ saavtomobilo gzebis departamentis regionuli warmomadgenloba 9 molaparakebebi pzqm pirebTan konsultanti/saavtomobilo gzebis departamentis 70 gansaxlebis sammarTvelo/ saavtomobilo gzebis departamentis regionuli warmomadgenloba 10 aRweridan miRebuli monacemebis integrireba konsultanti gansaxlebis politikaSi 11 gsg–is wardgena saavtomobilo gzebis konsultanti/saavtomobilo departamentisTvis (da msoflio bankisTvis, gzebis departamenti/msoflio dasamtkiceblad). banki 12 gamoqveyneba konsultanti/ saavtomobilo gzebis departamentis gansaxlebis sammarTvelo b) gsg–is dasruleba (detaluri proeqti) 1 detaluri proeqti proeqtirebis konsultanti 2 zemoqmedebisa da pzqm pirebis siebi, romlebic konsultanti/saavtomobilo detalur proeqts efuZneba gzebis departamentis regionuli warmomadgenloba/ saavtomobilo gzebis departamentis gansaxlebis sammarTvelo/sakrebulos doneze arsebuli LAR-is jgufi 3 ganaxlebuli tarifebis mixedviT dadgenili konsultanti/saavtomobilo fasebis mimoxilva gzebis departamentis regionuli warmomadgenloba/ saavtomobilo gzebis departamentis gansaxlebis sammarTvelo/sakrebulos doneze arsebuli L LAR-is jgufi 4 legalizebadi pzqm pirebis dakanoneba konsultanti/saavtomobilo gzebis departamentis regionuli warmomadgenloba/ saavtomobilo gzebis departamentis gansaxlebis sammarTvelo/sakrebulos doneze arsebuli LAR-is jgufi 5 gsg–is saboloo versiis momzadeba konsultanti/sg gansaxlebis sammarTvelo 6 damtkiceba msoflio bankis mier msoflio banki 7 gansaxlebis politikis gasajaroeba: sg gansaxlebis gansaxlebis politikis da sainformacio sammarTvelo/konsultanti/ bukletebis gavrceleba pzqm TemebSi; sakrebulos doneze arsebuli gansaxlebis politikis gamoqveyneba msoflio LAR-is jgufi/msoflio banki bankisa da saavtomobilo gzebis departamentis saitze, inglisur enaze. 8 xelis mowera saSeneblo samuSaoebis kontratis msoflio banki/saavtomobilo 71 miniWebaze gzebis departamenti C) gsg–is ganxorcieleba 1 kontratis miniWebaze xelis moweris msoflio banki dadastureba 2 kompensaciis samoqmedo gegmis detaluri sg gansaxlebis cxrili sammarTvelo/saavtomobilo gzebis departamenti 3 gansaxlebis Sesaxeb Setyobinebebis dagzavna saavtomobilo gzebis pzqm pirebisTvis departamenti/ sgdgs/departamentis warmomadgenloba regionSi/ sakrebulos doneze arsebuli LAR-is jgufi 4 miwis kompensaciis dokumentaciis gaformeba saavtomobilo gzebis departamenti/ sgdgs/departamentis warmomadgenloba regionSi/ 5 sxva saxis kompensaciisa da saavtomobilo gzebis daxmarebis/reabilitaciis qviTrebis miniWeba departamenti/ sgdgs/departamentis warmomadgenloba regionSi 6 zemoqmedebis qveS moqceuli saavtomobilo gzebis nagebobebis/aqtivebis demontaJi/gadatana departamenti 7 gansaxlebis politikis ganxorcielebis saavtomobilo gzebis ganxilva Sesabamisobis angariSis meSveobiT departamenti/sgdgs/socialuri usafrTxoebis konsultanti/msoflio banki 8 im SemTxvevaSi, Tu gansaxlebis politikis msoflio banki/saavtomobilo ganxorcieleba damakmayofilebeli aRmoCndeba, gzebis departamenti moxdeba Setyobinebis gacema samSeneblo samuSaoebis dawyebis Sesaxeb ganxorcielebis Semdgomi davalebebi 1 gansaxlebis politikis damoukidebeli Sefaseba socialuri usafrTxoebis konsultanti cikluri/mudmivi amocanebi 1 Sida monitoringi. kvartaluri angariSgeba sgdgs msoflio bankis winaSe. 2 gare monitoringi. naxevarwliuri angariSgeba socialuri usafrTxoebis msoflio bankis winaSe konsultanti/ zedamxedvelobis konsultanti 3 saCivrebis ganxilva /sasamarTlo procesebi sgdgs/saavtomobilo gzebis warmomadgeneli regionSi/sasamarTlo 4 uwyebaTaSorisi koordinacia da komunikacia saavtomobilo gzebis pzqm pirebTan departamenti/sgdgs/ 72 /saavtomobilo gzebis warmomadgeneli regionSi/sasamarTlo monitoringi da Sefaseba proeqtis farglebSi gaTvaliswinebuli LAR–is amocanebi eqvemdebareba Sida monitorings. maRali riskis Semcvel proeqtebSi, an, saWiroebis SemTxvevaSi, sxva proeqtebSic, saavtomobilo gzebis departamenti Caatarebs gare monitorings. gare monitoringis Catareba daekisreba socialuri usafrTxoebis konsultants, romelic unda daiqiraos gzebis departamentma da daamtkicos Sesabamisma saerTaSoriso safinanso institutma. Sida monitoringi Sida monitorings, rogorc wesi, atarebs saavtomobilo gzebis departamenti an Tavad an daqiravebuli konsultantis meSveobiT. monitoringis Sedegebi ecnobeba msoflio banks kvartaluri proeqtebis ganxorcielebis angariSebis meSveobiT. Sida monitoringis indikatorebi iqneba procesTan da uSualo SedegebTan dakavSirebuli maCveneblebi. aRniSnuli informaciis mopoveba moxdeba uSualod saavtomobilo gzebis departamentis regionuli warmomadgenlobisgan da yovelTviurad ecnobeba departaments, raTa Seafasos gsg–is mimdinareoba da Sedegebi da, saWiroebis SemTxvevaSi, moaxdinos samuSao programis regulireba. standartuli zedamxedvelobis angariSSi moxdeba yovelTviuri angariSebis konsolidireba kvartalurad, rac waredgineba Sesabamis saerTaSoriso safinanso instituts (mag.: msoflio banks). monitoringis kriteriumebi iqneba Semdegi: 73 (i) drouloba, sainformacio kampaniebi, informaciis xarisxi da konsultaciebi pzqm pirebTan; (ii) miwis aTvisebis statusi da miwis kompensacia; (iii) kompensacia pzqm nagebobebisa da sxva aqtivebisTvis; (iv) pzqm pirebis gadaadgileba; (v) dakarguli Semosavlis anazRaureba; (vi) sanacvlo miwis farTobis SerCeva da ganawileba; da (vii) Semosavlis aRdgenis RonisZiebebi (viii) Semosavlis aRdgenis RonisZiebebis da kompensaciis gacemis Sedegebi, imis gaTvaliswinebiT Tu ra doneze iqna sacxovrebeli pirobebis aRdgena, xarvezebis identificireba, romelic asaxavs rom sacxovrebeli pirobebis aRdgena ar moxda. zemoT CamoTvlili informacia unda Segrovdes sgdgsg/sgd-s mier, romelic pasuxismgebelia proeqtis farglebSi gansaxorcielebeli gansaxlebis RonisZiebebis yoveldRiur monitoringze Semdegi instrumentebis daxmarebiT: a) proeqtis zemoqmdebis qveS moqceuli yvela piris (pzqmp) aRweris gadamowmeba; b) pzqmp-Tan konsultaciebi da araformaluri saubrebi; g) saqmeebis safuZvliani Seswavla; d) pzqmp-ebis SerCeviTi kvleva; e) saubari ZiriTad informaciaze; da v) sajaro Sexvedrebi. gare monitoringi saWiroebis SemTxvevaSi proeqtis qmedebaTa gare monitorings Caatarebs socialuri usafrTxoebis konsultanti. gare monitoringi daiyofa or etapad/ pirveli etapi. gare monitoringis es etapi unda mimdinareobdes gsg-is ganxorcielebis paralelurad da dasruldeba mas Semdeg, rac gsg iqneba srulyofilad ganxorcielebuli Sesabamisobis angariSis momzadebis xarjze. misaRebi Sesabamisobis angariSi iqneba proeqtis farglebSi gansaxorcielebeli samSeneblo samuSaoebis dawyebis winapiroba aRniSnuli etapis ganmavlobaSi socialuri usafrTxoebis konsultantma unda (i) ganaxorcielos kvelva da gansazRvros indikatorebi, romlebic saWiroa meore etapis aqtivobebisTvis da ii) moaxdinos gsg–ebis ganxorcielebis procesze dakvirveba. gsg–is ganxorcielebis monitoringi 74 moicavs Semdeg amocanebs: (a) gsg–is/sainformacio bukletis gasajaroebis ganxilva; (b) pzqm pirebisTvis kompensaciis gadaxdis mizniT, PIU–s mier ganxorcielebuli RonisZiebebis ganxilva, gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces imas, Tu ramdenad Seesabameba aRniSnuli qmedeba gsg–iT dadgenil pirobebs; (g) kompensaciisTvis dadgenili yvela Tanxis ganxilva; (d) imis dazusteba, kopensacia srulad eZleva Tu ara yvela pzqm pirs, rogorc es gansazRvrulia gansaxlebis politikas CarCo–dokumentSi da pzqm pirebis kontraqtebSi; (e) pzqm pirebis kmayofilebis donis Sefaseba sainformacio kapmaniis da maTTvis SeTavazebuli sakompensacio/sareabilitacio paketis meSveobiT; (v) legalizaciis procesis ganxilva da misi efeqturobis Sefaseba; (z) saCivrebisa da pretenziebis SemTxvevebis ganxilva; (T) pzqm pirebis kmayofilebis donis dasadgenad kvlevis Catareba, romelSic pzqm pirebis 20% miiRebs monawileobas. gsg–is ganxorcielebisTanave socialuri usafrTxoebis konsultanti moamzadebs Sesabamisobis angariSs. Sesabamisobis angariSSi mocemuli unda iyos kargad argumentirebuli paragrafebi Semdeg sakiTxebze: a) kompensaciis gacemis formebis Sefaseba gansaxlebis politikis debulebebTan mimarTebaSi; b) gansazRvra imisa, rom moxda Tu ara yvela zemoqmedebis qveS moqceuli piris kompensacia gansaxlebis politikiT gaTvaliswinebuli moculobiT; g) saCivrebisa da pretenziebis saqmeebisa da maTi aRmofxvris gzebis ganxilva; d) mowyvladi pzqm pirebis sareabilitacio progamis Sefaseba; e) pzqm pirebis kmayofilebis donis Sefaseba; v) miRebuli gamocdileba, romlis gamoyeneba SesaZlebelia sxva proeqtSi; da, z) gansaxlebis politikis ganxorcielebis zogadi Sefaseba da rekomendaciebi msoflio banks samSeneblo samuSaoebis dasawyebad Tanxmobis werilis uzrunvelyofis Sesaxeb. meore etapi. dasrulebidan erTi wlis Semdeg, Sefasdeba mTliani gsg–is ganxorcieleba. qvemoT mocemulia aRniSnuli gare monitoringis etapze gansaxorcielebeli kvlevisTvis saWiro ZiriTadi indikatorebi: a) pzqm pirebis socialur–ekonomikuri pirobebi gansaxlebis Semdgom periodSi; b) pzqm pirebis mier gamoTqmuli komunikaciis survili da reagireba uflebebze, kompensaciaze, arCevanze, alternatiuli ganlagebisa da adgilmonacvleobis grafikze da a.S. g) sacxovrebelisa da Semosavlis cvlileba; d) arafromaluri mosaxleebis reabilitacia; 75 e) qonebis Sefasebis efeqturoba reabilitaciis mizniT; v) saCivrebis procedurebis ganxorcielebis efeqturoba; z) pzqm pirebis kmayofilebis done gansaxlebis Semdgom periodSi. SesaZleblobaTa gaumjobeseba da treningebi gsg–is ganxorcielebaSi LAR–Tan dakavSirebuli yvela amocanis efeqturad gansaxorcieleblad Sesazloa saWiro gaxdes gzebis departamentSi amJamad arsebuli LAR–Tan dakavSirebuli SesaZleblobis gafarToeba. departamenti Caatarebs SesaZleblobaTa Sefasebas da gansazRvravs SesaZleblobaTa gaumjobesebis qmedebebs da, saWiroebis SemTxvevaSi, SeiZleba moiTxovos damatebiTi eqspertebi. aseTi saxis SesaZleblobaTa gaumjobesebis iniciativebis dafinanseba moxdeba proeqtis farglebSi gaTvaliswinebuli SesaZleblobaTa gaumjobesebis komponentidan. SesaZleblobaTa gaumjobeseba saWiro iqneba sakrebulos doneze. LAR–is aqtivobebis farglebSi sakrebuloSi daniSnul jgufs Cautardeba SesaZleblobaTa gaumjobeseba LAR-is dagegmvasa da ganxorcielebasTan dakavSirebiT da isini gaecnobian msoflio bankis politikas aranebayoflobiT gansaxlebasTan dakavSirebiT. aRniSnuli ganxorcieldeba adgilze (samsaxurSi) treningebis da LAR–is farglebSi gaTvaliswinebul aqtivobebSi monawileobis miRebis meSveobiT. sxvadasxva etapze (anu, teqnikur–ekonomikuri kvlevis, detaluri proeqti da zedamxedveloba) LAR- is aqtivobebze pasuxismgebeli konsultantebi imuSaveben mWidrod sakrebulos LAR–is jgufTan. uwyvet konsultacias da Teoriul trenings, romelic Catardeba sakrebulos LAR–is jgufTan da misi saTanado CarTulobiT LAR–is aqtivobebis ganxorcielebaSi, xeli Seewyoba konsultantis jgufis mier. sgdgs, sakrebulos da velze momuSave yvela TanamSromeli, romelic CarTulia miwebis SeZenisa da gansaxlebis RonisZiebebSi gaivlis erTkvirian swavlebas msoflio bankis gansaxlebis politikaSi da menejmentSi. proeqtis ganxorcielebis dasawyisSi treinings Caatarebs departamentis mier daqiravebuli konsultanti, mogvianebiT ki departamentis gansaxlebis sammarTvelo. swavlebam unda moicvas Semdegi Temebi: 1. miwebis Sesyidvis principebi da procedurebi; 2. sajaro Sexvedrebi da monawileoba; 3. sakompensacio uflebebi da kompensacia da damxmare angariSsworebis meqanizmebi; 76 4. saCivrebis dakmayofileba; da 5. gansaxlebis RonisZiebebis monitoringi. gsg ganxorcielebis grafiki qvemoT cxrilSi aRwerilia gsg–is ganxorcielebis nimuSi, romelic mocemuli unda iyos TiToeul gsg–Si. amocanebisa da vadebis identificireba moxdeba TiToeuli calkeuli proeqtis samuSaos kopleqsurobisa da moculobis mixedviT. cxrili 5. gsg–is ganxorcielebis grafikis nimuSi Tveebi amocanebi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 gsg–is momzadeba gsg–is proeqtTan dakavSirebuli sajaro ganxilvebi da misi dasruleba MoT/msoflio bankis mier gsg–is damtkiceba gsg–is gamoqveyneba gsg–is siis damtkiceba mTavrobis mier mobilizaciis periodi gsg–is ganxorcieleba sanacvlo miwebis SerCeva zemoqmedebis qveS moqceuli nagebobebis Sefaseba da samSeneblo Rirebulebis gansazRvra kompensaciis paketis momzadeba TiToeuli pzqm pirisTvis pzqm pirebisTvis damxarebis gaweva piradi sabanko angariSis gaxsnaSi miwebis dakavebisa da sakompensacio xelSekrulebebis SemuSaveba kompensaciis gadaxda Sida monitoringis angariSi damoukidebeli monitoringis angariSi samSeneblo kontraqtis miniWeba mSeneblobis zedamxedveloba da 77 gare monitoringi gsg–is gansaxorcielebeli biujeti gsg–is momzadebisa da ganxorcielebis yvela xarji, maT Soris kompensaciisa da LAR-is administrirebis xarji, ganixileba rogorc proeqtis mTliani Rirebulebis nawili da masSi wvlils Seitans saqarTvelos mTavroba, kerZod ki saavtomobilo gzebis departamenti. TiToeul gsg–Si gaTvaliswinebuli iqneba sabiujeto nawili, sadac miniSnebuli iqneba (i) sakompensacio erTeulis ganakveTi yvela zqm punqtisTvis da SeRavaTisTvis, (ii) sakompensacio erTeulis ganakveTis gamoTvlis Semdgomi meTodologia da (iii) yvela sakompensacio xarjis, maT Soris administraciuli da gauTvaliswinebeli xarjebis aRricxvis cxrili. gare monitoringis farglebSi arsebuli amocanebis ganxorcielebis xarjebi SesaZlebelia gaTvaliswienbuli iyos SRAMP-is sasesxo xelSekrulebaSi. vinaidan gzebis departamenti aris proeqtze pasuxismgebeli, igi aseve pasuxismgebelia gansaxlebis politikis gansaxorcieleblad saWiro Tanxebis droulad gamoyofaze. Tanxebis gamoyofis sakiTxi ganxiluli iqneba weliwadSi orjer, gsg–ebSi warmodgenili sabiujeto moTxovnebis safuZvelze. LAR–is finansebs rac Seexeba, kompensaciisa da reabilitaciisTvis gaTvaliswinebul biujets uSualod saavtomobilo gzebis departamenti gamouyofs pzqm pirebs. gsg–is ganxorcielebis biujeti dasruldeba sajaro Sexvedrebis Semdeg, sadac pzqm pirebs miewodebaT informacia Sefasebis meTodologiebsa da gsg–is momzdebis periodSi gansazRvruli TiToeuli tipis zaralis erTeulis fasis daangariSebis wyaros Sesaxeb. miznebi:  SeZlebisdagvarad Semcirdeba an Tavidan iqneba aridebuli miwis aTviseba da gansaxleba. sadac gansaxlebis Tavidan acileba ver xerxdeba, moxdeba winamdebare CarCo–dokumentSi gawerili procedurebisa da moTxovnebis Sesruleba. gansaxlebis samoqmedo gegmebi ise iqneba SemuSavebuli, rom minimumamde Seamciros uaryofiTi zemoqmedeba.  unda moxdes pzqm pirebis daxmareba, rom maT gaiumjobeson an, rogorc minimum, aRidginon Zveli sacxovrebeli pirobebi da 78 saarsebo wyaro im doneze, romelzec hqondaT proeqtis ganxorcielebis dawyebamde.  yvela pzqm pirTan gaimarTeba konsultacia da aqtiurad CarTuli iqnebian molaparakebebSi, eqnebaT wvdoma adeqvatur da xelmisawvdom saCivrebis ganxilvis meqanizmebTan. konsultaciebis dros gaTvaliswinebuli iqneba genderuli sakiTxebi da im dainteresebuli mxareebis saWiroebebi, romlebic SeiZleba mowyvlad kategorias miekuTvnebodnen.  informaciis detalurobis done da zemoqmedebis identificiebisa da marTvis mcdeloba yovelTvis unda Seesabamebodes konkretuli gzis monakveTis zemoqmedebis masStabebs da masTan dakavSirebul riskebs, vinaidan gansaxlebis politikis CarCo dokumentis moTxovnebi SeiZleba SesabamisobaSi modis proeqtis saWiroebebTan .16  saxelmZRvanelo principebi:  aRmasrulebeli organo ecdeba, rom molaparakebis gziT miaRwios SeTanxmebas yvela pzqm pirTan miwis aTvisebasTan dakavSirebul sakiTxze, winamdebare dokumetSi gawerili principebis safuZvelze. aRmasrulebeli organo samarTlian da Ria molaparakebebs gamarTavs yvela pzqm pirTan, raTa miaRwios orive mxarisTvis misaReb SeTanxmebas kompensaciis sakiTxTan dakavSirebiT. eqspropriacia gamoyenebuli iqneba mxolod ukidures SemTxvevaSi, rodesac molaparakebebi warumateblad dasruldeba.  miwis aTvisebisa da gansaxlebis yvela aqtivobis marTva moxdeba gsg–ebis meSveobiT, gansakuTrebiT maSin, rodesac adgili aqvs fizikur gadaadgilebas, rac gulisxmobs gadaadgilebas an TavSesafris an nagebobis dakargvas da/an maSin, rodesac adgili aqvs mdgradi ekonomikuri mdgomareobis darRvevas, rac gulisxmobs Semosavlis an sacxovrebeli saxsrebis dakargvas. moxdeba ganxorcielebis Sedegebis dokumentireba, monitoringi da, dasrulebis Semdeg, maTi Sefaseba.  aranebayoflobiTi gansaxleba unda iyos gamoyenebuli, rogorc pzqm pirebis sacxovrebeli pirobebis gaumjobesebis SesaZlebloba.  kompensaciis dros saTanadod iqnebian gaTvaliswinebulni qalebic da kacebic.  gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces iseT ojaxebs, romelTa saTaveSic aris qali da sxva mowyvladi jgufis warmomadgenlebi; Sesabamisad, maT unda mieceT saTanado daxmareba, raTa SeZlon da gaiumjobeson mdgomareoba. 16 ძირითადი გზის რეაბილიტაცია, რომელიც უმნიშნველო ზემოქმედებას ახდენს ადგილობრივ მოსახლეობასა და მათ აქტივებზე, შეიძლება არ საჭიროებდეს რისკების შემცირების იმდენ ძალისხმევას, რამდენსაც ახალი გზის მშენებლობა. 79  miwis aTvisebisa da gansaxlebis samoqmedo gegma ganxorcieldeba rogorc proeqtis nawili da kompensaciis sruli Tanxa gaTvaliswinebuli unda iyos proeqtis Rirebulebasa da sargebelSi.  ganTvisebis zolis/ miwis mosworebasa da demontaJis dawyebamde srulad anazRaurdeba kompensacia da gansaxlebis subsidia.  mSeneblobis dasrulebis Semdeg, droebiTi zemoqmedebis SemTxvevaSi, unda moxdes miwis aRdgena Tavdapirvel mdgomareobaSi, ramdenadac es SesaZlebelia, raTa miwis mesakuTreebs/momxmareblebs/arendatorebs saSualeba mieceT, rom kvlav ganaaxlon is samuSoebi, romlebsac eweodnen proeqtis dawyebamde;  yvela pzqm piri, miuxedavad sakuTrebis iuridiuli statusisa, miiRebs mravalmxriv daxmarebas, winamdebare dokumentSi mocemuli Tanxis miRebis uflebis matricaSi gawerili principebis mixedviT.  iuridiuli statusis arqona ar unda warmoadgendes dabrkolebas kompensaciis da/an reabilitaciis misaRebad. danarTebi danarTi 1: miwebis aTvisebisa da gansaxlebis zemoqmedebis reziume - nimuSi miwebis aTvisebisa da gansaxlebis zemoqmedebis reziume zemoqmedeba erTeuli miwis mesakuTreebisnimuSi 1 proeqtis zemoqmedebas daqvemdebarebuli miwa sul 2 asaTvisebeli miwis farTobi sul kvm 3 kategoria 1. kerZo registrirebuli nakveTebi kvm 4 kategoria 2. kerZo (kanonier mfobelobaSi) legalizebadi sajaro reestris saSualebiT ( 1 etapis legalizacia) kvm 5 kategoria 3. saxelmwifo sakuTreba, dakavebuli aqvT kerZo mesakuTreebs nebarTvis safuZvelze – aralegalizebadi kvm 6 kategoria 5. saxelmwifo sakuTreba. ar sargebloben kerZo mosargebleebi kvm miwiT sargebloba da kompensaciis kategoriebi 7 tipi 1; kerZo sasoflo-sameurneo (ganTavsebulia adgilobrivi gzis arsebul monakveTze) (XX lari/kv.m) kvm 8 tipi2; saxelmwifo sakuTrebaSi arsebulisasoflo-sameurneo (kerZo mosargebleebis mier arakanonerad dakavebuli) kvm aralegalizebadi 80 9 tipi 3; saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli ara sasoflo- sameurneo miwa (ar aris dakavebuli kerZo mesakuTreebis mier); ar kvm eqvemdebareba kompensacias sasoflo-sameurneo 10 teritoria sadac aris Tiva/balaxi kvm 11 teritoria sadac daTesilia kartofili kvm 12 proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli xeebi proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli nagebobebi 13 damxmare Senobebi . 14 Robe proeqtis zemoqmedebaSi moqceuli Sinameorneobebi 15 mkacrad dazaralebuli Sinameurneobebi 16 mowyvladi Sinameurneoba 17 gansaxlebuli Sinameurneoba 18 pzqm Sinameurneoba registrirebuli nakveTiT 19 pzqm Sinameurneoba legalizebadi nakveTiT (kanonieri mflobelebi, 1 etapis registracia sajaro reestriT) 20 pzqm Sinameurneoba romelic iyenebs saxelmwifo, aralegalizebad miwas 21 pzqm Sinameurneoba, romelmac dakarga mosavali 22 pzqm Sinameurneoba, romelmac dakarga xeebi arasasoflo- sameurneo miwaze 23 pzqm Sinameurneoba, romelmac dakarga samsaxuri 24 pzqm Sinameurneoba sul 25 pzqm pirebi sul 81 საქართველოს საავტომობილო გზების დეპარტამენტში შიდასახელმწიფოებრივი საავტომობილო გზების აქტივების მართვის პროექტის განხორციელებისათვის განსახლების ჩარჩო დოკუმენტის საჯარო განხილვის ოქმი 27.11.2015 ქ. თბილისი სხდომის თავმჯდომარე- ზაური აფშინაშვილი სხდომის მდივანი-რუსუდან ღოლიჯაშვილი მომხსენებელი - მარიამ ბეგიაშვილი, სოციალური უსაფრთხოების კონსულტანტი შეხვედრას ესწრებოდნენ: საავტომობილო გზების დეპარტამენტიდან - გია სოფაძე, რუსუდან ღოლიჯაშვილი, ნატალია ბექაური, მაია ვაშაკიძე, ზაური აფშინაშვილი, ნინო მცურავიშვილი, მარიამ ბახტაძე, ზაზა აფრიამაშვილი, გიორგი მიქაძე. შორენა ჭოხონელიძე- სოციალური კვლევების ინსტიტუტი, აღმასრულებელი დირექტორი სოფო ომანაძე- ანალიზისა და კონსულტაციის ჯგუფი, სოციალური საკითხების ექსპერტი ზეზვა ხვედელიძე - საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა, გარემოსდაცვითი სპეციალისტი დ ღ ი ს წ ე ს რ ი გ ი: შიდასახელმწიფოებრივი საავტომობილო გზების აქტივების მართვის პროექტის განხორციელებისათვის განსახლების ჩარჩო დოკუმენტის განხილვა. მოისმინეს: ზაური აფშინაშვილის შესავალი ინფორმაცია - შიდასახელმწიფოებრივი გზების აქტივების მართვის პროექტის განხორციელებისათვის განსახლების ჩარჩო დოკუმენტის შესახებ. მომხსენებელმა 82 აღნიშნა, რომ ეს დოკუმენტები შედგენილია მსოფლიო ბანკის უსაფრთხოების პოლიტიკის OP/BP 4.12 არანებაყოფლობითი განსახლების მოთხოვნების მიხედვით. პროექტი განხახლების კუთხით კლასიფიცირდება როგორც „ბ“ კატეგორიის მქონე, რადგან მხოლოდ არსებული გზების რეაბილიტაციას მოიცავს. აღნიშნული დოკუმენტი განსახილველად განთავსებულია საქართველოს საავტომობილო გზების დეპარტამენტის ვებ-გვერდზე. მსოფლიო ბანკის OP/BP 4.12 არანებაყოფლობითი განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო დოკუმენტის შესახებ საზოგადოების ინფორმირება მოახდინა მარიამ ბეგიაშვილმა. მარიამ ბეგიაშვილმა დამსწრე საზოგადოებას წარუდგინა შიდასახელმწიფოებრივი საავტომობილო გზების აქტივების მართვის პროექტის განხორციელებისათვის მომზადებული განსახლების ჩარჩო დოკუმენტი. მან ყურადღება გაამახვილა უსაფრთხოების პოლიტიკის მოთხოვნებზე და ძირითად პრინციპებზე; ასევე შეფასების მეთოდოლოგიაზე. ჯერ –ჯერობით ცნობილი არაა მოსალოდნელია თუ არა პროექტის ფარგლებში მიწების გამოსყიდვა და მაცხოვრებლების ფიზიკური გადაადგილება. ამიტომ, ამ ეტაპზე, პროექტისთვის მომზადებულია განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო დოკუმენტი იმ შესაძლო შემთხვევებისათვის, თუკი საჭირო შეიქმნება მიწების დაკავება და განსახლების პროცედურების განხორციელება. განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო დოკუმენტის მიზანია უზურუნველყოს, რომ მიწის დაკარგვის შემთხვევაში პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოქცეულ პირებს საცხოვრებელ პირობები არ გაუუარესდეთ და საარსებო წყარო არ შეეზღუდოთ. 83 კითხვა/პასუხის ცხრილი შორენა ჭოხონელიძე: რომელი პროექტის ფარგლებში შიდასახელმწიფოებრივი დაგეგმილია გურიის რეგიონში გზების რეაბილიტაცია და გზების რეაბილიტაციაა დამატებით 50 კილომეტრი დაგეგმილი პროექტის სიგრძის გზის რეაბილიტაცია ფარგლებში და რა საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში. სულ მოხდება კრიტერიუმებს ეუძნება დაახლოებით 200 კმ სიგრძის აღნიშნული გზების შერჩევა გზის მონაკვეთების რეაბილიტაცია. სარეაბილიტაციო გზების შერჩევა ეფუძნება შემდეგ კრიტერიუმებს:  სტრატეგიული მნიშვნელობა;  სოციალური მნიშვნელობა;  სიღარიბე;  ტურიზმი;  და გზის სიცოცხლისუნარიანობა. სოფო ომანიძე: არის თუ არა გენდერული გენდერული ასპექტები ასპექტები გათვალისწინებულია გათვალისწინებული განსახლების ჩარჩო სოციალური ზეგავლენის დოკუმენტში, რომელიც დადგენის დროს? შეიცავს საკუთრივ გენდერული საკითხების დეტალურ აღწერას. ზეზვა ხვედელიძე: არის თუ არა კონტრაქტორი სამუშაო საათებს გათვალისწინებული ხმაურის გაანაწილებს დადგენილ დროს ზეგავლენა ადგილობრივ (დილის 07:00 საღამოს 07:00– მოსახლეობაზე და როგორ? მდე). ასევე საზედამხედველო კომპანიები და გზების დეპარტამენტი რეგულარულად გაუწევენ მონიტორინგს ხმაურის და ვიბრაციის ზეგავლენას ადგილობრივ მოსახლეობაზე. 84 85 86 87 88