E2616 v2 2012 saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondi q. mcxeTis kanalizaciis reabilitaciis proeqti garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi S.p.s. `gergili~ 1 Tbilisi s.s.i.p. ,,saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondi~ q. mcxeTis kanalizaciis reabilitaciis proeqti q. mcxeTis sakanalizacio Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mSeneblobis proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi momzadebulia: garemosdacviTi sakonsultacio firma S.p.s. `gergili~ misamarTi: q.Tbilisi, diliZis q. #1; me-11 korp; b. 1 gergiligeo@gmail.com mob: +99 5 99 164469 direqtori: revaz enuqiZe q. Tbilisi, 2012 weli 2 sarCevi 1. Sesavali 4 2. saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba, msoflio 5 bankis garemosdacviTi procedurebi da proeqtis skriningi 2.1 saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba da politika 5 2.2. msoflio bankis politika sainvesticio proeqtebis 10 ganxorcielebisas arasaurveli gverdiTi movlenebis Tavidan asacileblad 2.3. proeqtis skriningis Sedegi 13 3. proeqtis aRwera 14 3.1. gamwmendi nagebobis muSaobis teqnologiuri sqema 17 3.2. moTxovnileba samSeneblo masalebze 21 3.3. samSeneblo narCenebis mosalodneli tipebi 22 3.4. narCenebis mosalodneli tipebi operirebis fazaze 23 4. garemo pirobebis fonuri monacemebi 24 4.1. fizikuri garemo 24 4.1.1. mosaxleoba 24 4.1.2. infrastruqtura 24 4.1.3. miwis sakuTreba da gamoyeneba 25 4.1.4. kulturuli memkvidreoba 25 4.2. biologiuri garemo 26 4.2.1. niadagebi 26 4.2.2. hidrologia 26 4.2.3. atmosferuli haeri 27 4.2.4. flora da fauna 28 4.2.4.1. mowyvladi ubnebi 28 5. alternativebis ganxilva 30 6. garemoze zemoqmedebis Sefaseba da analizi 32 6.1. samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis faza 33 6.1.1. zemoqmedeba fizikur garemoze 33 6.1.2. biologiur sistemaze zegavlenis Sefaseba 36 3 6.1.3. zemoqmedeba kulturul memkvidreobaze 37 6.1.4. socialuri zemoqmedeba 37 6.2 zegavlena kanalizaciis sistemebis operirebis fazaSi 40 6.2.1 fizikur sistemebze zemoqmedebis Sefaseba 40 6.2.2 biologiur sistemaze zegavlenis Sefaseba 40 6.2.3. socialuri zegavlenis Sefaseba 41 6.2.4. SesaZlo avariuli situaciebi da mosalodneli Sedegebi 42 7. negatiuri zemoqmedebis Semcirebis RonisZiebebi 43 7.1. samSeneblo samuSaoebis warmoebis faza 43 7.2. eqspluataciis faza 46 7.3. saavtomobilo misasvleli gzebi 49 8. sazogadoebis informireba da sazogadoebrivi azris 50 Seswavla 9 garemoze zemoqmedebis marTvis gegma 51 9.1. gegmis ganxorcielebis instituciuri safuZvlebi 51 9.2. mSenebeli kontraqtoris valdebulebebi 53 9.3. gegmis ganxorcielebis monitoringi da angariSgeba 51 9.4. zomebi garemoze zemoqmedebis marTvis gegmis moTxovnaTa 52 ugulvebelyofis sawinaaRmdegod 10 gamoyenebuli literatura 54 11 danarTebi 55 4 1. Sesavali saqarTvelos mTavrobam msoflio banks mimarTa TxovniT, daxmareba gaewia regionuli da municipaluri ganviTarebis proeqtisaTvis (RMIDP), romelic miznad isaxavs mTeli qveynis masStabiT urbanuli infrastruqturis gaumjobesebas prioritetebis safuZvelze. municipaluri ganviTarebis fondi (MDF) arasabanko finansuri Suamavalia, romelic afinansebs da marTavs msoflio bankis mxardaWrili qve- orieqtebis danergvas RMIDP-is implementaciis farglebSi. sakanalizacio sistemis reabilitacia istoriul qalaq mcxeTaSi warmoadgens RMIDP-is farglebSi finansirebad mimdinare qve-proeqts. mcxeTa saqarTvelos Zveli dedaqalaqia, sadac ganTavsebulia mTeli rigi istoriuli da kulturuli Zeglebisa, maT Soris UNESCO-s kulturuli memkvidreobis siaSi Sesuli Zeglic. mcxeTa da misi mimdebare teritoria umsxviles turistul RirsSesaniSanaobas warmoadgens. moxda mTeli rigi Zeglebis da mcxeTis istoriuli centris ganaxleba da saqarTvelos mTavroba agrZelebs am dasaxlebis urbanul ganviTarebaSi investirebas. proeqti uzrunvelyofs damatebiT kapitalur resursebs arsebuli adgilobrivi saqalaqo infrastruqturis, rogoricaa gzebi, wyalmomaragebisa da wyalarinebis sistemebi da gare ganaTeba ekonomikurad gamarTlebuli reabilitaciisa da remontis dafinansebisaTvis. adgilobrivi mmarTvelobis organoebs unda SeswevdeT unari daakmayofilon SeTanxmebuli kreditunarianobis kriteriumebi raTa uflebamosilni iyvnen dafinansebis misaRebad. investiciebma wvlili unda Seitanos jandacvis gaumjobesebaSi da ukeTesi sacxovrebeli pirobebis SeqmnaSi proeqtSi monawile adgilobriv mmarTvelobebSi. qalaqi mcxeTa nawilobrivadaa kanalizebuli. sameurneo-fekaluri Camdinare wylebis daaxloebiT 80%-is gayvana xorcieldeba koleqtorebiT da Caedineba mdinareebSi mtkvarsa da aragvSi, rac sanitaruli TvalsazrisiT dauSvebelia. proeqtis ganxorcielebiT sagrZnoblad gaumjobesdeba q. mcxeTis rogorc sanitarul pirobebi, aseve garemos arsebul mdgomareoba, gansakuTrebiT wylis ekosistemebTan mimarTebiT. proeqti xels Seuwyobs mcxeTis mniSvnelovan turistul centrad Camoyalibebas, saTanado infrastruqturis ganviTarebis kuTxiT. 5 2. saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba, msoflio bankis garemosdacviTi procedurebi da proeqtis skriningi 2.1. saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba da politika saxelmwifo politikis erT-erTi ZiriTadi mimarTulebaa erovnuli kanonmdeblobis, maT Soris gzS-sTan dakavSirebuli sakanonmdeblo aqtebis, evropul standartebTan SesabamisobaSi moyvana, miuxedavad imisa, rom garkveuli progresi ukve SeimCneva, saqarTvelos jer kidev seriozuli samuSao aqvs Casatarebeli im procedurebis gansaxorcieleblad, romlebic gansazRvrulia Semdeg direqtivebSi: - evrogaerTianebis sabWos 1985 wlis 27 ivnisis direqtiva 85/337/EEC calkeuli sazogadoebrivi da kerZo proeqtebis garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb da am direqtivis SesworebaSi – 97/11/EEC direqtivaSi. - evrogaerTianebis sabWos 1996 wlis 24 seqtembris 96/61/EC direqtiva dabinZurebis Tavidan acilebis da kontrolis integirebuli zomebis Sesaxeb. saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdeblobis safuZvels warmoadgens saqarTvelos konstitucia (1995 weli), romlis 37-e muxlis Tanaxmad: `yvelas aqvs ufleba cxovrobdes janmrTelobisaTvis uvnebel garemoSi, sargeblobdes bunebrivi da kulturuli garemoTi. yvela valdebulia gaufrTxildes bunebriv da kulturul garemos~ (punqti 3); `adamianis janmrTelobisaTvis usafrTxo garemos uzrunvelsayofad, sazogadoebis ekologiuri da ekonomikuri interesebis Sesabamisad, axlandeli da momavali Taobebis interesebis gaTvaliswinebiT saxelmwifo uzrunvelyofs garemos dacvas da racionalur bunebaTsargeblobas~ (punqti 4). am uflebis realizebisaTvis miRebulia mTeli rigi sakanonmdeblo da normatiuli aqtebi, romlebic asaxaven saxelmwifo pozicias am sferoSi, iTvaliswineben mTeli rigi saerTaSoriso konvenciebis moTxovnebs da moicaven garemos dacvis RonisZiebaTa mTel kompleqss. garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemasTan dakavSirebuli kanonebi dReisaTvis, garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedurebi saqarTveloSi regulirdeba sami ZiriTadi kanoniT: ï‚· “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxebâ€?; ï‚· “garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxebâ€?; ï‚· “ekologiuri eqspertizisis Sesaxebâ€? saqarTvelos kanonebiT. Q qveviT warmodgenil cxrilSi (cxrili 1) mocemulia im kanonebis CamonaTvali da ganmartebebi, romelTa safuZvelzec xocieldeba ekoligiur eqspertizas daqvemdebarebuli saqmianobebis garemoze zemoqmedebis Sefaseba (gzS) da nebarTvis (garemoze zemoqmedebis/mSeneblobis) gacemasTan dakavSirebuli procedurebi. 6 garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi gasaTvaliswinebeli kanonebis CamonaTvali: cxrili 1 kanonis dasaxeleba miRebis TariRi ZiriTadi moTxovnebi 1 niadagis dacvis 1994. 05.12 kanonis mizania uzrunvelyos niadagis Sesaxeb safaris mTlianoba, nayofierebis zrda da SenarCuneba; gansazRvravs mosargebleTa da saxelmwifos valdebulebebs da pasuxismgeblobas niadagis dacvis pirobebis da ekologiurad sufTa produqtebis uzrunvelsayofad, niadagSi saxifaTo nivTierebaTa koncentraciis maqsimalur dasaSveb normebs da stanartebs, adamianis janmrTelobis, mcenareuli da cxovelTa samyaros da TviT niadagis dacvis mizniT. 2 daculi 1996.03.07 kanoni gansazRvravs daculi teritoriebis teritoriebis sistemis Camoyalibebis sistemis Sesaxeb samarTlebriv sakiTxebs, adgens daculi teritoriebis kategoriebs da maTi marTvis samarTlebriv aspeqtebs. 3. wiaRis Sesaxeb 1996.05.17. uzrunvelyofs wiaRisa da sasargeblo wiaRiseulis resursebis racionalur gamoyenebas, gansazRvravs wiaRiT sargeblobis samarTlebriv regulirebebs, licenzirebis sakiTxebs, wiaRiT sargeblobaze saxelmwifo kontrolis sakiTxebs. 4 garemos dacvis 1996.12.10 kanoni aregulirebs samarTlebriv Sesaxeb urTierTobebs saxelmwifo xelisuflebis organoebsa da fizikur da iuridiul pirebs Soris, garemos dacvisa da bunebaTsargeblobis sferoSi; warmoadgens e.w. CarCo kanons, romliTac gansazRvrulia maregulirebebli debulebebi, principebi da normebi garemos dacvis yvela sferosaTvis da iTvaliswinebs adamianis janmrTelobisaTvis usafrTxo garemos, unikaluri biomravalferovnebis SenarCunebisa da mdgradi ganviTarebis principebs. 5 cxovelTa samyaros 1996.12.26. kanonis mizania uzrunvelyos cxovelTa Sesaxeb samyaros, misi sabinadro garemos dacva da aRdgena, saxeobrivi mravalferovnebisa da genetikuri resursebis SenarCuneba, mdgradoba da mdgradi ganviTareba; agreTve cxovelTa samyaros obieqtebiT sargeblobis samarTlebrivi uzrunvelyofa. 6 wylis Sesaxeb 1997.10.16 kanonis mizania uzrunvelyos erTiani saxelmwifo politikis gatareba wylis dacvisa da gamoyenebis sferoSi; wylis obieqtebis (maT Soris Savi zRvis) dacva da wylis resursebis racionaluri gamoyeneba, wylis cxovelTa samyaros mdgradi sargebloba. 7 7 saSiSi sawarmoo 1997.12.10 kanoni adgens saSiSi sawarmoo obieqtis obieqtebis usafrTxoebis samarTlebriv safuZvlebs, usafrTxoebis aregulirebs am sferoSi saqarTvelos Sesaxeb aRmasrulebeli xelisuflebis organoebis urTierTobas fizikur da iuridiul pirebTan, maT Soris iTvaliswinebs am obieqtebis usafrTxoebas garemos dacvis kuTxiT, ekologiuri eqspertizis daskvnis Sesabamisad. 8 saSiSi qimiuri 1998.06.12 kanoni aregulirebs samarTlebriv nivTierebebis urTierTobebs saxelmwifo organebsa da Sesaxeb fizikur da iuridiul pirebs Soris saSiSi nivTierebebis Seqmnis, gamocdisa da saxelmwifo eqspertizis, standartizaciis, aRricxvisa da registraciis, warmoebis, SefuTvis, niSandebisa da etiketirebis, transportirebis, moxmarebis, eqsportisa da importis, gadamuSavebis, gauvnebelyofis, ganTavsebis, SezRudvis, akrZalvisa da gamoyenebidan amoRebis aferoSi, agreTve maTze saxelmwifo da sauwyebo zedamxedvelobis wesebs. 9 birTvuli da 1998.10.30 kanonis mizania maionizirebeli radiaculi gamosxivebis mavne zemoqmedebisagan usafrTxoebis adamianisa da garemos dacva. birTvuli Sesaxeb da radiaciuli saqmianobis usafrTxoebasTan da regulirebasTan dakavSirebuli samarTlebrivi urTierTobebis mowesrigeba saxelmwifo xelisuflebis dawesebulebebsa da fizikur da iuridiul pirebs Soris. 10 kolxeTis daculi 1998.12.09 kanoniT gansazRvrulia kolxeTis teritoriebis daculi teritoriis kategoria, Seqmnisa da marTvis sazRvrebi, daSvebuli da akrZaluli Sesaxeb saqmianobebi 11 atmosferuli haeris 1996.06.22 kanonis mizans warmoadgens saqarTvelos dacvis Sesaxeb mTel teritoriaze atmosferuli haeris dacva mavne anTropogenuri zemoqmedebisagan. kanoniT gansazRrulia atmosferuli haeris dabinZurebisagan dacvis sistema, integrirebuli kontrolisa da monitoringis sistema, dabinZurebis zRvrulad dasaSvebi normebi. 12 saSiSi 1997.11.19 kanonis mizania pasuxismgebeli piris nivTierebebiT bralis arsebobis miuxedavad garemoze gamowveuli zianis saSiSi nivTierebebis zemoqmedebis kompensaciis Sesaxeb Sedegad adamianis sicocxlisa da janmrTelobis, garemos, istoriuli da kulturuli mniSvnelobis obieqtebis, qonebisa da ekonomikuri interesebisaTvis miyenebuli zianis kompensaciis uzrunvelyofa. 13 saqarTvelos 1997.10.16 kanoni awesebs saqarTvelos teritoriaze teritoriaze narCenebis tranzitisa da importis narCenebis akrZalul da daSvebul saxeebs, tranzitisa da aregulirebs narCenebis tranzitisa da importis Sesaxeb importis samarTlebriv urTierTobebs. 8 14 saqarTvelos tyis 1999.06.22 saqarTvelos tyis kodeqsi awesrigebs kodeqsi saqarTvelos tyis fondis da misi resursebis movlasTan, dacvasTan, aRdgenasa da gamoyenebasTan dakavSirebul samarTlebriv urTierTobebs 15 saqarTvelos zRvis, 2000.10.27 kanoni adgens saqarTvelos zRvis, wyalsatevebisa da wyalsatevebisa da mdinareTa sanapirebis mdinareTa napireis regulirebisa da sainJinro dacvis regulirebisa da zonebis kompleqsuri da racionaluri sainJinro dacvis gamoyenebis samarTlebriv statuss da Sesaxeb uzrunvelyofs sanapiroebis sainJinro dacvis zonebis mdgradobas; awesrigebs samarTlebriv urTierTobebs am sferoSi; awesebs saxelmwifo kontrolisa da pasuxismgeblobis formebs sanapiros sainJinro dacvis zonaSi eroziuli da abraziuli procesebis gamomwvev saqmianobaze. 16 borjom-xaragaulis 2001.03.28 kanoni adgens borjom-xaragaulis erovnuli parkis erovnuliparkis axal, gafarTovebul teritoriis sazRvrebs gafarToebis Sesaxeb 17 TuSeTis, bawara- 2003.04.22 kanoniT gansazRvrulia TuSeTis, bawara- babaneuris, babaneuris, lagodexisa da vaSlovanis lagodexisa da daculi teritoriebis daculi vaSlovanis daculi teritoriebis kategoriebi, sazRvrebi, teritoriebis daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi Seqmnisa da marTvis Sesaxeb 18 saqarTvelos 2003.06.06 kanonis awesrigebs samarTlebriv `wiTeli nusxisa~ da urTierTobebs saqarTvelos “wiTeli `wiTeli wignis~ nusxisaâ€? da “wiTeli wignisâ€? Sedgenis, Sesaxeb gadaSenebis safrTxis winaSe myofi saxeobebis dacvisa da gamoyenebis sferoSi 19 garemos dacvis 2005.06.23 kanoni awesrigebs samarTlebriv saxelmwifo urTierTobebs garemos dacvisa da kontrolis Sesaxeb bunebrivi resursebis saministros garemos dacvis inspeqciasa da regulirebis obieqtebs Soris saqarTvelos mTel teritoriaze, garemos dacvis sferoSi saxelmwifo kontrolis ganxorcielebisas; uzrunvelyofs garemos dacvis saxelmwifo kontrolis sistemis Camoyalibebis gziT bunebrivi ekosistemebisaTvis usafrTxo garemos Seqmnasa da SenarCunebaze saxelmwifo kontrolis dawesebas, regulirebis obieqtebis mier garemosdacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebas. 20 mtiralas erovnuli 2006.05.25 kanoniT gansazRvrulia daculi parkis Sesaxeb teritoriis kategoria, sazRvrebi, daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi 21 borjom-xaragaulis 2007.07.11 kanoniT gansazRvrulia daculi daculi teritoriis kategoria, sazRvrebi, teritoriebis daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi Seqmnisa da marTvis Sesaxeb 9 22 Tbilisis erovnuli 2007.11.20 kanoniT gansazRvrulia daculi parkis Sesaxeb teritoriis kategoria, sazRvrebi, daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi 23 imereTis mRvimeebis 2007.11.22 kanoniT gansazRvrulia daculi daculi teritoriis kategoria, sazRvrebi, teritoriebis daSvebuli da akrZaluli saqmianobebi Seqmnisa da marTvis Sesaxeb 24 daculi 2007.11.22 kanoni aregulirebs “daculi teritoriebis teritoriebis sistemis Sesaxebâ€? statusis Sesaxeb saqarTvelos kanonis amoqmedebamde Seqmnili daculi teritoriebis statusTan, farTobTan da sazRvrebTan, marTvisa da funqcionirebis TaviseburebebTan dakavSirebul samarTlebriv sakiTxebs. 25 garemoze 2007.12.14 kanoni adens savaldebulo ekologiuri zemoqmedebis eqspertizisadmi daqvemdebarebul nebarTvis Sesaxeb saqmianobaTa CamonaTvals, maT gansaxorcieleblad garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis, nebarTvis gacemisas ekologiuri eqspertizis Catarebis, garemoze zemoqmedebis Sefasebisa da sazogadoebis monawileobisa da informirebis samarTlebriv safuZvebs. 26 ekologiuri 2007.12.14 kanoni adgens saqmianobaze garemoze eqspertizis Sesaxeb zemoqmedebis, an mSeneblobis nebarTvis gacemis procesSi ekologiuri eqspertizis Catarebis wess. 27 garemos dacvis 2007.28.12 kanoni gansazRvravs garemos dacvisa da samsaxuris Sesaxeb bunebrivi resursebis saministros garemos dacvis samsaxuris (garemos dacvis inspeqciis) samarTlebriv statuss, uflebamosilebebs, saqmianobis samarTlebriv safuZvlebs da misi ganxorcielebis ZiriTad principebs, samsaxurSi miRebisa da misi gavlis wess, samsaxuris TanamSromelTa samarTlebriv statussa da socialuri dacvis garantiebs. 28 administraciul kodeqsi gansazRvravs, Tu romeli samarTaldarRvevaTa moqmedeba, an umoqmedoba warmodgens kodeqsi administraciul samarTaldarRvevas, romeli administraciuli saxdeli, romeli organos mier da ra wesiT SeiZleba daedos administraciul samarTaldarRvevaTa Camdens, maT Soris garemos dacvis sferoSi 29 sisxlis samarTlis kodeqsi adgens sisxlis samarTlis kodeqsi pasuxismgeblobis safuZvels, gansazRvravs, Tu romeli qmedebaa danaSaulebrivi da awesebs Sesabamis sasjels, an sisxlis samarTlebriv RonisZiebas, maT Soris garemos dacvis sferoSi. 10 2.2 msoflio bankis politika sainvesticio proeqtebis ganxorcielebisas arasaurveli gverdiTi movlenebis Tavidan asacileblad saerTaSoriso safinanso organizaciebis, maT Soris msoflio bankis politika da procedurebi, rogorc wesi, savaldebuloa im proeqtebisaTvis, romlebic xorcieldeba am organizaciebis dafinansebiTa da xelSewyobiT. isini warmoadgenen garemosdacviTi da socialuri standartebis saukeTeso saerTaSoriso praqtikis magaliTs. proeqtis ganxorcielebisaTvis aucilebel pirobas warmoadgens gzS-s dokumentis momzadeba, romelic saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis paralelurad efuZneba msoflio bankis garemosdacviTi politikis/procedurebis iseT dokumentebs, rogoricaa: ï‚· msoflio bankis saoperacio politika/procedura 4.01, garemoze zemoqmedebis Sefaseba; ï‚· msoflio bankis saoperacio politika/procedura 4.04 – bunebrivi habitatebi; ï‚· msoflio bankis saoperacio politika/procedura 4.36 – tyeebi; ï‚· msoflio bankis saoperacio politika/procedura 7.50 – saerTaSoriso wyalsadinarebi ï‚· msoflio bankis saoperacio politika/procedura 4.11 – kulturuli resursebi; proeqtis ganmaxorcielebeli mxare valdebulia garemosdacviTi dokumentaciis momzadebisad ixelmZRvanelos qveynis SigniT moqmedi adgilobrivi kanonmdeblobiT, aseve donori organizaciebis Sesabamisi saoperacio politikiTa da procedurebiT. qvemoT cxrilSi (cxrili 2) mocemulia ZiriTadi gansaxvavebani garemoze zemoqmedebis SefasebasTan dakavSirebiT saqarTvelos kanonmdeblobasa da msoflio bankis politikasa da procedurebs Soris. ZiriTadi gansaxvavebani garemoze zemoqmedebis SefasebasTan dakavSirebiT saqarTvelos kanonmdeblobasa da msoflio bankis politikasa da procedurebs Soris. cxrili 2 moTxovnebi msoflio bankis politikis moTxovnebi saqarTvelos mixedviT kanonmdeblobis mixedviT garemosdacviTi Sefaseba _ ï‚· garemoze zemoqmedebis Sefaseba _ saxelmZRvanelo dokumenti, romelic tardeba mxolod kanoniT gansazRvravs garemoze zemoqmedebis gansazRvrul CamonaTvalSi ZiriTad moTxovnebs sxvadasxva tipis miTiTebuli saqmianobebis proeqtisaTvis da Sefasebis formats. ganxorcielebis SemTxvevaSi. ï‚· strategiuli garemosdacviTi ï‚· ar aris sakanonmdeblo moTxovna Sefasebis moTxovna ï‚· proeqtis transsasazRvro ï‚· ar aris sakanonmdeblo moTxovna zegavlenis Sefaseba ï‚· skriningis procedura ï‚· ar aris sakanonmdeblo moTxovna. saqmianobebis CamonaTvali, 11 romlebsac sWirdebaT garemoze zemoqmedebis nebarTva gansazRvrulia kanoniT. normatiuli aqtiT aris dadgenili garemoze zemoqmedebis Sefasebis Catarebis etapebi, TiToeul etapze gansaxorcielebeli qmedebebi da moTxovnebi gzS-s Sinaarsisadmi, romelic erTnairia yvela proeqtisaTvis da ar arsebobs specifikuri moTxovnebi sxvadasxva saxis proeqtebis gzS-sTan dakavSirebiT. ï‚· skopingis procedura ï‚· “------------------------“ A kategoriis proeqtis Taobaze ï‚· gadawyvetilebis miRebis procesSi gadawyvetilebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileobis mizniT sazogadoebis monawileobis mizniT sajaro ganxilvis mxolod erTi dainteresebul jgufebTan etapia gaTvaliswinebuli: konsultaciebi unda Catardes sul saqmianobis organizatori, mcire orjer: winaswari saqmianobaze nebarTvis misaRebad garemosdacviTi Sefasebis Semdeg da ganacxadis saministroSi gzS-s angariSis momzadebis Semdeg. oficialurad warmodgenamde garda amisa, msoflio bankis uzrunvelyofs sajaro ganxilvis procedura iTvaliswinebs Catarebas. konsultaciebs dainteresebul jgufebTan proeqtis ganxorcielebis periodSic. gansazRvravs im proeqtebisadmi kanoniT gansazRvrulia im moTxovnebs, romlebsac mniSvnelovani saqmianobaTa CamonaTvali, romelTac zemoqmedeba SeiZleba hqondeT esaWiroebaT gzS. sxva biologiur garemoze. msoflio baki ar saqmianobebisTvis, miuxedavad maTi afinansebs proeqtebs, romelTac ganviTarebis adgilmdebareobisa da SeiZleba mniSvnelovani uaryofiTi biomravalferovnebaze (magaliTad zegavlena iqonion saqarTvelos `wiTel nusxaSi~ biomravalferovnebaze an cocxali Setanil saxeobebze an daculi garemos romelime mniSvnelovani teritoriebze) SesaZlo uaryofiTi saxeobis gavrcelebis arealze. zemoqmedebisa, garemoze zemoqmedebis msoflio bankis mier dafinansebuli Sefaseba ar moiTxoveba. proeqtebi xorcieldeba anTropogenuli datvirTvis mqone teritoriebze (ukve aTvisebul teritoriebze). im SemTxvevaSi ki rodesac proeqts SeiZleba hqondes uaryofiTi zegavlena cocxali garemos garkveul arealze, banki afasebs sesxis mimRebi mxaris mxridan zianis Semamcirebeli zomebis gatarebis SesaZleblobebs. 12 tyis im farTobebis mimarT, romlebic im SemTxvevaSi Tu proeqti iwvevs SesaZloa gaiCexos an daziandes tyiT dafaruli teritoriis gaCexvas proeqtis ganviTarebis Sedegad an dazianebas, sakiTxi SeTanxmebuli politika/procedurebi unda iqnes energetikisa da bunebrivi mizanmimarTulia tyeebis sasicocxlo, resursebis saministros ssip adgilobrivi da globaluri bunebrivi resursebis saagentosTan, ekologiuri funqciebisa da xarisxis SesaZloa dadges mocemuli farTobis dacvaze, banki msesxebels exmareba saxelmwifo tyis fondidan tyis aRdgenisaken mimarTuli amoricxvis sakiTxi, rac regulirdeba qmedebebis gatarebaSi, romelTa saqarTvelos kanonmdeblobiT, xolo mizania biomravalferovnebisa da sakompensacio RonisZiebebi dagegmili ekosistemebis funqcionirebis unda iyos gzS-s angariSSi da aisaxos SenarCuneba. nebarTvis pirobebSi. saqarTvelos “wiTel nusxaSiâ€? Setanili xe- mcenareebis moWra/dazianeba akrZalulia kanoniT, garda gansakuTrebuli SemTxvevbisa, rac regulirdeba kanoniT. miznad isaxavs kulturuli resursebis saqarTvelos kanoniT `kulturuli dacvas bankis mier ganxorcielebuli memkvidreobis Sesaxeb~ gansazRvrulia proeqtebis SesaZlo zemoqmedebisagan. kulturuli memkvidreobis dacvis politikiT gaTvaliswinebulia im pirobebi msxvilmasStabiani kulturuli resursebis gamokvleva da samuSaoebis ganxorcielebis dros, aRricxva, romlebic potenciurad romelTa mSeneblobazec nebarTva eqceva proeqtis zemoqmedebis qveS; gaicema mxolod kulturisa da agreTve is qmedebebi, romlebic ZeglTa dacvis saministros dadebiTi Seamcirebs potenciur uaryofiT daskvnis arsebobis SemTxvevaSi. zegavlenas. dokumentSi aseve aRwerilia, Tu rogor unda iqnas gaTvaliswinebuli kulturuli memkvidreobis obieqtebi garemoze zemoqmedebis Sefasebis samuSaoebSi, rogor unda ganxorcieldes konsultaciebi sazogadoebasTan da aucileblobis SemTxvevaSi, rogor unda moxdes miyenebuli zianis aRmofxvra. es politika proeqtze gavrceldeba im SemTxvevaSi, Tu saqmianobas daqvemdebarebuli teritoria SesaZloa aRiardes saerTaSoriso doneze kulturuli memkvidreobis ubnad (iuneskos moTxovnebis mixedviT). es politika proeqtze gavrceldeba Tu saxelmwifo, Tu sazogadoebrivi misi ganxorcielebis Sedegad droebiT interesebidan da saWiroebebidan an mudmivad izRudeba, icvleba an gamomdinare, rigi saqmianobis (rac ikargeba uZravi qonebiT sargeblobis gansazRvrulia kanoniT) SesaZlebloba an misi sakuTreba am ganxorcielebisas, SesaZloa saWiro qonebiT formalurad an gaxdes kerZo sakuTrebis uflebis araformalurad mosargebleTa mier. SezRudva _ qonebis eqspropriacia. politika moicavs proeqtis saqarTvelos kanonmdeblobiT zegavlenas, romelic savaraudod aucilebeli sazogadoebrivi moitans potenciur uaryofiT socio- saWiroebisaTvis dasaSvebia ekonomikur riskebsa da zegavlenas sakuTrebis CamorTmeva kanoniT misi zemoqmedebis arealSi arsebul dadgenil SemTxvevebSi da wesiT, mosaxleobasa da qonebaze. politika gadaudebeli aucileblobisas da 13 moicavs ara mxolod fizikur mxolod saTanado anazRaurebiT. relokacias, agreTve miwisa da aRniSnuli procedura gansazRvrulia sacxovrebeli saSualebebis dakargvis “aucilebeli sazogadoebrivi risks. politikis moTxovnis Tanaxmad, saWiroebisaTvis sakuTrebis proeqtma Tavi unda aaridos, an CamorTmevis wesis Sesaxebâ€? minimumamde Seamciros iZulebiTi saqarTvelos kanoniT, romlis mizania gansaxleba, sadac es SesaZlebelia, gansazRvros aucilebeli proeqtis yvela realuri sazogadoebrivi saWiroebisaTvis alternatiuli variantis mosinjviT; eqspropriaciis uflebis miniWebisa da proeqti unda daexmaros gasaxlebul eqspropriaciis ganxorcielebis wesi. mosaxleobas maTi warsuli aucilebeli sazogadoebrivi sacxovrebeli standartebis, saWiroebisaTvis eqspropriacia Semosavlis Sovnis SesaZleblobaSi, xorcieldeba saqarTvelos warmoebis donis gaumjobesebaSi an, prezidentis brZanebulebis sul cota, SenarCunebaSi; proeqtma safuZvelze da mxolod sasamarTlos xeli unda Seuwyos sazogadoebis gadawyvetilebiT, saxelmwifo monawileobas gansaxlebis dagegmvasa organos an adgilobrivi da ganxorcielebaSi; proeqti unda TviTmmarTvelobis organos anda daexmaros zemoqmedebis qveS moqceul sajaro an kerZo samarTlis pirebs miwis flobis samarTlebrivi iuridiuli piris sasargeblod, statusis miuxedavad. politikis romelsac am kanonis Sesabamisad amoqmedebis SemTxvevaSi saWiroa eniWeba eqspropriaciis ufleba. gansaxlebis samoqmedo gegmis procedura iTvaliswinebs agreTve momzadeba. sajaroobasa da qonebis mesakuTris Tanxmobas. 2.3 proeqtis skriningis Sedegi peqti eqceva msoflio bankis OP.4.01 da OP.7.50 CarCoSi. msoplio bankis politikis sxva regulacia am proeqts ar esadageba, radgan igi xorcieldeba degradirebul urbanul teritoriaze. wyalmomaragebis odenoba ar Seicvleba gamomdinare qveproeqtebis ganxorcielebiT, aseve ar Seicvleba Camdinare wylis odenoba, amavdroulad Semcirdeba damabiZureblebis Cadineba. gamwmendis mSeneblobas ar eqneba uaryofiTi zegavlena mdinaris dinebis mimarTulebiT. warmodgenili proeqti eqvemdebareba OP/BP 7.50-s radgan gawmendili wyali sabolood xvdeba transsasazRvro mdinare mtkvarSi. mSeneblobisas ar moxdeba gansaxleba, radgan samSeneblo moedani warmoadgens saxelmwifo sakuTrebas da ara ris gamoyenebuli adgilobrivi mosaxleobis mier arc kanonierad da arc ukanonod. mcxeTis istoriuli nawili warmoadgens kulturuli memkvidreobis Zegls da turistuli marSrutebis mniSvnelovan adgils, proeqti ar eqvemdebareba OP/BP 4.11 regulaciis gamoyenebas, radgan gamwmendi nagebobisTvis SerCeuli teritoria ar esazRvreba kulturuli memkvidreobis TvalzarisiT mniSvnelovan adgilebs. gamwmendi nageboba mxolod jvris monastridan iqneba danaxvadi. gadaxurva da landSftis mowyoba uzrunvelyofs gamwmendi nagebobis harmonizacias arsebul landSaftTan. msoflio bankis regulaciebis (OP.4.01 da 7.50) mixedviT mcxeTis kanalizaciis mTavari gamyvani koleqtorebisa da Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis kompleqsis mSeneblobis an reabilitaciis proeqti msoflio bankis garemosdacviTi politikis Sesabamisad ganekuTvneba B kategorias. proeqtis ganxorcieleba, rogorc zemoT iyo aRniSnuli, saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad eqvemdebareba garemoze zemoqmedebis Sefasebas (garemosdacviTi RonisZiebebis gegmis momzadebis CaTvliT). 14 3. proeqtis aRwera qalaq mcxeTis wyalmomarageba dReisaTvis xorcieldeba Tbilisis wyalsadenis aragvis xeobis saTave nagebobebidan, kerZod, nataxtris satumbo sadguridan. qalaqis wyalsadenis qsels wyali miewodeba 5 sadawneo rezervuaridan saerTo moculobiT 1300m3 da erTi saSualedo (fiqris goris dasaxlebis) satumbo sadguriT. wyalsadenis sistema nawilobriv amortizebulia da saWiroebs ganaxlebas - wylis aSkara da realuri danakargebis Semcirebas. qalaqi nawilobrivadaa kanalizebuli. sameurneo-fekaluri Camdinare wylebis daaxloebiT 80%-is gayvana xorcieldeba koleqtorebiT da Caedineba mdinareebSi: mtkvarSi da aragvSi, rac sanitaruli TvalsazrisiT dauSvebelia. proeqti iTvaliswinebs Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis kompleqsis mSeneblobas, romlis mSenebloba dafinansdeba msoflio bankisgan miRebuli kreditiT. aseve dagegmilia kanalizaciis mTavari gamyvani koleqtorebisa (koleqtori ,,a~ da ,,b~ - saerTo sigrZiT 1838m.). gayvana, romelsac ganaxorcielebs mcxeTis municipaliteti sakuTari saxsrebiT. q. mcxeTis kanalizaciis Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mSenebloba gaTvaliswinebulia mcxeTis raionSi, mdinare aragvis marjvena napirze, avtomobilTa axladaSenebul sadgomsa da mdinare aragvs Soris arsebul teritoriaze. yvelaze axlos mdebare sacxovrebeli saxli 300 metriT iqneba daSorebuli gamwmendi nagebobisgan. nagebobisaTvis gamoyofili miwis nakveTi saxelmwifo sakuTrebaSia da mis gamoyenebaze uflebamosilia mcxeTis municipaliteti. teritoria dausaxlebelia, ar moicavs infrastruqturis elementebs da ar aris kerZo piris formaluri an araformaluri mflobelobis qveS. teritoria dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT. Camdinare wylis gamwmendi nagebobisaTvis gamoyofili teritoria Seadgens 9000m2-s, Senobis maqsimaluri simaRle iqneba 6.15m. nageboba Sedgeba Camdinare wylis amosatumbi sadgurisgan, avtomaturi gamwmendi ekranisa da lamis damWerisgan, RAS-amosatumbi sadgurisgan, saaeracio auzisgan, ATV-DVWK A131 standartebis Sesabamisi horizontaluri cirkulirebadi nakadis gamwmendi meqanizmebisgan da agreTve mTavari saoperatoro Senobisgan. saoperatoro SenobaSi gamoyofilia adgili erTi ofisis, laboratoriis, gamosacvleli oTaxis, sapirfareSosa da sawyobisaTvis. ofisSi moewyoba mozaikuri mimikuri diagrama, romelic asaxavs teqnikur procesebs da xels Seuwyobs gamwmend nagebobasTan dakavSirebuli samuSao pirobebis swraf vizualur aRqmas. mimikuri diagrama asaxavs realurad arsebul pirobebs nebismier dros. proeqtis farglebSi gaTvaliswinebulia saWiro danadgarebis SeZena- damontaJeba, maT Soris laboratoriis saWiro qimikatebiT aRWurva. am SenobaSi polimetrTan erTad Slamis gauwylovnebis centrifugac iqneba ganTavsebuli. Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis ZiriTadi parametrebia: ï‚· mosaxleobis saangariSo raodenoba _ 9500 suli; ï‚· Camdinare wylebis saSualo dReRamuri xarji _ 2500 m3/dR; ï‚· Camdinare wylebis maqsimaluri saaTuri xarji _ 237,5 m3/sT (66 l/wm); ï‚· minarevTa dReRamuri raodenoba Sewonili nivTierebebis mixedviT erT sulze gadaangariSebiT _ 70 g/suli/dR; ï‚· minarevTa dReRamuri raodenoba Jbm-is mixedviT erT sulze gadaangariSebiT _ 60 g/suli/dR; 15 ï‚· minarevTa dReRamuri raodenoba Jqm-is mixedviT erT sulze gadaangariSebiT _ 120 g/suli/dR. gawmendili Camdinare wylebis mosalodneli Semadgenloba Semdegia: Sewonili nawilakebi - 30 მგ/ლ; Jbmსრული - 6 მგ/ლ; Jqm - 30 მგ/ლ; amoniumis azoti - 0,39 მგ/ლ; nitratebi - 45 მგ/ლ; nitritebi – 3,3 მგ/ლ; polifosfatebi – 3,5 mg/l. qvemoT moyvanil cxrilSi Sedarebulia saqarTvelos da zogi saerTaSoriso moTxovnebi wylis gawmendasTan mimarTebaSi. wylis gawmendis moTxovnebi parametrebi Raw Sewage – range gawmendili wylis CaSvebis standartebi maR. saS. dab. Msoflio moTxovnebi UWWT/ WFD* saqarTvelo bankis UWWT/ WFD* (>10,000 p.e.) (brZaneba moTx. (2,000-10,000 #745 13.11.2008) p.e.) Jbm5 (მგ/ლ) 25 25 (70-90% (70-90% 350 250 150 50 Semonadenis Semonadenis 25 Semcireba) Semcireba) Jqm5 (მგ/ლ) 125 125 (70% (70% 740 530 320 250 Semonadenis Semonadenis 125 Semcireba) Semcireba) Setivtivebu li 35 35 nawilakebis (90% (90% odenoba 450 300 190 50 Semonadenis Semonadenis 60 (მგ/ლ) Semcireba) Semcireba) saerTo 2 fosfori (80% (მგ/ლ) 23 16 10 2 - Semonadenis 2 Semcireba) azoti 15 (მგ/ლ) (70-80% 80 50 30 10 (amiaki) - Semonadenis 15 Semcireba) * evrogaerTianebis urbanuli sakanalizacio wylebis gawmendis direqtiva gawmendili wylis parametrebi miRwevadia, rodesac Camdinare wylis temperatura aRemateba an tolia 12°C-is. aRniSnuli proeqtis ganxorcieleba uzrunvelyofs sameurneo_fekaluri wylebis gawmendasa da gauvneblobas, ris Semdegac mdinareSi CaSvebul iqneba 16 gawmendili wyali, romelic akmayofilebs "saqarTvelos zedapiruli wylebis dabinZurebisagan dacvis wesebiT (damtkicebulia saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis ministris 1996 wlis 17 seqtembris # 130 brZanebiT) dadgenil damabinZurebel nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi koncentraciebs. mcxeTis sakanalizacio wylebis gamwmendi nagebobis mSeneblobisTvis gaTvaliswinebuli samuSaoebis moculobebi Semdegia: proeqtiT gaTvaliswinebuli samSeneblobi samuSaoebis moculobebi cxrili 3. # samuSaoTa dasaxeleba erTeuli reodenoba 1 miwis eqskavaciisa da gatanis samuSaoebi m3 12776 2 qviSis da xreSis Semotana m3 8948 3 niadagis humusovani fenis gaSla da gabalaxianeba m3 3800 4 betonis samuSaoebi m3 1459 5 gamagrebebi t 234 6 ximinjebis gaburRva D=60 sm m 180 7 sxvadasxva daniSnulebis milsadenis Calageba m 908 8 rkinis badiT SemoRobva betonis da aguris 500 m fundametis mowyobiT 9 misasvlel gzebze asfaltis dageba m2 760 10 xeebis dargva Ziri 400 17 3.1 gamwmendi nagebobis muSaobis teqnologiuri სქემáƒ? Camdinare wylebis satumbi sadguri Camdinare wylebis satumb sadgurSi moewyoba xeliT gamwmendi bade uxeSi nawilakebis filtraciisTvis, raTa Tavidan iqnas acilebuli tumboebis dazianeba. gawmendis sixSire damokidebulia safiltracio masalis moculobaze, Tumca gawmenda aucilebelia Catardes daaxloebiT kviraSi erTxel. gamoyenebuli iqneba erTi muSa da erTi sarezervo tumbo. badeSi gasvlamde (gacxrilvamde), wylis nakadi izomeba elmagnituri xarjmzomiT, romelic moewyoba badeSi aRmaval milSi. ekrani/lamis damWeri sakanalizacio wylebis gamwmendi nagebobisken gadatumbvis Semdeg, Camdinare wyalebi gadis avtomaturi gawmendis ekranze Reroebs Soris 6 mm-iani daSorebiT da 800-iani qanobiT. ekrani da lamis damWeri Sedgeba kompaqturi modulisagan. suraTi 1: kompaqturi modulis ekrani/lamis arxi, nogeraTis teqnologiebi teqnikuri momsaxurebis mizniT SesaZlebelia ekranis Semobruneba. wylis donis deteqtori TiToeuli ekranis win iwyebs gawmendis proceduras. ekranis zemoT da qvemoT ganTavsebuli arxebis sarqvelebi iZleva martivi teqnikuri momsaxurebis uzrunvelyofis saSualebas mSral arxSi. lamis damWeris gawmenda moxdeba avtomaturad. lamis gadatana konteinerebSi moxdeba konveieris saSualebiT. RAS satumbi sadguri/gamanawilebeli kamera 1 satumbi sadguri, saidanac xdeba aqtivirebuli lamis dabruneba (RAS - satumbi sadguri) daproeqtebulia ise, rom uzrunvelyofil iqnas lamis nakadis (190 m3/sT) dabruneba maqsimaluri 80%-iani koeficientiT. satumo sadguri aRWurvilia ori centridanuli tumboTi, romelTagan erTi sarezervoa. TiToeul gamwmendSi nakadis gakontroleba SesaZlebelia vertikalurad regulirebadi Semavali milebis saSualebiT. 18 nakadis siCqare wyalgamwmend nagebobaSi izrdeba nakadis gazrdis Sesabamisad. aRniSnuli miznis misaRwevad, tumboebis CarTva da gamorTva xdeba nakadis siCqaris Sesabamisad, risi gazomvac xdeba onlain reJimSi. amasTan, kvebis wyaro muSaobs zedmeti lamis satumbi sadguris saxiT. moxdeba erTi sarezervo lamis tumbos damontaJeba, romelic daproeqtebulia imisTvis, rom moxdes lamis zedmeti dRiuri moculobis gatana gamamkvrivebelSi, erTeuli intervalis farglebSi. orive gamanawilebeli kamera aRWurvilia moZravi (regulirebadi) uJangavi sarqveliT. maTi siganis SerCeva xdeba imisTvis, rom uzrunvelyofil iqnas wylis vardnis simaRle, maqsimum 25 sm. saeracio auzi/gamamkvrivebeli RAS-Tan SeerTebis Semdeg, Camdinare wylebis ganawileba xdeba erT mrgval aeroavzSi, perioduli denitrifikaciiT. Saeracio avzis SuaSi ganTavsdeba gamamkvrivebeli avzi. erTi didi zomi rotori or SemrevTan erTad uzrunvelyofs saWiro Jangadis miwodebas avzSi da srul Serevas. rotoris mowyobilobis sigrZea 9 m. aqtivirebuli lamis avzis moculobaa 3,500 m3, maSin rodesac gamkvrivebis moculoba centrSi daaxloebiT 250 m3-s Seadgens. meore xazi SesaZloa aSendes moTxovnilebis gazrdis SemTxvevaSi. gamomdinare iqidan, rom aeratorebi moklea avzebis siganeze, damatebiTi gaTvaliswinebulia kedlebi aeratoris erTi sayrdenisaTvis. damatebiTi mimmarTveli tixrebi Tavsdeba aeratorebis ukan. aRniSnuli tixrebi mimarTulebas ucvlis qveviT mimaval buStebs, rac uzrunvelyofs aeratorebis efeqturobis zrdas. TiToeuli aeratori saWiroebs 22 kvt energiis gamoyenebas. aRniSnuli ganisazRvra saeracio avzSi Jangbadis maqsimaluri saaTobrivi moTxovnilebis mixedviT, specifikuri Jangbadis raodenoba metrze cvlis aeratorebis sigrZes da 0,95-is α -faqtors zedapiris aeratorebisTvis. aeratorebis kontroli Jangbadisa da/an azotis Semcvelobaze, gaTvaliswinebuli ar aris, magram yvela aeratori gakontroldeba droulad ise, rom SesaZlebeli iyos maTi CarTva da gamorTva tipiuri nakadis maxasiaTeblis Sesabamisad. aeratorebi gadaxurulia betonis xidebiT, mina-boWkovani plastikis an aluminis safariT. avzSi Camdinare wylebis nakadis Sedinebisa da gamodinebis procesi dagegmilia ise, rom uzrunvelyofil iqnas nakadis xangrZlivi cirkulacia, sanam nakadis garkveuli nawili datovebs avzs. denitrifikaciis wili aucilebelia iyos 40% an ufro maRali, raTa miRweuli iqnas kargi denitrifikacia, rac xels Seuwyobs aeratorebisTvis eleqtro energiis dazogvas. sruli SerevisaTvis, gansakuTrebiT aeraciis gareSe mimdinare fazebisaTvis, aeraciis avzSi moxdeba 2 Semrevis damontaJeba. gamamkvrivebeli wuravs lams gaSrobamde ise, rom myari masis Semadgenloba 19 Seadgendes 2.5%. avzis moculoba iTvaliswinebs gamkvrivebisTvis or dRes da dagrovebisTvis - xuT dRian periods. yovel or dReSi (magaliTad orSabaTs, oTxSabaTs da paraskevs), lami gadaitumbeba satumbi sadguris saSualebiT lenturi filtris presamde. avzidan lamis gadatumbvamde, gamoyofili wylis amoReba moxdeba vertikalurad moZravi tumboTi aeraciias avzis mimarTulebiT. Semdeg CairTveba miqseri, rac uzrunvelyofs Tanabrad Sereuli lamis xarisxs. gamwmendi gamwmendi daproeqtebulia horizontaluri nakadis cirkularuli (wriuli) gamwmendis saxiT, ATV-DVWK A131 standartis Sesabamisad. wriuli skreperi daqanebul adgilas Camjdar lams gadaitans lamisTvis gankuTvnil centralur ormoSi, romelic ukavSirdeba satumb sadgurs, romelic abrunebs lams. Setivtivebuli lami gadaadgildeba moZravi tumbos saSualebiT sakanalizacio mowyobilobaSi, saidanac is gadaitumbeba RAS-is satumb sadgurSi. sufTa wylis gamoyofa xdeba wyalqveSa naxvretebiani Inox -is milis saSualebiT (ix. suraTi 2). suraTi 2: gamwmendi mili, huberis teqnologia ( SE) lamis gauwyloeba lamis gauwyloebis mizniT SerCeul iqna centrifuga, romelic moTavsdeba saoperatoro SenobaSi polimeris danadgarTan erTad. 20 suraTi 3: centri fuga (alfa laval, germania) polimerebi emateba gamkvrivebul lams da centridanuli Zalebi mbrunavi manqanis SigniT gamoyofs lams siTxisgan. lamis gauwylovaneba ganxorcieldeba yovel meore dRes. centrifugis warmadobac SerCeulia Sesabamisad. ï‚· lamis wamoqmna (2.5% TS: 25 m3/dRe ï‚· centrifugas warmadoba: 12 m3/sT (2.5% TS) vinaidan gauwylovanebis Sedegad wamoqmnili lamis moculoba ar aris didi, amitom misi droebiTi ganTavsebis mizniT adgilobrivi sacavebis mowyoba ar aris aucilebeli. lamis, romelic moTavsdeba specialur konteinerebSi, gatana ganxorcieldeba yoveldRiurad specialuri manqanebis saSualebiT da ganTavsdeba qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salame moednebze. (ix. danarTSi SeTanxmeba GWP-sTan). saoperatoro Senoba saoperatoro SenobaSi gamoyofilia sivrce erTi ofisis, laboratoriis, gamosacvleli oTaxebis, tualetebisa da sawyobisaTvis. erT ofisSi moewyoba teqnologiuri procesis amsaxveli mozaikuri mimikuri diagrama, romelic uzrunvelyofs gamwmend nagebobasTan dakavSirebuli samuSao mdgomareobis swraf vizualizacias. mimikuri diagramebi asaxavs realurad arsebul saerTo mdgomareobas nebismier dros, CarTvis/gamorTvis, an funqcionirebis moSlis SemTxvevaSi. proeqtis farglebSi gaTvaliswinebulia amisaTvis saWiro danadgarebis SeZena da damontaJeba, maT Soris laboratoriis saWiro qimiuri preparatebiT aRWurva. teqnologiuri procesis saWiroebisaTvis gaTvaliswinebulia 3 Tvis, xolo laboratoriuli analizebisaTvis 6 Tvis samyofi masalis SeZena. gamwmendi nagebobis eleqtromomarageba gamwmendi nagebobis eleqtromomaragebisaTvis gaTvaliswinebulia ori damoukidebeli wyaros gamoyeneba. gamwmendi nagebobidan gamosuli wylis xarisxi gamwmendi nagebobidan gamosuli gawmendili wylis xarisxi Seesabameba damtkicebuli zRvrulad dasaSveb CaSvebis (z.d.C.) normebs, kerZod: 21 NN ingredientebi dasaSvebi damtkice-buli z.d.C., koncentracia, mg/l g/sT. 1. Sewonili nawilakebi 30 7125 2. Jbmsruli 6 1425 3. Jqm 30 7125 4. amoniumis azoti 0,39 93 5. nitratebi 45 10688 6. nitritebi 3,3 784 7. polifosfatebi 3,5 831 3.2 moTxovnileba samSeneblo masalebze mSenebeli kontraqtorma municipaluri ganviTarebis fonds Sesatanxmeblad unda warudgenos informacia: karierebis, misasvleli gzebis, nagavsayrelebis da a.S. Sesaxeb, proeqtis msvlelobisas arc erTi aralegaluri wyaro ar iqneba gamoyenebuli. kontraqtori valdebulia samSeneblo masalebi SeiZinos licenzirebuli organizaciebisgan. im SemTxvevaSi Tu kontraqtors survili eqneba karieris gaxsnis/operirebis, is valdebulia moipovos wiaRiT sargeblobis licenzia. karierebis eqsploatacia da movla-patonoba unda ganxorcieldes licenzirebuli kompaniis an mSenebeli kontraqtoris mier, romelic saWiroebis SemTxvevaSi miiRebs sakuTar wiaRiTsargeblobis licenzias. arsebobs potenciuri zemoqmedebebi, romlebic SeiZleba gamowveuli iyos karierebis gamoyenebiT mdinaris kalapotisa da Walebis mimdebared. zemoqmedebis Tavidan asacileblad aucilebelia detalurad Sesruldes licenziis pirobebi da garemosdacviTi marTvis gegmis (gmg) moTxovnebi. gamwmendi nagebobis maxloblad arsebuli qviSa-xreSis arsebuli licenzirebuli karierebi moyvanilia qvemot cxrilSi: N ლიცენზიის ნáƒ?მერი ჯáƒ?მური მáƒ?სáƒ?პáƒ?ვებელი მáƒ?ცულáƒ?ბáƒ? მ3 1. 100764 50000 2. 00880 34500 3. 100335 45300 4. 0000035 910000 5. 0000015 900000 22 sur. 3.1. qviSa-xreSis karierebi gamwmendi nagebobis teritoriis mimdebared 23 3.3 samSeneblo narCenebis mosalodneli tipebi samSeneblo narCenebis raodenoba damokidebulia Sesasrulebeli samuSaoebis moculobasa da gamoyenebuli masalebis saxeobebsa da raodenobaze. saamSeneblo narCenebis minimizacia SesaZlebeli iqneba maTi klasifikaciidan gamomdinare. proeqtis mixedviT dagegmilia kanalizaciis sistemis da gamwmendi nagebobisaTvis saWiro obieqtebis mSenebloba (Camdinare wylebis satumbi sadguri, Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebi da sxva). qvemoT moyvanilia savaraudo saamSeneblo narCenebis klasifikacia: ï‚· wundebuli da dazianebuli detalebi da masalebi (bloki, aguri panelebi da sxva), arakondiciuri saamSeneblo masalebi, samontaJo samuSaoebis dros warmoqmnili narCenebi da sxva; ï‚· metaluri narCenebi (Savi, feradi); ï‚· xis masalebis narCenebi; ï‚· polimeruli narCenebi (SesafuTi da sahermetizacio masalebi) ï‚· manqana_meqanizmebis narCenebi, maT Soris saxifaTo narCenebi (navTobproduqtebiT dabinZurebuli gamwmendi da adsorbenti saSualebebi). samSeneblo teritoriebze mSeneblobisas warmoqmnili sayofacxovrebo narCenebis droebiT Senaxva moxdeba specialur konteinerebSi, xolo saboloo ganTavseba, oficialur nagavsayrelze, adilobrivi mmarTvelobis organos Sesabamis samsaxurTan gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze, romelic pasuxismgebeli iqneba narCenebis gatanasa da nagavsayrelze ganTavsebaze. myari samSeneblo narCenebis daxarisxeba da saxeobebis mixedviT droebiT Senaxva gaTvaliswinebulia samSeneblo moednebze, saidanac inertuli samSeneblo narCenebis gatana moxdeba samSeneblo narCenebis poligonze, an nagavsayrelze, rasac uzrunvelyofs, zemoT xsenebuli mmarTvelobis adgilobrivi organos Sesabamisi samsaxuri, masTan gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze. xolo saxifaTo narCenebis (navTobproduqtebiT dabinZurebuli niadgi da adsorbenti saSualebebi, manqana-danadgarebSi gamoyenebuli zeTi, naxmari filtrebi da saburavebi) marTvaSi SesaZlebelia gamoyenebul iqnas garemoze zemoqmedebis nebarTvis mqone organizacia, romelic am nebarTvis Sesabamisad uflebamosilia saxifaTo narCenebis gadamuSavebaze da maTi teritoriidan gatanaze. narCenebis gatana, gauvnebloba da mudmivi ganTavseba unda moxdes am organizaciasTan gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze. 24 3.4 narCenebis mosalodneli tipebi operirebis fazaze operirebis fazaze, sayofacxovrebo narCenebTan erTad mosalodenlia natanis saxiT Warbi Slamis warmoqmna: Warbi Slami saleqari rezervuaridan amotumbuli - mSrali Semadgeneli daaxloebiT 0,7 % - raodenoba daaxloebiT. 78 m3/dReSi gasqelebuli gamasqelebelSi - mSrali Semadgeneli cca 2 % - raodenoba daaxloebiT. 27,5m3 /dRe = 10 000 m3/weli Slamis kameraSi gasqelebuli - mSrali Semadgeneli cca 2,5 % - raodenoba daaxloebiT. 22 m3/dRe = 8 100 m3/weli dawdeuli lentur wnexSi - mSrali Semadgeneli daaxloebiT 25 % - raodenoba daaxloebiT. 2,6 t/dR = 950 t/weli aRniSnuli narCenebis marTvis sxvadasxva varianti arsebobs (narCenis xelmeored gamoyenebisTvis / utilizaciisaTvis): ï‚· nagavsayrelze gatana-dafarva. ï‚· soflis meurneobaSi gamoyeneba. ï‚· landSaftis arqiteqturaSi gamoyeneba (mag: gamwvanebisaTvis) ï‚· xe-tyis gaSenebaSi gamoyeneba, sadac xe Semdeg gamoiyeneba sawvav masalad an samSeneblo industriaSi. ï‚· sawvavis saxiT gamoyeneba, wiaRiseuli sawvavis nacvlad (mag. cementis warmoebaSi). am konkretul SemTxvevaSi, lamis, romelic moTavsdeba specialur konteinerebSi, gatana ganxorcieldeba yoveldRiurad specialuri manqanebis saSualebiT da ganTavsdeba qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobis, salame moednebze. (ix. danarTSi SeTanxmeba GWP-sTan). am etapze gardabnis Camdinare wylebis gamwmend nagebobaze lamis ganTavseba da gaSroba ar xdeba salame moednebze. amJamad saTave nagebobis teritoriaze aris 10 slame moedani TiToeuli farTobiT 2 ha. sul salame moednebs ukavia 20 ha farTobi. gamomSrali lami jerjerobiT arsad ar gaitaneba, vinaidan mxolod teritoriis mcire nawilia dakavebuli. aRebuli valdebulebebis mixedviT, GWP 2018 wlisaTvis dagegmili aqvs nagebobis reabilitacia/gadaiaraReba, sadac gaTvaliswinebuli iqneba lamis Srobis/ganTavsebis sakiTxic. zedapiruli Camdinare wylebi unda Segrovdes da ukan gadaitumbos gasawmendad, lamis Sesanaxi adgilebidan warmoiqmnil sadrenaJo wylebTan erTad. 25 4. garemo pirobebis fonuri monacemebi 4.1. fizikuri garemo 4.1.1 mosaxleoba mcxeTis municipaliteti mdebareobs saqarTvelos aRmosavleT nawilSi da istoriul-geografiuli dayofiT mcxeTa-mTianeTis farglebSia moqceuli. misi teritoriis farTobi Seadgens 805.5 km2-s, romelic moicavs ZiriTadad vake- borcvian bars, dabalmTian da saSualomTian maRlobebs. municipalitetSi Sedis 1 qalaqi da 55 sofeli, romlebic gaerTianebulia TviTmmarTvelobis 13 teritoriul erTeulSi. qalaqi mcxeTa Tbilisidan daSorebulia 10km-iT. municipalitetis mosaxleobis ricxovnoba 2002-2006 wlebSi aris strabiluri, is momatebulia umniSvnelod (0,4%) da arsebuli monacemebiT Seadgens 65,2 aTas adamians. TviTon q. mcxeTaSi mosaxleobis ricxovnoba daaxlovebiT 7 500-s kacs Seadgens. 2002 wlis mosaxleobis sayovelTao aRwerebis monacemebiT municipalitetis mosaxleobis 90,7% - qarTvelia, 3,4% - azerbaijaneli, 2,2% - osi, danarCeni sxva erovnebis moqalaqeebia. 4.1.2 infrastruqtura inrastruqtura ganpirobebulia regionis da q. mcxeTis mdebareobiT, TaviseburebebiT, garemo pirobebiT da mosaxleobis saqmianobis sferoTi. regionSi mravali saukuneebis ganmavlobaSi soflis meurneobis ZiriTadi dargi mecxoveleoba iyo. soflis meurneobis es tradiciuli dargi dResac prioritetulad iTvleba regionSi, vinaidan es zona ZiriTadad sakvebi savargulebiT – bunebrivi saZovrebiT da saTibebiT aris warmodgenili da mTeli teritoriis 78% ukavia, aqedan 88% saZovrebia, 12% ki saTibebi. 2002-2005 wlebSi ekonomikuri saqmianobis mixedviT dasaqmebulTa maCveneblebi mTlianobaSi momatebulia 35%-iT, aqedan soflis-meurneobis sferoSi 81%-iT, xolo mrewvelobis sferoSi 25,6%-iT. unda aRiniSnos, rom qalaqi mcxeTa iTvleba qalaq-muzeumad, sadac mravladaa istoriuli Zegli da adgili, romlebic mimzidvelia rogorc adgilobrivi, aseve ucxoeli turistisaTvis, rasac yvelaferTan erTad xels uwyobs dedaqalaqTan siaxlovec, jerjerobiT turistuli nakadebi atarebs stiqiur xasiaTs da am mimarTulebiT viTareba ar aris mowesrigebuli da daregulirebuli. aRsaniSnavia rom municipalitets gaaCnia turizmis ganviTarebis potenciali rac momgebiani iqneba rogorc adgilobrivi xelisuflebisaTvis, aseve mosaxleobisaTvis. aRniSnulidan gamomdinare, inrastruqturac Sesabamisadaa ganviTarebuli da ZiriTadad turistuli _ istoriuli da kulturuli obieqtebiT Semofargleba. ganviTarebulia agreTve mcire sawarmoebi. regionSi bolo dros didi yuradReba eqceva gzebis, sakomunikacio (gazi, wyalsadeni) da turistuli infrastruqturis ganviTarebas. strategiuli mimarTulebebia: ï‚· infrastruqturis ganviTareba ukeTesi sacxovrebeli garemos Seqmnisa da mewarmeobis xelSewyobisaTvis 26  mcxeTis municipalitetis Sida gzebis reabilitacia;  mcxeTisa da soflebis mosaxleobis sasmeli wyliT Seuferxebeli  uzrunvelyofa;  mcxeTis municipalitetis sruli gazificireba;  mcxeTis municipalitetSi saremonto da keTilmowyobiTi samuSaoebis Catareba;  mcxeTis municipalitetis samisamarTo meurneobis mowesrigeba. ï‚· soflis meurneobis ganviTarebis xelSewyoba municipalitetis mosaxleobaSi dasaqmebis donisa da ojaxuri Semosavlebis zrdis mizniT  sasoflo-sameurneo teqnikis sadguris da momsaxurebis servis-centris SeqmnaSi daxmareba;  saTesle masalebiT da SxamqimikatebiT momsaxurebis centris SeqmnaSi daxmareba. ï‚· turizmis sferos ganviTareba mosaxleobis dasaqmebis da Semosavlebis gazrdis mizniT  turistuli marSrutebis Seswavla da dazusteba;  istoriul, kulturul da religiur RirsSesaniSnaobebTan misasvleli gzebis da infrastruqturis mowesrigeba;  istoriul, kulturul da religiur RirsSesaniSnaobebis reklamireba;  turizmis sferosaTvis adamianuri SromiTi resursebis mozidva, momzadeba-gadamzadeba. 4.1.3 miwis sakuTreba da gamoyeneba miuxedavad imisa, rom municipalitetis miwis saerTo fondis udidesi nawili kvlav saxelmwifos sakuTrebaSia, aRsaniSnavia rom sasoflo-sameurneo savargulebis 52,7% gadacemulia kerZo sakuTrebaSi, maT Soris saxnavi farTobebis 63,9%, mravalwliani nargavebis 93,8%, xexilis baRebis 98,3%, venaxis 89,1%, aseve mcire raodenobiT saTibi (19,4%) da saZovari (15,3%). TviTon saqmianobis ganxorcielebisaTvis gamoyofili teritoria agreTve saxelmwifo sakuTrebaSia. 4.1.4 kulturuli memkvidreoba unda aRiniSnos, rom qalaqi mcxeTa iTvleba qalaq-muzeumad, sadac mravladaa istoriuli Zegli da adgili, romlebic mimzidvelia rogorc adgilobrivi, aseve ucxoeli turistisaTvis, rasac yvelaferTan erTad xels uwyobs dedaqalaqTan siaxlovec. istoriulad, q. mcxeTis da misi Semogarenis teritoria dasaxlebuli iyo adrindeli da Sua brinjaos xanaSi (Zv. w. III—II aTaswleuli). gviandeli brinjaosa da adrindeli rkinis xanaSi (Zv. w. II—I aTaswleuli) ki igi ukve mWidrod dasaxlebul teritorias warmoadgenda (samTavros, zemo avWalis, wiwamuris, narekvavis, werovnis, nabaRrevis samarovani da namosaxlarebi). unda aRiniSnos, rom proeqtis mixedviT samSeneblo samuSaoebi Sesrulebuli iqneba teritoriebze, sadac ar aris ganTavsebuli kulturuli memkvidreobis Zeglebi. zemoT miTiTebuli Zeglebi daSorebulni arian mSneblobis obieqtis ganTavsebis teritoriidan. Tumca, miwis samuSaoebisas arqeologiuri TvalsazrisiT mniSvnelovani masalis aRmoCenis SesaZlebloba ar gamoiricxeba. 27 SemTxveviTi aRmoCenebis SemTxvevaSi, maTTan mopyrobis procedura detalurad aris gawerili da aseve wlebis ganmavlobaSi warmoadgens mgf-s saaoperacio saxelmZRvanelos erT-erT nawils. arqeologiuri artefaqtis aRmoCenis SemTxvevaSi saqmianoba SeCerdeba da qmedebebi ganxorcieldeba saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad, kerZod: amgvar SemTxvevbSi samuSaoebi dauyovnebliv Sewydeba da Sesabamis saxelmwifo organoebs ecnobebaT amis Sesaxeb. samuSaoebi ganaxldeba mxolod mTavari inJineris mier werilobiTi nebarTvis gacemis SemTxvevaSi. 4.2. biologiuri garemo 4.2.1 niadagebi proeqtis ganxorcielebis regionSi gavrcelebulia Semdegi ZiriTadi tipis niadagebi: aluviuri, mdelos-yavisferi, neSompala-karbonatuli, yavisferi, renZino-yomrali, yomrali, mTa-mdelos, mTa-mdelos meoradi da primitiuli. aluviuri niadagebi gavrcelebulia mdinare aragvis Walis terasebze, ZiriTadSi vertikaluri sartylianobis qveda nawilSi. aluviuri niadagebi xasiaTdeba mcire simZlavriT da qvamrgvalebis didi SemcvelobiT. mdelos-yavisferi niadagebi gavrcelebulia mTiswinebis vakeebze, mdinare aragvis pirvel da meore terasebze. saerTod maT SezRuduli areali gaaCniaT. mdelos-yavisferi niadagi xasiaTdeba kargad gamoxatuli humusovani profiliT da gaTixebiT. neSompala-karbonatuli niadagebi sakmaod farTodaa gavrcelebuli da maTi areali ukavSirdeba karbonatuli qanebis gavrcelebas. neSompala-karbonatuli niadagebi xasiaTdeba muqi SeferilobiT da mZime meqanikuri SemadgenlobiT. yavisferi niadagebi sakmaod farTodaa gavrcelebuli zRvis donidan 1000 metramde. yavisferi niadagi xasiaTdeba yavisferi SeferilobiT da mZime meqanikuri SedgenilobiT. 4.2.2 hidrologia raionSi mravali wyaluxvi mdinarea. uSualod q. mcxeTasTan uerTdebian erTmaneTs md. mtkvari da aragvi. mdinare mtkvris daxasiaTeba rac Seexeba md. mtkvars igi saTaves iRebs TurqeTSi, yizil-giadikis mTebis Crdilo-aRmosavleT ferdobze, 2700 metris simaRleze. mdinaris mTliani sigrZe 1364 km-ia, xolo auzis farTobi—188000 km2. saqarTvelos teritoriaze mdinaris sigrZe 360 km-s Seadgens. auzis farTi 26000 km2-ia. mdinare ikvebeba damdnari TovliT, wvimiTa da gruntis wylebiT. wylis umaRlesi done SeiniSneba gazafxulze, rodesac gadineba yvelaze didia, wliuri xarjis daaxlovebiT 53%. zafxulis xarji Seadgens wliuri maCveneblis 25%-s. dabali maCvenebelia Semodgomasa da zamTarSi, rodesac sezonuri xarji Seadgens wliuris 12 da 10%-s Sesabamisad. md. mtkvris maqsimaluri nakadis siCqare registrirebulia 1968 wlis aprilSi. mtkvarSi danaleqebis dagroveba mWidroTaa dakavSirebuli mdinaris xarjTan. maqsimaluri dRiuri saSualo datvirTva meryeobs 470 kg/wm-dan 32000kg/wm-Si sxvadasxva dakvirvebis sadgurTan. mniSvnelovania wylis simRvrivec, misi registrirebuli done meryeobs 2700 g/m3-dan, 12000 g/m3-s Soris sxvadasxva dakvirvebis sadgurTan. yinulis safari SeimCneoda Zalian mkacri zamTris pirobebSi likansa da ZegvSi. md. mtkvris auzTan aris dakavSirebuli samxreT da centraluri saqarTvelos TiTqmis yvela qalaqis komunaluri meurneobebis qselebi. 28 md. mtkvris mimdebared arsebuli qalaqebidan mdinareSi faqtiurad gamwmendi nagebobebis gareSe Caedineba komunaluri Candinare wylebi. mdinare aragvis daxasiaTeba mdinare aragvi warmoiqmneba TeTri da Savi aragvis SerwymiT fasanauris dasaxlebasTan 1040-metr simaRleze. Caedineba mdinare mtkvarSi marcxena napiridan 906 km-ze SesarTavidan qalaq mcxeTasTan. mdinaris sigrZea 66km, saerTo vardna 597m, saSualo daxra 9,1%. wyalSemkrebis moculoba 270 kv.km da saSualo simaRle 1600 m. mdinaris auzSi iTvleba 716 mdinare, saerTo sigrZiT 1926km. maTgan yvelaze msxvili Senakadi aris mdinareebi: TeTri aragvi (41km sigrZiT), Savi aragvi (30 km sigrZiT), arakala (12km sigrZiT), kerxi (15km.sigrZiT), fSavis aragvi (56km sigrZiT), duSeTis xevi (15 km sigrZiT), abanos xevi (12km sigrZiT), axatnis xevi 16km sigrZiT), TeZami (28km sigrZiT), narekvavi (41km sigrZiT), mdinareTa qselis saSualo sixSire 0,70km/km2. mdinaris auzi Zlier ganviTarebulia marcxena sanapiroTi, mdinare fSavis- aragvis auzis gavleniT. mdinare ikvebeba Tovlis, wvimis da gruntis wylebiT, myinvarebi misi sididis miuxedavad mdinaris kvebaSi umniSvnelo rols asrulebs. mdinaris reJimSi gamoiyofa wyaldidoba wlis cxel periodSi da aramdgradi wyalmciroba SemodgomiT da mdgradi zamTarSi. saqarTvelos garemos dacvis garemos saagentos (yofili garemos monitoringisa da prognozirebis centris) bolo monacemebis mixedviT md. aragvis wyalSi damabinZurebel nivTierebaTa koncentraciebi Semdegia: 2010 wlis 21 seqtembris #1-3/759 xelSekrulebis danarTi md.aragvi # gansasazRvravi ingredientebi mg/l 1 Jbm5 1.78 2 gaxsnili Jangbadi 8.1 3 amoniumis azoti 0.008 4 nitratis azoti 0.130 5 nitritis azoti 0.342 6 fosfati 0.031 4.2.3 atmosferuli haeri proeqtiT gaTvaliswinebul teritoriaze atmosferuli haeris damabinZurebeli samrewvelo sawarmoebi an/da sxva obieqtebi ar aris ganTavsebuli. atmosferuli haeris xarisxi, mavne nivTierebebiT dabinZurebis TvalsazrisiT, savaraudod Semdegia: cxrili 10.4.1 nivTierebis dasaxeleba nivTierebis zdk, mg/m3 miwispira fardobiTi kodi koncentraciis maqsimaluri mniSvneloba, Cm /z.d.k. azotis dioqsidi, NO2 0301 0,085 < 0,1 azotis oqsidi, NO 0304 0,150 < 0,1 29 Wvartli, C 0328 0,500 < 0,1 gogirdis dioqsidi, SO2 0330 5,000 < 0,1 naxSirbadis oqsidi, CO 0337 1,000 < 0,1 naxSirwyalbadebi, 2732 1,2* < 0,1 (navTi) sumacia (0301+0330) 6009 < 0,1 * zsud-zemoqmedebis saorientacio usafrTxo done aRniSnulis Tanaxmad, sakvlevi ubani miekuTvneba dabinZurebis armqone kategoriis raions. amasTan erTad aRsaniSnavia, rom atmosferuli haeris dabinZurebis stacionaruli wyaroebi saproeqto obieqts ar gaaCnia da Sesabamisad eqspluataciis etapze ar eqneba adgili mavne nivTierebaT gafrqvevebs. zemoxsenebulidan gamomdinare, obieqts ar esaWiroeba atmosferuli haeris dabinZurebis wyaroebis da maT mier gafrqveul mavne nivTierebaTa inventarizaciis teqnikuri angariSis da atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis normebis proeqtis SemuSaveba. 4.2.4 flora da fauna mcenareuli safari mSeneblobisaTvis gankuTvnili teritoria warmoadgens dabali sakonservacio Rirebulebis habitats, kerZod: teritoria samSeneblo narCenebiTaa dabinZurebuli. masze xe mcenareebi da Sesabamisad, saqarTvelos “wiTel nusxaSiâ€? Setanili saxeobebi ar xarobs. mcenaruli safari warmodgenilia dabali sakonservacio Rirebulebis balaxeuli safariTa da erTeuli buCqnariT, isic mcire teritoriaze. 4.2.4.1 mowyvladi ubnebi literaturis mimoxilvisa da savele kvlevebis safuZvelze, samSeneblo moednis ganTavsebis teritoriaze maRali da saSualo mowyvladobis ubnebi ar iqna iqna dadgenili. savele kvlevebi moicavda teritoriis adgilze Sefasebas, masze sensitiuri ubnebisa da saxeobebis arsebobis dadgenis mizniT. saqmianobis ganTavsebis regionis biomravalferovnebis Sesaxeb literaturuli wyaroebis damuSavebis Sedegad dadginda regionSi arsebuli, qvemoT mocemuli mowyvladi ubnebi, romlebic sakmao manZiliT arian dacilebuli samSeneblo ubnis teritoriidan da masze saqmianobiT raime saxis zegavlena gamoricxulia. 30 1. saguramos qedi, romelic dafarulia muxis (Quercus iberica), rcxilis (Carpinus caucasica) da wiflis (Fagus orientalis) tyeebiT. wiflis tyeebi xSirad maradmwvane qvetyiT dominireben qedis Txemze. qvetyes qmnis kolxuri Tagvisara (Ruscus hypophyllum), baZgi (Ilex colchica), wyavi (Laurocerasus officinalis), WanWyati (Euonymus armasica), suros hirkanuli saxeobebi (Hedera pastuchovii). 2. kolxuri bzis (Buxus colchica) koromebi SeiniSneba muxnar-rcxilnarebSi sof. saguramos maxloblad. 3. Walis tyeebis fragmentebi (Salix australior, Populus canescens, P. nigra, Quercus pedunculiflora, Tamarix spp., Hippophaë rhamnoides da sxv.) gavrcelebulia md. aragvis gaswvriv fasanauramde. cxovelTa samyaro saqmianobis ganTavsebis regionSi mravali cxoveli binadrobs, maT Soris – peplis 118 saxeoba, nematodebis 93 saxeoba. regionSi dafiqsirebulia: Tevzis 84 saxeoba, maT Soris 15 aris saqarTvelos endemi; qvewarmavlebis 52 saxeoba, maT Soris 15 aris kavkasiis endemi; amfibiebis 13 saxeoba, maT Soris 3 kavkasiis endemi; frinvelis 322 saxeoba, maT Soris 15 kavkasiis endemi. Tevzebi md. aragvis auzSi iqtiofaunis ganawilebaze mniSvnelovan zegavlenas axdens vertikaluri zonaloba, romlis maxasiaTeblebi zegavlenas axdens Tevzebis ekologiasa da iqtiofaunis saxeobriv Semadgenlobaze. md. mtkvarsa d aragvSi gavrcelebulia Semdegi saxeobis Tevzebi: kalmaxi (Salmo trutta forma fario); xramuli (Capoeta capoeta); mtkvris wvera (Barbus lacerta); murwa (Barbus mursa); kavkasiuri qaSapi (Squalius cephalus); aRmosavluri frita (Alburnoides bipunctatus); Savwarba (Acanthalburnus microlepis); mtkvris TaRliTa (Alburnus filippi); mtkvris cimori (Romanogobio persus); mtkvris goWala (Oxynemachilus brandti); oqrosferi goWala (Sabanejewia aurata); Rorjo (Neogobius melanostomus); mcire vimba (Vimba vimba); mtkvris tobi (Chondrostoma cyri); Wanari (Barbus capito capito). 31 5. alternativebis ganxilva warmodgenil proeqtTan mimarTebaSi ganxulul iqna obieqtis adgilmdebareobis, teqnikuri da proeqtis arganxorcielebis alternatiuli variantebi. varianti “proeqtis arganxorcielebaâ€?, ukugdebul iqna, radganac proeqtis realizaciasTan dakavSirebuli dadebiTi efeqtebi gacilebiT aRemateba SesaZlo uaryofiT zemoqmedebas. proeqtis arganxorcielebis SemTxvevaSi ver iqneba uzrunvelyofili sakanalizacio sistemaze mcxeTis mzardi moTxovnileba. am sistemis normaluri funqcionireba aucilebelia ara mxolod mcxeTis mudmiv macxovrebelTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobesebis TvalsazrisiT, aramed turizmis ganviTarebisaTvis pirobebis Sesaqmnelad. xsenebuli infastruqturuli sistemebis ganviTarebis gareSe mcxeTis saerTaSoriso an erovnuli masStabis turistul obieqtad ganviTarebis perspeqtiva ar eqneba. proeqtis ganxorcieleba ar aris dakavSirebuli raime gansakuTrebul da mniSvnelovan uaryofiT zemoqmedebasTan garemoze. proeqtis SesaZlo uaryofiTi zemoqmedebebis speqtri ar scildeba samSeneblo saqmianobasa da kanalizaciis sistemebis funqcionirebasTan dakavSirebul tipiur zemoqmedebaTa farglebs. am zemoqmedebaTa daregulireba savsebiT SesaZlebelia saTanado standartebisa da normebis da winamdebare gzS-s moTxovnaTa dakmayofilebis SemTxvevaSi. ZiriTadi teqnikuri alternativa dakavSirebulia gamwmendi nagebobis adgils SerCevasa da teqnologiur sistemasTan. sakanalizacio Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mSenblobisTvis SerCeul iqna iseTi adgili SemoTavazebul alternativebs Soris yvelaze dabalia da saSualebas iZleva sistemam TviTdinebiT imuSaos. sxva SemTxvevaSi saWiro gaxdeboda satumbi sadguris damateba, rac gamoiwvevda proeqtis Rirebulebis gazrdas da damatebiT mavne zemoqmedebas garemoze xmauris, emisiebis, vizualuri saxiT. gamwmendi nagebobis teqnologiuri sqemis alternativebis ganxilvisas gadamwyveti faqtorebia: moTxovnebi gawmendili wylis parametrebze, nagebobis mdebareoba, sainJinro-geologiuri da topografiuli pirobebi. vinaidan wylis CaSveba unda moxdes qalaqis farglebSi, mdinaris im monakveTze sadac samomavlod gaTvaliswinebulia rekreaciuli da turistuli zonebis ganviTareba, amitom gawmendili wylis xarisxze moTxovnebi gamkacrebulia. aseTi parametrebis miRweva SesaZlebelia mxolod garkveuli teqnologiebis gamoyenebiT. nagebobis mdebareoba qalaqis istoriul centrSi kulturuli da istoriuli Zeglebis siaxloves zRudavs iseTi nagebobebis gamoyenebas rogoricaa aerirebadi tborebi, fitodepuracia da sxva. es teqnologiebi moiTxovs did farTobze Ria teritoriis gamoyenebas tborebis an xelovnuri Waobebis Sesaqmnelad, rac vizualuri da esTetikuri TvalsazrisiT miuRebelia mcxeTis pirobebisaTvis. svadasxva teqnologiebi rogoricaa mag. mbrunavi bioreaqtorebi an modulebi, Tavisi warmadobiT da wylis gawmendis xarisxis parametrebiT ver akmayofilebs proeqtiT gaTvaliswinebul mkacr moTxovnebs. zemoTaRniSnulis gaTvaliswinebiT, upiratesoba mieniWa Tanamedrove sruli biologiuri gawmendis teqnologiur sqemas aqtivirebuli lamis principze. am sqemis ganxorcielebis SemTxvevaSi miiRweva gawmendili wylis moTxovnili parametrebi. aseve gaTvaliswinebulia, samomavalod, saWiroebis SemTxvevaSi, 32 gamwmendi nagebobis gafarToebis, warmadobis gazrdis da gawmendis damatebiTi etapebis gamoyenebis SesaZlebloba. gamwmendi nagebobis eqspluataciis dros warmoqmnili lamis marTvis alternativa lamis, rogorc narCenis marTvis alternatiul variantebad SesaZloa ganxilul iqnas, misi xelmeored gamoyenebis/utilizaciis Semdegi SesaZlo saxeebi: o nagavsayrelze gatana-dafarva. o soflis meurneobaSi gamoyeneba. o landSaftis arqiteqturaSi gamoyeneba (magaliTad regionis erozirebuli niadagis gamwvanebisaTvis) o xe-tyis gaSenebaSi gamoyeneba, sadac xe Semdeg gamoiyeneba sawvav masalad an samSeneblo industriaSi. o sawvavis saxiT gamoyeneba, wiaRiseuli sawvavis nacvlad (mag. cementis warmoebaSi). upiratesad miCneul iqna lamis qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salame moednebze ganTavseba, vinaidan gamwmendSi warmoqmnili lamis moculoba ar aris didi da misi maqsimaluri raodenoba iqneba 25 m3/dReSi. aRniSnuli saSualeba iZleva Tavidan iqnas acilebuli lamis ganTavsebisTvis calke sacavebis mowyoba da masTan dakavSirebuli uaryofiTi zemoqmedebebi arsebul garemoze. lamis, romelic moTavsdeba specialur konteinerebSi, gatana ganxorcieldeba yoveldRiurad specialuri manqanebis saSualebiT da ganTavsdeba qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salame moednebze. aRniSnuli ganxorcieldeba kompania GWP-s mier, romelsac gaaCnia am saqmianobaze garemoze zemoqmedebis nebarTva #00230 20.06.09. (ix. danarTSi SeTanxmeba GWP-sTan). danarCeni variantebis ganxorcieleba ki moiTxovs narCenis sacavebs gamwmend nagebobaze, romelSic droebiT Seinaxeba salame moednebSi gauwylovebuli narCeni, maTi Semdgomi realizebis mizniT. Sesabamisad ufro meti raodenobiT narCenis warmoqmnis SemTxvevaSi aqvs azri maT ganxorcielebas, realizebis kuTxiT. aseTi sacavi auzebis daniSnulebaa: ï‚· narCenis warmoebisa da masze moTxovnis dabalanseba, romelic sezonurad cvalebadi iqneba. ï‚· sacavi moculobiT uzrunvelyofa, rac iZleva calkeul fermebsa da landSaftis arqiteqturisTvis moTxovnis gansazRvris saSualebas, rasac dro sWirdeba. ï‚· naleqis higienizaciis uzrunvelyofa. amasTan, narCenebis sacavis mowyoba gazrdis mosaxleobaze suniTa da higienuri situaciis gauaresebis riskiT Sewuxebis safrTxes. amdenad, lamis marTvis danarCeni alternativebi ugulvebelyofili iqna. 33 6. garemoze zemoqmedebis Sefaseba da analizi Sesasrulebeli samuSaoebi da mosalodneli zemoqmedeba Casatarebeli samuSaoebi mosalodneli zemoqmedeba samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis faza samSeneblo moednis momzadeba samuSaoebis Casatareblad: ï‚· gare misasvleli gzebisa da ï‚· wvis produqtebis araorganuli mtvris misadgomebis mowyoba; gavrceleba; ï‚· sasawyobo meurneobis da sawarmoo ï‚· xmauris da aRqmadi da SesamCnevi bazis Seqmna; vibraciis gavrceleba; ï‚· mSeneblobis saWiroebisaTvis ï‚· adgilobrivi gzebis safaris droebiTi Senobebis da nagebobebis dazianeba; mowyoba; ï‚· myari da Txevadi narCenebis warmoqmna ï‚· samSeneblo moednebis da ubnebis (gamoyenebuli akumulatorebi, SemoRobva (damcavi da sasignalo); saburavebi, zeTebi); ï‚· miwebis rekultivaciisaTvis gamosayenebeli gruntis saniadago ï‚· sawvavisa da zeTebis daRvris riski; Sris moWra da specialurad ï‚· niadagis nayofieri fenis dakargva; gamoyofil adgilebSi dasawyobeba; ï‚· habitatebis droebiTi dakargva; ï‚· wyalsarini samuSaoebis Catareba ï‚· adgilobrivi veluri bunebis (mSeneblobis periodisaTvis); droebiTi SeSfoTeba; ï‚· mudmivi da droebiTi Siga samoedno ï‚· mosaxleobis usafrTxoebasTan gzebis mowyoba; dakavSirebuli potenciuri riskebi. ï‚· droebiTi energomomaragebis uzrunvelyofa; gamwmendi nagebobis infrastruq- turaSi Semavali obieqtebis meneblobis samuSaoebi: ï‚· atmosferul haerSi mtvris, wvis ï‚· samSeneblo-samontaJo samuSaoebi; produqtebis gavrceleba; ï‚· avtotransportis, specialuri ï‚· xmauris gavrceleba; samSeneblo teqnikis da meqanizmebis ï‚· sawvavisa da zeTebis daRvris riski; muSaoba da maTi sawvaviT gamarTva; ï‚· saxifaTo narCenebis warmoqmna. ï‚· droebiTi gzebis mSenebloba; ï‚· biomravalferovnebis komponentebis ï‚· droebiTi samSeneblo bazis dazianeba/SeSfoTeba (Zalian mcire funqcionireba. albaToba) eqspluataciis faza ï‚· atmosferul haerSi mtvris, wvis gamwmendi nagebobis sistemebis produqtebis gavrceleba; mimdinare teqnikuri momsaxureba. ï‚· xmauris gavrceleba; ï‚· sawvavisa da zeTebis daRvris riski; ï‚· momsaxure personalis usafrTxoebasTan dakavSirebuli potenciuri riskebi, rogoricaa: travmebi da mowamvla usafrTxoebis 34 zomebis darRvevis SemTxvevaSi. ï‚· mcxeTis da misi mimdebare gamwmendi nagebobis sistemebis teritoriebis sanitariuli da eqspluatacia ekologiuri mdgomareobis gaumjobeseba. ï‚· avariuli situaciebis Sedegad warmoqmnili riskebi, rogoricaa: gauwmindavi wylis zedapirul wyalsatevSi moxvedra; agreTve aRniSnulis gamo mosaxleobis higienuri pirobebis gauaresebis safrTxe. ï‚· teqnologiuri procesis Tanmxlebi lamis warmoqmna, rac, saTanado marTvis gareSe, mZafri sunis gavrcelebis, organuli nivTierebebiT garemos dabinZurebis da infeqciis garvrcelebis saSiSroebas Seqmnis. 6.1. samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis faza 6.1.1 ზემáƒ?ქმედებáƒ? ფიზიკურ გáƒ?რემáƒ?ზე emisiebi atmosferul haerSi atmosferuli haeris dabinZurebis stacionaruli wyaroebi saproeqto obieqts (q. mcxeTis Camdinare wylebis gamwmend nagebobebs) ar gaaCnia da Sesabamisad eqspluataciis etapze ar eqneba adgili mavne nivTierebaTa gafrqvevebs. zemoxsenebulidan gamomdinare, obieqts ar esaWiroeba atmosferuli haeris dabinZurebis wyaroebis da maT mier gafrqveul mavne nivTierebaTa inventarizaciis teqnikuri angariSis da atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis normebis proeqtis SemuSaveba. ganxilulia mSeneblobis etapis samuSaoebis warmoebisas atmosferuli haeris dabinZurebis SesaZlebloba. aRniSnul samuSaoTa nusxidan Sefasebulia da gaangariSebulia mosalodneli emisiebi atmosferul haerSi iseTi teqnologiuri procesebidan, rogoricaa miwis samuSaoebis Sesruleba (tranSeis gaTxra, milebis SeduReba, maTi tranSeaSi Cawyoba, tranSeis Sevseba miwayriliT da a.S.) am operaciebis ganxorcielebisaTvis gaTvaliswinebulia mTeli rigi manqana-meqanizmebis eqsploatacia da sxva saWiro materialuri resursebis gamoyeneba maT Soris SeduRebis eleqtrodebis CaTvliT. gamomdinare zemoaRniSnulidan identificirebulia dabinZurebis Semdegi ZiriTadi wyaroebi: eqskavatori, buldozeri, amwe milCamwyobi da SemduRebeli agregati traqtoris bazaze. es meqanizmebi muSaoben sawvavis gamoyenebiT da maTi gamonabolqvi Sefasebulia saeqspluatacio simZlavris, xolo gafrqvevebi saSemduReblo operaciebidan masalebis xarjis gaTvaliswinebiT moqmed normatiul da sacnobaro dokumentaciaze dayrdnobiT. 35 samSeneblo moedanze warmoebuli samuSaoebis Sedegad mosalodnelia atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa gamoyofa mobiluri (samSeneblo satransporto saSualebebi: eqskavatorebi, buldozerebi, avtoTviTmclelebi) wyaroebidan, ris Sedegadac gaifrqveva mtveri, naxSirJangi, azotis oqsidebi, gogirdis dioqsidi, Wvartli, naxSirwyalbadebi. qvemoT warmodgenil cxrilSi warmodgenilia am mavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi koncentraciis sidideebi. cxrili 6.1 Mmaqsimaluri zRvrulad dasaSvebi koncentracia, mg/m3 nivTiereba 0,085/30 wuTi azotis dioqsidi 0,04/24 saaTi gogirdis dioqsidi 0,5/ 30 wuTi 0,05/24 saaTi naxSirorJangis 5,0/30 wuTi dioqsidi 3,0/24 saaTi araorganuli mtveri 0,3 atmosferuli haeris xarisxobrivi normebi: me-6 Tavis saqarTvelos jandacvis usafrTxoebis wesis (27.06.2007) 22-e punqtis mixedviT. socialuri jandacvis miznis Sesabamisad, saqarTvelos jandacvis, Sromisa da socialuri dacvis saministro qmnis da ayalibebs usafrTxo garemos xarisxobriv normebs kacobrionisaTvis, rac moicavs dasaSveb koncentraciebs da arajansaRi zemoqmedebis normebs. aRniSnuli wesis mixedviT, haeris dabinZurebiagan dacvis wesebi da arajansaRi zemoqmedebis normebi mocemulia brZanebaSi, rac Seexeba “garemos xarsisxobrivi pirobebis normebis damtkicebasâ€?, romelic gamocemuli iqna 2001 wlis 16 agvistos, brZaneba # 297/N saqarTvelos jandacvis, Sromisa da socialuri dacvis ministris mier. (saqarTvelos sakanonmdeblo macne # 90 24.08.2001) garkveuli cvlilebebiTa da damatebebiT, rac Setanili iqna imave saministros brZanebaSi # 38/N (24.02.2003). atmosferuli dabinZurebis normebi agreTve mocemulia brZanebaSi #89 (23,10.2001). es gaxlavT brZaneba, romelic Seexeba haeris daminZurebis indeqsis gamoTvlas. dambinZureblebis maqsimalurad dasaSvebi koncentracia atmosfros miwiszeda fenaze xmauris standartebi: standartebi xmauris Sesaxeb daSvebulia saqarTvelos jandacvis, Sromisa da socialuri dacvis saministros brZanebuleba # 297/N-s Sesabamisad “garemos xarsisxobrivi normebze normebis damtkicebaâ€?, romelic gamocemuli iqna 2001 wlis 16 agvistos. iq gansazRvrulia xmauris dasaSvebi normebi, rogorc maqsimalurad dasaSvebi normebi teritoriebis ramdenime 36 zonisaTvis xmauris saSualo xmauris maqsimaluri dro dasaSvebi moculoba dasaSvebi normebi (DCB) (DCB) dilis 7– 55 70 saRamos 11 sT saRamos 7– 45 60 dilis 11 sT manqana-danadgarebis xmis eqsploatacia uzrunvelyofili unda iqnas saqmianobebis msvlelobisas drois dadgenil periodSi, raTa isini imyofebodnen karg samuSao pirobebSi, rom emisiebi ar aRematebodes atmosferoSi maqsimalur dasaSveb koncentraciebs. xmauri xmauris gavrceleba saqmianobisas xmauris gamomwvevi ZiriTadi wyaroebia avtotransportis da samSeneblo teqnikis moZraoba da muSaoba samSeneblo moedanze da masTan misasvlel gzebze. uaxloesi mosaxle samSeneblo teritoriidan dacilebulia 300 metriT. gaangariSebuli iqna, rom xmauris doneebi uaxloes mimRebTan iqneba 6 decibelze dabla da amrigad, saerTaSorisod misaReb donnebze dabla. zemoqmedeba hidrologiur balansze gamwmendi nagebobis samuSaoebis Sesrulebis periodSi zemoqmedeba mosalodnelia rogorc zedapirul, aseve miwisqveSa gruntis wylebze. zedapiruli wylebis dabinZureba SesaZlebelia Semdeg SemTxvevebSi: ï‚· navTobproduqtebis daRvra, maTi Senaxvisa da samSeneblo teqnikisa da satransporto saSualebebis gamarTvis dros; ï‚· miwis samuSaoebis Sesrulebisas dabinZurebuli wylebis CaSvebisas; ï‚· manqanebis an aRWurvilobis narecxi wylebis CaSvebisas; ï‚· sakanalizacio koleqtorebis da satumbi sadgurebis samuSaoebis Sesrulebisas; ï‚· samSeneblo narCenebis araswori marTvis SemTxvevaSi. gruntis wylebis dabinZureba mosalodnelia: ï‚· kanalizaciis mildenebis samuSaoebis Sesrulebis dros; ï‚· satumbi sadgurebis da gamwmendi nagebobebis mSeneblobis dros. mizanmimarTuli garemosdacviTi menejmentisa da dagegmili Semarbilebeli RonisZiebebis Sesrulebis pirobebSi wylis garemoze mniSvnelovani zemoqmedeba SesaZlebelia gamoiricxos. amasTan aucilebelia kanomdeblobiT dadgenili zdC-s proeqtis momzadeba. rogorc cnobilia, gamwmendi nagebobis teritoria ganlagebulia q. mcxeTaSi mdinare aragvis da mtkvris SesarTavTan, md. aragvis marjvena napirze. aRniSnuli monakveTi xvdeba zahesis kaSxlis Setborvis zonaSi. Sesabamisad, mdinaris maqsimaluri doneebis regulireba xdeba kaSxlis wyalsagdebi da wyalgamSvebi nagebobebis farebis meSveobiT, amitom teritoriis datborvis 37 albaToba zalian mcirea. am ubanze aragvis marjvena napirze mowyobilia betonis filebiT mopirkeTebuli napirdamcavi damba. amasTanave, gasaTvaliswinebelia, rom md. aragvis wylis maqsimaluri xarjebis regulireba xdeba Jinvalis wyalsacaviT, romelic mdebareobs saproqto nagebobidan daaxloebiT 40 km-Si da romlis moculoba daaxloebiT 500 mln m3-ia. niadagebis dazianeba rogorc wina TavebSi iyo aRniSnuli, mSeneblobisaTvis gansazRvruli teritoria ukve Zlier dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT da Sesabamisad niadags umetes SemTxvevaSi dakarguli aqvs struqtura. Tumca qvemoT mainc mocemulia masze zemoqmedebis saxeebi da gasatarebeli qmedebebi. samuSaoebis mimdinareobis periodSi nidagis dabinZureba SeiZleba gamoiwvios: ï‚· navTobproduqtebis daRvram maTi Senaxvisa da samSeneblo teqnikisa da satransporto saSualebebis gamarTvis dros; ï‚· samSeneblo moednis da sasawyobo bazis mowyobisas niadagis nayofieri fenis dazianebam; ï‚· sayofacxovrebo da samSeneblo narCenebis (SesafuTi masalebi, qva da qvaqviSa, cementis, betonis da xe-tyis masalis narCenebi da a.S) arasworma marTvam. aRniSnulis Tavidan asacileblad saWiroa gatardes saTanado RonisZiebebi, romlebic mocemulia qveviT, Sesabamis TavSi. 6.1..2 biologiur sistemaze zegavlenis Sefaseba zemoqmedeba mcenareul safarze winaswarma vizualurma, aseve arsebuli masalis literaturulma Sefasebam samSeneblo obieqtebis arealSi ver gamoavlina romelime mniSvnelovani floristikuli komponentis arseboba. teritoriaze saqarTvelos „wiTel nusxaSi“ Setanili mcenareTa saxeobebis ar dafiqsirda. zemoqmedeba cxovelTa samyaroze vizualurma Sefasebam proeqtis ganxorcielebis teritoriebze ver gamoavlina romelime mniSvnelovani faunis saxeoba, romelsac gansakuTrebuli damcavi RonisZiebebis gatareba sWirdeba. garkveuli droebiTi negatiuri zemoqmedeba mosalodnelia mSeneblobis periodSi. zemoqmedeba dakavSirebuli iqneba xmauris gavrcelebasTan da antropogenuli datvirTvis zrdasTan. zemoqmedeba droebiTia da gagrZeldeba, mxolod ramdenime Tve, samuSaoebis mimdinareobis periodSi. aRsaniSnavia iqTiofaunaze mosalodneli dadebiTi zemoqmedeba, rac dakavSirebuli iqneba, qalaqis sakanalizacio koleqtorebis mowesrigebiT da Sesabamisi gamwmendi nagebobebis mowyobiT gamowveul zedapiruli wyalsatevebis dabinZurebis minimizaciasTan. iqTiofaunaze, maT Soris saqarTvelos „wiTel nusxaSi“ Setanili saxeobebze zemoqmedebis sakiTxi aisaxeba monitoringis gegmaSi, zemoqmedebis SemTxvevaSi 38 misi Tavidan acilebis, Serbilebisa da sakompensacio RonisZiebebis dagegmvis mizniT. zemoqmedeba niadagebze gamwmendi nagebobisTvis SerCeuli adgili warmoadgens sruliad degradirebul da samSeneblo narCenebiT dafarul teritorias, gamomdinare am faqtidan mSeneblobas uaryofiTi zegavlena niadagze ar eqneba. Tu teritoriis gawmendis Semdeg aRmoCndeba humusovani fena is iqneba moxsnili da dasawyobebuli, xolo Semdgom gamoiyeneba teritoriis keTilmowyobisa da gamwvanebisTvis. mSeneblobis Semdeg, teritoriis aRdgena moxdeba kanonmdeblobis Sesabamisad. zemoqmedeba dacul teritoriebze mcxeTis kanalizaciis sistemebis reabilitaciis proeqtiT gaTvaliswinebuli samuSaoebis Sesrulebisas Tbilisis erovnul parkze mniSvnelovani negatiuri zemoqmedeba mosalodneli ar aris, misi dacilebis manZilidan da ganTavsebis adgilidan gamomdinare. 6.1.3 zemoqmedeba kulturul memkvidreobaze samSeneblo ubnebi ar aris ganlagebuli cnobili miwiszeda Zeglebis an arqeologiurrad saintereso ubnebis maxloblad. aqedan gamomdinare mcxeTis kanalizaciis sistemebis reabilitaciis proeqtiT gaTvaliswinebuli samuSaoebis Sesrulebisas ar aris mosalodneli maTze rame saxis uaryofiTi zemoqmedeba. miuxedavad amisa, ar aris gamoricxuli mSeneblobis procesSi arqelologiuri fenebis ganadgureba. am mcire albaTobis safrTxis gamosaricxavad, aucilebeblia, rom miwis samuSaoebis procesSi ganxorcieldes arqeologiuri zedamxedveloba 4.1.4 TavSi moyvani proceduris Sesabamisad. 6.1.4 socialuri zemoqmedeba adamianis janmrTeloba da usafrTxoeba samSeneblo moednebze mosalodnelia zemoqmedeba adamianebis janmrTelobasa da usafrTxoebaze. SeiZleba gaizardos, jandacvisa da usafrTxoebis wesebis araswori dacviT gamowveuli, daavadebebis gavrcelebis potenciali. iqneba socialurad gadamdebi daavadebis, Sidsis HIV/AIDS gavrcelebis mzardi riski. Semarbilebeli RonisZiebebi moicavs: (1) adeqvaturi jandacvis saSualebebis uzrunvelyofas samSeneblo moedanze; (2) jandacvisa da usafrTxoebis menejeri, romlic dainiSneba kontraqtoris mier TiToeul moedanze, aseve pirveladi daxmarebis saSualebebi unda iyos mzad; (3) personals unda utardebodes treiningi ZiriTad sanitarul da jandacvis sakiTxebSi (mag. rogor unda iqnas Tavidan acilebuli sqesobrivad gadamdebi daavadebebi, rogoricaa Sidsi HIV/AIDS), zogad jandacvisa da usafrTxoebis sakiTxebSi da specifikur safrTxeebze, rac dakavSirebulia maT samuSaosTan; (4) personaluri dacvis mowyobiloba muSebisaTvis, rogoricaa usafrTxoebis fexsacmeli, Cafxutebi, xelTaTmanebi, damcavi tansacmeli, muqi saTvaleebi da yurebis dacva; (5) sufTa sasmeli wyali da usafrTxo sanitaria muSebisaTvis; (6) adeqvaturi dacva saerTo sazogadoebasTan mimarTebaSi, maT Soris usafrTxoebis barierebi da safrTxis Semcveli adgilebis markireba; (7) usafrTxo Sesvla samSeneblo 39 moedanze im xalxisaTvis, romelTa dasaxleba da misasvleli gzebi droebiT mowyvetilia gzis samSeneblo samuSaoebis gamo; (8) Sesabamisi drenaJi samuSao moednebze, raTa uzrunvelyofili iqnas is, rom daavadebis gadamtanebi, rogoricaa dadmdgari wylis sxeulebi da gubeebi ar warmoiqmnas; da (9) septikuri avzi da nagvis yuTi daidgmeba samSeneblo moedanze, romelic periodulad gasufTavdeba kontraqtorebis mier, raTa Tavidan iqnas acilebuli daavadebaTa epidemia. mZime satransporto saSualebebis intensiuri moZraoba aucilebelia imisaTvis, rom saWiro raodenobis masalebi miwodebuli iqnas Sesabamis moednebze samSeneblo koridoris SigniT. aRniSnulTan mimarTebaSi unda gaTvaliswinebul iqnas iseTi zemoqmedebani rogorica xmauri da vibracia, satransporto sacobebi, haeris dabinZureba, mtveri da is riskebi, romlebic dakavSirebulia sawvaviT gamarTvasTan da satransporto saSualebebis gawmendasTan. samSeneblo moednebi qmnian garkveul usafrTxoebis riskebs mosaxleobisaTvis da, amis gamo, mniSvnelovania usafrTxoebis normebTan Sesabamisoba. kontraqtori pasuxismgebelia imaze, rom uzrunvelyos yvela samSeneblo satransporto saSualebebis mier siCqaris SezRudvebis dacva samSeneblo moednebze da sazogadoebriv gzebze, aseve uzrunvelyos Sesabamisi gamafrTxilebeli niSnebis da barierebis dayeneba, aseve gamoyofil unda iqnas personali moZraobis gakontrolebis mizniT. yovelgvari satransporto saSualeba unda aRWurvili iyos smenadi gamafrTxilebeli xelsawyoebiT, rodesac axdenen ukusvlas. kanalizaciis sistemebis mSeneblobis samuSaoebis mimdinareobis periodSi adamianTa usafrTxoeba reglamentirebulia Sesabamisi standartebiT, samSeneblo normebiT da wesebiT, agreTve sanitaruli normebiT da wesebiT. samSeneblo da aRdgeniTi samuSaoebis reglamentirebuli ganxorcielebis pirobebSi adamianebis janmrTelobasa da usafrTxoebaze uaryofiTi zemoqmedeba pirdapiri saxiT mosalodneli ar aris. dawesebuli reglamentis darRvevis (magaliTad, satransporto saSualebis an/da samSeneblo meqanizmis araswori marTva), agreTve sxvadasxva mizezis gamo Seqmnili avariuli situaciis SemTxvevaSi SesaZlebelia rogorc arapirdapiri, ise meoradi uaryofiTi zemoqmedeba sakmaod mZime saxifaTo SedegebiT (travmatizmi, sikvdili), magram aRniSnuli zemoqmedebis riskis done kanalizaciis obieqtebis mSeneblobis dros ar gansxvavdeba im riskisagan, romelic damaxasiaTebelia nebismieri sxva saqmianobisaTvis, sadac gamoyenebulia analogiuri satransporto saSualebebi da samSeneblo meqanizmebi. mosalodneli arapirdapiri zemoqmedeba (magaliTad, travmatizmis riskis amaRleba) da meoradi zemoqmedeba (magaliTad, atmosferuli haeris xarisxis gauareseba, xmauris gavrceleba) aq moklevadiani iqneba. sareabilitacio samuSaoebis mimdinareobis periodSi adamianebis janmrTelobasa da usafrTxoebaze kumulaciuri xasiaTis uaryofiTi zemoqmedeba gulisxmobs, rogorc pirdapiri/arapirdapiri da meoradi xasiaTis zemoqmedebebis Sejamebas (rac mosalodneli ar aris) ise analogiuri (magaliTad, mSeneblobis periodSi satransporto saSualebis da samSeneblo meqanizmis gamoyeneba sxva saqmianobasTan dakavSirebiT) an/da gansxvavebuli xasiaTis saqmianobiT gamowveul zemoqmedebebTan Sejamebas, rac samuSaoebis mimdinareobis periodSi SesaZlebelia rogorc reglamentirebul (saStato) reJimSi, ise avariul situaciebSi. 40 samSeneblo samuSaoebis adamianebis janmrTelobasa da usafrTxoebaze mosalodneli zemoqmedebis matrica mocemulia qvemoT cxrilSi: adamianebis janmrTelobasa da usafrTxoebaze mosalodneli zemoqmedeba mSeneblobis periodSi mosalodneli mudmivi droebiTi zomoqmedebis mosalodneloba / mokle- saSua- grZel- xasiaTi pirobebi vadiani lo vadiani pirdapiri mosalodneli ar aris arapirdapiri reglamentis darRveva, + meoradi avariuli situacia + kumulaciuri sxva saqmianoba + socialuri pirobebis Secvlis SesaZlebloba nebismieri socialuri zemoqmedeba, romelic dakavSirebulia sareabilitacio an samSeneblo saqmianobasTan, iqneba xanmokle da lokalizebuli. zemoqmedeba SeiZleba moicavdes: safrTxeebs sazogadoebis wevrebisTvis da uaryofiT zegavlenas adgilobriv infrastruqturaze. sareabilitacio samuSaoebis socialur-ekonomikur pirobebze mosalodneli zemoqmedebis ganxilvisas gasaTvaliswinebelia Semdegi faqtorebi: ï‚· SesaZlo demografiuli cvlilebebi; ï‚· mosaxleobis dasaqmeba; samSeneblo RonisZiebebis SezRuduli bunebis gamo, mniSvnelovani zemoqmedeba cxovrebis tradiciul stilze, an adgilobriv demografiul situaciaze ar aris mosalodneli, radgan samuSaoebis mimdinareobis procesSi ZiriTadad gamoyenebuli iqneba adgilobrivi muSa resursi. amgvarad, pirdapiri zemoqmedeba ar aris mosalodneli, rac Seexeba arapirdapir an meorad zemoqmedebas (magaliTad, axali ojaxebis Seqmna), aq prognozi SeuZlebelia. sareabilitacio samuSaoebze ZiriTadad dasaqmebuli iqneba adgilobrivi mosaxleoba, rac dadebiT zemoqmedebad unda CaiTvalos. miwis sakuTreba da miwaTsargebloba gamwmendi nagebobis sistemebis mSeneblobis proeqtis farglebSi dagegmili samSeneblo da aRdgeniTi samuSaoebi Catardeba saxelmwifo (municipalur) sakuTrebaSi arsebul teritoriebze. kerZo mflobelobaSi arsebuli miwis nakveTebis gamoyeneba ar aris dagegmili. dasaqmeba da ekonomikuri saqmianoba proeqtis mimdinareobis periodSi samuSaoebze mSenebeli kontraqtoris mier gamoyenebuli iqneba garkveuli raodenobis adgilobrivi specialistebi da muSebi, rac mosaxleobis dasaqmebaze dadebiTi zemoqmedebaa. zemoqmedeba satransporto nakadebze droebiTi zemoqmedeba satransporto nakadebze mosalodnelia mxolod mSeneblobis periodSi. satransporto nakadebze zemoqmedebas adgili eqneba 41 samSeneblo masalebis da narCenebis transportirebisas. mTavari datvirTva mosalodnelia samSeneblo masalebisa da sakanalizacio milebis transportirebisas samSeneblo moedanze. garkveuli sakiTxebi da qveiTad mosiaruleTa usafrTxoeba, SesaZlo zemoqmedebani da Semarbilebeli zomebi mocemulia gmg-Si. moZraobis detaluri gegma momzadebuli unda iqnas kontraqtoris mier mobilizaciis dawyebamde da SeTanxmebuli unda iqnas mgf-sTan da sagzao policiasTan, raTa Tavidan iqnas acilebuli avariuli SemTxvevebi. 6.2 zegavlena kanalizaciis sistemebis operirebis fazaSi 6.2.1 fizikur sistemebze zemoqmedebis Sefaseba gamwmendi nagebobis sistemebis eqspluataciis periodSi fizikur sistemebze negatiuri zemoqmedeba mosalodnelia komunikaciebis mimdinare SekeTebis periodSi, rac dakavSirebuli iqneba atmosferul haerSi xmauris, mtvris da wvis produqtebis gavrcelebasTan. aRniSnuli zemoqmedeba moklevadiania da ar iqneba mniSvnelovani. garemoze mniSvnelovani zemoqmedeba mosalodnelia sakanalizacio koleqtorebze SesaZlo avariuli situaciebis dros. 6.2.2 biologiur sistemaze zegavlenis Sefaseba is faqti, rom mcxeTis municipalitetSi ar aris Camdinare wylebis gamwmendi nageboba da Camdinare wylebi pirdapir Caedineba mdinareSi gawmendis gareSe, ganapirobebs uaryofiT garemosdacviT da sanitarul pirobebs. es ukanaskneli iwvevs mdinaris dabinZurebas da saSiSi infeqciebis gavrcelebas. gauwmendavi Camdinare wylebis gamoyofis parametrebi mocemulia qvemoT cxrilSi: cxrili 6.3.2.1 arsebuli # Semadgenlebi erTeuli koncentracia 1. BOD5 (Janbadis biologiuri 60 g/1 sulze/dR moTxovnileba) 2. COD (Janbadis qimiuri moTxovnileba) 120 g/ sulze /dR 3. Sewonili myari nawilakebi 70 g/ sulze /dR 4. BOD-koncentracia 171 mg/l 5. COD- koncentracia 343 mg/l 6. gafiltvradi myari nawilebi 200 mg/l 7. Kjeldahl-azotis koncentracia 34 mg/l arsebuli viTarebidan gamomdinare miRebul iqna gadawyvetileba, aSendes Camdinare wylebis gamwmendi nageboba, romelic uzrunvelyofs q, mxeTis 42 sakanalizacio wylebis gawmendas da CaSevbuli Camdinare wylis xarisxis gaumjobesebas. saxeldobr, gamwmendi nagebobis mSeneblobiT da daproeqtebuli teqnologiuri sqemis wyalobiT mdinaris da misi Semogarenis ekologiuri da sanitaruli pirobebi gaumjobesdeba. garda amisa, garemoze uaryofiTi zemoqmedebisa da avariuli situaciebis Tavidan acilebis mizniT saWiroa Sesabamisi marTvis RonisZiebebis ganxorcieleba. wiaaRmdeg SemTxvevaSi gaizrdeba mdinaris dabinZurebisa da infeqciuri daavadebebis gavrcelebis riski. Camdinare wylis gawmendis Semdeg, mdinareSi CaSvebis parametrebi naCvenebia qvemoT mocemul cxrilSi: cxrili 6.3.2.2 dasaSvebi maqsimalurad dasaSvebi # Semadgenlebi koncentracia mg/l CaSveba g/sT Sewonili 1. 30 7125 nawilakebi 2. BODtotal 6 1425 3. COD 30 7125 4. Aazotis amoniumi 0,39 93 5. nitratebi (NO3) 45 10688 6. notritebi(NO2) 3,3 784 polifosfatebi 7. 3,5 831 (PO4) mocemuli maCveneblebidan gamomdinare, mdinaris wylis bilogiur garemoze zemoqmedeba iqneba dadebiTi proeqtis ganxorcielebis Semdeg da gamwmendi nagebobis funqcionirebis mTeli periodis ganmavlobaSi. kanalizaciis sistemis eqspluataciis periodSi biologiur sistemebze mniSvnelovani negatiuri zemoqmedeba mosalodneli ar aris. zemoqmedeba ZiriTadad mosalodnelia wylis biomravalferovnebaze, isic im SemTxvevaSi, Tu mdinareSi raime mizeziT moxvdeba gauwmendavi Camdinare wyali. 6.2.3 socialuri zegavlenis Sefaseba kanalizaciis sistemebis eqsploataciis periodSi negatiuri zemoqmedeba mosalodnelia komunikaciebis mimdinare SekeTebis dros, rac gamoixateba mosaxleobis droebiTi SewuxebiT. agreTve narCenebis araswori marTvis SemTxvevaSi (rogoricaa gamwmendSi dagrovili lami da misi, rogorc narCenis araswori marTvis SemTxvevaSi, anu teritoriidan gatanis pirobebis da vadebis darRvevisas) mosalodnelia mosaxleobis suniT Sewuxeba. proeqtis ganxorcielebis SemTxvevaSi mosalodnelia mniSvnelovani dadebiTi socialuri efeqti, kerZod: ï‚· zedapiruli wylis obieqtebSi sameurneo_fekaluri Camdinare wylebis gawmendis gareSe CaSvebis aRkveTa 43 ï‚· kanalizaciis sistemebis proeqtis ganxorcieleba uzrunvelyofs sakurorto infrastruqturis mdgrad ganviTarebas, rasac mniSvnelovani roli eniWeba qalaqisa da raionis socialur_ekonomikuri ganviTarebisaTvis. 6.2.4 SesaZlo avariuli situaciebi da mosalodneli Sedegebi Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis proeqtSi mocemuli teqnologiuri reglamentis monacemebis gaanalizebis safuZvelze Camoyalibebuli iqna avariuli situaciebis warmoqmnis SesaZlo variantebi, romlis mixedviTac uzrunvelyofili unda iqnes avariebis Tavidan acileba saWiro RonisZiebebis SemuSavebis safuZvelze. RonisZiebebis SemuSavebamde unda moxdes avariuli risk-faqtorebis Sefaseba, romlis mizania erTis mxriv xeli Seuwyos gadawyvetilebis miRebas proeqtis ganxorcielebis mizanSewonilebis TvalsazrisiT, meores mxriv, rogorc zeviT aris aRniSnuli, Seqmnas safuZveli garemoze negatiuri zemoqmedebis Tavidan asacilebeli an mniSvnelovnad Semarbilebeli RonisZiebebis dasadgenad. amasTan arsebiTia is garemoeba, rom riskis Sefaseba pirdapir aris damokidebuli am RonisZiebebis kompleqsis Semadgenlobaze. garemosdacviTi mimarTulebis receptorebze zemoqmedebis moxdena warmoadgens mizez-Sedegobrovi jaWvis bolo rgols, romlis ZiriTadi komponentebia: ï‚· teqnologiuri sqemiT gaTvaliswinebuli calkeul samuSaoebTan dakavSirebuli riskis Semcveli situaciebis warmoqmna (xanZari, satransporto saSualebebidan da samSeneblo teqnikidan navTobproduqtebis daRvris saSiSroeba); ï‚· mgrZnobiare receptorebze (atmosferuli haeri, niadagi, grunti an zedapiruli wylebi, habitatebis zogierTi saxeobebi) negatiuri zemoqmedeba. negatiuri zemoqmedebis maxasiaTeblebia damabinZurebeli wyaroebis albToba, xarisxi da moculoba (SesaZlebelia zemoqmedebis wyaros albaToba iyos maRali, magram zemoqmedebis sidide _ saSualo). Sesabamisad, RonisZiebebi SesaZlebelia mimarTuli iyos erTi mxriv am jaWvis nebismieri rgolis cdomilebis albaTobis anu zemoqmedebis albaTobis Semcirebisaken, meores mxriv _ RonisZiebaTa mizania zemoqmedebis sidideebis minimizacia. RonisZiebaTa saxeebis yvelaze kargi mimarTulebaa SesaZleblobis farglebSi negatiuri zemoqmedebis nulamde dayvana. zogadad SeiZleba iTqvas, rom avariebis Tavidan acilebis mizniT, daculi iqneba saqarTveloSi moqmedi usafrTxoebis standartebis teqnikuri moTxovnebi. gaTvaliswinebulia zogadi da specialuri moTxovnebi mavne nivTierebebis mimarT, feTqebusafrTxoeba, biologiuri usafrTxoeba,. eleqtrousafrTxoeba, usafrTxoebis moTxovnebi samSeneblo teqnikis mimarT, usafrTxoebis moTxovnebi CasatvirT-gadmosatvirTi samuSaoebis Catarebisa da tvirTebis gadaadgilebis dros. 44 7. negatiuri zemoqmedebis Semcirebis RonisZiebebi 7.1 samSeneblo samuSaoebis warmoebis faza emisiebi atmosferoSi da xmauri atmosferul haerze mSeneblobiT gamowveuli negatiuri zemoqmedebis minimizaciisaTvis gaTvaliswinebuli unda iyos: ï‚· transportis moZraobis SeTanxmebuli marSrutebis mkacri dacva; ï‚· avtotransportis gamarTulad muSaobis uzrunvelyofa, agreTve cxel dReebSi teritoriis morwyva, raTa ar moxdes emisiebis zRvrulad dasaSveb normaze gadameteba, mtvris warmoqmna; ï‚· samSeneblo samuSaoebis Catarebis grafikis dacva emisiebis doneebis gadaWarbebis Tavidan asacileblad; ï‚· xanZarsawinaaRmdego RonisZiebebis gatareba; ï‚· mSeneblobis ubnebis sazRvrebis (mSeneblobis miznebisaTvis droebiT gamoyofili moednebis CaTvliT) savaldebulo dacva; ï‚· garemosdacviTi monitoringis gegmis Sesabamisad garemosdacviTi samsaxuris moTxovnebis Sesruleba. qalaq mcxeTaSi saavtomobilo mimosvlis Seferxeba satvirTo manqanebis da teqnikis gadaadgilebis gamo transportis nakadebze zemoqmedebis Serbilebis mizniT SemuSavdeba transportis (gamwmendis mSeneblobisa da gegmiuri SekeTebisas mZime teqnikisa da saSeni masalis gadamzidi, agreTve gamwmendis funqcionirebisas narCenebis gatanisaTvis gankuTvnili satransporto saSualebebi) moZraobis grafiki, romelic gansazRvravs maTi gadaadgilebis dadgenil vadebs, q. mcxeTaSi saavtomobilo mimosvlis Sefrebis Tavidan acilebis mizniT. garemos dabinZureba sawvav-sapoxi masalebiT samSeneblo samuSaoebisaTvis gankuTvnili samSeneblo teqnika da satransporto saSualebebi ganTavsdeba sagangebod gamoyofil ubanze. teqnikis momsaxureba ganxorcieldeba ise, rom Tavidan iqnas acliebuli avariuli daRvris da sawav- sapoxi masalebisalebiT teritoriis dabinZureba avtotransportisa da teqnika Semowmdeba yoveldRiurad, daRvris SeniSvnisTanave gaCereba da mizezi aRmoifxvreba. samSeneblo narCenebis marTva samSeneblo narCenebis raodenoba damokidebulia Sesasrulebeli samuSaoebis moculobasa da gamoyenebuli masalebis saxeobebsa da raodenobaze. saamSeneblo narCenebis minimizacia SesaZlebeli iqneba maTi klasifikaciidan gamomdinare. proeqtis mixedviT dagegmilia wyalsadenis da kanalizaciis sistemebis, rogorc arsebuli komunikaciebis aRdgena_reabilitaciis samuSaoebis Catareba, aseve axali obieqtebis mSenebloba (sasmeli wylis saamarago rezervuari, Camdinare wylebis satumbi sadguri, Camdinare da saniaRvre wylebis gamwmendi nagebobebi da sxva). qvemoT moyvanilia savaraudo saamSeneblo narCenebis klasifikacia: ï‚· wundebuli da dazianebuli detalebi da masalebi (bloki, aguri panelebi da sxva), arakondiciuri saamSeneblo masalebi, samontaJo samuSaoebis dros warmoqmnili narCenebi da sxva; 45 ï‚· metaluri narCenebi (Savi, feradi); ï‚· inertuli narCenebi (grunti, qva, xreSi); ï‚· xis masalebis narCenebi; ï‚· polimeruli narCenebi (SesafuTi da sahermetizacio masalebi) myari samSeneblo narCenebis daxarisxeba da saxeobebis mixedviT droebiT Senaxva gaTvalswinebulia samSeneblo moedanze, saidanac inertuli samSeneblo narCenebis gatana moxdeba mcxeTis municipalitetTan SeTanxmebul nagavsayrelze, xolo saSiSi narCenebis gatana, gauvnebloba da mudmivi ganTavseba unda moxdes xelSekrulebis safuZvelze Sesabimisi nebarTvis mqone kontraqtoris mier. nebismieri saxis narCenebis dawva Ria garemoSi kategoriulad dauSvebelia. zemoqmedeba florasa da faunaze vinaidan saqmianobisaTvis gansazRvruli teritoria moklebulia mcenareul safars da agreTve dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT, ZiriTadad zemoqmedebas daeqvemdebareba balaxeuli safari, isic mcire teritoriaze. amitom, rogorc Semarbilebeli RonisZieba, moxdeba miwis nayofieri fenis moxsna (iq sadac niadagi ar aris narCenebiT dabinZurebuli da degradirebuli), dasawyobeba da SemdgomSi rekultivacia. agreTve moxdeba balaxovani safaris aRdgena. SesaZlebelia agreTve: „balaxis xaliCebis“ Semotana; nayofieri niadagis fenis arsebobis SemTxvevaSi SeiZleba aseve ganxorcieldes hidroTesva balaxovani safaris aRdgenis mizniT. garda aRniSnulisa, saproeqto teritoriaze dairgveba 400 Ziri xe. cxovelebze zemoqmedebis Tavidan acilebis da Serbilebis mizniT unda ganxorcieldes Semdegi qmedebebi: miRebul iqnas zomebi samuSaoebis dros mtveris raodenobis SemcirebisaTvis. miRebul iqnas zomebi samuSaoebis dros xmaurisa da vibraciis donis Sesamcireblad. ar moxdes yofiTi da samSeneblo narCenebis dagroveba Ria nagavsayrelebze, an teritoriaze da maTi Cayra wyalSi. gakontroldes navToproduqtebis daRvra wyalsa da niadagze. ormoebi, tranSeebi da misT. SemozRudul iqnas raime winaaRmdegobiT cxovelebis Sig Cavardnisagan – didi saxeobebisaTvis mkveTri feris lenti, mcire cxovelebisaTvis yvelanairi brtyeli masala – Tunuqi, polieTileni da sxv. tranSeebsa da ormoebSi RamiT cali mxriT unda Caidos grZeli ficrebi an xis morebi, imisTvis, rom wvril cxovelebs saSualeba hqondeT amovidnen iqidan. ormoebi da tranSeebi Semowmdes miwiT Sevsebis win. wylis biomravalferovnebaze zemoqmedeba SesaZlebelia gamwmendis raime mizniT dazianebis gamo, an avariuli situaciebisas, romelTa Tavdian asacileblad saWiroa mudmivi monitoringi. agreTve avariuli situaciebis Tavidan acilebisaTvis dadgenili wesebis dacva (ix. Sesabamisi Tavi). iqTiofaunaze, maT Soris saqarTvelos „wiTel nusxaSi“ Setanili saxeobebze zemoqmedebis sakiTxi aisaxeba monitoringis gegmaSi, zemoqmedebis SemTxvevaSi misi Tavidan acilebis, Serbilebisa da sakompensacio RonisZiebebis dagegmvis mizniT. 46 inertuli saSeni masalebis mopoveba karierebis adgilmdebareobis saboloo SerCevas ganaxorcielebs mSenebeli kontraqtori, Tumca 3.1 TavSi mocemulia obieqtTan axlos mdebare arsebuli 5 karieris monacemebi. mSenebels SeuZlia gamoiyenos arsebuli licenzirebuli karierebi da miiRos inertuli masala licenzianti kompaniisagan an SeiZinos licenzia sakuTari karieris damuSavebaze. arsebobs karierebis gamoyenebiT gamowveuli potenciuri zemoqmedebebi mdinaris kalapotsa da Walis mdebareobaze. Semdegi zemoqmedebebi iqna identificirebuli: ï‚· xmauri da vibracia; ï‚· haeris dabinZureba (mtveri; emisiebi); ï‚· samSeneblo mowyobilobebisa da teqnikis samoZrao gzebisa da maTi dagegmvis saWiroeba; ï‚· sacobebi (diskomforti) adgilobriv gzebze; ï‚· talaxi gzebze; sawvavis Casxma, remonti da transportis gawmenda, rasac ukavSirdeba niadagisa da wylis dabinZurebis safrTxe. arqeologiuri aRmoCenebi arqeologiuri Zeglebis potenciuri SeSfoTeba mosalodnelia Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mSeneblobis periodSi. aRniSnuli samuSaoebis mimdinareobis periodSi arqelologiuri Zeglebis SeSfoTebis minimizaciis mizniT saWiroa Semdegi RonisZiebebis gatareba: ï‚· mSenebeli kontraqtori movalea nebismieri saxis miwis samuSaoebis dawyebamde Caataros Zeglis gamovlenis winaswari samuSaoebi literaturis mimoxilvisa da savele sadazvervo gasvlebis kombinaciis saSualebiT. ï‚· arqeologiuri Zeglis gamovlenis SemTxvevaSi, damkveTi da mSenebeli kontraqtori movaleni arian uzrunvelyon Zeglis Seafaseba (am mizniT Sesabamisi maregulireberli organos mowveva), misi mniSvnelobis gamosavlenad. ï‚· Tu gamovlenili resursi mniSvnelovnad CaiTvleba, damkveTs da Sesabamis maregulirebel organos daevaleba kulturuli memkvidreobis obieqtis zedamxedveloba da isini SeimuSaveben konkretuli Zeglis resursebis aRdgenis strategias, rac SesaZloa gulisxmobdes ZeglisaTvis gverdis avlas an mis mogviano gaTxrebs monacemTa damuSavebisa da Sesabamisi angariSis Sedgenis mizniT. ï‚· Zeglis gviani aRmoCenebis Sesaxeb debulebaTa Sesabamisad damkveTi da mSenebeli kontraqtori movaleni arian gaakontrolos humusis fenis moxsnis procesi. ï‚· SemTxveviTi aRmoCenisas, samuSaoTa kontraqtors moeTxoveba, dauyovnebliv SeaCeros yovelgvari fizikuri saqmianoba da droulad Seatyobinos mgf-s. es ukanaskneli ki iformacias gadascems kulturisa da ZeglTa dacvis saministros. es saministro uxelmZRvanelebs moedanze arsebuli viTarebis Sefasebas da gansazRvravs Semdgom moqmedebis gegmas, rac SeiZleba gulisxmobdes gaTxrebis Catarebas, xelovnebis nimuSebis adgilze konservacias, maT gatana-transportirebas moednidan da a.S. rogorc ki moedani gasufTavdeba, miwis samuSaoebis ganaxlebisaTvis, es ambavi gadaecema mgf-s, xolo es ukanaskneli ki oficialurad darTavs nebas samuSaoTa kontraqtors, gaagrZelos muSaoba. 47 ladSaftis esTetiuri iersaxis dazianeba samSeneblo samuSaoebis da droebiTi Senoba-nagebobebis demontaJis damTavrebis Semdeg unda Sesruldes samuSaoTa kompleqsi, romelic moicavs teqnikur da biologiur rekultivacias, maT Soris: ï‚· mineraluri gruntis Semkriveba; ï‚· niadagis nayofieri Sris ukudayra da sarekultivacio nakveTebis doneebis gansazRvra; ï‚· proeqtiT gaTvaliswinebul ubnebze rekultivirebuli miwis gamwvaneba. proeqti ZiriTadi teqnologiuri nagebobebis mowyobis garda iTvaliswinebs teritoriis keTilmowyobas, SemoRobvas liTonkonstruqciebis da aguris wyobis RobiT, romelic unda Seesabamebodes q. mcxeTis restavrirebuli centris arqiteqturul iersaxes. wyalgamwmendi nagebobis xilvadoba mcxeTisa da mimdebare teritoriebze ganlagebuli turistuli obieqtebidan ganapirobebs wyalgamwmendi nagebobis saoperacio Senobis gadaxurvis aucileblobas imgvari faqturisa da faeris masaliT, romelic Tavsebadi iqneba qalaqis arqiteqturul iersaxesTan da bunebriv garemosTan. waylagamwmendi nagebobis teritoriaze gaTvalisiwnebulia 400 Ziri xis dargva, niadagis fenis aRdgena da balaxis daTesva. 7.2 eqspluataciis faza mimdinare SekeTebis samuSaoebi avariuli situaciebi SesaZlo avariuli situaciebis albaTobis gansazRvra da mosalodneli Sedegebis Sefaseba sareabilitacio samuSaoebis dros mosalodnelia avariuli situaciebia: ï‚· samarago rezervuaridan, satransporto saSualebebidan da samSeneblo teqnikidan navTobproduqtebis daRvra; ï‚· xanZris warmoqmna da gavrceleba. eqsploataciis periodSi ki SesaZlebelia Semdegi avariuli situaciebi: ï‚· wneviani sakanalizacio koleqtorebis dazianeba; ï‚· gamwmendi nagebobebis an satumbi sadgurebis dazianeba da Camdinare wylebis avariuli CaSveba. saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdeblobis moTxovnebis mixedviT, navTobproduqtebis daRvrisa da garemoSi maTi gavrcelebis saSiSroebis SemTxvevaSi aucilebelia ~navTobis daRvris avariul SemTxvevebze reagirebis gegmis~ SemuSaveba. gegmaSi dokumentirebuli unda iyos avariuli SemTxvevebiT gamowveuli daRvrebis dros swrafi, saTanado da efeqtiuri reagirebis yvela aspeqti. avariul SemTxvevebze reagirebis gegmis safuZvels warmoadgens navTobproduqtis daRvraze reagirebis gegmis moqmedebis zonisa da gegmis SemuSavebis samarTlebrivi da normatuli bazis gansazRvra. garda amisa, gegmis SemuSavebisaTvis aucilebelia samSeneblo moednebis ganlagebis ekologiuri daxasiaTeba, gansakuTrebiT mgrZnobiare (sensitiuri) ekosistemebis gansazRvra, rac Sesrulebulia winamdebare garemoze zemoqmedebis Sefasebis farglebSi. 48 gegma unda Seicavdes rekomendaciebs daRvrili navTobproduqtis mocilebis meTodebis da saSualebebis Sesaxeb, agreTve xanZris gaCenis acilebis RonisZiebebis Sesaxeb. mniSvnelovan aspeqts warmoadgens incidentis Sesaxeb Setyobinebis qselis dagegmva da Seqmna, agreTve sakontaqto informaciis formebis gansazRvra. gegmaSi gansazRvruli unda iyos incidentze reagirebisa da moqmedebebis teqnikuri uzrunvelyofa: daRvris odenobis dadgenis xerxebi, daRvrili navTobproduqtebis lokalizaciisa da likvidaciisaTvis gankuTvnili inventari, agreTve navTobproduqtebiT dabinZurebuli wylis, niadagis da sxva amoRebuli masalebis miRebis, dasawyobebisa da utilizaciis sakiTxebi. sareabilitacio samuSaoebis mimdinareobis periodSi avariul SemTxvevebze reagirebis gegmis moqmedebis zona Semoifargleba samSeneblo moednis teritoriiT, zonis gafarToeba SesaZlebelia mxolod Zlieri xanZris SemTxvevaSi. ZiriTadi resursebi, romelTac avariulma SemTxvevam SeiZleba seriozuli da gamousworebeli ziani miayenos, warmodgenilia rogorc xmeleTis da mtknari wylebis ekosistemebiT (biologiuri garemo), ise momijnave teritoriebze arsebuli dasaxlebebiT da satransporto infrastruqturiT. avariis Sesaxeb Setyobineba avariul situaciaze reagirebisa da moqmedebis gegmaSi mniSvnelovania: ï‚· avariis Sesaxeb Setyobinebis qselis Seqmna: o saxelmwifo struqturebisaTvis Setyobineba, maT Soris saqarTvelos garemos dacvis saministrosaTvis Setyobineba; o mosaxleobisaTvis Setyobineba; o momijnave obieqtis samsaxurebis Setyobinebas. ï‚· sakontaqto informaciis formebis damuSaveba, romelic unda iTvaliswinebdes; o avariis Sedegad Seqmnili situaciis Sefaseba da reagirebis RonisZiebaTa dawyeba; o reagirebis kategoriis gansazRvra; o avariuli SemTxvevis Sedegebis likvidaciis samsaxuris mobilizeba da mzadyofnaSi moyvana; o avariuli SemTxvevis (garemos SesaZlebeli dabinZurebis) adgilmdebareobis situaciuri sqema; o garemos SesaZlebeli dabinZurebis raodenobrivi Sefaseba da SesaZlebeli gavrcelebis gansazRvra; o avariul SemTxvevasTan dakavSirebuli usafrTxoebis moTxovnebis Sefaseba; o reagirebis strategiis SemuSaveba; o arsebuli resursebis Sefaseba da mobilizeba; o mimdinare reagirebis samuSaoTa xelmZRvaneloba; o salikvidacio samuSaoTa damTavrebis pirobebis gansazRvra; o salikvidacio samsaxuris moqmedebis Sewyveta; o mobilizebuli resursebis mdgomareobis Semowmeba; o samTavrobo da dainteresebuli organoebis da pirebis Setyobineba salikvidacio samuSaoebis dasrulebis Sesaxeb. ï‚· avariuli situaciis dokumentireba o avariuli SemTxvevis TariRi, dro da klasi (garemos SesaZlebeli/aRmoCenili dabinZurebis mixedviT); 49 o gamomvlenis/informaciis momwodeblis vinaoba; o garemos dabinZurebis (magaliTad, daRvrili zeTis) mdgomareoba, misi gavrceleba da dabinZurebuli teritoriis farTobi; o meteopirobebi (qaris siCqare, mimarTuleba, da sxva); o dabinZurebis daxasiaTeba tipis mixedviT; o dabinZurebis wyaro; o sxva damkvirveblebis monacemebi. lamis warmoqmna vinaidan, rogorc zemoT avRniSneT, gamwmendi nagebobis mdebareobis gamo, mizanSewonili ar aris did faarTobis Ria teritoriebis gamoyeneba, proeqtiT lamis gaSrobisaTvis ar aris gaTvaliswinebuli Ria salame moednebis mowyoba. teqnologiuri procesis Sedegad darCenili lamis gauwylovaneba moxdeba saoperacio SenobaSi ganTavsebuli centrifugebis meSveobiT, romlebSic lamis maqsimaluri raodenoba iqneba 25 m3/dReSi. lamis moculoba ar aris didi, amitom calke sacavebis mowyoba ar aris aucilebeli. lamis, romelic moTavsdeba specialur konteinerebSi, gatanas yoveldRiurad ganaxorcielebs GWP, maT mflobelobaSi arsebuli specialuri manqanebis saSualebiT da ganTavsdeba qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salame moednebze. aRniSnuli ganxorcieldeba kompania GWP-s mier, romelsac gaaCnia am saqmianobaze garemoze zemoqmedebis nebarTva #00230 20.06.09. (ix. danarTSi SeTanxmeba GWP-sTan). saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi garemos winandel mdgomareobamde aRdgena gamwmendi nagebobis komunikaciebis moklevadiani gaCereba an remonti droebiTi gaCerebis an remontis (mimdinare da kapitaluri) SemTxvevaSi, obieqtebis saeqsploatacio samsaxuri valdebulia SeimuSavos saqmianobis droebiT SeCerebasTan an remontTan dakavSirebuli operatiuli gegma, romelic pirvel rigSi unda moicavdes usafrTxoebis moTxovnebs da SeTanxmebuli unda iyos yvela dainteresebul iuridiul pirTan. gamwmendi nagebobis eqspluataciis xangrZlivi Sewyveta an konservacia obieqtebis eqsploataciis xangrZlivi Sewyvetis an konservaciis SemTxvevaSi, saeqsploatacio samsaxuri valdebulia Seqmnas salikvidacio organo, romelic daamuSavebs eqsploataciis xangrZlivi Sewyvetis an konservaciis gegmas. eqsploataciis xangrZlivi Sewyvetis an konservaciis gegma SeTanxmebuli unda iyos uflebamosil organoebTan. gegmis ZiriTad Sinaarss warmoadgens usafrTxoebis moTxovnebi. gamwmendi nagebobis likvidacia sistemebis an maTi calkeuli obieqtebis gauqmebis SemTxvevaSi, garemos winandel mdgomareobamde aRdgenis gzebisa da saSualebebis gansazRvrisaTvis gaTvaliswinebuli unda iyos specialuri proeqtis damuSaveba. aRniSnuli proeqtis damuSavebaze pasuxismgebelia wyalsaden_kanalizaciis saeqsploatacio samsaxuri. arsebuli wesis mixedviT, obieqtebis gauqmebis specialuri proeqti SeTanxmebuli unda uyos uflebamosili organoebis mier da informacia unda miewodos yvela dainteresebul fizikur da iuridiuli pirs. 50 proeqti unda iTvaliswinebdes teqnologiuri procesebis Sewyvetis wesebs da rigiTobas, Senoba_nagebobebis da mowyobilobebis demontaJs, sademontaJo samuSaoebis Catarebis wesebs da pirobebs, usafrTxoebis dacvis da garemosdacviTi RonisZiebebs, saSiSi narCenebis gauvneblobis da ganTavsebis wesebs da pirobebs, sarekultivacio samuSaoebs da sxva. narCeni zemoqmedeba winamdebare Sefasebis mixedviT sareabilitacio samuSaoebiT gamowveuli garemoze maRali an saSualo donis narCeni zemoqmedeba ar aris mosalodneli. saerTaSoriso meTodologiis Tanaxmad dabali donis narCeni zegavlena ar eqvemdebareba ganxilvas. kumulaciuri zemoqmedeba samSeneblo samuSaoebis dabali intensivobis gamo kumulaciuri zemoqmedeba mosalodneli ar aris. 7.3 saavtomobilo misasvleli gzebi gamwmendi nagebobis mSeneblobis dros gamoiyeneba arsebuli misasvleli gza, romelic moxreSili iqneba raTa Tavidan iqnas acilebuli niadagis damatebiTi dazianeba da gaumjobesdes usafrTxoebis done. mTlianad samSeneblo moedani mSeneblobis periodSi iqneba moxreSili, xolo mSeneblobis dasrulebis Semdeg droebiTi misasvleli gzebi moiSleba da SenarCundeba mxolod eqspluataciisTvis aucilebeli gzebi. 51 8. sazogadoebis informireba da sazogadoebrivi azris Seswavla 2011 wlis 16 ivniss q. mcxeTaSi, mcxeTis municipalitetis gamgeobis adminis- traciul SenobaSi Catarda `q. mcxeTis `sakanalizacio sistemis reabilitaciisâ€? proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis (gzS) angariSis sajaro ganxilva. dagegmili sajaro ganxilvis Sesaxeb informacia gamoqveynebuli iyo gazeT 24 saaTSi (#89; 28.04.2011w), aseve saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis, S.p.s. `gergili~s da `orhusisis centris~ veb-gverdebze. gzS-s angariSis sajaro ganxilvas eswrebodnen saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis (smgf); garemosdacviTi sakonsultacio firmis _ Sps `gergili~-s; mcxeTis municipalitetis gamgeobis; Sps ~mcxeTis wylis~; arasamTavrobo seqtoris _ asociacia `samoqalaqo sazogadoebis ganviTarebaâ€?; asociacia `mwvane alternativaâ€?; adgilobrivi mosaxleobis warmomadgenlebi. garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis prezentaciis Semdeg sajaro ganxil- vaSi monawileebs saSualeba miecaT gamoeTqvaT sakuTari SeniSvnebi da mo- sazrebebi. diskusiaSi aqtiurad CerTvnen rogorc adgilobrivi municipalite- tis, aseve arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi. monawileebma aRniSnes, rom proeqtis ganxorcieleba mniSvnelovania q. mcxeTis infrastruqturis ganviTare- bis da sanitaruli da ekologiuri mdgomareobis gaumjobesebis TvalsazrisiT. Tumca gamoTqmul iqna SeniSvnebi proeqtis ganxorcielebasa da momzadebul gzS-s wianswar angariSTan dakavSirebiTac, kerZod SeniSvnebi exeboda gamwmendis ganTavsebis alternativebis analizs; sakanalizacio koleqtoris ganTavsebis ad- gildebareobas; proeqtis gzS-is angariSsa da sajaro ganxilvaze wardgenil proeqtis mokle anotacias Soris arsebul Seusabamobas mosaxleobis ricxovnobasa da gamwmendi nagebobis warmadobis parametrebTan dakavSirebiT da sxva sakiTxebs. ganxilvis monawileebs miecaT axsna-ganmartebebi, xolo maTi SeniSvnebi gaTvaliswinebul iqna winamdebare SefasebaSi. sajaro ganxilvis Sedegebis amsaxveli oqmi da detaluri informacia im sakiTxebis Sesaxeb, romlebic ganxilul iqna zemoTxsenebul sajaro konsultaciis msvlelobisas mocemulia gzS-s angariSis danarTis saxiT (danarT #3 - sajaro ganxilvis sxdomis oqmi). sajaro ganxilvis Sedegad miRebuli informacia damuSavda da aisaxa dokumentis saboloo versiaSi. am angariSis Sesworebuli versiisasTan dakavSirebiT msoflio bankis moTxovnebis gaTvaliswinebiT 19.12.2011-Si damatebiT Catarda meore sajaro konsultacia. dagegmili sajaro konsultaciis Sesaxeb informacia gamoqveynebuli iyo gazeT 24 saaTSi (2011.12.10), aseve saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis, S.p.s. `gergili~s da `orhusisis centris~ veb-gverdebze. meore sakonsultacio Sexvedra moewyo 2011 wlis 19 dkembers. 52 9. garemoze zemoqmedebis marTvis gegma 9.1 gegmis ganxorcielebis instituciuri safuZvlebi garemoze zemoqmedebis marTvis gegmis ganxorcielebaze saerTo pasuxismgebloba ekisreba saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fonds. es pasuxismgebloba moicavs valdlebulebas uzrunvelyofili iqnes gegmiT gatvaliswinebuli Semarbilebeli RonisZiebebis sruli, xarisxiani da drouli ganxorcieleba, ganxorcielebaze zedamxedveloba, zedamxedvelobis Sedegebis dokumentireba da am Sedegebis Taobaze angariSgeba mgf-s sazedamxedvelo sabWos, regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros da msoflio bankis winaSe. mgf passuxismgebeli iqneba, agreTve, garemosdacviT organoebTan, adgilobriv mosaxleobasTan, aseve mSenebel kontraqtorebTan urTierTobaze garemosdacviT problemebTan dakavSirebul. garemosdacviTi RonisZiebebisa da ’saxelmZRvanelo principebi kontraqtorebisaTvis’ ganxorcielebis mizniT. 9.2 mSenebeli kontraqtoris valdebulebebi mgf-m dagegmil samSeneblo saqmianobebTan dakavSirebiT unda moipovos mSeneblobis nebarTva (ekologiuri eqspertizis daskvnis CaTvliT). im SemTxvevaSi, Tu saWiro iqneba raime damatebiTi licenziebi, nebarTvebi, Tanxmobebi moiTxoveba (mag. inertuli masalebi da a.S.) samSeneblo kompania pasuxismgebelia maT mopovebaze, Tavisi SesaZleblobebis farglebSi. es agreTve Seexeba betonisa an/da asfaltis qarxnebis saqmianobas.. garda nebarTvebisa mobilizaciamde, kontraqtori valdebulia miiRos mcxeTis municipalitetis werilobiTi Tanxmoba samSeneblo narCenebis droebiT an mudmiv ganTavsebisTvis teritoriis (ar unda iyos nakrZalTan axlos, xeobaSi, maRali sinotivis teritoriaze da a.S.) gamoyofasTan dakavSirebiT, romelic SemdgomSi SeTanxmebuli da/an damtkicebuli iqneba mgf-s mier. im SemTxvevaSi, Tu mSeneblobis procesSi, wylis milebi mimarTulia da gadis qveiTad mosiaruleTa trotuarebze da quCebis gaswvriv, samSeneblo kontraqtorma unda SeimuSavis fexiT mosiaruleTaA da transportis usafrTxoebis meTodologia da warudginos igi mgf-s gansaxilvelad da dasamtkiceblad. 9.3 gegmis ganxorcielebis monitoringi da angariSgeba mgf pasuxismgebelia gmg-s ganxorcielebasa da samuSaoebis garemosdacviTi monitoringis organizebaze, damoukideblad, an sazedamxedvelo konsultantis saSualebiT. samuSaoebis garemosdacviTi monitoringi unda ganxorcieldes gzS- s angariSze TandarTuli garemosdacviTi monitoringis gegmis Sesabamisad da monitoringis Sedegebi Camoyalibdes yovelTviuri garemosdacviTi sazedamxedvelo angariSebis saxiT. aRniSnuli angariSebi unda Seicavdes informacias samuSaoTa etapis mixedviT romeli Semarbilebeli RonisZiebebis gatareba iyo savaldebulo saangariSo periodSi, rogor gatarda isini, ra iyo SesaZlo Seferxebebi da maTi gamomwvevi mizezebi, ra rekomendacia mieca mSenebel kontraqtors mdgomareobis gasaumjobeseblad da sxva faqtebi saWiroebis mixedviT. angariSebs Tan unda erTvodes arsebuli situaciis amsaxveli fotomasala. mgf unda uzrunvelyos yovelTviuri monitoringis angariSebis wardgena msoflio bankisaTvis (moTxovnis SemTxvevaSi). imgvar gansakuTrebul garemoebaSi, rodesac xdeba mSeneblobis procesSi garemoze 53 gauTvaliswinebeli an avariuli zemoqmedeba, an iqmneba amgvari riski, mgf valdebulia yovelTviuri angariSgebis ganrigis miuxedavad dauyovlebliv acnobos Seqmnili viTareba msoflio banks. mgf valdebulia. 9.4 zomebi garemoze zemoqmedebis marTivs gegmis moTxovnaTa ugulvebelyofis sawinaaRmdegod mgf valdebulia garemoze zemoqmedebis marTvis gegma Seitanos samSeneblo samuSaoTa satendero dokumentaciaSi da Semdeg es gegma Tan daurTos sakontraqto xelSekrulebas samSeneblo samuSaoTa warmoebis Taobaze. Sesabamisad, mSenebeli kontraqtori valdebulia ganaxorcielos es gegma, xolo misi darRveva ki sakontraqto valdebulebaTa Seusruleblobad CaeTvleba. mgf, rogorc samSeneblo samuSaoTa damkveTi, akontrolebs kontrqatoris mier kontraqtis pirobebis Sesrulebas. mcire darRvevebis SemTxvevaSi, romlebic dakavSirebulia garemosaTvis miyenebul droebiT da Seqcevad zianTan, kontraqtors eZleva 48 saaTi Tavisi saqmianobis garemosdacviT moTxovnebTan SesabamisobaSi mosayvanad da garemosaTvis miyenebuli zianis aRmosafxvrelad. Tu makoreqtirebeli RonisZiebebi da garemos aRdgena warmatebulad dasruldeba xsenebul periodSi, damatebiTi RonisZiebebi aRar gatardeba. Tu aRniSnuli RonisZiebebi ar gatarda daTqmuli drois ganmavlobaSi, proeqtis ganmxorcielebeli mxare daiqiravebs sxva kontraqtors, romelic aRadgens garemos da aRmofxvris miyenebul zarals, xolo am kontraqtorisaTvis gadaxdili Tanxa gamoakldeba mSenebeli kontraqtorisaTvis gadasadel Tanxas – gadaxdis momdevno tranSidan. mniSvnelovani darRvevis SemTxvevaSi, rodesac is dakavSirebulia xangrZliv an Seuqcevad zianTan, mSenebel kontraqtori dajarimdeba kontraqtis sruli Rirebulebis 1%-iT da es Tanxa daemateba garemos mdgomareobis aRdgenis xarjebs (rac aseve mSenebeli kontraqtoris xarjebs Seadgens). mgf-s konsultanti, romelic uzrunvelyofs teqnikur zedamxedvelobas samuSaoebze, pasuxismgebelia mSenebeli kontraqtoris mier garemoze zemoqmedebis marTvis gegmis nebismieri darRvevis aRmoCenasa da registraciaze garemos monitoringis procesis msvlelobisas da mgf-sTvis informaciis miwodebaze, romlis safuZvelzec mgf miiRebs gadawyvetilebas, Tu ra sanqciebi unda iqnas gamoyenebuli. 54 10. gamoyenebuli literatura 1. Бараев Ð?.И. (Редактор) – Почвозащитное земледелие. Ðœ., КолоÑ?, 1975, 304 Ñ?. 2. Бенетт Ð¥. Ð¥. – ОÑ?новы охраны почв. Ðœ., ИЛ, 1958, 318 Ñ?. 3. ВознеÑ?енÑ?кий Ð?.С., Ð?рцруни Ð?.Б. – Лабораторный метод определениÑ? противоÑ?розионной уÑ?тойчивоÑ?ти почв. ВопроÑ?Ñ‹ противоÑ?розионной уÑ?тойчивоÑ?ти почв. ТбилиÑ?и, 1940. 4. Каштанов Ð?.Ð?., ЗаÑ?лавÑ?кий Ðœ.Ð?. – Почвоохранное земледелие. Ðœ., КолоÑ?, 1984, 462 Ñ?. 5. Кузнецов Ðœ.С., Глазунов Г.Л. – ЭрозиÑ? и охрана почв. Ðœ., МГУ, 1966, 334 Ñ?. 6. МетодичеÑ?кие рекомендации по прогнозу водной (дождевой) Ñ?розии почв. Разработка Ц.Е. Мирцхулава, Ðœ., Ð’Ð?СХÐ?ИЛ, 1978, 60 Ñ?. 7. Потапенко Я.И. и др. – Защита почв от Ñ?розии. Ðœ., КолоÑ?, 1975, 128 Ñ?. 8. Почвозащитное земледелие. Под общей редакцией Ð?.И. Бараева. Ðœ., КолоÑ?, 1975, 302 Ñ?. 9. Рациональное иÑ?пользование уÑ?звимых Ñ?коÑ?иÑ?тем: уÑ?тойчивое развитие горных районов. Глава 13. ПовеÑ?тка днÑ? на 21 век. Доклад конференции ООÐ? по окружающей Ñ?реде и развитию //Ð?/ CONF. 1992, 151/26,V, II/p. 67-75. 10. saqarTvelos soflis meurneobis da sursaTis saministro, saqarTvelos mecnierebaTa akademia, saqarTvelos soflis meurneobis akademia. saqarTvelos niadagebis eroziisagan dacvis 1999-2005 wlebis saxelmwifo miznobrivi programa. Tbilisi, 1998. 11. uruSaZe T. saqarTvelos ZiriTadi niadagebi. Tbilisi, 1997, 455 gv. 12. uruSaZe T. sabWoTa kavSiris mTis niadagebi. moskovi. `Ð?гропромиздат~, 1989, 13. xaraiSvili g. – niadagis eroziasTan brZolis satyeo-samelioracio RonisZiebani. Tbilisi, 1971, 14. Батиашвили И.Д., Дидманидзе Э.Ð?. - Ð?екоторые виды чеешуекрылых Грузии подлежащие охране. Об охране наÑ?екомых, тезиÑ?Ñ‹ докладов 111 Ñ?овещаниÑ?, Ереван, 1976 15. Дидманидзе Э.Ð?. - Чешуекрылые аридных ландшафтов ЗакавказьÑ? (Lepidoptera, Rhopalocera) в кн.: "Ð?екоторые группы животных аридных районов ЗакавказьÑ?", Мецниереба, ТбилиÑ?и, 1979 16. ЕвропейÑ?кий КраÑ?ный СпиÑ?ок животных и раÑ?тений находÑ?щихÑ?Ñ? под угрозой иÑ?чезновениÑ? во вÑ?мирном маÑ?штабе. ОрганизациÑ? Объединенных Ð?аций. Ð?ью-Йорк, 1992 17. Red List of USSR. Moscow, 1984 18. Red List of USSR. Moscow, 2000 19. Red List of Threatened Animals. Compiled and Edited by Jonathan Baillic and Brian 20. muxranis wyalsacavis sairigacio sistemis gavlenis sakiTxze md. aragvis Tevzebis bunebriv gamravlebaze, axalgazrda mecnierebisa da specialistebis pirveli samecniero konferencia, angariSebis reziume, saqarTvelos ssr mecnierebaTa academia, zoologiis instituti, “mecnierebaâ€?, 1974 21. r. elaniZe, m. demetraSvili, o. burWulaZe, b. yuraSvili, saqarTvelos mtknari wylis Tevzebi, atlasi, “mecnierebaâ€?, Tbilisi, 1970 22. md. aragvis wyalSemkrebi auzis cxovelebis eko-parazitologiuri kvlevis Sedegebi, “mecnierebaâ€?, Tbilisi, 1978 23. r. elaniZe, saqarTvelos mdinareebisa da tbebis iqtiofauna, 1983 24. saqarTvelos Tevzebis anotirebuli nusxa, n. S. ninua, b. o. jafoSvili, zoologiis institutis narkvevebi XXIII Tbilisi, 2008. 25. РаÑ?чет выброÑ?ов загрÑ?знÑ?ющих вещеÑ?тв при проведении Ñ?троительных работ в Ñ?оответÑ?твии Ñ? «Методикой раÑ?чета вредных выброÑ?ов (Ñ?броÑ?ов) (на оÑ?нове удельных показателей)»: Люберцы, 1999 26. МЕТОДИКÐ? проведениÑ? инвентаризации выброÑ?ов загрÑ?знÑ?ющих вещеÑ?тв в атмоÑ?феру длÑ? баз дорожной техники (раÑ?четным методом) 1998 27. "МетодичеÑ?кое поÑ?обие по раÑ?чету выброÑ?ов от неорганизованных иÑ?точников в промышленноÑ?ти Ñ?троительных материалов", Ð?овороÑ?Ñ?ийÑ?к, 1989. 55 11. d a n a r T e b i 56 danarTi 1. garemoze zemoqmedebis marTvis gegma Ppasuxismgebl saqmianoba Ppotenciuri Semarbilebeli Serbilebis Serbilebis maCvenebeli oba zemoqmedeba RonisZieba xarji Serbilebaze samSeneblo faza samSeneblo standartululi samSeneblo masalebis standartuli xarisxis ara samSeneblo masalebis masalebis miwodeba, Sesyidva licenzirebuli samSeneblo masalebis kontraqtori momarageba ramac SeiZleba momwodeblebisagan miwodeba, romlebsac Tan gamoiwvios roskebi axlavT warmoSobis aSenebuli nagebobis sesabamisi sertifikatebi usafrTxoebisa da misi momuSave xalxis janmrTelobis riskis qveS dayeneba. samSeneblo - dabinZureba - adeqvaturi teqnikuri - satransporto araviTari samSeneblo masalebisa da satransporto pirobebi satransporto saSualebebisa da manqana- specifikuri kontraqtori narCenebis saSualebebis cudi saSualebebisa da manqana- danadgarebi aRmoCenilia zedmeti danadgarebisaTvis transportireba teqnikuri pirobebis wesier teqnikur pirobebSi xarjebi:saerTo - tvirTis SemoRobva da samSeneblo gamo, da daufaravi Semowmebebisas – pasuxismgebloba gadafarva Sesabamisi manqanebis datvirTuli satvirTo Semowmebebis procesSi ar samuSaoebze. gadasafarebeli gadaadgileba manqanebis iqna aRmoCenili daufaravi kontraqtori materialiT gaddadgilebis gamo; tvirTi avtomanqanebze - transportirebisaTvis adgilobrivi - araviTari saqmianoba ar dawesebuli saaTebisa da macxovreblebis mimdinareobs samuSao marSrutebis pativiscema Sewuxeba xmaurisa da saaTebis garda, ramac mtvris gamo SeiZleba Seawuxos axlo- maxlo mcxovrebi mosaxleoba; axlomaxlo mcxovreblebisagan adgilia 57 ar hqonia raime saCivrebs samSeneblo - garemos dabinZureba - adeqvaturi teqnikuri - - satransporto araviTari samSeneblo danadgarebis gamoyofebisa da pirobebi samSeneblo saSualebebisa da manqana- specifikuri kontraqtori muSaoba gaJonvebis Sedegad danadgarebisaTvis danadgarebi aRmoCenilia zedmeti moedanze - axlomaxlo ï‚· ara zedmeti wesier teqnikur pirobebSi xarjebi:saerTo macxovreblebis Sewuxeba gamonabolqvi Semowmebebisas pasuxismgebloba ï‚· ara sawvavisa da - araviTari mZime samuSaoebze. zeTebis gaJonva satransporto saSualebebi kontraqtori -samSeneblo saaTebis dacva ar iqna aRmoCenili muSa mdgomareobaSi dawesebuli samuSao saaTebis gareT - axlomaxlo mcxovreblebisagan adgilia ar hqonia raime saCivrebs samSeneblo - wylisa da niadagis - avtomanqanebi da - ar arsebobs pirdapiri araviTari samSeneblo danadgarebis dabinZireba samSeneblo danadgarebi Sesasvleli avtomobilebis specifikuri kontraqtori eqsploatacia navbTobproduqtebiT irecxeba samSeneblo recxvis adgilidan wylis zedmeti danadgarebis muSaobis moednis gareT an sxelebamde xarjebi:saerTo gamo mdinaridan maqsimalur - adgili ara aqvs sawvavisa pasuxismgebloba - dazianeba xanZris manZilze da zeTebis daRvras miwaze samuSaoebze. SemTxvevaSi - samSeneblo danadgarebis samSeneblo moednis SigniT kontraqtori sawvaviT gamarTva dam is siaxloves. e anSezeTva samSeneblo - ZiriTadi cecxlmaqri moednis gareT an winaswar saSualebebis arseboba gansazvrul mowyobil moedanze puntSi - teqnikuri SekveTa samSeneblo danadgaebis eqsploataciis punqtSi ï‚· myari SeuRwevadi 58 iataki an Semwovi (qviSa RorRi, membrana) safari ï‚· sakmarisi adgili da SeuRwevadi barierebi sawvavis konteinerebis garSemo - samuSao moednis momarageba ZiriTadi xanZris Casaqrobi saSualebebiT Mmiwis - mcenareebis danakargi - niadagis nayofieri fenis - zedmeti masalebis gatana 65 000 aSS samSeneblo samuSaoebi miwis dayris gamo da gatana da droebiT xdeba SeTanxmebul, dolari kontraqtori wylis rezervuaris dasawyobeba calke adgilas usafrTxo mudmiv Sesanax zedapiris dabinZureba samuSaos dawyebisas (misi adgilebze eroziis nawilakebiT gadatana miwis sayarze arafiTari safrTxiT da -zedapirisa da niadagis mosaxleobis SemTxvevaSi, wylis savali gzebis wylebis dabinZureba miwis rekultivirebisaTvis, dablokvis gareSe. dabinZrebuli niadagiT Tu igi kargia) - zedmeti masalebis kulturuli - amoTxrili miwis droebiT araviTari narCenebi memkvidreobis danakargi dasawyobeba gansazRvrul samSeneblo moedanze da nebadarTul adgilebze samuSaos damTavrebisTanave miwis nayaris mowyobis - araviTari dazianeba parametrebis Sesabamisad. SemTxveviTi aRmoCenebisa, - amoTxrili miwis ukuCayra Tu wavawydebiT saWirebisamebr da zedmeti masis gatana im adgilebSi, romlebic werilobiTaa dadasturebuli. - saqmianobebis dauyovnebliv Sewyveta mouledneli arqeologiuri aRmoCenebis SemTxvevaSi da sruli informaciis 59 wardgena kulturuli memkvidreobis saagentosadmi inertuli - ferdobebis erozia da - inertuli masalebis - samSeneblo kontraqtors 74000 aSS samSeneblo masalebis landSaftis dazianeba Sesyidva arsebuli (Tu adgilia aqvs dolari kontraqtori mopoveba - mdinaris napirebis momwodeblisagan, Tu mopovebas) an inertuli erozia, wylis nakadis arsebobs amgvari maalebis gare momwodebels dabinZureba Sewonili SesaZlebloba SeuZlia warmoadginos nawilakebiT da wylis - licenziis mopoveba Sesabamisi licenzia cocxali organizmebis inertuli masalebis mopovebaze SemowmebisTanave xelyofa warmoebisaTvis da mkacri - samSeneblo kontraq Sesabamisoba licenziasTan toris mompovebeli - terasebis damuSaveba saqmianoba (Tu karierebze, ukuCayra xorcieldeba) aRmoCenilia, damuSavebul adgilebze da rom teqnikurad jansaRia harmonizacia landSaftTan da Seesabameba licenziis - RorRis gamomuSaveba pirobebs wylis nakadis gareT; gamyofi rigebis mowyoba da wylis nakadSi danadgarebis Cadebis gareSE samSeneblo - niadagis, zedapiris - samSeneblo narCenebis - samuSao moedanze araviTari mcxeTis narCenebis wylis da gruntis droebiTi Senaxva aRmoCenilia samSeneblo specifikuri municipaliteti warmoqmna wylebis dabinZureba sagangebod gamoyofil narCenebi, romelic zedmeti - ubeduri SemTxvevebi adgilebSi samSeneblo dagrovebulia gamoyofil xarjebi:saerTo - narCenebis drouli gatana samSeneblo moedanze adgilebze pasuxismgebloba kontraqtori oficialurad gamoyofil samSeneblo masalebi - moedanze ar arsi samuSaoebze. adgilebSi mimofantuli Senaxuli zedmeti kontraqtori - mavne narCenebis didi fragmentebis, narCenebis samSeneblo narCenebi – raodenobebis gadacema im gamo, dokumentebi warmodgenilia kompaniebisadmi, romleTac - samSeneblo moednisa da mavne nivTierebebis did gaaCniaT mavne masalebis misi Semogarenis raodfenobebis gadacemaze gauvnebelyofisa da esTeTikuri mxaris kompaniebisadmi, romlebsac ganTavsebisaTvis. dauSnoeba gaaCniaT licenzia maT 60 gatanaze sayofacxovrebo niadagisa da wylis - narCenebis Semkrebi - narCenebis Sesagrovebeli araviTari mcxeTis narCenebis dabinZureba samSeneblo konteinerebis moTavseba konteineri aRmoCenilia specifikuri municipaliteti warmoeba narCenebiT samSeneblo moedanze da samSeneblo moedanze zedmeti samSeneblo bazaze (Tu - adgili ara aqvs xarjebi:saerTo samSeneblo arsebobs) samSeneblo moednis pasuxismgebloba kontraqtori - mcxeTis municipalitetTan dabninZurebas samuSaoebze. SeTanxmeba sayofacxovrebo sayofacxovrebo narCenebiT kontraqtori narCenebis regularul gatanaze Txevadi - samSeneblo moednis - tualetebis mowyoba da - tualetebi araviTari samSeneblo narCenebis datborva da eqsploatacia sanitaruli uzrunvelyofilia specifikuri kontraqtori warmoeba saqmianobebis garTuleba normebis Sesabamisad samSeneblo moedanze da zedmeti - zedapiruli da gruntis samSeneblo moedanze da karg sanitarul pirobebSi xarjebi:saerTo wylebis dabinZureba samSeneblo bazaze (Tu imyofebian pasuxismgebloba arsebobs) - samSeneblo moedanze samuSaoebze. - sadrenaJo sistemis adgili ara aqvs wylis kontraqtori mowyoba da regularuli gamokvlevas gawmenda saniaRvre wylebis Segrovebisa da CaRvrisaTvis - wylis naleqebis gubis mowyoba, romelic gamoiyeneba sayofacxovrebo miznebisa da manqana- danadgarebis garecxvis mizniT 61 asfalt-betonis - mosaxleobis Sewuxeba - garemoze zemoqmedebis - samSeneblo kontraqtors 242000 aSS samSeneblo qarxnis muSaoba samSeneblo moednis nebarTvis mopoveba gaaCnia licenzia asphalt- dolari kontraqtori axlos samSeneblo kontraqtoris betonis qarxnis muSaobaze - atmosferuli haerisa mier da misi mkacrad dacva da aRmoCenilia , rom da wylis dabinZureba - adgilis SerCeva Seesabameba Tavis pirobebs. qarxnisaTvis, romelic - qarxnis adeqvaturad uzrunvelyofs mosaxlebis ganTavseba, romelic minimalurad Sewuxebas naklebad sazianoa xmauriT, mtvriT da garemosaTvis da gamonabolqviT mosaxleobis - dasaleqi gubis mowyoba SewuxebisaTvis qarxnidan Camdinare - dasaleqi auzis arseboba wylisaTvis qarxnis gasadineblad. - axlomaxlo mcxovreblebisagan adgilia ar hqonia raime saCivrebs samSeneblo -landSaftis esTeTikuri - samSeneblo bazis - samuSao banakis narCenebi 28000 aSS samSeneblo moednis Rirebulebis dakargva demontaJi (Tu arsebobs) da ar iqna datovebulu dolari kontraqtori rekultivacia wylis gamwmendi moedanze mosasvleli kontraqtoris da gamwvaneba nagebobis mSeneblobis droebiTi dzebi (Tu demobilizaciis Semdeg gamo arsebobs) da asfalt- - droebiTi misasvleli - mcxeTis turistuli betonis qarxna da gzebi Seesabameba mizidvelobis xelyofa adgilebis harmonizireba landSafts da xelsayreli landSaftTan pirobebi - samSeneblo moednos uzrunvelyofolia saboloo gawmenda da mcenareuli safaris mudmivi misasvleli gzebi, bunebrivi aseve adgilis mosworeba regeneraciisaTvis da gamwvaneba (balaxis - samSeneblo moednis safari) gamwvaneba da balaxis -400 xisa da sxva daTesva mcenareebis dargva - dargulia 400 xe da xdeba samSeneblo moedanze maTi movla samuSao moedanze 62 Sromis Travmebi da ubeduri - samSeneblo muSebis - aRmoCnda, rom samSeneblo araviTari samSeneblo usafrTxoeba SemTxvevebi samSeneblo uzrunvelyofa samuSao muSebs acviaT specifikuri kontraqtori moedanze tansacmliT da piradi spectansacmeli da zedmeti damcavi saSualebebiT Sesabamisi damcavi xarjebi:saerTo - samSeneblo danadgarebis aRWurviloba Semowmebebis pasuxismgebloba muSaobisa da piradi - adgili ara aqvs samuSaoebze. damcavi saSualebebis danadgarebis muSaobisa da kontraqtori gamoyenebis mkacri moxmarebis instruqciebs, Sesabamisoba wesebTan. romelic registrirebuli iqna Semowmebebis procesSi Operation Phase wylisa gaSveba mdinare mtkvris - wylis sinjebis Segroveba wyali, romelic 65 aSS dolari WWTP gawmendis Semdeg dabinZureba da gasinjva teqnikur gaSvebulia mdinare /TiTo 1000 m3 operatori arasaTanadod miTiTebebTan mkacri mtkvarSi WWTP-Si gasufTavebuli Sesabamisobis dacviT. gawmendis Semdeg, Camdinare wyliT - sagangebo gegmis arseboba akmayofilebs Semdeg im SemTxvevebisaTvis, parametrebs: rodesac xdeba Camdinare Sewonili nawilakebi - wylis parametrebTan 30mg/l Seusabamobis gamovlineba BOD-total -6mg/l da gegmis dauyovnebliv COD - 30 mg/l ganxorcieleba. azotis amoniumi – 0.39mg/l nitratebi (NO3) - 45 mg/l nitritebi(NO2) - 3.3mg/l polifosfatebi - 3.5 mg/l naleqis - gamotovebuli an - naleqis gadamtani Adgili ara aqvs naleqis Setanili unda GWP dagroveba Seusabamo satransporto manqanebis arseboba da dagrovebas WWTP moedanze iqnas mcxeTis saSualebebi naleqis kargi teqnikuri pirobebi municipalur municipaliteti regularulad - WWTP-s misasvleli gzebi biujetSi gasatanad WWTP-dan unda iyos gavladi naleqis adgilobrivi -naleqis dagroveba gamtani manqanebisaTvis gzebis WWTP-ze rTul nebismier meteorologiur eqsploataciisaT meteorologiur pirobebSi vis pirobebSi ver gavladi 63 misasvleli gziebs gamo sagangebo - garemos dabinZureba -sagangebo marTvis gegmis adgili ara aqvs Setanili unda WWTP viTarebebi WWTP- janmrTelobis arseboba da mizi garemosadmi da/an iqnas WWTP-s operatori Si gauareseba WWTP-s zedmiwevniT Sesruleba adamianis soperacio da personalSi - wylis gasawmendi janmrTelobisadmi zianis saeqsploatacio nagebobis personalis miyenebas ubeduri biujetSi swavleba da instruqtaJi SemTxvevebis gamo WWTP sagangebo viTarebebisaTvis moedanze 64 danarTi 2. arateqnikuri reziume Sesavali saqarTvelos mTavrobam msoflio banks mimarTa TxovniT, daxmareba gaewia regionuli da municipaluri ganviTarebis proeqtisaTvis (RMIDP), romelic miznad isaxavs mTeli qveynis masStabiT urbanuli infrastruqturis gaumjobesebas prioritetebis safuZvelze. municipaluri ganviTarebis fondi (mgf) arasabanko finansuri Suamavalia, romelic afinansebs da marTavs msoflio bankis mxardaWrili qve-porieqtebis danergvas RMIDP-is ganxorrcielebis farglebSi. sakanalizaio sistemis reabilitacia istoriul qalaq mcxeTaSi warmoadgens RMIDP-is farglebSi finansirebad mimdinare qve- proeqts. mcxeTa saqarTvelos Zveli dedaqalaqia, sadac ganTavsebulia mTeli rigi istoriuli da kulturuli Zeglebisa, maT Soris UNESCO-s kulturuli memkvidreobis siaSi Sesuli Zeglic. mcxeTa da misi mimdebare teritoria umsxviles turistul RirsSesaniSanaobas warmoadgens. moxda mTeli rigi Zeglebis da mcxeTis istoriuli centris ganaxleba da saqarTvelos mTavroba agrZelebs am dasaxlebis urbanul ganviTarebaSi investirebas. mcxeTis sakanalizacio sistemis arsebuli teqnikuri mdgomareoba aradamakmayofilebelia da saWiroebs mniSvnelovan gaumjobesebas, maT Soris sakanalizacio Camdinare wylis gamwmendi nagebobis mSeneblobas da gamyvani koleqtorebis SekeTebas. warmodgenili proeqti, iTvaliswinebs mcxeTis mosaxleobis sasicocxlo saWiroebebs da turizmis ganviTarebis perspeqtivebs. garemosdacviTi skriningi proeqti moiTxovs msoflio bankis OP/BP 4.01 garemosdacviT Sefasebas. sxva saxis garemosdacviTi RonisZiebebi ar aris saWiro, radganac proeqti xorcieldeba degradirebul urbanul zonaSi. proeqtis ganxorcielebis SemTxvevaSi ar Seicvleba sakanalizacio Camdinare wylis moculeba, misi xarisxi ki gaumjobesdeba. amitomac, nagebobis mSenebloba ar moaxdens uaryofiT zemoqmedebas transasazRvro mdinare mtkvarze. araa saWiro miwis Sesyidvac proeqtis ganxocielebisaTvis. gamwmendi nageboba aSendeba mTavrobis sakuTrebaSi arsebul miwaze, romelic ar warmoadgens kerZo pirebis formalur an araformalur sakuTrebas. dagegmili samuSaoebi moicavs axal mSeneblobas da aseve zedapirul wyalTan axlos mimdinare samuSaoebs. msoflio bankis OP/BP 4.01 garemosdacviTi Sefasebis mixedviT proeqti klasificirdeba rogorc B kategoriis da moiTxovs garemoze zemoqmedebis Sefasebas (gzS). saqarTvelos erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad saqmianoba warmoadgens gzS-s daqvemdebarebul saqmianobas da eqvemdebareba ekologiur eqspertizas. sazogadoebis monawileoba pirveli sajaro konsultacia gzS angariSis Taobaze Catarda 2011 wlis 16 ivniss mcxeTis municipalitetSi. dagegmili sajaro ganxilvis Sesaxeb informacia gamoqveynebuli iyo gazeT 24 saaTSi (#89; 28.04.2011w), aseve saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis, S.p.s. `gergili~s da `orhusisis centris~ veb-gverdebze. sajaro ganxilvis Sedegad miRebuli informacia damuSavda da aisaxa dokumentis saboloo versiaSi. am angariSis 65 Sesworebuli versiisasTan dakavSirebiT msoflio bankis moTxovnebis gaTvaliswinebiT damatebiT Catarda meore sajaro konsultacia (19.12.2011-Si) (informacia gamoqveynebuli iyo gazeT 24 saaTSi (2011.12.10), aseve saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis, S.p.s. `gergili~s da `orhusisis centris~ veb-gverdebze, gancxadeba gamokruli iyo gamgeobis SemobaSi sainformacio dafaze). sensitiuri garemosdacviTi receptorebi da potenciuri zemoqmedeba saqmianoba ZiriTadad dagegmilia mniSvnelovnad Secvlil da degradirebul landSaftze, moSorebulia daculi teritoriebisa da bunebrivi habitatebisgan. saproeqto teritorias ar gaaCnia sakonservacio Rirebuleba. proeqtis zonis maxloblad arsebuli ZiriTadi sensitiuri receptorebia mdinare aragvi (transsasazRvro mdinare mtkvris Senakadi) da mcxeTis kulturuli memkvidreobis Zeglebi. imis miuxedavad, rom proeqtiT wylis CaSvebis moculoba ar Seicvleba, Semcirdeba damabinZurebli nivTierebebis Semcveloba, wylis horizontze mosalodnelia dadebiTi zemoqmedeba grZelvadian perspeqtivaSi. proeqti ar moaxdens zemoqmedebas proeqtis zonaSi da mis mimdebare teritorris esTetikur Rirebulebebze, radgan amJamadac proeqtis zona dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT. Sedebad, gamwmendi nagebobis da misasvleli gzis mSenebloba Sewyvets teritoriaze nagvis unebarTvod dayras. gamwmendi nageboba mosaxleobas ar Seawuxebs saxis suniT, radganac misi eqspluataciis dros dagrovili lamis Senaxva ar moxdeba saitze. moxdeba organuli narCenebis regularuli gatana da qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salame moednebze ganTavseba. mSeneblobis etapze mosalodnelia saSualo xarisxis uaryofiTi zemoqmedeba, romelic moqceuli iqneba proeqtis zonis sazRvrebSi da iqneba droebiTi xasiaTis. mSeneblobiT gamowveuli garemosdacviTi da socialuri riskebi dakavSirebuli iqneba samSeneblo narCenebis ganTavsebasTan, samSeneblo masalebis moxmareba-transportirebasTan, samSeneblo teqnikis muSaobisas, wyalTan da sacxovrebel teritoriebTan axlos muSaoebasTan. proeqtis alternativebi warmodgenil proeqtTan mimarTebaSi ganxulul iqna obieqtis adgilmdebareobis, teqnikuri da proeqtis arganxorcielebis alternatiuli variantebi. varianti “proeqtis arganxorcielebaâ€?, dawunebul iqna, radganac proeqtis realizaciasTan dakavSirebuli dadebiTi efeqtebi gacilebiT aRemateba SesaZlo uaryofiT zemoqmedebas. proeqtis arganxorcielebis SemTxvevaSi ver iqneba uzrunvelyofili sakanalizacio sistemaze mcxeTis mzardi moTxovnileba. am sistemis normaluri funqcionireba aucilebelia ara mxolod mcxeTis mudmiv macxovrebelTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobesebis TvalsazrisiT, aramed turizmis ganviTarebisaTvis pirobebis Sesaqmnelad. ZiriTadi teqnikuri alternativa dakavSirebulia gamwmendi nagebobis adgils SerCevasa da teqnologiur sistemasTan. sakanalizacio Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mSenblobisTvis SerCeul iqna iseTi adgili, romelic SemoTavazebul alternativebs Soris yvelaze dabalia da saSualebas iZleva sistemam TviTdinebiT imuSaos. aRniSnuli xels uwyobs energiisa da eqspluataciis xarjebis dazogvas. 66 gamwmendi nagebobis teqnologiuri sqemis alternativebis ganxilvisas gadamwyveti faqtorebia: moTxovnebi gawmendili wylis parametrebze, nagebobis mdebareoba, sainJinro-geologiuri da topografiuli pirobebi. vinaidan wylis CaSveba unda moxdes qalaqis farglebSi, mdinaris im monakveTze sadac samomavlod gaTvaliswinebulia rekreaciuli da turistuli zonebis ganviTareba, amitom gawmendili wylis xarisxze moTxovnebi gamkacrebulia. aseTi parametrebis miRweva SesaZlebelia mxolod garkveuli teqnologiebis gamoyenebiT. svadasxva teqnologiebi rogoricaa mag. mbrunavi bioreaqtorebi an modulebi, Tavisi warmadobiT da wylis gawmendis xarisxis parametrebiT ver akmayofilebs proeqtiT gaTvaliswinebul mkacr moTxovnebs. nagebobis mdebareoba qalaqis istoriul centrSi kulturuli da istoriuli Zeglebis siaxloves zRudavs iseTi nagebobebis gamoyenebas rogoricaa aerirebadi tborebi, fitodepuracia da sxva. es teqnologiebi moiTxovs did farTobze Ria teritoriis gamoyenebas tborebis an xelovnuri Waobebis Sesaqmnelad, rac vizualuri da esTetikuri TvalsazrisiT miuRebelia mcxeTis pirobebisaTvis. zemoTaRniSnulis gaTvaliswinebiT, upiratesoba mieniWa Tanamedrove sruli biologiuri gawmendis teqnologiur sqemas aqtivirebuli lamis principze. am sqemis ganxorcielebis SemTxvevaSi miiRweva gawmendili wylis moTxovnili parametrebi. aseve gaTvaliswinebulia, samomavalod, saWiroebis SemTxvevaSi, gamwmendi nagebobis gafarToebis, warmadobis gazrdis da gawmendis damatebiTi etapebis gamoyenebis SesaZlebloba. proeqtis aRwera proeqti iTvaliswinebs Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis kompleqsis mSeneblobas. q. mcxeTis kanalizaciis Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mSenebloba gaTvaliswinebulia mcxeTis raionSi, mdinare aragvis marjvena napirze, avtomobilTa axladaSenebul sadgomsa da mdinare aragvs Soris arsebul teritoriaze. yvelaze axlos mdebare sacxovrebeli saxli 300 metriT aris daSorebuli gamwmendi nagebobisgan. nagebobisaTvis gamoyofili miwis nakveTi saxelmwifo sakuTrebaSia. misi moxmarebis ufleba mcxeTis municipalitets ekuTvnis. teritoria dausaxlebelia, ar moicavs infrastruqturis elementebs da ar aris kerZo piris formaluri an araformaluri mflobelobis qveS. teritoria dabinZurebulia samSeneblo narCenebiT. Camdinare wylis gamwmendi nagebobisaTvis gamoyofili teritoria Seadgens 9000m2-s, Senobis maqsimaluri simaRlea 6.15m. nageboba Sedgeba Camdinare wylis amosatumbi sadgurisgan, avtomaturi gamwmendi ekranisa da lamis damWerisgan, RAS-amosatumbi sadgurisgan, saaeracio auzisgan, ATV-DVWK A131 standartebis Sesabamisi horizontaluri cirkulirebadi nakadis gamwmendi meqanizmebisgan da agreTve mTavari saoperatoro Senobisgan. saoperatoro SenobaSi gamoyofilia adgili erTi ofisis, laboratoriis, gamosacvleli oTaxis, sapirfareSosa da sawyobisaTvis. ofisSi moewyoba mozaikuri mimikuri diagrama, romelic asaxavs teqnikur procesebs da xels Seuwyobs gamwmend nagebobasTan dakavSirebuli samuSao pirobebis swraf vizualur aRqmas. mimikuri diagrama asaxavs realurad arsebul pirobebs nebismier dros. proeqtis farglebSi gaTvaliswinebulia saWiro danadgarebis SeZena-damontaJeba, maT Soris laboratoriis saWiro qimikatebiT aRWurva. am SenobaSi polimeTrTan erTad ganTavsdeba Slamis gauwylovnebis centrifugac iqneba. 67 Camdinare wylebis gamwmendi nagebobebis ZiriTadi parametrebia: ï‚· mosaxleobis saangariSo raodenoba _ 9500 suli; ï‚· Camdinare wylebis saSualo dReRamuri xarji _ 2500 m3/dR; ï‚· Camdinare wylebis maqsimaluri saaTuri xarji _ 237,5 m3/sT (66 l/wm); ï‚· minarevTa dReRamuri raodenoba Sewonili nivTierebebis mixedviT erT sulze gadaangariSebiT _ 70 g/suli/dR; ï‚· minarevTa dReRamuri raodenoba Jbm-is mixedviT erT sulze gadaangariSebiT _ 60 g/suli/dR; ï‚· minarevTa dReRamuri raodenoba Jqm-is mixedviT erT sulze gadaangariSebiT _ 120 g/suli/dR. Camdinare wylis ZiriTadi parametrebia: ï‚· temperatura araumetes 120C; ï‚· Sewonili nawilakebi – 30mg/l; ï‚· mTliani Jbm – 6mg/l; ï‚· Jqm – 30mg/l; ï‚· amoniumis azoti – 0.39mg/l; ï‚· nitratebi – 45mg/l; ï‚· nitritebi – 3.3mg/l; ï‚· polifosfatebi – 3.5mg/l. mosalodneli zemoqmedeba da Semarbilebeli RonisZiebebi gzS angariSis Sedegebi gviCvenebs, rom garemoze potenciuri zemoqmedebis ZiriTadi saxeebi dakavSirebulia mSeneblobis fazasTan da droebiTi xasiaTis matarebelia. gzS-s ZiriTad midgoma iyo uzrunveleyo adeqvaturi rekomendaciebi mosalodneli uaryofiTi zemoqmedebis aRmosafxvrelad an Sesarbileblad. ZiriTadi rekomendaciebi, mocemulia qvemoT. adgilobrivi dasaxlebebis Sewuxeba: samSeneblo manqana danadgarebis moZraobis, droebiTi samuSao banakebis ganlagebis da samSneblo masalebis da narCenebis sawyobebis mowyobisas, uzrunvelyofili iqneba qmedebebi adgilobrivi mosaxleobis Tavisufali gadaadgilebisaTvis xelis SeSlisa da dabrkolebis Tavidan asacileblad. dasaxlebul adgilebSi haeris xarisxis gauareseba gakontroldeba samSeneblo danadgarebis teqnikuri mdgomareobis zedmaxedvelobis gziT. manqanebis usargeblo reJimSi muSaoba araa mizanSewonili. dasaxlebebis farglebSi samSeneblo danadgarebis eqspluatacia iqneba SezRuduli reglamentirebul samuSao saaTebamde. saqmiani ezoebis da misadgomi gzebis eqspluatacia: samuSao banaki mowyobili iqneba imgavrad, rom minimumamde iqnas dayvanili zegavlena landSaftze da adgilobrivi macxovreblebis Sewuxebaze. samSeneblo danadgarebis eqspluatacia: samSeneblo danadgarebis teqnikuri mdgomareoba Semowmdeba regularulad, raTa minimumamde iqnas dayvanili haeris dabinZureba gamonaJoni navTobisgan da niadagis/wylis dabinZureba sawvavis Jonvisgan. sawvavis da sapoxi masalis saeqspluatacio da sagangaSo Jonvis riski Serbildeba specialuri parkirebisa da momsaxurebis saitebis ganlagebiT, gzisgan da sxva sensitiuri garemosdacviTi receptorebisgan moSorebiT. miwis samuSaoebi: saqmianobis dawyebamde niadagis nayofieri fena moixsneba da dasawyobdeba calke, momavalSi niadagis aRdgenis mizniT. landSaftis aRdgena ganxorcieldeba eroziis aRsakveTad da saitis bunebasTan harmonizirebisTvis. rekultivaciis samuSaoebi Catardeba kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesabamisad. samSeneblo narCenebis dagroveba: samuSaoebis dawyebamde kontraqtorma unda moipovos werilobiTi nebarTva adgilobrivi xelisuflebis warmomadgenlebisgan sxvadasxva tipis samSeneblo narCenebis droebiTi 68 Senaxvisa da permanentuli dasawyobebisTvis aRniSnul adgilebSi. samSneblo masalebis saboloo dasawyobebis adgilze transportirebamde is udna ganTavsdes droebiTi Senaxvis adgilebSi. narCenebis ganTavsebisas gaTvaliswinebuli iqneba saxifaTo narCenebis marTvis sakiTxebic. momzadebuli iqneba narCenebis marTvis gegma. karierebisa da samtexloebis eqspluatacia: inertuli samSeneblo masalebis mopovebis ufleba eqneba mxolod licenzirebul fizikuri da/an iuridiul pirs. am masalebis mopovebis ufleba gaicema mxolod licenziis safuZvelze. axali karierebis gaxsna ar moxdeba, Tu arsebobs ukve eqspluataciaSi myofi karierebi. karierebisa da samtexloebis eqspluatacia, agreTve mdinaris terasebidan xreSis mopoveba ganxorcieldeba samTavrobo organos mier gacemuli licenziis pirobebis mkacri dacviT. landSaftis harmonizacia: samSeneblo koleqtorebis da gamwmendi nagebobis mSeneblobis dasrulebisTanave moxdeba teritoriis aRdgena, raTa moxdes proeqtis zonis harmonizacia mis mimdebare landSaftTan esTetikuri Rirebulebis SenarCunebis mizniT. proeqtis zonaSi arsebuli samSeneblo narCenebis gamo, ar arsebobs informacia proeqtis zonaSi niadagis nayofieri safaris arsebobis an misi mdgomareobis Sesaxeb. Tu niadagis nayofieri safari arsebobs, moxdeba misi moxsna da calke Senaxva, xolo samuSaoebis dasrulebis Semdeg – aRdgena. Tu es safari aRar arsebobs an dabinZurebulia, moxdeba balaxis safaris ganTavseba. proeqtis zonaSi landSaftis saboloo aRdgenis mizniT dairgveba 400 xe. muSaTa janmrTeloba da usafrTxoeba: sakanalizacio sistemis reabilitaciis proeqtSi CarTuli muSebi da momsaxure personali aRWurvilni iqnebian damcavi saSualebebiT. isini gaiwvrTebian da miiReben instruqciebs usafrTxoebis da avariul situaciebSi moqcevis wesebis Sesaxeb. gamwmendi nagebobis eqspluataciiT gamowveuli dabinZureba: narCeni wylis CaSvebiT gamowveuli dabinZurebis done mkacrad gakontroldeba saitze arsebul laboratoriaSi. gamwmendi nagebobis saproeqto parametrebi xels Seuwyoben narCeni wylis CaSvebisaTvis misaRebi xarisxis miRebaSi. yoveldRiurad moxdeba nagebobis eqspluataciisas warmoSobili Slamis moSoreba, igi moTavsdeba specialur saTavsoSi da gadaitaneba Slamis ganTavsebis adgilze. Slamis usafrTxo gadatanis uzrunvelsayofad mcxeTis municipaliteti ganaaxlebs gzas, romelzec imoZraveben Slamis gadamzidi manqanebi da moaxdens mis mudmiv reabilitacias. Slamis transportirebis SeTanxmebebSi gawerili da garantirebuli iqneba, Slamis gadamtani satransporto sasualebebis xarisxobrivi da raodenobrivi Sesabamisoba, Slamis usafrTxo transpotirebisaTvis. garemosdacviTi marTvis gegma (gmg) gzS-s angariSi moicavs gmg-s Sesabamisi Semarbilebeli RonisZiebebs sruli siiT, rogorc zemoT aRiniSna, agreTve monitoringis indikatorebiT. is moicavs samSeneblo samuSaoebiT gamowveul zemoqmedebis Sesabamisad rekomendebul Semarbilebel RonisZiebebs. kontraqtori Tavis Tavze iRebs pasuxismgeblobas uzrunvelyos Sesabamisi garemosdacviTi pasuxismgebloba. eqspluatacia mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilitaciis proeqtis samuSaoebis dasrulebis Semdeg, aSenebuli infrastruqtura gadaecema mxeTis municipalitets, romelic iqneba pasuxismgebeli mis eqspluataciaze. gamwmendi nagebobis eqspluataciasTan dakavSirebuli riskebi ZiriTadad Semoifraglebian teqnologiuri procesebis SemTxveviTi moSliTa da Slamis arasaTanado wmendiT. saeqspluatacio procedurebi moicaven adeqvatur instruqciebs sakanalizacio wmendis sistemis moSlis dros qcevis wesebis Sesaxeb. nagebobis ganmkargavi organosaTvis am instruqciebis dacva sakmarisi iqneba gamwmend 69 nagebobasa da mis mimdebare fizikur Tu bunebriv gareoze mniSvnelovani zianis Tavidan asacileblad. personalis wvrTna da nagebobis saeqspluatacio parametrebis mudmiv kontrols arsebiTi mniSvneloba eniWeba gamwmendi nagebobis Seuferxebeli funqcionirebisaTvis da agreTve nebismier warmoSobil Seferxebaze droulad reagirebisaTvis. sakanalizacio wylis gawmendis Sedegad dagrovili Slami moSordeba gamwmend nagebobas. proeqtis eqspluataciis etapze, teqnologiuri procesebis Sedegad warmoSobil Slamis gauwyovleba moxdeba saoperatoro SenobaSi ganlagebuli centrifugebis saSualebiT, sadac Slamis maqsimaluri odenoba iqneba 25m3 dRe- RameSi. Slami moTavsdeba specialur konteinerebSi da misi transportireba moxdeba yovel dRe specialuri manqanebis saSualebiT. Slami gadaitaneba qq. Tbilisi-rusTavis regionaluri kompleqsuri sakanalizacio gamwmendi nagebobebis, salame moednebze (GWP-s mier 2009 wlis 20 maiss gacemuli garemosdacviTi nebarTva #00230 da agreTve ekologiuri eqspertizis daskvna #65, 19.06.2009) (ix. werili danarTis saxiT.) 70 danarTi 3. sajaro ganxilvis sxdomis oqmi `q. mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilitaciisâ€? proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis sajaro ganxilvis sxdomis o q m i q. mcxeTa 16 ivnisi 2011 weli 2011 wlis 16 ivniss q. mcxeTaSi, mcxeTis municipalitetis gamgeobis admi- nistraciul SenobaSi Catarda `q. mcxeTis `sakanalizacio sistemis reabilitaci- isâ€? proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis (gzS) angariSis sajaro ganxilva. Sexvedras eswrebodnen: saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis (smgf) warmomadgenlebi: ï‚· nino pataraSvili _ garemos dacvis analizisa da gansaxlebis ganyofile- bis (gdagg) ufrosi specialisti; ï‚· daviT bainduraSvili _ gdagg specialisti; ï‚· nikoloz soselia _ gdagg ufrosi specialisti. garemosdacviTi sakonsultacio firmis _ Sps `gergili~-s warmomadgenelebi: ï‚· Salva bosikaSvili – teqnikuri direqtori; ï‚· ilo mcxveTaZe – eqsperti; mcxeTis municipalitetis gamgeobis warmadgenlebi: ï‚· Temur abaSiZe _ mcxeTis municipalitetis gamgebeli; ï‚· leri tyemalaZe; ï‚· qeTevan bedianaSvili; ï‚· inna axalbedaSvili; ï‚· lia kandelaki; ï‚· naTia natraZe; ï‚· mamuka xizaniSvili; ï‚· levan qituaSvili; ï‚· giorgi maCxaneli; ï‚· avTandil feraZe. Sps ~mcxeTis wylis~ warmomadgenlebi: ï‚· giorgi kurdRelaSvili; ï‚· jandi babunaSvili. mcxeTis macxovreblebi: ï‚· naTia nikolaZe; ï‚· qeTevan kobalaZe; ï‚· naTia gelaSvili; ï‚· lia xuberaSvili; ï‚· Tamuna xaWapuriZe. arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi: ï‚· guliko SoSitaiSvili – asociacia `samoqalaqo sazogadoebis ganviTare- baâ€? gamgeobis Tavmjdomare; 71 ï‚· nino gujaraiZe – asociacia `mwvane alternativaâ€? aRmasrulebeli direq- tori. Sexvedra gaxsna smgf-is warmomadgenelma nino pataraSvilma, romelmac mimoi- xila `q. mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilitaciisâ€? proeqtis mniSvneloba q. mcxeTis mosaxleobis da stumrebis janmrTelobis mdgomareobis gaumjobese- bisa da infrastruqturis ganviTarebis saqmeSi. momxsenebelma aRniSna, rom smgf-is dakveTiT proeqti Seasrula Sps `municipalproeqtmaâ€?, xolo gzS-is anga- riSi _ Sps `gergilmaâ€?. Sexvedris monawileebs n. pataraSvilma daurigda mokle anotacia dagegmili saqmianobis Sesaxeb. kanalizaciis sistemis reabilitaciis proeqtis gzS-is angariSis saprezenta- cio masala damswre sazogadoebas warudgina S.p.s. `gergilisâ€? warmomadgenelma S. bosikaSvilma. momxsenebelma mokled mimoixila q. MmcxeTis sakanalizacio sistemis arsebuli mdgomareoba, proeqtiT gaTvaliswinebuli samSeneblo da aRdgeniTi samuSaoebi da am samuSaoebis Sesrulebis periodSi bunebriv da so- cialur garemoze mosalodneli zemoqmedebis saxeebi. man aRniSna, rom mwyobri- danaa gamosuli da, Sesabamisad, umoqmedoa qalaqis sakanalizacio koleqtorebi. ar arsebobs sameurneo_fekaluri wylebis gamwmendi nagebobebi da Camdinare wylebi gawmenda_gauvneblobis gareSe Caedineba zedapiruli wylis obieqtebSi (md. aragvi da md. matkvari). sakanalizacio sistemis reabilitaciis proeqti iTvaliswinebs `a~ da `b~ sa- kanalizacio koleqtorebis (serTo sigrZiT 1838 m) reabilitacias da gamwmendi nagebobis mSeneblobas. sakanalizacio koleqtorebis daproeqtebuli sqemebis ganxorcieleba uzrunvelyofs sameurneo_fekaluri wylebis gawmendasa da gauv- neblobas, ris Semdegac gawmendili wyali CaSvebul iqneba mdinareSi. garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis momzadebis procesSi Seswavlil iqna q. mcxeTis da misi mimdebare teritoriebis fizikuri da socialuri gare- mos arsebuli fonuri mdgomareoba. kerZod: atmosferuli haeris xarisxi (mavne nivTierebebiT dabinZureba, bunebrivi radiaciuli foni, xmauris gavrceleba), zedapiruli wylebis xarisxi, biomravalferovneba, kulturuli memkvidreoba, socialuri aspeqtebi da sxv. Sesasrulebeli samuSaoebis gaTvaliswinebiT proeqtSi gansazRvrulia SesaZ- lo zemoqmedebis saxeebi, zemoqmedebis xarisxi da saWiro Semarbilebeli Ronis- Ziebebi. momzadebulia dagegmili saqmianobis garemosdacviTi menejmentisa da monitoringis gegmebi. aRniSnulis gaTvaliswinebiT `q. mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilita- ciisâ€? proeqti ekologiurad misaRebia da misi ganxorcieleba gzS-is angariSSi mocemuli Semarbilebeli RonisZiebebis Sesrulebis, aseve, mizanmimarTuli gare- mosdacviTi menejmentis pirobebSi, safrTxes ar Seuqmnis garemos da mosaxleo- bis janmrTelobas. dasasruls momxsenebelma damswreT gaacno garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi SemuSavebuli daskvnebi. kerZod: ï‚· sakanalizacio sistemis reabilitacia uzrunvelyofs q. mcxeTis teri- toriidan Camdinare wylebis sruli moculobiT arinebas da mniSvne- lovnad gaaumjobesebs qalaqis sanitariul mdgomareobas; ï‚· Camdinare wylebis gamwmendi nagebobis mowyobis Semdeg SesaZlebeli iqneba zedapiruli wylis obieqtebSi gawmendili da gauvnebelyofili Camdinare wylebis CaSveba, rac mniSvnelovnad gaaumjobesebs mdinaree- bis aragvisa da mtkvaris ekologiur mdgomareobas; ï‚· proeqtis ganxorcieleba uzrunvelyofs infrastruqturis mdgrad gan- viTarebas, rac mniSvnelovania qalaqisa da municipalitetis socia- lur-ekonomikuri ganviTarebisaTvis; ï‚· socialur-ekonomikuri, aseve, genderuli efeqti da mosaxleobis jan- mrTelobaze zemoqmedeba dadebiTia; 72 ï‚· sareabilitacio samuSaoebis mimdinareobis periodSi atmosferuli hae- ris xarisxis gauareseba, zedapiruli da miwisqveSa wylebis, aseve, nia- dagis dabinZureba mizanmimarTuli garemosdacviTi menejmentis piro- bebSi ar iqneba mniSvnelovani; ï‚· faunaze mosalodneli negatiuri zemoqmedeba droebiTi xasiaTisaa da gamoixateba sareabilitacio obieqtebis mimdebare teritoriebze mobi- nadre saxeobebis antropogenuli datvirTviT da xmauris gavrcelebiT gamowveuli droebiTi SeSfoTebiT; ï‚· dagegmili sakompensacio RonisZiebebis (niadagis nayofieri fenis dasa- wyobeba, dazianebuli teritoriebis rekultivaciis da gamwvanebis sa- muSaoebis Catareba) gaTvaliswinebiT floraze zemoqmedeba ar iqneba mniSvnelovani; garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis prezentaciis Semdeg sajaro ganxilvaSi monawileebs saSualeba miecaT gamoeTqvaT sakuTari SeniSvnebi da mosazrebebi. diskusiaSi aqtiurad CerTvnen rogorc adgilobrivi municipalite- tis, aseve arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi. monawileebma aRniSnes, rom proeqtis ganxorcieleba mniSvnelovania q. mcxeTis infrastruqturis ganviTare- bis da sanitaruli da ekologiuri mdgomareobis gaumjobesebis TvalsazrisiT. sakuTari mosazrebebi gamoTqves mcxeTis municipalitetis gamgebelma Temur aba- SiZem, acociacia `mwvane alternativisâ€? aRmasrulebelma direqtorma nino guja- raiZem da `samoqalaqo sazogadoebis ganviTarebis asociaciisâ€? gamgeobis Tavmj- domarem guliko SoSitaiSvilma. n. gujaraiZes mier gamoTqmul iqna garkveuli SeniSvnebi gzS-is angariSis winaswari ganxilvis dokumentTan dakavSirebiT. man xazi gausva im garemoebas, rom dokumentSi ar iyo warmodgenili gamwmendis ganTavsebis alternativebis ana- lizi, aseve, gamorCenilia informacia sakanalizacio koleqtoris ganTavsebis ad- gildebareobis Sesaxeb, razec sakonsultacio firmis warmomadgenlebma ganacxa- des, rom SeniSvna gaTvaliswinebuli iqneba angsariSis saboloo versiaSi. g. SoSitaiSvilma aRniSna, rom sajaro ganxilvisTvis gavcelebul `q. mcxeTis sakanalizacio sistemis reabilitaciisâ€? proeqtis gzS-is angariSsa da sajaro ganxilvaze wardgenil proeqtis mokle anotacias Soris iyo Seusabamo- ba mosaxleobis ricxovnobasa da gamwmendi nagebobis warmadobis parametrebs Soris. smgf-is, mcxeTis municipalitetisa da Sps `gergilis~ warmomadgenlebma aRniSnulTan dakavSirebiT ganmartes, rom sajaro ganxilvamde periodSi maT Soris mimdinareobda konsultaciebi proeqtTan dakavSirebiT, dadginda mcxeTis mosaxleobis ricxovnoba da gamwmendi nagebobis warmadoba, romelic daakmayo- filebs q. mcxeTis moTxovnilebas sakanalizacio wylebis gawmendaze turizmis ganviTarebis potencialis gaTvaliswinebiT. Tavdapirvelad mcxeTis mosaxleobis ricxovnoba, mosaxleobis zrdis gaT- valiswinebiT, ganisazRvra 18 000 kaciT. proeqtiT gaTvaliswinebuli iyo kanali- zaciis wylebis gamwmendi nagebobis ori agregatis (TiToeuli 2000m3/dR warmado- bis) mSenebloba. aRiniSna, rom mcxeTis mosaxleobis raodenoba dRevandeli mdgo- marebiT Seadgens daaxloebiT 7 000 kacs, Sesabamisad, mosaxleobis ricxovnobis maCveneblad miRebul iqna 9500 (mosaxleobis zrdisa da turizmis ganviTarebis potencialis gaTvaliswinebiT) da mosaxleobis am raodenobaze gadaangariSebiT ganiszRvra gamwmendi nagebobis maqsimaluri warmadoba (2500m3/dR), romelic daak- mayofilebs q. mcxeTis moTxovnilebas sakanalizacio wylebis gawmendaze. miRebul iqna gadawyvetileba, rom pirvel etapze ganxorcildes gamwmendi nagebobis proeqtiT gaTvaliswinebuli ori agregatidan erTis (2500m3/dR warma- dobis) mSenebloba, romelic sruliad daakmayofilebs q. mcxeTis sakanalizacio wylebis gawmendis moTxovnilebas. amas garda, naklebi warmadobis gamwmendis mSenebloba da operireba Seamcirebs xarjebs da, rac yvelaze mniSvnelovania, naklebi ziani miadgeba arsebul ekologiur garemos. aRniSnulis gaTvaliswine- 73 bis SemTxvevaSi aTvisebuli iqneba gamwmendi nagebobis mSeneblobisTvis gamoyo- fili teritoriis mxolod naxevari, xolo meore naxevari (sarezervo) aTvisebu- li iqneba q. mcxeTis mosaxleobis matebisa da sakanalizacio wylebis gawmenda- ze moTxovnilebis gazrdis SemTxveSi. sajaro ganxilvis organizatorebma aRiniSnes, rom ukve sruldeba sapro- eqto da garemosdacviTi dokumentaciis gadamuSaveba, romelic gansaxilvelad waredgineba Sesabamis organoebs. n. gujaraiZem gzS-is angariSTan dakavSirebiT gamoTqva SeniSvnebi, razec ganemarta, rom sajaro ganxilvamde msgavsi SeniSvnebi ukve gamoTqmuli iyo msoflio bankis warmodgenlebis mier da maTi nawili ukve gaTvaliswinebulia angariSSi. n. gujaraiZem TxovniT mimarTa smgf-is warmomadgenlebs misTvis ga- sacnobad gadaecaT gzS-is angariSis Sesworebuli varianti, razec Tanxmoba mii- Ro. drouli reagirebis mizniT smgf-is TanamSromlebma TxovniT mimarTes ara- samTavrobo organizaciebis mesveurebs warmoedginaT gzS-is angariSTan dakavSi- rebuli SeniSvnebi. sajaro ganxilvis periodSi Semosuli SeniSvnebisa da winadadebebis, ase- ve, Sexvedraze dasmuli SekiTxvebisa da winadadebebis Sesaxeb informacia moce- mulia danarTSi. xelmowerebi: 1. T. abaSiZe 2. l. tyemalaZe 3. n. pataraSvili 4. d. bainduraSvili 5. n. soselia 6. S. bosikaSvili 7. i. mcxveTaZe 8. g. SoSitaiSvili 9. n. gujaraiZe 10. q. kobalaZe 11. n. nikolaZe 74 informacia `q. mcxeTis sakanalizacio sitemis reabilitaciisâ€? proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis sajaro ganxilvis periodSi Semosuli SeniSvnebisa da winadadebebis Sesaxeb ## SekiTxvebis, SeniSvnebis SekiTxvis Sinaarsi pasuxi da winadadebebis avtorebi sajaro ganxilvis periodSi Semosuli SeniSvnebi da winadadebebi 1 Mmsoflio banki 1. áƒ?ღსáƒ?ნიშნáƒ?ვიáƒ? მცირე კáƒ?ვშირი EIA-ს áƒ?ნგáƒ?რიშსáƒ? დáƒ? EMP-ს შáƒ?რის. áƒ?ღნიშნული EMP Sesworebuli da TandarTulia დáƒ?კუმენტიდáƒ?ნ პირველი დáƒ?თáƒ?რიღებულიáƒ? 2010 წლით, მეáƒ?რე დáƒ?კუმენტი კი (EMP) – gzS-s angariSze 121-129 2011 წლით. EIA-ს áƒ?ნგáƒ?რიშში EMP მითითებული áƒ?რ áƒ?რის, რáƒ?ც áƒ?უცილებლáƒ?დ უნდáƒ? გáƒ?მáƒ?სწáƒ?რდეს, რáƒ?დგáƒ?ნ EMP უნდáƒ? წáƒ?რმáƒ?áƒ?დგენდეს EIA-ის áƒ?ნგáƒ?რიშის გáƒ?ნუყáƒ?ფენ ნáƒ?წილს. áƒ?სევე შესáƒ?ძლებელიáƒ? EMP-ს ცáƒ?ლკე გáƒ?მáƒ?ყენებáƒ?ც, მáƒ?გáƒ?ლითáƒ?დ - სáƒ?ტენდერáƒ? დáƒ?კუმენტების დáƒ?ნáƒ?რთის სáƒ?ხით (გáƒ?ნსხვáƒ?ვებით EIA-ს áƒ?ნგáƒ?რიშის მთლიáƒ?ნი ტექსტისგáƒ?ნ), მáƒ?გრáƒ?მ კიდევ ერთხელ áƒ?ღვნიშნáƒ?ვ, რáƒ?მ EMP უნდáƒ? იყáƒ?ს EIA-ი áƒ?ნგáƒ?რიშის გáƒ?ნუყáƒ?ფელი ნáƒ?წილი, ერთიდáƒ?იგივე ყრდით. 2 Mmsoflio banki 2. EIA-ს áƒ?ნგáƒ?რიშში მáƒ?ცემულიáƒ? იურიდიული დáƒ? ინსტიტუციური შინáƒ?áƒ?რსის ზედმეტი Lkanonmdeblobis nawili ინფáƒ?რმáƒ?ციáƒ? - 34 გვ. ინფáƒ?რმáƒ?ციის áƒ?ღნიშნული მáƒ?ცულáƒ?ბáƒ? გáƒ?დáƒ?ჭáƒ?რბებულიáƒ?. EIA-ს Sesworebulia. áƒ?ნგáƒ?რიშში მáƒ?ცემული უნდáƒ? იყáƒ?ს მხáƒ?ლáƒ?დ იმ იურიდიულ სáƒ?კითხთáƒ? áƒ?ნáƒ?ლიზი, რáƒ?სáƒ?ც პირდáƒ?პირი კáƒ?ვშირი áƒ?ქვს შემáƒ?თáƒ?ვáƒ?ზებულ პრáƒ?ექტთáƒ?ნ, áƒ?ნუ áƒ?რ áƒ?რის áƒ?უცილებელი ყველáƒ? იმ სáƒ?ქმიáƒ?ნáƒ?ბის ჩáƒ?მáƒ?თვლáƒ?, რáƒ?ც დáƒ?კáƒ?ვშირებულიáƒ? გáƒ?რემáƒ?სდáƒ?ცვის ნებáƒ?რთვებთáƒ?ნ, რáƒ?დგáƒ?ნ პრáƒ?ექტი ითვáƒ?ლისწინებს ისეთ სáƒ?ქმიáƒ?ნáƒ?ბáƒ?ს, რáƒ?ც ექვემდებáƒ?რებáƒ? ზემáƒ?თ áƒ?ღნიშნულს, მáƒ?გრáƒ?მ უფრáƒ? მნიშვნელáƒ?ვáƒ?ნი სáƒ?კითხი - იურიდიული დáƒ? ინსტიტუციáƒ?ნáƒ?ლური მიმáƒ?ხილვáƒ? მáƒ?ძველებულიáƒ?. მáƒ?გ. áƒ?ნგáƒ?რიშში მითითებულიáƒ? áƒ?რ-áƒ?რსებული გáƒ?რემáƒ?ს დáƒ?ცვის დáƒ? ბუნებრივი რესურსების სáƒ?მინისტრáƒ?, áƒ?ღნიშნული სáƒ?მინისტრáƒ?ს დáƒ?ქვემდებáƒ?რებáƒ?ში áƒ?რსებული სáƒ?ტყეáƒ? მეურნეáƒ?ბის სáƒ?áƒ?გენტáƒ? დáƒ? სხვ. áƒ?უცილებელიáƒ?, რáƒ?მ შეáƒ?მცირáƒ?თ დáƒ? გáƒ?ნáƒ?áƒ?ხლáƒ?თ EIA-ს áƒ?ნგáƒ?რიშის áƒ?ღნიშნული თáƒ?ვი. 3 Mmsoflio banki 3. მეáƒ?რე თáƒ?ვი - დáƒ?გეგმილი სáƒ?ქმიáƒ?ნáƒ?ბისáƒ? დáƒ? ტექნიკური გáƒ?დáƒ?წყვეტილებების შესáƒ?ხებ SeniSvna gaTvaliswinebulia ix gv áƒ?უცილებელიáƒ? ჩáƒ?მáƒ?ყáƒ?ლიბდეს ისე, რáƒ?მ ჯერ წáƒ?რმáƒ?დგენილი იყáƒ?ს პრáƒ?ექტის 46 (სáƒ?ქმიáƒ?ნáƒ?ბის) áƒ?ღწერáƒ? დáƒ? მხáƒ?ლáƒ?დ áƒ?მის შემდეგ, - მáƒ?ცემული ფიზიკური დáƒ? ბუნებრივი გáƒ?რემáƒ?ს áƒ?ღწერილáƒ?ბáƒ?. მკითხველმáƒ? ჯერ უნდáƒ? გáƒ?იგáƒ?ს თუ რáƒ? სáƒ?მუშáƒ?áƒ?ებიáƒ? გáƒ?ნსáƒ?ხáƒ?რციელებელი დáƒ? შემდეგ გáƒ?იგáƒ?ს კáƒ?ნტექსტი, რáƒ?მლის ფáƒ?რგლებშიც მáƒ?ხდებáƒ? áƒ?ღნიშნული სáƒ?ქმიáƒ?ნáƒ?ბის გáƒ?ნხáƒ?რციელებáƒ?. 75 4 Mmsoflio banki 4. პრáƒ?ექტის áƒ?ღწერáƒ? სáƒ?ჭირáƒ?ებს ხელáƒ?ხáƒ?ლ დáƒ?მუშáƒ?ვებáƒ?ს, რáƒ?თáƒ? უფრáƒ? ნáƒ?თლáƒ?დ SeniSvna gaTvaliswinebulia ix gv გáƒ?მáƒ?იკვეთáƒ?ს, თუ რáƒ?ს გულისხმáƒ?ბს შემáƒ?თáƒ?ვáƒ?ზებული სáƒ?მშენებლáƒ? სáƒ?მუშáƒ?áƒ?ები, 46. სáƒ?ხელდáƒ?ბრ, პრáƒ?ექტს ეწáƒ?დებáƒ? სáƒ?კáƒ?ნáƒ?ლიზáƒ?ციáƒ? სისტემის â€?რეáƒ?ბილიტáƒ?ციáƒ?â€?, მáƒ?შინ Ggv 119 რáƒ?დესáƒ?ც ტექსტის თáƒ?ნáƒ?ხმáƒ?დ, ყველáƒ?ფერი (კáƒ?ლექტáƒ?რები, წყáƒ?ლáƒ?გáƒ?მწმენდი ნáƒ?გებáƒ?ბáƒ? დáƒ? მილსáƒ?დენი) თáƒ?ვიდáƒ?ნვე უნდáƒ? áƒ?შენდეს მთლიáƒ?ნ მიწáƒ?ზე, მáƒ?გრáƒ?მ სáƒ?კáƒ?მáƒ?თáƒ? სáƒ?კითხი მხáƒ?ლáƒ?დ ეს áƒ?რ áƒ?რის. EIA-ს áƒ?ნგáƒ?რიშის თáƒ?ნáƒ?ხმáƒ?დ, სáƒ?ხიფáƒ?თáƒ? ნáƒ?რჩენები, რáƒ?ც წáƒ?მáƒ?იქმნებáƒ? სáƒ?მშენებლáƒ?-სáƒ?რეáƒ?ბილიტáƒ?ციáƒ? სáƒ?მუშáƒ?áƒ?ების დრáƒ?ს, მáƒ?იცáƒ?ვს ფეკáƒ?ლური წყáƒ?ლს დáƒ? ჭუჭყს, რისი დáƒ?გრáƒ?ვებáƒ?ც ხდებáƒ? სáƒ?ტუმბáƒ? სáƒ?დგურებში, კáƒ?ლექტáƒ?რებსáƒ? დáƒ? ძველ მილებში. ეს áƒ?რის ძáƒ?ლიáƒ?ნ მნიშვნელáƒ?ვáƒ?ნი სáƒ?კითხი დáƒ? სáƒ?ჭირáƒ?ებს დეტáƒ?ლურ გáƒ?ნმáƒ?რტებáƒ?ს. ითვáƒ?ლისწინებს თუ áƒ?რáƒ? პრáƒ?ექტი სáƒ?კáƒ?ნáƒ?ლიზáƒ?ციáƒ? სისტების ძველი დáƒ? მწყáƒ?ბრიდáƒ?ნ გáƒ?მáƒ?სული ნáƒ?წილების ექსპლáƒ?áƒ?ტáƒ?ციიდáƒ?ნ áƒ?მáƒ?ღებáƒ?ს? ზუსტáƒ?დ რáƒ?ს გულიხმáƒ?ბს áƒ?ღნიშნული? კáƒ?ნკრეტულáƒ?დ რáƒ? სáƒ?ხის სáƒ?ქმიáƒ?ნáƒ?ბáƒ? უნდáƒ? გáƒ?ნხáƒ?რციელდეს სისტემის áƒ?რსებულ ნáƒ?წილებზე? 5 Mmsoflio banki 5. პრáƒ?ექტის სáƒ?ციáƒ?ლური áƒ?სპექტების მიმáƒ?ხილვისáƒ?ს გáƒ?მáƒ?ტáƒ?ვებულიáƒ? ერთი SeniSvna gaTvaliswinebulia ix gv მნიშვნელáƒ?ვáƒ?ნი áƒ?სპექტი, რáƒ?დგáƒ?ნ პრáƒ?ექტის გáƒ?ნხáƒ?რციელებáƒ? áƒ?რ ითვáƒ?ლისწინებს მიწის 46. áƒ?ღებáƒ?ს დáƒ? áƒ?რსებულ áƒ?დგილზე áƒ?თáƒ?ვსებს áƒ?ხáƒ?ლ ნáƒ?გებáƒ?ბებს, რáƒ?ც სáƒ?ზáƒ?გáƒ?დáƒ?ების მხრიდáƒ?ნ უáƒ?რყáƒ?ფითáƒ?დ áƒ?რის áƒ?ღქმული. EIA-ს áƒ?ნგáƒ?რიშში áƒ?უცილებელიáƒ? áƒ?ღწერილი იყáƒ?ს შემáƒ?თáƒ?ვáƒ?ზებული სáƒ?მშენებლáƒ? მáƒ?ედნის (მáƒ?ედნების) áƒ?დგილმდებáƒ?რეáƒ?ბáƒ? დáƒ? მეზáƒ?ბელი ტერიტáƒ?რიები, áƒ?უცილებელიáƒ? áƒ?ღინიშნáƒ?ს áƒ?სევე რáƒ?მდენáƒ?დ შáƒ?რს/áƒ?ხლáƒ?ს áƒ?რის გáƒ?ნლáƒ?გებული დáƒ?სáƒ?ხლებული ტერიტáƒ?რიები დáƒ? სხვáƒ? áƒ?ბიექტები დáƒ? áƒ?იხსნáƒ?ს, გáƒ?მáƒ?იწვევს თუ áƒ?რáƒ? სáƒ?ზáƒ?გáƒ?დáƒ?ების ნეგáƒ?ტიურ რეáƒ?ქციáƒ?ს წყáƒ?ლგáƒ?მწმენდი ნáƒ?გებáƒ?ბის გáƒ?ნთáƒ?ვსებáƒ? შემáƒ?თáƒ?ვზებულ ტერიტáƒ?რიáƒ?ზე. 6 ნáƒ?რჩენების მენეჯმენტთáƒ?ნ დáƒ?კáƒ?ვშირებული პáƒ?რáƒ?გრáƒ?ფის თáƒ?ნáƒ?ხმáƒ?დ, ნáƒ?რჩენების ix. Ggv 119 გáƒ?ნთáƒ?ვსების ტერიტáƒ?რიáƒ? უნდáƒ? შეთáƒ?ნხმდეს â€?შესáƒ?ბáƒ?მის უწყებებთáƒ?ნâ€?. ეს áƒ?რის ძáƒ?ლიáƒ?ნ ზáƒ?გáƒ?დი გáƒ?ნáƒ?ცხáƒ?დი დáƒ? áƒ?რ შეესáƒ?ბáƒ?მებáƒ? პრáƒ?ექტს, რáƒ?მლის áƒ?დგილმდებáƒ?რეáƒ?ბáƒ?ც მáƒ?ცემული პერიáƒ?დისთვის ცნáƒ?ბილიáƒ?. გთხáƒ?ვთ მიუთითეთ, კáƒ?ნკრეტულáƒ?დ რáƒ?მელ უწყებáƒ?სთáƒ?ნ უნდáƒ? შეთáƒ?ნხმდეს დáƒ? გáƒ?ნისáƒ?ზღვრáƒ?ს სáƒ?მშენებლáƒ? ნáƒ?რჩენების გáƒ?ტáƒ?ნის (გáƒ?ნთáƒ?ვსების) ტერიტáƒ?რიáƒ?. 7 Mmsoflio banki 6. EIA-ს áƒ?ნგáƒ?რიშის ერთი მნიშვნელáƒ?ვáƒ?ნი დეფექტი áƒ?რის áƒ?სევე ის, რáƒ?მ áƒ?ღნიშნულ SeniSvna gaTvaliswinebulia ix gv áƒ?ნგáƒ?რიშში áƒ?ბსáƒ?ლუტურáƒ?დ áƒ?რáƒ?ფერიáƒ? ნáƒ?თქვáƒ?მი შლáƒ?მის (ლექის) შესáƒ?ხებ, რáƒ?ც 103. წყáƒ?ლგáƒ?მწმენდი ნáƒ?გებáƒ?ბის მუშáƒ?áƒ?ბის პრáƒ?ცესში წáƒ?რმáƒ?იქმნებáƒ? სáƒ?კმáƒ?áƒ?დ დიდი რáƒ?áƒ?დენáƒ?ბით. ეს ძáƒ?ლიáƒ?ნ მნიშვენლáƒ?ვáƒ?ნიáƒ? დáƒ? áƒ?ღნიშნული სáƒ?კითხი áƒ?უცილებელიáƒ? დეტáƒ?ლურáƒ?დ იქნáƒ?ს áƒ?ღწერილი EIA/EMP-ში. ვინ, რáƒ?გáƒ?რ დáƒ? რáƒ?დის გáƒ?ნáƒ?ხáƒ?რციელებს შლáƒ?მის ტრáƒ?ნსპáƒ?რტირებáƒ?ს გáƒ?მწმენდი ნáƒ?გებáƒ?ბიდáƒ?ნ? რáƒ?გáƒ?რ იქნებáƒ? áƒ?ღნიშნული ტრáƒ?ნსპáƒ?რტირების უსáƒ?ფრთხáƒ?ებáƒ? დáƒ?ცული? სáƒ?დ მáƒ?ხდებáƒ? შლáƒ?მის სáƒ?ბáƒ?ლáƒ?áƒ? გáƒ?ნთáƒ?ვსებáƒ?? რáƒ?გáƒ?რ მáƒ?ხდებáƒ? შლáƒ?მის სáƒ?ბáƒ?ლáƒ?áƒ? გáƒ?ნთáƒ?ვსების ტერიტáƒ?რიის შენáƒ?ხვáƒ? (მáƒ?მსáƒ?ხურებáƒ?)? 76 8 Mmsoflio banki 7. შემáƒ?მსუბუქებელ ზáƒ?მებთáƒ?ნ დáƒ?კáƒ?ვშირებული ნáƒ?წილი EIA áƒ?ნგáƒ?რიშში ix damatebuli masala gv123-153 áƒ?რáƒ?პრáƒ?პáƒ?რციულáƒ?დ მცირე დáƒ? áƒ?რáƒ?სáƒ?კმáƒ?რისი ინფáƒ?რმáƒ?ციით áƒ?რის წáƒ?რმáƒ?დგენილი. ეს áƒ?რის ყველáƒ?ზე კრიტიკული ნáƒ?წილი დáƒ? áƒ?უცილებელიáƒ? მისი მნიშვნელáƒ?ვნáƒ?დ გáƒ?ზრდáƒ?. áƒ?ღნიშნული áƒ?უცილებელიáƒ? მáƒ?იცáƒ?ვდეს რეკáƒ?მენდირებულ შემáƒ?მსუბუქებელ ზáƒ?მებს თითáƒ?ეული დáƒ? ყáƒ?ველი პáƒ?ტენციული ზეგáƒ?ვლენისთვის, რáƒ?ც მáƒ?ნáƒ?მდე იყáƒ? წáƒ?რმáƒ?დგენილი დáƒ?კუმენტში. გთხáƒ?ვთ მხედველáƒ?ბáƒ?ში მიიღáƒ?თ, რáƒ?მ პრáƒ?ექტის ბუნებრივი დáƒ? ფიზიკური გáƒ?რემáƒ?ს áƒ?ღწერáƒ? áƒ?უცილებელიáƒ? პრáƒ?პáƒ?რციულáƒ?დ დáƒ? პირდáƒ?პირი სáƒ?ხით იყáƒ?ს დáƒ?კáƒ?ვშირებული შემáƒ?მსუბუქებელ ზáƒ?მებთáƒ?ნ დáƒ?კáƒ?ვშირებულ პáƒ?რáƒ?გრáƒ?ფთáƒ?ნ; მáƒ?გáƒ?ლითáƒ?დ, ფლáƒ?რისáƒ? დáƒ? ფáƒ?უნის 14-გვერდიáƒ?ნ მიმáƒ?ხილვáƒ?ს, სáƒ?დáƒ?ც ჩáƒ?მáƒ?თვლილიáƒ? წითელი წიგნში მáƒ?ცემული სáƒ?ხეáƒ?ბები, áƒ?რ ექნებáƒ? რáƒ?იმე სáƒ?ხის მნიშვნელáƒ?ბáƒ?, თუ დáƒ?კუმენტში ჩáƒ?მáƒ?ყáƒ?ლიბებული áƒ?რ იქნებáƒ? áƒ?ღნიშნულთáƒ?ნ დáƒ?კáƒ?ვშირებული გáƒ?ვლენის შესáƒ?ძლებლáƒ?ბáƒ? დáƒ? áƒ?ღნიშნული გáƒ?ვლენის სიდიდე, áƒ?სევე áƒ?ღსáƒ?ნიშნáƒ?ვიáƒ? შემáƒ?თáƒ?ვáƒ?ზებული ძირითáƒ?დი შემáƒ?მსუბუქებელი ზáƒ?მები ითვáƒ?ლისწინებს თუ áƒ?რáƒ? უკვე გáƒ?ვლენის ქვეშ áƒ?რსებული ტერიტáƒ?რიების გáƒ?მáƒ?ყენებáƒ?ს, სáƒ?დáƒ?ც ეს შესáƒ?ძლებელი იქნებáƒ?. ეს უკáƒ?ნáƒ?სკნელი სáƒ?კითხი ზედმეტáƒ?დ ზáƒ?გáƒ?დი ხáƒ?სიáƒ?თის áƒ?რის. EIA/EMP -ში áƒ?უცილებელიáƒ? დეტáƒ?ლურáƒ?დ იყáƒ?ს გáƒ?წერილი თუ რáƒ?მელი ზეგáƒ?ვლენის ქვეშ მყáƒ?ფი დáƒ? ზეგáƒ?ვლენისგáƒ?ნ თáƒ?ვისუფáƒ?ლი ტერიტáƒ?რიების გáƒ?მáƒ?ყენებáƒ? მáƒ?ხდებáƒ? მშენებლáƒ?ბის პრáƒ?ცესში, კáƒ?ნკრეტული ტერიტáƒ?რიების დáƒ? áƒ?დგილების მითითებით. 9 Mmsoflio banki 8. EIA/EMP -ში áƒ?რ áƒ?რის წáƒ?რმáƒ?დგენილი EMP -ს გáƒ?ნხáƒ?რციელების მáƒ?ნიტáƒ?რინგისთვის Mix damatebuli monitoringis gegma სáƒ?ჭირáƒ? ინსტიტუციური დáƒ? áƒ?ნგáƒ?რიშგების მნიშვნელáƒ?ვáƒ?ნი áƒ?სპექტები, áƒ?სევე gv 154-162 áƒ?ღსáƒ?ნიშნáƒ?ვიáƒ? შეუსáƒ?ბáƒ?მáƒ?ბáƒ? EIA-ის áƒ?ნგáƒ?რიშსáƒ? დáƒ? EMP-ში áƒ?ღწერილ მáƒ?ნიტáƒ?რინგის ღáƒ?ნისძიებებს შáƒ?რის. EIA-ის áƒ?ნგáƒ?რიში áƒ?რáƒ?ფერს áƒ?მბáƒ?ბს მგფ-ს რáƒ?ლზე კáƒ?ნტრáƒ?ქტáƒ?რების მáƒ?ნიტáƒ?რინგის პრáƒ?ცესში გáƒ?რემáƒ?სდáƒ?ცვის გáƒ?ნხáƒ?რციელების თვáƒ?ლსáƒ?ზრისით. áƒ?რც EIA დáƒ? áƒ?რც EMP áƒ?რ áƒ?ღნიშნáƒ?ვს ყáƒ?ველთვიური პრáƒ?გრესის მáƒ?ნიტáƒ?რინგის რáƒ?ლსáƒ? დáƒ? ვáƒ?ლდებულებებს EMP-ის გáƒ?ნხáƒ?რციელებáƒ?სთáƒ?ნ დáƒ?კáƒ?ვშირებით, მგფ-ს მენეჯმენტთáƒ?ნ დáƒ? მსáƒ?ფლიáƒ? ბáƒ?ნკთáƒ?ნ მიმáƒ?რთებáƒ?ში. EMP-ში áƒ?რ áƒ?რის წáƒ?რმáƒ?დგენილი პრáƒ?გრესის მáƒ?ნიტáƒ?რინგის ფáƒ?რმáƒ?ტი გáƒ?რემáƒ?სდáƒ?ცვáƒ?სთáƒ?ნ შესáƒ?ბáƒ?მისáƒ?ბáƒ?ზე. EMP-ში წáƒ?რმáƒ?დგენილი â€?გáƒ?რემáƒ?სდáƒ?ცვითი კლვევებისáƒ? დáƒ? áƒ?უდიტის ჩáƒ?ტáƒ?რებისთვისâ€? სáƒ?ჭირáƒ? ღáƒ?ნისძიებები მსáƒ?ფლიáƒ? ბáƒ?ნკისთვის გáƒ?ურკვეველი დáƒ? მიუღებელიáƒ?. â€?áƒ?უდიტი უნდáƒ? გáƒ?ნხáƒ?რციელდეს კáƒ?მპáƒ?ნიის ფáƒ?რგლებში მáƒ?მუშáƒ?ვე სáƒ?თáƒ?ნáƒ?დáƒ? გáƒ?მáƒ?ცდილების მქáƒ?ნე პირáƒ?ვნების მიერ. áƒ?ღნიშნული პირáƒ?ვნებáƒ? იქნებáƒ? áƒ?ბიექტური დáƒ? თáƒ?ვისუფáƒ?ლი ზემáƒ?თ áƒ?ღნიშნულ სáƒ?ქმიáƒ?ნáƒ?ბáƒ?სთáƒ?ნ დáƒ?კáƒ?ვშირებული ყáƒ?ველგვáƒ?რი კáƒ?ვშირებისგáƒ?ნâ€? - áƒ?ღნიშნული წინáƒ?დáƒ?დებáƒ? áƒ?რ შეესáƒ?ბáƒ?მებáƒ? მსáƒ?ფლიáƒ? ბáƒ?ნკის სáƒ?მáƒ?ქმედáƒ? სáƒ?ხელმძღვáƒ?ნელáƒ?ში ჩáƒ?მáƒ?ყáƒ?ლიბებულ გáƒ?რემáƒ?სდáƒ?ცვის მáƒ?ნიტáƒ?რინგის პრინციპებს. ჩვენთვის áƒ?სევე áƒ?უცილებელიáƒ? დáƒ?გვáƒ?ნáƒ?ხáƒ?თ კáƒ?ნკრეტული ღáƒ?ნისძიებები, რáƒ?მელსáƒ?ც მგფ გáƒ?ნáƒ?ხáƒ?რციელებს შიდáƒ? რესურსების, თუ კáƒ?ნსულტáƒ?ნტების დáƒ?ხმáƒ?რებით, EMP-ს ყáƒ?ველთვიურ ზედáƒ?მხედველáƒ?ბáƒ?სთáƒ?ნ მიმáƒ?რთებáƒ?ში დáƒ? áƒ?სევე მნიშვნელáƒ?ვáƒ?ნიáƒ? áƒ?ღნიშნული ზედáƒ?მხედველáƒ?ბის შესáƒ?ბáƒ?მისი დáƒ?კუმენტის შედგენáƒ?ც. 77 Mmsoflio banki 9. áƒ?სევე áƒ?ღსáƒ?ნიშნáƒ?ვიáƒ? შეუსáƒ?ბáƒ?მáƒ?ბáƒ? EIA-ის áƒ?ნგáƒ?რიშში წáƒ?რმáƒ?დგენილი სáƒ?მუშáƒ?áƒ?ების zusti xarjebis gaangariSeba გáƒ?რემáƒ?ზე ზეგáƒ?ვლენის მáƒ?ნიტáƒ?რინგსáƒ? დáƒ? áƒ?ღნიშნული სáƒ?კითხის EMP - ში áƒ?სáƒ?ხვáƒ?ს winaswar SeuZlebelia. შáƒ?რის. მáƒ?გáƒ?ლითáƒ?დ, EIA-ის თáƒ?ნáƒ?ხმáƒ?დ, მშენებლáƒ?ბის ველურ ბუნებáƒ?ზე გáƒ?ვლენის Sesabamisi xarjTaRricxva unda ganxorcieldes mSenebeli გáƒ?რკვევის მიზნით ჩáƒ?ტáƒ?რდებáƒ? áƒ?რი სáƒ?ველე ექსპედიციáƒ?. EMP áƒ?რ áƒ?ხსენებს kontraqtoris mier warmodgenil ექსპედიციებს ველურ ბუნებáƒ?ზე გáƒ?ვლენის მáƒ?ხდენის თვáƒ?ლსáƒ?ზრისით დáƒ? შესáƒ?ბáƒ?მისáƒ?დ EMP - Si áƒ?რ ითვáƒ?ლისწინებს მის ღირებულებáƒ?ს. EMP - ის თáƒ?ნáƒ?ხმáƒ?დ, მáƒ?ნიტáƒ?რინგის ყველáƒ? ხáƒ?რჯი â€?უმნიშვნელáƒ?áƒ?â€?. სáƒ?მშენებლáƒ? მáƒ?სáƒ?ლების ტრáƒ?ნსპáƒ?რტირებისáƒ?ს გáƒ?მáƒ?ყენებული სáƒ?ტვირტáƒ? áƒ?ვტáƒ?მáƒ?ნქáƒ?ნების მáƒ?ნიტáƒ?რინგის ხáƒ?რჯთáƒ?ღრიცხვáƒ? ცáƒ?ლკე áƒ?რ áƒ?რის წáƒ?რმáƒ?დგნილი, თუმცáƒ? áƒ?ღნიშნული áƒ?რ ეხებáƒ? წყლის ხáƒ?რისხის, ემისიებისáƒ? დáƒ? ხმáƒ?ურის ინსტრუმენტული გáƒ?ზáƒ?მვის დáƒ? სáƒ?ველე ექსპედიციების áƒ?ნáƒ?ლიზს, რáƒ?ც მიზნáƒ?დ ისáƒ?ხáƒ?ვს ფლáƒ?რისáƒ? დáƒ? ფáƒ?უნის მდგáƒ?მáƒ?რეáƒ?ბის შესწáƒ?ვლáƒ?ს. ყველáƒ? სáƒ?კითხი, რáƒ?ც მáƒ?ცემულიáƒ? EIA- ის áƒ?ნგáƒ?რიშში, áƒ?უცილებელიáƒ? შესáƒ?ბáƒ?მისáƒ?დ áƒ?ისáƒ?ხáƒ?ს EMP - ში, შესáƒ?ბáƒ?მისი ფáƒ?სების დáƒ?რთვით. 78 danarTi 4. ilustraciebi da naxazebi 79 80 81 82 83 84 danarTi 4. სáƒ?მშენებლáƒ?-სáƒ?მáƒ?ნტáƒ?ჟáƒ? დáƒ? გáƒ?სáƒ?მáƒ?რთი სáƒ?მუშáƒ?áƒ?ების კáƒ?ლენდáƒ?რული გრáƒ?ფიკი 85 86