ევრ�პის� დ� ცენტრ�ლური �ზიის რეგი�ნი ს�ქ�რთველ�: ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტები სექტემბერი, 2016 Energy & Extractives Global Practice Disclaimer: This volume is a product of the staff of the International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. The findings, interpretations, and conclusions expressed in this paper do not necessarily reflect the views of the Executive Directors of The World Bank or the governments they represent. The World Bank does not guarantee the accuracy of the data included in this work. The boundaries, colors, denominations, and other information shown on any map in this work do not imply any judgment on the part of The World Bank concerning the legal status of any territory or the endorsement or acceptance of such boundaries. Copyright Statement: The material in this publication is copyrighted. Copying and/or transmitting portions or all of this work without permission may be a violation of applicable law. The International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank encourages dissemination of its work and will normally grant permission to reproduce portions of the work promptly. For permission to photocopy or reprint any part of this work, please send a request with complete information to the Copyright Clearance Center, Inc., 222 Rosewood Drive, Danvers, MA 01923, USA, telephone 978-750-8400, fax 978- 750-4470, http://www.copyright.com/. All other queries on rights and licenses, including subsidiary rights, should be addressed to the Office of the Publisher, The World Bank, 1818 H Street NW, Washington, DC 20433, USA, fax 202-522-2422, e-mail pubrights@worldbank.org. ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�რჩევი მ�დლიერების გ�მ�ხ�ტვ�...........................................................................................................................IV ფ�ქტების� დ� დ�სკვნების შემ�ჯ�მებელი მიმ�ხილვ� ............................................................................. 1 თ�ვი 1 - შეს�ვ�ლი ......................................................................................................................................... 8 ენერგ�ეფექტურ�ბის მნიშვნელ�ბ� ს�ქ�რთველ�ში .............................................................................. 8 მთ�ვრ�ბის ინიცი�ტივები .......................................................................................................................... 11 „მს�ფლი� ბ�ნკის“ გ�მ�ცდილებ� ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების სფერ�ში ......................................................................................................................................................... 12 პრ�ექტის �მ�ც�ნები.................................................................................................................................... 12 გ�მ�ყენებული მიდგ�მის მ�კლე შემ�ჯ�მებელი მიმ�ხილვ� ............................................................. 13 �მ �ნგ�რიშის მ�ნ�ხ�ზი ................................................................................................................................ 13 თ�ვი 2 - ქვეყნის კ�ნტექსტი ...................................................................................................................... 15 ს�კ�ნ�ნმდებლ� დ� მ�რეგულირებელი ჩ�რჩ� ....................................................................................... 15 ს�ერთ�შ�რის� სტ�ნდ�რტები დ� ინიცი�ტივები ................................................................................... 16 პ�სუხისმგებლ�ბ� ენერგ�ეფექტურ�ბის სფერ�ში ............................................................................... 17 ენერგ�ეფექტურ�ბ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული �ქტივ�ბები ...................................................................... 18 ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმე3დ� გეგმ� (NEEAP) ...................................................... 19 დ�ბ�ლემისიური გ�ნვით�რების სტრ�ტეგი� (LEDS) ......................................................................... 19 „კლიმ�ტის ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის ღ�ნისძიებების ერ�ვნული გეგმ�“ (NAMA) ............. 20 გ�ნ�ხლებ�დი ენერგიის /ენერგ�ეფექტურ�ბის მიზნ�ბრივი ფ�ნდი ......................................... 20 ენერგიის მ�ხმ�რებ� ს�ქ�რთველ�ს ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ........................................................................ 20 “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“ �რსებული ინფ�რმ�ცი� ........... 21 მთლი�ნი ს�ერთ� ფ�რთ�ბის შეფ�სებ� .................................................................................................... 24 კ�მფ�რტის დ�ბ�ლ დ�ნესთ�ნ დ� სტრუქტურული რე�ბილიტ�ციის ს�ჭირ�ებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ს�კითხები ....................................................................................................................... 24 ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ს�უმჯ�ბესებლ�დ ს�ჭირ� ინვესტიციების შეფ�სებ� ................................. 25 თ�ვი 3 - ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ბ�რიერები .................................................................................................................................................... 27 შეს�ვ�ლი ........................................................................................................................................................ 27 ......................................................................................................................................................................... 28 ს�ქ�რთველ�ში, ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ბ�რიერები ........................................................................................................................... 29 პ�ლიტიკ�ს� დ� რეგულირებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები .................................................. 29 მ�წყ�ბილ�ბის� დ� მ�მს�ხურების მიმწ�დებლებთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები .............. 30 ს�ბ�ლ�� მ�მხმ�რებლებთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები ............................................................ 30 კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ხელმის�წვდ�მ�ბის ნ�კლებ�ბ� ....................................................... 31 გ�ნხ�რციელების შეს�ძლებლ�ბები .................................................................................................... 31 თ�ვი 4 - ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილებ�.............................................................................................................................................. 33 შეს�ვ�ლი ........................................................................................................................................................ 33 ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლის �მ�გებით .................................................................................... 34 დ�ფინ�ნსებ� კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების მიერ გ�ცემული სესხებით.................................................. 35 ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი (EERF) .......................................................................... 35 ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნი� �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� (სუპერ ESCO) 36 ს�ხელმწიფ� სექტ�რისთვის ს�კრედიტ� ხ�ზის გ�ხსნ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების მიზნით ........................................................................................................................................................... 37 World Bank Page i September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები სესხის გ�ცემ� გ�ზი�რებული რისკებით ................................................................................................... 37 კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ�, �ბლიგ�ციები ............................................................................................. 38 გ�მყიდველთ� კრედიტები დ� ლიზინგი.................................................................................................. 38 ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიების კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ხელშეწყ�ბ� ................... 39 დ�ფინ�ნსების �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტების შედ�რებ� ...................................................................... 40 თ�ვი 5 - დ�ფინ�ნსების შეფ�სებ� დ� ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტების გ�ნხ�რციელებ� ..................................................................................... 49 დ�ფინ�ნსების �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტების მ�ხ�სი�თებლები ს�ქ�რთველ�ს კ�ნტექსტში ....... 49 დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტების გ�ცხრილვ�: დ�ს�ბუთებ� დ� შედეგები ............................................ 50 ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლის �მ�გებით .................................................................................... 53 მიმ�ხილვ� ................................................................................................................................................ 53 დ�ფინ�ნსების ნ�კ�დი ............................................................................................................................. 54 გ�ნხ�რციელებ� ....................................................................................................................................... 54 ტექნიკური დ�ხმ�რებ� ............................................................................................................................ 55 ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი ...................................................................................... 56 ს�მ�რთლებრივი ბ�ზ� ............................................................................................................................. 56 ფ�ნდის მ�რთვ� დ� მმ�რთველ�ბ� ...................................................................................................... 56 ვ�ლის დ�ფინ�ნსებ� ................................................................................................................................. 58 ენერგ�მ�მს�ხურებ� ............................................................................................................................... 58 ტექნიკური დ�ხმ�რებ� ............................................................................................................................ 60 გ�ნხ�რციელების მ�მს�ხურების შესყიდვ�........................................................................................ 61 �რგ�ნიზ�ციული სტრუქტურ� ............................................................................................................. 62 ს�ინვესტიცი� მ�დელები ..................................................................................................................... 62 რ�გ�რ შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების წინ�შე �რსებული ბ�რიერების დ�ძლევ� .................................................................................................................................................................... 65 ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� (SUPER – ESCO) ........................................................................ 67 ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ზრდ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული შეზღუდვები გ�ნვით�რებ�დ ქვეყნებში ................................................................................................................................................... 67 ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� ...................................................................... 68 რ�გ�რ შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს (GESCO) რე�გირებ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებულ ფინ�ნსურ ბ�რიერებზე .................................................................................................................................................................... 70 ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების დ� დ�ნ�რების პ�ტენციური რ�ლი ........................... 71 ფინ�ნსური დ�ხმ�რებ� ............................................................................................................................ 71 შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ� .......................................................................................................... 72 სხვ� ტექნიკური დ�ხმ�რებ� ................................................................................................................... 74 თ�ვი 6 - შემდგ�მი ნ�ბიჯები ..................................................................................................................... 76 დ�ფინ�ნსების ს�მი ვ�რი�ნტის უპირ�ტეს�ბები დ� მ�თთ�ნ დ�კ�ვშირებული შეზღუდვები ........ 76 ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების დღის წესრიგის ს�მ�მ�ვლ� ნ�ბიჯები ........................................................................................................................................................ 77 დ�ფინ�ნსების შეს�ძლ� სტრუქტურ� ....................................................................................................... 78 შედეგები ........................................................................................................................................................ 79 ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შექმნის გზ�მკვლევი .................... 80 ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის უპირ�ტეს�ბები ............................ 80 დ�სკვნითი შენიშვნები ................................................................................................................................ 81 თ�ვი 7 - ლიტერ�ტურ� ............................................................................................................................... 82 დ�ნ�რთი A – �უდიტის შედეგები............................................................................................................. 84 B დ�ნ�რთი – დ�მ�ტებითი ინფ�რმ�ცი� დ�ფინ�ნსების შერჩეული მექ�ნიზმების შეს�ხებ ............... 85 World Bank Page ii September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლდ�ბ�ნდებების �ნ�ზღ�ურებით .................................................... 85 დ�ფინ�ნსებ� კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების კრედიტების ს�შუ�ლებით ................................................. 86 მთ�ვ�რი მ�ხ�სი�თებლები ..................................................................................................................... 87 მ�გ�ლითები .............................................................................................................................................. 87 უპირ�ტეს�ბები დ� ნ�კლ�ვ�ნებები .................................................................................................... 90 ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი ...................................................................................... 91 დ�ფინ�ნსების „ფ�ნჯრები“ �ნ პრ�დუქტები ...................................................................................... 92 რისკის დ�ზღვევის გ�რ�ნტი� ................................................................................................................ 93 ფ�რფეტირებ� .......................................................................................................................................... 94 ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების მიზნ�ბრივი ს�კრედიტ� ხ�ზები .................. 95 რისკის გ�ზი�რების (გ�ნ�წილების) მექ�ნიზმი ........................................................................................ 97 ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� ..................................................................................................... 98 კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ს�შუ�ლებით .............................. 100 დ�ნ�რთი C - ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიების მ�გ�ლითები ............................................... 103 დ�ნ�რთი D – ენერგ�ეფექტურ�ბის თემ�ზე ს�ქ�რთველ�ში გ�მ�რთული მრგვ�ლი მ�გიდის ფ�რმ�ტის შეხვედრის მ�კლე მიმ�ხილვ� ............................................................................................ 106 World Bank Page iii September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები მ�დლიერების გ�მ�ხ�ტვ� �მ �ნგ�რიშში შეჯ�მებული� „ს�ქ�რთველ�ში, კ�ს�ვ�ს� დ� თურქეთში ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის შეს�ძლებლ�ბების“ კვლევის ძირით�დი მიგნებები. �ღნიშნული კვლევ� დ�ფინ�ნსდ� „ენერგეტიკის სექტ�რის მ�რთვის ხელშეწყ�ბის პრ�გრ�მის“ (ESMAP) დ� მს�ფლი� ბ�ნკის ევრ�პის� დ� ცენტრ�ლური �ზიის გ�ნყ�ფილების მიერ. ჯგუფს ხელმძღვ�ნელ�ბდ� ჯეს სინგჰი (ენერგეტიკის უფრ�სი სპეცი�ლისტი დ� ჯგუფის ხელმძღვ�ნელი). ჯგუფის შემ�დგენლ�ბ�ში შედი�დნენ დილიპ ლ�მ�იე (უფრ�სი კ�ნსულტ�ნტი), ი�სებ მელით�ური (პრ�ექტების მ�რთვის უფრ�სი სპეცი�ლისტი), რედ�ნ ბეგ�ლი (ენერგეტიკის სპეცი�ლისტი), ი�სმინ �რუჯუ (ენერგეტიკის სპეცი�ლისტი), �დიტი� ლუკ�სი (უმცრ�სი სპეცი�ლისტი), სელმ� ზ�ჰირ�ვიჩი (კ�ნსულტ�ნტი) დ� დ�რდ�ნ ველიჯ� (კ�ნსულტ�ნტი). ს�ბ�ლ�� �ნგ�რიში დ�წერეს ჯეს სინგჰმ� დ� დილიპ ლიმ�იემ. ს�მუშ�� ჯგუფს სურს მ�დლ�ბ� გ�დ�უხ�დ�ს ფენგ ლიუს, ჯ�ნ�თ�ნ სინტ�ნს, გედზი მ�კუმბეს, ივ�ნ ჯჟ�კს დ� რ�ნჯიტ ლ�მეჩს მ�თ მიერ შეტ�ნილი წვლილის�თვის. ს�მუშ�� ჯგუფი მჭიდრ� თ�ნ�მშრ�მლ�ბისთვის �გრეთვე ძ�ლი�ნ დიდ მ�დლ�ბ�ს უხდის ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს დ� ეკ�ნ�მიკის� დ� მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მინისტრ�ს, გ�ნს�კუთრებით ბ-ნ დ�ვით შ�რიქ�ძეს, ქ-ნ მ�რიტ� �რ�ბიძეს, ქ-ნ ნ�ტ�ლი� ჯ�მბური�ს, დ�ქტ�რ ირმ� ქ�ვთ�რ�ძეს, დ�ქტ�რ ნინ� ლ�ზ�შვილს დ� ბ-ნ დ�ვით გიგინეიშვილს. ს�მუშ�� ჯგუფისთვის �გრეთვე ძ�ლი�ნ ს�ს�რგებლ� იყ� სხვ�დ�სხვ� მ�ნ�წილე მხ�რეების მიერ შეტ�ნილი წვლილი, რ�მელთ� შ�რის იყვნენ ბ-ნ გი�რგი �ბულ�შვილი (ენერგ�ეფექტურ�ბის ცენტრი), ბ-ნ თენგიზ გ�გ�ტიშვილი (ს�ქ�რთველ�ს მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდი), ქ-ნ ინგ� ფხ�ლ�ძე დ� ბ-ნ გი�რგი გი�რგ�ბი�ნი (Winrock International-Georgia). �მ ს�მუშ��ებში თ�ვი�ნთი წვლილი �გრეთვე შეიტ�ნეს „გერმ�ნიის გ�ნვით�რების ბ�ნკმ�“ (KfW), „მდგრ�დი გ�ნვით�რების ცენტრმ� რემისი�მ“, �შშ ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�მ (USAID) დ� „გერმ�ნიის ს�ერთ�შ�რის� თ�ნ�მშრ�მლ�ბის �რგ�ნიზ�ცი�მ“ GiZ-მ� (Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit). 2016 წლის 28 �პრილს ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ში ჩ�ტ�რდ� შეხვედრ� მრგვ�ლი მ�გიდის გ�რშემ� �მ �ნგ�რიშში მ�ყვ�ნილი ძირით�დი მიგნებების� დ� რეკ�მენდ�ციების გ�ნხილვის მიზნით. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. iv სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ფ�ქტების� დ� დ�სკვნების შემ�ჯ�მებელი მიმ�ხილვ� რ�ტ�მ �რის ენერგ�ეფექტურ�ბ� მნიშვნელ�ვ�ნი ს�ქ�რთველ�ში იმის გ�მ�, რ�მ ს�ქ�რთველ�, გ�ნს�კუთრებით ზ�მთ�რში, დიდ�დ �რის დ�მ�კიდებული იმპ�რტირებულ გ�ზს� დ� ელექტრ�ენერგი�ზე, ქვეყნის ეკ�ნ�მიკური ზრდის ხელშეწყ�ბის� დ� კლიმ�ტური ცვლილებების შერბილების გლ�ბ�ლური ვ�ლდებულებების შესრულების�თვის �უცილებელი�, რ�მ ენერგ�ეფექტურ�ბ� ქვეყნის ენერგეტიკული სტრ�ტეგიის კრიტიკულ�დ მნიშვნელ�ვ�ნი კ�მპ�ნენტი იყ�ს. ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ინტენსიურ�ბ� (ქვეყ�ნ�ში ენერგიის მ�ხმ�რების შეფ�რდებ� მთლი�ნი შიდ� პრ�დუქტის ერთ ერთეულთ�ნ) დ��ხლ�ებით ს�მჯერ �ღემ�ტებ� „ეკ�ნ�მიკური თ�ნ�მშრ�მლ�ბის� დ� გ�ნვით�რების �რგ�ნიზ�ციის“ (OECD) წევრი ქვეყნების მ�ჩვენებელს, რ�ც გ�უმჯ�ბესების მნიშვნელ�ვ�ნ პ�ტენცი�ლზე მიუთითებს. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, ს�ქ�რთველ�ში ერთ სულ მ�ს�ხლეზე ენერგიის მ�ხმ�რებ� „ეკ�ნ�მიკური თ�ნ�მშრ�მლ�ბის� დ� გ�ნვით�რების �რგ�ნიზ�ციის ქვეყნების მ�ჩვენებლის დ��ხლ�ებით ერთ მეხუთედს შე�დგენს დ� ს�ვ�რ�უდ�დ შემ�ს�ვლების ზრდ�სთ�ნ ერთ�დ გ�იზრდებ�. ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პ�ტენცი�ლი ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებების შენ�ბები (რ�ც მ�იც�ვს ცენტრ�ლური მთ�ვრ�ბის შენ�ბებს, მუნიციპ�ლიტეტების შენ�ბებს დ� გ�რე გ�ნ�თებ�ს) ენერგიის დიდი მ�მხმ�რებელი�. ს�ჯ�რ� შენ�ბების� დ� ენერგიის მ�ხმ�რების მ�ნ�ცემთ� ერთი�ნი ბ�ზ� �რ �რის, თუმც� გ�რკვეული მ�ნ�ცემების ნ�ხვ� შეიძლებ� ქ�ლ�ქების „ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“ (SEAPs), რ�მლებიც „ევრ�პის მერების შეთ�ნხმების“ წევრებთ�ნ თ�ნ�მშრ�მლ�ბით მ�მზ�დდ�. თუ �ღნიშნულ ციფრებს დ�ვეყრდნ�ბით დ� მ�თ მთელი ქვეყნის მ�სშტ�ბით გ�ნვ�ვრც�ბთ, ს�ჯ�რ� სექტ�რში შეფ�სების მიხედვით 2000 ს�ხელმწიფ� შენ�ბ��, რ�მელთ� დ��ხლ�ებით 48 პრ�ცენტი სკ�ლები დ� ს�ბ�ვშვ� ბ�ღები�. ენერგ�ეფექტურ�ბ�ში რენტ�ბელური ინვესტიციების ჩ�დების გზით �ღნიშნულ შენ�ბებში ენერგიის მ�ხმ�რებ� შეიძლებ� 30-დ�ნ 40 პრ�ცენტ�მდე შემცირდეს. შეფ�სების მიხედვით �მის�თვის ს�ჭირ� იქნებ� €150 მილი�ნი ევრ�ს ინვესტიცი�, რ�მელიც მ�წყ�ბილ�ბის ვ�რგისი�ნ�ბის მთელი პერი�დის მ�ნძილზე 2,200 გვტ.სთ ენერგი�ს დ�ზ�გ�ვს, ს�თბურის გ�ზის გ�მ�ყ�ფ�ს 1.1 მილი�ნი ტ�ნით შე�მცირებს დ� დ��ხლ�ებით 1600 ეკ�ლ�გიურ�დ სუფთ� ს�მუშ�� �დგილს შექმნის. ს�ქ�რთველ�ს �გრეთვე �ქვს ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმედ� გეგმის (NEEAP) პრ�ექტი რ�მელიც ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებებს ითვ�ლისწინებს. ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების სფერ�ში �რსებული გლ�ბ�ლური გ�მ�ცდილებ� „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 1 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�ბრკ�ლებები. ენერგ�ეფექტურ�ბ� ეკ�ნ�მიკური სიც�ცხლისუნ�რი�ნ�ბის მიუხედ�ვ�დ, �რსებ�ბს ძ�ლი�ნ ბევრი დ�ბრკ�ლებ�, რ�მელიც მის რე�ლურ გ�ნხ�რციელებ�ს უშლის ხელს. მ�თ შ�რის��: (i) პ�ლიტიკ�ს� დ� რეგულირებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები, რ�გ�რიც�� ლიმიტირებული ბიუჯეტი დ� სესხების შეს�ძლებლ�ბები, შემზღუდ�ვი ს�ბიუჯეტ� პრ�ცედურები, ს�ხელმწიფ� შესყიდვების წესები, ენერგიის დ�ბ�ლი ტ�რიფები დ� ს�მშენებლ� კ�დექსები დ� მ�თი �ღსრულებ�; (ii) �რ�ს�კმ�რის�დ გ�ნვით�რებული ბ�ზ�რი, მ�თ შ�რის დ�ბ�ლი მ�თხ�ვნილებ� ენერგ�ეფექტურ ს�ქ�ნელს� დ� მ�მს�ხურებ�ზე, მ�ღ�ლი ს�პრ�ექტ� ხ�რჯები, ენერგ�ეფექტური მ�მს�ხურების მიმწ�დებელთ� გ�მ�ცდილების� დ� შეს�ძლებლ�ბების დ�ბ�ლი დ�ნე დ� კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ნ�კლებ�ბ�; (iii) ინსტიტუცი�ნ�ლური შეზღუდვები, რ�გ�რიც�� ს�ხელმწიფ� უწყებების მიერ ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებებში ინვესტიციების ჩ�დების სტიმულების ნ�კლებ�ბ�, ს�იმედ� მ�ნ�ცემების ნ�კლებ�ბ�, მ�მს�ხურების დ�ბ�ლი დ�ნე, გ�ნხ�რციელების შეს�ძლებლ�ბების ნ�კლებ�ბ� დ� �.შ..; დ� (iv) კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ნ�კლებ�ბ�, მ�თ შ�რის დ�ფინ�ნსების �რ�მიმზიდველი პირ�ბები, ჭ�რბი გ�რ�ნტიები, მ�ღ�ლი ს��პერ�ცი� ხ�რჯები დ� დ�მფინ�ნსებელთ� ინფ�რმირებულ�ბის ნ�კლებ�ბ� დ� მიკერძ�ებული დ�მ�კიდებულებ�. დ�ფინ�ნსების მ�დელები. �რსებ�ბს რ�მდენიმე მ�დელი, რ�მელს�ც ქვეყნები ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�გრ�მების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ იყენებენ. ეს ძირით�დ�დ ხ�რციელდებ� ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსების, პერსპექტიული პრ�ექტების ს�გრ�ნტ� დ�ფინ�ნსების �ნ მ�მს�ხურების მიმწ�დებელი ენერგ�კ�მპ�ნიის დ�ფინ�ნსების გზით. ყველ�ზე მიზ�ნშეწ�ნილი ვ�რი�ნტის შერჩევ� ხდებ� მთელი რიგი ფ�ქტ�რების გ�თვ�ლისწინებით, რ�მელთ� შ�რის�� �რსებული ს�კ�ნ�ნმდებლ� დ� მ�რეგულირებელი პირ�ბები, ბ�ზრის გ�ნვით�რების დ�ნე, ენერგ�ეფექტურ�ბის სფერ�ში �დგილ�ბრივი მ�მს�ხურების მდგ�მ�რე�ბ� დ� ს�ხელმწიფ� უწყებების მიერ ენერგ�ეფექტურ�ბის ზ�მების გ�ტ�რების ტექნიკური დ� ფინ�ნსური შეს�ძლებლ�ბები. ს�სურველი ვ�რი�ნტის შერჩევის შემდეგ მისი დეტ�ლები გულდ�სმით უნდ� შემუშ�ვდეს, რ�მ �დგილ�ბრივი ბ�ზრის მ�ხ�სი�თებლებს მ�ერგ�ს. �გრეთვე გ�თვ�ლისწინებული უნდ� იყ�ს ბ�ზრის მრ�ვ�ლი სეგმენტი (მ�გ.: ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებები, პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების უნ�რის მქ�ნე კრედიტუნ�რი�ნი მუნიციპ�ლიტეტები, პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების უნ�რის �რმქ�ნე კრედიტუნ�რი�ნი მუნიციპ�ლიტეტები დ� კრედიტუუნ�რ� მუნიციპ�ლიტეტები). შემდგ�მში, რ�დეს�ც �დგილ�ბრივი ბ�ზ�რი გ�ნვით�რდებ�, მიზ�ნი ეტ�პ�ბრივ�დ დ�ფინ�ნსების უფრ� კ�მერციულ მექ�ნიზმებზე გ�დ�სვლ� უნდ� იყ�ს. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 2 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები სურ�თი ES1. ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების „დ�ფინ�ნსების კიბე“ ბ�ზრის კ�მერციული ს��ვ�ნს� კ�მერციული �ნ პრ�ექტის დ�ფინ�ნსებ� (ESCOs) გ�ნვით�რებ� დ�ფინ�ნსებ� გ�მყიდველთ� კრედიტები, ლიზინგი ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის „დ�ფინ�ნსების კიბე“ კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ�, ბ�ნდები რისკების ნ�წილ�ბრივი გ�რ�ნტიები ს�კრედიტ� ხ�ზები კ�მერციულ ბ�ნკებში ს�კრედიტ� ხ�ზები გ�ნვით�რების ბ�ნკებში ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� �ნ სუპერკ�მპ�ნი� ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი დ�ფინ�ნსებ� კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების მიერ - გ�ცემული სესხებით ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს დ�ფინ�ნსებ� / ფიქსირებული ბიუჯეტი ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ�, გრ�ნტები / თ�ნ�დ�ფინ�ნსებ� ს�ხელმწიფ� გრ�ნტები დ�ფინ�ნსებ� ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტები ს�ქ�რთველ�ს მსგ�ვსი ქვეყნებისთვის, ს�დ�ც �მგვ�რი პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების გ�მ�ცდილებ� მცირე�, ხ�ლ� ენერგ�ეფექტურ�ბის მ�მს�ხურებები დ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ბ�ზ�რი �რ�ს�კმ�რის�დ �რის გ�ნვით�რებული, შუ�ლედური ს�ფეხურის დ�ფინ�ნსების მექ�ნიზმების გ�მ�ყენებ� უფრ� მიზ�ნშეწ�ნილ�დ ითვლებ�. (�მის მიუხედ�ვ�დ, სესხის, კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების მიერ გ�ცემული სესხების მეშვე�ბით ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსებ� გ�ნხ�რციელებ�დი �რ �ღმ�ჩნდ�, რ�დგ�ნ�ც �დგილ�ბრივ გ�მ�ნ�წილებელ კ�მპ�ნიებს �სეთი მ�მს�ხურების შეთ�ვ�ზების უფლებ�მ�სილებ�, შეს�ძლებლ�ბ� �ნ ინტერესი �მჟ�მ�დ �რ �ქვთ). ჩ�ტ�რებული „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 3 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები �ნ�ლიზის ს�ფუძველზე ს�ქ�რთველ�სთვის შერჩეულ იქნ� ს�მი ს�თ�ნ�დ� მ�დელი. ესენი�: 1. ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლდ�ბ�ნდებების �ნ�ზღ�ურებით - �მ ვ�რი�ნტის მიხედვით ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ� �ნ სხვ� ს�ბიუჯეტ� უწყებ� გ�მ�ყ�ფს ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების გ�ს�ტ�რებლ�დ ს�ჭირ� ს�ბიუჯეტ� რესურსებს დ� შემდეგ �მ�იღებს ჩ�დებულ ინვესტიცი�ს ს�ბიუჯეტ� �სიგნ�ციების შემცირების გზით (რის შედეგ�დ�ც დ�იზ�გებ� ენერგი�ზე გ�წეული ხ�რჯები). ეს მეთ�დი �გრეთვე ცნ�ბილი� რ�გ�რც „ს�ბიუჯეტ� ინვესტიციების �ნ�ზღ�ურების მეთ�დი“ (‘budget capture method’). იგი მუშ��ბს რ�გ�რც ცენტრ�ლური �სევე მუნიციპ�ლური �რგ�ნ�ების დ�ნეზე, დ�, რ�დგ�ნ�ც �რგ�დ�ხდის რისკი ფ�ქტიურ�დ �რ �რსებ�ბს, შეიძლებ� გ�მ�ყენებულ იქნ�ს ს�კრედიტ� ისტ�რიის �რმქ�ნე მუნიციპ�ლიტეტების შემთხვევ�შიც. 2. „ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი“ (EERF). დ�მ�უკიდებელი ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტი, რ�მელს�ც „ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს“ �ნ EERF-ს უწ�დებენ, ს�ხელმწიფ� ფინ�ნსების გ�მ�ყენებით ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ იქმნებ�. იმის გ�მ�, რ�მ სესხის მიმღებიც დ� გ�მცემიც �რივე ს�ხელმწიფ�ს ს�კუთრებ�ში �რი�ნ, ხშირ�დ �სეთი ფ�ნდები ტიპიურ კ�მერციულ სესხებთ�ნ შედ�რებით უფრ� დ�ბ�ლპრ�ცენტი�ნ დ�ფინ�ნსებ�ს დ� გ�დ�ხდის უფრ� ხ�ნგრძლივ ვ�დებს იძლევი�ნ. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, მ�თი მ�თხ�ვნებიც ნ�კლებ�დ მკ�ცრი�. ენერგი�ზე გ�წეული ხ�რჯების შემცირების კვ�ლდ�კვ�ლ სესხების დ�ფ�რვის შედეგ�დ, �ღნიშნული თ�ნხები შეიძლებ� �ხ�ლ პრ�ექტებში ჩ�იდ�ს დ� შეს�ბ�მის�დ �დგილი �ქვს გ�რკვეულ პერი�დებში ფინ�ნსური ს�ხსრების ბრუნვ�ს. 3. ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნიები (ESCO). ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� �ნ სუპერკ�მპ�ნი� ს�ჯ�რ� სექტ�რის ბ�ზ�რზე მუშ��ბს. ის ხელშეკრულებებს �ფ�რმებს ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიებთ�ნ დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის მ�მს�ხურების მიმწ�დებელ სხვ� კ�მპ�ნიებთ�ნ, რ�გ�რც გ�რე კ�ნტრ�ქტ�რებთ�ნ, სხვ�დ�სხვ� პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების მიზნით. ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნიის მთ�ვ�რი ფუნქცი� �რის პრ�ექტის დ�ფინ�ნსების ხელმის�წვდ�მ�ბის ხელშეწყ�ბ� �დგილ�ბრივ დ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� �რგ�ნიზ�ციებთ�ნ ურთიერთ�ბების გ�ნვით�რების გზით. ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნი�მ �გრეთვე შეიძლებ� გ�სცეს კრედიტები �ნ რისკის გ�რ�ნტიები ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ �ნ იმ�ქმედ�ს რ�გ�რც ს�ლიზინგ� �ნ დ�მფინ�ნსებელმ� კ�მპ�ნი�მ დ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებს დ�/�ნ მ�მხმ�რებლებს ენერგ�ეფექტური მ�წყ�ბილ�ბ� მი�წ�დ�ს იჯ�რით �ნ ს�რგებლის გ�ზი�რების პირ�ბით. ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებები. ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებები (ESAs) შედ�რებით �ხ�ლი პრ�დუქტი�, რ�მლის შეთ�ვ�ზებ�ც ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულმ� ფ�ნდებმ� დ�იწყეს ტრ�დიციულ სესხებთ�ნ ერთ�დ. ისინი შეიძლებ� ძ�ლი�ნ ს�ს�რგებლ� �ღმ�ჩნდეს ისეთი „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 4 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�ხელმწიფ� �რგ�ნიზ�ციებისთვის, რ�მლებს�ც ჩვეულებრივ თ�ნხების სესხების დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების ნ�კლები შეს�ძლებლ�ბ� �ქვთ (იხ. ჩ�ნ�რთი ES1.). ჩ�ნ�რთი ES1. ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებები ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების ს�ფუძველზე დ�მფინ�ნსებელი (�მ შემთხვევ�ში ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი) კლიენტებს მ�მს�ხურების სრულ პ�კეტს სთ�ვ�ზ�ბს, რ�ც ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების იდენტიფიკ�ცი�ს, დ�ფინ�ნსებ�ს, შესყიდვებს, გ�ნხ�რციელებ�ს დ� მ�ნიტ�რინგს მ�იც�ვს. კლიენტს უბრ�ლ�დ მ�ეთხ�ვებ� გ�დ�იხ�დ�ს იგივე თ�ნხ�, რ�მელს�ც ის �მჟ�მ�დ ენერგი�ში იხდის (ე.ი. ენერგიის ს�ბ�ზის� ღირებულებ�), ხ�ლ� დ�მფინ�ნსებელი, ინვესტიციების მეშვე�ბით, კლიენტის მიერ ენერგი�ში გ�დ�ს�ხდელ თ�ნხებს �მცირებს დ� კ�ნტრ�ქტის მ�ქმედების ვ�დის დ�სრულებ�მდე ჩ�დებულ ინვესტიციებს� დ� მ�თთ�ნ დ�კ�ვშირებულ ხ�რჯებს ინ�ზღ�ურებს. მ�რჯვნივ მ�ცემულ გრ�ფიკზე ნ�ჩვენები� ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების შემთხვევ�ში კლიენტის ფულ�დი ნ�კ�დები, ს�დ�ც კლიენტის მიერ გ�დ�ხდილი თ�ნხები ენერგიის მ�ხმ�რებისთვის დ�რიცხული ს�ბ�ზის� თ�ნხის ტ�ლი�. ეს ს�შუ�ლებ�ს იძლევ� ერთი მხრივ შევინ�რჩუნ�თ მუდმივი ფულ�დი ნ�კ�დი, დ� �მ�ვე დრ�ს უზრუნველვყ�თ ენერგი�ზე გ�წეული ხ�რჯების დ�ზ�გვ� ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების მ�ქმედების პერი�დის მ�ნძილზე. ზ�გ შემთხვევ�ში ხელშეკრულების მ�ქმედების პერი�დი ფიქსირებული�; სხვ� შემთხვევებში კ�ნტრ�ქტის მ�ქმედების ვ�დ� იწურებ� მ�ს შემდეგ, რ�ც გ�დ�ხდილი თ�ნხ� გ�რკვეულ დ�ნეს მი�ღწევს, რ�ც კლიენტს მეტი ენერგიის დ�ზ�გვის დ�ინტერესებ�ს უქმნის. თუ კლიენტი ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებ��, ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებები რ�გ�რც წესი კრედიტ�დ კი �რ ჩ�ითვლებ�, �რ�მედ გრძელვ�დი�ნი მ�მს�ხურების კ�ნტრ�ქტ�დ, რ�ც შეს�ძლებლ�ბ�ს იძლევ� დ�ვ�ფინ�ნს�თ ისეთი ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� �რგ�ნიზ�ციები, რ�მლებს�ც სესხის �ღების უფლების �რ �ქვთ დ� ის მუნიციპ�ლიტეტები, რ�მლებმ�ც ს�კრედიტ� ლიმიტს უკვე მი�ღწიეს �ნ რ�მელთ� ს�კრედიტ� შეს�ძლებლ�ბები სხვ�გვ�რ�დ �რის შეზღუდული. �მრიგ�დ, �სეთ სქემ�ს კლიენტისთვის �რმხრივი უპირ�ტეს�ბ� �ქვს, რ�დგ�ნ�ც შედ�რებით მ�რტივი გ�ნს�ხ�რციელებელი დ� ძ�ლი�ნ მცირე რისკის მ�ტ�რებელი�. ის გვეხმ�რებ� უზრუნველვყ�თ კლიენტის მიერ ენერგიის ხ�რჯების დ�ზ�გვ� ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების მ�ქმედების მთელი პერი�დის მ�ნძილზე. რეკ�მენდ�ციები მიუხედ�ვ�დ იმის�, თუ რ�მელ ვ�რი�ნტს �ირჩევს ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ�, მ�ს მ�უწევს დ�ფინ�ნსების პ�ტენციური წყ�რ�ების მ�ძიებ�, ს�ჭირ� ს�კ�ნ�ნმდებლ� დ� მ�რეგულირებელი ცვლილებების გ�ტ�რებ�, გ�ნხ�რციელების უნ�რების გ�ნვით�რებ� დ� კერძ� სექტ�რის მ�ნ�წილე�ბის ბერკეტების შექმნ�. იმის გ�მ�, რ�მ თით�ეულ მ�დელს თ�ვისი უპირ�ტეს�ბები დ� შეზღუდვები �ქვს, ყველ�ზე ხელს�ყრელი მ�დელის შერჩევ�მდე ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ�მ კ�ნსულტ�ციები „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 5 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები უნდ� გ�მ�რთ�ს შეს�ბ�მის მ�ნ�წილე მხ�რეებთ�ნ. შემდეგი ნ�ბიჯი იქნებ� �რჩეული მ�დელის დეტ�ლური სქემის დ� გ�ნხ�რციელების გეგმის შემუშ�ვებ�. ჩ�ტ�რებული �ნ�ლიზის� დ� ს�ქ�რთველ�ს ბ�ზრის �ხლ�ნდელი მდგ�მ�რე�ბის ს�ფუძველზე, „მს�ფლი� ბ�ნკი“ სპეცი�ლურ�დ ს�ჯ�რ� სექტ�რისთვის გ�ნკუთვნილი „ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდის“ შექმნის რეკ�მენდ�ცი�ს იძლევ�. იმის მიუხედ�ვ�დ, რ�მ “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდის“ �ხ�ლ, დ�მ�უკიდებელ �რგ�ნიზ�ცი�დ ჩ�მ�ყ�ლიბებ� უკეთესი იქნებ�დ�, ს�ჭირ�� მხედველ�ბ�ში მივიღ�თ, რ�მ მ�ცემულ მ�მენტში მთ�ვრ�ბ� �ხ�ლი �რგ�ნიზ�ციის შექმნისგ�ნ თ�ვს იკ�ვებს. “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი“ შეიძლებ� შეიქმნ�ს რ�მელიმე �რსებული �რგ�ნიზ�ციის, მ�გ�ლით�დ „მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდის“ �ნ ს�ქ�რთველ�ს ენერგეტიკის გ�ნვით�რების ფ�ნდის“ დ�ქვემდებ�რების ქვეშ, ხ�ლ� დ�მ�უკიდებელ ფ�ნდ�დ მ�მ�ვ�ლში გ�რდ�იქმნ�ს. “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერულ ფ�ნდს“ შეუძლი� დ�ხმ�რებ� გ�უწი�ს მთ�ვრ�ბ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნულ ს�მ�ქმედ� გეგმ�ში დ�ს�ხული მიზნების მიღწევ�ში დ� �მ�ვე დრ�ს გ�მ�იწვი�ს დ�მ�ტებითი დ�დებითი შედეგები, მ�თ შ�რის ენერგიის იმპ�რტის დ� ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგი�ზე გ�წეული ხ�რჯების შემცირებ�, კ�მფ�რტის დ�ნის გ�უმჯ�ბესებ�, ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ჩ�მ�ყ�ლიბებ�, �ხ�ლი ს�მუშ�� �დგილების შექმნ� დ� ს�თბურის �ირების შემცირებ�. “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი“ მდგრ�დი იქნებ�, რ�დგ�ნ�ც ს�ხელმწიფ� ს�ხსრებიდ�ნ მისთვის რეგულ�რული ბიუჯეტის გ�მ�ყ�ფ� ს�ჭირ� �რ იქნებ� დ� 20 წელზე მეტი ხნის მ�ნძილზე ის რევ�ლვერული დ�ფინ�ნსების პრინციპით იმუშ�ვებს. მ�ნ შეიძლებ� შექმნ�ს ს�ფუძველი �ღნიშნული პრ�ქტიკის გ�ს�ვრც�ბ�დ სხვ� მუნიციპ�ლურ სექტ�რებზე (მ�გ.: გ�რე გ�ნ�თებ�ზე, წყლის ს�ტუმბ სისტემებზე დ� �.შ.). �მ მიდგ�მის გ�მ�ყენების სხვ� დ�დებით მხ�რეებს შ�რის��:  “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი“ ყველ� მ�ნ�წილე მხ�რის ინტერესებს წ�რმ��დგენს (სხვ�დ�სხვ� ს�მინისტრ�ების� დ� კერძ� სექტ�რის ჩ�თვლით);  ფ�ნდის მენეჯმენტი შეიძლებ� იყ�ს დ�მ�უკიდებელი, რ�ც პ�ლიტიკური ზეგ�ვლენისგ�ნ თ�ვის �რიდების ს�შუ�ლებ�ს იძლევ�;  “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი“ ს�ხელმწიფ� დ� დ�ნ�რთ� ფ�ნდების შეკრების ერთ�დ მ�ზიდვის ს�შუ�ლებ�ს იძლევ� დ� პ�რ�ლელური ინიცი�ტივების გ�ნხ�რციელებ�ს �გვ�რიდებს;  ს�ბჭ� მენეჯმენტისთვის უმ�ღლესი კვ�ლიფიკ�ციის სპეცი�ლისტებისგ�ნ შემდგ�რი გუნდის შეკრებ�ს შეძლებს;  ფ�ნდის მენეჯმენტის თ�ნ�მშრ�მლები �მ პ�ზიციებზე ხ�ნგრძლივი ვ�დით დ�ინიშნები�ნ დ� მ�თი კ�მპენს�ციები შეიძლებ� ს�ბ�ზრ� დ�ნის შეს�ბ�მისი იყ�ს. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 6 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  ფ�ნდზე შეიძლებ� �რ გ�ვრცელდეს ს�ხელმწიფ� შესყიდვების წესები დ� ბიურ�კრ�ტიული პრ�ცედურები;  ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებებთ�ნ შედ�რებით ფ�ნდს უფრ� მ�ქნილი მუშ��ბ� დ� გ�დ�წყვეტილებების უფრ� სწრ�ფ�დ მიღებ� შეეძლებ�. “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდის“ კ�პიტ�ლიზ�ცი�. ფ�ნდის კ�პიტ�ლი შეიძლებ� შეიქმნ�ს შემდეგი ს�ხსრებით: 10 მილი�ნი ევრ� - „მწვ�ნე კლიმ�ტის ფ�ნდის“ (GCF), „გლ�ბ�ლური ეკ�ლ�გიური ფ�ნდის“ (GEF), მთ�ვრ�ბის მიერ გ�მ�ყ�ფილი ს�ხსრებით დ� 25 მილი�ნი ევრ� - ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების� დ� „მწვ�ნე კლიმ�ტის ფ�ნდის“ შეღ�ვ�თი�ნი სესხებით. �პერ�ციების� დ� ს�მუშ��ების �დეკვ�ტური რ��დენ�ბის შემთხვევ�ში მე-6 წელს ფ�ნდს ს�ვ�რ�უდ�დ დ��ხლ�ებით 20 მილი�ნი ევრ�ს რეკ�პიტ�ლიზ�ცი� დ�სჭირდებ�. შედეგები. პრ�გნ�ზის მიხედვით პირველ დ� მე�რე წლებში “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი“ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებში დ��ხლ�ებით 5 მილი�ნი ევრ�ს ინვესტიციებს ჩ�დებს, რ�ც მე-3 წლიდ�ნ მე-5 წლ�მდე გ�იზრდებ� ყ�ველწლიურ 6 მილი�ნ ევრ�მდე, ხ�ლ� მე-6 წლიდ�ნ მე-15 წლ�მდე - 7 მილი�ნ ევრ�მდე. მიღებული შემ�ს�ვლებიდ�ნ �დმინისტრ�ციული, ზედნ�დები დ� სხვ� ხ�რჯების დ�ფ�რვის თვ�ლს�ზრისით, ს�ვ�რ�უდ�დ “ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი“ ნულ�ვ�ნი ზ�რ�ლის წერტილს მე-3 წელს მი�ღწევს. 15 წლი�ნ პერი�დში ფ�ნდმ� შეიძლებ� შემდეგ შედეგებს მი�ღწი�ს:  პრ�ექტებში ჩ�დებული ინვესტიციების მთლი�ნი მ�ცულ�ბ� მე-15 წლის მდგ�მ�რე�ბით – 98 მილი�ნი ევრ�;  მთ�ვრ�ბის მიერ დ�ზ�გილი ს�ბიუჯეტ� ს�ხსრები მე-15 წლის მდგ�მ�რე�ბით – დ��ხლ�ებით14 მილი�ნი ევრ�;  ფ�ნდის �რსებ�ბის მ�ნძილზე მიღებული დ�ზ�გილი ენერგი� – 2,198 გვტ.სთ;  ფ�ნდის �რსებ�ბის მ�ნძილზე ს�თბურის �ირების გ�ფრქვევის შემცირებ� – 1.1 მილი�ნი ტ�ნ� CO2;  ეკ�ლ�გიურ�დ სუფთ� ს�მუშ�� �დგილების ზრდ� – 1,600 ს�მუშ�� �დგილი. შემდგ�მი ნ�ბიჯები. ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბის მიერ გ�დ�ს�დგმელი ყველ�ზე კრიტიკული მნიშვნელ�ბის შემდეგი ნ�ბიჯები� ყველ�ზე მიზ�ნშეწ�ნილი ვ�რი�ნტის �რჩევ� დ� დ�ფინ�ნსების შემ�თ�ვ�ზებული პრ�გრ�მის ინსტიტუციური მ�წყ�ბის უზრუნველყ�ფ�. შემდგ�მი ღ�ნისძიებები �გრეთვე მ�იც�ვს ფ�ნდის ჩ�მ�ს�ყ�ლიბებლ�დ ს�ჭირ� ს�კ�ნ�ნმდებლ� ჩ�რჩ�ს შემუშ�ვებ�ს, ს�ჭირ� ფინ�ნსური ს�ხსრების მ�ბილიზ�ცი�ს, მმ�რთველ�ბის სტრუქტურის დ� ს��პერ�ცი� პრ�ცედურების შემუშ�ვებ�ს, ინვესტირების დ� პერს�ნ�ლით დ�კ�მპლექტების გეგმის მ�მზ�დებ�ს დ� პ�ტენციური პრ�ექტების სიის ჩ�მ�ყ�ლიბებ�ს. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 7 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები თ�ვი 1 - შეს�ვ�ლი ენერგ�ეფექტურ�ბის მნიშვნელ�ბ� ს�ქ�რთველ�ში ენერგ�ეფექტურ�ბ�ს ს�ქ�რთველ�სთვის კრიტიკული მნიშვნელ�ბ� �ქვს ქვეყნის ეკ�ნ�მიკური ზრდის ხელშეწყ�ბის� დ� კლიმ�ტური ცვლილებების შერბილებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული გლ�ბ�ლური ვ�ლდებულებების შესრულების�თვის. ქვეყ�ნ�, გ�ნს�კუთრებით ზ�მთრის თვეებში, დიდ�დ �რის დ�მ�კიდებული ბუნებრივი გ�ზის� დ� ელექტრ�ენერგიის იმპ�რტზე (EEC 2014). თუ �რსებული ტენდენცი� გ�გრძელდ�, ელექტრ�ენერგი�ზე მ�თხ�ვნილების მუდმივი ზრდის შედეგ�დ მ�მდევნ� ხუთ წელიწ�დში ქვეყნ�ში შეიძლებ� ენერგიის დეფიციტი შეიქმნ�ს. N 1.1 ნ�ხ�ზზე ნ�ჩვენები� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ინტენსიურ�ბის შედ�რებ� კ�ვკ�სიის, დ�ს�ვლეთ ბ�ლკ�ნეთის დ� ევრ�კ�ვშირის ბევრ სხვ� ქვეყ�ნ�სთ�ნ . ისეთ მეზ�ბელ ქვეყნებთ�ნ შედ�რებით, რ�გ�რიც�� ს�მხეთი, �ზერბ�იჯ�ნი, კ�ს�ვ� დ� ბულგ�რეთი, ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ინტენსიურ�ბის მ�ჩვენებელი (0.40 პირველ�დი ენერგიის ს�ერთ� მ�რ�გი /000 �შშ $ მშპ) ცუდ�დ �რ გ�მ�იყურებ�, მ�გრ�მ ის დ��ხლ�ებით ს�მჯერ �ღემ�ტებ� „ეკ�ნ�მიკური თ�ნ�მშრ�მლ�ბის� დ� გ�ნვით�რების �რგ�ნიზ�ციის“ წევრი ქვეყნების მ�ჩვენებელს (0.13), დ� �თხჯერ �ღემ�ტებ� ევრ�კ�ვშირის ისეთი ქვეყნების მ�ჩვენებელს, რ�გ�რიც�� დ�ნი�, იტ�ლი� დ� გერმ�ნი� (0.07 to 0.10).1 2010-2012 წლებში ის დ��ხლ�ებით 5%-ით იზრდებ�დ�, ხ�ლ� „ეკ�ნ�მიკური თ�ნ�მშრ�მლ�ბის� დ� გ�ნვით�რების �რგ�ნიზ�ციის“ წევრ ქვეყნებში იგივე პერი�დში დ��ხლ�ებით 9%-ით შემცირდ�. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, ს�ქ�რთველ�ში ერთ სულ მ�ს�ხლეზე ენერგიის მ�ხმ�რების მ�ჩვენებელი� 0.87, რ�ც „ეკ�ნ�მიკური თ�ნ�მშრ�მლ�ბის� დ� გ�ნვით�რების �რგ�ნიზ�ციის“ ქვეყნების ს�შუ�ლ� მ�ჩვენებლის დ��ხლ�ებით ერთ მეხუთედს შე�დგენს. ერთ სულ მ�ს�ხლეზე ენერგიის მ�ხმ�რების ზრდ�სთ�ნ ერთ�დ ენერგ�ინტენსიურ�ბ� ს�ვ�რ�უდ�დ ზრდ�ს გ�ნ�გრძ�ბს (იხ. ნ�ხ�ზი N 1.2). 1 International Energy Agency, Energy Statistics website (www.iea.org/statistics). „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 8 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები სურ�თი N 1.1 – ენერგ�ინტენსიურ�ბ� ს�ქ�რთველ�ს� დ� სხვ� ქვეყნებში ენერგ�ინტენსიურ�ბ� შერჩულ ქვეყნებს� დ� რეგი�ნებში წყ�რ�: IEA 20 პესმ/მშპ (toe/000 2005 �შშ $) 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 Italy OECD Worl d Turkey Kos ovo Albania Georgia Bulgaria Hungary Armenia Romania Denmark Germany Mace donia Azerbaija n Switzerland Netherla nds Czech Republi c სურ�თი N 1.2 – ენერგიის მ�ხმ�რებ� ერთ სულ მ�ს�ხლეზე – ს�ქ�რთველ�ს� დ� ეკ�ნ�მიკური გ�ნვით�რების� დ� თ�ნ�მშრ�მლ�ბის �რგ�ნიზ�ციის ქვეყნებში ენერგიის მ�ხმ�რებ� ერთ სულ მ�ს�ხლეზე 4.5 4 3.5 3 2.5 2 1.5 tpes per capita 1 0.5 0 GEORGIA OECD წყ�რ�: „ენერგეტიკის ს�ერთ�შ�რის� ს��გენტ�“ 2015 ს�ქ�რთველ�ს შედ�რებით მ�ღ�ლი ენერგ�ინტენსიურ�ბ� დ� ეკ�ნ�მიკის ზრდ�სთ�ნ ერთ�დ ენერგიის მზ�რდი მ�ხმ�რებ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ს�ჭირ�ებ�ზე მიგვითითებს. ს�ქ�რთველ�მ �ხლ�ხ�ნ ევრ�კ�ვშირთ�ნ �ს�ცირების ხელშეკრულებ�ს მ��წერ� ხელი დ� „ენერგეტიკული თ�ნ�მეგ�ბრ�ბის“ სრულუფლები�ნი წევრ�ბ� ითხ�ვ�. ევრ�კ�ვშირის� დ� „ენერგეტიკული თ�ნ�მეგ�ბრ�ბის“ მ�თხ�ვნების დ�ს�კმ�ყ�ფილებლ�დ „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 9 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის მ�ჩვენებლების გ�უმჯ�ბესებ� სჭირდებ� . ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბები (რ�ც მ�იც�ვს ცენტრ�ლური მთ�ვრ�ბის შენ�ბებს, მუნიციპ�ლიტეტების შენ�ბებს დ� გ�რე გ�ნ�თებ�ს) ენერგიის დიდი მ�მხმ�რებელი�. ს�ჯ�რ� შენ�ბების რ��დენ�ბის� დ� მ�თ მიერ ენერგიის მ�ხმ�რების მ�ნ�ცემები ძ�ლი�ნ მწირი�. გ�რკვეული მ�ნ�ცემების ნ�ხვ� შეიძლებ� შვიდი ყველ�ზე დიდი ქ�ლ�ქების „ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“. ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგიის მ�ხმ�რებ� იზრდებ� (თბილისი, 2011). N1.3 სურ�თზე ნ�ჩვენები� ენერგიის მ�ხმ�რებ� ს�ჯ�რ� შენ�ბებში, თბილისში. ცხ�დი�, რ�მ, ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესებ� ძ�ლი�ნ მნიშვნელ�ვ�ნი�. სურ�თი N 1.3 – თბილისში ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგიის მ�ხმ�რების პრ�გნ�ზი წყ�რ�: თბილისი 2011 ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების გზით ს�ჯ�რ� სექტ�რს შეუძლი� მ�გ�ლითი მისცეს სხვებს დ� ენერგ�ეფექტური პრ�დუქციის� დ� მ�მს�ხურების ბ�ზრების ჩ�მ�ყ�ლიბებ� დ��ჩქ�რ�ს. ს�ხელმწიფ� დ�ფინ�ნსების შედეგ�დ ჩნდებ� შედ�რებით პ�ტ�რ� პრ�ექტების ერთ�დ თ�ვმ�ყრის დ� მ�თზე ს�ერთ� პ�სუხისმგებლ�ბის პ�ტენცი�ლი, რ�ც შესყიდვებთ�ნ დ� გ�ნხ�რციელებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებულ ხ�რჯებს �მცირებს დ� პრ�ექტები უფრ� მ�სშტ�ბური ხდებ�. მ�სშტ�ბურ ს�ხელმწიფ� პრ�გრ�მ�ს შეუძლი� შექმნ�ს ს�მუშ�� �დგილები დ� დ��ჩქ�რ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების �დგილ�ბრივი კ�მპ�ნიების გ�ნვით�რებ� - რ�გ�რც �მ�ს სხვ� ქვეყნების: კ�ნ�დის, გერმ�ნიის, ი�პ�ნიის, კ�რეის რესპუბლიკის დ� შეერთებული შტ�ტების მ�გ�ლითები გვიჩვენებენ („მს�ფლი� ბ�ნკი“ 2014b). შეს�ბ�მის�დ, �ღნიშნული დ�დებითი შედეგების მის�ღებ�დ, მთ�ვრ�ბ�მ, პ�რტნი�რ ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებთ�ნ ერთ�დ, შეიძლებ� შეიმუშ��ს ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�გრ�მის ერ�ვნულ დ�ნეზე გ�ნხ�რციელების პრ�გრ�მ�. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 10 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები მთ�ვრ�ბის ინიცი�ტივები “ევრ�პის რეკ�ნსტრუქციის� დ� გ�ნვით�რების ბ�ნკის“ ტექნიკური დ�ხმ�რებით ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ�მ „ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმედ� გეგმის“ შემუშ�ვებ� დ�იწყ�, რ�ც 2016 წლის ივნისში უნდ� დ�სრულდეს. “ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმედ� გეგმ�“ 2017-დ�ნ 2019 წლ�მდე პერი�დში გ�ნს�ხ�რციელებელ ღ�ნისძიებებზე �რის ფ�კუსირებული დ� �გრეთვე 2020, 2025 დ� 2030 წლებისთვის დ�ს�ხულ ს��რიენტ�ცი� მიზნებს შეიც�ვს. ს�წყის ეტ�პზე ჩ�ტ�რებულმ� ს�მუშ��ებმ� �ჩვენ�, რ�მ “ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნულ ს�მ�ქმედ� გეგმ�ში“ დ�ს�ხული მიზნების შეს�სრულებლ�დ ს�ქ�რთველ�ს დ�სჭირდებ� დ�ხმ�რებ� შემდეგ სფერ�ებში (�რ�ბიძე, 2016):  ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პ�ტენცი�ლის გ�მ�ს�ყენებლ�დ ს�ჭირ� ფინ�ნსური რესურსების ხელმის�წვდ�მ�ბ� დ� მიზნ�ბრივი ინვესტიციები;  ტექნიკური დ�ხმ�რებ� შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რების სფერ�ში (მრეწველ�ბის� დ� ს�მშენებლ� სექტ�რებში)  ტექნიკური დ�ხმ�რებ� კ�ნ�ნმდებლ�ბის� დ� პრ�გრ�მის შემუშ�ვებ�ში;  დ�ხმ�რებ� ენერგიის მ�ხმ�რების შეს�ხებ მ�ნ�ცემების შეგრ�ვებ�ში, �ნ�ლიზს� დ� �ღრიცხვ�ში, ს�ჯ�რ� შენ�ბების რეესტრის ჩ�თვლით;  გრ�ნტები სტიმულირების მექ�ნიზმების შეს�ქმნელ�დ. “ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმედ� გეგმ�ში“ ს�ჯ�რ� შენ�ბების� დ� �ბიექტების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესებ� მნიშვნელ�ვ�ნ მიზნ�დ �რის დ�ს�ხელებული. დ�წყებული� მუშ��ბ� ენერგ�ეფექტურ�ბის კ�ნ�ნპრ�ექტზე (წურწუმი�, 2016), რ�მელშიც ევრ�კ�ვშირის ენერგ�ეფექტურ�ბის დირექტივები უნდ� �ის�ხ�ს. გეგმის მიხედვით ენერგ�ეფექტურ�ბის კ�ნ�ნში უნდ� შევიდეს გ�რკვეული მუხლები ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების შეს�ხებ. ს�ქ�რთველ�ს �თმ� ქ�ლ�ქმ� “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმები“2 შეიმუშ�ვ�. ზ�გიერთი �სეთი გეგმ� შეიც�ვს ინფ�რმ�ცი�ს შენ�ბების რ��დენ�ბის� დ� ფ�რთ�ბების შეს�ხებ. სხვებში მ�ცემული� ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ��უდიტების შედეგები, რ�მლებიც მ�იც�ვს ინფ�რმ�ცი�ს �მ შენ�ბებში ენერგიის მ�ხმ�რების დ� დ�ზ�გვის პ�ტენცი�ლის შეს�ხებ. გ�რკვეულ წილ�დ, CO2 გ�მ�ყ�ფის შემცირების პ�ტენცი�ლის გ��ნგ�რიშებები, რ�მლებიც “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში�“ მ�ცემული, წ�რმ�დგენ�ს გვიქმნი�ნ ენერგიის დ�ზ�გვის პ�ტენცი�ლის შეს�ხებ. “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“ მ�ცემული ინფ�რმ�ცი� ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების დიდ პ�ტენცი�ლზე მეტყველებს. �მ პ�ტენცი�ლის შეფ�სებ� წ�რმ�დგენილი �ნგ�რიშის მე-2 თ�ვში� 2 http://www.covenantofmayors.eu/actions/sustainable-energy-action-plans_en.html „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 11 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები მ�ცემული. „მს�ფლი� ბ�ნკის“ გ�მ�ცდილებ� ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების სფერ�ში 2007 წლიდ�ნ „მს�ფლი� ბ�ნკის ჯგუფმ�“ მთელი მს�ფლი�ს მ�სშტ�ბით ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტებისთვის დ��ხლ�ებით 10 მილი�რდი �შშ დ�ლ�რის დ�ფინ�ნსებ� გ�მ�ყ�. �ღმ�ს�ვლეთ ევრ�პის� დ� ცენტრ�ლური �ზიის რეგი�ნში „მს�ფლი� ბ�ნკმ�“ დ��ხლ�ებით 4 მილი�რდი �შშ დ�ლ�რი ჩ�დ� ზ�გ�დ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებებში დ� 500 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რი - ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების პრ�ექტებში. რ�გ�რც წესი, �სეთი პრ�ექტების შედეგ�დ 25-დ�ნ 40 პრ�ცენტ�მდე ენერგი� იზ�გებ�, ხ�ლ� �მ�გების პერი�დი 8-10 წელზე ნ�კლები�. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, პრ�ექტებს �ქვთ მნიშვნელ�ვ�ნი თ�ნმდევი დ�დებითი შედეგები (მ�გ.: კ�მფ�რტის დ�ნის �მ�ღლებ�, ჰ�ერის ხ�რისხის გ�უმჯ�ბესებ� დ� ჯ�ნმრთელ�ბის დ�ცვ�) დ� ს�ზ�გ�დ�ებრივი ცნ�ბიერების დ�ნე იზრდებ�. �მ�გების მ�ჩვენებლები უ�ღრეს�დ კ�რგი� დ� ს�ჯ�რ� შენ�ბების �დმინისტრ�ტ�რები �სეთი ინვესტიციების თ�ნ�დ�ფინ�ნსების სურვილს გ�მ�თქვ�მენ. ინვესტიციების �მ�გების მიმზიდველი პერი�დის� დ� ენერგიის დ�ზ�გვის პ�ტენცი�ლის მიუხედ�ვ�დ, ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელებ�ს რ�მდენიმე ს�ბ�ზრ� ბ�რიერი �ბრკ�ლებს. მ�თგ�ნ �ლბ�თ ყველ�ზე მნიშვნელ�ვ�ნი� დ�ფინ�ნსების ს�თ�ნ�დ� დ� მდგრ�დი მექ�ნიზმების ნ�კლებ�ბ� დ� ს�ჯ�რ� შენ�ბების გ�უმჯ�ბესების მ�სშტ�ბური პრ�გრ�მების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ ს�ჭირ� დ�მხმ�რე ინსტიტუცი�ნ�ლური სტრუქტურების ნ�კლებ�ბ�. ერ�ვნული პრ�გრ�მის შემუშ�ვებ�ს, თ�ვისი დ�ფინ�ნსებით, ტექნიკური დ�ხმ�რებით, ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისთვის სპეცი�ლურ�დ შემუშ�ვებული შესყიდვების სქემებით (სტ�ნდ�რტული �უდიტით დ� კ�ნტრ�ქტებით) დ� წესებით დ� �.შ. �ღნიშნულ სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პ�ტენცი�ლის �თვისების შეს�ძლებლ�ბების გ�ხსნ� შეუძლი�. პრ�ექტის �მ�ც�ნები �მ პრ�ექტის უპირველესი �მ�ც�ნ� ისეთი ვ�რი�ნტების მ�ძებნ��, რ�მლებს�ც დ�ფინ�ნსების ბ�რიერების დ�ძლევ� შეუძლი�თ დ� რ�მლებიც ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების მ�სშტ�ბის გ�ზრდ�ში დ�გვეხმ�რები�ნ. კ�ნკრეტულ�დ, პრ�ექტის მიზნები�:  ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგიის მ�ხმ�რების შეს�ხებ �რსებული ინფ�რმ�ციის შესწ�ვლ� დ� ენერგიის დ�ზ�გვის პ�ტენცი�ლის შეფ�სებ�;  �რსებული ს�კ�ნ�ნმდებლ� დ� მ�რეგულირებელი ჩ�რჩ�ს დ�კუმენტირებ� ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების გ��დვილების მიზნით;  ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ბ�რიერების იდენტიფიკ�ცი�; „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 12 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების სფერ�ში �რსებული ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილების მიმ�ხილვ�;  ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ხელს�ყრელი ვ�რი�ნტების იდენტიფიკ�ცი�;  �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტების უპირ�ტეს�ბების� დ� შეზღუდვების შედ�რებითი �ნ�ლიზი;  შერჩევის� დ� გ�ნხ�რციელების ღ�ნისძიებების გ�ნს�ზღვრ�. გ�მ�ყენებული მიდგ�მის მ�კლე შემ�ჯ�მებელი მიმ�ხილვ� პრ�ექტი შემდეგ �ქტივ�ბებს მ�იც�ვს: 1. ს�წყისი მისიის მუშ��ბ� დ� �რსებული სიტუ�ციის შესწ�ვლ�; 2. დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტების გრძელი სიის შემუშ�ვებ� ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების სფერ�ში �რსებული ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილების ს�ფუძველზე; 3. შეს�ძლ� ვ�რი�ნტების შეფ�სებ� ს�ქ�რთველ�ს კ�ნტექსტში; 4. ს�მი ვ�რი�ნტის შემცველი „მ�კლე სიის“ შედგენ�; 5. შერჩეული ვ�რი�ნტების შეფ�სებ�; დ� 6. ს�ბ�ლ�� �ნგ�რიშის მ�მზ�დებ�. 2016 წლის 28 �პრილს ეს �ნგ�რიში წ�რმ�დგენილი დ� გ�ნხილული იყ� „მრგვ�ლი მ�გიდის გ�რშემ�“ თბილისში გ�მ�რთულ შეხვედრ�ზე. შეხვედრ� მიზნ�დ ის�ხ�ვდ� დ�ფინ�ნსების �რჩეული სქემის დეტ�ლების შეს�მუშ�ვებლ�დ დ� გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ ს�ჭირ� შემდგ�მი მ�ქმედებების გ�ნს�ზღვრ�ს. „მრგვ�ლი მ�გიდის გ�რშემ�“ გ�მ�რთული შეხვედრის შედეგების შემ�ჯ�მებელი �ნგ�რიში მ�ცემული� „დ“ დ�ნ�რთში. �მ �ნგ�რიშის მ�ნ�ხ�ზი მე-2 თ�ვში მ�ცემული� ქვეყ�ნ�ში �რსებული ვით�რების, მ�თ შ�რის ს�კ�ნ�ნმდებლ� დ� მ�რეგულირებელი ჩ�რჩ�ს� დ� ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� დ�წესებულებებში ენერგიის მ�ხმ�რების მ�ხ�სი�თებლების მ�კლე მიმ�ხილვ� დ� ენერგიის დ�ზ�გვის პ�ტენცი�ლის� დ� ს�ჭირ� ინვესტიციების შეფ�სებ�. მე-3 თ�ვში გ�ნხილული� ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების დ�მ�ბრკ�ლებელი ფ�ქტ�რები, მ�თ შ�რის ს�მ�რთლებრივი დ� მ�რეგულირებელი ბ�რიერები, კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ნ�კლებ�ბ�, ინსტიტუცი�ნ�ლური დ�ბრკ�ლებები დ� გ�ნხ�რციელების შეზღუდული შეს�ძლებლ�ბები. მე-4 თ�ვში მ�ცემული� ინფ�რმ�ცი� ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილების შეს�ხებ. კერძ�დ, გ�ნხილული� დ�ფინ�ნსების 6 მექ�ნიზმი: ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ�, ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდები, ენერგ�ეფექტურ�ბის მიზნ�ბრივი ს�კრედიტ� ხ�ზები, რისკის გ�ზი�რების „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 13 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები პრ�გრ�მები, ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნი� �ნ სუპერკ�მპ�ნი� (სუპერ ESCO) დ� კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებით� დ� შედეგებზე �რიენტირებული კ�ნტრ�ქტებით. �ღნიშნულ თ�ვში �გრეთვე მ�ცემული� დ�ფინ�ნსების ზემ�ხსენებული მექ�ნიზმების დ�მ�ხ�სი�თებელი თ�ვისებურებების შედ�რებითი �ნ�ლიზი. მე-5 თ�ვში გ�მ�ვლენილი� ს�ქ�რთველ�სთვის მიზ�ნშეწ�ნილი ს�მი �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტი — ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ�, ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდები დ� ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნი� �ნ „ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი�“ — დ� მ�ცემული� დეტ�ლური ინფ�რმ�ცი� თით�ეულის შეს�ხებ. �მ თ�ვში �გრეთვე წ�რმ�დგენილი� ინფ�რმ�ცი� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების პ�ტენციური რ�ლის შეს�ხებ დ�მ�ტებითი დ�ფინ�ნსების� დ� ტექნიკური დ�ხმ�რების მიწ�დების კუთხით. მე-6 თ�ვში შეჯ�მებული დ�ფინ�ნსების ს�მი �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტის უპირ�ტეს�ბები დ� შეზღუდვები დ� მ�ცემული� რეკ�მენდირებული ვ�რი�ნტის გ�ნხ�რციელებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული რჩევები. �გრეთვე მ�ცემული� ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდის შექმნის გზ�მკვლევი. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 14 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები თ�ვი 2 - ქვეყნის კ�ნტექსტი ს�კ�ნ�ნმდებლ� დ� მ�რეგულირებელი ჩ�რჩ� ენერგ�ეფექტურ�ბის სფერ�ში ს�ქ�რთველ�ს �რც პირველ�დი დ� �რც მე�რ�დი კ�ნ�ნმდებლ�ბ� �რ �ქვს. �მის მიუხედ�ვ�დ, �მჟ�მ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული პ�ლიტიკის� დ� ს�კ�ნ�ნმდებლ� ჩ�რჩ�ს ჩ�მ�ს�ყ�ლიბებლ�დ რ�მდენიმე ს�მუშ�� ხ�რციელდებ�:  ენერგ�ეფექტურ�ბის კ�ნ�ნპრ�ექტის შემუშ�ვებ�3  სივრცითი დ�გეგმვის� დ� მშენებლ�ბის კ�დექსის პრ�ექტის შემუშ�ვებ�4  გ�რემ�ზე ზემ�ქმედების შეფ�სების კ�დექსის შემუშ�ვებ� (ს�ვ�რ�უდ�დ ძ�ლ�ში უნდ� შევიდეს 2017 წლის 1 ი�ნვ�რს).5 „ს�მშენებლ� კ�დექსის“ პრ�ექტის მ�მზ�დების ს�მუშ��ები �თი წელი� მიმდინ�რე�ბს.6 �ხ�ლი კ�დექსების შემუშ�ვების მიზნით რ�მდენიმე ინიცი�ტივ� გ�ნხ�რციელდ�. ისინი სხვ�დ�სხვ� ს�ერთ�შ�რის� სტ�ნდ�რტს შეეხებ�დნენ (მ�გ.: ს�ერთ�შ�რის� ს�მშენებლ� კ�დექსი დ� ევრ�კ�დები) დ� სხვ�დ�სხვ� (ს�ერთ�შ�რის�) �რგ�ნიზ�ციების მხ�რდ�ჭერით მ�მდინ�რე�ბდნენ. მნიშვნელ�ვ�ნი� �ღინიშნ�ს, რ�მ ტერმინი „ს�მშენებლ� კ�დექსი“ �ნ „მშენებლ�ბის კ�დექსი“ ს�ქ�რთველ�ში გულისხმ�ბს უფრ� ფ�რთ� სპექტრს, ვიდრე შენ�ბების დ�პრ�ეტების� დ� მშენებლ�ბის სტ�ნდ�რტები�“, ხ�ლ� თ�ვ�დ �მ სტ�ნდ�რტებს „გ�სტს“ უწ�დებენ.7 ეს გ�ურკვევლ�ბ�ს ქმნის თუ რ� ტიპის დ� რ��დენ�ბის კ�დები ელ�დები�ნ რ�ტიფიკ�ცი�ს. მთ�ვრ�ბ�მ მ��მზ�დ� �ხ�ლი ს�მშენებლ� კ�დექსის პრ�ექტი, რ�მელშიც მ�ლ�დინის მიხედვით ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�კითხები გ�თვ�ლისწინებული უნდ� იყ�ს.8 მთ�ვრ�ბის გ�ნცხ�დებების მიხედვით მ�სში �ს�ხული იქნებ� ევრ�პის ს�უკეთეს� გ�მ�ცდილებ� დ� დ�რეგულირდებ� ს�მშენებლ� მ�ს�ლების ხ�რისხის 3 იხ. წურწუმი� 2013 წ. ეს პრ�ექტი 2008 წელს შემუშ�ვდ� მ�გრ�მ �რ დ�მტკიცებულ�. ენერგ�ეფექტურ�ბის კ�ნ�ნზე მუშ��ბ� მიმდინ�რე�ბს 2015 წლის ივნისში დ�მტკიცებული ენერგ�პ�ლიტიკის დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის შეს�ხებ ევრ�კ�ვშირის 2012/27/EC დირექტივის შეს�ბ�მის�დ. 4 FM Global Country Building Code Index, June 2015 https://www.fmglobal.com/assets/pdf/P15105.pdf 5 ენერგეტიკის ს�მინისტრ�, დეკემბერი, 2015 წ. http://www.unece.org/fileadmin/DAM/env/eia/meetings/2015/December_11_Georgia_high_level_SEA/IV._1._ The_Code_on_Env_ENG_%C3%9F%C3%A2%C3%96%C3%9F%C3%A2_%C3%9F%C3%A2%C3%B4%C3 %9F%C3%A2%C3%B6%C3%9F%C3%A2%C3%91%C3%9F%C3%A2%C3%AD%C3%9F%C3%A2%C3% BF%C3%9F%C3%A2%C3%AD.pdf 6 �გვისტ�, 2006, USAID “ს�ბ�ლ�� �ნგ�რიში: ს�ქ�რთველ�ს ს�მშენებლ� კ�დექსის პრ�ექტი“. 7 �კრ�ნიმი „გ�სტი“ ს�ბჭ�თ� დრ�იდ�ნ �რის შემ�რჩენილი. მეტი ინფ�რმ�ციისთვის იხ.: USAID Georgia’s Draft Construction Code. Final Report. August 2006. P. 2 8 2015 წლის ივნისში „ენერგეტიკის ს�ერთ�შ�რის� ს��გენტ�სთვის“ (IEA) წ�რდგენილ პრეზენტ�ცი�ში ბ-ნ დ�ვით შ�რიქ�ძემ (ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს �ფიცი�ლურმ� პირმ�) გ�მ��ცხ�დ�, რ�მ „�ხ�ლი ს�მშენებლ� კ�დექსი“ რ�ტიფიკ�ციისთვის მზ�დ �რის.� „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 15 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�კითხები დ� ს�მშენებლ� ნებ�რთვების გ�ცემის� დ� ზედ�მხედველ�ბის წესები. ეკ�ნ�მიკის� დ� მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მინისტრ�მ ქვემ�თ ჩ�მ�თვლილი ევრ�კ�დების პრ�ექტები შეიმუშ�ვ�:  დ�პრ�ექტების ს�ინჟინრ� ნ�რმების ს�ფუძველი  კ�ნსტრუქციებზე ზემ�ქმედებ�  ბეტ�ნის კ�ნსტრუქციების ს�ინჟინრ�  გე�ტექნიკური დ�პრ�ექტებ�  მიწისძვრის მიმ�რთ გ�მძლე კ�ნსტრუქციების დ�პრ�ექტებ�. 2016 წლის ივნისში „დ�ნიის ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�ს“ ხელშეწყ�ბით „ს�ქ�რთველ�ში ენერგ�ეფექტურ�ბის� დ� მდგრ�დი ენერგეტიკის ხელშეწყ�ბის“ �ხ�ლი პრ�ექტი (2015-2019) დ�იწყ�. �მ პრ�ექტის შედეგ�დ, „დ�ნიის ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�“ ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ�ს დ�ხმ�რებ�ს �ღმ�უჩენს შემდეგ სფერ�ებში:  ენერგ�ეფექტური მშენებლ�ბის �ხ�ლი ერ�ვნული კ�დექსის ჩ�მ�ყ�ლიბებ�ში, რ�მელიც ხელს შეუწყ�ბს ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის მინიმ�ლური მ�თხ�ვნების დ�ნერგვ�ს;  ენერგი�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული პრ�დუქტების მ�რკირებ�;  მ�ნიტ�რინგის� დ� �ნგ�რიშგების მეთ�დ�ლ�გიის შემუშ�ვებ�;  ერ�ვნული „ქსელის კ�დექსის�“ დ� სტ�ნდ�რტების შემუშ�ვებ�, რ�მელიც გ�ნ�ხლებ�დი წყ�რ�ებიდ�ნ გ�მ�მუშ�ვებული ენერგიის ერ�ვნულ ელექტრ�გ�დ�მცემ ქსელში მიწ�დების ს�შუ�ლებ�ს იძლევ�. ს�ერთ�შ�რის� სტ�ნდ�რტები დ� ინიცი�ტივები ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ�მ ხელი მ��წერ� ქვემ�თ ჩ�მ�თვლილ ს�ერთ�შ�რის� ხელშეკრულებებს:  ევრ�პის ენერგეტიკული ქ�რტი� - ხელი მ�ეწერ� 1991 წლის 17 დეკემბერს;  ენერგეტიკული ქ�რტიის ხელშეკრულებ� (ECT) - ხელი მ�ეწერ� 1994 წლის 17 დეკემბერს, რ�ტიფიცირებული იყ� 1995 წლის 22 თებერვ�ლს, გ�მ�ქვეყნდ� 1995 წლის 12 ივლისს, ძ�ლ�ში შევიდ� 1998 წლის 16 �პრილს.  ენერგ�ეფექტურ�ბის� დ� მ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული გ�რემ�სდ�ცვითი �სპექტების პრ�ტ�კ�ლი (PEEREA) - ხელი მ�ეწერ� 1994 წლის 17 დეკემბერს, რ�ტიფიცირებული იყ� 2004 წლის 9 დეკემბერს.  ს�ერთ�შ�რის� ენერგეტიკული ქ�რტი� - ხელი მ�ეწერ� 2015 წლის 20 მ�ისს.  ჩ�რჩ� კ�ნვენცი� კლიმ�ტური ცვლილებების შეს�ხებ დ� კი�ტ�ს პრ�ტ�კ�ლი - რ�ტიფიცირებული იყ� 1995 წლის რ�ტიფიცირებული იყ� 1999 წელს, ძ�ლ�ში შევიდ� 2005 წლის 16 თებერვ�ლს.  “მერების შეთ�ნხმებ�“ (CoM), 2010.  დირექტივ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის შეს�ხებ (EPBD) 2010/31/EU.  დირექტივ� ენერგ�ეფექტურ�ბის შეს�ხებ (EED) 2012/27/EU.  დირექტივ� ენერგეტიკული მ�რკირების შეს�ხებ 2010/30/EU. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 16 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  „რესურსების ეფექტი�ნი გ�მ�ყენების� დ� უფრ� სუფთ� წ�რმ�ების გლ�ბ�ლური ქსელი“ (RECPnet) – 2015 წელს ს�ქ�რთველ� გ�ხდ� დ�მკვირვებელი წევრი. პ�სუხისმგებლ�ბ� ენერგ�ეფექტურ�ბის სფერ�ში პ�სუხისმგებლ�ბ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პ�ლიტიკის შემუშ�ვებ�ს� დ� გ�ნხ�რციელებ�ზე რ�ნდენიმე ს�მინისტრ�ს ეკისრებ�. ენერგეტიკის ს�მინისტრ� ენერგეტიკის სექტ�რში პ�ლიტიკ�ზე პ�სუხისმგებელი მთ�ვ�რი უწყებ��. ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს მ�ვ�ლე�ბებში შედის ენერგეტიკული პ�ლიტიკის პრ�ექტის დ�წერ� დ� დ�ს�მტკიცებლ�დ პ�რლ�მენტისთვის წ�რდგენ�, �გრეთვე ქვეყნის ენერგ�სექტ�რის მ�კლე, ს�შუ�ლ� დ� გრძელვ�დი�ნი პერი�დების სტრ�ტეგიების დ� პრი�რიტეტების გ�ნს�ზღვრ�. ენერგეტიკის ს�მინისტრ� მ�ნ�წილე�ბს ენერგეტიკული კ�შირის ს�მდივნ�ს ს�კ��რდინ�ცი� ჯგუფის შეხვედრებში, რ�გ�რც კ�ნდიდ�ტი ქვეყნის წ�რმ�მ�დგენელი, სრულუფლები�ნი წევრის სტ�ტუსის მიღების მიზნით. ეკ�ნ�მიკის� დ� მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მინისტრ� „სივრცითი დ�გეგმვის� დ� მშენებლ�ბის დეპ�რტ�მენტის“ მეშვე�ბით, პ�სუხს �გებს სივრცითი დ�გეგმვის� დ� მშენებლ�ბის პ�ლიტიკის გ�ნს�ზღვრ�ზე, გ�ნხ�რციელებ�ზე, კ��რდინ�ცი�ზე, მენეჯმენტს� დ� მ�ნიტ�რინგზე. ს�მინისტრ�ს შიგნით, „ტექნიკური დ� ს�მშენებლ� ზედ�მხედველ�ბის ს��გენტ�“ პ�სუხს �გებს მშენებლ�ბის ნებ�რთვების გ�ცემ�ზე დ� რისკის უმ�ღლესი კ�ტეგ�რიის მქ�ნე შენ�ბების� დ� ს�ხელმწიფ� ინფრ�სტრუქტურის ზედ�მხედველ�ბ�ზე. გ�რემ�ს� დ� ბუნებრივი რესურსების დ�ცვის ს�მინისტრ� მთ�ვ�რი პ�სუხისმგებელი უწყებ�� „გ�რემ�ს სტრ�ტეგიული შეფ�სების“ სფერ�ში, „რესურსების ეფექტი�ნი გ�მ�ყენების� დ� ეკ�ლ�გიურ�დ სუფთ� წ�რმ�ების გლ�ბ�ლური ქსელთ�ნ“ ურთიერთ�ბ�ში დ� „რესურსების ეფექტი�ნი გ�მ�ყენების� დ� ეკ�ლ�გიურ�დ სუფთ� წ�რმ�ების სფერ�ში „ევრ�კ�ვშირის �ღმ�ს�ვლეთ ს�მეზ�ბლ�ს მწვ�ნე ეკ�ნ�მიკის ს�დემ�ნსტრ�ცი� პრ�გრ�მ�სთ�ნ“ მიმ�რთებ�ში. რეგი�ნ�ლური გ�ნვით�რების� ინფრ�სტრუქტურის ს�მინისტრ� პ�სუხს �გებს ს�ერთ�შ�რის� დ� მე�რ�დი გზების, წყ�ლმ�მ�რ�გების სისტემების დ� სხვ� რეგი�ნ�ლური დ� მუნიციპ�ლური ინფრ�სტრუქტურის გ�ნვით�რებ�ზე. �მჟ�მ�დ ს�მინისტრ� გეგმ�ვს ს�ქ�რთველ�ში დ��ხლ�ებით 189 კილ�მეტრის სიგრძის ჩქ�რ�სნული მ�გისტრ�ლების მშენებლ�ბ�ს, რ�ს�ც „ი�პ�ნიის ს�ერთ�შ�რის� თ�ნ�მშრ�მლ�ბის ს��გენტ�“ �ზიის გ�ნვით�რების ბ�ნკი“ დ� „მს�ფლი� ბ�ნკი“ �ფინ�ნსებენ. ყველ� �მ პრ�ექტში დ�ბ�ლი ემისიების სტრ�ტეგიის (LED) გ�მ�ყენებ� იგეგმებ�. „მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდი“ ს�ქ�რთველ�ს რეგი�ნ�ლური გ�ნვით�რების� დ� ინფრ�სტრუქტურის ს�მინისტრ�ს დ�ქვემდებ�რებ�ში�. ის 1997 წელს ჩ�მ�ყ�ლიბდ�, რ�გ�რც ს�ხელმწიფ� უწყებ�, რ�მლის მიზ�ნი �დგილ�ბრივი ს�მთ�ვრ�ბ� �რგ�ნ�ების ინსტიტუცი�ნ�ლური „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 17 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ� ფინ�ნსური გ�ნვით�რებ��.9 “მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდი“ კლიმ�ტის� დ� გ�ნვით�რების ს�კითხებზე ბევრ წ�მყვ�ნ ს�ერთ�შ�რის� დ�ნ�რ �რგ�ნიზ�ცი�სთ�ნ თ�ნ�მშრ�მლ�ბს, რ�მელთ� შ�რის �რი�ნ “მს�ფლი� ბ�ნკი�, ევრ�პის გ�ნვით�რების� დ� რეკ�ნსტრუქციის ბ�ნკი, �ზიის გ�ნვით�რების ბ�ნკი , KfW, �შშ ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ� (USAID), გ�ერ�ს გ�ნვით�რების პრ�გრ�მ� (UNDP), შვეციის ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ� (SIDA). მ�ს �გრეთვე კ�რგი თ�ნ�მშრ�მლ�ბ� �ქვს სხვ�დ�სხვ� ქვეყნების მთ�ვრ�ბებთ�ნ. 2013 წლიდ�ნ “მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდმ�“ ს�მშენებლ� სექტ�რში 15 პრ�ექტი გ�ნ�ხ�რციელ�, მუნიციპ�ლური შენ�ბების გ�ნ�ხლების დ� გ�რე გ�ნ�თების რ�მდენიმე სისტემის მ�დერნიზ�ციის ჩ�თვლით. „ენერგ�ეფექტურ�ბის ცენტრი“ (EEC), 1998 წელს ევრ�კ�ვშირის მიერ ჩ�მ�ყ�ლიბდ� EU,10 ენერგ�ეფექტურ�ბის ცენტრი ს�ქ�რთველ�ში წ�მყვ�ნი �რ�ს�მთ�ვრ�ბ� �რგ�ნიზ�ცი��, რ�მელიც ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ნ�ხლებ�დი ენერგიის პ�ლიტიკის ხელშეწყ�ბ�ზე მუშ��ბს დ� ს�ზ�გ�დ�ების ცნ�ბიერების �მ�ღლების ღ�ნისძიებებს �ხ�რციელებს. ენერგ�ეფექტურ�ბის ცენტრი რ�მდენიმე ს�ერთ�შ�რის� �რგ�ნიზ�ციის წევრი�, რ�გ�რიც�� მ�გ�ლით�დ „ევრ�პის ენერგ�ეფექტური ეკ�ნ�მიკის ს�ბჭ�, დ� CoM-ს მხ�რდ�მჭერი�. მისი დ��რსების დღიდ�ნ, დ�ნ�რი �რგ�ნიზ�ციების დ�ფინ�ნსებით მიმდინ�რე ტექნიკური დ�ხმ�რების პრ�ექტებში �დგილ�ბრივი პ�რტნი�რის რ�ლს �სრულებს დ� ხშირ�დ მუშ��ბს რ�გ�რც მთ�ვრ�ბ�სთ�ნ, �სევე კერძ� სექტ�რთ�ნ. ენერგ�ეფექტურ�ბის ცენტრი “ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმედ� გეგმის“ შემუშ�ვების პრ�სესის ერთერთი უმნიშვნელ�ვ�ნესი მ�ნ�წილე�. ენერგ�ეფექტურ�ბ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული �ქტივ�ბები ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის პ�ლიტიკ� ჯერ შემუშ�ვებული �რ �ქვს. �მჟ�მ�დ ენერგეტიკის სექტ�რში �რსებული პ�ლიტიკ� დ� ღ�ნისძიებები კ�ნცენტრირებული� ჰიდრ�გენერ�ცი�ზე, რ�დგ�ნ�ც ეს 2009-2012 პერი�დის პრი�რიტეტულ მიმ�რთულებ�დ �რის მიჩნეული ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბის მიერ შემუშ�ვებულ დ�კუმენტში „ძირით�დი მ�ნ�ცემები დ� მიმ�რთულებები 2009- 2012�.11 �მის მიუხედ�ვ�დ, ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს გ�ნცხ�დებით, მიმდინ�რე�ბს მუშ��ბ� რ�მდენიმე დ�კუმენტზე, რ�მელიც ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის პ�ლიტიკ�ს გ�ნს�ზღვრ�ვს.12 ს�ერთ�შ�რის� �რგ�ნიზ�ციებთ�ნ თ�ნ�მშრ�მლ�ბის შედეგ�დ დ� ს�ქ�რთველ�ს მიერ ს�ერთ�შ�რის� ხელშეკრულებებით ნ�კისრი ვ�ლდებულებებიდ�ნ გ�მ�მდინ�რე, �ღნიშნული პ�ლიტიკ� ს�ერთ�შ�რის� სტ�ნდ�რტების� დ� ევრ�კ�ვშირის რეკ�მენდ�ციების შეს�ბ�მის�დ შემუშ�ვდებ�. 9 http://www.mdf.org.ge/?site-lang=en 10 EE Center: http://www.eecgeo.org/ 11 http://www.energycharter.org/fileadmin/DocumentsMedia/IDEER/IDEER-Georgia_2012_en.pdf 12 ეს გ�ნცხ�დებ� 2015 წლის ივნისში დ�ვით შ�რიქ�ძემ (ენერგეტიკის ს�მინისტრ�) გ��კეთ�. https://www.iea.org/media/workshops/2015/platformistanbul2015/GovernmentPoliciesandMeasuresPromot ingInvestmentsforEEandREFocusonGeorgia.pdf „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 18 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმე3დ� გეგმ� (NEEAP) �მჟ�მ�დ ს�ქ�რთველ� მ�ს�მზ�დებელ ს�მუშ��ებს �ხ�რციელებს თ�ვისი პირველი “ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმედ� გეგმის“ შეს�მუშ�ვებლ�დ, რ�მელიც 2016 წლის შემ�დგ�მ�ზე უნდ� დ�სრულდეს (�რ�ბიძე 2016a). �ღნიშნულ დ�კუმენტზე ენერგეტიკის ს�მინისტრ� მუშ��ბს ევრ�პის რეკ�ნსტრუქციის� დ� გ�ნვით�რების ბ�ნკის დ� შვეციის ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�ს ტექნიკური დ�ხმ�რებით. “ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმედ� გეგმ�“ ითვ�ლისწინებს ენერგ�ეფექტურ�ბის ფ�ნდის ჩ�მ�ს�ყ�ლიბებლ�დ ს�ჭირ� ფინ�ნსურ სქემებს, ენერგ��უდიტების პრ�ქტიკის დ� მ�რთვის სისტემების შემ�ღებ�ს, ს�მრეწველ� სექტ�რში ბ�ილერების შემ�წმებ�ს, ევრ�კ�ვშირის „შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის დირექტივის“ მ�თხ�ვნების �ს�ხვ�ს დ� �მ�ქმედებ�ს, ს�ყ�ფ�ცხ�ვრებ� ელექტრული ტექნიკის ს�ვ�ლდებულ� მ�რკირებ�ს დ� შესყიდვების შეს�ხებ კ�ნ�ნში ცვლილებების შეტ�ნ�ს. რ�ც შეეხებ� ს�ჯ�რ� შენ�ბებს, “ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�მ�ქმედ� გეგმ�“ �გრეთვე შემდეგი სპეცი�ლური ღ�ნისძიებების გ�ნხ�რციელებ�ს ითვ�ლისწინებს (�რ�ბიძე 2016b):  ს�ჯ�რ� შენ�ბების დ� გ�რე გ�ნ�თების ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული ს�ინფ�რმ�ცი� სისტემის შემუშ�ვებ�;  ს�ჯ�რ� შენ�ბების, გ�ნ�თების დ� ენერგიის მ�ხმ�რების შეს�ხებ მ�ნ�ცემების გ�უმჯ�ბესებ�;  ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგიის მ�ხმ�რების შემცირების დ� �დმინისტრ�ციული შენ�ბების მ�დერნიზ�ციის ს�პილ�ტ� პრ�ექტების გ�ნხ�რციელებ� პ�ტენციური ხ�რჯების� დ� უპირ�ტეს�ბების დემ�ნსტრირების მიზნით;  ს�ჯ�რ� შენ�ბებში გ�ნ�თების ენერგ�ეფექტური სისტემების დ�ნერგვ�;13  ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესებ� ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებების შენ�ბებში;  ენერგ�ეფექტურ�ბის უზრუნველყ�ფ� „მწვ�ნე“ შესყიდვების გზით. დ�ბ�ლემისიური გ�ნვით�რების სტრ�ტეგი� (LEDS) გ�რემ�ს დ�ცვის� დ� ბუნებრივი რესურსების ს�მინისტრ� დ� „კლიმ�ტური ცვლილებების �ფისი“ ხელმძღვ�ნელ�ბენ დ�ბ�ლ-ემისიური გ�ნვით�რების პრ�ცესს, რ�მელიც 2013 წელს იყ� ინიცირებული. �ღნიშნული სტრ�ტეგიის მიზ�ნი� მთელი ეკ�ნ�მიკის მ�მცველი გრძელვ�დი�ნი გეგმის შემუშ�ვებ� ს�თბურის �ირების შეს�მცირებლ�დ. გეგმის მიხედვით ის ს�ბ�ლ�� ს�ხით 2016 წელს უნდ� ჩ�მ�ყ�ლიბდეს. მენეჯმენტის პრ�ცესის უზრუნველს�ყ�ფ�დ �შშ ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�მ დ��ფინ�ნს� „დ�ბ�ლი ემისიების 13 2016 წლის ივნისში ჩ�ტ�რებული “მდგრ�დი ენერგეტიკის კვირეულის“ დრ�ს ენერგეტიკის მინისტრმ� გ�ნ�ცხ�დ�, რ�მ 2017 წლიდ�ნ ენერგეტიკის ს�მინისტრ� ყველ� ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებ�ში დი�დური ს�ნ�თების დ�ყენებ�ს �პირებს. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 19 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები გ�ნვით�რების სტრ�ტეგიისთვის შეს�ძლებლ�ბების გ�ძლიერების პრ�ექტი“ (EC- LEDS).14 ეს ძ�ლისხმევ� მიზნ�დ ის�ხ�ვს ს�ქ�რთველ�ს მუნიციპ�ლიტეტებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესებ�ს, „მწვ�ნე შენ�ბების“ რეიტინგის� დ� სერტიფიკ�ციის სისტემების ჩ�მ�ყ�ლიბებ�ს დ� ს�კ�ნსულტ�ცი� დ�ხმ�რების გ�წევ�ს ქვეყ�ნ�ში დ�ბ�ლემისიური პრ�ცესების ხელშეწყ�ბის მიზნით. „კლიმ�ტის ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის ღ�ნისძიებების ერ�ვნული გეგმ�“ (NAMA) „კლიმ�ტის ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის ღ�ნისძიებების ერ�ვნულ გეგმ�ზე“ მუშ��ბ� დ�იწყ� 2014 წელს, რ�დეს�ც ს�ქ�რთველ� „კლიმ�ტის ცვლილებების შერბილების სტიმულირების პრ�ექტში“ ჩ�ერთ�15. „კლიმ�ტის ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის ღ�ნისძიებების ერ�ვნული გეგმ�“ დ�ბ�ლემისიური გ�ნვით�რების ნ�წილი� დ� ს�მი კ�მპ�ნენტისგ�ნ შედგებ�. ესენი�: ფინ�ნსური მექ�ნიზმები, ბ�ზრის ტრ�ნსფ�რმ�ცი� დ� ინფ�რმ�ციის გ�ვრცელებ�. კლიმ�ტის ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის დ� მდგრ�დი გ�ნვით�რების სფერ�ში შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბ� ერთერთი ს�კვ�ნძ� თემ��. „კლიმ�ტის ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის ღ�ნისძიებების ერ�ვნულ გეგმ�ში“ შემუშ�ვდ� შენ�ბების გ�ნ�ხლების წინ�დ�დებ� მ�თი ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების მიზნით (Mitigation Momentum 2016). გ�ნ�ხლებ�დი ენერგიის /ენერგ�ეფექტურ�ბის მიზნ�ბრივი ფ�ნდი ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ� „გ�ნ�ხლებ�დი ენერგიის დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ხელშეწყ�ბის ფ�ნდის“ ჩ�მ�ყ�ლიბებ�ს გეგმ�ვს.16 �მ ფ�ნდის დ��რსებ� „ს�ქ�რთველ�ს კლიმ�ტურ ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის სტრ�ტეგი� 2014-ში“ დ�ს�ხული ერთერთი მთ�ვ�რი მიზ�ნი�. ენერგიის მ�ხმ�რებ� ს�ქ�რთველ�ს ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ს�ქ�რთველ�ში �რსებული ს�ჯ�რ� შენ�ბები�:  ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� დ�წესებულებების შენ�ბები, რ�მლებიც ეკ�ნ�მიკის� დ� მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მინისტრ�ს �ნ დ�რგ�ბრივი ს�მინისტრ�ების ბ�ლ�ნსზე�;  �ვტ�ნ�მიური რესპუბლიკის კუთვნილი შენ�ბები, რ�მლებიც �ვტ�ნ�მიური რესპუბლიკის ეკ�ნ�მიკის ს�მინისტრ�ს �ნ დ�რგ�ბრივი ს�მინისტრ�ების ბ�ლ�ნსზე�.  მუნიციპ�ლური შენ�ბები, რ�მლებიც მუნიციპ�ლიტეტების �ნ თვითმმ�რთველი ქ�ლ�ქების ბ�ლ�ნსზე�. ს�მწუხ�რ�დ �მ შენ�ბების დ� მ�თ მიერ ენერგიის მ�ხმ�რების შეს�ხებ �რსებული მ�ნ�ცემები მწირი�. მუნიციპ�ლური შენ�ბების შეს�ხებ გ�რკვეული ინფ�რმ�ციის 14 https://www.usaid.gov/georgia/environment 15 http://www.mitigationmomentum.org/partner_countries_georgia.html 16 Georgia’s Third Communication to UNFCCC. December, 2015. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 20 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები მ�ძიებ� შეს�ძლებელი� ქ�ლ�ქების მიერ შემუშ�ვებულ “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“. “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“ �რსებული ინფ�რმ�ცი� თბილისის “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმ�“ ს�ჯ�რ� შენ�ბების შეს�ხებ გ�რკვეულ ინფ�რმ�ცი�ს შეიც�ვს. N 2.1 ცხრილში ნ�ჩვენები� თბილისში �რსებული მუნიციპ�ლური დ� სხვ� შენ�ბების რ��დენ�ბ� დ� ს�ერთ� ფ�რთ�ბი შენ�ბების ტიპების მიხედვით. �ღნიშნული ინფ�რმ�ცი� მ�იც�ვს ინფ�რმ�ცი�ს დ��ხლ�ებით 1,000 შენ�ბის შეს�ხებ, რ�მელთ� მთლი�ნი ფ�რთ�ბი დ��ხლ�ებით ერთი მილი�ნი კვ�დრ�ტული მეტრი�. �მის მიუხედ�ვ�დ, მ�ნ�ცემებში შეტ�ნილი �რ �რის თბილისში ს�ხელმწიფ� ს�კუთრებ�ში მყ�ფი ს��ფისე �ნ �დმინისტრ�ციული შენ�ბები. ცხრილი 2.1 - თბილისის “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმ�ში“ მ�ცემული ინფ�რმ�ცი� ს�ჯ�რ� შენ�ბების შეს�ხებ ს�ერთ� შენ�ბების შენ�ბის ტიპი ფ�რთ�ბი რ��დენ�ბ� (მ2) მუნიციპ�ლური შენ�ბები შენ�ბები პ�რკებში 10 15,112 ხელ�ვნების სკ�ლები 26 18,576 მუზეუმები 14 2,537 თე�ტრები 3 5,100 სპ�რტული & ფიტნეს ცენტრები 12 38,342 ბიბლი�თეკები 42 11,225 ს�მედიცინ� ცენტრები 27 26,763 ს�ბ�ვშვ� ბ�ღები 158 222,090 �დმინისტრ�ციული შენ�ბები 14 11,203 სხვ�დ�სხვ� დ�ნიშნულების შენ�ბები 66 102,704 ჯ�მი 372 453,652 სხვ� ს�ჯ�რ� შენ�ბები ს�ხელმწიფ� სკ�ლები 371 362,630 ს��ვ�დმყ�ფ�ები 203 142,113 დისპ�ნსერები / კლინიკები 92 41,205 ჯ�მი 666 545,948 სულ 1,038 999,600 „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 21 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები წყ�რ�: „�შშ ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�“, 2015 მსგ�ვსი ინფ�რმ�ციის მ�ძიებ� შეს�ძლებელი� �გრეთვე კიდევ ხუთი ქ�ლ�ქის “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“. N 2.2 ცხრილში ეს ინფ�რმ�ცი� შეჯ�მებული ს�ხით �რის მ�ცემული. �მ გეგმებში შეტ�ნილი შენ�ბების მთლი�ნი ფ�რთ�ბი 1.5 მილი�ნი კვ�დრ�ტული მეტრი�. გ�რკვეული მ�ცულ�ბის დ�მ�ტებითი ინფ�რმ�ცი� მ�იპ�ვებ� “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებზე“ მუშ��ბის პრ�ცესში �შშ ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�ს მიერ ჩ�ტ�რებული ენერგ��უდიტების �ნგ�რიშებში. �რსებ�ბს ს�ჯ�რ� შენ�ბების 10 �უდიტის მ�ნ�ცემები (�რი ს�მედიცინ� დ�წესებულების, 4 ს�ბ�ვშვ� ბ�ღის დ� ტექნიკური უნივერსიტეტის 4 შენ�ბის შეს�ხებ). იმის მიუხედ�ვ�დ, რ�მ ს�ნიმუშ� ჯგუფი პ�ტ�რ��, �უდიტების �ნგ�რიშები ს�ს�რგებლ� ინფ�რმ�ცი�ს შეიც�ვენ ენერგიის მ�ხმ�რების, დ�ზ�გვის პ�ტენცი�ლის დ� ს�ჭირ� ინვესტიციების შეს�ხებ, რ�ც ერთ კვ�დრ�ტულ მეტრზე ენერგიის მ�ხმ�რების, ენერგიის დ�ზ�გვის პრ�ცენტის, ენერგი�ზე გ�წეული ხ�რჯების დ�ზ�გვის, ერთ კვ�დრ�ტულ მეტრზე ს�ჭირ� ინვესტიციების დ� მ�თი მ�რტივი �მ�გების პერი�დის შეფ�სების ს�შუ�ლებ�ს იძლევ�. N 2.3 ცხრილში �მის შედეგები� მ�ცემული. �ღს�ნიშნ�ვი�, რ�მ �უდიტის შედეგ�დ გ�მ�ვლენილი იყ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ისეთი ღ�ნისძიებები, რ�მელთ� ინვესტიციების �მ�გების პერი�დი ძ�ლი�ნ ხ�ნმ�კლე�. დიდი �ლბ�თ�ბით, უფრ� ს�ფუძვლი�ნ მ�დერნიზ�ცი�ს, მეტი ინვესტიციებით� დ� �მ�გების უფრ� ხ�ნგრძლივი პერი�დებით, დ�მ�ტებითი დ�ნ�ზ�გების მ�გვცემ� შეუძლი�. ცხრილი 2.2 – “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“ მ�ცემული ინფ�რმ�ცი� ს�ჯ�რ� შენ�ბების შეს�ხებ შენ�ბების ს�ერთ� ქ�ლ�ქი მ�ს�ხლე�ბ� შენ�ბის ტიპი მ2/შენ�ბ� რ��დენ�ბ� ფ�რთ�ბი (მ2) ს�ბ�ვშვ� ბ�ღები 158 222,090 1,406 სხვ� მუნიციპ�ლური 214 231,562 1,082 თბილისი 1,175,000 შენ�ბები სკ�ლები 371 362,630 977 ს��ვ�დმყ�ფ�ები & 295 183,318 621 კლინიკები+D2s ჯ�მი 1038 999,600 963 მუნიციპ�ლური 12 22,782 1,899 შენ�ბები ზუგდიდი 76,600 სკ�ლები 12 36,059 1,502 ს�ბ�ვშვ� ბ�ღები 12 ჯ�მი 36 58,841 1,634 ბ�თუმი 170,000 �დმინისტრ�ცი 85 19,000 224 „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 22 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ჯ�მი 85 19,000 224 ს�ბ�ვშვ� ბ�ღები 35 47,707 1,363 სკ�ლები 38 187,555 4,936 ქუთ�ისი 196,600 ს�მედიცინ� 28 81,626 2,915 ცენტრები ჯ�მი 101 316,888 3,138 მუნიციპ�ლური 56 37,628 672 შენ�ბები თელ�ვი 21,800 სკ�ლები 9 23,677 2,631 ს�მედიცინ� 18 11,520 640 ცენტრები ჯ�მი 83 72,825 877 მუნიციპ�ლური 31 60,397 1,948 შენ�ბები გ�რი 50,400 სკ�ლები 13 46,627 3,587 ს��ვ�დმყ�ფ�ები 8 11,810 1,476 ჯ�მი 52 118,834 2,285 სულ 1,690,400 ყველ� ტიპის 1359 1,527,147 1,124 წყ�რ�: ქ�ლ�ქების “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმების“ �ნგ�რიშები17 ცხრილი 2.3 – ენერგ��უდიტების შედეგების შეჯ�მებ� ს�ქ,. ტექნიკური ს�ბ�ვშვ� ბ�ღები მ�ხ�სი�თებლები ერთეული ს�მედიცინ� უნივერსიტეტი (4 შენ�ბ�) (2 შენ�ბ�) (4 შენ�ბ�) ს�ერთ� ფ�რთ�ბი მ2 18,255 52,909 ინფ�რმ�ცი� �რ �რის მ�ხმ�რებ� კვტ.სთ 3,849,725 7,213,255 1,249,994 მ�ხმ�რებ� 1მ2 კვტ.სთ/მ2 211 136 N/A დ�ნ�ზ�გი კვტ.სთ 1,225,585 2,249,409 514,390 % დ�ნ�ზ�გი % 32% 31% 41% ინვესტიცი� ლ�რი 509,690 1,159,015 N/A დ�ნ�ზ�გი ლ�რი 120,052 364,263 61,267 �მ�გებ� წელი 4.2 3.2 ინფ�რმ�ცი� �რ �რის ინვ./მ GEL/m2 27.9 21.9 ინფ�რმ�ცი� �რ �რის წყ�რ�: „ენერგ��უდიტების შედეგების �ნგ�რიშები“ 17 http://iet.jrc.ec.europa.eu/energyefficiency/covenant-mayors/sustainable-energy-action-plans „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 23 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები შენიშვნ�: გ�ცვლის კურსი: $1 უდრის დ��ხლ�ებით 2.345 ლ�რს. მთლი�ნი ს�ერთ� ფ�რთ�ბის შეფ�სებ� N 2.2 ცხრილში მ�ყვ�ნილი� 6 ყველ�ზე დიდი ქ�ლ�ქის მ�ნ�ცემები. “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმები“ �რ შეიც�ვენ ინფ�რმ�ცი�ს ყველ� მუნიციპ�ლური დ� სხვ� ს�ჯ�რ� შენ�ბების შეს�ხებ. �მ ექვსივე ქ�ლ�ქის მ�ს�ხლე�ბის მთლი�ნი რ��დენ�ბ� 1.7 მილი�ნი�, რ�ც ს�ქ�რთველ�ს მ�ს�ხლე�ბის დ��ხლ�ებით 40%-ს შე�დგენს. იმის გ�მ�, რ�მ ეს მსხვილი ურბ�ნული დ�ს�ხლებები�, შენ�ბების მთლი�ნი ს�ერთ� ფ�რთ�ბი ს�ვ�რ�უდ�დ �მ ქ�ლ�ქების ფ�რთ�ბის 70 – 80% უნდ� იყ�ს. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმები“ �რ შეიც�ვენ ინფ�რმ�ცი�ს ს�ხელმწიფ� ს�კუთრებ�ში მყ�ფი ს��ფისე დ� �დმინისტრ�ციული შენ�ბების შეს�ხებ. „კლიმ�ტის ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის ღ�ნისძიებების ერ�ვნულ გეგმ�ში“ მ�ცემული ინფ�რმ�ციის მიხედვით (Mitigation Momentum 2016), ს�ჯ�რ� შენ�ბების დ��ხლ�ებით 20% ს�ხელმწიფ� ს�კუთრებ�ში� (იხ. სურ�თი 2.1). სურ�თი 2.1 – ს�ჯ�რ� შენ�ბების მეს�კუთრეები თუ �მ ექვსი ქ�ლ�ქის ს�ერთ� ფ�რთ�ბის ექსტრ�პ�ლ�ცი�ს მ�ვ�ხდენთ დ� გ�ვითვ�ლისწინებთ, რ�მ (i) “ენერგეტიკის მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მ�ქმედ� გეგმებში“ შენ�ბების �მ�მწურ�ვი სი� �რ �რის; (ii) მ�თში მხ�ლ�დ ექვსი ქ�ლ�ქის მ�ნ�ცემები�; დ� (iii) ს�ხელმწიფ� ს��ფისე დ� �დმინისტრ�ციული შენ�ბები შეტ�ნილი �რ �რის, ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბების ს�ერთ� ფ�რთ�ბი შეფ�სების მიხედვით დ��ხლ�ებით 2.25 მილი�ნი კვ�დრ�ტული მეტრი�. კ�მფ�რტის დ�ბ�ლ დ�ნესთ�ნ დ� სტრუქტურული რე�ბილიტ�ციის ს�ჭირ�ებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ს�კითხები ს�ქ�რთველ�ში ბევრ ს�ჯ�რ� შენ�ბ�ს (გ�ნს�კუთრებით ს�ბ�ვშვ� ბ�ღებს დ� სკ�ლებს) მნიშვნელ�ვ�ნი სტრუქტურული რე�ბილიტ�ცი� სჭირდებ�თ. �სეთ შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ს�უმჯ�ბესებლ�დ ს�ჭირ� ინვესტიციები დ� „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 24 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები �მ�გების ტიპიური პერი�დები შეიძლებ� უფრ� დიდი იყ�ს, ვიდრე ეს ენერგ��უდიტების �ნგ�რიშებში იყ� შეფ�სებული. N 2.4 ცხრილში ნ�ჩვენები� თუ რ� მ�ცულ�ბის რე�ბილიტ�ცი� დ� ს�ინვესტიცი� ხ�რჯები �რის ს�ჭირ� „�შშ ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�ს“ შეფ�სებების მიხედვით. ცხრილი 2.4 – სტრუქტურული რე�ბილიტ�ციისთვის ს�ჭირ� ინვესტიციების შეფ�სებ� ს�ერთ� ს�ჭირ� რე�ბილიტ�ციის ფ�რთ�ბი წილი (%) ინვესტიცი� ს�ჭირ�ებ� (მ2) (€/მ2) მწვ�ვე ს�ჭირ�ებ� 69,543 31.5 356-456 ს�შუ�ლ� ს�ჭირ�ებ� 135,775 61.2 250-325 დ�ბ�ლი ს�ჭირ�ებ� 15,455 7.2 100-130 სულ 220,773 100 - წყ�რ�: „�შშ ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�“, 2016 „კლიმ�ტის ცვლილებებთ�ნ �დ�პტ�ციის ღ�ნისძიებების ერ�ვნულ გეგმ�ში“ შემ�თ�ვ�ზებულ ვ�რი�ნტში ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბების „ს�ფუძვლი�ნი რე�ბილიტ�ციისთვის“ ს�ჭირ� ს�პრ�გნ�ზ� ხ�რჯები კიდევ უფრ� მ�ღ�ლი� (€200-300/მ2). ის, რ�მ შენ�ბები �რ�ს�კმ�რის�დ თბებ� დ� სტრუქტურულ რე�ბილიტ�ცი�ს ს�ჭირ�ებს რეგი�ნში ს�კმ��დ გ�ვრცელებული პრ�ბლემ��. �მ პრ�ბლემის დ�ს�ლევ�დ მიმ�რთული გ�რკვეული ს�მუშ��ები შეიძლებ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ტიპიურ ინვესტიციებში იქნ�ს შეტ�ნილი. �მის მიუხედ�ვ�დ, თუ გვინდ�, რ�მ ჩ�დებული ინვესტიციები მთლი�ნ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების შედეგ�დ მიღებული დ�ნ�ზ�გების ხ�რჯზე �მ�ვიღ�თ, სტრუქტურულ რე�ბილიტ�ცი�ში �ნ კ�მფ�რტის დ�ნის �მ�ღლებ�ში ჩ�დებული ინვესტიციები �უცილებლ�დ უნდ� შევზღუდ�თ, რ�მ ენერგ�დ�ნ�ზ�გებით ინვესტიციების �მ�ღებ� �რ�უმეტეს 10 წელიწ�დში იყ�ს შეს�ძლებელი. წინ��ღმდეგ შემთხვევ�ში ს�ჭირ� იქნებ� ბიუჯეტის ს�ხსრების გ�მ�ყ�ფ� �ნ გრ�ნტები. ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ს�უმჯ�ბესებლ�დ ს�ჭირ� ინვესტიციების შეფ�სებ� ს�ეთ�შ�რის� გ�მ�ცდილებ� გვიჩვენებს, რ�მ ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ს�უმჯ�ბესებლ�დ, კ�მფ�რტის გ�ნივრული დ�ნის მის�ღწევ�დ დ� გ�რკვეული მ�ცულ�ბის სტრუქტურული რე�ბილიტ�ციის ჩ�ს�ტ�რებლ�დ ს�ჭირ� ინვესტიციები ერთ კვ�დრ�ტულ მეტრზე რ�გ�რც წესი „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 25 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ��ხლ�ებით 50-80 ევრ��, ხ�ლ� ინვესტიციის �მ�გების ტიპიური პერი�დი 8 - 10 წელი�.18 თუ ვივ�რ�უდებთ, რ�მ ს�ჯ�რ� შენ�ბების ს�ერთ� ფ�რთ�ბი 2.5 მილი�ნ კვ�დრ�ტულ მეტრს შე�დგენს, ს�ჭირ� ინვესტიციის მთლი�ნი მ�ცულ�ბ� 112-დ�ნ 180 მილი�ნი ევრ�ს ფ�რგლებში�. ს�ვ�რ�უდ�დ �მ ინვესტიციების შედეგ�დ ყ�ველწლიურ�დ 15-დ�ნ 20 მილი�ნ ევრ�მდე თ�ნხ� დ�იზ�გებ�. ეს შეფ�სებები მ�ცემული� N 2.5 ცხრილში. ცხრილი 2.5 – ს�ჭირ� ინვესტიციების� დ� დ�ზ�გვის პ�ტენცი�ლის შეფ�სებ� ინვესტიციები დ� დ�ნ�ზ�გები ერთეული რ��დენ�ბ� ს�ვ�რ�უდ� ფ�რთ�ბი მ2 2.25 მილი�ნი ს�ვ�რ�უდ� ინვესტიცი� 1 მ2 €/მ2 50 - 80 ს�ვ�რ�უდ� მთლი�ნი ს�ჭირ� € 112 – 180 მილი�ნი ინვესტიცი� ინვესტიციის მ�რტივი �მ�გებ� წელი 8 - 10 ს�პრ�გნ�ზ� წლიური დ�ზ�გილი € 15 – 20 მილი�ნი ხ�რჯები 18 ეს ინფ�რმ�ცი� ეყრდნ�ბ� „მს�ფლი� ბ�ნკის“ მიერ ს�მხეთში, ბ�სნი� -ჰერც�გ�ვინ�ში, კ�ს�ვ�ში, იუგ�სლ�ვიის ყ�ფილ რესპუბლიკ� მ�კედ�ნი�ში, სერბი�ს� დ� სხვ� ქვეყნებში გ�ნხ�რციელებული კვლევების / პრ�ექტების მ�ნ�ცემებს. ს�ქ�რთველ�ში ბუნებრივი გ�ზის ფ�სი დ� ჰიდრ�ს�დგურების მიერ გ�მ�მუშ�ვებული ელექტრ�ენერგიის ფ�სი უფრ� დ�ბ�ლი�. �გრეთვე ძ�ლი�ნ გ�ვრცელებული� გ�თბ�ბის მიზნით შეშის გ�მ�ყენებ�. �მის გ�მ� ს�ქ�რთველ�ში შეიძლებ� გვქ�ნდეს ინვესტიციის �მ�გების უფრ� ხ�ნგრძლივი პერი�დი დ� უფრ� გრძელვ�დი�ნი დ�ფინ�ნსებ� ს�ჭირ�ებ�. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 26 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები თ�ვი 3 - ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ბ�რიერები შეს�ვ�ლი ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ს�ინვესტიცი� პრ�გრ�მების გ�ნხ�რციელებ� უკიდურეს�დ ძნელი�. �მ შემთხვევ�ში �დგილი �ქვს იგივე დ�მ�ბრკ�ლებელ ფ�ქტ�რებს, რ�მლებიც ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესებ�ს ეკ�ნ�მიკის სხვ� სექტ�რებშიც უშლი�ნ ხელს. ესენი� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პ�ტენცი�ლის� დ� ს�რგებლი�ნ�ბის შეს�ხებ ინფ�რმ�ციის, მ�მზ�დებული პერს�ნ�ლის დ� სტიმულების ნ�კლებ�ბ�, მ�ღ�ლი ს��პერ�ცი� ხ�რჯები დ� ფინ�ნსების სიმწირე. �მ�ს ემ�ტებ� ს�ჯ�რ� სექტ�რისთვის დ�მ�ხ�სი�თებელი სპეციფიკური დ�ბრკ�ლებებიც. მ�თ რიცხვს მიეკუთვნებ� ს�ხელმწიფ� ს�ბუღ�ლტრ� �ღრიცხვ�, ბიუჯეტის შედგენის� დ� შესყიდვების წესები, დ�ფინ�ნსებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული შეზღუდვები დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების გ�ს�ტ�რებლ�დ ს�ჭირ� კვ�ლიფიკ�ციის� დ� მ�ტივ�ციის მქ�ნე პერს�ნ�ლის ნ�კლებ�ბ�. N 3.1 სურ�თზე ნ�ჩვენები� ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ბ�რიერები ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილების მიხედვით. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 27 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები სურ�თი 3.1: ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ბ�რიერები მ�წყ�ბილ�ბის / პ�ლიტიკ� / ს�ბ�ლ�� სერვისის დ�ფინ�ნსებ� რეგულირებ� მ�მხმ�რებელი პრ�ვ�იდერი • ენერგიის ტ�რიფები • პრ�ექტის • ენერგ�ეფექტურ�ბის • �ხ�ლი ტექნ�ლ�გიები დ� მ�თი �მ�ღებ�; გ�ნხ�რციელების შეს�ძლებლ�ბების დ� ს�კ�ნტრ�ქტ� სიძვირე; გ�ცნ�ბიერების დ�ბ�ლი მექ�ნიზმები; • ს�ხელმწიფ� • მ�ღ�ლი რისკის დ�ნე; • მცირე ზ�მის / შესყიდვების დ� �ღქმ� ს�ხელმწიფ� • პრ�ექტების ფ�რთ�დ გ�ფ�ნტული ბიუჯეტის შედგენის სექტ�რის მიერ გ�ნხ�რციელების  მ�ღ�ლი პ�ლიტიკ�; სიძვირე დ� მ�ღ�ლი ს��პერ�ცი� ხ�რჯები; • ს�ხელმწიფ� გ�დ�ხდ�სთ�ნ �ნ ს�წყისი ხ�რჯები; • �ღქმ� მ�ღ�ლი დ�ფინ�ნსების� დ� დ�გვი�ნებულ • გ�ნს�კუთრებული რისკების �რსებ�ბის სესხების გ�დ�ხდ�სთ�ნ პრ�ექტებისთვის შეს�ხებ - მ�თ შ�რის შეს�ძლებლ�ბების დ�კ�ვშირებით; /გ�უმჯ�ბესებისთვის ს�ჯ�რ� შეზღუდვები; • დ�ბ�ლი დისკრეციული დ�წესებულებების მ�თხ�ვნილებ� ბიუჯეტების დ� ს�კრედიტ� რისკის– • მწირი, უხ�რისხ� ენერგ�ეფექტურ �რ�რსებ�ბ� დ� სესხების �მცირებს ინტერესს მ�ნ�ცემები; ს�ქ�ნელს� დ� შეს�ძლებლ�ბების ს�ხელმწიფ� • იმპ�რტის ნ�კლებ�ბ�; მ�მს�ხურებ�ზე; სექტ�რის გ�დ�ს�ხ�დი • კ�მფ�რტის დ�ბ�ლი პრ�ექტების ენერგ�ეფექტურ • გ�ფ�ნტული დ�ნე დ� შენ�ბების დ�ფინ�ნსების მიმ�რთ მ�წყ�ბილ�ბ�ზე; ბ�ზრები; ცუდი სტრუქტურული • სხვ�, უფრ� მ�ღ�ლი • ბუნდ�ვ�ნი, ცუდ�დ • �ხ�ლ მდგ�მ�რე�ბ�; უკუგების მ�მტ�ნი დ� გ�ნვით�რებული EE ს�ხელშეკრულებ� • გ�დ�ხდის უნ�რი / დ�ბ�ლი რისკის მქ�ნე ინსტიტუცი�ნ�ლურ მექ�ნიზმებთ�ნ სურვილი; პრ�ექტები; დ�კ�ვშირებული • ეჭვი�ნი • სესხის ი ჩ�რჩ�; გ�მ�ცდილების დ�მ�კიდებულებ� �ხ�ლი უზრუნველყ�ფის • მ�წყ�ბილ�ბის ნ�კლებ�ბ� (მ�გ.: ტექნ�ლ�გიების / �დეკვ�ტური სტ�ნდ�რტების, სისტემების რისკების ESCO) შეს�ძლებლ�ბების მშენებლ�ბის მიმ�რთ; ს�ჭირ�ებ� დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის • ტექნიკური, • ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�ხელმწიფ� წესების დ� კ�მერციული დ� �მ�ღლების �ქტივების ტესტირების რისკების მ�რთვის ღ�ნისძიებებით დ�გირ�ვებ�სთ�ნ ნ�კლებ�ბ�, ცუდი უნ�რების დ�ბ�ლი დ�ინტერესების დ�კ�ვშირებული �ღსრულებ�. დ�ნე; ნ�კლებ�ბ� შეზღუდვები; • ფინ�ნსური • ს�ნდ� მ�ნ�ცემების • მიკერძ�ებული რესურსების ნ�კლებ�ბ�; დ�მ�კიდებულებ�. შეზღუდული • ს�ჯ�რ� �ქტივების სესხის გ�რ�ნტი�ში ხელმის�წვდ�მ�ბ�. ჩ�დების შეუძლებლ�ბ� წყ�რ�: �დ�პტირებული� „მს�ფლი� ბ�ნკის“ �ვტ�რთ� მიერ, 2013 „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 28 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�ქ�რთველ�ში, ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ბ�რიერები ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების დ�მ�ბრკ�ლებელი ფ�ქტ�რები შემდეგ კ�ტეგ�რიებ�დ იყ�ფ�:  პ�ლიტიკ�ს� დ� რეგულირებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები;  მ�წყ�ბილ�ბის� დ� მ�მს�ხურების მიმწ�დებლებთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები;  ს�ბ�ლ�� მ�მხმ�რებლებთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები;  კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ხელმის�წვდ�მ�ბის ნ�კლებ�ბ�. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების იდენტიფიკ�ციის, შემუშ�ვების� დ� გ�ნხ�რციელებისთვის ს�ჭირ� უნ�რების დ�ნე ძ�ლი�ნ დ�ბ�ლი�. პ�ლიტიკ�ს� დ� რეგულირებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები  ბიუჯეტთ�ნ დ� სესხებთ�ნ დ�კ�ვშირებული შეზღუდვები . რ�გ�რც ცენტრ�ლური ხელისუფლების, �სევე მუნიციპ�ლურ �რგ�ნ�ებს შეზღუდული ბიუჯეტები �ქვთ დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებებში ინვესტიციების ჩ�დებ� უჭირთ. ს�ქ�რთველ�ში �რსებული ს�კ�ნ�ნმდებლ� ჩ�რჩ� ს�მთ�ვრ�ბ� დ�წესებულებებს სესხების �ღების ს�შუ�ლებ�ს �რ �ძლევს. მუნიციპ�ლიტეტების კრედიტუნ�რი�ნ�ბ� დ� სესხებთ�ნ დ�კ�ვშირებული უნ�რები შეზღუდული� დ� სესხის �ს�ღებ�დ მ�თ ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს ნებ�რთვ� სჭირდებ�თ.  შემზღუდ�ვი ს�ბიუჯეტ� პრ�ცედურები. �რსებული ს�ბიუჯეტ� წესები ზ�გ�დ�დ ს�შუ�ლებ�ს �რ �ძლევენ ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებს (ცენტრ�ლურ დ� მუნიციპ�ლურ �რგ�ნ�ებს) ს�რგებელი მიიღ�ნ ენერგიის დ�ზ�გვის შედეგ�დ, რ�დგ�ნ ყ�ველი მ�მდევნ� წლის ბიუჯეტი წინ� წლის ხ�რჯების ს�ფუძველზე� შედგენილი. �მის გ�მ�, მ�მდევნ� ს�ბიუჯეტ� პერი�დში ენერგი�ზე გ�წეული ხ�რჯების შემცირებ�მ შეიძლებ� ბიუჯეტიდ�ნ გ�მ�ყ�ფილი თ�ნხები შეუმცირ�ს. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, ს��პერ�ცი� ხ�რჯების შემცირებ�, რ�გ�რც წესი, კ�პიტ�ლურ ხ�რჯებს ვერ ფ�რ�ვს.  ს�ხელმწიფ� შესყიდვების წესები. ს�ხელმწიფ� შესყიდვების წესების� დ� პრ�ცედურების მიხედვით ს�ტენდერ� წინ�დ�დებების შეფ�სების�ს გ�ნმს�ზღვრელი კრიტერიუმი ყველ�ზე დ�ბ�ლი ფ�სი� დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის შედეგ�დ დ�ზ�გილი ხ�რჯების ს�თ�ნ�დ�დ გ�თვ�ლისწინებ� �რ ხდებ�.  ენერგიის დ�ბ�ლი ტ�რიფები. ს�ქ�რთველ�ში ელექტრ�ენერგიის „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 29 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ტ�რიფები დ�ბ�ლი�, რ�ც ნ�წილ�ბრივ ჰიდრ�გენერ�ციის დ�მინ�ნტური რ�ლით�ც �რის გ�მ�წვეული. ისეთი ს�წვ�ვის ს�ბ�ზრ� ფ�სები, რ�გ�რიც�� ბუნებრივი გ�ზი დ� შეშ�, მ�თ თვითღირებულებ�ს �რ �ს�ხ�ვს. ენერგი�ზე დ�ბ�ლი ფ�სების გ�მ�, ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ინტერესი ნ�კლები�.  ს�მშენებლ� კ�დექსი დ� სერტიფიცირებ�. ს�მშენებლ� კ�დექსი დ� მისი �ღსრულებ� ს�თ�ნ�დ� დ�ნეზე �რ �რის. ეხელი შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის დირექტივ�, რ�მელიც შენ�ბების სერტიფიცირების მ�თხ�ვნ�ს შეიც�ვს, ჯერჯერ�ბით ძ�ლ�ში �რ შესულ�. • მ�წყ�ბილ�ბის� დ� მ�მს�ხურების მიმწ�დებლებთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები  დ�ბ�ლი მ�თხ�ვნილებ� დ� მ�ღ�ლი ხ�რჯები. ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ მ�მს�ხურებ�ზე დ� მ�წყ�ბილ�ბ�ზე მ�თხ�ვნილებ� დ�ბ�ლი� დ� მის მიმწ�დებლებს ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების შეს�მუშ�ვებლ�დ დიდი დრ� დ� ძ�ლისხმევ� სჭირდებ�თ, რ�ც �სეთი პრ�ექტების ღირებულებ�ს ზრდის.  გ�მ�ცდილების� დ� უნ�რების ნ�კლებ�ბ�. ს�ქ�რთველ�ში მცირე გ�მ�ცდილებ� �რსებ�ბს ისეთი მექ�ნიზმების გ�მ�ყენების�, რ�გ�რიც�� ენერგიის დ�ზ�გვის შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულებები (ESPC). ბ�ზ�რზე ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების (ESCOs) რ��დენ�ბ� მცირე� დ� მ�თ შ�რის�ც ც�ტ�ს �ქვს ს�ხელმწიფ� სექტ�რთ�ნ მუშ��ბის გ�მ�ცდილებ�. ენერგ�მ�მს�ხურების �რსებულ პრ�ვ�იდერებს ს�ტ�ნ�დ� ტექნიკური, კ�მერციული დ� რისკების მ�რთვის უნ�რები დ� შეს�ძლებლ�ბები �რ �ქვთ.  კ�მერციული დ�ფინ�ნსების შეს�ძლებლ�ბების ნ�კლებ�ბ�. მ�წყ�ბილ�ბის მიმწ�დებლებს დ� ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერებს კ�მერციულ დ�ფინ�ნსებ�ზე ნ�კლებ�დ მიუწვდებ�თ ხელი დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტებში ს�კუთ�რი კ�პიტ�ლის დიდი მ�ცულ�ბით ჩ�დებ� �რ შეუძლი�თ. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, დ�ფინ�ნსების ინ�ვ�ციური მექ�ნიზმები ს�ქ�რთველ�ში გ�ვრცელებული �რ �რის. ს�ბ�ლ�� მ�მხმ�რებლებთ�ნ დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები  შეზღუდული ბიუჯეტი დ� დ�ინტერესების მექ�ნიზმები. სპეცი�ლური პრ�ექტებისთვის �ნ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესებისთვის დისკრეციული ბიუჯეტები �რ �რის. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, ს�ხელმწიფ� სექტ�რში გ�დ�წყვეტილების მიმღებ პირებს ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების დ�ინეტესებ� �რ �ქვთ, რ�დგ�ნ�ც ხ�რჯების დ�ზ�გვით ისინი �რ�ვით�რ ს�რგებელს �რ იღებენ.  ენერგ�ეფექტური შეს�ძლებლ�ბების შეს�ხებ ც�დნის ნ�კლებ�ბ�. ს�ხელმწიფ� �ბიექტების ხელმძღვ�ნელები დ� ენერგ�მენეჯერები „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 30 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები (რ�გ�რც ცენტრ�ლური ხელისუფლების �რგ�ნ�ებში, �სევე მუნიციპ�ლიტეტებში) ენერგ�ეფექტურ ტექნ�ლ�გიებს� დ� მ�თი დ�ნერგვის შეს�ძლებლ�ბებს ნ�კლებ�დ იცნ�ბენ.  �რ�ს�კმ�რისი დ� �რ�ს�იმედ� მ�ნ�ცემები. ს�ჯ�რ� შენ�ბების რ��დენ�ბის, მ�ხ�სი�თებლების დ� ენერგიის მ�ხმ�რების შეს�ხებ ინფ�რმ�ცი� ძ�ლი�ნ მწირი�. ს�ხელმწიფ� სექტ�რში გ�დ�წყვეტილებების მიმღებ პირებს ძ�ლი�ნ მცირე ინფ�რმ�ცი� �ქვთ ენერგ�ეფექტური ტექნ�ლ�გიების თ�ვისებურებების დ� უპირ�ტეს�ბების შეს�ხებ.  კ�მფ�რტის დ�ბ�ლი დ�ნე დ� შენ�ბების სტრუქტურული პრ�ბლემები. ბევრი ს�ჯ�რ� შენ�ბის მდგ�მ�რე�ბ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების ხ�რჯების რენტ�ბელ�ბ�ს �მცირებს; �სეთ შემთხვევებში, უფრ� დიდი ინვესტიციების გ�რეშე ენერგ�მ�ტ�რებლებზე გ�წეული ხ�რჯების დ�ზ�გვ� შეიძლებ� ვერ მ�ხერხდეს. კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ხელმის�წვდ�მ�ბის ნ�კლებ�ბ�  დ�ინტერესების ნ�კლებ�ბ� დ� დ�ფინ�ნსების �რ�მიმზიდველი პირ�ბები. კ�მერციულ ბ�ნკებს ს�ხელმწიფ� სექტ�რისთვის კრედიტების მიცემის ძ�ლი�ნ მცირე დ�ინტერესებ� �ქვთ �ნ ს�ერთ�დ �რ �ქვთ. ბ�ნკების უმეტეს�ბ� თვლის, რ�მ მუნიციპ�ლიტეტებისთვის �ნ ს�ხელმწიფ� კ�მპ�ნიებისთვის სესხის მიცემ� უფრ� მ�ღ�ლ რისკს შეიც�ვს კერძ� კ�მპ�ნიებთ�ნ შედ�რებით. ნ�წილ�ბრივ ეს იმით�ც �რის გ�მ�წვეული, რ�მ ბიუჯეტის გ�მ�ყ�ფ� ყ�ველწლიურ�დ ხდებ� დ� ს�ბუღ�ლტრ� �ღრიცხვის პრ�ქტიკ� ს�თ�ნ�დ�დ გ�ნვით�რებული �რ �რის. ს�ხელმწიფ� უწყებების გ�დ�წყვეტილების მიმღები პირების �ზრით კ�მერციული დ�ფინ�ნსების პირ�ბები (ს�პრ�ცენტ� გ�ნ�კვეთები, გ�დ�ხდის ვ�დები, გირ�ვნ�ბის მ�თხ�ვნები დ� �.შ.) მიმზიდველი �რ �რის.  გირ�ვნ�ბის გ�დ�ჭ�რბებული მ�თხ�ვნები. კ�მერციული ბ�ნკები დიდი რ��დენ�ბის �ქტივების დ�გირ�ვებ�ს მ�ითხ�ვენ. მ�თ ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებისთვის ს�ვ�ლ� დ�ფინ�ნსების შეთ�ვ�ზებ� �რ სურთ �ნ �რ შეუძლი�თ, რ�დგ�ნ�ც ს�ვ�ლ� დ�ფინ�ნსებისთვის ს�ჯ�რ� �ქტივების გირ��ში ჩ�დებ� ძ�ლი�ნ ძნელი�.  მ�ღ�ლი ს��პერ�ცი� ხ�რჯები. მცირე ზ�მის ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების გ�ნხ�რციელებ� მ�ღ�ლ ს��პერ�ცი� ხ�რჯებს უკ�ვშირდებ�, რის გ�მ�ც �სეთი პრ�ექტების დ�ფინ�ნსებ� �რ�მიმზიდველი ხდებ�. გ�ნხ�რციელების შეს�ძლებლ�ბები  ს�ხელმწიფ� უწყებების გ�დ�წყვეტილების მიმღები პირები. (რ�გ�რც ცენტრ�ლური ხელისუფლების �რგ�ნ�ებს, �სევე მუნიციპ�ლიტეტებს ძ�ლი�ნ შეზღუდული შეს�ძლებლ�ბები გ��ჩნი�თ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების შეს�ძლებლ�ბების იდენტიტფიკ�ციის, „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 31 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�მფინ�ნსებლებისთვის ს�ინტერეს� პრ�ექტების მ�მზ�დების, ფინ�ნსების ხელმის�წვდ�მ�ბის, ს�ქ�ნლის� დ� მ�მს�ხურების შესყიდვების დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების შემუშ�ვების� დ� გ�ნხ�რციელების სფერ�ში.  ს�ხელმწიფ� უწყებების შემსრულებელი პერს�ნ�ლი. ს�ქ�რთველ�ში �რც ერთ ს�მინისტრ�ს �რ �ქვს სრული პ�სუხისმგებლ�ბ� ენერგ�ეფექტურ�ბის სფერ�ში დ� �რც ერთს �რ ეკისრებ� ენერგ�ეფექტურ�ბის სფერ�ში ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებისთვის დ�ხმ�რების გ�წევის ფუნქცი�. �მის გ�მ� ინსტიტუციური შეს�ძლებლ�ბები, რ�ლები დ� ც�დნ� ფრ�გმენტული�. ენერგ�ეფექტურ�ბით დ�ინტერესებულ ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებს �რ ჰყ�ვთ ერთი �რგ�ნიზ�ცი�, რ�მელიც მ�თ რჩევებს მისცემდ� დ� დ�ეხმ�რებ�დ� დ�ფინ�ნსების� დ� გ�ნხ�რციელების პრ�ცესში.  ენერგ�მ�მს�ხურების მიწ�დების �რ��დეკვ�ტური ინფრ�სტრუქტურ�. ს�ქ�რთველ�ში ენერგ�მ�მს�ხურების მიწ�დების ინფრ�სტრუქტურ� ძ�ლი�ნ მწირი�. კერძ� სექტ�რის ფრ�გმენტული ბუნებ�, ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების მცირე რ��დენ�ბ� �დგილ�ბრივ ბ�ზ�რზე დ� ს�ხელმწიფ� სექტ�რთ�ნ მუშ��ბის გ�მ�ცდილების ნ�კლებ�ბ� ზღუდ�ვენ ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგიის დ�ზ�გვის შედეგებზე �რიენტირებული კ�ნტრ�ქტების გ�მ�ყენების შეს�ძლებლ�ბებს. იმის მიუხედ�ვ�დ, რ�მ ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებებს ზ�გიერთი �სეთი მ�მს�ხურების მიწ�დებ� შეუძლი�თ, �რც ერთ მ�თგ�ნს �სეთი პ�სუხისმგებლ�ბები მინიჭებული �რ �ქვს. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 32 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები თ�ვი 4 - ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილებ� შეს�ვ�ლი გრ�ნტებით დ�ფინ�ნსების გ�რდ�, სხვ�დ�სხვ� ქვეყნებმ� მდგრ�დი დ�ფინ�ნსების� დ� გ�ნხ�რციელების მთელი რიგი მექ�ნიზმები დ�ნერგეს; ეს მიზნ�დ ის�ხ�ვდ� ს�ხელმწიფ� ფ�ნდების ფინ�ნსური ბერკეტების გ�ძლიერებ�ს �ნ ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების კ�მერციულ დ�ფინ�ნსებ�ზე გ�დ�სვლის გ�უმჯ�ბესებ�ს. �სეთ მექ�ნიზმებს შ�რის იყ�:  ბიუჯეტიდ�ნ დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლის �მ�გებით (ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს �ნ სხვ� ცენტრ�ლური ს�ბიუჯეტ� უწყების მიერ, დ�ნ�რების თ�ნხების გ�მ�ყენებით; ჩ�დებული ინვესტიციების კ�მპენსირებ� ხდებ� მ�მ�ვ�ლში შემცირებული ს�ბიუჯეტ� ხ�რჯებით);  დ�ფინ�ნსებ� კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების მიერ გ�ცემული სესხებით;  ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის ჩ�მ�ყ�ლიბებ�;  ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნიის �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის ჩ�მ�ყ�ლიბებ�;  ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�კრედიტ� ხ�ზის გ�ხსნ� �რსებული ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების მეშვე�ბით, რ�გ�რიც�� გ�ნვით�რების პრ�გრ�მებზე მ�მუშ�ვე ბ�ნკი �ნ კ�მერციული ბ�ნკები;  სესხის გ�ცემ� გ�ზი�რებული რისკებით, რ�გ�რიც�� მ�გ�ლით�დ რისკის ნ�წილ�ბრივი გ�რ�ნტიის პრ�გრ�მის გ�მ�ყენებ� კ�მერციული კრედიტების დ�ს�ფ�რ�ვ�დ;  კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ� ბ�ნდების �ნ ლიზინგის გ�მ�ყენებით;  კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ბერკეტების შექმნ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების გ�მ�ყენების დ� ენერგიის დ�ზ�გვის შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულებების გ�მ�ყენებით. სურ�თზე N 4.1 ს�ხელმწიფ� სექტ�რში პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ეს �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტები „დ�ფინ�ნსების კიბის“ ს�ხით �რის ნ�ჩვენები, რ�მლის ქვედ� ს�ფეხურებზე ს�ხელმწიფ� დ�ფინ�ნსების მექ�ნიზმები�, ხ�ლ� ზემ�თ - კ�მერციული დ�ფინ�ნსების. ქვემ�თ მ�ცემული� თით�ეული �მ �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტის მ�კლე �ღწერ�. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 33 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები სურ�თი 4.1. მუნიციპ�ლურ შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების „დ�ფინ�ნსების კიბე“ ბ�ზრის კ�მერციული ს��ვ�ნს� კ�მერციული �ნ პრ�ექტის დ�ფინ�ნსებ� (ESCOs) გ�ნვით�რებ� დ�ფინ�ნსებ� გ�მყიდველთ� კრედიტები, ლიზინგი ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის „დ�ფინ�ნსების კიბე“ კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ�, ბ�ნდები რისკების ნ�წილ�ბრივი გ�რ�ნტიები ს�კრედიტ� ხ�ზები კ�მერციულ ბ�ნკებში ს�კრედიტ� ხ�ზები გ�ნვით�რების ბ�ნკებში ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� �ნ „სუპერ“ კ�მპ�ნი� ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი დ�ფინ�ნსებ� კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების მიერ - გ�ცემული სესხებით ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს დ�ფინ�ნსებ� / ფიქსირებული ბიუჯეტი ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ�, გრ�ნტები / თ�ნ�დ�ფინ�ნსებ� ს�ხელმწიფ� გრ�ნტები დ�ფინ�ნსებ� წყ�რ�: �დ�პტირებული� “მს�ფლი� ბ�ნკის� მიერ, 2013 ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლის �მ�გებით �მ მიდგ�მის დრ�ს, დ�ფინ�ნსებ� ხდებ� ს�მთ�ვრ�ბ� უწყების მიერ, რ�გ�რიც�� მ�გ�ლით�დ ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�, ნ�წილ�ბრივ ს�ხელმწიფ� ბიუჯეტის დ� ნ�წილ�ბრივ ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების ს�ხსრებით. ეს დ�ფინ�ნსებ� ფ�რ�ვს, რ�გ�რც ცენტრ�ლური, �სევე მუნიციპ�ლური შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტებში ჩ�დებულ ინვესტიციებს. დ�ფინ�ნსების მიმღები თ�ნხ�ს „�ბრუნებს“ ს�ინვესტიცი� პრ�ექტის შედეგ�დ მიღებული დ�ნ�ზ�გების გ�მ�ყენებით, მ�მდევნ� წლებში მ�ხმ�რებული ენერგიის ს�ფ�სურის გ�დ�ს�ხდელ�დ გ�მ�ყ�ფილი შემცირებული ს�ბიუჯეტ� თ�ნხების (“ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსების�) ფ�რმით. შემცირებული ს�ბიუჯეტ� �სიგნებების მ�ცულ�ბ� ჩვეულებრივ გ�ნის�ზღვრებ� ენერგიის ს�ფ�სურის „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 34 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები გ�დ�ს�ხდელ�დ დ�ზ�გილი ხ�რჯების �დენ�ბის ს�ფუძველზე. ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ს�უმჯ�ბესებლ�დ მიმ�რთული ფულ�დი ნ�კ�დები ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს მიერ ს�ბიუჯეტ� �სიგნებების ჩვეულებრივი ნ�კ�დის შეს�ბ�მისი�. ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�სთვის თ�ნხის დ�ბრუნებ� შეიძლებ� მ�ხდეს სრულ�დ �ნ ნ�წილ�ბრივ; ნ�წილ�ბრივი გ�დ�ხდ� მუნიციპ�ლურ დ� ს�ჯ�რ� �რგ�ნიზ�ციებს პრ�გრ�მ�ში მ�ნ�წილე�ბის სტიმულს �ძლევს, რ�დგ�ნ მ�თთ�ნ დ�ნ�ზ�გის ნ�წილი რჩებ�. დ�ფინ�ნსებ� კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების მიერ გ�ცემული სესხებით ეს მექ�ნიზმი გულისხმ�ბს ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების დ�ფინ�ნსებ�ს კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის მეშვე�ბით. კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნი� ს�ბ�ლ�� მ�მხმ�რებლისთვის (რ�მელიც შეიძლებ� ს�ჯ�რ� დ�წესებულებ� იყ�ს) მ�წყ�ბილ�ბის შეს�ძენ�დ დ� დ�ს�მ�ნტ�ჟებლ�დ სესხის ს�ხით დ�ფინ�ნსებ�ს გ�მ�უყ�ფს. სესხის თ�ნხების �მ�ღებ� კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის მიერვე ხდებ�, რ�მელიც ქვითრებში ენერგიის ს�ფ�სურთ�ნ ერთ�დ ც�ლკე პუნქტ�დ �ღნიშნულ თ�ნხ�ს�ც უთითებს (ECO-Asia 2009). შეს�ბ�მის ხ�რჯებს წევენ ინდივიდუ�ლური მ�მხმ�რებლები, რ�მელთ� �ბიექტებს�ც ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებები უტ�რდებ�თ (დ� რ�მლებიც ენერგი�ს დ� შეს�ბ�მის ხ�რჯებს ზ�გ�ვენ). �მ მეთ�დის მიზ�ნი� ხ�რჯებთ�ნ დ�კ�ვშირებული პირველი ბ�რიერის - ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების გ�ს�ტ�რებლ�დ ს�ჭირ� შიდ� ფინ�ნსური რესურსების ნ�კლებ�ბის დ�ძლევ�. პრ�ექტის დ�ფინ�ნსებ�ს უზრუნველყ�ფს კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�. კლიენტი ხელს �წერს „სესხის ხელშეკრულებ�ს“ კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�სთ�ნ რ�მელიც სესხის თ�ნხ�ს ეტ�პ�ბრივ�დ �მ�ტებს კლიენტის მიერ ენერგი�ში გ�დ�ს�ხდელ ქვით�რში, ც�ლკე პუნქტის ს�ხით. უმეტეს შემთხვევ�ში მ�მხმ�რებლის თით�ეულ ქვით�რში ნ�წილ-ნ�წილ შეს�ტ�ნი სესხის თ�ნხ� უფრ� პ�ტ�რ��, ვიდრე ენერგ�ეფექტურ�ბის მ�წყ�ბილ�ბის დ�მ�ნტ�ჟების შედეგ�დ კლიენტის მიერ დ�ზ�გილი თ�ნხ�. ეს ს�შუ�ლებ�ს �ძლევს მ�მხმ�რებელს ჰქ�ნდეს დ�დებითი ფულ�დი ნ�კ�დი ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტის მთელი პერი�დის მ�ნძილზე. ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი (EERF) ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი ხელს�ყრელი �ლტერნ�ტივ�� ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების მ�სშტ�ბის გ�ს�ზრდელ�დ. ტიპიური „ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდის“ შემთხვევ�ში, რ�მელიც ბიუჯეტის� დ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� �რგ�ნიზ�ციების ს�ხსრებით ყ�ლიბდებ�, ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების ს�წყისი ს�ინვესტიცი� ხ�რჯების დ�ს�ფ�რ�ვ�დ ს�ჭირ� თ�ნხებს ს�ხელმწიფ� უწყებები გ�მ�ყ�ფენ. მიღებული დ�ნ�ზ�გების ნ�წილი, დ�რიცხულ პრ�ცენტთ�ნ დ� მ�მს�ხურების ს�ფ�სურთ�ნ ერთ�დ „ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდში“ ირიცხებ� მ�ნ�მ, ს�ნ�მ ს�წყისი ინვესტიცი� �მ�ღებული �რ იქნებ�. �მის შემდეგ, გ�დ�ხდილი თ�ნხები შეიძლებ� „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 35 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�მ�ტებითი პრ�ექტების დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ იყ�ს გ�მ�ყენებული, რ�ც კ�პიტ�ლის ბრუნვის ს�შუ�ლებ�ს იძლევ� დ� დ�ფინ�ნსების მდგრ�დ მექ�ნიზმს ქმნის. (“მს�ფლი� ბ�ნკი� 2014a). იმის გ�მ�, რ�მ სესხის გ�მცემიც დ� მიმღებიც ს�ხელმწიფ�ს ს�კუთრებ�ში �რი�ნ, �სეთ ფ�ნდებს ხშირ�დ უფრ� დ�ბ�ლი პრ�ცენტების დ� გ�დ�ხდის ხ�ნგრძლივი ვ�დების შეთ�ვ�ზებ� შეუძლი�თ. რისკებთ�ნ დ�კ�ვშირებით მ�თი მ�თხ�ვნები ნ�კლებ�დ მკ�ცრი�, ვიდრე კ�მერციული სესხების შემთხვევ�ში. იმის გ�მ�, რ�მ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტებს უკუგების პ�ზიტიური მ�ჩვენებლები �ქვთ, �მ დ�ნ�ზ�გებით �ხ�ლი ინვესტიციებისთვის დ�ფინ�ნსების შედეგ�დ ს�ხელმწიფ� ს�ხსრების გ�მ�ყენებ� უფრ� რენტ�ბელური�, ვიდრე ჩვეულებრივი ს�ბიუჯეტ� �ნ ს�გრ�ნტ� დ�ფინ�ნსების შემთხვევ�ში . ეს შეიძლებ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებებში ინვესტირების კ�მერციული სიც�ცხლისუნ�რი�ნ�ბის დემ�ნსტრირებ�ში დ�გვეხმ�რ�ს დ� გზ� გ�უკვ�ლ�ს მ�მ�ვ�ლში კ�მერციულ დ�ფინ�ნსებ�ს. ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნი� �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� (სუპერ ESCO) რ�მდენიმე ქვეყ�ნ�მ �ქტიურ�დ დ�იწყ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტებში შედეგებზე �რიენტირებული კ�ნტრ�ქტების გ�მ�ყენების ხელშეწყ�ბ�. �მის�თვის მ�თ ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნიები �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიები შექმნეს, რ�მლებიც სრულ�დ �ნ ნ�წილ�ბრივ ს�ხელმწიფ�ს ს�კუთრებ�ში იყვნენ (“მს�ფლი� ბ�ნკი� 2013). ხშირ�დ ეს კეთდებ�დ� ზ�გ�დ�დ ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების გ�ნვით�რების ხელშეწყ�ბის მიზნით. �სეთი პრ�ქტიკის მ�გ�ლითები� ჩინეთი (პეკინში, ჩ�ნდ�ნგში დ� ლი�ნინგში “მს�ფლი� ბ�ნკის� მიერ შექმნილი „ენერგიის მ�რთვის კ�მპ�ნიები“), პ�ლ�ნეთი (MPEC), ხ�რვ�ტი� (HEP ESCO) დ� უკრ�ინ� (UkrESCO). ენერგ�მ�მს�ხურების �სეთი ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნიების ჩ�მ�ყ�ლიბებ� რ�გ�რც წესი ხდებ�დ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების �დგილ�ბრივი ბ�ზრის ფ�რმირების ს�წყის ეტ�პზე, რ�დეს�ც ს�ხელმწიფ�ს ჩ�რევ� �უცილებლ�დ იყ� მიჩნეული მისი გ�ნვით�რების დ�ს�ჩქ�რებლ�დ. ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნიის უპირ�ტეს�ბ� ის��, რ�მ პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ კ�ნკურენციის პრინციპის გ�მ�ყენებ� ს�ჭირ� �რ �რის, რ�დგ�ნ�ც ს�ხელმწიფ� �რგ�ნიზ�ცი� ხელშეკრულებ�ს დებს მე�რე ს�ხელმწიფ� �რგ�ნიზ�ცი�სთ�ნ. ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� გ�ნს�კუთრებული ტიპის ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნი��. მ�ს �ფუძნებს მთ�ვრ�ბ� ს�ჯ�რ� სექტ�რისთვის (ს��ვ�დმყ�ფ�ების, სკ�ლების, მუნიციპ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების, ს�მთ�ვრ�ბ� შენ�ბების დ� სხვ� �ბიექტებისთვის) ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის ფუნქციების შეს�სრულებლ�დ დ� ენერგ�მ�მს�ხურების �რსებული კერძ� კ�მპ�ნიების შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რების ხელშეწყ�ბის მიზნით. მთ�ვრ�ბ� (შეს�ძლ�� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� �რგ�ნიზ�ციების დ�ხმ�რებით), ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის კ�პიტ�ლისთვის ს�კმ�რის თ�ნხებს გ�მ�ყ�ფს, რ�მ მ�ნ ერთი მხრივ ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგიის დ�ზ�გვის მ�ჩვენებლებზე დ�ფუძნებული კ�ნტრ�ქტების „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 36 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�დებ� დ� პრ�ექტების გ�ნხ�რციელებ� შეძლ�ს დ� მე�რე მხრივ კ�მერციულ დ�ფინ�ნსებ�ს შეუწყ�ს ხელი. ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის უპირველესი ფუნქცი�� უფრ� ხელმის�წვდ�მი გ�ხ�დ�ს პრ�ექტის დ�ფინ�ნსებ� �დგილ�ბრივ დ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებთ�ნ ურთიერთ�ბების გ�ნვით�რების გზით. ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი�მ შეიძლებ� �გრეთვე გ�სცეს ს�კრედიტ� გ�რ�ნტიები �ნ რისკის გ�რ�ნტიები ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ �ნ იმ�ქმედ�ს რ�გ�რც ს�ლიზინგ� �ნ დ�მფინ�ნსებელმ� კ�მპ�ნი�მ დ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებს დ�/�ნ მ�მხმ�რებლებს ენერგ�ეფექტური მ�წყ�ბილ�ბ� მი�წ�დ�ს ს�იჯ�რ� �ნ ს�რგებლის გ�ზი�რების ხელშეკრულების ს�ფუძველზე (Limaye and Limaye 2011). ს�ხელმწიფ� სექტ�რისთვის ს�კრედიტ� ხ�ზის გ�ხსნ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების მიზნით „ს�ხელმწიფ� სექტ�რისთვის ს�კრედიტ� ხ�ზის გ�ხსნ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების მიზნით“ - �მ მექ�ნიზმის შემთხვევ�ში თ�ნხები ეძლევ�თ �დგილ�ბრივ ბ�ნკებს დ� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებს, რ�მ მ�თ კრედიტები გ�სცენ ს�ჯ�რ� შენ�ბებს� დ� დ�წესებულებებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ. �სეთი ს�კრედიტ� ხ�ზის მთ�ვ�რი მიზ�ნი� �დგილ�ბრივ ბ�ნკების� დ� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების ხელთ �რსებული ფინ�ნსური რესურსების გ�ზრდ�, რ�მ მ�თ კრედიტების გ�ცემ� შეძლ�ნ მუნიციპ�ლურ შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებისთვის. �მის მენეჯმენტი შეიძლებ� გ�ნ�ხ�რციელ�ს გ�ნვით�რების პრ�გრ�მებზე მ�მუშ�ვე ბ�ნკმ�, მუნიციპ�ლურმ� ბ�ნკმ�, კ�მერციულმ� ბ�ნკ(ებ)მ� �ნ სხვ� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებმ�. ს�კრედიტ� ხ�ზი შეიძლებ� გ�ხსნ�ს მთ�ვრ�ბ�მ, ფინ�ნსურმ� ინსტიტუტებმ� (�რი �ნ რ�მდენიმე მხ�რის მ�ნ�წილე�ბით) �ნ მთ�ვრ�ბ�მ ს�ერთ�შ�რის� დ�ნ�რ �რგ�ნიზ�ციებთ�ნ თ�ნ�მშრ�მლ�ბით. რ�გ�რც წესი, დ�ნ�რების �ნ მთ�ვრ�ბის მიერ სესხის გ�მცემი �რგ�ნიზ�ციებისთვის მიცემულ თ�ნხებს ემ�ტებ� �გრეთვე მ�ნ�წილე ბ�ნკების დ�/�ნ ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების მიერ გ�მ�ყ�ფილი ს�კუთ�რი ს�ხსრებიც, რ�მ ს�კრედიტ� დ�ფინ�ნსების თ�ნხ� გ�იზ�რდ�ს (Limaye 2013a). სესხის გ�ცემ� გ�ზი�რებული რისკებით ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების კ�მერციული დ�ფინ�ნსების მთ�ვ�რი დ�მ�ბრკ�ლებელი ფ�ქტ�რი �რის გ�ვრცელებული მ�ს�ზრებ�, რ�მ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტები უფრ� მ�ღ�ლ რისკს შეიც�ვენ ტრ�დიციულ ინვესტიციებთ�ნ შედ�რებით. „გ�ზი�რებული რისკით სესხის გ�ცემის მექ�ნიზმი“ სპეცი�ლურ�დ �მ პრ�ბლემის დ�ს�ძლევ�დ �რის შემუშ�ვებული დ� ნ�წილ�ბრივ ფ�რ�ვს ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტებისთვის სესხის გ�ცემ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებულ რისკებს. �სეთი ს�კრედიტ� ხელშეკრულებ� თ�ვისი �რსით „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 37 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ზ�რ�ლის გ�ზი�რების შეს�ხებ �რ მხ�რეს შ�რის დ�დებული ხელშეკრულებ��. ის შეიც�ვს სესხის თ�ნხების �მ�ღების სუბ�რდინირებულ გ�რ�ნტი�ს დ� შეს�ძლ�� �გრეთვე ითვ�ლისწინებდეს „პირველი ზ�რ�ლის დ�ს�ფ�რ�ვ�დ გ�ნკუთვნილ რეზერვს“ რ�მელმ�ც გ�რკვეული მ�ცულ�ბის ზ�რ�ლი უნდ� დ�ფ�რ�ს ვიდრე რისკების გ�ზი�რების მექ�ნიზმი �მ�ქმედდებ�. მთ�ვრ�ბის, დ�ნ�რი �რგ�ნიზ�ციის �ნ სხვ� ს�ხელმწიფ� �რგ�ნიზ�ციის მიერ რისკის ნ�წილ�ბრივი გ�რ�ნტიით გ�ცემული სესხი შეიძლებ� დ�ეხმ�რ�ს მუნიციპ�ლური მ�მს�ხურების ს�წ�რმ�ს �ნ ს�ჯ�რ� დ�წესებულებ�ს იმით რ�მ: (�) ხელმის�წვდ�მი გ�ხ�დ�ს ფინ�ნსური რესურსები, (ბ) შე�მცირ�ს კ�პიტ�ლის ღირებულებ� დ� (გ) გ�ზ�რდ�ს სესხის გ�დ�ხდის ვ�დ� პრ�ექტის ფულ�დი ნ�კ�დების შეს�ბ�მის�დ (Mostert 2010). �სეთმ� სესხმ� შეიძლებ� �გრეთვე მეტი ს�შუ�ლებ� მისცეს კ�მერციული სესხების გ�მცემ �რგ�ნიზ�ციებს გ�ნ�ხ�რციელ�ნ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების რენტ�ბელური დ�ფინ�ნსებ�. კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ�, �ბლიგ�ციები �მ ვ�რი�ნტის გ�მ�ყენების შემთხვევ�ში მუნიციპ�ლიტეტები ენერგ�ეფექტურ�ბის ინვესტიციების დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ კ�მერციულ ბ�ნკებში სესხს იღებენ (თუ კრედიტუნ�რი�ნნი �რი�ნ) �ნ �ბლიგ�ციებს უშვებენ. �მ ვ�რი�ნტს ისეთი კ�მერციული დ�ფინ�ნსების მ�ბილიზ�ცი� შეუძლი�, რ�მელიც ს�თ�ნ�დ� მ�სშტ�ბს დ� მდგრ�დ�ბ�ს უზრუნველყ�ფს. კ�ნკურენციის ელემენტებმ� შეიძლებ� ხელი შეუწყ�ნ ფინ�ნსური ხ�რჯების შემცირებ�ს დ� ჭ�რბი გ�რ�ნტიების / სესხის გ�დ�ხდის ხ�ნმ�კლე ვ�დების პრ�ბლემის დ�ძლევ�ს დ� ს�შუ�ლებ� მისცენ ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებს თ�ვ�დ გ�ნ�ხ�რციელ�ნ შესყიდვები დ� პრ�ექტი. �მ ვ�რი�ნტმ� შეიძლებ� იმ შემთხვევ�ში იმუშ��ს, თუ მუნიციპ�ლიტეტების ს�კრედიტ� დ� ს�რეიტინგ� სისტემები კ�რგ�დ �რის გ�ნვით�რებული , ფინ�ნსურ ინსტიტუტებს შეუძლი�თ დ� სურვილი �ქვთ დ��ფინ�ნს�ნ ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტები დ� ტექნიკური თვ�ლს�ზრისით ძლიერ, მსხვილ მუნიციპ�ლიტეტებს შეუძლი�თ დ� სურვილი �ქვთ გ��ერთი�ნ�ნ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ბევრი პრ�ექტი. გ�მყიდველთ� კრედიტები დ� ლიზინგი იჯ�რ� ხელშეკრულების ს�ფუძველზე დ�დებული გ�რიგებ��, რ�მლიც დრ�ს�ც ს�ლიზინგ� კ�მპ�ნი� (მეიჯ�რე) �ძლევს კლიენტს (მ�იჯ�რე) მისი მ�წყ�ბილ�ბით ს�რგებლ�ბის უფლებ�ს გ�ნს�ზღვრული დრ�ით (იჯ�რის ვ�დ�) დ� კ�ნკრეტულ ფ�ს�დ (ჩვეულებრივ - ყ�ველთვიური ს�ფ�სური). იჯ�რის სტრუქტურიდ�ნ გ�მ�მდინ�რე, ლიზინგის ვ�დის გ�სვლის შემდეგ კლიენტს შეუძლი� იყიდ�ს �ნ დ��ბრუნ�ს მ�წყ�ბილ�ბ� �ნ გ�ნ�გრძ�ს ს�იჯ�რ� ურთიერთ�ბები. მთელ მს�ფლი�ში ლიზინგს ბევრი ტიპის �რგ�ნიზ�ცი� იყენებს: მ�თ შ�რის ინდივიდუ�ლური ს�წ�რმ�ები, �მხ�ნ�გ�ბები, კ�რპ�რ�ციები, ს�მთ�ვრ�ბ� �რგ�ნიზ�ციები, რელიგიური დ� �რ�კ�მერციული �რგ�ნიზ�ციები. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 38 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები Sენერგ�ეფექტური მ�წყ�ბილ�ბის მიმწ�დებლებს �სთი მ�წყ�ბილ�ბის მიწ�დებ� შეუძლი�თ ლიზინგის პირ�ბებით, რ�მლის დრ�ს�ც რეგულ�რულ�დ გ�დ�ს�ხდელი თ�ნხები დ�ზ�გილი ენერგიის ს�პრ�გნ�ზ� მ�ჩვენებელს უნდ� ეყრდნ�ბ�დეს. ფ�რთ�დ გ�ვრცელებული� მ�წყ�ბილ�ბის იჯ�რის დ�ყ�ფ� �რ ტიპ�დ: ს��პერ�ცი� ლიზინგი დ� ფინ�ნსური �ნ კ�პიტ�ლის ლიზინგი (Lee 2003). ს��პერ�ცი� ლიზინგის დრ�ს მეიჯ�რე (�მ მეს�კუთრე) მ�იჯ�რეს ქ�ნებით ს�რგებლ�ბის უფლებ�ს �ძლევს. იჯ�რის პერი�დის დ�ს�სრულს მ�იჯ�რე ქ�ნებ�ს მეიჯ�რეს უბრუნებს. იჯ�რ� ს�კუთრების უფლებ�ს �რ�ვით�რ რისკს �რ უქმნის; იჯ�რის ხ�რჯები შემ�ს�ვლების უწყისში ს��პერ�ცი� ხ�რჯებ�დ ითვლებ� დ� იჯ�რ� ბ�ლ�ნსზე ზემ�ქმედებ�ს �რ �ხდენს. ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიების კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ხელშეწყ�ბ� ს�ჯ�რ� სექტ�რში პრ�ექტების „დ�ფინ�ნსების კიბის“ ზედ� ს�ფეხურზე დგ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� პრ�ვ�იდერების გ�ნვით�რებ�, რ�გ�რიც�� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების შემუშ�ვებ�ს� დ� გ�ნხ�რციელებ�ზე მ�მუშ�ვე ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიები (ESCOs). ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიები ხელს უწყ�ბენ ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების მ�სშტ�ბების გ�ფ�რთ�ების დ�მ�ბრკ�ლებელი მნიშვნელ�ვ�ნი ბ�რიერების დ�ძლევ�ს. მ�თ შეუძლი�თ: (�) მთელი რიგი მ�მს�ხურების შეთ�ვ�ზებ�, რ�ც ღირებულების დ�რიცხვის ჯ�ჭვს �ფ�რთ�ებს დ� (ბ) ტექნიკური უნ�რების� დ� რესურსების უზრუნველყ�ფ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების შეს�ძლებლ�ბების იდენტიფიკ�ციის� დ� გ�მ�ყენებისთვის; (გ) მ�მს�ხურების გ�წევ� შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულებების ს�ფუძველზე (რ�ც �მცირებს მუნიციპ�ლური ს�წ�რმ�ების� დ� ს�ჯ�რ� დ�წესებულებების რისკებს); (დ) ხელი შეუწყ�ნ კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ხელმის�წვდ�მ�ბ�ს დ� შეს�ძლებლ�ბ� მისცენ გ�დ�იხ�დ�ნ მ�მს�ხურების ს�ფ�სური დ�ზ�გილი თ�ნხებით. “შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულებ�“ გულისხმ�ბს ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიის მიერ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების სფერ�ში შეთ�ვ�ზებული მ�მს�ხურებების გ�ნხ�რციელებ�ს ენერგიის დ�ზ�გვის „შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულებების“ ს�ფუძველზე. �სეთი ს�ხის გ�რიგებებს შემდეგი ძირით�დი დ�მ�ხ�სი�თებელი თვისებები �ქვთ (SRC Global 2005):  ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიები სთ�ვ�ზ�ბენ პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების მ�მს�ხურების სრულ სპექტრს: ენერგ�ეფექტურ�ნ�ს �მ�ღლების პრ�ექტის შემუშ�ვებ�ს, ს�ინჟინრ� ნ�წილის შესრულებ�ს, მშენებლ�ბ�ს, გ�შვებ�ს, ტექმ�მს�ხურებ�ს, მ�ნიტ�რინგს დ� ენერგიის� დ� შეს�ბ�მისი ხ�რჯების დ�ზ�გვის გ�დ�მ�წმებ�ს.  ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიები უზრუნველყ�ფენ დ� �რგ�ნიზებ�ს უკეთებენ დ�ფინ�ნსებ�ს (ხშირ�დ 100 პრ�ცენტით) დ� დებენ “დ�ნ�ზ�გის „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 39 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები გ�ზი�რების“ �ნ „გ�რ�ნტირებული დ�ზ�გვის“ ხელშეკრულებებს, ისეთი ს�ხით, რ�მ ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისთვის გ�დ�ს�ხდელი თ�ნხ� ნ�კლები იყ�ს პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების შედეგ�დ მიღებულ დ�ნ�ზ�გზე.  „შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულების“ ს�ფუძველზე, ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიები კლიენტს შესრულების სპეციფიკურ გ�რ�ნტიებს სთ�ვ�ზ�ბენ მთელ პრ�ექტთ�ნ მიმ�რთებ�ში (გ�ნსხვ�ვდებით მ�წყ�ბილ�ბის მწ�რმ�ებლების� დ� მიმწ�დებლებისგ�ნ, რ�მლებიც ც�ლკეული მ�წყ�ბილ�ბის მუშ��ბის გ�რ�ნტიებს იძლევი�ნ) დ�, რ�გ�რც წესი, �მ შემთხვევ�ში გ�რ�ნტი� გ�იცემ� ენერგ�დ�ნ�ზ�გის მ�ცულ�ბ�ზე (დ�ნეზე).  ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისთვის გ�დ�ს�ხდელი თ�ნხები გ�რ�ნტირებული შესრულების მ�ჩვენებლის პრ�პ�რციული�.  ტექნიკური, ფინ�ნსური დ� ტექმ�მს�ხურების რისკების უმეტეს�ბ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� ს�კუთ�რ თ�ვზე იღებს, რ�ც ენერგიის მ�მხმ�რებლის რისკებს მნიშვნელ�ვნ�დ �მცირებს. დ�ფინ�ნსების �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტების შედ�რებ� N 4.1 ცხრილში მ�ცემული� დ�ფინ�ნსების� დ� შესრულების ზემ�თ გ�ნხილული მ�დელების ძირით�დი მ�ხ�სი�თებლების შედ�რებ�. „მს�ფლი� ბ�ნკი“ გვ. 40 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ცხრილი 4.1 - ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების დ�ფინ�ნსევის �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტების მ�ხ�სი�თებლების შეჯ�მებ� მ�ს�გვ�რებელი დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტი პირ�ბები უპირ�ტეს�ბები ნ�კლ�ვ�ნებები ს�კითხები Examples  ს�კრედიტ� ბ�რიერი  გ�ნხ�რციელებ�  მდგრ�დ�ბ� შეიძლებ�  ვინ მ��ხდენს თ�ნხების  უნგრეთი 1. ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� მეტისმეტ�დ მ�ღ�ლი�, �დვილი�; ს�თუ� იყ�ს, მ�შინ�ც კი �დმინისტრირებ�ს� დ�  ლიტვ� კ�პიტ�ლის �რ�ს�კმ�რის�დ  შეს�ძლებელი� თუ ჩ�დებული თ�ნხების მ�რთვ�ს?  ს�მხეთი �ნ�ზღ�ურებით გ�ნვით�რებული ს�ბ�ნკ� გ�სტუმრებ�  �რსებ�ბს თუ �რ� მუნიციპ�ლური დ�  ბელ�რუსი სექტ�რი, გირ�ვნ�ბ� ცენტრ�ლური ბიუჯეტიდ�ნ გ�ნხ�რციელების  FYR მ�კე�ნი� რთული�; ს�მთ�ვრ�ბ� დ�ფინ�ნსდებ�. ს�თ�ნ�დ�  მ�ნტენეგრ�  დ�ფინ�ნსების ს�მიზნე დ�წესებულებების შეს�ძლებლ�ბები?  სერბეთი უნდ� იყ�ს �ხ�ლი დ� პირდ�პირი �რ�ს�თ�ნ�დ�დ დ�ფინ�ნსებ�. გ�ნვით�რებული ბ�ზრები, პრ�გრ�მების �დმინისტრირებ� ეფექტი�ნი უნდ� იყ�ს, ს�წყისი ქვე-პრ�ექტების შედეგები ინტენსიურ�დ უნდ� გ�ვრცელდეს, სიც�ცხლისუნ�რი�ნი თ�ნ�დ�ფინ�ნსებ� �უცილებელი�;  ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტებისთვის დ�ფინ�ნსების ხელმის�წვდ�მ�ბ�. �ნგ�რიშის პრ�ექტი გვ. 41 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  კ�მუნ�ლური ს�წ�რმ�ების  მ�წესრიგებული  ს�ჭირ�� კ�მუნ�ლური  �ქვთ თუ �რ� კ�მუნ�ლურ  ბრ�ზილი� 2. დ�ფინ�ნსებ� მ�ნ�წილე�ბისთვის გ�დ�ხდ�, �რგ�დ�ხდის ს�წ�რმ�ების კ�მპ�ნიებს ინტერესი დ�  ინდ�ეთი კ�მუნ�ლური ს�ჭირ�� რეგულ�ციები; უფრ� დ�ბ�ლი რისკი; რეგულ�ციების დ� სურვილი?  მექსიკ� კ�მპ�ნიების მიერ  კ�მუნ�ლური ს�წ�რმ�ების  �ვით�რებს ბილინგის სისტემების  �ქვთ თუ �რ� მ�თ  შრი ლ�ნკ� გ�ცემული სესხებით ძლიერი ფინ�ნსური კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიის შეცვლ�; ს�თ�ნ�დ� უნ�რები დ�  ტუნისი მდგ�მ�რე�ბ� დ� ურთიერთ�ბებს დ�  ქმნის მ�ნ�პ�ლისტური ბილინგის სისტემ� �მ ს�ხის  �შშ ფინ�ნსური მ�რთვ�; მ�მს�ხურებებს; ქცევის პ�ტენცი�ლს; დ�ფინ�ნსების  ვიეტნ�მი  ს�ჯ�რ� კლიენტების  მდგრ�დი დ�  დ�ფინ�ნსებ�მ შეიძლებ� გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ? მხრიდ�ნ დ�გ�ხდის მ�სშტ�ბირებ�დი კ�ნკურენცი� გ�უწი�ს  რ� ს�ხის დისციპლინ�, ენერგიის გ�ნხ�რციელების �დგილ�ბრივ ბ�ნკებს; მ�რეგულირებელი �დეკვ�ტური ფ�სები დ� შეს�ძლებლ�ბ�;  გ�მ�ცდილების ცვლილებები იქნებ� ბილინგის პრ�ქტიკ�. ნ�კლებ�ბ� გ�თბ�ბის ს�ჭირ�? მიმწ�დებელ კ�მუნ�ლურ კ�მპ�ნიებს შ�რის; �ნგ�რიშის პრ�ექტი გვ. 42 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  ს�ბ�ნკ� სექტ�რის  შეიძლებ� შემუშ�ვდეს  შეიძლებ� ს�ჭირ� გ�ხდეს  ს�ჭირ�� ფ�ნდს ჰყ�ვდეს  ბულგ�რეთი 3. „ენერგ�ეფექტურ�ბის �რ�ს�კმ�რისი ლიკვიდ�ბ�, ისეთი სტრუქტურ�, �ხ�ლი კ�ნ�ნმდებლ�ბ�; ძლიერი დ�  რუმინეთი რევ�ლვერული ფ�ნდი“  ფ�ნდის რისკის ძ�ლი�ნ მძ�ფრი რ�მელიც კვ�ლიფიცირებული  ს�მხეთი ნეგ�ტიური �ღქმ�; უზრუნველყ�ფს შემ�ს�ვლებიდ�ნ მისი მენეჯერი �ნ მმ�რთველი  სუბ�რდინირებული ფინ�ნსურ ს�ჭირ�ებებს �დმინისტრ�ციული გუნდი; კრედიტებისთვის გრ�ნტის დ� გ��უმჯ�ბესებს ხ�რჯების დ�ფ�რვ�  დ�ფუძნებისთვის ს�ჭირ�� თ�ნხების გ�მ�ყენებ�მ ყველ� ს�ჯ�რ� შენ�ბის შეიძლებ� ძნელი იყ�ს. შეს�ბ�მისი შეიძლებ� კ�მერციული (ცენტრ�ლურის დ� ს�კ�ნ�ნმდებლ� ჩ�რჩ�. თ�ნ�დ�ფინ�ნსების მუნიციპ�ლურის) მ�ბილიზ�ცი�ს შეუწყ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბ�ს; ხელი;  ენერგ�მ�მს�ხურების  ტექნიკური დ�ხმ�რების ხელშეკრულებები გ�წევ� შეიძლებ� ძ�ლი�ნ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�მ�ს�დეგი იყ�ს იმ პრ�ექტების შედეგების მუნიციპ�ლიტეტებისთვ /ფინ�ნსური მ�ნ�ცემების ის, რ�მლებს�ც დ�ბ�ლი შეს�ხებ ინფ�რმ�ციის კრედიტუნ�რი�ნ�ბ� დ� გ�ვრცელების მიზნით, შეზღუდული რ�ს�ც მდგრ�დ�ბის შეს�ძლებლ�ბები �ქვთ. უზრუნველს�ყ�ფ�დ კრიტიკული მნიშვნელ�ბ� �ქვს;  ფ�ნდის მმ�რთველი გუნდის დ�კ�მპლექტებ� ს�თ�ნ�დ� მ�ტივ�ციის მქ�ნე მ�ღ�ლი დ�ნის პრ�ფესი�ნ�ლებისგ�ნ. �ნგ�რიშის პრ�ექტი გვ. 43 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  �რ�ს�კმ�რის�დ  უჩვენებს  დ�მ�კიდებული� ძლიერ  �რის თუ �რ� გ�ნვით�რების  ბრ�ზილი� 4. გ�ნვით�რების გ�ნვით�რებული ს�ზ�გ�დ�ებ�ს, რ�მ ს�ბ�ნკ� პ�რტნი�რზე, პრ�ექტებზე მ�მუშ�ვე  ინდ�ეთი პრ�გრ�მებზე მ�მუშ�ვე ს�ჯ�რ�/მუნიციპ�ლური ს�ჯ�რ� კ�რგი პრ�ექტების სიის ს�თ�ნ�დ� ბ�ნკი? (მუნიციპ�ლურ ბ�ნკის მიზნ�ბრივი კრედიტების ბ�ზ�რი; დ�წესებულებებს მ�მზ�დებ�ზე დ� კ�რგი  რ�მდენ ს�ჯ�რ� ი ს�კრედიტ� ხ�ზი  კ�მერციული ბ�ნკების გ�დ�ხდ� შეუძლი�თ, ფინ�ნსური დ�წესებულებ�ს შეუძლი� ინფრ�სტრუქტუ სესხების მ�ღ�ლი რით�ც �ვით�რებს პრ�დუქტების სესხის �ღებ� დ� რ�მდენი� რის ფ�ნდი) ს�პრ�ცენტ� გ�ნ�კვეთები კ�მერციული სესხების შეთ�ვ�ზებ�ზე; კრედიტუნ�რი�ნი.  მექსიკ� დ� მ�კლე ვ�დები; ბ�ზ�რს  ემს�ხურებ� მხ�ლ�დ  გ�ნვით�რების  ს�შუ�ლებ�ს �ძლევს კრედიტუნ�რი�ნ პრ�გრ�მებზე მ�მუშ�ვე ს�ჯ�რ� მუნიციპ�ლიტეტებს; ს�ნდ� ბ�ნკის �რსებ�ბ�, დ�წესებულებებს  გ�ნვით�რების რ�მელს�ც გ��კეთ�ნ ს�კუთ�რი პრ�გრ�მებზე მ�მუშ�ვე ენერგ�ეფექტურ�ბისთვის შესყიდვები დ� ბ�ნკი �რ �კეთებს სესხის გ�ცემის დ� გ�ნ�ხ�რციელ�ნ რისკების ს�თ�ნ�დ� გ�დ�უხდელ�ბის კისკის პრ�ექტები; შეფ�სებ�ს. �ღების სურვილი ექნებ�;  იძლევ� უფრ� დ�ბ�ლი  მუნიციპ�ლიტეტებს უნდ� ს�პრ�ცენტ� ჰქ�ნდეთ სესხის �ღების გ�ნ�კვეთების შეს�ძლებლ�ბ� დ� შეს�ძლებლ�ბ�ს; სურვილი;  თ�ნხების ჩ�ბრუნებ�  ს�ჯ�რ� უწყებებს უნდ� პრ�ცესებს უფრ� დ�რჩეთ ენერგიის მდგრ�დს გ�ხდის. მ�ხმ�რების შემცირებით დ�ზ�გილი თ�ნხები. �ნგ�რიშის პრ�ექტი გვ. 44 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  კ�რგ�დ გ�ნვით�რებული  კერძ� ს�ხსრების  ს�ჭირ�� სესხის �ღების  მისცემენ თუ �რ� მ�ნ�წილე  KfW 5. ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�ბ�ნკ� სექტ�რი, ბ�ნკებს ეფექტი�ნი გ�მ�ყენებ�; შეს�ძლებლ�ბების მქ�ნე ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტები (ს�კრედიტ� გ�უმჯ�ბესების �ქვთ რისკების �ღების დ�  �რსებული ს�ბ�ნკ� მუნიციპ�ლიტეტების �ნ სესხებს მუნიციპ�ლურ ხ�ზი სერბეთში) მიზნ�ბრივი ს�კრედიტ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ინფრ�სტრუქტურის ენერგ�მ�მს�ხურების ს�წ�რმ�ებს დ� ს�ჯ�რ�  უნგრეთი ხ�ზი კ�მერციულ ბ�ნკში ღ�ნისძიებების გ�მ�ყენებ� ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნიების �რსებ�ბ� დ�წესებულებებს?  ბრ�ზილი� �ნ ს�ფინ�ნს� დ�ფინ�ნსების სურვილი; სექტ�რის (კრედიტი დ� გ�რ�ნტი�)  რ�მდენი ს�ჯ�რ�  უკრ�ინ� ინსტიტუ(ებ)ში  ბ�ზრის ს�კმ�რისი დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ.  ბ�ნკებს დ� ს�ფინ�ნს� დ�წესებულებ� �რის  უზბეკეთი �ქტივ�ბ� ინსტიტუტებს უნდ� კრედიტუნ�რი�ნი დ� გ�ნს�ხ�რციელებელი ჰქ�ნდეთ ს�ჯ�რ� შეუძლიე სესხის �ღებ�? პრ�ექტების სიის სექტ�რისთვის სესხების შეს�დგენ�დ; მიცემის სურვილი.  პ�რ�ლელური ტექნიკური დ�ხმ�რების ს�ჭირ�ებ� დიდი მ�თხ�ვნილების შეს�ქმნელ�დ, გ�ნს�ხ�რციელებელი პრ�ექტების სიის შედგენ�;  კ�რგ�დ გ�ნვით�რებული  კ�რგ�დ იმუშ�ვ�  ს�ჭირ�� შედ�რებით  �რის თუ �რ� ს�ბ�ნკ�  USAID DCA, 6. რისკების გ�ზი�რების ს�ბ�ნკ� სექტ�რი, ცენტრ�ლური დ� უკეთ გ�ნვით�რებული სექტ�რი ს�კმ�რის�დ FYR მ�კედ�ნი�, პრ�გრ�მ� (მ�გ.: ლიკვიდური ბ�ნკები �ღმ�ს�ვლეთ ევრ�პის ს�ბ�ნკ� სექტ�რი დ� გ�ნვით�რებული? ბულგ�რეთი დ� ნ�წილ�ბრივი რ�მლებს�ც გ�რკვეული ზ�გ ქვეყ�ნ�ში. მსესხებლები, რ�მლებიც  რ�მდენი სხვ� ქვეყნები; ს�კრედიტ� გ�რ�ნტი�) რისკების �ღების სურვილი  შეიძლებ� გ�ზ�რდ�ს ს�ჭირ� პ�რ�მეტრებს მუნიციპ�ლიტეტი�  ბულგ�რეთი, �ქვთ, თუმც� თვლი�ნ, რ�მ კ�მერციული �კმ�ყ�ფილებენ; კრედიტუნ�რი�ნი? CEEF ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების მ�სშტ�ბი.  ზ�გიერთ ქვეყ�ნ�ში (ცენტრ�ლური/� გ�უმჯ�ბესების „მს�ფლი� ბ�ნკის“ დ� ღმ�ს�ვლეთ პრ�ექტები მ�ღ�ლი რისკის USAID-ის ცუდი ევრ�პ�), შემცველი�; გ�მ�ცდილებ� �ქვთ ბრ�ზილი�,  პრ�ექტების სიის ს�ჯ�რ� ხ�რვ�ტი�, მ�ს�მზ�დებლ�დ დ�წესებულებებთ�ნ უნგრეთი, ს�კმ�რისი ს�ბ�ზრ� მიმ�რთებ�ში. პ�ლ�ნეთი �ქტივ�ბ�. �ნგ�რიშის პრ�ექტი გვ. 45 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  �რ�ს�თ�ნ�დ�დ  შეიძლებ� გ�დ�ჭრ�ს  ს�ჭირ�� �ხ�ლი  ს�დ იქნებ� გ�ნლ�გებული  უკრ�ინ� 7. ენერგ�მ�მს�ხურების გ�ნვით�რებული კერძ� დ�ფინ�ნსების �რგ�ნიზ�ციის შექმნ�; �სეთი ენერგ�მ�მს�ხუ ს�ჯ�რ� კ�მ�პ�ნი� �ნ ESCO ინდუსტრი�, მ�გრ�მ პრ�ბლემები დ�  დ�ფინ�ნსების ენერგ�მ�მს�ხურების რების ს�ჯ�რ� ენერგ�მ�მს�ხურების �რსებ�ბს მისი გ�ნ�ვით�რ�ს უზრუნველყ�ფის ს�ჯ�რ� კ�მ�პ�ნი�? კ�მ�პ�ნი� სუპერკ�მპ�ნი� გ�ნვით�რების ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჭირ�ებ�;  იქნები�ნ თუ �რ� (EBRD) ინტერესი/მ�თხ�ვნილებ�; კ�მპ�ნიების  ს�ჭირ�� იმუშ��ს დ�ნ�რები ხ�რვ�ტი� HEP  ენერგ�მ�მს�ხურების შეს�ძლებლ�ბები ეფექტი�ნ�დ დ� თ�ვი დ�ინტერესებულნი მისი ESCO (WB/GEF), ს�ჯ�რ� კ�მ�პ�ნიებს� დ� ��რიდ�ს დ�ფინ�ნსებით? ს�მხეთი, ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებს მ�ნ�პ�ლისტურ ქცევ�ს. ურუგვ�ი, EESL შ�რის კ�ნტრ�ქტების (ინდ�ეთი) დ�დებ� შეიძლებ� უფრ� �დვილი იყ�ს მ�მს�ხურების კერძ� პრ�ვ�იდერების შემთხვევ�ში.  ს�ჭირ�ებს ს�ჯ�რ�  �ხდენს კ�მერციული  �ზრი�ნი� მხ�ლ�დ  �ქვთ თუ �რ�  ბულგ�რეთი 8. კ�მერციული სექტ�რის კ�რგ�დ დ�ფინ�ნსების პრ�ექტების დიდი დ�მფინ�ნსებლებს ს�ჯ�რ�  დ�ნი� დ�ფინ�ნსებ�, გ�ნვით�რებულ მ�ბილიზ�ცი�ს, რ�მ�ც ჯგუფის გ�ერთი�ნების სექტ�რისთვის სესხის  ინდ�ეთი �ბლიგ�ციები ს�კრედიტ� დ� შეიძლებ� შემთხვევ�ში; მიცემის სურვილი დ�  �შშ ს�რეიტინგ� სისტემებს; უზრუნველყ�ს  �მ სქემით ს�რგებლ�ბ� უნ�რი?  ფინ�ნსურ ინსტიტუტებს მდგრ�დ�ბ� დ� მხ�ლ�დ ძ�ლი�ნ  რ�მდენი ს�ჯ�რ� შეუძლი�თ დ� სურვილი მ�სშტ�ბი; კრედიტუნ�რი�ნ დ�წესებულებ� �რის �ქვთ დ��ფინ�ნს�ნ  კ�ნკურენციის დ�წესებულებებს კრედიტუნ�რი�ნი დ� �ქვს ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ელემენტებმ� შეიძლებ� შეუძლი�თ; სესხის �ღების უნ�რი? ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�სწი�ნ დ�ფინ�ნსების  ტრ�ნზ�ქციების გ�უმჯ�ბესების ხ�რჯები; შედ�რებით მ�ღ�ლი პრ�ექტები;  შეიძლებ� დ�ეხმ�რ�ს ღირებულებ�.  ტექნიკური ჭ�რბი გ�რ�ნტიების თვ�ლს�ზრისით ძლიერ, /კრედიტების ხ�ნმ�კლე მსხვილ ვ�დების პრ�ბლემის მუნიციპ�ლიტეტებს დ�ძლევ�ს. შეუძლი�თ დ� სურვილი �ქვთ გ��ერთი�ნ�ნ ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ბევრი პრ�ექტი. �ნგ�რიშის პრ�ექტი გვ. 46 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  მსხვილ, ს�იმედ� დ�/�ნ  �ხდენს კ�მერციული  ეყრდნ�ბ� �დგილ�ბრივ  რ�მდენი ს�ჯ�რ�  ბრ�ზილი� 9. გ�მყიდველთ� ს�ერთ�შ�რის� დ�ფინ�ნსების ბ�ნკებს დ� ლიზინგურ დ�წესებულებ� �რის  ევრ�კ�ვშირი კრედიტები, ლიზინგი გ�მყიდვლებს ს�ჯ�რ� მ�ბილიზ�ცი�ს, რ�მ�ც კ�მპ�ნიებს; კრედიტუნ�რი�ნი დ� �ქვს  �შშ სექტ�რში შეიძლებ�  ემს�ხურებ� მ�ღ�ლი სესხის �ღების უნ�რი? ენერგ�ეფექტურ�ბის უზრუნველყ�ს კრედიტუნ�რი�ნ�ბის გ�უმჯ�ბესების მდგრ�დ�ბ� დ� მქ�ნე ს�ჯ�რ� პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების მ�სშტ�ბი; დ�წესებულებებს; უნ�რი დ� სურვილი �ქვთ;  შეიძლებ� დ�ეხმ�რ�ს  გ�მყიდველებმ� უნდ�  �დგილ�ბრივი ბ�ნკების ჭ�რბი გ�რ�ნტიების მიიღ�ნ მნიშვნელ�ვ�ნი დ�ფინ�ნსებ� /კრედიტების ხ�ნმ�კლე ვ�ლი დ� შესთ�ვ�ზ�ნ ხელმის�წვდ�მი� ვ�დების პრ�ბლემის გრძელვ�დი�ნი გ�მყიდველების დ�ძლევ�ს; დ�ფინ�ნსებ�; ლიზინგისთვის;  დ�ფინ�ნსებ� დ�  ლიზინგისთვის  კრედიტუნ�რი�ნ ს�ჯ�რ� შესყიდვ� ერთ გ�მ�დგებ� მხ�ლ�დ �რგ�ნიზ�ციებს კ�ნტრ�ქტში; ზ�გიერთი ს�მშენებლ� გ�მყიდველებთ�ნ  ლიზინგი შეიძლებ� ვერ მ�წყ�ბილ�ბ� (გ�ნ�თებ�, გრძელვ�დი�ნი გ�ნხ�რციელდეს SWH, ბ�ილერები) კ�ნტრ�ქტების გ�ფ�რმებ� ს�ჯ�რ� სექტ�რის შეუძლი�თ; კრედიტებთ�ნ  ს�ჯ�რ� �რგ�ნიზ�ციებს მიმ�რთებ�ში. შეუძლი�თ ენერგი�ზე დ�ზ�გილი ხ�რჯების თ�ნხების დ�ტ�ვებ�; გ�დ�ხდ� მ�ხმ�რების ს�ფუძველზე; �ნგ�რიშის პრ�ექტი გვ. 47 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  ხელშემწყ�ბი პ�ლიტიკ�  �ხდენს კ�მერციული  ს�ჭირ�� რ�მ  �რი�ნ თუ �რ� ბ�ზ�რზე  WB ბრ�ზილი� 10. კ�მერციული დ� გ�რემ�; დ�ფინ�ნსების �დგილ�ბრივმ� ბ�ნკებმ� ენერგ�მ�მს�ხურების ESCO პრ�გრ�მ�; დ�ფინ�ნსების  თ�ვდ�პირველ�დ უფრ� მ�ბილიზ�ცი�ს, რ�მ�ც დ� ენერგ�მ�მს�ხურების რ�იმე კ�მპ�ნიები?  ჩეხეთის ხელშეწყ�ბ� მ�რტივი ბიზნეს- შეიძლებ� კ�მპ�ნიებმ� კლიენტებს  �რი�ნ თუ �რ� რესპუბლიკ�; ენერგ�მ�მს�ხურების მ�დელების დ�ნერგვ�; უზრუნველყ�ს დ�ფინ�ნსების ენერგ�მ�მს�ხურების  გერმ�ნი�; კერძ� კ�მპ�ნიების /  დ�ფინ�ნსების ს�თ�ნ�დ� მდგრ�დ�ბ� დ� გ�ნივრული ფ�სი კერძ� კ�მპ�ნიები დ�/�ნ  უნგრეთი შედეგებზე სქემები; მ�სშტ�ბი; შესთ�ვ�ზ�ნ დ� მუნიციპ�ლიტეტები  ინდ�ეთი �რიენტირებული  �დრეულ ეტ�პზე ბ�ზრის  შეიძლებ� დ�ეხმ�რ�ს ს�კრედიტ� რისკი კრედიტუნ�რი�ნი  ი�პ�ნი� კ�ნტრ�ქტების გ�ნვით�რებ� ს�ჯ�რ� ჭ�რბი გ�რ�ნტიების �იღ�ნ; კ�მერციული პრ�ექტების  ს�მხრეთ კ�რე� მეშვე�ბით სექტ�რში პრ�ექტების /კრედიტების ხ�ნმ�კლე  ემს�ხურებ� მ�ღ�ლი დ�ფინ�ნსებისთვის?  �შშ გ�ნხ�რციელების გზით; ვ�დების პრ�ბლების კრედიტუნ�რი�ნ�ბის  კ�ნ�დ�  ს�ხელმწიფ� დ� კერძ� დ�ძლევ�ს; მქ�ნე ს�ჯ�რ� სექტ�რების  შედეგებზე დ�წესებულებებს; თ�ნ�მშრ�მლ�ბის �რიენტირებული  ენერგ�მ�მს�ხურების მ�დელების შემუშ�ვებ� ხელშეკრულებები კ�მპ�ნიების სექტ�რის ბ�ზრის გ�ნვით�რების შეიძლებ� ვერ გ�ნვით�რებ� ძნელი�; სტიმულირებისთვის. გ�ნხ�რციელდეს  ს�ხელმწიფ� ს�ჯ�რ� სექტ�რის შესყიდვებთ�ნ კრედიტებთ�ნ დ�კ�ვშირებული მიმ�რთებ�ში,ს�ჯ�რ� ს�კითხები ძნელი დ�წესებულებ�ს რისკს გ�დ�ს�ჭრელი�. მეს�მე მხ�რეს �კისრებს. წყ�რ�: �დ�პტირებული� “მს�ფლი� ბ�ნკის� �ვტ�რების მიერ, 2013 �ნგ�რიშის პრ�ექტი გვ. 48 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები თ�ვი 5 - დ�ფინ�ნსების შეფ�სებ� დ� ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტების გ�ნხ�რციელებ� დ�ფინ�ნსების �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტების მ�ხ�სი�თებლები ს�ქ�რთველ�ს კ�ნტექსტში �მ თ�ვში გ�ნხილული� ს�ჯ�რ� სექტ�რის მხრიდ�ნ დ�ფინ�ნსების იმ ვ�რი�ნტების პ�ტენციური გ�მ�ყენებ�, რ�მლებიც მე - 4 თ�ვში იქნ� გ�ნს�ზღვრული ს�ქ�რთველ�ს ს�ხელმწიფ� სექტ�რისთვის. დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტების ვ�რგისი�ნ�ბის დ� ს�რგებლის შეს�ფ�სებლ�დ ს�ჯ�რ� სექტ�რის სუბიექტების ს�მი გ�ნსხვ�ვებული ტიპი იქნ� გ�თვ�ლისწინებული: I. კრედიტუნ�რი�ნი მუნიციპ�ლიტეტები �ნ მუნიციპ�ლური კ�მპ�ნიები რ�მელთ�ც ს�კუთ�რი ბიუჯეტები �ქვთ; II. მუნიციპ�ლური კ�მპ�ნიები ს�კუთ�რი ბიუჯეტის გ�რეშე დ�/�ნ პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების მცირე შეს�ძლებლ�ბით �ნ �სეთი შეს�ძლებლ�ბის გ�რეშე; დ� III. ცენტრ�ლური ს�ხელმწიფ� უწყებები. დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტებს თით�ეული ტიპისთვის შეს�ძლ�� ჰქ�ნდეს სხვ�დ�სხვ� გ�მ�ყენებითი დ�ნიშნულებ�, უპირ�ტეს�ბ� დ� შეზღუდვ�. მე-4 თ�ვში წ�რმ�დგენილი 10 ვ�რი�ნტიდ�ნ (ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილების ს�ფუძველზე) �თხი �ღ�რ ყ�ფილ� შემდგ�მ გ�ნხილული:  კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების მიერ გ�ცემული სესხებით დ�ფინ�ნსებ� (ქვითრების ს�ფუძველზე), რ�დგ�ნ �დგილ�ბრივ ს�დისტრიბუცი� კ�მპ�ნიებს �რ ჰყ�ვთ მ�რეგულირებელი �რგ�ნ�, �რ გ��ჩნი�თ შეს�ძლებლ�ბ� �ნ ინტერესი �სეთი მ�მს�ხურების გ�წევ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით.  ს�კრედიტ� ხ�ზი გ�ნვით�რების ბ�ნკთ�ნ, რ�დგ�ნ �სეთი ს�კრედიტ� ხ�ზები ნ�კლებ�დ �ნ ს�ერთ�დ �რ გ�მ�იყენებ� ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებების დ� ბევრი მუნიციპ�ლიტეტის მიერ დ� ს�ქ�რთველ�ში �რ �რსებ�ბს გ�ნვით�რებ�ზე ფ�კუსირებული ბ�ნკი.  კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ� დ� ბ�ნდები, �მ უკ�ნ�სკნელის ემისიის შეზღუდული შეს�ძლებლ�ბების დ� �სეთი �ბლიგ�ციებისთვის ბ�ზრების �რ�რსებ�ბის გ�მ�.  გ�მყიდველის მხრიდ�ნ კრედიტის გ�ცემ� დ� ლიზინგი, �რსებული ბ�ზრის �სეთი ვ�რი�ნტებისთვის გ�ნუვით�რებლ�ბის გ�მ�. ს�ქ�რთველ�სთვის დ�ნ�რჩენი ექვსი ვ�რი�ნტის ძირით�დი მ�ხ�სი�თებლები შეჯ�მებული� 5.1 ცხრილში. დ�სკვნითი �ნგ�რიში 49 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტების გ�ცხრილვ�: დ�ს�ბუთებ� დ� შედეგები რ�გ�რც 5.1 ცხრილში� ნ�ჩვენები, ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების 6 ვ�რი�ნტი შეიძლებ� გ�მ�ყენებულ იქნეს ს�ქ�რთველ�სთვის, მ�გრ�მ ისინი ერთნ�ირ�დ ეფექტი�ნი ვერ იქნებ� ყველ� ს�ხელმწიფ� უწყების ს�ჭირ�ებების დ�კმ�ყ�ფილების თვ�ლს�ზრისით. შედ�რებ� მიუთითებს, რ�მ ს�მი ვ�რი�ნტი �რ �რის მის�ღები ს�ხელმწიფ� სექტ�რის სუბიექტების ს�ჭირ�ებებისთვის (ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� დ� მუნიციპ�ლური) მ�კლე, �ნ გრძელვ�დი�ნ პერი�დში (დ��ხლ�ებით მ�მდევნ� ხუთი წლის გ�ნმ�ვლ�ბ�ში).  მიუხედ�ვ�დ იმის�, რ�მ ს�ჯ�რ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�კრედიტ� ხ�ზები შეიძლებ� მიმზიდველი დ� ს�ს�რგებლ� იყ�ს კ�მერციული დ�კრედიტების გ�მ�ყენებით პრ�ექტების დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ, ისინი შემ�იფ�რგლებ� მხ�ლ�დ რ�მდენიმე მუნიციპ�ლური კ�მპ�ნიის დ�ფინ�ნსებით, რ�მლებიც ს�კმ�რისი კრედიტუნ�რი�ნ�ბით გ�მ�ირჩევი�ნ. �მდენ�დ, დ�ფინ�ნსების ეს ვ�რი�ნტები ვერ დ��კმ�ყ�ფილებს ცენტრ�ლური მთ�ვრ�ბის დ� ბევრი მუნიციპ�ლიტეტის ს�ჭირ�ებებს.  �ღნიშნულის მსგ�ვს�დ, რისკის გ�ზი�რების �ნ გ�რ�ნტიის პრ�გრ�მები შემ�ფ�რგლული იქნებ� კრედიტუნ�რი�ნი მუნიციპ�ლური კ�მპ�ნიებით, რ�მლებიც ცდილ�ბენ კ�მერციული სესხების �ღებ�ს დ� �მგვ�რ�დ �რ დ��კმ�ყ�ფილებს ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებების �ნ სხვ� მუნიციპ�ლიტეტების ს�ჭირ�ებებს.  მ�რთ�ლი� კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ� შეიძლებ� მიღებულ იქნეს ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების ხელშეკრულების დ� კერძ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების (ESCOs) გ�მ�ყენებით, დ�ფინ�ნსების �სეთი ვ�რი�ნტები ს�ვ�რ�უდ�დ შემ�იფ�რგლებ� მხ�ლ�დ ისეთი მუნიციპ�ლიტეტებით �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებით, რ�მელთ�ც კ�რგი ბ�ლ�ნსი �ქვთ დ� კრედიტუნ�რი�ნ�ბით გ�მ�ირჩევი�ნ. ს�ქ�რთველ�ში �რსებ�ბს ენერგ�მ�მს�ხურების რ�მდენიმე კ�მპ�ნი� დ� �რცერთ მ�თგ�ნს �რ �ქვს ს�ხელმწიფ� უწყებებთ�ნ თ�ნ�მშრ�მლ�ბის გ�მ�ცდილებ�. ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიების დღევ�ნდელი ბ�ზ�რი �ხლ� იწყებს გ�ნვით�რებ�ს დ� მისი ს�ბ�ლ�� ს�ხით ჩ�მ�ყ�ლიბებ�ს კიდევ ბევრი წელი დ�სჭირდებ�. დ�სკვნითი �ნგ�რიში 50 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ცხრილი 5.1 –ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ენერგ�ეფეტურ�ბის დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტების ძირით�დი მ�ხ�სი�თებლები ს�ქ�რთველ�ს კ�ნტექსტში ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიები დ� შედეგებზე ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლის ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ს�ჯ�რ� სექტ�რისთვის ს�ჯ�რ� �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების დ�მ�კიდებული მ�ხ�სი�თებლები �მ�გებით ფ�ნდი გ�ნკუთვნილი ს�კრედიტ� ხ�ზი რისკის გ�ზი�რების პრ�გრ�მ� სუპერკ�მპ�ნიები კ�ნტრ�ქტები დ�ფინ�ნსების ტიპი სესხები დ� ტექნიკური დ�ხმ�რებ�; სესხები, ტექნიკური დ�ხმ�რებ�, სესხები, ტექნიკური დ�ხმ�რებ� გ�რ�ნტიები, ტექნიკური დ�ხმ�რებ� სესხები სესხები შეიძლებ� მ�იც�ვდეს გ�რკვეულ ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებები გრ�ნტებს ს�ჯ�რ� დ�წესებულებები, I, II დ� III I, II დ� III მხ�ლ�დ I მხ�ლ�დ I I, II დ� III I დ� III რ�მლებიც იღებენ მ�მს�ხურებ�ს* მ�რთვ� დ� მმ�რთველ�ბ� პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების გუნდი დირექტ�რთ� ს�ბჭ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� დირექტ�რთ� ს�ბჭ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� (PIU) ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ში ფ�ნდის მ�რთვის გუნდი ინსტიტუტები, მ�ნ�წილე ინსტიტუტები, მ�ნ�წილე ინსტიტუტები, მ�ნ�წილე ს�ფინ�ნს� დ�წესებულებები ს�ფინ�ნს� დ�წესებულებები ს�ფინ�ნს� დ�წესებულებები პრ�ექტის შემუშ�ვებ� პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების გუნდის ფ�ნდის მ�რთვის გუნდი მ�ნ�წილე ფინ�ნსური მ�ნ�წილე ფინ�ნსური ს�ჯ�რ� �ნ ენერგ� მ�მს�ხურების ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� (PIU) მიერ დ�წესებულებები დ�წესებულებები სუპერკ�მპ�ნიის მ�რთვის გუნდი კ�მპ�ნიები პრ�ექტის გ�ნხ�რციელებ� I -ლი ტიპის მუნიციპ�ლიტეტების დ� I -ლი ტიპის მუნიციპ�ლიტეტები I -ლი ტიპის მუნიციპ�ლიტეტები I -ლი ტიპის მუნიციპ�ლიტეტები ს�ჯ�რ� �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� III ტიპის ცენტრ�ლური ს�ხელმწიფ� III ტიპის ცენტრ�ლური ს�ხელმწიფ� სუპერკ�მპ�ნიის მ�რთვის გუნდი კ�მპ�ნიები უწყებების მიერ; უწყებები; პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელმ� ფ�ნდის მ�რთვის გუნდი ენერგ�- გუნდმ� შეიძლებ� გ�ნ�ხ�რციელ�ს II მ�მს�ხურების ხელშეკრულებების ტიპის დ� ზ�გიერთი III ტიპისთვის ს�შუ�ლებით II დ� ზ�გიერთი III ტიპისთვის უპირ�ტეს�ბები  გ�ნხ�რციელების სიმ�რტივე  ეხებ� ს�მივე ტიპის ს�ჭირ�ებებს  შეუძლი� კ�მერციული  შეუძლი� კ�მერციული  შეუძლი� ს�მივე ტიპის  შეუძლი� ს�მივე ტიპის  �ნ�ლ�გი� ზ�გიერთ �რსებულ  მრ�ვ�ლი ფ�ნჯ�რ� დ�ფინ�ნსების მ�ქსიმ�ლურ�დ დ�ფინ�ნსების მ�ქსიმ�ლურ�დ ს�ჭირ�ებების დ�კმ�ყ�ფილებ� ს�ჭირ�ებების მ�დელთ�ნ (ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების გ�მ�ყენებ� გ�მ�ყენებ�  მრ�ვ�ლი ფ�ნჯ�რ� დ�კმ�ყ�ფილებ�  შეიძლებ� შეეხ�ს ს�მივე ტიპს ჩ�თვლით) დ�ფინ�ნსების ს�ჭირ�ებებზე  �რსებული ს�კრედიტ� ხ�ზები  �რსებული გ�რ�ნტიის მუნიციპ�ლიტეტების დ�  შეუძლი� კ�მერციული რე�გირებისთვის დ� ცენტრ�ლური იძლევ� გ�რკვეულ პრ�გრ�მები იძლევ� გ�რკვეულ ცენტრ�ლური უწყებების დ�ფინ�ნსების უწყებების დ� მუნიციპ�ლიტეტების გ�მ�ცდილებ�ს შეს�ბ�მის გ�მ�ცდილებ�ს დ�ფინ�ნსების ს�ჭირ�ებების მ�ქსიმ�ლურ�დ გ�მ�ყენებ� შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებისთვის დ�ს�კმ�ყ�ფილებლ�დ დ� შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებისთვის შეზღუდვები  მ�ითხ�ვს პრ�ექტის გ�ნხ�რ-  გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ ს�ჭირ�ებს �ხ�ლ  �რ შეუძლი� III ტიპის  �რ შეუძლი� III ტიპის  ს�ჭირ�ებს �ხ�ლი �რგ�ნიზ�ციის  ს�ჭირ�ებს ციელების ქმედუნ�რი�ნ გუნდს კ�ნ�ნმდებლ�ბ�ს მუნიციპ�ლიტეტების მუნიციპ�ლიტეტების შექმნ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების  მდგრ�დ�ბ� �რ �რის  ს�ჭირ�ებს ძლიერ დ� ქმედუნ�რი�ნ ს�ჭირ�ების დ�კმ�ყ�ფილებ� ს�ჭირ�ების დ�კმ�ყ�ფილებ�  ს�ჭირ�ებს მენეჯმენტის უნ�რი�ნ კ�მპ�ნიების უზრუნველყ�ფილი ფ�ნდის მ�რთვის გუნდს  ემს�ხურებ� მხ�ლ�დ  ემს�ხურებ� მხ�ლ�დ გუნდს გ�ნვით�რებულ  III ტიპის ზ�გიერთი მუნიცი- კრედიტუნ�რი�ნ კრედიტუნ�რი�ნ ინდუსტრი�ს პ�ლიტეტის ს�ჭირ�ებების მუნიციპ�ლიტეტებს �ნ მუნიციპ�ლიტეტებს �ნ  ენერგ�მ�მს�ხურების დ�კმ�ყ�ფილებ� მ�რტივი �რ �რის ენერგ�მ�მს�ხურების ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიები უნდ� იყვნენ კ�მპ�ნიებს კ�მპ�ნიებს კრედიტუნ�რი�ნი შეიძლებ� გ�ნხ�რციელდეს დი�ხ დი�ხ, თუ �ხ�ლი სუბიექტის შექმნ� �რ �რის დი�ხ დი�ხ დი�ხ, მ�გრ�მ ს�ჭირ�ებს �ხ�ლი დი�ხ მიმდინ�რე წესებიდ�ნ ს�ჭირ� კ�მპ�ნიის შექმნ�ს. გ�მ�მდინ�რე? წყ�რ�: �ვტ�რები �ნგ�რიშის პრ�ექტი 51 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები * ს�ჯ�რ� დ�წესებულებების ტიპები: I - კრედიტუნ�რი�ნი მუნიციპ�ლიტეტები �ნ მუნიციპ�ლური დ�წესებულებები ს�კუთ�რი ბიუჯეტებით; II - მუნიციპ�ლური დ�წესებულებები ს�კუთ�რი ბიუჯეტის გ�რეშე დ�/ �ნ პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების მცირე შეს�ძლებლ�ბით �ნ �სეთი შეს�ძლებლ�ბის გ�რეშე;; III – ცენტრ�ლური ს�ხელმწიფ� უწყებები; �ნგ�რიშის პრ�ექტი 52 სექტემბერი, 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�მი დ�რჩენილი ვ�რი�ნტი დეტ�ლურ�დ გ�ნხილული� ქვევით. ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლის �მ�გებით მიმ�ხილვ� ეს ვ�რი�ნტი მ�იც�ვს ღ�ნისძიებების გ�ნხ�რციელებ�ს ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს მიერ, ბიუჯეტებიდ�ნ �ნ დ�ნ�რი �რგ�ნიზ�ციებიდ�ნ მიღებული დ�ფინ�ნსებით, ს�ჯ�რ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების მექ�ნიზმის შეს�ქმნელ�დ, ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტის ინვესტიციების დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ მუნიციპ�ლიტეტებში დ� ს�ხელმწიფ� ბიუჯეტიდ�ნ დ�ფინ�ნსებულ ცენტრ�ლურ ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებებში. მ�წ�დებული ს�ხსრები გ�მ�იყენებ� �მ კ�მპ�ნიების მიერ კ�პიტ�ლური ინვესტიციების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებში, რ�ს�ც შედეგ�დ მ�ჰყვებ� ენერგიის ხ�რჯების დ�ზ�გვ�. ბენეფიცი�რ ს�ჯ�რ� სუბიექტს მ�ეთხ�ვებ� ინვესტიციის „დ�ბრუნებ�“ გ�რკვეული პერი�დის შემდეგ ს�ინვესტიცი� პრ�ექტის დ�ზ�გილი ხ�რჯებიდ�ნ. ეს მიღწეული იქნებ� ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს მიერ ს�ბიუჯეტ� �რგ�ნიზ�ციების ენერგ�ხ�რჯებისთვის შემცირებული დ�ფინ�ნსების გ�მ�ყ�ფით მ�მდევნ� წლებში (შეს�ბ�მის�დ ტერმინი „ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ�“). შემცირებული ხ�რჯების მ�ცულ�ბ� ჩვეულებრივ ისეთი სტრუქტურის��, რ�მ ნ�კლები� დ�ზ�გილ ენერგ�ხ�რჯებზე. 5.1 სურ�თზე ნ�ჩვენები� �სეთი პრ�ექტის ტიპური სტრუქტურ�. სურ�თი 5.1 – ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� - ს�ჯ�რ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების პრ�ექტი ს�ჯ�რ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების პრ�ექტი სესხის დ�ფ�რვ� სესხი მუნიციპ�ლიტეტი �ნ ცენტრ�ლური ს�ხელმწიფ� უწყებ� ენერგ�ხ�რჯების პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების დ�ზ�გვ� სერვისი ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� შენ�ბები დ� �ბიექტები პრ�ვ�იდერები გ�დ�ხდები შედეგებზე დ�მ�კიდებული კ�ნტრ�ქტების გ�მ�ყენებით World Bank Page 53 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�ფინ�ნსების ნ�კ�დი ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლებისთვის გ�ნკუთვნილი დ�ფინ�ნსების ნ�კ�დი ისეთივე გზ�ს გ�დის, რ�გ�რს�ც ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს მიერ გ�მ�ყ�ფილი თ�ნხები. თ�ნხის დ�ბრუნებ� ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�სთვის შეიძლებ� მ�ხდეს სრულ�დ �ნ ნ�წილ�ბრივ დ� შეიძლებ� �ძლევდეს ს�შუ�ლებ�ს ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებს რ�მ შეინ�რჩუნ�ნ დ�ზ�გილი თ�ნხების ნ�წილი. მიზ�ნშეწ�ნილი იქნებ�დ� ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს მიერ ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებისთვის დ�ნ�ზ�გი თ�ნხების წილის, რ�გ�რც სტიმულის დ�ტ�ვებ� მ�თი �ქტიური მ�ნ�წილე�ბის� დ� დ�ხმ�რებისთვის ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების იდენტიფიკ�ცი�ში დ� გ�ნხ�რციელებ�ში. ეს შეს�ძლ�� მ�ითხ�ვდეს გ�რკვეულ ცვლილებებს ს�ხელმწიფ� ს�ბიუჯეტ� პრ�ცედურებში. �სეთი პრ�ცედურების შემუშ�ვებ� შეიძლებ� გ�ნხ�რციელდეს ტექნიკური დ�ხმ�რების მეშვე�ბით. 5.2 სურ�თზე ნ�ჩვენები� დ�ფინ�ნსების ნ�კ�დი. სურ�თი 5.2 – დ�ფინ�ნსების ნ�კ�დი – ს�ჯ�რ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების პრ�ექტი ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ� დ�ფინ�ნსების წყ�რ�ები ს�ინვესტიცი� ფ�ნდები ტექნიკური დ�ხმ�რების ს�ხსრები პრ�ექტის ენერგეტიკის ს�მინისტრ� დ�/ გ�ნმ�ხ�რციელებელი გუნდი �ნ ეკ�ნ�მიკის დ� მდგრ�დი ტექნიკური (PIU) გ�ნვით�რების ს�მინისტრ� დ�ხმ�რებ� სესხის ტექნიკური დ�ფ�რვ� სესხები ტექნიკური დ�ხმ�რებ� დ�ხმ�რებ� მ�მს�ხურების გ�დ�ხდ� ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ენერგ�მ�მს�ხურების ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ვ�იდერები პრ�ექტები ენერგ�სერვისები გ�ნხ�რციელებ� პრ�გრ�მ� შესრულდებ� პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელი გუნდის მიერ (PIU) World Bank Page 54 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს �ნ შეს�ბ�მისი სპეცი�ლისტებით დ� კ�ნსულტ�ნტებით დ�კ�მპლექტებული სხვ� შეს�ბ�მისი უწყების (რ�გ�რიც�� მ�გ�ლით�დ ენერგეტიკის ს�მინისტრ� �ნ ეკ�ნ�მიკის დ� მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მინისტრ�) ფ�რგლებში. პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელ გუნდს შეუძლი� ისეთი �მ�ც�ნების გ�ნხ�რციელებ�, რ�გ�რებიც�� პრ�ექტის იდენტიფიკ�ცი�, �პლიკ�ციების გ�ნხილვ� დ� მ�ნიტ�რინგი დ� �ნგ�რიშგებ�, ისევე რ�გ�რც ს�ხელმწიფ� უწყებების დ�ხმ�რებ� პრ�ექტის მ�მზ�დების ღ�ნისძიებებით. �ღნიშნული მ�იც�ვს ტექნიკურ - ეკ�ნ�მიკურ დ�ს�ბუთებ�ს, დეტ�ლური პრ�ექტის დ� ს�ტენდერ� დ�კუმენტების მ�მზ�დებ�ს დ� ს�მშენებლ� ღ�ნისძიებების ზედ�მხედველ�ბ�ს. ეს ვ�რი�ნტი მ�ითხ�ვს ს�მინისტრ�ში პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელი გუნდის შექმნ�ს, მისი პერს�ნ�ლის ტრენინგს დ� შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ�ს გ�თვ�ლისწინებული ღ�ნისძიებების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ. გ�რკვეული ტექნიკური დ�ხმ�რებ� შეიძლებ� იქნეს გ�წეული ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს მიერ, მ�გრ�მ ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�მ უნდ� �იღ�ს პ�სუხისმგებლ�ბ� ბიუჯეტის გ�ნ�წილებ�ზე დ� თ�ნხის დ�ბრუნებ�ზე. დ�ფინ�ნსებ�ს გ�სცემს ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ� ს�ხელმწიფ� უწყებებზე მ�თთ�ნ ს�კრედიტ� ხელშეკრულების გ�ფ�რმებით. დ�ფინ�ნსებ� გ�მ�ყ�ფილი იქნებ� ცენტრ�ლურ ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებებზე დ� მუნიციპ�ლიტეტებზე, რ�მელთ�ც შესწევთ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების მ�რთვის უნ�რი დ� გ�მ�ხ�ტეს ენერგეტიკული ხ�რჯების დ�ზ�გვით სესხების დ�ფ�რვის სურვილი. ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ� გ�მ�ყ�ფს სესხებს პრ�ექტებისთვის, რ�მლებიც ხ�რციელდებ� �მ მსესხებლების მიერ დ� მიჩნეული იქნებ� ვ�ლ�დ, გ�დ�ხდის ფიქსირებული ვ�ლდებულებებით, რ�ც გ�თვ�ლისწინებული იქნებ� მ�თ ს�ბიუჯეტ� რეზერვებში მ�მდევნ� წლებში. პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელი გუნდი წ�რმ�რთ�ვს მ�ლ�პ�რ�კებებს ს�კრედიტ� ხელშეკრულებებთ�ნ დ�კ�ვშირებით, რ�მლით�ც გ�ნს�ზღვრული იქნებ� ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს მიერ დ�დგენილი �ნ ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს� დ� დ�ნ�რებს შ�რის მ�ლ�პ�რ�კებებით დ�დგენილი სესხის პირ�ბები. ტექნიკური დ�ხმ�რებ� გ�რკვეული დ�მ�ტებითი სერვისები შეიძლებ� მიწ�დებულ იქნეს მსესხებლისთვის ტექნიკური დ�ხმ�რების ს�ხით პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელი გუნდის მიერ. �სეთი სერვისები შეიძლებ� მ�იც�ვდეს: წინ�სწ�რი სკრინინგის გ�ნხ�რციელებ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების ზ�გ�დი მ�სშტ�ბის გ�ნს�ს�ზღვრ�დ; სტ�ნდ�რტული ს�ტენდერ� დ�კუმენტების მიწ�დებ�ს პრ�ექტის გ�ნხ�რციელებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული სერვისებისთვის; დ� გ�ზ�მვის დ� ვერიფიკ�ციის (M&V) �ქმების შედგენის უზრუნველყ�ფ�ს. მსესხებლები პ�სუხისმგებლები იქნები�ნ ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერების ჩ�რთვ�ზე (ს�ჭირ�ების�მებრ), პრ�ექტის გ�ნხ�რციელებ�ზე, სისტემების ს�თ�ნ�დ� წ�რმ�ებ�ზე დ� სესხის დ�ბრუნებ�ზე ს�სესხ� ხელშეკრულების შეს�ბ�მის�დ. ეტ�პ�ბრივი გ�დ�ხდ� იმგვ�რ�დ იქნებ� დ�გეგმილი, რ�მ მსესხებლებს მიეცეთ ს�ინვესტიცი� ხ�რჯების დ� ს�ჭირ�ების შემთხვევ�ში World Bank Page 55 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები მ�მს�ხურების ს�კ�მისი�ს დ�ფ�რვის შეს�ძლებლ�ბ� ენერგ�ხ�რჯების დ�ნ�ზ�გიდ�ნ. ტექნიკური დ�ხმ�რებ� შეიძლებ� გ�წეულ იქნეს ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს მიერ, ენერგ��უდიტთ�ნ, პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების მხ�რდ�ჭერ�სთ�ნ დ� გ�ზ�მვის დ� ვერიფიკ�ციის �ქმებთ�ნ დ�კ�ვშირებით. ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი �ღწერილი იყ� მე- 4 თ�ვში. მ�წყ�ბ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ძირით�დი ელემენტები, რ�მლებიც ს�ჭირ�� �სეთი ფ�ნდის შეს�ქმნელ�დ ს�ქ�რთველ�ში �ღწერილი� ქვევით. ს�მ�რთლებრივი ბ�ზ� ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შექმნ� ს�ვ�რ�უდ�დ მ�ითხ�ვს ს�მ�რთლებრივი �ქტის გ�მ�ცემ�ს. ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შექმნის ვ�რი�ნტები მ�იც�ვს ფ�ნდის შექმნ�ს �რსებული ს�მინისტრ�ს, ენერგეტიკის ს��გენტ�ს �ნ გ�ნვით�რებ�ზე ფ�კუსირებული ბ�ნკის დ�ქვემდებ�რებ�ში; �ხ�ლი იურიდიული პირის (დ�მ�უკიდებელი კ�რპ�რ�ცი� �ნ კ�ნ�ნით გ�ნს�ზღვრული �ხ�ლი სუბიექტი), �რ�კ�მერციული კ�მპ�ნიის, �ნ ს�ხელმწიფ�ს� დ� კერძ� სექტ�რის პ�რტნი�რ�ბის (PPP) შექმნ�ს. უპირ�ტესი ვ�რი�ნტი ზ�გ�დ�დ �რის �ხ�ლი დ�მ�უკიდებელი კ�რპ�რ�ციის �ნ კ�ნ�ნით გ�ნს�ზღვრული უფლებ�მ�სილებების მქ�ნე �ხ�ლი უწყების შექმნ�. თუმც�, ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების დ�ფინ�ნსებ�ზე ფ�კუსირებული ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი შეიძლებ� შეიქმნ�ს �რსებული სუბიექტის დ�ქვემდებ�რებ�ში (რ�გ�რიც�� მ�გ�ლით�დ ს�ქ�რთველ�ს მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდი (MDF), ს�ქ�რთველ�ს ენერგეტიკის გ�ნვით�რების ფ�ნდი (GEDF)),19 �ნ რ�გ�რც �ხ�ლი დ�მ�უკიდებელი �რგ�ნიზ�ცი�, რ�მელიც შე�სრულებს ფ�ნდის �დმინისტრ�ტ�რის რ�ლს. შეს�ბ�მის�დ, თუ ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ� გ�დ�წყვეტს შექმნ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი, შეს�ბ�მისი კ�ნ�ნმდებლ�ბ� უნდ� გ�ნს�ზღვრ�ვდეს მის ს�მ�რთლებრივ მ�წყ�ბ�ს დ� მფლ�ბელ�ბის სტრუქტურ�ს. ფ�ნდის მ�რთვ� დ� მმ�რთველ�ბ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის მ�რთვის დ� მმ�რთველ�ბის ძირით�დი ელემენტები მ�იც�ვს შემდეგს:  ზედ�მხედველ�ბის მექ�ნიზმები  ფ�ნდის მენეჯერების შერჩევ� 19 ს�ქ�რთველ�ს ენერგეტიკის გ�ნვით�რების ფ�ნდი (GEDF) �რის ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბის მიერ 2010 წელს შექმნილი ს��ქცი� ს�ზ�გ�დ�ებ�, რ�მელიც ხელს უწყ�ბს ქვეყ�ნ�ში ეკ�ლ�გიურ�დ სუფთ� ენერგეტიკული პრ�ექტების გ�ნვით�რებ�ს. GEDF მ�ნ�წილე�ბს ეკ�ლ�გიურ�დ სუფთ� ენერგეტიკული პრ�ექტების გ�ნვით�რებ�ში �დრეულ ეტ�პზე ინვესტიციის გ�მ�ყ�ფით დ�/ �ნ GEDF -ში ს�ხელმწიფ�ს წილის შეთ�ვ�ზებით პ�ტენციური ინვესტ�რებისთვის. World Bank Page 56 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  მ�ნიტ�რინგი დ� შეფ�სებ�  �ნგ�რიშგებ�. ზედ�მხედველ�ბის მექ�ნიზმები მიუხედ�ვ�დ იმის�, რ�მ ზედ�მხედველ�ბის მექ�ნიზმები გ�ნსხვ�ვებული�, ისინი ტიპურ�დ მ�იც�ვს ყველ� შეს�ბ�მის ს�მინისტრ�ს, რ�მელს�ც �ქვს გ�რკვეული უფლებ�მ�სილებ� ენერგ�ეფექტურ�ბ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით (მ�გ�ლით�დ, ფინ�ნსებზე, მშენებლ�ბ�ზე, ეკ�ნ�მიკ�ზე/ ენერგეტიკ�ზე, გ�რემ�ს დ�ცვ�ზე �ნ ურბ�ნულ/ რეგი�ნულ გ�ნვით�რებ�ზე პ�სუხისმგებელი ს�მინისტრ�ები). ზედ�მხედველ�ბის მექ�ნიზმების ვ�რი�ნტები ჩ�მ�თვლილი� ქვევით:  ბულგ�რეთის ენერგ�ეფექტურ�ბის ფ�ნდის (BEEF) ზედ�მხედველ�ბ�ს �ხ�რციელებს ქვეყნის მთ�ვრ�ბის მიერ დ�ნიშნული მმ�რთველთ� ს�ბჭ�;  ს�მხეთის გ�ნ�ხლებ�დი რესურსების დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ფ�ნდის (R2E2 Fund) მ�რთვ� წ�რმ�ებს მთ�ვრ�ბის მიერ დ�ნიშნული რწმუნებულთ� ს�ბჭ�ს მიერ დ� შედგებ� მთ�ვრ�ბის, კერძ� სექტ�რის, �რ�ს�მ�თ�ვრ�ბ� სექტ�რის დ� �კ�დემიური წრეების წ�რმ�მ�დგენლებისგ�ნ;  რუმინეთის ენერგ�ეფექტურ�ბის ფ�ნდის (FREE) მ�რთვ� წ�რმ�ებს მთ�ვრ�ბის მიერ დ�ნიშნული �დმინისტრ�ციის ს�ბჭ�ს მიერ, რ�მელიც შედგებ� შვიდი წევრისგ�ნ, რ�მელთ�გ�ნ ხუთი კერძ� სექტ�რიდ�ნ��; დ�  გ�ერთი�ნებული ს�მეფ�ს Salix Finance- ის ს�ბჭ� ს�მი პირისგ�ნ შედგებ�, რ�მელთ�გ�ნ �რი კერძ� სექტ�რის წ�რმ�მ�დგენელი�. თუ ს�ქ�რთველ� შექმნის ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს, მიზ�ნშეწ�ნილი იქნებ� რ�მ მ�სში შემ�ვ�ლი წევრები იყვნენ რ�გ�რც ს�ხელმწიფ� ისე კერძ� სექტ�რის წ�რმ�მ�დგენლები. ს�ზედ�მხედველ� �რგ�ნ�ს ძირით�დი ფუნქციები იქნებ� ფ�ნდის ს�ინვესტიცი� სტრ�ტეგიის დ� პ�ლიტიკის გ�ნს�ზღვრ�, ფ�ნდის მ�რთვის გუნდის დ�ქირ�ვებ�, პრ�ექტების შერჩევის ზ�გ�დი კრიტერიუმების გ�ნს�ზღვრ�, წლიური ბიზნესგეგმების დ� მენეჯმენტის გუნდის მიერ შემუშ�ვებული ბიუჯეტების დ�მტკიცებ� დ� ფ�ნდის ს�ქმი�ნ�ბის შეს�ბ�მის�ბის უზრუნველყ�ფ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნულ სტრ�ტეგი�სთ�ნ დ� გეგმებთ�ნ. ფ�ნდის მენეჯერის �რჩევ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ფ�ნდების ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილების მიმ�ხილვ�მ (მს�ფლი� ბ�ნკი, 2014a) გ�ნს�ზღვრ� ვ�რი�ნტების გ�რკვეული რ��დენ�ბ� ფ�ნდის მენეჯერის �ს�რჩევ�დ, �რსებული ს�მთ�ვრ�ბ� უწყების �ნ გ�ნვით�რებ�ზე ფ�კუსირებული ბ�ნკის, კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის, �ნ მუნიციპ�ლური სერვისების �ნ მშენებლ�ბის მ�რთვის სპეცი�ლური World Bank Page 57 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დირექტ�რ�ტის ჩ�თვლით. �ლტერნ�ტიულ�დ, �ხ�ლი �რგ�ნიზ�ცი� (რ�გ�რც დ�მ�უკიდებელი �რგ�ნიზ�ცი�, კ�ნ�ნმდებლ�ბის მ�თხ�ვნების შეს�ბ�მის�დ შექმნილი უწყებ�, ს�ჯ�რ� კ�რპ�რ�ცი�, �ნ ს�ხელმწიფ�ს� დ� კერძ� სექტ�რის პ�რტნი�რ�ბ� (PPP)) შეიძლებ� შეიქმნ�ს ფ�ნდის ს�მ�რთ�ვ�დ. ჩ�მ�თვლილიდ�ნ ნებისმიერი ტიპის �რგ�ნიზ�ცი�ს შეუძლი� დ�იქირ��ს ფ�ნდის მენეჯერი �ნ ფ�ნდის მ�რთვის გუნდი ხელშეკრულებით. ბულგ�რეთში დ�ინიშნ� ფ�ნდის მ�რთვის დ�მ�უკიდებელი გუნდი (მს�ფლი� ბ�ნკი, 2010). ეს გუნდი შერჩეულ იქნ� კ�ნკურსის ს�ფუძველზე დ� მ�სში შედი�დ� ს�მი ფირმის კ�ნს�რციუმი.20 ს�მხეთის (R2E2 ფ�ნდი) შემთხვევ�ში (მს�ფლი� ბ�ნკი, 2012), მთ�ვრ�ბ�მ დ�ნიშნ� �ღმ�სრულებელი დირექტ�რი დ� დ�ხმ�რებ� გ�უწი� ფინ�ნსურ დ� ტექნიკურ პერს�ნ�ლს ფ�ნდის მ�რთვ�ში. მ�რთვის რ�გ�რი ფ�რმ�ც �რ უნდ� იქნეს �რჩეული ფ�ნდისთვის, მის მმ�რთველ გუნდს უნდ� ჰქ�ნდეს გ�მ�ცდილებ� მთელ რიგ სფერ�ებში, მ�თ შ�რის, ც�დნ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ტექნ�ლ�გიების დ� ვ�რი�ნტების შეს�ხებ; ბ�ზრის შეფ�სების დ� პრ�ექტების შერჩევის დ� შემუშ�ვების უნ�რები; ს�კრედიტ� �ნ�ლიზის, ფინ�ნსური �ნ�ლიზის დ� პრ�ექტების შეფ�სების შეს�ძლებლ�ბები; დ� ც�დნ� ენერგ�ეფექტურ�ბის დ� ენერგ�სერვისების ბ�ზრების შეს�ხებ. ვ�ლის დ�ფინ�ნსებ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს შეუძლი� ს�ვ�ლ� დ�ფინ�ნსების შეთ�ვ�ზებ� კრედიტუნ�რი�ნი მუნიციპ�ლიტეტებისთვის, რ�მელთ�ც შეუძლი�თ სესხებ� დ� პრ�ექტების იდენტიფიკ�ცი�, დ�გეგმვ� დ� გ�ნხ�რციელებ�. ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის ერთ-ერთი უპირ�ტეს�ბ�� ის, რ�მ კ�მერციული დ�ფინ�ნსებისგ�ნ გ�ნსხვ�ვებით რ�მელიც შეიძლებ� მ�ითხ�ვდეს მსესხებლის მ�ნ�წილე�ბ�ს კ�პიტ�ლში, ფ�ნდს შეუძლი� ს�ვ�ლ� დ�ფინ�ნსების უზრუნველყ�ფ� 100 პრ�ცენტით. �სევე, ფ�ნდმ� შეიძლებ� �რ მ�ითხ�ვ�ს გირ��, რ�მელიც ტიპურ�დ მ�ითხ�ვებ� კ�მერციული დ�ფინ�ნსების შემთხვევ�ში, რ�დგ�ნ ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებს ს�მ�რთლებრივ�დ �რ შეუძლი�თ ს�ხელმწიფ� �ქტივების დ�გირ�ვებ�. სესხის დ�ფ�რვის პერი�დი დ�მყ�რებული იქნებ� (i) პრ�ექტის ტიპზე დ� (ii) ენერგ�ხ�რჯების დ�ზ�გვიდ�ნ მიღებულ ს�ვ�რ�უდ� ნ�კ�დებზე; ჩვეულებრივ დ�ფ�რვის პერი�დი იმგვ�რ�დ იქნებ� გ�ნს�ზღვრული, რ�მ ს�სესხ� შენ�ტ�ნების �დენ�ბ� იყ�ს შედ�რებით ნ�კლები ვიდრე ენერგ� ხ�რჯების დ�ზ�გვიდ�ნ მიღებული თ�ნხები. მ�ს�ლ�დნელი�, რ�მ ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი გ�ნს�ზღვრ�ვს სესხის დ�ფ�რვის უფრ� ხ�ნგრძლივ ვ�დ�ს ვიდრე �მ�ს �დგილი �ქვს კ�მერციული ს�ბ�ნკ� სესხების შემთხვევ�ში. ენერგ�მ�მს�ხურებ� 20 კ�ნს�რციუმში შედის EE consultancy (Econoler International), ფ�ნდი (Center for Energy Efficiency EnEffect), დ� �რ�ს�ბ�ნკ� ს�ფინ�ნს� დ�წესებულებ� (Elana Holding PLC). World Bank Page 58 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ეს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის ინ�ვ�ციური მ�ხ�სი�თებელი�, რ�მელიც შეიძლებ� ძ�ლზე ეფექტური იყ�ს ს�ხელმწიფ� უწყებებისთვის, რ�მლებიც მ�კლებულნი �რი�ნ სესხის �ღების შეს�ძლებლ�ბ�ს �ნ �რ შეუძლი�თ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების ეფექტი�ნი გ�ნხ�რციელებ�. ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებით შეიძლებ� გ�ნის�ზღვრ�ს მ�მს�ხურების სრული პ�კეტი ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების იდენტიფიკ�ციის, დ�ფინ�ნსების, გ�ნხ�რციელების დ� მ�ნიტ�რინგის მიზნით. ს�ხელმწიფ� უწყებ�ს ჩვეულებრივ მ�ეთხ�ვებ� მისი ს�ბ�ზის� ენერგ�ხ�რჯების სრულ�დ �ნ ნ�წილ�ბრივ გ�დ�ხდ� ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდში შექმნილ „ესქრ�“ �ნგ�რიშზე ს�ინვესტიცი� ხ�რჯების დ� �ს�ცირებული გ�დ�ს�ხდელების დ�ს�ფ�რ�დ კ�ნტრ�ქტის პერი�დში. 5.4 სურ�თზე ნ�ჩვენები� ს�ხელმწიფ� უწყების ფულ�დი ნ�კ�დების ძირით�დი კ�ნცეფცი� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�ნტრ�ქტის ფ�რგლებში, ს�დ�ც გ�დ�ხდები ს�ხელშეკრულებ� პერი�დში ს�ბ�ზის� ენერგ�ხ�რჯების ტ�ლი�. მ�გ�ლით�დ, დ�ვუშვ�თ ს�ხელმწიფ� უწყების ელექტრ�ენერგიის ყ�ველთვიური ხ�რჯი ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტის გ�ნხ�რციელებ�მდე �რის 10,000 ევრ�. ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებ� გ�ნს�ზღვრ�ვს �ღნიშნულს რ�გ�რც ს�ბ�ზის� თ�ნხ�ს დ� ს�ხელმწიფ� უწყებ� დ�თ�ნხმდებ� გ�დ�იხ�დ�ს ეს თ�ნხ� ყ�ველთვიურ�დ „ესქრ�“ �ნგ�რიშზე ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების ვ�დის გ�ნმ�ვლ�ბ�ში, რ�მელიც ს�ვ�რ�უდ�დ ხუთ წელს შე�დგენს. ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი შემდეგ გ�ნ�ხ�რციელებს ინვესტიციებს ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებში (დ�ვუშვ�თ �მ მ�გ�ლითში 150,000 ევრ�ს �დენ�ბით). ეს ინვესტიცი� ენერგ� დ�ნ�ხ�რჯებს შე�მცირებს 30 პრ�ცენტით 7,000 ევრ�მდე თვეში. ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების მ�ქმედების ხუთწლი�ნი პერი�დის გ�ნმ�ვლ�ბ�ში დ�წესებულებ� შეძლებს „ესქრ�“ �ნგ�რიშზე გ�დ�იხ�დ�ს (i) ენერგიის თვიური ხ�რჯები 7,000 ევრ�ს �დენ�ბით დ� (ii) დ�რჩენილი 3,000 ევრ� თვეში, რ�ც ფ�ნდს მისცემს თ�ვისი ინვესტიციის �მ�გების შეს�ძლებლ�ბ�ს (პლუს პრ�ცენტი დ� ს�კ�მისი�). ხუთწლი�ნი პერი�დის შემდეგ დ�წესებულებ� შეძლებს რ�მ შეინ�რჩუნ�ს ელექტრ�ენერგიის ხ�რჯების დ�ნ�ზ�გი დ� ელექტრ�ენერგიის მისი ხ�რჯი შემცირდებ� 7,000 ევრ�მდე. სურ�თი 5.4 - ენერგ�სერვისების ხელშეკრულების მ�დელი ენერგ�ეფექტურ�ბის სრულყ�ფ� ს�ბ�ზის� გ�დ�ხდები „ესქრ�“ �ნგ�რიშზე 5-10 წლით დ�წესებულების ფულ�დი ინვესტიციის ს�ბ�ზის� დ�ფ�რვ� ენერგ�ხ�რჯები შემცირებული �ხ�ლი დ�რიცხვ� ნ�კ�დები დ�რიცხვ� World Bank Page 59 September 2016 ს�ბ�ზის� ხელშეკრულების ხელშეკრულების ნიშნული გ�ნმ�ვლ�ბ�ში შემდეგ ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები წყ�რ�: მს�ფლი� ბ�ნკი, 2013 ზ�გიერთ შემთხვევებში ხელშეკრულების ვ�დ� ფიქსირებული�; სხვ� შემთხვევებში ხელშეკრულებ� შეიძლებ� შეწყდეს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდისთვის გ�დ�ხდების შეთ�ნხმებული რ��დენ�ბის გ�ნხ�რციელების შემდეგ, რით�ც დ�წესებულებ�ს ეძლევ� უფრ� დიდი სტიმული რ�მ დ�ზ�გ�ს უფრ� მეტი ენერგი�. ნებისმიერ შემთხვევ�ში, ენერგ�სერვისების „ფ�ნჯრის“ მ�დელის ერთ-ერთი მთ�ვ�რი უპირ�ტეს�ბ�� ის, რ�მ ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებ� �რ ითვლებ� ს�ხელმწიფ� ვ�ლ�დ დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების გ�ნხ�რციელების ს�შუ�ლებ�ს �ძლევს ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებს, რ�მლებს�ც �რ �ქვთ სესხის �ღების უფლებ� �ნ მუნიციპ�ლიტეტებს, რ�მლებიც �რ გ�მ�ირჩევი�ნ ს�კმ�რისი კრედიტუნ�რი�ნ�ბით. �მგვ�რ�დ, ეს მ�დელი �სევე დ�ხმ�რებ�ს უწევს ს�ხელმწიფ� უწყებებს ს�კუთ�რი შეზღუდული ბიუჯეტის/ ს�ვ�ლ� დ�ფინ�ნსების გ�მ�ყენებ�ში მ�ღ�ლპრი�რიტეტული ინვესტიციებისთვის დ� იმ�ვდრ�ულ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების გ�ნხ�რციელებ�ში. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდში გ�ნხ�რციელებული შენ�ტ�ნები დ� ენერგ�გ�დ�ხდები შეიძლებ� გ�ერთი�ნდეს, რ�ც დ�მ�ტებით ბერკეტს მისცემს ფ�ნდს ელექტრ�ენერგიის მიწ�დების შეწყვეტის თვ�ლს�ზრისით თუ ს�ხელმწიფ� უწყებ� ვერ შეძლებს ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებიდ�ნ გ�მ�მდინ�რე ს�კუთ�რი ვ�ლდებულებების შესრულებ�ს. ტექნიკური დ�ხმ�რებ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის წ�რმ�ტებისთვის მნიშვნელ�ვ�ნი ფ�ქტ�რი იქნებ� ტექნიკური დ�ხმ�რების გ�წევ�. ტექნიკური დ�ხმ�რების ტიპები, რ�მლის გ�წევ�ც შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს შემდეგი�:  პრ�გრ�მის მ�რკეტინგი დ� შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ� ს�მიზნე ს�ხელმწიფ� უწყებებში ინფ�რმ�ციული დ� ც�დნის თვ�ლს�ზრისით �რსებული ნ�კლ�ვ�ნებების შეს�ვსებ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით, დ�ფინ�ნსების მ�თხ�ვნის შექმნ� დ� ენერგ�ხ�რჯების დ�ზ�გვის მდგრ�დ�ბის �მ�ღლებ�;  გ�ნვით�რების პრ�ცედურები, რ�მლებიც დ�ხმ�რებ�ს უწევს ს�ხელმწიფ� უწყებებს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ჩ�რთვ�ში ს�ხელმწიფ�ს� დ� კერძ� სექტ�რის პ�რტნი�რ�ბის ფ�რგლებში, რ�გ�რებიც�� შედეგებზე დ�მ�კიდებული კ�ნტრ�ქტები; შედეგებზე World Bank Page 60 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�მყ�რებული ს�ტენდერ� დ�კუმენტების მ�მზ�დებ� პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების მ�მს�ხურებისთვის სხვ�დ�სხვ� ელემენტების შესყიდვისთვის დ� ს�ტენდერ� დ�კუმენტების დ�ხვეწ� გ�ნხ�რციელების გ�მ�ცდილების ს�ფუძველზე.  გზების იდენტიფიკ�ცი� მსგ�ვსი პრ�ექტების გ�ნმ�ხ�რციელებელი ს�ჯ�რ� დ�წესებულებების შესყიდვების გ�ს�ერთი�ნებლ�დ დ� �მგვ�რ�დ ს��პერ�ცი� ხ�რჯების დ� �ღჭურვილ�ბის ღირებულების შეს�მცირებლ�დ ერთი�ნი შესყიდვების მეშვე�ბით. დ�ფინ�ნსების ზ�გიერთი მექ�ნიზმების შემთხვევ�ში ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს შეუძლი� წინ�სწ�რი �უდიტის გ�ნხ�რციელებ�ც კი, ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის შეძენ� დ� პრ�ექტის მ�ნიტ�რინგის გ�ნხ�რციელებ� კლიენტის ს�ხელით.  ს�ჭირ�ების შემთხვევ�ში ცვლილებების იდენტიფიკ�ცი�, შეფ�სებ� დ� რეკ�მენდ�ციის მ�მზ�დებ� ს�ხელმწიფ� �ღრიცხვის, ბიუჯეტირების დ� შესყიდვების მიმ�რთულებით ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ხელშეს�წყ�ბ�დ დ� ენერგ�მ�მს�ხურების სერვისების შეს�ძენ�დ.  ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების დ� ბ�ზრის სხვ� მ�ნ�წილეთ� შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ� (i) ენერგ��უდიტის ჩ�ს�ტ�რებლ�დ დ� (ii) ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის მიმ�რთულებით გ�ნს�ხ�რციელებელი ინვესტიციების გ�ს�ცხრილ�დ, დ�ს�გეგმ�დ, შეს�ფ�სებლ�დ, დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ, გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ დ� გ�ს�ზ�მ�დ.  შეს�ბ�მისი მეთ�დ�ლ�გიების შემუშ�ვებ� �ნ �დ�პტ�ცი� გ�ზ�მვების� დ� ვერიფიკ�ციისთვის დ� �მ მიმ�რთულებით ტრენინგის ჩ�ტ�რებ� ს�ხელმწიფ� უწყებების პერს�ნ�ლის� დ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისთვის.  ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებების ვ�დების დ� პირ�ბების შემუშ�ვებ� ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებთ�ნ ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების ვ�რი�ნტისთვის, ს�ბ�ზის� პირ�ბების გ�ნს�ზღვრის ჩ�თვლით დ� ს�ბ�ზის� ცვლილებების იდენტიფიკ�ციისთვის, რ�მლებიც მ�ითხ�ვს ფიქსირებული წლიური გ�დ�ხდების კ�რექტირებ�ს. გ�ნხ�რციელების მ�მს�ხურების შესყიდვ� ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების ვ�რი�ნტის ფ�რგლებში ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს შეუძლი� ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიების ჩ�რთვ� გ�ნხ�რციელების გ�რკვეული მ�მს�ხურების მის�წ�დებლ�დ შედეგებზე �რიენტირებული მ�რტივი კ�ნტრ�ქტების გ�მ�ყენებით. ეს მიდგ�მ� ხელს უწყ�ბს პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების გ�რკვეული რისკის გ�დ�ცემ�ს კერძ� სექტ�რზე. მ�ს �სევე შეუძლი� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ� დ� ენერგ�სერვისების ბ�ზრის გ�ნვით�რების ხელშეწყ�ბ� (მს�ფლი� ბ�ნკი, 2010b). World Bank Page 61 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები �რგ�ნიზ�ციული სტრუქტურ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის �რგ�ნიზ�ციული სტრუქტურ� შეიძლებ� გ�ნვით�რდეს იმგვ�რ�დ, რ�გ�რც ეს ნ�ჩვენები� 5.5 სურ�თზე. სურ�თი 5.5 - �რგ�ნიზ�ციული სტრუქტურ� - ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი დირექტ�რთ� ს�ბჭ� დ�ფინ�ნსების ფ�ნდის მენეჯერი წყ�რ�ები �ღრიცხვ� დ� �დმინისტრირებ� ტექნიკური ს�ინვესტიცი� დ�ხმ�რების გ�ნყ�ფილებ� გ�ნყ�ფილებ� ს�ინვესტიცი� მ�დელები ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი იმგვ�რ�დ უნდ� იყ�ს მ�წყ�ბილი, რ�მ ითვ�ლისწინებდეს დ�ფინ�ნსების �რ ძირით�დ მექ�ნიზმს, ს�ვ�ლ� დ�ფინ�ნსებ�ს დ� ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებებს. დ�ფინ�ნსების �რი ინსტრუმენტისთვის ეტ�პ�ბრივი პრ�ცესი წ�რმ�დგენილი� ქვევით 5.2. ცხრილში. World Bank Page 62 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ცხრილი 5.2 - ფ�ნდის ს�ინვესტიცი� მ�დელების დ�ნერგვის ეტ�პები 1-ლი მ�დელი : სესხები მე-2 მ�დელი: ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებები 1- ლი ფ�ნდის მენეჯერი �მზ�დებს გ�ნ�ცხ�დს ფ�ნდის მენეჯერი �მზ�დებს ეტ�პი სესხების ხელმის�წვდ�მ�ბის შეს�ხებ გ�ნ�ცხ�დს ენერგ�მ�მს�ხურების ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებისთვის ხელშეკრულებების მუნიციპ�ლიტეტებში დ� სხვ� ს�ჯ�რ� ხელმის�წვდ�მ�ბის შეს�ხებ ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებში დ� მ�უწ�დებს სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის მუნიციპ�ლიტეტებს დ� ს�ჯ�რ� პრ�ექტებისთვის დ� მ�უწ�დებს დ�წესებულებებს გ�მ�ხ�ტ�ნ ინტერესი მუნიციპ�ლიტეტებს დ� ს�ჯ�რ� (EOI) პრ�ექტებისთვის სესხის �ღებ�სთ�ნ სუბიექტებს გ�მ�ხ�ტ�ნ ინტერესი დ�კ�ვშირებით. (EOI) �სეთ ხელშეკრულებებში მ�ნ�წილე�ბ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით. მე-2 ეტ�პი ფ�ნდის მენეჯერი იღებს გ�ნ�ცხ�დებს მუნიციპ�ლიტეტების�გ�ნ დ� ს�ხელმწიფ� სუბიექტებისგ�ნ. . მე-3 ეტ�პი ფ�ნდის მენეჯერი �წ�რმ�ებს ინტერესის შემცველი წინ�დ�დებების (EOI) წინ�სწ�რ გ�ცხრილვ�ს დ� ირჩევს იმედისმ�მცემ კ�ნდიდ�ტებს. მე-4 ეტ�პი ფ�ნდის მენეჯერი �ხ�რციელებს ენერგ�ხ�რჯების დ�ზ�გვის შეს�ძლებლ�ბების წინ�სწ�რ შეფ�სებ�ს კ�მპლექსური �უდიტის ჩ�ტ�რების ჩ�თვლით. მე-5 ეტ�პი თუ კ�მპლექსური �უდიტი მიუთითებს თუ კ�მპლექსური �უდიტი ენერგ�ხ�რჯების დ�ზ�გვის იმედისმ�მცემ მიუთითებს ენერგ�ხ�რჯების შეს�ძლებლ�ბებზე, მსესხებელი �მზ�დებს დ�ზ�გვის იმედისმ�მცემ პრ�ექტის გეგმ�ს; პრ�ექტის შეს�ძლებლ�ბებზე, მ�ლ�პ�რ�კებ� გ�ნმ�ხ�რციელებელმ� გუნდმ� შეიძლებ� ენერგ�მ�მს�ხურების მ�ნ�წილე�ბ� მიიღ�ს პრ�ექტის ხელშეკრულებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით დ�გეგმვ�ში. მსესხებელმ� უნდ� მ�იპ�ვ�ს წ�რმ�ებს ფ�ნდს� დ� სუბიექტს შ�რის. ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს დ�სტური სესხთ�ნ ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებ� დ�კ�ვშირებით. ს�კრედიტ� გ�ნს�ზღვრ�ვს, რ�მ სუბიექტი ფ�ნდს ხელშეკრულებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით შემდეგ გ�დ�უხდის ფიქსირებულ თ�ნხ�ს უკვე მ�ლ�პ�რ�კებები წ�რიმ�რთებ� ს�ბ�ზის� ენერგ�ხ�რჯების 95-დ�ნ 100 ფ�ნდს� დ� მსესხებელს შ�რის. ს�კრედიტ� პრ�ცენტ�მდე გ�ნს�ზღვრული ხელშეკრულებ� დეტ�ლურ�დ პერი�დისთვის შეთ�ნხმების გ�ნს�ზღვრ�ვს ფ�ნდის დ� მსესხებლის შეს�ბ�მის�დ სუბიექტის ს�ბ�ზის� პ�სუხისმგებლ�ბებს, ენერგ�ეფექტურ�ბის ენერგ�მ�ხმ�რების დ� ხ�რჯების დ� გ�ნს�ხ�რციელებელ ღ�ნისძიებებს, �პერ�ციული მ�ხ�სი�თებლების პრ�ექტის მთლი�ნ ხ�რჯებს დ� ფ�ნდის დეტ�ლური შეფ�სების მიერ გ�ს�ცემი სესხის თ�ნხ�ს, გირ��სთ�ნ გ�ნხ�რციელების შემდეგ. დ�კ�ვშირებულ ს�კითხებს, ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებ� ხელშეკრულების ხ�ნგრძლივ�ბ�ს, სესხის �სევე გ�ნს�ზღვრ�ვს ფიქსირებული დ�ფ�რვის პირ�ბებს, გ�ზ�მვის დ� გ�დ�ხდების კ�რექტირებებს ვერიფიკ�ციის მეთ�დ�ლ�გიის შერჩევ�ს სუბიექტის მ�ხ�სი�თებლებს, დ� გ�ზ�მვ�ს� დ� ვერიფიკ�ცი�ზე ს��პერ�ცი� პირ�ბების �ნ სხვ� პ�სუხისმგებელ პირს დ� �.შ. ს�კრედიტ� ს�ბ�ზის� პ�რ�მეტრების ნებისმიერი ხელშეკრულებ� �სევე გ�ნს�ზღვრ�ვს ცვლილების შემთხვევ�ში. მსესხებლის პ�სუხისმგებლ�ბებს პრ�ექტის ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებ� გ�ნხ�რციელების ღ�ნისძიებებთ�ნ �რ იქნებ� მიჩნეული ვ�ლდებულებ�დ დ�კ�ვშირებით, სერვისებს, რ�მლებიც ს�ბ�ლ�ნს� უწყისში დ� �მგვ�რ�დ �რ გ�წეულ უნდ� იქნეს ფ�ნდის მიერ იქნებ� გ�თვ�ლისწინებული სუბიექტის მსესხებლის დ�ს�ხმ�რებლ�დ პრ�ექტის ს�ხელმწიფ� ვ�ლის ლიმიტში. World Bank Page 63 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები გ�ნხ�რციელებ�ში დ� �სეთი მ�მს�ხურებისთვის ს�ფ�სურის გ�დ�ხდის პირ�ბებს. მე-6 ეტ�პი დეტ�ლური �უდიტის დ�კვეთ� ხდებ� დეტ�ლური �უდიტი ხ�რციელდებ� ს�ინვესტიცი� ხ�რჯების, ფ�ნდის მიერ ს�ბ�ზის� პირ�ბების ენერგ�დ�ნ�ზ�გის დ� დ�ნერგვის გ�ნს�ს�ზღვრ�დ. მ�თხ�ვნების გ�ნს�ს�ზღვრ�დ. მე-7 ეტ�პი ფ�ნდი �მზ�დებს შედეგებზე დ�მყ�რებულ ფ�ნდი �მზ�დებს დ� გ�სცემს ს�ტენდერ� დ�კუმენტებს პრ�ექტის შედეგებზე �რიენტირებულ გ�ნხ�რციელების სერვისისთვის დ� �წვდის ს�ტენდერ� დ�კუმენტებს პრ�ექტის მ�თ მსესხებელს. გ�ნხ�რციელების სერვისისთვის.. მე-8 ეტ�პი მსესხებელი �მტკიცებს მ�მს�ხურების ფ�ნდი შესყიდვის ხელშეკრულებ�ს მ�მწ�დებლების ს�ტენდერ� დ�კუმენტებს �ფ�რმებს მ�მს�ხურების დ� მსესხებელი �ნ ფ�ნდი �ფ�რმებს მ�მწ�დებლებთ�ნ. პრ�ექტის შესყიდვის ხელშეკრულებ�ს მ�მს�ხურების გ�ნხ�რციელებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული მ�მწ�დებელთ�ნ ს�კრედიტ� ხელშეკრულებები ნ�წილ�ბრივ ხელშეკრულების შეს�ბ�მის�დ. პრ�ექტის შედეგებზე� �რიენტირებული გ�ნხ�რციელებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ს�ტენდერ� დ�კუმენტების ხელშეკრულებები ნ�წილ�ბრივ შეს�ბ�მის�დ. შედეგებზე� �რიენტირებული ს�ტენდერ� დ�კუმენტების შეს�ბ�მის�დ. მე-9 ეტ�პი ენერგ�მ�მს�ხურების მ�მწ�დებლები ენერგ�მ�მს�ხურების მ�მწ�დებლები �ხ�რციელებენ პრ�ექტს დ� �ბიექტი �ხ�რციელებენ პრ�ექტს დ� �ბიექტი შეჰყ�ვთ ექსპლუ�ტ�ცი�ში მსესხებლის �ნ შეჰყ�ვთ ექსპლუ�ტ�ცი�ში ფ�ნდის ფ�ნდის თ�ნ�მშრ�მლების თ�ნ�მშრ�მლების მეთვ�ლყურე�ბის მეთვ�ლყურე�ბის ქვეშ. ქვეშ. მე-10 გ�ნხ�რციელების დ�სრულების დ� გ�ნხ�რციელების დ�სრულების დ� ეტ�პი �ბიექტის ექსპლუ�ტ�ცი�ში �ბიექტის ექსპლუ�ტ�ცი�ში შესვლისთ�ნ�ვე, გ�ზ�მვ�ს� დ� შესვლისთ�ნ�ვე, ფ�ნდი �წ�რმ�ებს ვერიფიკ�ცი�ზე პ�სუხისმგებელი პირი პრ�ექტის შედეგების გ�ზ�მვ�ს დ� �წ�რმ�ებს პრ�ექტის შედეგების გ�ზ�მვ�ს ვერიფიკ�ცი�ს (ს�კუთ�რი პერს�ნ�ლის დ� ვერიფიკ�ცი�ს. მსესხებელი �ნ ფ�ნდი �ნ გ�ზ�მვ�ს� დ� ვერიფიკ�ცი�ზე მ�მს�ხურების მ�მწ�დებელს უხდის პ�სუხისმგებელი პირის მეშვე�ბით). თ�ნხ�ს ეფექტი�ნ�ბის კრიტერიუმების ფ�ნდი მ�მს�ხურების მ�მწ�დებელს ს�ფუძველზე. უხდის თ�ნხ�ს ეფექტი�ნ�ბის კრიტერიუმების ს�ფუძველზე. . მე-11 მსესხებელი �ბრუნებს სესხს ფ�ნდი იღებს ფიქსირებულ გ�დ�ხდებს ეტ�პი ხელშეკრულების მ�ქმედების ვ�დ�ში ენერგ�მ�მს�ხურების მიღწეული დ�ნ�ზ�გიდ�ნ. ხელშეკრულების შეს�ბ�მის�დ (კ�რექტირებული, ს�ჭირ�ების შემთხვევ�ში) კ�ნკრეტული პერი�დისთვის. ფ�ნდი იხდის �ბიექტის ენერგ�ხ�რჯებს დ� იტ�ვებს დ�რჩენილ თ�ნხ�ს თ�ვისი ს�ინვესტიცი� დ� მ�მს�ხურების ხ�რჯების დ�ს�ფ�რ�დ. ს�ინვესტიცი� მ�დელები ს�ვ�ლ� დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტისთვის დ� World Bank Page 64 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების ვ�რი�ნტი ნ�ჩვენები� 5.6 დ� 5.7 სურ�თებზე. სურ�თი 5.6 – ს�ინვესტიცი� მ�დელი – ვ�ლი სურ�თი 5.7 – ს�ინვესტიცი� მ�დელი - ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებ� ს�ქ�რთველ�ს დ�რიცხვ ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�ქ�რთველ�ს ის რევ�ლვერული ფ�ნდი სესხის გ�დ�ხდ� ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფ�რვ� რევ�ლვერული ფ�ნდი Payment ენერგ�მ�მწ�დებლები ს�კრედიტ� ხელშეკრულებ� ESA – ფიქსირებული ენერგ�მ�მს�ხურებ ს�ჯ�რ� ის ხელშეკრულებ� დ�წესებულებ� ს�ჯ�რ� შედეგებზე დ�მყ�რებული დ�წესებულებ� კ�ნტრ�ქტები ენერგ�ხ�რჯების შედეგებზე დ�ზ�გვ� დ�მყ�რებული კ�ნტრ�ქტები ენერგ�ხ�რჯების დ�ზ�გვ� ს�ჯ�რ� შენ�ბები დ� �ბიექტები ს�ჯ�რ� შენ�ბები დ� �ბიექტები პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების სერვისი პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების სერვისი ენერგ�მ�მს�ხურების services პრ�ვ�იდერები ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერები წყ�რ�: მს�ფლი� ბ�ნკი რ�გ�რ შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების წინ�შე �რსებული World Bank Page 65 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ბ�რიერების დ�ძლევ� 5.3 ცხრილში ნ�ჩვენები� თუ რ�გ�რ შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს მე-3 თ�ვში გ�ნს�ზღვრული ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების წინ�შე �რსებული ბ�რიერების დ�ძლევ�. ცხრილი 5.3 – რ�გ�რ შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების წინ�შე �რსებული ბ�რიერების დ�ძლევ� ტიპი ბ�რიერი მ�გვ�რების მექ�ნიზმი პრ�ექტების დ�ფინ�ნსებ� უშუ�ლ�დ კრედიტუნ�რი�ნ კრედიტუნ�რი�ნი მუნიციპ�ლიტეტების შეზღუდული მუნიციპ�ლიტეტებთ�ნ ერთ�დ, რ�მელთ�ც შეუძლი�თ რ��დენ�ბ� დ� დ�ფინ�ნსების მ�ზიდვის დ�ფინ�ნსების მ�ზიდვ� დ� ენერგ�მ�მს�ხურების შეს�ძლებლ�ბ� ს�მ�რთლებრივი/ ხელშეკრულების გ�ფ�რმებ� სხვებთ�ნ მ�რეგულირებელი ს�კრედიტ� �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების ბიუჯეტირების დ� შესყიდვების შემზღუდველი წესები გ�ფ�რმებ� ს�ხელმწიფ� უწყებებთ�ნ შემზღუდველი დ� პრ�ცედურები წესების/ პრ�ცედურების გ�რეშე დ�ფინ�ნსების გ�მ�ყ�ფ� ს�ქ�რთველ�ს შიდ� ბიუჯეტის �რ�რსებ�ბ� ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდიდ�ნ �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების შეთ�ვ�ზებ� დ�ბ�ლი ს�პრ�ცენტ� გ�ნ�კვეთების დ� ხ�ნგრძლივი დ�ფინ�ნსებ�სთ�ნ კ�მერციული ბ�ნკების მიერ დ�წესებული შედ�რებით პერი�დის უზრუნველყ�ფ� კ�მერციული ბ�ნკების წვდ�მ� მ�ღ�ლი ს�პრ�ცენტ� გ�ნ�კვეთები დ� ხ�ნმ�კლე ვ�დ� დ�ფინ�ნსებისგ�ნ გ�ნსხვ�ვებით დ� ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებების გ�ფ�რმებ� ხელშეკრულებების დ� პრ�ცედურების სტ�ნდ�რტიზ�ცი�; მცირე პრ�ექტები გ�ნ�პირ�ბებს მ�ღ�ლ ხ�რჯებს მსგ�ვსი პრ�ექტების გ�ერთი�ნებ� ს�ხელმწიფ� უწყებების გ�ნვით�რების დ� �პერ�ციული თვ�ლს�ზრისით მ�სშტ�ბით ინფ�რმ�ციის ნ�კლებ�ბ� ენერგ�ეფექტური ტექნიკური დ�ხმ�რების უზრუნველყ�ფ�; ინსტიტუციური ტექნ�ლ�გიების შეს�ხებ ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებების შეთ�ვ�ზებ� ტექნიკური დ� გ�ნხ�რციელების შეზღუდული ტექნიკური დ�ხმ�რების უზრუნველყ�ფ�; შეს�ძლებლ�ბები ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებების შეთ�ვ�ზებ� გ�ნხ�რციელების ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერების ჩ�რთვ� პრ�ექტის შეს�ძლებლ�ბ� ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერების გ�ნვით�რების გ�ნხ�რციელებ�ში დ� მ�თი შეს�ძლებლ�ბების დ�ბ�ლი დ�ნე დ� შედეგებზე �რიენტირებული გ�ნვით�რებ� შედეგებზე დ�მყ�რებული კ�ნტრ�ქტების ხელშეკრულებების �რ�რსებ�ბ� გ�ს�ფ�რმებლ�დ. World Bank Page 66 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები წყ�რ�: �დ�პტირებული� მს�ფლი� ბ�ნკის მ�ს�ლებიდ�ნ, 2014a ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� (SUPER – ESCO) �ქტიური დისკუსი� მიმდინ�რე�ბს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების (ESCO) მ�დელის ს�რგებელთ�ნ დ�კ�ვშირებით შედეგებზე დ�მყ�რებული ხელშეკრულებების გ�მ�ყენებით ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ (Singh et al. 2010). ს�მწუხ�რ�დ, ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების (ESCO) მ�დელის დ�ნერგვ� ბევრი ქვეყნისთვის პრ�ბლემური �ღმ�ჩნდ� (Limaye et al 2016). ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ზრდ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული შეზღუდვები გ�ნვით�რებ�დ ქვეყნებში ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების (ESCO) სფერ�ს ზრდ� დ� გ�ნვით�რებ� ხშირ�დ იზღუდებ� სხვ�დ�სხვ� ბ�რიერებით, რ�მელთ�გ�ნ ბევრი ს�ქ�რთველ�შიც �რის წ�რმ�დგენილი:  ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების რ��დენ�ბ� მცირე�. �რსებულ კ�მპ�ნიებს �რ�ს�კმ�რისი კ�პიტ�ლი �ქვთ დ� სირთულეებს გ�ნიცდი�ნ პრ�ექტის დ�ფინ�ნსების მ�პ�ვების თვ�ლს�ზრისით კ�მერციული ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებისგ�ნ, რ�დგ�ნ �მ უკ�ნ�სკნელთ მხ�ლ�დ შეზღუდული დ�ფინ�ნსების მ�წ�დებ� შეუძლი�თ.  ენერგ�ეფექტურ�ბის ბ�ზრის �რ�ს�კმ�რისი გ�ნვით�რების გ�მ� პრ�ექტის გ�ნვით�რების ხ�რჯები შედ�რებით მ�ღ�ლი� დ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიები (ESCO) სირთულეებს გ�ნიცდი�ნ პრ�ექტის გ�ნვით�რების ხ�რჯების დ�ფინ�ნსების თვ�ლს�ზრისით.  ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების (ESCO) მ�დელი შედ�რებით �ხ�ლი� დ� �მ კ�მპ�ნიებს ჯერ �რ �ქვთ მ�პ�ვებული ნდ�ბ� ს�ჯ�რ� სექტ�რის ენერგ�მ�მხმ�რებლებს შ�რის.  პრ�ექტის დ�ფინ�ნსების კ�ნცეფცი� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების პრ�ექტებისთვის ჩვეულებრივ �რ �რის მის�ღები ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებისთვის. �ღნიშნულის მთ�ვ�რი მიზეზი� ის, რ�მ ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტები ითხ�ვენ გირ��ს დ� ზ�გ�დ�დ მ�თთვის მის�ღები �რ �რის პრ�ექტის მიერ დ�ზ�გილი ხ�რჯებიდ�ნ მიღებული ნ�კ�დების გ�მ�ყენებ� გირ��დ.  ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებს შეზღუდული ც�დნ� დ� წ�რმ�დგენ� �ქვთ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების ხელშეკრულებების (ESPC) კ�ნცეფციის შეს�ხებ.  ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტები �სევე თვლი�ნ, რ�მ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტები გ�ცილებით უფრ� რისკი�ნი� ვიდრე სხვ� ინვესტიციები დ� ზ�გ�დ�დ მ�ითხ�ვენ ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისგ�ნ (ESCO) პრ�ექტის დ�ფინ�ნსებ�ში დიდ თ�ნ�მ�ნ�წილე�ბ�ს. �სევე, ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების ფ�რთ�მ�სშტ�ბი�ნი გ�ნხ�რციელებ� World Bank Page 67 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�ჯ�რ� სექტ�რში ს�ქ�რთველ�ში შეზღუდული� სხვ�დ�სხვ� გ�რემ�ებით:  ს�ჯ�რ� შენ�ბების მენეჯერებს ზ�გ�დ�დ �რ �ქვთ ს�თ�ნ�დ� წ�რმ�დგენ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ვ�რი�ნტების შეს�ძლებლ�ბების, ხ�რჯების დ� ს�რგებლის შეს�ხებ;  ს�ჯ�რ� უწყებებში ძ�ლზე შეზღუდული ტექნიკური შეს�ძლებლ�ბები� ენერგ��უდიტის გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ, პრ�ექტების დ�გეგმვის� დ� ს�ინჟინრ�-ტექნიკური ს�მუშ��ების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ დ�/�ნ ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებთ�ნ �ნ ენერგ�მ�მს�ხურების სხვ� პრ�ვ�იდერებთ�ნ პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების მიზნით ხელშეკრულების გ�ს�ფ�რმებლ�დ.  ს�ჯ�რ� დ�წესებულებების პერს�ნ�ლს მცირე სტიმული გ��ჩნი� �ნ ს�ერთ�დ �რ გ��ჩნი� ენერგიის დ�ზ�გვ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით, რ�დგ�ნ შედეგ�დ მიღებულ დ�ნ�ზ�გს შეს�ძლ�� უბრ�ლ�დ მ�ჰყვეს �პერ�ციული ბიუჯეტის შემცირებ� მ�მდევნ� წლებში (რ�ც შეიძლებ� ფ�ქტიურ�დ წ�რმ��დგენდეს დემ�ტივ�ცი�ს ენერგიის დ�ზ�გვ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით).  ხელშეკრულების გ�ფ�რმების დ� შესყიდვების წესები ს�ჯ�რ� სექტ�რში ხშირ�დ ს�კმ��დ შემზღუდველი�; მ�გ�ლით�დ, ის მ�ითხ�ვს ტენდერში შემ�თ�ვ�ზებული დ�ბ�ლი ფ�სის შერჩევ�ს, რ�ც შეიძლებ� �რთულებდეს შედეგებზე დ�მყ�რებული მიდგ�მის გ�ნხ�რციელებ�ს.  ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებში პ�სუხისმგებლ�ბ� კ�პიტ�ლურ დ� �პერ�ციულ ბიუჯეტებზე ხშირ�დ გ�ყ�ფილი�, რ�ც �რთულებს ფულ�დი ს�ხსრების გ�მ�ყენებ�ს კ�პიტ�ლური ბიუჯეტიდ�ნ �პერ�ციული ხ�რჯების შეს�მცირებლ�დ.  ს�ქ�რთველ�ში კ�მერციულ ბ�ნკებს �რ სურთ პრ�ექტის დ�ფინ�ნსების გ�მ�ყ�ფ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისთვის (ESCO) ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებთ�ნ გ�ნხ�რციელებული პრ�ექტების დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ. ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის კ�ნცეფცი� �ხლ�ხ�ნ გ�ნვით�რდ� რ�გ�რც ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების ფ�რთ�მ�სშტ�ბი�ნი გ�ნხ�რციელების ხელისშემშლელი შეზღუდვების დ� ბ�რიერების დ�ძლევის მექ�ნიზმი. სუპერკ�მპ�ნი� წ�რმ��დგენს ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ჯ�რ� კ�მპ�ნიის გ�ნს�კუთრებულ მ�გ�ლითს. ის შექმნილი� მთ�ვრ�ბის მიერ21 დ� ფუნქცი�ნირებს რ�გ�რც ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� (ESCO) ს�ჯ�რ� სექტ�რის ბ�ზრისთვის, ს��ვ�დმყ�ფ�ების, სკ�ლების, მუნიციპ�ლიტეტების, ს�ხელმწიფ� შენ�ბების დ� სხვ� ს�ჯ�რ� �ბიექტების ჩ�თვლით. ის �სევე უწყ�ბს ხელს შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ�ს დ� პრ�ექტის გ�ნვით�რების სერვისებს კერძ� სექტ�რის �რსებულ 21 ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� შეიძლებ� �სევე შეიქმნ�ს კერძ� სექტ�რის �რგ�ნიზ�ციის �ნ �რ�ს�მთ�ვრ�ბ� �რგ�ნიზ�ციის მიერ �ნ ს�ხელმწიფ� დ� კერძ� სექტ�რის პ�რტნი�რ�ბის ს�ხით. World Bank Page 68 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებში ენერგ�მ�მს�ხურების �ხ�ლი კ�მპ�ნიების შექმნის ხელშეწყ�ბის ჩ�თვლით (Limaye დ� Limaye 2011). ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ�ს მს�ფლი� ბ�ნკის დ�/ �ნ სხვ� დ�ნ�რების დ�ხმ�რებით შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის (GESCO) კ�პიტ�ლიზ�ცი� ს�კმ�რისი დ�ფინ�ნსებით ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ დ� კ�მერციული დ�ფინ�ნსების ეფექტი�ნ�დ გ�მ�ს�ყენებლ�დ. GESCO -ს ძირით�დი ფუნქცი� იქნებ� პრ�ექტის დ�ფინ�ნსების ხელმის�წვდ�მ�ბის �მ�ღლებ� ურთიერთ�ბების გ�ნვით�რებით �დგილ�ბრივ �ნ ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებთ�ნ. GESCO -მ შეიძლებ� �სევე გ�მ�ყ�ს ს�კრედიტ� �ნ რისკის გ�რ�ნტიები ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების პრ�ექტებისთვის �ნ შე�სრულ�ს ს�ლიზინგ� �ნ დ�მფინ�ნსებელი კ�მპ�ნიის რ�ლი ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისთვის დ�/�ნ მ�მხმ�რებლებისთვის ენერგ�ეფექტური �ღჭურვილ�ბის მის�წ�დებლ�დ ლიზინგის �ნ ს�რგებლის გ�ზი�რების პირ�ბით. 22 მს�ფლი� ბ�ნკის მიერ გ�ნხ�რციელებული ს�ერთ�შ�რის� გ�მ�ცდილების კვლევ� ენერგ�ეფექტურ�ბის სერვისების ს�ჯ�რ� შესყიდვების სფერ�ში (Singh et al 2010) სუპერკ�მპ�ნი�ს გ�ნს�ზღვრ�ვს პ�ტენციურ�დ სიც�ცხლისუნ�რი�ნ მ�დელ�დ გ�ნვით�რებ�დი ქვეყნებისთვის. GESCO -ს შეს�ძლ�� უნიკ�ლური პ�ზიცი� ეკ�ვ�ს სხვ�დ�სხვ� ბ�რიერების დ�ძლევის კუთხით, რ�მელთ� წინ�შეც ენერგ�მ�მს�ხურების შედ�რებით უფრ� მცირე კ�მპ�ნიები დგ�ნ�ნ. თ�ვისი სიდიდიდ�ნ დ� ს�ნდ��ბიდ�ნ გ�მ�მდინ�რე, GESCO-ს რ�გ�რც ს�ჯ�რ� დ�წესებულებ�ს შეიძლებ� ჰქ�ნდეს ქვეყნის კერძ� �დგილ�ბრივი ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ბიზნესის გ�ნვით�რების ხელშეწყ�ბის დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებისთვის დ�ფინ�ნსების უზრუნველყ�ფის უნ�რი. 5.8 სურ�თზე ნ�ჩვენები� ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის სტრუქტურ�. სუპერკ�მპ�ნი�ს შეიძლებ� ჰქ�ნდეს ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის �უთვისებელ ბ�ზ�რზე ფ�კუსირების უნიკ�ლური უნ�რი. ენერგ�ეფექტურ�ბის პ�ტენცი�ლი ს�ჯ�რ� სექტ�რში ზ�გ�დ�დ �რსებითი�, მ�გრ�მ ენერგიის დ�ზ�გვის პრ�გრ�მების გ�ნხ�რციელებ� გ�რთულებული� სხვ�დ�სხვ� ფ�ქტ�რებით, მ�თ შ�რის, ს�ჯ�რ� უწყებების მხრიდ�ნ კ�მერციული �რიენტ�ციის ნ�კლებ�ბით, ენერგ�ხ�რჯების შემცირების მიმ�რთულებით მ�ტივ�ციის �რ�რსებ�ბით, კ�მპლექსური დ� მკ�ცრი ს�ბიუჯეტ� დ� შესყიდვის პრ�ცედურებით დ� პრ�ექტისთვის ს�ბიუჯეტ� �ნ კ�მერციულ დ�ფინ�ნსებ�ზე შეზღუდული წვდ�მით. ბევრი ს�ჯ�რ� უწყების ბიუჯეტი შეზღუდული� დ� �უცილებლ�ბიდ�ნ გ�მ�მდინ�რე ფ�კუსირებული� ს�წყისი კ�პიტ�ლდ�ბ�ნდებების მ�ცულ�ბ�ზე. 22 �მ თ�ვში მ�ცემული გ�ნხილვ� �ღებული� კვლევიდ�ნ, რ�მლის �ვტ�რები �რი�ნ Limaye and Limaye 2011. World Bank Page 69 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები სურ�თი 5.8 - სუპერკ�მპ�ნიის ტიპური სტრუქტურ� მთ�ვრ�ბ� (GESCO-ს მფლ�ბელი) დ�ფინ�ნსებ� ს�წყისი დ�ფინ�ნსებ� დ� ტექნიკური დ�ხმ�რებ� დ�ნ�რები GESC O 100% გ�დ�ხდ� ქვეკ�ნტრ�ქტები დ�ნ�ზ�გიდ�ნ Financing კერძ� კერძ� სექტ�რის პრ�ექტები ESCOs სერვისები წყ�რ�: �დ�პტირებული� პუბლიკ�ციიდ�ნ Limaye 2013b ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს (GESCO) �სევე დ�ეკისრებ� ძირით�დი პ�სუხისმგებლ�ბ� ხელი შეუწყ�ს �დგილ�ბრივი კერძ� სექტ�რის ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ�ს დ� შექმნ�ს კ�ნკურენტუნ�რი�ნი კერძ� ბ�ზ�რი ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების სერვისებისთვის. GESCO-ს შეს�ბ�მისი რ�ლი იქნებ� ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიების რ�გ�რც ქვეკ�ნტრ�ქტ�რების ჩ�რთვ� გ�ნხ�რციელების ნ�წილში (მ�გ�ლით�დ მ�ნტ�ჟი, �ბიექტის ექსპლუ�ტ�ცი�ში მიღებ� დ� ეფექტი�ნ�ბის მ�ნიტ�რინგი)) დ� �მგვ�რ�დ მ�თი შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ�. GESCO -მ შეიძლებ� �სევე უზრუნველყ�ს დ�ფინ�ნსებ� მცირე ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისთვის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელებ�ში დ�ხმ�რების გ�ს�წევ�დ დ� მ�თი შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებისთვის დ� ს�ნდ��ბის �ს�მ�ღლებლ�დ. მუნიციპ�ლიტეტების დ� სხვ� ს�ჯ�რ� კლიენტების მხრიდ�ნ გ�დ�ხდ� GESCO-ს მიერ გ�წეული სერვისებისთვის შეიძლებ� ს�ჭირ�ებდეს უზრუნველყ�ფ�ს ისეთი მექ�ნიზმის ს�შუ�ლებით რ�გ�რიც�� მ�გ�ლით�დ „ესქრ�“ �ნგ�რიში. ცენტრ�ლური ხელისუფლების უწყებებისთვის GESCO -მ შეიძლებ� გ��ფ�რმ�ს ჩ�რჩ� ხელშეკრულებ� ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�სთ�ნ (�ნ ენერგ�ხ�რჯების გ�დ�ხდ�ზე პ�სუხისმგებელ ს�მინისტრ�სთ�ნ) გ�დ�ხდების უზრუნველს�ყ�ფ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებიდ�ნ მიღებული დ�ნ�ზ�გიდ�ნ (ინფ�რმ�ცი� ენერგ�მ�მს�ხურების რ�მდენიმე სუპერკ�მპ�ნიის შეს�ხებ წ�რმ�დგენილი� C დ�ნ�რთში.) რ�გ�რ შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს (GESCO) რე�გირებ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებულ ფინ�ნსურ ბ�რიერებზე ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების მ�სშტ�ბის ზრდ�ში ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის (ESCO) მ�ნ�წილე�ბ� წ�რმ�დგენილი� 5.4 World Bank Page 70 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ცხრილში. ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების დ� დ�ნ�რების პ�ტენციური რ�ლი დ�ფინ�ნსების ს�მივე ჩ�მ�თვლილი ვ�რი�ნტისთვის ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებს შეუძლი�თ ძირით�დი რ�ლის შესრულებ� მ�თ დ�ნერგვ�ში დ� �პერირებ�ში ს�მი გზით: (�) ფინ�ნსური დ�ხმ�რებ�, (ბ) შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ� დ� (გ) სხვ� ტექნიკური დ�ხმ�რებ�. ფინ�ნსური დ�ხმ�რებ� ფინ�ნსური დ�ხმ�რებ� შეიძლებ� მ�წ�დებული იყ�ს სესხის, გრ�ნტის დ� გ�რ�ნტიის ს�ხით. სესხებს ექნებ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების სესხების მსგ�ვსი სტრუქტურ� დ� მ�ხ�სი�თებლები, სუვერენული გ�რ�ნტიებით. ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებმ� შეიძლებ� უზრუნველყ�ნ ს�გრ�ნტ� დ�ფინ�ნსებ� (მ�გ�ლით�დ, გლ�ბ�ლური ეკ�ლ�გიური ფ�ნდიდ�ნ �ნ გლ�ბ�ლური კლიმ�ტის ფ�ნდიდ�ნ). დ�ფინ�ნსების კიდევ ერთი ვ�რი�ნტი შეიძლებ� იყ�ს სესხების გ�ცემ� გ�ზი�რებული რისკებით (რ�გ�რიც�� მ�გ�ლით�დ ს�კრედიტ� �ნ რისკის ნ�წილ�ბრივი გ�რ�ნტიები) ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდზე �ნ ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ზე (ESCO). World Bank Page 71 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ცხრილი 5.4 - რ�გ�რ შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს (GESCO) ს�ხელმწიფ� სექტ�რში რე�გირებ� პრ�ექტის გ�ნხ�რციელების წინ�შე �რსებულ ბ�რიერებზე ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელებ�სთ�ნ რ�გ�რ შეუძლი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების დ�კ�ვშირებული ბ�რიერები ს�ხელმწიფ� სექტ�რში კ�მპ�ნი�ს �ღნიშნულ ბ�რიერებზე რე�გირებ� დ�ბ�ლი გ�თვითცნ�ბიერებულ�ბ� დ� ინტერესი ს�ჯ�რ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს შეუძლი� დ�წესებულებების მხრიდ�ნ ენერგ�ეფექტურ�ბის „მ�რკეტინგული კ�მპ�ნიის“ გ�ნხ�რციელებ� პრ�ექტებთ�ნ დ�კ�ვშირებით გ�თვითცნ�ბიერებულ�ბის დ� ინტერესის �ს�მ�ღლებლ�დ ნულ�ვ�ნი ბიუჯეტის პ�ლიტიკ� შეიძლებ� მცირე სტიმულს ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს შეუძლი� იძლე�დეს ენერგეტიკული ხ�რჯების დ�ზ�გვ�სთ�ნ სტიმულირების მექ�ნიზმების შემუშ�ვებ� ს�ხელმწიფ� დ�კ�ვშირებით უწყებებისთვის ს��გენტ�ს შეუძლი� პრ�ბლემის თ�ვიდ�ნ �ცილებ� ბიუჯეტირების პრ�ბლემები ს�ხელმწიფ� უწყებებისთვის - ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის მიერ კ�პიტ�ლური ხ�რჯები დ� �პერ�ციული ხ�რჯები პრ�ექტის დ�ფინ�ნსებით შესყიდვებთ�ნ დ�კ�ვშირებული წესების �რ�რსებ�ბ�, რ�ც ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�სთ�ნ ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებს მისცემდ� შედეგებზე ხელშეკრულების გ�ფ�რმებით შეს�ძლებელი� �მ დ�მყ�რებული ხელშეკრულებების გ�ფ�რმების ს�შუ�ლებ�ს პრ�ბლემის დ�ძლევ� ს�ხელმწიფ� უწყებების შეზღუდული შეს�ძლებლ�ბები ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს შეუძლი� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების გ�მ�ყენებით შედეგებზე სტ�ნდ�რტული ხელშეკრულებების შემუშ�ვებ�, დ�მყ�რებული ხელშეკრულებების გ�ფ�რმებ�სთ�ნ რ�მლებიც მ�რგებული იქნებ� ს�ჯ�რ� დ�წესებულებებზე დ�კ�ვშირებით �დგილ�ბრივი ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების მხრიდ�ნ დ�ფინ�ნსებ� შეიძლებ� გ�მ�ყ�ფილ იქნეს ს�ქ�რთველ�ს ინტერესის �რქ�ნ� ს�ხელმწიფ� სექტ�რის პრ�ექტების ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის მიერ დ�ფინ�ნსებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით �დგილ�ბრივ ს�ფინ�ნს� დ�წესებულებებს ზ�გ�დ�დ �რ ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს შეუძლი� სურთ „დ�ფინ�ნსების გ�მ�ყ�ფ�“ ენერგ�ეფექტურ�ბის „პრ�ექტის დ�ფინ�ნსების „ გ�მ�ყ�ფ� ს�ხელმწიფ� პრ�ექტებისთვის უწყების ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებისთვის ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს შეუძლი� ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიებს �რ სურთ ინვესტირებ� ს�ხელმწიფ� უწყების ენერგ�ეფექტურ�ბის ინვესტირებ� ს�ხელმწიფ� სექტ�რის პრ�ექტებში პრ�ექტებში ს�ხელმწიფ� უწყებები �რ �რი�ნ მიჩვეულნი ს�ხელმწიფ� უწყებებისთვის შეს�ძლ�� უფრ� მ�რტივი ენერგ�მ�მს�ხურებისთვის კერძ� სექტ�რთ�ნ იყ�ს ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�სთ�ნ ხელშეკრულების გ�ფ�რმებ�ს ხელშეკრულების გ�ფ�რმებ� წყ�რ�: მს�ფლი� ბ�ნკი, 2011 შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ� ერთ-ერთი მნიშვნელ�ვ�ნი გზ�, რ�ლის მეშვე�ბით�ც ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებს შეუძლი�თ დ�ხმ�რების გ�წევ� �რის ტექნიკური დ�ხმ�რებ� შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებისთვის. ტექნიკური დ�ხმ�რებ� შეიძლებ� გ�ეწი�ს:  პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელ გუნდს (PIU) –ტექნიკური დ�ხმ�რებ� ფ�კუსირებული იქნებ� პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელი გუნდის პერს�ნ�ლზე ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების დ� გ�ნხ�რციელების მ�რთვის მიმ�რთულებით. ტექნიკური დ�ხმ�რებ� მ�იც�ვს ენერგ�ეფექტურ�ბის ტექნ�ლ�გიებთ�ნ დ� გ�ნხ�რციელების შეს�ბ�მის სტრ�ტეგიებთ�ნ დ�კ�ვშირებულ ტრენინგს; შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულებებისთვის ს�ბ�ზის� კ�ნცეფციებს დ� World Bank Page 72 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ინსტრუმენტებს; ენერგ�მ�ტ�რებლების ხ�რჯების დ�ზ�გვის გ�ზ�მვის დ� ვერიფიკ�ციის ინსტრუქციებს დ� პრ�ცედურებს; დ� დ�ფინ�ნსების წყ�რ�ების წინ�შე პრ�გრ�მის ს�ერთ� შედეგების მ�ნიტ�რინგს დ� �ნგ�რიშგებ�ს. �მ�სთ�ნ ერთ�დ, ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსების დ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შემთხვევ�ში, შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ�ზე ფ�კუსირებული ტექნიკური დ�ხმ�რებ� შეიძლებ� �სევე მ�იც�ვდეს პრ�ექტის გ�ნმ�ხ�რციელებელი გუნდის თ�ვდ�პირველ შედგენ�ს, �დმინისტრირებ�ს დ� �პერირებ�ს დ� �უდიტისთვის �ღჭურვილ�ბის შეძენ�ს, მ�ნ�ცემთ� შეგრ�ვებ�ს დ� გ�ზ�მვ�ს დ� ვერიფიკ�ცი�ს.  ცენტრ�ლურ ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებებს – მენეჯერების დ� ინჟინრების დ�ს�ხმ�რებლ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების შეს�ძლებლ�ბების გ�ნს�ზღვრ�ში თ�ვი�ნთ შენ�ბებში, ენერგ��უდიტის გ�ნხ�რციელებ�ში დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების ს�მ�ქმედ� გეგმების შემუშ�ვებ�ში.  მუნიციპ�ლიტეტებს – მერების, ქ�ლ�ქის ს�კრებულ�ების, კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების �ღმ�სრულებელი პირების, �ბიექტების მენეჯერების დ� ინჟინრების დ�ს�ხმ�რებლ�დ გ�ერკვნენ ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ნერგვის ს�ჭირ�ებ�ში დ� მიიღ�ნ ინფ�რმ�ცი� ტექნიკური ვ�რი�ნტების შეს�ხებ ენერგ�ეფექტურ�ბისთვის მუნიციპ�ლური კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებში დ� ს�ჯ�რ� შენ�ბებში დ� �ბიექტებზე; �სევე ენერგ��უდიტის გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�მ�ქმედ� გეგმების შეს�მუშ�ვებლ�დ.  ბ�ნკებს დ� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებს – ინფ�რმ�ციის მის�წ�დებლ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების მ�ხ�სი�თებლების, ბიზნესმ�დელების დ�ნერგვის, ფინ�ნსური დ� ტექნიკური შეფ�სების, გ�ზ�მვის� დ� ვერიფიკ�ციის დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ბიზნეს შეს�ძლებლ�ბების შეს�ხებ;  ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერებს – შეს�ძლებლ�ბების გ�ნს�ვით�რებლ�დ პრ�ექტების შემუშ�ვების; ენერგ��უდიტის ჩ�ტ�რების; ენერგ�ეფექტურ�ბის ინვესტიციების გ�ცხრილვის, დ�გეგმვის, შეფ�სების, დ�ფინ�ნსების, გ�ნხ�რციელების, დ�ნერგვის, გ�ზ�მვის დ� ვერიფიკ�ციის მიზნით ს�ხელმწიფ� სექტ�რში; დ� ბ�ნკების დ� ს�ფინ�ნს� დ�წესებულებების პერსპექტივების, გ�ზ�მვის დ� ვერიფიკ�ციის �ქმების შეს�სწ�ვლ�დ დ� ბ�ნკებისთვის მის�ღები პრ�ექტების შეს�ხებ წინ�დ�დებების მ�ს�მზ�დებლ�დ.  გ�ზ�მვ�ზე დ� ვერიფიკ�ცი�ზე ფ�კუსირებულ დ�წესებულებებს – გ�ზ�მვის დ� ვერიფიკ�ციის ინფრ�სტრუქტურის დ� ს�ქ�რთველ�სთვის სპეციფიკური �ქმების უზრუნველს�ყ�ფ�დ დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებისთვის გ�ზ�მვის დ� ვერიფიკ�ციის World Bank Page 73 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ დ�მხმ�რე ინსტრუმენტების შეს�ქმნელ�დ. სხვ� ტექნიკური დ�ხმ�რებ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებმ� დ� დ�ნ�რებმ� შეს�ძლ�� �სევე უზრუნველყ�ნ ტექნიკური დ�ხმ�რების სხვ� ტიპებიც ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების მ�სშტ�ბის გ�ს�ფ�რთ�ებლ�დ. ეს შეიძლებ� მ�იც�ვდეს ისეთ ს�კითხებს რ�გ�რებიც��: ენერგეტიკულ მ�ნ�ცემთ� ბ�ზების მ�მზ�დებ� მიზ�ნშეწ�ნილი იქნებ� ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ინვენტ�რიზ�ციის ჩ�მ�ნ�თვ�ლის მ�მზ�დებ� დ� მ�ნ�ცემთ� ბ�ზის შედგენ�, რ�მელიც შეიც�ვს ინფ�რმ�ცი�ს შენ�ბის ტიპის შეს�ხებ ფ�რთ�ბის მიხედვით, ენერგიის წლიური მ�ხმ�რების დ� ს�წვ�ვის ტიპის შეს�ხებ. �ნ�ლიზი შეიძლებ� გ�ნხ�რციელდეს სტ�ნდ�რტების შეს�მუშ�ვებლ�დ რ�გ�რებიც�� ენერგიის მ�ხმ�რებ� ერთ კვ�დრ�ტულ მეტრზე დ� ენერგიის დიდი დ� მცირე მ�მხმ�რებლები. მ�ნ�ცემთ� ბ�ზ� შეიძლებ� �სევე გ�მ�ყენებულ იქნეს ენერგ�ეფექტურ�ბის პ�ტენცი�ლის დ� ს�ინვესტიცი� ს�ჭირ�ებების გ�ნს�ს�ზღვრ�დ. ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�გრ�მები დ� პრ�ექტები ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებს შეუძლი�თ ინფ�რმ�ციის შემუშ�ვებ� დ� დ�კუმენტირებ� �რსებული დ� დ�გეგმილი ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�გრ�მების, მ�თი ხ�რჯების, შედეგების დ� მიღწეული ენერგიის დ�ნ�ზ�გის შეს�ხებ. სტიმულირებ� დ� �ღი�რებ� შეიძლებ� �სევე ღ�ნისძიებების ნებ�ყ�ფლ�ბითი დ� ს�ვ�ლდებულ� ნ�კრების შექმნ� ენერგიის მ�ღ�ლი დ� დ�ბ�ლი ენერგ�ეფექტურ�ბის მქ�ნე მ�მხმ�რებლების გ�მ�ს�ვლენ�დ დ� მ�თ შეს�ხებ ინფ�რმ�ციის გ�ს�ჯ�რ�ებლ�დ. �სეთი ტექნიკური დ�ხმ�რებ� �სევე შეუწყ�ბს ხელს ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების მიზნების გ�ნს�ზღვრ�ს დ� �ნგ�რიშგების ვ�ლდებულებების დ�დგენ�ს. ტექნიკური დ�ხმ�რების ეს ღ�ნისძიებები შეიძლებ� შემუშ�ვდეს ს�ჯ�რ� სექტ�რში გრძელვ�დი�ნი, მდგრ�დი კულტურული ცვლილებების მის�ღწევ�დ. მ�წყ�ბილ�ბის ეტიკეტირებ� დ� სტ�ნდ�რტები ს�ჭირ�� ბ�ზრის გ�რდ�ქმნ� გ�ცილებით უფრ� ეფექტი�ნი ენერგ�მ�წყ�ბილ�ბების დ� �ღჭურვილ�ბის მიმ�რთულებით. ტექნიკური დ�ხმ�რებ� შეიძლებ� დ�იგეგმ�ს იმის�თვის, რ�მ:  უზრუნველყ�ფილ იქნეს ს�მშენებლ� მ�ს�ლების დ� �ღჭურვილ�ბის ს�თ�ნ�დ� ტესტირებ� დ� სერტიფიცირებ�.  შემუშ�ვდეს პრ�ცედურები სტ�ნდ�რტების დ� ეტიკეტირების მ�თხ�ვნების �ღსრულების უზრუნველს�ყ�ფ�დ. World Bank Page 74 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  დ�ჩქ�რდეს შენ�ბის ენერგ�სერტიფიკ�ტების დ�ნერგვ�.  შემუშ�ვდეს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების სერტიფიცირების სქემ�. შ�ბლ�ნები დ� სტ�ნდ�რტული კ�ნტრ�ქტები ტექნიკური დ�ხმ�რების სხვ� მნიშვნელ�ვ�ნი სფერ�ები მ�იც�ვს:  ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების შეს�ხებ ს�სწ�ვლ� მ�გ�ლითების შემუშ�ვებ�ს დ� გ�მ�ქვეყნებ�ს დ� გ�მ�ტ�ნილი დ�სკვნების დ�კუმენტირებ�ს.  ენერგ��უდიტის ჩ�ს�ტ�რებლ�დ შ�ბლ�ნების უზრუნველყ�ფ�ს.  სტ�ნდ�რტული ს�ხელშეკრულებ� ვ�დების დ� პირ�ბების მ�მზ�დებ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების ხელშეკრულებებისთვის.  მ�მხმ�რებლის ს�ხელმძღვ�ნელ�ს მ�მზ�დებ�ს გ�ზ�მვის დ� ვერიფიკ�ციის შეს�ხებ. World Bank Page 75 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები თ�ვი 6 - შემდგ�მი ნ�ბიჯები დ�ფინ�ნსების ს�მი ვ�რი�ნტის უპირ�ტეს�ბები დ� მ�თთ�ნ დ�კ�ვშირებული შეზღუდვები ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ�სთ�ნ, ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდთ�ნ დ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�სთ�ნ (ESCO) დ�კ�ვშირებული უპირ�ტეს�ბები წ�რმ�დგენილი� 6.1. ცხრილში. ცხრილი 6.1 – ს�ჯ�რ� სექტ�რის დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტების შედ�რებ� მ�ხ�სი�თებლები ს�ბიუჯეტ� ს�ქ�რთველ�ს ს�ქ�რთველ�ს დ�ფინ�ნსებ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდი კ�მპ�ნი� (ESCO) დ�ფინ�ნსების ტიპები სესხები დ� ტექნიკური სესხები, ტექნიკური სესხები, ტექნიკური დ�ხმ�რებ�; შეიძლებ� დ�ხმ�რებ�, დ�ხმ�რებ�, მ�იც�ვდეს ზ�გიერთ ენერგ�მ�მს�ხურების ენერგ�მ�მს�ხურების გრ�ნტს ხელშეკრულებ�s ხელშეკრულებ�s მმ�რთველ�ბ� დ� პრ�ექტის დირექტ�რთ� ს�ბჭ� დირექტ�რთ� ს�ბჭ� მ�რთვ� გ�ნმ�ხ�რციელებელი ფ�ნდის მ�რთვის ს�ქ�რთველ�ს გუნდი გუნდი ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის (ESCO) მმ�რთველი გუნდი პრ�ექტის შემუშ�ვებ� პრ�ექტის ფ�ნდის მ�რთვის ს�ქ�რთველ�ს გ�ნმ�ხ�რციელებელი გუნდი ენერგ�მ�მს�ხურების გუნდი კ�მპ�ნიის (ESCO) მმ�რთველი გუნდი პრ�ექტის ს�ხელმწიფ� უწყებები ს�ხელმწიფ� უწყებები ს�ქ�რთველ�ს გ�ნხ�რციელებ� (ს�ვ�ლ� ენერგ�მ�მს�ხურების დ�ფინ�ნსებისთვის) კ�მპ�ნიის (ESCO) მმ�რთველი გუნდი ფ�ნდის მ�რთვის გუნდი (ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებისთვის) მდგრ�დ�ბ� ს�ქ�რთველ�ს დი�ხ, რევ�ლვერული დი�ხ, კ�მერციული მთ�ვრ�ბის ს�ინვესტიცი� �პერ�ციების დ� კერძ� გ�დ�წყვეტილებების კ�პიტ�ლის დ� დ�ფინ�ნსების ეფექტი�ნი ს�ფუძველზე �პერ�ციული ხ�რჯების გ�მ�ყენების გ�მ� დ�ს�ფ�რი ს�კ�მისი�ს გ�მ� დ�ფ�რვის რისკი �რ� ნ�კისრი� ს�ქ�რთველ�ს ნ�კისრი� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის ენერგ�მ�მს�ხურების რევ�ლვერული ფ�ნდის კ�მპ�ნიის (ESCO) მიერ მიერ უპირ�ტეს�ბები  დ�ნერგვის სიმ�რტივე  შეუძლი� რე�გირებ�  შეუძლი� რე�გირებ�  �ნ�ლ�გი� ზ�გიერთ ყველ� ს�ხელმწიფ� ყველ� ს�ხელმწიფ� �რსებულ მ�დელთ�ნ უწყების უწყების ს�ჭირ�ებებზე  შეიძლებ� გ�მ�დგეს ს�ჭირ�ებებზე ყველ� ს�ხელმწიფ�  მრ�ვ�ლი ფ�ნჯ�რ�  მრ�ვ�ლი ფ�ნჯ�რ� უწყებისთვის ს�ხელმწიფ� ს�ხელმწიფ� World Bank Page 76 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  �რ მ�ითხ�ვს უწყებების უწყებების ინვესტიცი�ს დ�ფინ�ნსების დ�ფინ�ნსების ს�ხელმწიფ� ს�ჭირ�ებებზე დ� ს�ჭირ�ებებზე დ� უწყებებიდ�ნ გ�ნვით�რებ�დ გ�ნვით�რებ�დ შეს�ძლებლ�ბებზე შეს�ძლებლ�ბებზე რე�გირებისთვის რე�გირებისთვის  ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულების  შეუძლი� მ�დელი ენერგ�მ�მს�ხურების ს�ს�რგებლ�� მცირე ხელშეკრულებების დ� სუსტი უზრუნველყ�ფ� დ� ს�ხელმწიფ� ენერგ�ეფექტურ�ბის უწყებებისთვის �მ�ღლების  ხელს უწყ�ბს ხელშეკრულებების ენერგ�ეფექტურ�ბის შემ�ღებ� �მ�ღლების  შეუძლი� კერძ� ხელშეკრულების სექტ�რის შემ�ღებ�ს დ� ენერგ�მ�მს�ხურების �დგილ�ბრივი კ�მპ�ნიების ენერგ�მ�მს�ხურების შეს�ძლებლ�ბების კ�მპ�ნიების (ESCO) გ�ნვით�რების ინდუსტრიის ხელშეწყ�ბ� გ�ნვით�რებ�ს შეზღუდვები  მ�ითხ�ვს ფინ�ნსთ�  გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ  კ�ნ�ნმდებლ�ბის ს�მინისტრ�ს �ქტიურ ს�ჭირ�� ს�ჭირ�ებ� �ხ�ლი მ�ნ�წილე�ბ�ს კ�ნ�ნმდებლ�ბ� ს�ხელმწიფ�  შეიძლებ�  ფ�ნდის მ�რთვის კ�მპ�ნიის მ�ითხ�ვდეს ძლიერი, უნ�რი�ნი შეს�ქმნელ�დ ს�ბიუჯეტ� გუნდის ს�ჭირ�ებ�  ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ცედურების  გ�დ�ხდის მექ�ნიზმის კ�მპ�ნი�ში (ESCO) ცვლილებ�ს შეს�ძლ� ს�ჭირ�ებ� ძლიერი, უნ�რი�ნი  ს�ჭირ�ებს პრ�ექტის მ�მს�ხურების მ�რთვის გუნდის გ�ნმ�ხ�რციელებელ ს�ფ�სურის გ�დ�ხდის ს�ჭირ�ებ� უნ�რი�ნ გუნდს უზრუნველს�ყ�ფ�დ  გ�დ�ხდის მექ�ნიზმის  მდგრ�დ�ბ� �რ �რის ს�ჭირ�ებ� უზრუნველყ�ფილი მ�მს�ხურების ს�ფ�სურის გ�დ�ხდის უზრუნველს�ყ�ფ�დ ს�ჭირ�� თუ �რ� დი�ხ �რ�, მ�ითხ�ვს �ხ�ლ �რ�, მ�ითხ�ვს �ხ�ლ ს�კ�ნ�ნმდებლ� კ�ნ�ნმდებლ�ბ�ს; კ�ნ�ნმდებლ�ბ�ს დ� ცვლილებები? შეს�ძლ�� ს�ჭირ�ებდეს �ხ�ლი ს�ხელმწიფ� �ხ�ლი კ�მპ�ნიის ს�წ�რმ�ს შექმნ�ს შექმნ�ს. წყ�რ�: მ�მზ�დებული� მს�ფლი� ბ�ნკის მიერ ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების დღის წესრიგის ს�მ�მ�ვლ� ნ�ბიჯები ს�მი პ�ტენციური ვ�რი�ნტიდ�ნ ერთ-ერთის �რჩევ� მ�ითხ�ვს მთ�ვრ�ბის წინ�სწ�რ ძ�ლისხმევ�ს, რ�მ:  გ�ნის�ზღვრ�ს ს�ჭირ� ს�ინვესტიცი� კ�პიტ�ლის წყ�რ� World Bank Page 77 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  უზრუნველყ�ფილ იქნეს ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტების მხრიდ�ნ დ�ფინ�ნსების �დეკვ�ტურ�ბ�  გ�ნხ�რციელდეს ს�ჭირ� ს�კ�ნ�ნმდებლ� დ� მ�რეგულირებელი ინიცი�ტივები.  შეიქმნ�ს მიწ�დების სისტემ�.  შეიქმნ�ს გ�ნხ�რციელების შეს�ძლებლ�ბები.  ეფექტი�ნ�დ იქნეს გ�მ�ყენებული კერძ� სექტ�რის მ�ნ�წილე�ბ�. მთვ�რ�ბ�მ უნდ� �ირჩი�ს გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ ერთ-ერთი ვ�რი�ნტი მხ�ლ�დ შეს�ბ�მის დ�ინტერესებულ მხ�რებთ�ნ, მ�თ შ�რის, ს�მთ�ვრ�ბ� �ფიცი�ლურ პირებთ�ნ, მერებთ�ნ დ� ქ�ლ�ქის ს�კრებულ�ებთ�ნ, კერძ� სექტ�რის წ�რმ�მ�დგენლებთ�ნ, ბ�ნკებთ�ნ დ� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებთ�ნ, მ�მხმ�რებელთ� ჯგუფებთ�ნ დ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებთ�ნ გ�ნხილვის დ� კ�ნსულტ�ციის შემდეგ. მ�მდევნ� ნ�ბიჯი იქნებ� �რჩეული ვ�რი�ნტისთვის დეტ�ლური პრ�ექტის დ� გ�ნხ�რციელების გეგმის შემუშ�ვებ�. �ნ�ლიზის დ� ს�ქ�რთველ�ს ბ�ზრის მდგ�მ�რე�ბის გ�თვ�ლისწინებით, მს�ფლი� ბ�ნკის რეკ�მენდ�ცი�� ს�ხელმწიფ� სექტ�რისთვის ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შექმნ�. ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი უნდ� შეიქმნ�ს რ�გ�რც ს�ხელმწიფ�ს მფლ�ბელ�ბ�ში �რსებული �რგ�ნიზ�ცი� დ� მისი მ�რთვ� უნდ� გ�ნხ�რციელდეს �ნ �რსებული უწყების (მ�გ�ლით�დ მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდის �ნ ენერგეტიკის გ�ნვით�რების ფ�ნდის), �ნ �ხლ�დ შექმნილი უწყების მიერ. ეს �ღმ�ფხვრის �რსებულ ნ�კლ�ვ�ნებ�ს ს�ქ�რთველ�ში ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსებ�ში დ� შეს�ძლ�� ხელს შეუწყ�ბს ს�ხელმწიფ� სექტ�რის ზ�გიერთი ყველ�ზე მწვ�ვე ს�ჭირ�ების მ�გვ�რებ�ს. დ�ფინ�ნსების შეს�ძლ� სტრუქტურ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის დ�ფინ�ნსების შემ�თ�ვ�ზებული სტრუქტურის წინ�სწ�რი კ�ნცეფცი� წ�რმ�დგენილი� ქვევით (იხ. სურ�თი 6.1): სურ�თი 6.1 –ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის დ�ფინ�ნსების პ�ტენციური სტრუქტურ� ვ�ლი კ�ნცესიური დ� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� 25 მლნ. ევრ� ინსტიტუტების სესხები კ�პიტ�ლი დ�ნ�რები/ ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბ� 10 მლნ. ევრ� World Bank Page 78 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი შეიძლებ� დ�ფინ�ნსდეს 10 მლნ ევრ�ს �დენ�ბით. კ�პიტ�ლის წყ�რ� შეიძლებ� იყ�ს მწვ�ნე კლიმ�ტის ფ�ნდი (GCF), გლ�ბ�ლური ეკ�ლ�გიური ფ�ნდი (GEF), ს�მთ�ვრ�ბ� დ�ფინ�ნსებ�, დ� შეს�ძლ�� სხვ� დ�ნ�რები.  ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულმ� ფ�ნდმ� შეიძლებ� �სევე მიიღ�ს კ�ნცესიური ს�ვ�ლ� დ�ფინ�ნსებ� დ� სესხები ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� ინსტიტუტებისგ�ნ 25 მლნ. ევრ�ს �დენ�ბით მწვ�ნე კლიმ�ტის ფ�ნდის სესხების ს�შუ�ლებით.  ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი შეიძლებ� დ�კ�მპლექტდეს მუდმივმ�ქმედი პერს�ნ�ლის მცირე რ��დენ�ბით კ�ნსულტ�ნტების გ�მ�ყენებით.  გ�ნს�ზღვრული იქნებ� მ�მს�ხურების �ნ�ზღ�ურების სისტემ� �დმინისტრ�ციული დ� ზედნ�დები ხ�რჯების �ს�ნ�ზღ�ურებლ�დ (წინ�სწ�რი �უდიტი, შესყიდვები, ფინ�ნსური სტრუქტურ�, ზედ�მხედველ�ბ� დ� �.შ.). ს�ვ�რ�უდ�დ ს�წყისი წლიური ხ�რჯები დ��ხლ�ებით შე�დგენს 600,000 ევრ�ს. შედეგები ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი გ�ნ�ხ�რციელებს ინვესტიციებს ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებში 5.0 მლნ. ევრ�ს �დენ�ბით 1- ლი დ� მე-2 წლის გ�ნმ�ვლ�ბ�ში, რ�ც გ�იზრდებ� მე-3 მე-5 წლების გ�ნმ�ვლ�ბ�ში 6.0 მლნ. ევრ�მდე, ხ�ლ� მე-6-დ�ნ მე-15 წლის გ�ნმ�ვლ�ბ�ში 7.0 მლნ. ევრ�მდე. ინვესტიციის ტიპური მ�რტივი �ნ�ზღ�ურებ� მ�ხდებ� დ��ხლ�ებით 7 წელიწ�დში დ� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი ს�ვ�რ�უდ�დ მეს�მე წლიდ�ნ მი�ღწევს ნულ�ვ�ნი მ�გების ნიშნულს ს�კუთ�რი �დმინისტრ�ციული, ზედნ�დები დ� სხვ� ხ�რჯების გ�თვ�ლისწინებით. ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულმ� ფ�ნდმ� შეიძლებ� 28 მლნ. ევრ�ს ინვესტიცი� გ�ნ�ხ�რციელ�ს მე-5 წლისთვის დ� მ�ს ს�ვ�რ�უდ�დ დ�სჭირდებ� დ��ხლ�ებით 20 მლნ. ევრ�ს რეკ�პიტ�ლიზ�ცი� მე-6 წელს. ს�ვ�რ�უდ� შედეგები წინ�სწ�რ ს�ფინ�ნს� მ�დელზე დ�ყრდნ�ბით იქნებ�:  პრ�ექტის მთლი�ნი ინვესტიციები მე -15 წლისთვის - 98 მლნ. ევრ�  სუფთ� კ�პიტ�ლი მე-15 წლის შემდეგ - 13.0 მლნ. ევრ�  წლიური ენერგ�დ�ნ�ზ�გი - 147 გვტ.სთ  წლიური ს�ხელმწიფ� ბიუჯეტის დ�ნ�ზ�გი მე -15 წლისთვის - დ��ხლ�ებით 14 მლნ. ევრ�  დ�ნ�ზ�გი პრ�ექტის მ�ქმედების პერი�დში - 2,198 გვტ.სთ  პრ�ექტის მ�ქმედების პერი�დში ს�თბური გ�ზის გ�მ�ყ�ფის შემცირებ� - 1.1 მილი�ნი ტ�ნ� CO2 World Bank Page 79 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  „მწვ�ნე“ დ�ს�ქმების ზრდ� - 1,600 ს�მუშ�� �დგილი ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შექმნის გზ�მკვლევი ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შეს�ქმნელ�დ ს�ჭირ� ნ�ბიჯების ჩ�მ�ნ�თვ�ლი მ�ცემული� 6.1. სურ�თზე. სურ�თი 6.1 – ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შექმნის გზ�მკვლევი •მთ�ვრ�ბის დ�პირების მ�პ�ვებ� ს�კ�ნ�ნმდებლ� ინიცი�ტივის მიღებ�სთ�ნ დ� 1 ენერგ�ეფექტურ�ბის რეფ�ვ�ლვერული ფ�ნდის ს�მ�რთლებრივი ჩ�რჩ�ს შექმნ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით 2 •დ�ფინ�ნსების ს�იმედ� დ� მდგრ�დი წყ�რ�ს შექმნ� 3 •ფ�ნდის მიზნების დ� ს�მიზნე ბ�ზრების გ�ნს�ზღვრ� 4 •ფ�ნდის მ�რთვის სტრუქტურის შექმნ� 5 •ფ�ნდის მენეჯერის (�ნ მ�რთვის გუნდის) შერჩევ� დ� ძირით�დი პერს�ნ�ლის დ�ნიშვნ� •დ�ფინ�ნსების მექ�ნიზმების გ�ნს�ზღვრ� ტექნიკური დ�ხმ�რების დ� სხვ� სერვისების 6 ჩ�თვლით 7 •შეს�ფერის�ბის კრიტერიუმების იდენტიფიკ�ცი� დ� დ�კუმენტური �ს�ხვ� •�პერ�ციული წესების დ� პრ�ცედურების გ�ნს�ზღვრ� დ� ს��პლიკ�ცი� ფ�რმების 8 გ�მ�ყენებ�; �პერ�ციული ს�ხელმძღვ�ნელ�ს მ�მზ�დებ� •მ�რკეტინგული სტრ�ტეგიის დ� მიდგ�მის შემუშ�ვებ�; გ�ნს�ხ�რციელებელი პრ�ექტების 9 ჩ�მ�ნ�თვ�ლის შემუშ�ვებ� •შედეგებზე დ�მყ�რებული მ�რტივი ბიზნესმ�დელების შემუშ�ვებ� დ� კერძ� ESP-ების ჩ�რთვ� 10 გ�ნხ�რციელების მ�მს�ხურების ფ�რთ� სპექტრის უზრუნველს�ყ�ფ�დ •მიდგ�მების შემუშ�ვებ� პრ�ექტების გ�ერთი�ნებისთვის ტრ�ნზ�ქციის ხ�რჯების 11 შეს�მცირებლ�დ •მ�ნიტ�რინგის, �ნგ�რიშგების დ� შეფ�სების პრ�ცედურების გ�ნს�ზღვრ� 12 ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის უპირ�ტეს�ბები რეკ�მენდებული� რ�მ ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი თ�ვდ�პირველ�დ შეიქმნ�ს რ�გ�რც ს�ხელმწიფ�ს მფლ�ბელ�ბ�ში �რსებული �რგ�ნიზ�ცი�, რ�მელს�ც მ�რთ�ვს მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდი, �ნ შეიქმნ�ს რ�გ�რც �ხ�ლი დ�მ�უკიდებელი სუბიექტი, რ�მელიც დ��კმ�ყ�ფილებს ს�ხელმწიფ� უწყებების ს�ჭირ�ებებს. მის მ�რთვ�ს გ�ნ�ხ�რციელებს ს�ქ�რთველ�ს მთ�ვრ�ბის მიერ დ�ნიშნული დირექტ�რთ� ს�ბჭ�, რ�მლის შემ�დგენლ�ბ�შიც შევლენ ს�ხელმწიფ� დ� კერძ� სექტ�რის წ�რმ�მ�დგენლები. მ�ს ექნებ� შემდეგი უპირ�ტეს�ბები:  ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი World Bank Page 80 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები წ�რმ��დგენს ყველ� დ�ინტერესებული მხ�რის ინტერესს (სხვ�დ�სხვ� ს�მინისტრ�ების დ� კერძ� სექტ�რის ჩ�თვლით);  ფ�ნდის მენეჯმენტი შეიძლებ� დ�მ�უკიდებელი იყ�ს დ� �მგვ�რ�დ თ�ვიდ�ნ იქნეს �ცილებული პ�ლიტიკური გ�ვლენ�;  ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი შეძლებს ს�ხელმწიფ�ს დ� დ�ნ�რების მიერ გ�მ�ყ�ფილი დ�ფინ�ნსების თ�ვმ�ყრ�ს, რ�თ� თ�ვიდ�ნ იქნეს �ცილებული პ�რ�ლელური ინიცი�ტივები.  ს�ბჭ�ს შეუძლი� მენეჯმენტის მ�ღ�ლკვ�ლიფიციური გუნდის შერჩევ�.  ფ�ნდის მენეჯერების გუნდი �რჩეული იქნებ� გრძელვ�დი�ნი პერი�დით დ� მ�თი �ნ�ზღ�ურებ� მ�ხდებ� ბ�ზ�რზე �რსებული დ�ნის შეს�ბ�მის�დ.  ს�ბჭ�ს შეუძლი� �ირჩი�ს მ�ღ�ლკვ�ლიფიციური მენეჯმენტი.  ფ�ნდის მმ�რთველი გუნდი იქნებ� გრძელვ�დი�ნი პერი�დით �რჩეული დ� მ�თი �ნ�ზღ�ურებ� მ�ხდებ� ბ�ზ�რზე �რსებული დ�ნის შეს�ბ�მის�დ.  ფ�ნდს შეიძლებ� �რ მ�უწი�ს ს�ხელმწიფ� შესყიდვების წესების დ� ბიურ�კრ�ტიული პრ�ცედურების შესრულებ�.  მ�ს შეუძლი� გ�ცილებით უფრ� მ�ქნილი დ� სწრ�ფი გ�დ�წყვეტილებების მიღებ� ვიდრე ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებ�ს. დ�სკვნითი შენიშვნები მ�ს�ლ�დნელი�, რ�მ ს�ქ�რთვლ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი შეძლებს ცენტრ�ლური მთ�ვრ�ბის ენერგ�ხ�რჯების შემცირებ�ს 4-დ�ნ 5 მლნ. ევრ�მდე დ� ხელს შეუწყ�ბს ს�ხელმწიფ�ს მიზნების შესრულებ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის თვ�ლს�ზრისით. ის �სევე უზრუნველყ�ფს მნიშვნელ�ვ�ნი ს�რგებლის მ�ტ�ნ�ს შე�მცირებს ენერგიის იმპ�რტს დ� ს�ხელმწიფ�ს ენერგ�ხ�რჯებს, ��მ�ღლებს კ�მფ�რტის დ�ნეს, გ�ნ��ხლებს ს�ჯ�რ� შენ�ბების ნ�კრებს, შექმნის ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების დ�რგს დ� �ხ�ლ ს�მუშ�� �დგილებს დ� შე�მცირეს ს�თბური გ�ზის გ�მ�ყ�ფ�ს. ფ�ნდი იქნებ� მდგრ�დი, რ�მდენ�დ�ც �რ იქნებ� ს�ჭირ� გ�ნ�ხლებ�დი ს�ხელმწიფ� ბიუჯეტი დ� ფუნქცი�ნირებ� გ�ნხ�რციელდებ� რევ�ლვერულ ს�ფუძველზე 20-ზე მეტი წლის გ�ნმ�ვლ�ბ�ში. მ�ს შეუძლი� შე�სრულ�ს ერთგვ�რი ს�ფუძვლის რ�ლი სხვ� მუნიციპ�ლურ სექტ�რებზე გ�ნვრც�ბის �ნ �მ სექტ�რებში რეპლიკ�ციის თვ�ლს�ზრისით (მ�გ. ქუჩის გ�ნ�თებ�, წყლის ს�ქ�ჩი სისტემები დ� �.შ.). World Bank Page 81 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები თ�ვი 7 - ლიტერ�ტურ� Arabidze. 2016a. Margalita Arabidze, Georgia: First national Energy Efficiency Action Plan, presentation to the 10th EECG Meeting, Vienna, Austria. Arabidze. 2016b. Plans for Energy Efficiency in Public Sector, presentation at EE Roundtable, Tbilisi, Georgia Business Standard. 2009. "Four power PSUs to Establish Energy Efficiency Company�, June 23, 2009. ECT. 2008. Energy Efficiency in the Public Sector, Policies and Programmes in ECT Member Countries, Energy Chapter Secretariat, Brussels. ECO-Asia. 2009. USAID ECO-Asia Clean Development and Climate Program, DSM Financing Annex: Financing DSM and Energy Efficiency Programs, Bangkok, Thailand. FEDESCO. 2011. Lieven Venstraelen, Experiences on the Bidding Process for Energy Services, FEDESCO, Belgium, November 2010. Hebei DRC. 2009. Hebei Development and Reform Commission, The Medium and Long-Term Plan for DSM in Hebei Province (2009-2013), Shijiazuang, China, 2009 IEA. 2015. Key World Energy Statistics, Paris, France. JRC. 2010. Angelica Marino, Paolo Bertoldi, Silvia Rezessy, Energy Service Companies Market in Europe - Status Report 2010, Joint Research Centre, European Commission, Brussels. Limaye and Limaye. 2011. Dilip R. Limaye and Emily S. Limaye. 2011. “Scaling Up Energy Efficiency: The Case for a Super ESCO.� Energy Efficiency Journal 4:133–144. Limaye. 2013a. Energy Efficiency Credit Lines: A Synthesis Paper. Prepared for the Sustainable Energy Department, The World Bank, Washington, DC. Limaye. 2013b. “Scaling Up Energy Efficiency: The Emerging Model of the Super-ESCO.� Presentation at the IFC International ESCO Financing Conference in Johannesburg, South Africa, May 2013. Limaye et al. 2016. Dilip R. Limaye, Kathrin Hofer and Jas Singh, Fostering Development of ESCO Markets for Energy Efficiency. Live Wire 2016/54, World Bank. Washington, DC. Mitigation Momentum. 2016. Developing a NAMA for energy efficient refurbishment in the Georgian Public Building Sector, Tbilisi, Georgia. Mostert, Wolfgang. 2010. Publicly Backed Guarantees as Policy Instruments to Promote Clean Energy, Sustainable Energy Finance Alliance, UNEP, Basel, Switzerland. NPEEB. 2011. Dilip R. Limaye and Anke S. Meyer, National Program for Energy Efficiency in Public Buildings in the Former Yugoslav Republic of Macedonia, 2012-2018: Financing and Implementation Plan, report prepared for the World Bank, Washington, DC. Singh et al. 2010. Jas Singh, Dilip Limaye, Brian Henderson and Xiaoyu Shi, Public Procurement of Energy Efficiency Services, World bank, Washington, DC. SRC Global. 2005. A Strategic Framework for Implementation of Energy Efficiency Projects for Indian Water Utilities, Report prepared for the Public-Private Infrastructure Advisory Facility, The World Bank, Washington, DC. World Bank Page 82 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები Tsurtsumia. 2013. Tamar Tsurtsumia, Renewable Energy and Energy Efficiency in Georgia, presentation to the 21st OSCE Economic and Environmental Forum, Prague, Czech Republic. USAID. 2010. U.S. Agency for International Development, Development of a Super ESCO to Implement a 600 MW Energy Efficiency Power Plant, Bangkok, January 2010. USAID. 2015. Sustainable Energy Action Plan for the City of Tbilisi, Tbilisi, Georgia. USAID. 2016. Proposal: Low Emission Restoration Programme of Kindergarten Buildings in Tbilisi city, Tbilisi, Georgia. World Bank. 2001. Project Appraisal Document on a Proposed Loan in the Amount of Euro 9.0 Million and US$7.5 Million to Miejskie Przedsiebiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. W Krakowie (The Municipal District Heating Enterprise of Krakow), Washington, DC: World Bank. World Bank. 2003. Croatia Energy Efficiency - Project Appraisal Document, World Bank Report No. 25592-HR. Washington DC. World Bank. 2009. Project Appraisal Document on a Proposed Loan in the Amount of Euro 18.9 Million (US$25 Million Equivalent) to Former Yugoslav Republic of Macedonia for a Municipal Services Improvement Project. Washington, DC. World Bank. 2010a. Implementation, Completion and Results Report (TF-54515) on a Grant from the Global Environment Facility Trust Fund in the Amount of US$10 mil to the Rep of Bulgaria for an Energy Efficiency Project. Washington, DC. World Bank. 2010b. Public Procurement of Energy Efficiency Services: Getting Started. Guidance Note. Washington, DC. World Bank. 2012a. Project Appraisal Document for an Energy Efficiency Project in Armenia. Report No. 67035-AM. Washington, DC: World Bank. World Bank. 2012b. National Program for Energy Efficiency in Public Buildings in the Former Yugoslav Republic of Macedonia, 2012-2018. Financing and Implementation Plan. Washington, DC: World Bank. World Bank. 2013. Scaling Up Energy Efficiency in Buildings in the Western Balkans, Interim Report, Washington, DC. World Bank. 2014a. Guidance Note: Energy Efficiency Revolving Funds, Washington, DC. World Bank. 2014b. Guidance Note: Energy Services Market Development, Washington, DC. World Bank Page 83 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�ნ�რთი A – �უდიტის შედეგები �უდიტების დრ�ს დ�დგენილი ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებები კედლების იზ�ლ�ცი� ჭერის იზ�ლ�ცი� ეკ�ნ�მიური გ�ნ�თებ� ჰელი� სისტემები (ენერგ�ეფექტური ბ�ილერი) ფ�ნჯრების გ�მ�ცვლ� ცხრილი A.2 – �უდიტის შედეგები ს�ბ�ვშ ს�ქ. ტექნ. ტექნიკური ს�ბ�ვშ ს�ქ. ტექნ. ს�ქ. ტექნ. ს�ქ. ტექნ. ს�ბ�ვშ ს�ბ�ვშ ს�ბ�ვშ ვ� ს�მედიცი უნივერსიტ უნივერსიტ ვ� მ�ხ�სი�თებ ერთეუ ს�მედიცი ს�მშ�ბი� უნივერსიტ უნივერსიტ უნივერსიტ ვ� ვ� ვ� ბ�ღი ნ� ეტი - ეტი - ბ�ღი ლები ლი ნ� რ� ეტი 1 ეტი - ეტი (4 ბ�ღი ბ�ღი ბ�ღი (4 (2 შენ�ბ� ლ�ბ�რ�ტ� No. ცენტრი შენ�ბ� შენ�ბ� 3&4 შენ�ბ�) No. 71 No. 70 No. 95 შენ�ბ� შენ�ბ�) 10 რი� 112 ) ს�ერთ� მ2 12,349 5,906 18,255 30,354 12,137 9,977 441 52,909 N/A N/A N/A N/A N/A ფ�რთ�ბი 281,79 534,15 336,42 1,249,9 მ�ხმ�რებ� კვტ.სთ 2,327,016 1,522,709 3,849,725 4,461,090 1,372,073 1,317,564 62,528 7,213,255 97,624 0 4 6 94 მ�ხმ�რებ� კვტ.სთ/ 188 258 211 147 113 132 142 136 N/A N/A N/A N/A N/A 1მ2 მ2 137,41 252,15 514,39 დ�ნ�ზ�გი კვტ.სთ 633,807 591,778 1,225,585 1,438,318 141,509 663,153 6,429 2,249,409 52,458 72,361 5 6 0 % დ�ნ�ზ�გი % 27% 39% 32% 32% 10% 50% 10% 31% 49% 54% 47% 22% 41% ინვესტიცი� ლ�რი 202,970 306,720 509,690 486,372 318,429 331,798 22,416 1,159,015 N/A N/A N/A N/A N/A დ�ნ�ზ�გი ლ�რი 62,771 57,281 120,052 179,907 134,765 41,977 7,614 364,263 20,725 8,494 25,721 6,327 61,267 �მ�გებ� წელი 3.2 5.4 4.2 2.7 2.4 7.9 2.9 3.2 N/A N/A N/A N/A N/A ლ�რი/მ ინვ./მ2 16.4 51.9 27.9 16.0 26.2 33.3 50.8 21.9 N/A N/A N/A N/A N/A 2 წყ�რ�: USAID-ის მიერ ჩ�ტ�რებული ენერგ��უდიტები World Bank Page 84 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები B დ�ნ�რთი – დ�მ�ტებითი ინფ�რმ�ცი� დ�ფინ�ნსების შერჩეული მექ�ნიზმების შეს�ხებ ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლდ�ბ�ნდებების �ნ�ზღ�ურებით ნ�ხ. B.1 გვიჩვენებს ბიუჯეტიდ�ნ გ�მ�ყ�ფილი დ�ფინ�ნსების გ�მ�ყენებით ს�ჯ�რ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტის ტიპურ სტრუქტურ�ს. �ღნიშნული მიდგ�მის მკ�ფი� მ�გ�ლითი� „მს�ფლი� ბ�ნკის“ მიერ ყ�ფილ იუგ�სლ�ვიის რესპუბლიკ� მ�კედ�ნი�ში დ�ფინ�ნსებული პრ�ექტი (იხ. ჩ�ნ�რთი B.1). ნ�ხ�ზი B.1 - ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების მუნიციპ�ლური პრ�ექტი ბიუჯეტის დ�ფინ�ნსების გ�მ�ყენებით ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების მუნიციპ�ლური პრ�ექტები სესხის სესხი დ�ფ�რვ� მუნიციპ�ლური მთ�ვრ�ბ� პრ�ექტის ენერგ�ხ�რჯების გ�ნხ�რციელების შემცირებ� მ�მს�ხურებ� მუნიციპ�ლური & ს�ჯ�რ� ენერგ�მ�მს�ხურების შენ�ბები პრ�ვ�იდერები გ�დ�ხდ� შედეგი�ნ�ბ�ზე �რიენტირებული კ�ნტრ�ქტების გ�მ�ყენებით წყ�რ�: მს�ფლი� ბ�ნკი World Bank Page 85 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ჩ�ნ�რთიB.1 -ს�ბიუჯეტ� დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლდ�ბ�ნდების �ნ�ზღ�ურებით - მ�გ�ლითი: მ�კედ�ნი� მს�ფლი� ბ�ნკმ� მ�კედ�ნი�ს მუნიციპ�ლური მ�მს�ხურების გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტის დ�ფინ�ნსების მიზნით (დ�მტკიცდ� 2009 წელს)25 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რის �დენ�ბის სესხი გ�მ�უყ� (მ�გვი�ნებით �ღნიშნული თ�ნხ�75 მილი�ნ �შშ დ�ლ�რ�მდე გ�იზ�რდ�). პრ�ექტი მიზნ�დ ის�ხ�ვდ� პრ�ექტში მ�ნ�წილე მუნიციპ�ლიტეტებში გ�მჭირვ�ლ�ბის, ფინ�ნსური მდგრ�დ�ბის� დ� მუნიციპ�ლური სერვისების გ�უმჯ�ბესებ�ს. �მ მიზნის მიღწევ� შემ�ს�ვლის მ�მტ�ნი კ�მუნ�ლური სერვისების დ�ნერგვის� დ� ხ�რჯების შემ�მცირებელი ს�ივენსტიცი� პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების ს�შუ�ლებით იგეგმებ�დ�. �ღნიშნულ სესხებს ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ� მ�რთ�ვდ� დ� „მს�ფლი� ბ�ნკის“ სესხის პირ�ბების �ნ�ლ�გიური პირ�ბებით პრ�ექტში მ�ნ�წილე მუნიციპ�ლიტეტებზე ქვე–სესხების� დ� გრ�ნტების ს�ხით გ�სცემდ�. სესხი მუნიციპ�ლიტეტების ენერგეტიკული ხ�რჯებისთვის გ�მ�ყ�ფილი ს�ბიუჯეტ� �სიგნებების შემცირების გზით იფ�რებ�დ�. სესხები იმ კრედიტუნ�რი�ნ მუნიციპ�ლიტეტებზე გ�იცემ�დ�, რ�მლებიც ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�სგ�ნ სესხის �ღების დ�სტურს იღებდნენ დ� რ�მელთ� ბიუჯეტების შეს�ხებ ინფ�რმ�ცი� დ� �უდიტ�რულ დ�სკვნები ს�ჯ�რ�დ იყ� ხელმის�წვდ�მი. შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რების დ� ინსტიტუციური რეფ�რმის მიზნით, მუნიციპ�ლიტეტები სესხის გ�რდ� ტექნიკური დ�ხმ�რებ�ს�ც იღებდნენ. მ�თთვის გ�თვ�ლისწინებული იყ� შედეგი�ნ�ბ�ზე– �რიენტირებული ს�ინვესტიცი� სუბსიდი�ც, რ�მელიც მუნიციპ�ლიტეტებს მ�მს�ხურების მიწ�დების გ�უმჯ�ბესებ�ზე �რიენტირებული რეფ�რმების გ�ნხ�რციელების სტიმულს �ძლევდ�. წყ�რ�:მს�ფლი� ბ�ნკი 2009 დ� 2012b. დ�ფინ�ნსებ� კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების კრედიტების ს�შუ�ლებით �ღნიშნული მექ�ნიზმის მ�კლე მიმ�ხილვ� მე–5 თ�ვში იყ� მ�ცემული. �შშ–ს გ�მ�ცდილებ�ზე დ�ყრდნ�ბით, �მ მექ�ნიზმს შემდეგი უპირ�ტეს�ბები �ქვს (ACEEE 2011):  მ�მხმ�რებლებისთვის დ�ფინ�ნსებ�ს ხელმის�წვდ�მს ხდის კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის კლიენტებთ�ნ ურთიერთ�ბის გ�მ�ყენების ს�შუ�ლებით.  ზ�გ�დ�დ კლიენტს ს�შუ�ლებ�ს �ძლევს ენერგ�ეფექტურ�ბ�ში ჩ�დებული ინვესტიცი� �ინ�ზღ�ურ�ს �მ ინვესტიციის შედეგ�დ კ�მუნ�ლური გ�დ�ს�ხ�დების დ�ზ�გვით.  �სეთი პრ�გრ�მის ს�შუ�ლებით დ�ფინ�ნსებ� შეიძლებ� ხელმის�წვდ�მი გ�ხდეს �უთვისებელ ბ�ზრებზეც, მ�გ�ლით�დ, იმ მ�მხმ�რებლებისთვის, რ�მლებიც შენ�ბ�ს ქირ��ბენ დ� კ�რპუსებში ცხ�ვრ�ბენ.  იგი ისეთი მ�მხმ�რებლების დ�ფინ�ნსების ს�შუ�ლებ�ს იძლევ�, რ�მლებს�ც დ�ბ�ლი კრედიტუნ�რი�ნ�ბის გ�მ� ტრ�დიციულ დ�ფინ�ნსებ�ზე ხელი �რ მიუწვდებ�თ.  სესხის დ�ფ�რვ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ხ�რჯები დ� რისკები მცირდებ�, რ�დგ�ნ, კ�მუნ�ლურ გ�დ�ს�ხ�დებს მხ�ლ�დ მ�მხმ�რებელთ� ძ�ლი�ნ World Bank Page 86 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები მცირე რ��დენ�ბ� �რ იხდის. მთ�ვ�რი მ�ხ�სი�თებლები  დ�ფინ�ნსების სტრუქტურ� ზ�გ�დ�დ სესხის ხელს�ყრელ პირ�ბებს ითვ�ლისწინებს. ს�პრ�ცენტ� გ�ნ�კვეთი კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის კ�პიტ�ლის ღირებულებ�ზე� დ�ფუძნებული დ� შეს�ბ�მის�დ კ�მერციული ბ�ზრის გ�ნ�კვეთზე დ�ბ�ლი�. ზ�გიერთი დ�ფინ�ნსების პრ�გრ�მის მიხედვით, მ�მხმ�რებელს ნულ�ვ�ნი პრ�ცენტი ერიცხებ�.  სესხის ვ�დ� იმის მიხედვით გ�ნის�ზღვრებ� თუ რ�მელი ენერგ�ეფექტური მ�წყ�ბილ�ბ� ფინ�ნსდებ� დ� მ�მხმ�რებლის ყ�ველთვიური სესხის შენ�ტ�ნი �მ �ღჭურვილ�ბის მიერ დ�ზ�გილ გ�დ�ს�ხ�დის თ�ნხ�ზე მცირე�. მ�გ�ლით�დ, კ�მპ�ქტური ფლუ�რესცენტული ნ�თურის შემთხვევ�ში დ�ფინ�ნსესების პერი�დი 9–დ�ნ 18 თვემდე შეიძლებ� იყ�ს, რ�ც ზ�გ�დ�დ �ღნიშნულ ენერგ�ეფექტურ ნ�თურებში ჩ�დებული ინვესტიციების �ნ�ზღ�ურების პერი�დს შე�დგენს.  ზ�გ�დ�დ მ�წყ�ბილ�ბ�ს მ�მხმ�რებელი ფლ�ბს დ� კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� ს�სესხ� ხელშეკრულების ს�ფუძველზე �მ მ�წყ�ბილ�ბის დ�ყ�დ�ღების უფლებ� �ქვს.  კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის დ�ფინ�ნსების დ� �დმინისტრ�ციული ხ�რჯები შეიძლებ� �ღჭურვილ�ბის ფ�სში შევიდეს დ� მ�მხმ�რებლის მიერ ს�სესხ� შენ�ტ�ნების ნ�წილის ს�ხით დ�იფ�რ�ს.  სესხის �რგ�დ�ხდის რისკი მცირე�, რ�დგ�ნ მ�მხმ�რებლების უმრ�ვლეს�ბ� �კურ�ტულ�დ იხდის კ�მუნ�ლურ გ�დ�ს�ხ�დებს. ზ�გჯერ, კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�მ შეს�ძლ�� მ�მხმ�რებელს ელექტრ�ენერგიის მიწ�დების მ�მს�ხურების შეწყვეტით დ�ემუქრ�ს �ღჭურვილ�ბის შეძენის მიზნით გ�ცემული სესხის �რგ�დ�ხდის გ�მ�, რ�ც მ�მხმ�რებელს სესხის დ�ფ�რვის დიდ სტიმულს მისცემს.  ზ�გიერთი ენერგ�კ�მპ�ნი� მიიჩნევს, რ�მ �ნგ�რიშსწ�რების სისტემის მ�დიფიცირებ�, ელექტრ�ენერგიის გ�დ�ს�ხ�დებში ენერგ�ეფექტური �ღჭურვილ�ბისთვის გ�ცემული სესხების შენ�ტ�ნების ჩ�რთვის მიზნით რთული დ� შრ�მ�ტევ�დი პრ�ცესი�. მ�გ�ლითები კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების მიერ ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების �ნგ�რიშსწ�რების მექ�ნიზმით დ�ფინ�ნსების ბ�ლ�დრ�ინდელი მ�გ�ლითები� „ბ�ნგ�ლ�რის ეფექტი�ნი გ�ნ�თების პრ�გრ�მ�“(BELP), რ�მელს�ც ინდ�ეთში ბ�ნგ�ლ�რის ელექტრ�ენერგიის მიმწ�დებელი კ�მპ�ნი� (BESCOM) �ხ�რციელებს დ� PROSOL პრ�გრ�მ�, რ�მელიც ტუნისში წყლის გ�მ�თბ�ბელი ჰელი�სისტემების დ�მ�ნტ�ჟებ�ს ითვ�ლისწინებს. BELP პრ�გრ�მის ფ�რგლებში, ენერგ�კ�მპ�ნი�მ კ�ნკურსის ს�ფუძველზე შე�რჩი� World Bank Page 87 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ენერგ�ეფექტური კ�მპ�ქტური ფლუ�რესცენტული ნ�თურების მწ�რმ�ებლები ფ�სის, ხ�რისხის დ� შემ�თ�ვ�ზებული გ�რ�ნტიების გ�თვ�ლისწინებით. BESCOM–ის ს�ყ�ფ�ცხ�ვრებ� მ�მხმ�რებლებს ს�შუ�ლებ� ჰქ�ნდ�თ კ�მპ�ქტური ფლუ�რესცენტული ნ�თურები მწ�რმ�ებლების ს�ც�ლ� ს�ვ�ჭრ� წერტილებში შეეძინ�თ. კლიენტებმ� BESCOM–თ�ნ ხელი მ��წერეს ხელშეკრულებ�ს 9 თვის პერი�დში ელექტრ�ენერგიის გ�დ�ს�ხ�დების ს�შუ�ლებით კ�მპ�ქტური ფლუ�რესცენტული ნ�თურების ღირებულების დ�ფ�რვის შეს�ხებ (IIEC 2006). ტუნისში პრ�გრ�მ� (ს�ხელწ�დებით Programme Solaire �ნ PROSOL) ტუნისის მრეწველ�ბის, ენერგეტიკის დ� მცირე დ� ს�შუ�ლ� ს�წ�რმ�ების ს�მინისტრ�ს� დ� „ენერგიის დ�ზ�გვის ერ�ვნული ს��გენტ�ს“ (ANME) ერთ�ბლივი ძ�ლისხმევით გ�ნხ�რციელდ�. წყლის გ�მ�თბ�ბლების მწ�რმ�ებლები დ� მიმწ�დებლები წყლის გ�მ�თბ�ბელი ჰელი�სისტემების ყიდვით დ�ინტერესებული კლიენტების დ�ფინ�ნსების მიზნით კ�მერციულ ბ�ნკებთ�ნ თ�ნ�მშრ�მლ�ბდნენ. კლიენტები თ�ნ�ხმ� იყვნენ სესხი ელექტრ�ენერგიის გ�დ�ს�ხ�დის ს�შუ�ლებით გ�დ�ეხ�დ�თ. ენერგ�კ�მპ�ნი� კლიენტის მიერ გ�დ�ხდილ თ�ნხებს �გრ�ვებდ� დ� ბ�ნკის სესხს ფ�რ�ვდ�. მ�კლე მიმ�ხილვ� იხ. B.2 ჩ�ნ�რთში. World Bank Page 88 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ჩ�ნ�რთი B.2 – ტუნისში „წყლის გ�მ�თბ�ბელი ჰელი�სისტემების დ�ნერგვის პრ�გრ�მ�“ (PROSOL) PROSOL პრ�ექტის გ�ნხ�რციელებ� დ�იწყ� 2005 წელს, ტუნისის მრეწველ�ბის, ენერგეტიკის დ� მცირე დ� ს�შუ�ლ� ს�წ�რმ�ების ს�მინისტრ�ს� დ� “ენერგიის დ�ზ�გვის ერ�ვნული ს��გენტ�ს� (ANME) მიერ, გ�ერ�ს გ�რემ�ს დ�ცვის პრ�გრ�მის დ� „ხმელთ�შუ� ზღვის გ�ნ�ხლებ�დი ენერგიის დ�ფინ�ნსების ინიცი�ტივის“ მხ�რდ�ჭერით (UNEP -MEDREP Finance Initiative). პრ�ექტი ტუნისში წყლის გ�თბ�ბის ჰელი�სისტემების ბ�ზრის გ��ქტიურებ�ს ის�ხ�ვდ� მიზნ�დ. პრ�ექტის ინ�ვ�ციური კ�მპ�ნენტი ის იყ�, რ�მ იგი ითვ�ლისწინებდ� ფინ�ნსური სექტ�რის �ქტიურ მ�ნ�წილე�ბ�ს დ� მის ცენტრ�ლურ ფიგურ�დ გ�დ�ქცევ�ს ეკ�ლ�გიურ�დ სუფთ� ენერგიის პ�პულ�რიზ�ცი�ს� დ� მდგრ�დ გ�ნვით�რებ�ში. დ�კრედიტების �ხ�ლი შეს�ძლებლ�ბების გ�მ�ვლენით, ბ�ნკებს შეეძლ�თ სპეცი�ლიზებული ს�სესხ� პ�რტფელები შეექმნ�თ დ� შეს�ბ�მის�დ ნ�ღდ ფულ�დ ს�ხსრებზე დ�ფუძნებული ბ�ზრიდ�ნ ს�კრედიტ� ბ�ზ�რზე გ�დ�სვლისთვის შეეწყ�თ ხელი. PROSOL–ისდ�ფინ�ნსების სქემის მთ�ვ�რი მ�ხ�სი�თებლები იყ�:  სესხის მექ�ნიზმი �დგილ�ბრივი კლიენტებისთვის წყლის გ�თბ�ბის ჰელი�სისტემების შეს�ძენ�დ.  ტუნისის მთ�ვრ�ბის მიერ უზრუნველყ�ფილი სუბსიდი� ერთ მ2–ზე 100 დინ�რ�მდე (57 ევრ�).  სესხები შეღ�ვ�თი�ნი ს�პრ�ცენტ� გ�ნ�კვეთით, რ�მელიც პრ�გრესულ�დ, ეტ�პ�ბრივ�დ მცირდებ�დ�.  მთელი რიგი თ�ნმხლები ღ�ნისძიებები, მ�თ შ�რის ს�ინფ�რმ�ცი� კ�მპ�ნიები, პრ�გრ�მები შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რების მიზნით დ� ნ�ხშირბ�დის გ�მ�ნ�ბ�ლქვის შემ�მცირებელი პრ�ექტების დ�ფინ�ნსებ�.  პრ�ექტის მთ�ვ�რი პ�რტნი�რები �რი�ნ: - Société Tunisienne de Banque (STB) - �რი კ�მერციული ბ�ნკი (UBCI დ� Amen ბ�ნკი) - ს�ხელმწიფ� ენერგ�კ�მპ�ნი� STEG (Société Tunisienne d’Electricité et du Gaz) - წყლის გ�თბ�ბის ჰელი�სისტემების მწ�რმ�ებლები, იმპ�რტი�რები დ� დ�მმ�ნტ�ჟებლები. - �დგილ�ბრივი კ�ნსულტ�ნტები PROSOL პრ�ექტმ�, რ�მლის გ�ნხ�რციელებ� 2005 წლის �პრილში დ�იწყ�, სწრ�ფ�დ მი�ღწი� წ�რმ�ტებ�ს. ერთ წელზე ნ�კლები პერი�დის გ�ნმ�ვლ�ბ�ში (2005 წლის �პრილი–დეკემბერი), გ�ყიდვების რეკ�რდული მ�ჩვენებელი დ�ფიქსირდ� – 7,400 წყლის გ�თბ�ბის ჰელი�სისტემ� გ�იყიდ�; დ�მ�ნტ�ჟებული მ�წყ�ბილ�ბის ზედ�პირის მთლი�ნმ� ფ�რთ�ბმ� 23,000 მ 2 შე�დგინ�.2006 წლის ბ�ლ�ს, დ�მ�ტებით 11,000 ერთეული გ�იყიდ�, რ�ც დ��ხლ�ებით 34,000 მ 2– ს შე�დგენდ�. წყ�რ�: Touhami 2006, MacLean 2007. World Bank Page 89 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები უპირ�ტეს�ბები დ� ნ�კლ�ვ�ნებები „კ�მუნ�ლური კ�მპ�ნიების მიერ გ�ცემული სესხებით დ�ფინ�ნსების“ (utility on - bill financing) მთ�ვ�რი უპირ�ტეს�ბები�:  კლიენტებს ს�შუ�ლებ�ს �ძლევს ენერგ�ეფექტური მ�წყ�ბილ�ბ� შეიძინ�ნ დ� მისი ს�ფ�სური �ღნიშნული მ�წყ�ბილ�ბის შედეგ�დ გ�კეთებული დ�ნ�ზ�გიდ�ნ გ�დ�იხ�დ�ნ.  ეხმ�რებ� კლიენტებს მ�წყ�ბილ�ბის ს�ფ�სურის გ�დ�ხდ�ში, რ�მლებიც სესხს ელექტრ�ენერგიის გ�დ�ს�ხ�დის ს�შუ�ლებით ფ�რ�ვენ.  �მცირებს კლიენტებისგ�ნ სესხის თ�ნხის �მ�ღებ�სთ�ნდ�კ�ვშირებულ ხ�რჯებს.  �მცირებს სესხის დ�უფ�რ��ბის რისკს.  �უმჯ�ბესებს ურთიერთ�ბებს კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს� დ� კლიენტს შ�რის. დ�ფინ�ნსების �ღნიშნული მეთ�დი გ�რკვეულ შეზღუდვებს� დ� გ�მ�წვევებთ�ნ�ც �ს�ცირდებ�:  კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების ბევრკ�მპ�ნი�ს �რ �ქვს სურვილი მიიღ�ს მ�ნ�წილე�ბ� პრ�ექტში, რ�მელიც კ�მუნ�ლური გ�დ�ს�ხ�დების გ�დ�ხდის ს�შუ�ლებით მ�წყ�ბილ�ბის შესყიდვ�ს ითვ�ლისწინებს.  კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის�ნგ�რიშსწ�რების სისტემ�ს შეიძლებ� �რ ჰქ�ნდესსესხის �მ�ღებისთვის ს�ჭირ� სტრუქტურ�, სისტემის მ�დიფიცირებ� კი დიდ ხ�რჯებთ�ნ იყ�ს დ�კ�ვშირებული.  მ�რეგულირებელმ� სისტემ�მ შეიძლებ� კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს �რ დ�რთ�ს მ�წყ�ბილ�ბის შეძენის მიზნით გ�ცემულისესხების �მ�ღების ნებ�.  მ�რთ�ლი� �სეთ პრ�გრ�მ�ში სესხის დ�უფ�რ��ბის რისკი მცირე�, კლიენტის მიერ სესხის დ�უფ�რ��ბის �ნ კ�მუნ�ლური გ�დ�ს�ხ�დის მხ�ლ�დ ნ�წილ�ბრივ დ�ფ�რვის შემთხვევ�ში, გ�რკვეული პრ�ბლემები იჩენს თ�ვს. მ�გ�ლით�დ, რ� ზ�მებს შეიძლებ� მიმ�რთ�ს�მ დრ�ს კ�მპ�ნი�მ. კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების ზ�გმ� კ�მპ�ნი�მ ხელშეკრულებ�ში შეიტ�ნ� დებულებ�, რ�მელიც ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების კ�მპ�ნენტის დ�უფ�რ��ბისგ�მ� მ�მს�ხურების შეწყვეტ�ს ითვ�ლისწინებდ�, თუმც� მ�მხმ�რებელთ� უფლებების დ�მცველებს �ღნიშნული ღ�ნისძიების ს�მ�რთლებრივ ს�ფუძველზე კითხვის ნიშნები გ�უჩნდ�თ.  სხვ� გ�მ�წვევებს მიეკუთვნებ� ენერგ�კ�მპ�ნიის დ�ფინ�ნსების დ� �დმინისტრ�ციული ხ�რჯების ზუსტ�დ შეფ�სებ�, იმის გ�რ�ნტირებ�, რ�მ თვიური შენ�ტ�ნი გ�დ�ს�ხ�დებიდ�ნ მიღებულ დ�ნ�ზ�გზე ნ�კლები იქნებ�, ქ�ნების მფლ�ბელისცვლილების შემთხვევ�ში სესხის დ�ფ�რვ�, World Bank Page 90 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ელექტრ�ენერგი�სთ�ნ კ�ვშირის �რ მქ�ნე დ�ზ�გილი ენერგიის ს�კითხის მ�გვ�რებ�დ� �.შ. ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი ფ�ნდი წ�რმ�ტებით ს�ქმი�ნ�ბს ბულგ�რეთში, რუმინეთში დ� (შედ�რებით მ�გვი�ნებით) ს�მხეთში. ფ�ნდის ტიპური სტრუქტურ� მე–5 თ�ვში� �ღწერილი. B.3 ჩ�ნ�რთში ს�მხეთის R2E2 ფ�ნდის მ�გ�ლითი� წ�რმ�დგენილი. B.3 ჩ�ნ�რთი- ს�მხეთის გ�ნ�ხლებ�დი რესურსების� დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ფ�ნდი (R2E2 ფ�ნდი) ფ�ნდი 2005 წელს დ��რსდ�. მისი კ�პიტ�ლიზ�ცი� გ�ნვით�რების ს�ერთ�შ�რის� ს��გენტ�ს (IDA)8 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რის �დენ�ბის კრედიტის� დ� გ�რემ�ს დ�ცვის გლ�ბ�ლური ფ�ნდის (GEF)0.7 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რის �დენ�ბის გრ�ნტის ს�შუ�ლებით მ�ხდ�. ფ�ნდს ზედ�მხედველ�ბ�ს დირექტ�რთ� ს�ბჭ� უწევს, რ�მლის შემ�დგენლ�ბ�ში მთ�ვრ�ბის� დ� �რ�ს�მთ�ვრ�ბ� �რგ�ნიზ�ციების წ�რმ�მ�დგენლები შედი�ნ. ფ�ნდი მთლი�ნ�დ კ�მერციულ ს�წყისებზე ს�ქმი�ნ�ბს. ფ�ნდი �მჟ�მ�დ „მს�ფლი� ბ�ნკის“/“გ�რემ�ს დ�ცვის გლ�ბ�ლური ფ�ნდის“ პრ�ექტს �ხ�რციელებს, რ�მელიც ს�ხელმწიფ� სექტ�რში �რსებული შენ�ბ�–ნ�გებ�ბებისთვის ენერგ�ეფექტური მ�მს�ხურების მიწ�დებ�ს ითვ�ლისწინებს — მ�გ�ლით�დ, მუნიციპ�ლური ქუჩების გ�ნ�თებ�, სკ�ლების, ს��ვ�დმყ�ფ�ების დ� �დმინისტრ�ციული შენ�ბების მ�მს�ხურებ� (ს�შუ�ლ� მ�ცულ�ბ� 100,000 �შშ დ�ლ�რი). 2012–2015 წლებში ფ�ნდმ� პრ�ექტების დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ8.6 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რი გ�მ�ყ�, პრ�ექტების მ�ს�მზ�დებლ�დ დ� შეს�ძლებლ�ბების გ�ნს�ვით�რებლ�დ კი ტექნიკური დ�ხმ�რებ� უზრუნველყ�. ფ�ნდი სესხებს მუნიციპ�ლიტეტებზე დ� ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებზე გ�სცემს, ისე რ�მ შემ�ს�ვლის ნ�კ�დი ს�ხელმწიფ� ბიუჯეტისგ�ნ დ�მ�უკიდებელი�. იგი �ფ�რმებს ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებებს(ESA)სკ�ლებთ�ნ დ� სხვ� ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებთ�ნ, რ�მლებიც იურიდიულ�დ �რ �რი�ნ დ�მ�უკიდებელი:  სესხები ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებების ს�ფუძველზე გ�მ�იყ�ფ�. მ�მს�ხურების ს�ფ�სურის ს�ნ�ცვლ�დ ფ�ნდი დ�მ�ტებით მ�მს�ხურებ�ს�ც უზრუნველყ�ფს (წინ�სწ�რი შემ�წმებ�; პრ�ექტის� დ� ს�მუშ��ების შესყიდვ�; მშენებლ�ბის დ� ექსპლუ�ტ�ცი�ში გ�შვების ზედ�მხედველ�ბ�; კ�ნტრ�ქტ�რების მ�მს�ხურების �ნ�ზღ�ურებ� დ� ქვეპრ�ექტების მ�ნიტ�რინგი). სესხები, გ�დ�ხდის ფიქსირებული ვ�ლდებულების მქ�ნე მუნიციპ�ლურ ვ�ლ�დ მიიჩნევ�, რ�მლის გ�დ�ხდ� მ�მ�ვ�ლი წლების ს�ბიუჯეტ� �სიგნებებში� გ�თვ�ლისწინებული. სესხის შენ�ტ�ნების �დენ�ბ� ისეთნ�ირ�დ იგეგმებ�, რ�მ ფ�ნდის კლიენტებმ� ინვესტიციის ხ�რჯების დ� მ�მს�ხურების ს�ფ�სურის გ�დ�ხდ� დ�ზ�გილი ენერგიის ხ�რჯზე შესძლ�ნ.  ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებები: პირველ რიგში ფ�ნდი გ�ნს�ზღვრ�ვს ენერგიის მ�ხმ�რების ს�შუ�ლ� ს�ბ�ზის� მ�ცულ�ბ�ს, ქვეპრ�ექტის ზ�გ�დ მ�სშტ�ბს, �მზ�დებს ს�ტენდერ� დ�კუმენტებს, �ხ�რციელებს შესყიდვ�ს, �ფინ�ნსებს პრ�ექტს, ზედ�მხედველ�ბ�ს უწევს მშენებლ�ბ�ს� დ� ექსპლუ�ტ�ცი�ში გ�შვებ�ს დ� �ხ�რციელებს ქვეპრ�ექტის მ�ნიტ�რინგს. ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებით კლიენტი ვ�ლდებული� ხელშეკრულების მ�ქმედების პერი�დში ს�ბ�ზის� ენერგ� ხ�რჯები ��ნ�ზღ�ურ�ს (რ�მელშიც შესწ�რებები შედის ენერგიის ს�ფ�სურის, მ�ხმ�რების დ� �.შ. მიხედვით). �სეთ შემთხვევ�ში, კლიენტი დ�წესებულებ� სესხს �ნ ვ�ლს �რ იღებს. �ღნიშნული თ�ნხით, ფ�ნდი დ�წესებულების ს�ხელით ენერგიის World Bank Page 91 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�ფ�სურს იხდის დ� ნ�შთს ინვესტიციის ხ�რჯის დ� მ�მს�ხურების ს�ფ�სურის დ�ს�ფ�რ�დ იტ�ვებს 10 წლ�მდე ვ�დის გ�ნმ�ვლ�ბ�ში. ხელშეკრულებ� ვ�დის შეცვლ�ს ითვ�ლისწინებს, იმ შემთხვევ�ში თუ ფ�ნდი ინვესტიციებს შედ�რებით �დრე �ნ გვი�ნ �მ�იღებს. ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ინდუსტრიის მხ�რდ�ს�ჭერ�დ ფ�ნდი ს�მხეთში ენერგ�მ�მს�ხურების გ�მ�რტივებულ კ�ნტრ�ქტებს იყენებს, იმის�თვის, რ�მ ვ�ლდებულებების შეუსრულებლ�ბ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ზ�გიერთი რისკი კერძ� ს�მშენებლ� ფირმებზე/კ�ნტრ�ქტ�რებზე გ�დ�ნ�წილდეს. წყ�რ�:World Bank2012a, World Bank progress reports. დ�ფინ�ნსების „ფ�ნჯრები“ �ნ პრ�დუქტები „ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი“ ისე უნდ� შემუშ�ვდეს, რ�მ ყველ� მუნიციპ�ლიტეტის დ� ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებების მ�თხ�ვნები დ��კმ�ყ�ფილ�ს. შეს�ძლ�� �მ �რგ�ნ�თ�გ�ნ ზ�გიერთი �რ იყ�ს კრედიტუნ�რი�ნი, �რ ჰქ�ნდეს ს�კრედიტ� ისტ�რი� �ნ დ�მ�ტებითი სესხის �ღების შეს�ძლებლ�ბ�; ზ�გს კი შეიძლებ� ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების იდენტიფიცირების, დ�პრ�ექტების, მ�რთვის დ� გ�ნხ�რციელების შეს�ძლებლ�ბები �რ ჰქ�ნდეს. �მ ს�კითხების მ�ს�გვ�რებლ�დ, „ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს“ (EERF) დ�ფინ�ნსების რ�მდენიმე პრ�დუქტის დ� ე.წ. „ფ�ნჯრის“ შემ�თ�ვ�ზებ� შეუძლი�, რ�მელიც B.2 ნ�ხ�ზზე� ნ�ჩვენები: ნ�ხ�ზი B.2 – „ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი“ დ�ფინ�ნსების პრ�დუქტები �ნ “ფ�ნჯრები� დ�ფინ�ნსების პრ�დუქტები ს�კრედიტ� �ნ ფ�ნჯრები ფ�რფეტინგი დ�ფინ�ნსებ� ბიუჯეტის ენერგ� “დ�კ�ვებ�� მ�მს�ხურებ� რისკის დ�ზღვევის გ�რ�ნტი� World Bank Page 92 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�კრედიტ� დ�ფინ�ნსებ� დ� ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებები (ESAs) დეტ�ლურ�დ მე–5 თ�ვში გ�ნვიხილეთ. სხვ� პრ�დუქტების მ�კლე მიმ�ხილვ� იხილეთ ქვემ�თ. რისკის დ�ზღვევის გ�რ�ნტი� ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს შეუძლი� კ�მერციულ ბ�ნკებს დ� სხვ� ფინ�სურ �რგ�ნიზ�ციებს ს�კრედიტ� გ�რ�ნტიების �ნ რისკების დ�ზღვევის გ�რ�ნტიის უზრუნველყ�ფის ს�შუ�ლებით რისკის გ�ზი�რების (გ�ნ�წილების) მექ�ნიზმი შესთ�ვ�ზ�ს, იმის�თვის, რ�მ ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტური პრ�ექტებისთვის კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ� იქნეს გ�მ�ყენებული. რისკის გ�ნ�წილების პრ�გრ�მები პირველ რიგში მიზნ�დ ის�ხ�ვს კრედიტ�რებში გ�ვრცელებული �ზრის �ღმ�ფხვრ�ს, რ�მ ტრ�დიციულ ინვესტიციებთ�ნ შედ�რებით ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტები დიდ რისკებთ�ნ �რის დ�კ�ვშირებული(დ�ფინ�ნსების მთ�ვ�რი ბ�რიერი). მ�თი მიზ�ნი� �სევე კრედიტ�რებისთვის მეტ–ნ�კლებ�დ კრედიტუნ�რი�ნ კლიენტებზე კრედიტის გ�ცემის ს�შუ�ლების მიცემ�, რ�მლებიც მ�თ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებში ინვესტიციების გ�ნხ�რციელების ძ�ლი�ნ მიმზიდველ შეს�ძლებლ�ბებს სთ�ვ�ზ�ბენ. �მ პრ�გრ�მების ფ�რგლებში კ�მერციული ბ�ნკებისთვის/ფინ�ნსური �რგ�ნიზ�ციებისთვის ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებზე გ�ცემულ სესხებთ�ნ დ�კ�ვშირებული რისკები ნ�წილ�ბრივ იფ�რებ�. რისკის გ�ნ�წილების მექ�ნიზმი ზ�გ�დ�დ მ�იც�ვს �მ�ღების სუბ�რდინირებულ გ�რ�ნტი�ს23. შეს�ძლ�� მ�ს �სევე ჰქ�ნდეს“პირველი ზ�რ�ლის რეზერვი� რ�მელს�ც რისკის გ�ნ�წილებ�მდე, გ�რკვეულ �დენ�ბ�მდე 24 ზ�რ�ლის შთ�ნთქმ� შეუძლი�. მ�გ�ლით�დ ბულგ�რეთში ენერგ�ეფექტურ�ბის ფ�ნდი ს�მი ს�ხის გ�რ�ნტი�ს უზრუნველყ�ფს: (i) ს�კრედიტ� გ�რ�ნტი�, რ�მელიც 80 პრ�ცენტ�მდე ფ�რ�ვს კრედიტის ღირებულებ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების ფ�რგლებში გ�ცემული სესხების უზრუნველყ�ფის მიზნით. ინდივიდუ�ლური ს�გ�რ�ნტი� ვ�ლდებულებ� 800,000ლევს (დ��ხლ�ებით500,000 �შშ დ�ლ�რი) �რ �ღემ�ტებ�; (ii) �რ�უზრუნველყ�ფილი გ�რ�ნტი� ენერგ� მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების (ESCOs) დებიტ�რული დ�ვ�ლი�ნების პ�რტფელისთვის, მ�თ მიერ გ�ფ�რმებული ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების კ�ნტრ�ქტების (EPCs) ფ�რგლებში. �ღნიშნული გ�რ�ნტიით შეს�ბ�მის პ�რტფელში ვ�დ�გ�დ�ცილებული თ�ნხის პირველი 5 23 �მ�ღების სუბ�რდინირებული გ�რ�ნტი� – თუ მსესხებელი სესხს ვერ გ�დ�იხდის თ�ვმდებს სხვ� კრედიტ�რებთ�ნ შედ�რებით მის მიერ დ�ფ�რული ს�გ�რ�ნტი� თ�ნხების �მ�ღების ნ�კლებ პრი�რიტეტული უფლებ� �ქვს. ეს კრედიტ�რებს შეს�ძლებლ�ბ�ს �ძლევს მ�მხმ�რებლებს სესხი უკეთესი პირ�ბები შესთ�ვ�ზ�ნ, მ�გ�ლით�დ, შედ�რებით დ�ბ�ლ ს�პრ�ცენტ� გ�ნ�კვეთები დ� დ�ფ�რვის შედ�რების გრძელი ვ�დ�. სუბ�რდინ�ცი� შეიძლებ� მ�ს�ხერხებელი იყ�ს, მ�გ�ლით�დ, რ�დეს�ც ს�ვ�რ�უდ� რისკის მ�ღ�ლი დ�ნის გ�მ� ს�პრ�ცენტ� გ�ნ�კვეთი მ�ღ�ლი� �ნ რ�დეს�ც შეზღუდული ს�წ�რმ�� გ�მ�ცდილების მქ�ნე �ხ�ლი ტექნ�ლ�გი� ინერგებ�. 24 სესხის გ�დ�უხდელ�ბის შემთხვევ�ში, პირველი დ�ნ�კ�რგის რეზერვით ყველ� ზ�რ�ლი იფ�რებ�, პირველი დ�ნ�კ�რგის რეზერვის მ�ქსიმ�ლური მ�ცულ�ბის �მ�წურვ�მდე. კრედიტ�რი მხ�ლ�დ მ�შინ იღებს ზ�რ�ლს, თუ მთლი�ნი ზ�რ�ლი პირველი ზ�რ�ლის რეზერვის �დენ�ბ�ს �ღემ�ტებ�. თუ პირველი ზ�რ�ლი მთლი�ნ�დ �ნ ნ�წილ�ბრივ დ�იფ�რებ� დ� პირველი ზ�რ�ლის �დენ�ბ� ისე გ�ნს�ზღვრებ�, რ�მ იგი ს�სესხ� პ�რტფელის მნიშვნელ�ვ�ნ ნ�წილს შე�დგენდეს (რ�მელიც ზ�გ�დ�დ, ს�ვ�რ�უდ� დეფ�ლტის დ�ნის �ნ ზ�რ�ლის დ�ნეზე მ�ღ�ლი�), პირველი ზ�რ�ლის რეზერვს შეუძლი� კრედიტ�რის რისკი მნიშვნელ�ვნ�დ დ��ზღვი�ს, მ�გრ�მ მთლი�ნი ს�გ�რ�ნტი� ვ�ლდებულების დ�ნე, პ�რტფელის მთლი�ნ მ�ცულ�ბ�სთ�ნ შედ�რებით დ�ბ�ლი�. World Bank Page 93 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები პრ�ცენტი იფ�რებ�; დ� (iii) ს�ყ�ფ�ცხ�ვრებ� პ�რტფელის გ�რ�ნტი�, რ�მელიც პრ�ექტების პ�რტფელში შეუსრულებელი ვ�ლდებულებების პირველ 5 პრ�ცენტს ფ�რ�ვს.25 ბიუჯეტის „დ�კ�ვებ�“ „ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის“ მიერ ბიუჯეტის „დ�კ�ვების“ მეთ�დი შეიძლებ� მ�შინ იქნეს გ�მ�ყენებული, რ�დეს�ც ს�ხელმწიფ� �რგ�ნ� ენერგიის გ�დ�ს�ხ�დების დ�ს�ფ�რ�დ მიზნ�ბრივ დ�ფინ�სებ�ს ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�სგ�ნ �ნ სხვ� ს�ხელისუფლებ� �რგ�ნ�სგ�ნ იღებს. �მ შემთხვევ�ში, მ�ს შემდეგ რ�ც ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი ს�ხელმწიფ� �რგ�ნ�ს მიერ გ�ნხ�რციელებულ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტში ინვესტიცი�ს ჩ�დებს, მთ�ვრ�ბ� (i) �მ ს�ხელმწიფ� �რგ�ნ�ზე გ�მ�ყ�ფილ ს�ბიუჯეტ� �სიგნებებს დ�ზ�გილი ენერგეტიკული ხ�რჯების �დენ�ბის ეკვივ�ლენტური თ�ნხით �მცირებს (შეს�ბ�მის�დ, „�კ�ვებს“ დ�ნ�ზ�გს) დ� (ii) დ� მ�ს „ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდისკენ“ მიმ�რთ�ვს. �ღნიშნული სქემის ფ�რგლებში მთ�ვრ�ბ� თ�ნხმ�ბ�ს �ცხ�დებს მ�მდევნ� წლებში ს�ხელმწიფ� �რგ�ნ�სთვის ენერგიის გ�დ�ს�ხ�დების დ�ს�ფ�რ�დ იგივე �დენ�ბის თ�ნხ� უზრუნველყ�ს. გრ�ნტები თუ დ�მ�უკიდებელი, მდგრ�დი დ�ფინ�ნსების წყ�რ� �რსებ�ბს, ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს ს�გრ�ნტ� პრ�გრ�მის შეთ�ვ�ზებ�ც შეუძლი�. მ�გ�ლით�დ, თუ მთ�ვრ�ბ� (მ�გ�ლით�დ, სპეცი�ლური გ�დ�ს�ხ�დების, მ�ს�კრებლების, �ნ დ�მ�ტებითი მ�ს�კრებლების ს�შუ�ლებით) �ნ დ�ნ�რი �რგ�ნიზ�ცი� ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის დ�ფინ�ნსების ვ�ლდებულებ�ს �იღებს გ�რკვეული წლების გ�ნმ�ვლ�ბ�ში, დ�ფინ�ნსების ნ�წილი შეს�ძლ�� ს�ხელმწიფ� �რგ�ნიზ�ციებისთვის გრ�ნტების გ�ცემ�ზე იყვეს გ�მ�ყენებული, იმის�თვის, რ�მ ენერგ�ეფექტური პრ�ექტი მ�თთვის ეკ�ნ�მიკურ�დ უფრ� მიმზიდველი გ�ხდეს. მ�გრ�მ, თუ ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი მთლი�ნ�დ კ�მერციულ ს�წყისებზე ს�ქმი�ნ�ბისთვის შეიქმნ�, ნ�კლებ�დ ს�ვ�რ�უდ��, რ�მ იგი გრ�ნტის ს�ხით დ�ფინ�ნსებ�ს უზრუნველყ�ფს – გ�რდ� იმ შეთხვევების, რ�დეს�ც �სეთი დ�ფინ�ნსებ� სხვ� წყ�რ�ებიდ�ნ �რის ხელმის�წვდ�მი დ� რევ�ლვერული ფ�ნდის მიერ გ�ცემულ სესხებთ�ნ მისი გ�ერთი�ნებ�� შეს�ძლებელი. იმ შეთხვევ�ში თუ �სეთი ს�ხსრები ხელმის�წვდ�მი გ�ხდებ�, მკ�ფი�დ უნდ� გ�ნიმ�რტ�ს, რ�მ ეს შეს�ძლებლ�ბ� შეზღუდული�; წინ��ღმდეგ შემთხვევ�ში, ს�ვ�რ�უდ�დ გ�ჩნდებ� დ�მ�ტებითი გრ�ნტის მიღების მ�ლ�დინი, რ�ც გრძელვ�დი�ნ პერსპექტივ�ში ფ�ნდის მდგრ�დ�ბ�ს შე�რყევს. ფ�რფეტირებ� შეს�ძლ� მ�მს�ხურებ�, რ�მლის უზრუნველყ�ფ� �ნ �რგ�ნიზებ� 25 ს�ყ�ფ�ცხ�ვრებ� პ�რტფელის გ�რ�ნტი� �რ ყ�ფილ� გ�მ�ყენებული. ხელმის�წვდ�მი ს�ხსრები ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების პ�რტფელის გ�რ�ნტი�ში ჩ�იდ�. World Bank Page 94 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს შეუძლი� ფ�რფეტირებ�, �ნუ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტიდ�ნ მ�ს�ლ�დნელი შემ�სულ�ბების გ�ყიდვ�. �მ პრ�დუქტის გ�მ�ყენებ� მ�შინ �რის მ�ს�ხერხებელი, რ�დეს�ც ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერი (ESP) პრ�ექტის დ�ს�ფინ�ნსებლ�დ ს�კუთ�რ კ�პიტ�ლს უზრუნველყ�ფს. იგი ერთი მხ�რის (გ�მყიდველის – ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის) მიერ მ�მ�ვ�ლი შემ�სულ�ბების სხვ� მხ�რისთვის (მყიდველი – ფინ�ნსური �რგ�ნიზ�ცი�)26 მიყიდვის ფ�რმ��. ფ�რფეტირების მ�გ�ლითი ბულგ�რეთის ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის ფ�ნდი� (BEF), რ�მელიც ბულგ�რულმ� კ�მპ�ნი�მ Enemona–მ „სპეცი�ლური ს�ინვესტიცი� კ�მპ�ნიების შეს�ხებ“ კ�ნ�ნის შეს�ბ�მის�დ დ��რს�. ფ�ნდმ� ევრ�პის რეკ�ნსტრუქციის� დ� გ�ნვით�რების ბ�ნკიდ�ნ 7 მილი�ნი ევრ� მიიღ� სესხის ს�ხით Enemona–თ�ნ გ�ფ�რმებული ენერგიის დ�ზ�გვის ხელშეკრულებების ს�ფუძველზე შემ�სულ�ბების შესყიდვის მიზნით. ფ�ნდი Enemona–ს ს�შუ�ლებ�ს �ძლევს მისი კ�პიტ�ლი პრ�ექტების შემდგ�მი გ�ნვით�რებისთვის გ�მ�იყენ�ს, რ�გ�რც ს�მრეწველ�, ისე ს�ხელმწიფ� სექტ�რში, მ�თ შ�რის ს�ბ�ვშვ� ბ�ღებში, სკ�ლებში, ს��ვ�დმყ�ფ�ებში დ� სხვ� მუნიციპ�ლურ შენ�ბებში. ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტების მიზნ�ბრივი ს�კრედიტ� ხ�ზები ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ გ�მ�ყ�ფილი მიზნ�ბრივი ს�კრედიტ� ხ�ზების ს�შუ�ლებით მრ�ვ�ლი პრ�ბლემ�ტური ს�კითხი გვ�რდებ�, მ�გ�ლით�დ, �რ�ს�კმ�რისი დ�ფინ�ნსებ� ბ�ნკების� დ� ფინ�ნსური �რგ�ნიზ�ციების მხრიდ�ნ. ს�კრედიტ� ხ�ზის გ�მ�ყ�ფით დ� დ�ფინ�ნსების უზრუნველყ�ფით, სხვ�დ�სხვ� ქვეყნის მთ�ვრ�ბ�ს დ� დ�ნ�რ �რგ�ნიზ�ციებს კ�მერციულ დ�ფინ�ნსებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული რ�მდენიმე დ�ბრკ�ლების �ღმ�ფხვრ� შეუძლი�თ. ენერგ�ეფექტური ს�კრედიტ� ხ�ზების უმრ�ვლეს�ბ�ს ტექნიკური დ�ხმ�რების კ�მპ�ნენტიც �ხლ�ვს, იმის�თვის, რ�მ კრედიტ�რს ენერგ�ეფექტური პრ�ექტის დ�ფინ�ნსების შეს�ძლებლ�ბ� მისცეს. თუმც�, კრედიტუნ�რი�ნ�ბ�სთ�ნ დ� სესხების �დეკვ�ტურ უზრუნველყ�ფ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული პრ�ბლემები, მუნიციპლიტეტებში მ�თი გ�მ�ყენების შეს�ძლებლ�ბ�ს ზღუდ�ვს. EE ს�კრედიტ� ხ�ზის ტიპური სტრუქტურ� B.3 ნ�ხ�ზზე� ნ�ჩვენები. B.4 ჩ�ნ�რთში �ღწერილი� სერბეთის მუნიციპ�ლიტეტებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ს�კრედიტ� ხ�ზის გ�მ�ყენების მ�გ�ლითი�. 26 თ�ვდ�პირველი კრედიტ�რი (ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერი) პრ�ექტიდ�ნ მის�ღებ მ�მ�ვ�ლი შემ�ს�ვლების მ�თხ�ვნის უფლებ�ს თმ�ბს, �ხ�ლი კრედიტ�რი (ფინ�ნსური �რგ�ნიზ�ცი�) კი მ�მ�ვ�ლი შემ�ს�ვლების დებიტ�რისგ�ნ (კლიენტისგ�ნ) მ�თხ�ვნის უფლებ�ს იღებს. ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერიიღებს ერთჯერ�დ დისკ�ნტირებულ �ნ�ზღ�ურებ�ს ფინ�ნსური �რგ�ნიზ�ციიდ�ნ, რ�ც მ�ს შემდეგ ს�შუ�ლებ�ს �ძლევს ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების შეს�ხებ ხელშეკრულების ს�ფუძველზეინვესტიციები �ხ�ლ პრ�ექტებში გ�ნ�ხ�რციელ�ს. World Bank Page 95 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ნ�ხ�ზი B.3 - ენერგ�ეფექტური ს�კრედიტ� ხ�ზის სტრუქტურის მ�გ�ლითი მიზნ�ბრივი ს�კრედიტ� ხ�ზის სტრუქტურ� ს�ხელმწიფ� კრედიტ�რი პრ�ექტის �რგ�ნიზ�ცი� (ბ�ნკი/ფინ�ნსური შემმუშ�ვებელი �რგ�ნიზ�ცი�) პრ�ექტი A დ�ნ�რი ბ�ნკი/ �რგ�ნიზ�ცი� ფინ�ნსური პრ�ექტი B �ნ მთ�ვრ�ბ� �რგ�ნიზ�ცი� პრ�ექტი C უზრუნლვეყ�ფს უზრუნველყ�ფს დ�მ�ტებით პრ�ექტის ს�ხსრებს შედ�რებით ს�ხსრებს დ�ფინ�ნსებ� დ�ბ�ლი პრ�ცენტით დ� შეთ�ვ�თი�ნი �ნ ს�ბ�ზრ� ხ�ნგრძლივი ვ�დით გ�ნ�კვეთებით წყ�რ�: Limaye 2013a B.4 ჩ�ნ�რთი - მუნიციპ�ლური ს�კრედიტ� ხ�ზის მ�გ�ლითი სერბეთში გერმ�ნიის გ�ნვით�რების ბ�ნკმ�, KfW–მ, სერბეთში მუნიციპ�ლური ეკ�ლ�გიური ინფრ�სტრუქტურისთვის დ� ენერგ�ეფექტურ პრ�ექტებში ინვესტიციების ჩ�დების მიზნით მიზნ�ბრივი ს�კრედიტ� ხ�ზი გ�ხსნ�. პრ�გრ�მის ფ�რგლებში მ�ნ�წილე მუნიციპ�ლიტეტებს დ� კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების ს�ხელმწიფ� კ�მპ�ნიებს სერბეთის ბ�ნკების ს�შუ�ლებით მთლი�ნ�დ 100 მილი�ნი ევრ� გ�მ�ეყ�ფ�, მუნიციპ�ლიტეტებზე სესხების გ�ცემის სტ�ნდ�რტული პრ�ცედურის შეს�ბ�მის�დ. �ღნიშნული პრ�ექტი წ�რმ��დგენს KfW–ს მიმდინ�რე პრ�ექტის “მუნიციპ�ლური ინფრ�სტრუქტურის გ�ნვით�რებ� ფინ�ნსური სექტ�რის ს�შუ�ლებით� (Municipal Infrastructure via the Financial Sector�) გ�გრძელებ�ს. იმის�თვის, რ�მ სერბეთის მუნიციპ�ლიტეტებისთვის ენერგ�ეფექტურ�ბის დ� გ�რემ�სდ�ცვით პრ�ექტებში ინვესტიციების ჩ�დების მეტი სტიმულის მიეც�თ, KfW–მ დ� ევრ�პულმ� კ�მისი�მ ხელშეკრულებ�ს ხელი 2011 წელს მ��წერეს. პრ�ექტების წ�რმ�ტებით დ�სრულების შემდეგ ს�გრ�ნტ� პრ�გრ�მ� გ�ნხ�რციელდებ�, რ�მელიც KfW–ს ს�კრედიტ� ხ�ზის ფ�რგლებში დ�ფინ�ნსებული სესხის თ�ნხის 15–დ�ნ 20 პრ�ცენტ�მდე გრ�ნტის ს�ხით გ�ცემ�ს ითვ�ლისწინებს. წყ�რ�: http://www.meglip.org/wp/?page_id=4. World Bank Page 96 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები რისკის გ�ზი�რების (გ�ნ�წილების) მექ�ნიზმი რისკის გ�ნ�წილების მექ�ნიზმის ტიპური სტრუქტურ� B.4. ნ�ხ�ზზე� მ�ცემული. B.5 ჩ�ნ�რთში �ღწერილი� ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� კ�რპ�რ�ციის/“გ�რემ�ს დ�ცვის გლ�ბ�ლური ფ�ნდის“ ერთ�ბლივი რისკის გ�ნ�წილების პრ�გრ�მ� „ცენტრ�ლურ დ� �ღმ�ს�ვლეთ ევრ�პ�ში ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების კ�მერცი�ლიზ�ცი�“(CEEF). ნ�ხ�ზი B.4 - რისკის გ�ნ�წილების მექ�ნიზმის ტიპური სტრუქტურ� ს�ხელმწიფ� უწყებ� �კრედიტივ. ტრ�ნს�ქციის ხელშეკრ. ტექნიკური ს�გ�რ�ნ. დ�ხმ�რებ� ხელშეკრ. მ�ნ�წილე ფინ�ნსური �რგ�ნიზ�ცი� მიმწ�დებელი ს�ბ�ლ�� ენერგ�მ�მს�ხურების მ�მხმ�რებელი კ�მპ�ნი� ს�ბ�ლ�� ს�ბ�ლ�� მ�მხმ�რებელი მ�მხმ�რებელი World Bank Page 97 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები წყ�რ�: Mostert 2010 ჩ�ნ�რთიB.5 - რისკის გ�ნ�წილების მექ�ნიზმის მ�გ�ლითი – „ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების კ�მერცი�ლიზ�ცი�“ (CEEF) „ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების კ�მერცი�ლიზ�ციის“ (CEEF) პრ�გრ�მის გ�ნხ�რციელებ� დ�იწყ� 2003 წელს, ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� კ�რპ�რ�ციის დ� გ�რემ�ს დ�ცვის გლ�ბ�ლური ფ�ნდის ერთ�ბლივი პრ�გრ�მის ს�ხით. პრ�გრ�მ�ში მ�ნ�წილე�ბ�ს იღებდ� ჩეხეთის რესპუბლიკ�, უნგრეთი, ესტ�ნეთი, ლ�ტვი�, ლიტვ� დ� სლ�ვ�კეთის რესპუბლიკ�. პრ�გრ�მ� მიზნ�დ ის�ხ�ვდ� �დგილ�ბრივ კრედიტ�რებთ�ნ პ�რტნი�რული ურთიერთ�ბების დ�მყ�რებ�ს დ� ნ�წილ�ბრივი გ�რ�ნტიის უზრუნველყ�ფის ს�შუ�ლებით პ�რტნი�რი კრედიტ�რების მიერ (ს�კუთ�რი რესურსებით) დ�ფინ�ნსებულ ს�კრედიტ� გ�რიგებებთ�ნ დ�კ�ვშირებული რისკების გ�ნ�წილებ�ს . პრ�გრ�მის ფ�რგლებში შეს�ძლებელი იყ� ისეთი �პერ�ციების გ�ნხ�რციელებ�, რ�გ�რიც�� ენერგ�ეფექტურ�ბის �ს�მ�ღლებლ�დ კ�პიტ�ლდ�ბ�ნდებების გ�ნხ�რციელებ� შენ�ბებში, ს�წ�რმ�� პრ�ცესებში დ� ს�ბ�ლ�� მ�მხმ�რებლის მიერ ენერგიის მ�ხმ�რების სხვ� შემთხვევებში. რისკი ნ�წილ�ბრივი გ�რ�ნტიის უზრუნველყ�ფით ნ�წილდებ�დ�. კერძ�დ პრ�ექტთ�ნ დ�კ�ვშირებული რისკების 50 პრ�ცენტს ს�ერთ�შ�რის� ს�ფინ�ნს� კ�რპ�რ�ცი� მ�ნ�წილე კრედიტ�რებთ�ნ თ�ნ�ბრ�დ �ზღვევდ�. ტექნიკური დ�ხმ�რებ� პრ�გრ�მის მნიშვნელ�ვ�ნი კ�მპ�ნენტი იყ�, რ�მელიც ხელს უწყ�ბდ� (�) ინვესტიციების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ პრ�ექტების მ�მზ�დებ�ს დ� (ბ) თით�ეულ ქვეყ�ნ�ში ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლებ�ს დ� კრედიტ�რების შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ�ს. „ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების კ�მერცი�ლიზ�ციის “პრ�გრ�მის შედეგ�დ კ�მერციული კრედიტ�რების მიერ ენერგ�ეფექტურ პრ�ექტებში ჩ�დებული ინვესტიციები ს�გრძნ�ბლ�დ გ�იზ�რდ�. რ�მდენიმე პრ�ექტი მუნიციპ�ლიტეტშიც გ�ნხ�რციელდ�, მ�გრ�მ, „ენერგ�ეფექტურ�ბის დ�ფინ�ნსების კ�მერცი�ლიზ�ციის“ ფ�რგლებში გ�ნხ�რციელებული უდიდესი დ�კრედიტების პრ�გრ�მ�, უნგრეთში, სკ�ლებში ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების დ�ფინ�ნსებ� იყ�. წყ�რ�: IFC 2004 ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიები უნიკ�ლურ შეს�ძლებლ�ბებს ფლ�ბენ, იმის�თვის, რ�მ მცირე ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების წინ�შე �რსებული დ�ბრკ�ლებები გ�დ�ლ�ხ�ნ. მ�სშტ�ბურ�ბის დ� მის მიმ�რთ, რ�გ�რც ს�ხელმწიფ� �რგ�ნიზ�ციის მიმ�რთ, �რსებული ნდ�ბის გ�მ�, ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიებს შეუძლი� ხელი შეუწყ�ს ქვეყნ�ში �დგილ�ბრივი ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ს�ქმი�ნ�ბ�ს დ� �მ�ვე დრ�ს დ��ფინ�ნს�ს ენერგ�ეფექტური პრ�ექტები, რ�დგ�ნ რ�გ�რც წესი, იგი პრ�ექტებს �დგილ�ბრივ ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებთ�ნ ქვეკ�ნტრ�ქტების ს�შუ�ლებით �ხ�რციელებს. B.5 ნ�ხ�ზზე ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის სტრუქტურ�� ნ�ჩვენები. ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის მ�გ�ლითი� კ�მპ�ნი� New York Power World Bank Page 98 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები Authority (NYPA) �მერიკის შეერთებულ შტ�ტებში, კ�მპ�ნი� Fedesco ბელგი�ში, Fakai Super ESCO ჩინეთში, დ� Energy Efficiency Services Limited (EESL) ინდ�ეთში (იხ.B.6ჩ�ნ�რთი). ნ�ხ�ზი B.5 -ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის ტიპური სტრუქტურ� მთ�ვრ�ბ� (ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის მფლ�ბელი) ს�წყისი დ�ფინ�ნსებ� დ�ნ�რი ენერგ�მ�მსხურების �რგ�ნიზ�ციები სუპერკ�მპ�ნი� 100%–ი�ნი დ�ფინ�ნსებ� დ�ფინ�ნსებ� დ�ნ�ზ�გიდ�ნ ს�ხელმწიფ� სექტ�რის პრ�ექტები World Bank Page 99 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები წყ�რ�: Limaye 2013b ჩ�ნ�რთიB.6 - კ�მპ�ნი� „Energy Efficiency Services Limited“: ინდ�ეთის ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� ინდ�ეთის მთ�ვრ�ბ�მ კ�მპ�ნი� „Energy Efficiency Services Limited“ (EESL) ს�ხელმწიფ� სექტ�რში პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ სუპერ-ESCO ს�ხით შექმნ�. იგი გ�ძლიერებული ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული მისიის (the National Mission for Enhanced Energy Efficiency (NMEEE)) �ღმ�სრულებელი �რგ�ნ�ს ს�ხით, ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს დ�ქვემდებ�რებ�ში ფუნქცი�ნირებს. ც�ლკე კ�რპ�რ�ციული სტრუქტურის შექმნ� ქვეყ�ნ�ში ფ�ქტ�ბრივ�დ �რ �რსებული ენერგ�ეფექტურ�ბის ბ�ზრის გ�ნვით�რებ�ს ის�ხ�ვდ� მიზნ�დ. �რგ�ნიზ�ციის მ�ვ�ლე�ბებში შედის ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების გ�ნხ�რციელებ� დ� პ�რტნი�რული ურთიერთ�ბების �ნ ქვეკ�ნტრ�ქტების ს�შუ�ლებით კ�მერციული ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ზრდ�–გ�ნვით�რების ხელშეწყ�ბ�. EESL–ის ს�წყისი კ�პიტ�ლი დ��ხლ�ებით 50 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რი�. EESL–ის ძირით�დ ფუნქციებში შედის ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების დ�გეგმვ� დ� გ�ნხ�რციელებ� ს�ყ�ფ�ცხ�ვრებ� სექტ�რში, კ�მერციული დ�ნიშნულების შენ�ბებში, ს�მრეწველ� �ბიექტებზე, მუნიციპ�ლური ქუჩების გ�ნ�თებ�ში, წყლის ტუმბ�ებში დ� ს�ს�ფლ�-ს�მეურნე� დ�ნიშნულების წყლის ტუმბ�ებში. EESL �სევე ხელს უწყ�ბს კ�მუნ�ლური მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების დ� უფლებ�მ�სილი ს�ხელმწიფ� �რგ�ნ�ების შეს�ძლებლ�ბების გ�ნვით�რებ�ს, რ�მლებიც „ენერგიის დ�ზ�გვის შეს�ხებ“ ინდ�ეთის კ�ნ�ნის მიხედვით, ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების გ�ნხ�რციელებ�ზე �გებენ პ�სუხს. EESL წ�რმ�ტებით თ�ნ�მშრ�მლ�ბს ს�ხელმწიფ� დ� �დგილ�ბრივი ხელისუფლების �რგ�ნ�ებთ�ნ პრ�ექტების ფ�რთ� სპექტრის გ�ნხ�რციელებ�ზე. ეს პრ�ექტები მ�იც�ვს ს�ცხ�ვრებელი ს�ხლების დი�დურ გ�ნ�თებ�ს, ენერგ�ეფექტურ ს�ს�ფლ�–ს�მეურნე� ტუმბ�ებს, ქუჩების ენერგ�ეფექტურ გ�ნ�თებ�ს დ� ენერგ�ეფექტურ ს�მ�ცივრე მ�წყ�ბილ�ბებს კ�მერციული დ�ნიშნულების შენ�ბებში. EESL–მ� �მ პრ�ექტების გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ კერძ� სექტ�რის მრ�ვ�ლ �რგ�ნიზ�ცი�სთ�ნ პ�რტნი�რული ურთიერთ�ბები დ��მყ�რ�. წყ�რ�: EESL 2015 კ�მერციული დ�ფინ�ნსებ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ს�შუ�ლებით ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერების მიერ გ�მ�ყენებული ტიპური ბიზნესმ�დელები B.6ნ�ხ�ზზე� ნ�ჩვენები. ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�მ�მს�ხურების ბ�ზრის გ�ნვით�რებ�მდე, მთ�ვრ�ბ�მ პირველ რიგში მთელი რიგი ს�კ�ნ�ნმდებლ�, რეგულ�ციებთ�ნ დ� პ�ლიტიკ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული ინიცი�ტივები უნდ� გ�ნ�ხ�რციელ�ს, რ�მელთ� მიზ�ნი იქნებ�:  ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ექტებზე დიდი დ� სტ�ბილური მ�თხ�ვნის შექმნ�;  ენერგ�ეფექტური მ�მს�ხურების ს�ხელმწიფ�ს მიერ შესყიდვ�ში �რსებული დ�ბრკ�ლებების �ღმ�ფხვრ� დ� ს�ხელმწიფ� უწყებებისთვის კერძ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებთ�ნ მუშ��ბის მკ�ფი� რეგულირების ნ�რმების, წესების დ� პრ�ცედურების დ�წესებ�; World Bank Page 100 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები  კერძ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების პრ�ექტების �დეკვ�ტური დ� ხელმის�წვდ�მი დ�ფინ�ნსების ხელშეწყ�ბ�. ცხრილი B.1 �ღნიშნული ინიცი�ტივის შეს�ხებ უფრ� დეტ�ლურ ინფ�რმ�ცი�ს გვთ�ვ�ზ�ბს. ხელშეკრულების გ�ფ�რმებ� ენერგიის მიწ�დების თ��ბ�ზე: ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერი თ�ვის თ�ვზე იღებს მ�წყ�ბილ�ბის ექსპლუ�ტ�ცი�ს დ� ტექნიკურ მ�მს�ხურებ�ს დ� გ�მ�მუშ�ვებულ პრ�დუქტს ერთეულის ფიქსირებულ ფ�ს�დ ყიდის (“chauffage, “�უთს�რსინგი“, „�უთს�რსინგზე გ�ტ�ნილი ენერგიის მ�რთვის მ�მს�ხურებ�“) შედეგზე დ�ფუძნებული კ�ნტრ�ქტის ბიზნეს მ�დელი  ს�ხელმფწიფ� �ნ სუპერ ენერგ� მ�მს�ხურები კ�მპ�ნი�  ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერი, მეს�მე მხ�რის დ�ფინ�ნსებით, შეიმუშ�ვებს, �ფინ�ნსებს, �ხ�რციელებს დ� �მ�წმებს პრ�ექტს. �ნ�ზღ�ურებ�ს დ�ზ�გილი ენერგიის წილის ს�ხით იღებს მ�სპინძლის ს�რგებლის ზრდ� (ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის „ს�ზი�რ� დ�ნ�ზ�გები“)  ენერგ�მ�მს�ხურების პრ�ვ�იდერი – შეიმუშ�ვებს/�ხ�რციელებს პრ�ექტს დ� დ�ნ�ზ�გის მინიმ�ლური დ�ნის უზრუნველყ�ფის გ�რ�ნტი�ს იძლევ� (ენერგ� მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� მზ�რდი ESP რისკი „გ�რ�ნტირებული დ�ნ�ზ�გით“)  ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� ცვ�ლებ�დ–ვ�დი�ნი ხელშეკრულებით – უზრუნველყ�ფს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის მ�მს�ხურების სრულ პ�კეტს, მ�გრ�მ ხელშეკრულების ვ�დ� ცვ�ლებ�დი�.  ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�, რ�მელიც 1 წლი�ნი ხელშეკრულების ს�ფუძველზე შეიმუშ�ვებს დ� �ხ�რციელებს პრ�ექტებს დ� �ნ�ზღ�ურების 60–70%–ს იღებს. ფინ�ნსური მ�მს�ხურების ბიზნეს მ�დელი  მიმწ�დებლის კრედიტი; �ღჭურვილ�ბის მ�მწ�დებელი შეიმუშ�ვებს დ� �ხ�რციელებს პრ�ექტს დ� ექსპლუ�ტ�ც�ში შეჰყ�ვს �ბიექტი.  მ�წყ�ბილ�ბის იჯ�რით გ�ცემ�, მ�მწ�დებლის კრედიტის მსგ�ვსი, გ�რდ� იმის�, რ�მ ზ�გ�დ�დ �ნგ�რიშსწ�რებ� ფიქსირებული თ�ნხით ხდებ�. ს�ინჟინრ� მ�მს�ხურების ბიზნეს მ�დელი  ს�ინჟინრ� მ�მს�ხურებ� ს�ქმი�ნიბის შედეგების ს�ფუძველზე �ნგ�რისწ�რებით  ს�ინჟინრ� მ�მს�ხურებ� ფიქსირებული �ნგ�რიშსწ�რებით წყ�რ�: “მს�ფლი� ბ�ნკი“, 2014c World Bank Page 101 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ცხრილი B.1 - კერძ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ხელშეწყ�ბის მიზნით მთ�ვრ�ბის მიერ მიღებული ღ�ნისძიებები ს�ხელმწიფ� სექტ�რის მიერ ენერგ�ეფექტური სერვისების ენერგ�მ�მს�ხურების ენერგ�ეფექტურ სერვისებზე შესყიდვ�ში �რსებული პრ�ვ�იდერების პრ�ექტების მ�თხ�ვნის შექმნ� დ�ბრკ�ლებების გ�დ�ლ�ხვ� დ�ფინ�ნსების ხელშეწყ�ბ�  ს�ხელმწიფ� უწყებების  ს�ხელმწიფ� უწყებებისთვის  ენერგ�ეფექტურ�ბის ინფ�რმირებ� მრ�ვ�ლწლი�ნი რევ�ლვერული ფ�ნდის ენერგ�მ�მს�ხურების ხელშეკრულებების გ�ფ�რმების დ��რსებ� ს�კრედიტ� პრ�ვ�იდერების შეს�ხებ უფლების მიცემ� მექ�ნიზმის გ�მ�ყენებით  ენერგ�მ�მს�ხურების  ენერგი�ზე გ�წეული ხ�რჯების  ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ვ�იდერების მიერ დ�ნ�ზ�გის შენ�რჩუნების რევ�ლვერული ფ�ნდის შეთ�ვ�ზებული უფლების მიცემ� დ��რსებ� შეს�ძლებლ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების ენერგ�მ�მს�ხურების გ�მ�ს�ყენებლ�დ ს�ხელმწიფ� შეს�ხებ (ESPC)კ�ნტრ�ქტების ხელშეკრულებების უწყებების უნ�რის გ�ზრდ� ს�ფუძველზე მიღებული გ�მ�ყენებით  ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�მიზნე მ�მს�ხურების ს�ფ�სურის  ს�ბიუჯეტ� გრ�ნტების მ�ჩვენებლების� დ� ს�მ�ქმედ� გ�დ�ს�ხდელ�დ უზრუნველყ�ფ� გეგმების მ�თხ�ვნ�  შესყიდვის წესების შეცვლ�,  რისკის გ�ნ�წილების  სტ�ნდ�რტის, შ�ბლ�ნების, „მინიმ�ლური ხ�რჯის“ ნ�ცვლ�დ მექ�ნიზმის უზრუნველყ�ფ�; ეტ�ლ�ნების, გ�ზ�მვის� დ� „მ�ქსიმ�ლური ღირებულების  ენერგიის დ�ზ�გვის შემ�წმების მექ�ნიზმების “შერჩევის მიზნით შედეგებზე �რიენტირებული შემუშ�ვებ�  ენერგ� მ�მს�ხურების (ESPC) ხელშეკრულებების  ს�ხელმწიფ� უწყებებთ�ნ დ� პრ�ვ�იდერისთვის გ�დ�ხდილი ფ�რფეტირების ხელშეწყ�ბ� ენერგ�მ�მს�ხურების თ�ნხის ს�ხელმწიფ� უწყებების  ს�ხელმწიფ� �ნ კ�მპ�ნიებთ�ნ სემინ�რების ვ�ლიდ�ნ გ�მ�რიცხვ� ენერგ�მ�მს�ხურების �რგ�ნიზებ�  ცენტრ�ლური გ�თბ�ბის სუპერკ�მპ�ნიის დ��რსებ�  ს�ხელმწიფ� უწყებების მსგ�ვსი ს�ფ�სურის მ�ხმ�რებული პრ�ექტების გ�ერთი�ნებ� ენერგიის ს�ფუძველზე გ�დ�ხდის  ენერგ�მ�მს�ხურების მ�თხ�ვნ� კ�მპ�ნიების �კრედიტ�ცი� დ�  ს�ხელმწიფ� უწყებების სერტიფიცირებ� თ�ვისუფლების მიცემ� მ�ნ�წილე�ბ� მიიღ�ნ კერძ� დ� ს�ხელმწიფ� სექტ�რს შ�რის პ�რტნი�რ�ბის (PPP) პრ�ექტებში დ� იჯ�რით �იღ�ნ ენერგ�ეფექტური �ღჭურვილ�ბ�  ს�ხელმწიფ� უწყებების წ�ხ�ლისებ� გ�მ�იყენ�ნ ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების მ�რტივი ბიზნესმ�დელები წყ�რ�: “მს�ფლი� ბ�ნკი“, 2014b World Bank Page 102 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�ნ�რთი C - ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიების მ�გ�ლითები მ�რთ�ლი� ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიების კ�ნცეფცი� გ�ნვით�რების �დრეულ ეტ�პზე იმყ�ფ�, �დგილ�ბრივი ენერგ�მ�მს�ხურების ბ�ზრის გ�ნვით�რების ხელშეწყ�ბის მიზნით რ�მდენიმე ქვეყ�ნ�მ ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის იდე� უკვე მიიღ� დ� გ�ნ�ხ�რციელ�. ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის შექმნის იდე�ს �ხლ� უკვე სხვ� ქვეყნებიც გ�ნიხილ�ვენ . იხილეთ რ�მდენიმე მ�გ�ლითი ქვემ�თ. ბელგი� - FEDESCO 2005 წელს, ბელგიის ფედერ�ლურმ� მთ�ვრ�ბ�მ �დგილ�ბრივი ენერგ�მ�მს�ხურების სფერ�ს გ�ნვით�რების ხელშეწყ�ბის მიზნით შექმნ� ს�ხელმწიფ� თუმც� დ�მ�უკიდებელი ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� FEDESCO, (FEDESCO 2010). FEDESCO–ს უპირველესი მისი� მეს�მე მხ�რის დ�ფინ�ნსების გ�მ�ყენებით ენერგიის დ�მზ�გ�ვი პრ�ექტების შესწ�ვლ� დ� ს�ჯ�რ� შენ�ბებში გ�ნხ�რციელების ხელშეწყ�ბ� დ� კ��რდინირებ��(JRC, 2010). პირველ ეტ�პზე FEDESCOპრ�ექტებს1800 შენ�ბ�ში გ�ნ�ხ�რციელებს, ს�დ�ც მ�თ�ვსებული� ს�მინისტრ�ები, ფედერ�ლური ს�ხელმწიფ� ს�მს�ხურები (�დმინისტრ�ციები) დ� სხვ� ს�ხელმწიფ� უწყებები. �მ უწყებების მიერ დ�კ�ვებული მთლი�ნი ფ�რთ�ბი 8 მილი�ნმ² შე�დგენს, მ�თ მიერ ენერგიის მ�ხმ�რების წლიური გ�დ�ს�ხ�დი კი100 მილი�ნ ევრ�ზე მეტს. �მ შენ�ბებს ს�ჯ�რ� შენ�ბების ფედერ�ლური ს��გენტ� (Federal Building Agency) ფლ�ბს დ� მ�რთ�ვს. მ�მდევნ� ეტ�პზე პრ�ექტში სხვ� ს�ჯ�რ� შენ�ბები(რეგი�ნული მთ�ვრ�ბიდ�ნ, პრ�ვინციებიდ�ნ, მუნიციპ�ლიტეტებიდ�ნ, ს�ხელმწიფ� კ�მპ�ნიებიდ�ნ დ� �.შ.) დ� კერძ� ს�კუთრებ�ში �რსებული შენ�ბებიც კი ჩ�ერთვებ�. FEDESCO ბელგი�ში კერძ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიებისთვის პრ�ფესიულ ენერგ�მ�მს�ხურებ�ს� დ� ინ�ვ�ციურ ფინ�ნსურ მ�მს�ხურებ�ს (წინ�სწ�რი დ�ფინ�ნსებ�, მეს�მე მხ�რის მიერ დ�ფინ�ნსებ� დ� ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულებები (ESPC)) უზრუნველყ�ფს. ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი�ს �სევე სურს რ�მ 7.5 მილი�ნი ევრ�ს ღირებულების ყ�ველწლიური ს�ინვესტიცი� პრ�გრ�მ� გ�ნ�ხ�რციელ�ს, რ�მლის მიზ�ნი ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებშიკერძ� სექტ�რის მიერ ინვესტიციების ჩ�დების ხელშეწყ�ბ��. FEDESCO ბელგიის მდგრ�დი გ�ნვით�რების მე�რე ფედერ�ლური გეგმის (2004-2008) დ� კლიმ�ტის ერ�ვნული გეგმის (2002-2010)ფ�რგლებში შეიქმნ�. FEDESCO–ს წ�რმ�ტებული ძ�ლისხმევის შედეგ�დ ფედერ�ლურ ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგიის მ�ხმ�რებ� დ� ს�თბურის �ირების გ�მ�ყ�ფ� მთლი�ნ�დ 10 პრ�ცენტით შემცირდ�. ხ�რვ�ტი� - HEP ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� 2003 წელს, „მს�ფლი� ბ�ნკის“ დ� „გ�რემ�ს დ�ცვის გლ�ბ�ლური ფ�ნდის“ დ�ხმ�რებით ერ�ვნული ენერგ�კ�მპ�ნიის, Hravatska Electroprivreda World Bank Page 103 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები (HEP)ფილი�ლის ს�ხით ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� შეიქმნ�. ს�ხელმწიფ� დ� კერძ� კლიენტებისთვის ენერგ�ეფექტური მ�მს�ხურების შეთ�ვ�ზების მიზნით ერ�ვნული HEP ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის კ�პიტ�ლიზ�ცი� მ�ხდ� „მს�ფლი� ბ�ნკის“ სესხით (World Bank, 2003), HEP–ის კ�პიტ�ლით, �დგილ�ბრივი ბ�ნკებით დ� დ�ფინ�ნსების სხვ� წყ�რ�ებით. HEP ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიის პრ�ექტებისთვის დ�მ�ტებითი ს�კრედიტ� რესურსების უზრუნველყ�ფის მიზნით დ� �დგილ�ბრივი ბ�ნკებისთვის დ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიისთვის ტექნიკური დ�ხმ�რების �ღმ�ს�ჩენ�დ „გ�რემ�ს დ�ცვის გლ�ბ�ლური ფ�ნდის“ ს�ხსრებიც იქნ� მ�ბილიზებული. რ�დგ�ნ ხ�რვ�ტი�ს მცირე ზ�მის ბ�ზ�რი ჰქ�ნდ� დ� ბ�ზ�რზე ენერგ�მ�მს�ხურების კერძ� კ�მპ�ნიები �რ მუშ��ბდნენ, მთ�ვრ�ბ�ს �რ გ�უთვ�ლისწინები� კერძ� სექტ�რის გ�დ�ტვირთვ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებული რისკი. ფ�სწ�რმ�ქმნის მექ�ნიზმი ს�მ�რთლი�ნი დ� გ�მჭირვ�ლე რ�მ ყ�ფილიყ� HEP ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�მ ე.წ. „ღი� ბიუჯეტის“ (open book)მ�დელი გ�მ�იყენ�. ს�ხელმწიფ� უწყებებს შეუძლი�თ პირდ�პირი ხელშეკრულებები გ��ფ�რმ�ნ ს�ხელმწიფ� კ�მპ�ნიებთ�ნ დ� მ�თ შვილ�ბილ კ�მპ�ნიებთ�ნ. შეს�ბ�მის�დ ს�ხელმწიფ� უწყებებს HEP ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�სთ�ნ ხელშეკრულების გ�ს�ფ�რმებლ�დ კ�ნკურსის ს�ფუძველზე შესყიდვების გ�ნხ�რციელებ� �რ მ�ეთხ�ვებ�თ. HEP ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�სგ�რემ�სდ�ცვისგლ�ბ�ლურმ�ფ�ნდმ�7 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რის �დენ�ბის გრ�ნტი გ�დ�სც�, მს�ფლი�ს ბ�ნკმ� 5 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რის �დენ�ბის სესხი გ�მ�უყ�, მშ�ბელმ� ენერგ� კ�მპ�ნი�მ კი მის ს��ქცი� კ�პიტ�ლში ჩ�დ� ინვესტიცი�. ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი� �დგილ�ბრივ კ�მერციულ ბ�ნკებთ�ნ�ც �წ�რმ�ებდ� მ�ლ�პ�რ�კებებს დ�კრედიტების თ��ბ�ზე. 2008 წლის ბ�ლ�ს, დ��ხლ�ებით 186 მილი�ნი კუნ�ს (35.4 მილი�ნი �შშ დ�ლ�რი) ღირებულების ხელშეკრულებები გ�ფ�რმდ� ენერგ�ეფექტურ�ბის �მ�ღლების შეს�ხებ. KfW–მ HEP ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნი�ს ფინ�ნსური შეს�ძლებლ�ბების გ�უმჯ�ბესების მიზნით ს�კრედიტ� ხ�ზი გ�უხსნ�. ჩინეთი, ჰებეის პრ�ვინცი� - ს�მეცნიერ� მ�მს�ხურების კ�რპ�რ�ცი� Fakai (The Fakai Scientific Services Corporation) რ�დგ�ნ ჰებეის პრ�ვინცი�ში, ჩინეთის ერ�ვნული ხელისუფლების მიერ დ�ს�ხული მიზნების მის�ღწევ�დ ბევრ�დ მეტი ენერგ�ეფექტური პრ�ექტის გ�ნხ�რციელებ� იყ� ს�ჭირ�, ჰებეის მ�თხ�ვნის მ�რთვის ცენტრმ� (DSM) შვილ�ბილი კ�მპ�ნიის ს�ხით (იგი შვილ�ბილი კ�მპ�ნიის �ქციების 100%–ი�ნი მფლ�ბელი იყ�) კ�მპ�ნი� Fakai Scientific Electricity Services Limited Corporation დ��რს�. �ღნიშნული კ�მპ�ნი� ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის ს�ხით დ��რსდ� დ� მისი მიზ�ნი ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების ღ�ნისძიებების დ� ენერგიის მ�ხმ�რების მ�რთვის პრ�ექტების (Hebei DRC, 2009) გ�ნხ�რციელებ� იყ�. ეს კ�მპ�ნი� შეიმუშ�ვებს დ� �ხ�რციელებს ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პრ�ექტებს შედეგზე �რიენტირებული ხელშეკრულებების გ�მ�ყენებით. ის �გრეთვე ხელს უწყ�ბს სხვ� World Bank Page 104 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ს�ქმი�ნ�ბ�ს ჰებეიში, რ�თ� მ�თ ს�ქმი�ნ�ბ� გ��ფ�რთ�ვ�ნ დ� შედეგებზე �რიენტირებული ხელშეკრულებების ს�ფუძველზე მეტი პრ�ექტი გ�ნ�ხ�რციელ�ნ (USAID, 2010). Fakai–ს კ�პიტ�ლიზ�ცი� ჰებეის „გ�ნვით�რების� დ� რეფ�რმების კ�მისიის“ (DRC) ს�შუ�ლებით მ�ხდ�. კ�მპ�ნი� ეცდებ� ით�ნ�მშრ�მლ�ს �დგილ�ბრივ, ერ�ვნულ დ� ს�ერთ�შ�რის� ფინ�ნსურ ინსტიტუტებთ�ნ დ� დ�ნ�რ �რგ�ნიზ�ციებთ�ნ (მ�გ�ლით�დ, �ზიის გ�ნვით�რების ბ�ნკთ�ნ) 600 მეგ�ვ�ტი�ნი ენერგ�ეფექტური ელექტრ� ს�დგურის პრ�ექტის გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ რესურსების მ�ბილიზ�ციის მიზნით. ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნიის ს�ქმი�ნ�ბის გ�ს��ქტიურებლ�დ Fakai კერძ� დ� ს�ხელმწიფ� სექტ�რის პ�რტნი�რ�ბის შეს�ძლებლ�ბებს�ც იკვლევს. ინდ�ეთი - კ�მპ�ნი� Energy Efficiency Services Limited 2001 წელს მიღებული ენერგიის დ�ზ�გვის შეს�ხებ კ�ნ�ნის შეს�ბ�მის�დ დ��რსებულმ� ენერგ�ეფექტურ�ბის ბიურ�მ(BEE)მთელი რიგი ინიცი�ტივები გ�ნ�ხ�რციელ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების მხ�რდ�ს�ჭერ�დ დ� მ�თი სერვისებზე მ�თხ�ვნის შეს�ქმნელ�დ. ენერგ�ეფექტურ�ბის ბიურ�მ ინდ�ეთის სხვ� ს�ხელმწიფ� სტრუქტურებთ�ნ ერთ�დ ერ�ვნული �რგ�ნიზ�ცი� Energy Efficiency Services Limited (EESL)დ��რს�.EESL–ის კ�პიტ�ლიზ�ცი� ქვეყ�ნ�ში მ�ქმედი �თხი ს�ხელმწიფ� ს�წ�რმ�ს მიერ ჩ�დებული ინვესტიციებით მ�ხდ�. ეს ს�წ�რმ�ები�: National Thermal Power Corporation, PowerGridCorporation, Power Finance Corporation დ� Rural Electrification Corporation (Business Standard, 2009). EESL–ის ს�წყისი კ�პიტ�ლი დ��ხლ�ებით 50 მილი�ნ �შშ დ�ლ�რს შე�დგენდ�. კ�მპ�ნი� გ�ძლიერებული ენერგ�ეფექტურ�ბის ერ�ვნული მისიის (NMEEE) �ღმ�სრულებელი �რგ�ნ�ს ს�ხით ფუნქცი�ნირებს. ც�ლკე კ�რპ�რ�ციული სტრუქტურის შექმნ� ინდ�ეთში ფ�ქტ�ბრივ�დ �რ �რსებული ენერგ�ეფექტური ბ�ზრის გ�ნვით�რებ�ს ის�ხ�ვდ� მიზნ�დ. EESL–ის ძირით�დ ფუნქციებში შედის შენ�ბებში დ� ს�მრეწველ� �ბიექტებზე ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების დ�გეგმვ� დ� გ�ნხ�რციელებ�, “Bachat Lamp Yojana� პრ�ექტის გ�ნხ�რციელებ� (ქვეყნის მ�სშტ�ბით კ�მპ�ქტური ფლუ�რესცენტული ნ�თურების პ�პულ�რიზ�ცი�, ეკ�ლ�გიურ�დ სუფთ� გ�ნვით�რების მექ�ნიზმის (CDM) „�ქტივ�ბების გეგმის“ (Program of Activities) გ�მ�ყენებით დ� მ�მხმ�რებლის მხრიდ�ნ ელექტრ�ენერგიის მ�ხმ�რების მ�რთვ� მუნიციპ�ლურ დ� ს�ს�ფლ�–ს�მეურნე� სექტ�რებში. EESL–ი �სევე ხელს უწყ�ბს �რსებული ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების ზრდ�ს დ� გ�ნვით�რებ�ს პრ�ექტის გ�ნხ�რციელებ�ში მ�თი ჩ�რთვის გზით. World Bank Page 105 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები დ�ნ�რთი D – ენერგ�ეფექტურ�ბის თემ�ზე ს�ქ�რთველ�ში გ�მ�რთული მრგვ�ლი მ�გიდის ფ�რმ�ტის შეხვედრის მ�კლე მიმ�ხილვ� მრგვ�ლი მ�გიდის ფ�რმ�ტის შეხვედრ�ზე გ�მ�რთული დისკუსიის მ�კლე მიმ�ხილვ� ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების გ�ნხ�რციელების ვ�რი�ნტები ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბებში 28 �პრილი, 2016 წ., 10:00– 12:30 ს�ქ�რთველ�ს ენერგ� სექტ�რის პ�ლიტიკის შემუშ�ვების ს�კითხებზე მიმდინ�რე დი�ლ�გის ფ�რგლებში, მს�ფლი� ბ�ნკი �მზ�დებს �ნგ�რიშს ს�ქ�რთველ�ში ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტური პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტების შეს�ხებ. �ღნიშნული �ქტივ�ბ� პირდ�პირ უჭერს მხ�რს ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს მიერ ერ�ვნული ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�მ�ქმედ� გეგმის შემუშ�ვებ�ს (NEEAP), რ�მელიც სხვ� ღ�ნისძიებებთ�ნ ერთ�დ მ�იც�ვს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის შექმნ�ს დ� ს�ჯ�რ� შენ�ბების რემ�ნტს. 2016 წლის 28 �პრილს, იუსტიციის ს�ხლში მს�ფლი� ბ�ნკმ� დ� ენერგეტიკის ს�მინისტრ�მ მრგვ�ლი მ�გიდის ფ�რმ�ტის შეხვედრ� გ�მ�რთეს. სემინ�რი რეგი�ნული გ�ნვით�რების� დ� ინფრ�სტრუქტურის მინისტრმ� გ�ხსნ�. შეხვედრ�ში ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს, ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�ს, რეგი�ნული გ�ნვით�რების დ� ინფრ�სტრუქტურის ს�მინისტრ�ს, ეკ�ნ�მიკის� დ� მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მინისტრ�ს, მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდის, ენერგ�ეფექტურ�ბის ცენტრის, მდგრ�დი გ�ნვით�რების ცენტრი „რემისიის“, KfW–ს, „�შშ ს�ერთ�შ�რის� გ�ნვით�რების ს��გენტ�ს“, „ვინრ�კის“, „გერმ�ნიის ს�ერთ�შ�რის� თ�ნ�მშრ�მლ�ბის ს�ზ�გ�დ�ების“ (GiZ) დ� სხვ� დ�ინტერესებული მხ�რეების 35 წ�რმ�მ�დგენელი მ�ნ�წილე�ბდ�. ენერგეტიკის ს�მინისტრ�მ დ�მსწრე ს�ზ�გ�დ�ებ�ს ერ�ვნული ენერგ�ეფექტურ�ბის ს�მ�ქმედ� გეგმის პრ�ექტი წ�რუდგინ�, რ�მლის დ�სრულებ� 2016 წლის ივნისისთვის, მიღებ� კი სექტემბრისთვის �რის დ�გეგმილი. ს�მინისტრ�ს წ�რმ�მ�დგენლებმ� მ�კლედ შე�ჯ�მეს ს�ჯ�რ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ზრდ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით შემ�თ�ვ�ზებული �ქტივ�ბები. შემდეგ „მს�ფლი� ბ�ნკის“ გუნდმ� �ნგ�რიშის ს�ფუძველზე წ�რმ��დგინ� წინ�სწ�რი დ�სკვნები, მ�თ შ�რის წინ�სწ�რი მ�ჩვენებლები ს�ქ�რთველ�ში, ს�ჯ�რ� შენ�ბებში ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�უმჯ�ბესების პ�ტენცი�ლის დ� �მ მიზნით ს�ჭირ� ინვესტიციების შეს�ხებ, ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ზრდის მიზნით ს�ჯ�რ� შენ�ბების მ�დერნიზ�ციის დ�ფინ�ნსების შეს�ძლებლ�ბები დ� �მ მიმ�რთულებით �რსებული დ�ბრკ�ლებები, რეგი�ნში დ� ფ�რთ� მ�სშტ�ბით �რსებული გ�მ�ცდილების World Bank Page 106 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები ს�ფუძველზე დ�ფინ�ნსების �ლტერნ�ტიული ვ�რი�ნტები დ� მ�თი შეფ�სებ�; �ღნიშნული ვ�რი�ნტები ს�ქ�რთველ�ში მ�თი გ�მ�ყენების მიზნით შე�დ�რეს. დეტ�ლურ�დ გ�ნიხილეს ს�ქ�რთველ�ს ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ს�მი სქემ�: (i) ბიუჯეტის დ�ფინ�ნსებ� კ�პიტ�ლდ�ბ�ნდებების �ნ�ზღ�ურებით (�ნუ „ბიუჯეტის დ�კ�ვებ�“), (ii) ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდი (GEERF); დ� (iii) ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� (GESCO). �მ ს�მი ვ�რი�ნტის ხ�რვეზების� დ� უპირ�ტეს�ბების ს�ქ�რთველ�ს კ�ნტექსტში გ�ნხილვის ს�ფუძველზე, კვლევის შედეგ�დ დ��სკვნეს, რ�მ ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�მ�მს�ხურების სუპერკ�მპ�ნი� შეს�ძლ�� ს�ხელმწიფ� სექტ�რში ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტების დ�ფინ�ნსების ყველ�ზე ს�უკეთეს� ვ�რი�ნტი იყ�ს. �სეთი კ�მპ�ნი� შეიძლებ� �ხ�ლი სტრუქტურის ს�ხით �ნ უკვე �რსებული �რგ�ნიზ�ციის ბ�ზ�ზე შეიქმნ�ს (მ�გ.: მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდი). ზ�გ�დ�დ მრგვ�ლი მ�გიდის მ�ნ�წილეები იზი�რებდნენ �ზრს, რ�მ რევ�ლვერული ფ�ნდი მთ�ვრ�ბისთვის ს�სურველი ვ�რი�ნტი�, თუმც� ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის �ნ �ნ�ლ�გიური სტრუქტურის დ��რსებ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებით მთელი რიგი კითხვები გ�ჩნდ�, რ�მელზეც „მს�ფლი� ბ�ნკის“ წ�რმ�მ�დგენლებმ� პ�სუხი გ�სცეს:  რ�მდენიმე მ�ნ�წილემ �ღნიშნ�, რ�მ ბევრი ს�ჯ�რ� შენ�ბ� ს�ქ�რთველ�ში (მ�გ�ლით�დ, ს�ბ�ვშვ� ბ�ღები) �რ�ს�კმ�რის�დ თბებ� �ნ შეს�ძლ�� გ�თბ�ბის �ხ�ლ სისტემ�ს დ� სტრუქტურულ რე�ბილიტ�ცი�ს ს�ჭირ�ებდეს(ენერგ�ეფექტურ�ბის გ�ზრდ�სთ�ნ დ�კ�ვშირებულ ღ�ნისძიებებთ�ნ ერთ�დ). შეს�ბ�მის�დ, წ�რმ�დგენილი ს�ინვესტიცი� ხ�რჯები დ� ენერგ�ეფექტურ�ბ�ში ჩ�დებული ინვესტიციების �მ�ღების ჩვეულებრივი ვ�დ� შეიძლებ� �რ �რის ს�თ�ნ�დ�დ შეფ�სებული. ბ�ნკის გუნდი დ�ეთ�ნხმ� იმ�ს, რ�მ �რ�ს�კმ�რისი გ�თბ�ბ� დ� სტრუქტურული რე�ბილიტ�ცი� რეგი�ნში ჩვეულებრივი მ�ვლენ� იყ�. ბ�ნკმ� შესძლ�, რ�მ ზ�გიერთი ღ�ნისძიებ� ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტებისთვის ს�ჭირ� ტიპურ ინვესტიციებში გ�ეთვ�ლისწინებინ�, თუმც� ს�ინვესტიცი� ხ�რჯების მთლი�ნ�დ �მ�ღებ� მხ�ლ�დ იმ შემთხვევ�ში იყ� შეს�ძლებელი თუ დ�მ�ტებითი ხ�რჯები, მთლი�ნი ინვესტიციების დ��ხლ�ებით 10%–ს შე�დგენდ�. თუ ეს ხ�რჯები �ღნიშნულ მ�ჩვენებელს �ღემ�ტებ�, შეიძლებ� გრ�ნტები დ� სუბსიდირებ� გ�ხდეს ს�ჭირ�. შემ�თ�ვ�ზებულ ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს, გრ�ნტების �რსებ�ბის შემთხვევ�ში, მ�თი გ�თვ�ლისწინებ� შეუძლი�. თუ �მის ს�შუ�ლებ� �რ �რსებ�ბს, მ�შინ ენერგ�ეფექტურ�ბის პრ�ექტები მხ�ლ�დ მეტნ�კლებ�დ ჯ�ნს�ღი კ�ნსტრუქციული მთლი�ნ�ბის დ� კ�მფ�რტის მქ�ნე ს�ჯ�რ� შენ�ბებში უნდ� გ�ნხ�რციელდეს.  რ�მდენიმე მ�ნ�წილემ წ�მ�ჭრ� �რგუმენტი, რ�მ ს�ქ�რთველ�ს �რ ჰქ�ნდ� ყ�ვლისმ�მცველი კ�ნ�ნი ენერგ�ეფექტურ�ბის შეს�ხებ, ისეთი ს�კითხების დ�ს�რეგულირებლ�დ, რ�გ�რიც�� დ�კრედიტებ� დ� დ�ფინ�ნსებ�, ინსტიტუციური ჩ�რჩ�, მ�რეგულირებელი ნ�რმები (მ�გ.: World Bank Page 107 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები კ�დექსები დ� სტ�ნდ�რტები, მ�რკირებ�, შენ�ბების პ�სპ�რტები) დ� სხვ� ღ�ნისძიებები. ბ�ნკი დ�ეთ�ნხმ� �რგუმენტს, რ�მ ენერგ�ეფექტურ�ბის პ�ლიტიკის ჩ�რჩ� დ�კუმენტის �რსებ�ბ� კ�რგი იქნებ�დ�, მ�გრ�მ ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის დ��რსებ� �ხლ� მ�მ�ვ�ლშიც შეიძლებ�, ს�ვ�რ�უდ�დ უკვე �რსებული სტრუქტურის ფ�რგლებში, ყ�ვლისმ�მცველი კ�ნ�ნის �მ�ქმედების გ�რეშე.  რ�მდენიმე მ�ნ�წილემ, მ�თ შ�რის, რეგი�ნული გ�ნვით�რების დ� ინფრ�სტრუქტურის მინისტრმ�, გ�ნ�ცხ�დ�, რ�მ ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის მ�რთვის� დ� �პერირებისთვის �ხ�ლი �რგ�ნიზ�ციის შექმნ� �რ იყ� ს�სურველი დ� შეს�ძლებელი, დ� რ�მ �მ მიზნით �რსებული �რგ�ნიზ�ციის გ�მ�ყენებ� უკეთესი იქნებ�დ�. ბ�ნკის წ�რმ�მ�დგენლები დ�ეთ�ნხმნენ, რ�მ �ხ�ლი ს�ხელმწიფ� სტრუქტურის შექმნ� ყ�ველთვის რთული იყ�. �ხ�ლი სტრუქტურის შექმნ�ს ის უპირ�ტეს�ბ� �ქვს, რ�მ ს�უკეთეს� �რგ�ნიზ�ციულ დ� მ�რთვის სტრუქტურ�ს უზრუნველყ�ფს დ� შეს�ბ�მის�დ უკეთესი �რჩევ�ნი იქნებ�დ�, თუმც�, მინიმუმ ს�წყის ეტ�პზე, უკვე �რსებული �რგ�ნიზ�ციის გ�მ�ყენებ� (მ�გ�ლით�დ მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდი) ყველ�ზე �დვილ ვ�რი�ნტ�დ მიიჩნე�დ�.  მ�ნ�წილეები დ�ინტერესდნენ დ�ფინ�ნსების წყ�რ�დ კ�მერციულ ბ�ნკების ნ�ცვლ�დ ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის გ�მ�ყენებ� ბ�ზ�რზე პრ�ბლემებს ხ�მ �რ შექმნიდ�. ბ�ნკის წ�რმ�მ�დგენლებმ� უპ�სუხეს, რ�მ დღესდღე�ბით ბ�ნკები მუნიციპ�ლიტეტებზე შეზღუდული მ�ცულ�ბით გ�სცემდნენ სესხებს, ცენტრ�ლური ს�მთ�ვრ�ბ� უწყებებისთვის კი ს�ერთ�დ �რ იყ� ბ�ნკების დ�ფინ�ნსებ� ხელმის�წვდ�მი. ხელისუფლებ�მ მუნიციპ�ლური გ�ნვით�რების ფ�ნდი ნ�წილ�ბრივ სწ�რედ �მ მიზეზის გ�მ� შექმნ�. �სეთი დ�ფინ�ნსების მიღებ�ს დ�კრედიტების �რსებული ლიმიტები, კრედიტუნ�რი�ნ�ბ� დ� კრედიტ�რების მიერ �ღქმული რისკებიც �რთულებდ�. ს�ხელმწიფ� დ�წესებულებებისთვის ს�კრედიტ� ხ�ზების გ�მ�ყ�ფ� ბ�ნკის პრეზენტ�ციის ფ�რგლებში წ�რმ�დგენილი „დ�ფინ�ნსების კიბეში“ გ�თვ�ლისწინებული იყ�, მ�გრ�მ �ხლ� მ�მ�ვ�ლში ეს შეუძლებლ�დ იქნ� მიჩნეული, რის გ�მ�ც— კერძ�დ, ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� დ�ფინ�ნსებ�ში �რსებული დ�ბრკ�ლებების �ღმ�ს�ფხვრელ�დ – ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერულ ფ�ნდს უწევდნენ რეკ�მენდ�ცი�ს.  დ�ისვ� ს�კითხი კერძ� ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების პ�ტენციური რ�ლის შეს�ხებ მ�თ მიერ შემუშ�ვებულ ვ�რი�ნტებში. �ღინიშნ�, რ�მ გ�თბ�ბის სექტ�რში ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების პ�ტენციურ რ�ლს გერმ�ნიის ს�ერთ�შ�რის� თ�ნ�მშრ�მლ�ბის ს�ზ�გ�დ�ებ� იკვლევდ�. ბ�ნკის წ�რმ�მ�დგენლებმ� �ღნიშნეს, რ�მ World Bank Page 108 September 2016 ს�ქ�რთველ�ში ს�ხელმწიფ� შენ�ბების ენერგ�ეფექტურ�ბის ღ�ნისძიებების დ�ფინ�ნსების ვ�რი�ნტები რ�დგ�ნ ს�ქ�რთველ�ში მ�ქმედი ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიები �რ იყ�, ს�ქ�რთველ�ს ენერგ�ეფექტურ�ბის რევ�ლვერული ფ�ნდის პრ�ექტი ითვ�ლისწინებს დ� ხელს უწყ�ბს ენერგ�მ�მს�ხურების კ�მპ�ნიების გ�ნვით�რებ�ს კ�ნტრ�ქტ�რებთ�ნ შესყიდვის ხელშეკრულებების გ�ფ�რმების ს�ფუძველზე, რ�ც წ�რმ�ტებით გ�ნხ�რციელდ�, მ�გ�ლით�დ, ს�მხეთში.  ზ�გმ� მ�ნ�წილემ �ღნიშნ�, რ�მ მიუხედ�ვ�დ იმის�, თუ რ� ვ�რი�ნტი იქნებ�დ� �რჩეული, მის გ�ნს�ხ�რციელებლ�დ მნიშვნელ�ვ�ნი ტექნიკური დ�ხმ�რებ� იქნებ�დ� ს�ჭირ�. ბ�ნკის წ�რმ�მ�დგენლები �მ �ზრს სრული�დ დ�ეთ�ნხმნენ დ� �ღნიშნეს, რ�მ ბ�ნკი ხელისუფლებ�ს� დ� დ�ინტერესებულ პ�რტნი�რ დ�ნ�რ �რგ�ნიზ�ციებთ�ნ ით�ნ�მშრ�მლებდ�, რ�თ� ტექნიკური დ�ხმ�რების ყ�ვლისმ�მცველი პ�კეტი შეემუშ�ვებინ�თ დ� �მით შერჩეული დ�ფინ�ნსების დ� გ�ნხ�რციელების გეგმის წ�რმ�ტებ� უზრუნველეყ�თ. მ�ნ�წილეები ზ�გ�დ�დ შეთ�ნხმდნენ, რ�მ წ�რმ�დგენილი ვ�რი�ნტების ს�ქ�რთველ�სთვის შეს�ბ�მისი იყ� დ� რ�მ მთ�ვრ�ბ�ს „მს�ფლი� ბ�ნკის“ მიერ წ�რმ�დგენილი ვ�რი�ნტების შეს�ხებ სერი�ზულ�დ უნდ� ემსჯელ�. ენერგეტიკის ს�მინისტრ�ს� დ� ბ�ნკის გუნდებმ� ყველ� მ�ნ�წილეს მ�დლ�ბ� გ�დ�უხ�დეს გულ�ხდილი დ� ს�ს�რგებლ� კ�მენტ�რებისთვის. შემდეგ ეტ�პზე მს�ფლი� ბ�ნკმ� ვ�რი�ნტების შეს�ხებ დ�კუმენტი უნდ� დ��სრულ�ს დ� იგი მთ�ვრ�ბ�ს გ�დ�სცეს კ�მენტ�რების მის�ღებ�დ. �მის შემდეგ, ბ�ნკი დ��სრულებს �ნგ�რიშის მ�მზ�დებ�ს დ� მთ�ვრ�ბ�ს გ�დ�სცემს გ�ნს�ხილველ�დ. მ�ს შემდეგ, რ�ც მთ�ვრ�ბ� ს�უკეთეს� ვ�რი�ნტს შე�რჩევს, ბ�ნკი ენერგეტიკის ს�მინისტრ�სთ�ნ დ� სხვ� შეს�ბ�მის ს�მინისტრ�ებთ�ნ ერთ�დ (ეკ�ნ�მიკის� დ� მდგრ�დი გ�ნვით�რების ს�მინისტრ�, ფინ�ნსთ� ს�მინისტრ�, რეგი�ნული გ�ნვით�რების� დ� ინფრ�სტრუქტურის ს�მინისტრ�), პრ�გრ�მისთვის ს�ხსრების მ�ბილიზებ�ს დ�იწყებს დ� პრ�გრ�მის შემუშ�ვების� დ� გ�ნხ�რციელების დეტ�ლურ გეგმ�ს შე�დგენს. World Bank Page 109 September 2016