91023 ៃផ�េមឃ្រសឡ បច�ុ ប្បន � ភាពេស ដ� ច� ដ �កុ � ែខ តុ ល ឆន � ២០១៤ @ រដ្ព�ស�្ ិ របប់យា បច�ុប្បន�ភាពេសដ�ច�ដ�កុ�ាបនរគ�ជា�តជារបពបស់ធរភ�ាភាលដ។ របដរ�ាហញ ករបដក�ស ប�ាករពបន�ិ ស ប ានដនុាបច�ុប្បន�ភាពេសដ�ច�ដ�កុ�ាបនរគ�របដរ� ាហញ ករបដក�ស ប�ាករពបន�ិស បរបពបបុរុា�ដស់ធរភ� ាភាលដ ប�ា��ប្រដេកដថុនបុ � �ាភំសពីបស របពបរណស្របប្រារបពបស់ធររបពប្ដស�្បកដ្ា�រា ឬរិស ា�រាែេាស់ធរភ�ាភាលដត�ណា ា់នាស។ ស់ធរភ�ាភាលដ��បធ់�ភ្តក�្តឹម្បស�បនបទសែេា័បានដនុាមណ ដ�ុាបនាស។ ី ថ�ងអំណរគុណ �រម�ក� និងេសចក�ែ ររសករណ � �កុ� រ បច�ុប្បន�ភាពេសដ�ចដ (CEU) រគ �ជា�តជា�ួ សរបពបបុរុា�ដរបពបស់ធរ ភ� ាភាលដ។ ជា�តជាាបន្តឹមរបារេបច� ាិស ាលដ ាំ ពូាេត (Sodeth Ly) ប�ា ាលដ ាអបរ �ដាដ អាបិហី ្រា ូយ (Enrique Aldaz – Carroll) ែជនដ័យ ្ដឹាពេសដ�ច� ប� ាករអបុ មតុករ ្របប ្រា�រាភ ភបិភ�ាភាលដ (MFMGP) ករ �់ាទសស់ធរភ�ាភាលដ្បល�្បាសពដ�កុ�។ ដុ� រំ ាំបណ (Linna Ky) ័បតួ ់សំ�ជ� បួសករក�ម្�ម។ ្ដស�ករររាស�ករា្ក�ករេកដ់� របពបាលដ ័យ ពូ ាអ ាម ហុ�ព (Mathew A. Verghis) ្បធបែជនដករអបុមតុ្ប MFMGP។ ាលដ រាប �ុ បំចទប� (Munichan Kung) ែជនដអា� មឌ្សំ្បជុ�ជប ជបបស ប�ាពាុ� របរួ�ច�ែណដច� ាេនករពរ ាពរែជនដ្បធបបសភ�ាពពពុំភំ “ម �ពទសអា�រានដ�ក� ុ ” ាហសាលដ ជូាាេប ឡសំ ែ�រ ារថដ (Julian Latimer Clarke) ែជនដេណ� ជជដ�ុ ប�ាករ្បដួត្បែជា របរួ�ច�ែណដច�ាេនករពរាពរែជនដបុរ ភ� ាពពពុំភំ “កររសត្�ថបរ �់កពម �ប�ា់រ”។ ្ដស�អនដប�ភបិពូ�ែថថាអ�ណររុ ណច� ាេនា់បាប ករ្បកដ្ ប� ាករែណ់� ែេា ាលដអូ ារ �ដ ហ្ាោ (Ulrich Zachau) ់សដ្បល�្បាសពដ�កុ� ព្័បប អពុំបូេ ប� ារយ ពុំហ�ដ ប�ាាលដ អឡ�ប ពូ (Alassane Sow) ់សដ្របប ្រាស់ធរ ភ� ាភាលដ្បល�ដ�កុ�។ ររសករណរ បច�ុប្បន�ភាបន្តឹមរបជា�តារេាៀាបដ័ព ាេ�្ំជផាបភទត័បថុំៗាាករអា�មឌ្ែជនដ ័យ ្ដឹាពេសដ�ច�ានដ�កុ�។ ររសករណរ បច�ុប្បន�ភាបន្តឹមរបារនភុ�ពជ្ស ប� ាែចដលស់យ ា សូ ា�សូលសាេកបប អ�ជ សរដ�កុ� ពហរ�បរ្េរូអា�មឌ្បរ ម �ពទសយដជប ្ដស�អនដម ��រ ប�ាារេបច� ាធាបា់រស អាុករពាុ�ពុំម �ា អាុករ�� បែ�បរិស ា� រា ប�ាអនដព�ដ្ក�ម្�ម។ ររស ករណរ បច�ុប្បន�ភាបន ្តឹមរបដ�ណតបាភាឲ្កពប��ួ សបក ាករារនភុ�កជ្សបច�ុប្បន�ភាពេស ដ� ច�អពុំបូេ របពបែជនដ័យ ្ដឹាពេសដ�ច� ប� ាករអបុ មតុករ្របប ្រា�រាភ ភបិភ�ាភាលដ (MFMGP)្ប ស់ធរភ�ាភាលដ។ ាសារបសសួ ាា់បាប ប� ាព�ាណ ុ�  េ៏ ័បត្�ថភំ��តរ ួ ករររ ែេារួ�័ប ាលដ �បំ ព អាំ �ូ ហំប (Shabih Ali Mohib) អាុ�ភ្របប ្រាដនុា្បាសព ាលដ ពគជំ ហីគ់ (Sergiy Zorya) ែជនដ ម �ពទសដព�ដ�ុ ាលដ ់ដប ព�ែពប (Samsen Neak) ែជនដម �ពទស�ភ្ដំ ្ដ។ ាសាដ៏ ពូ�អររុ ណ ់យ ា្�ាា្លច� ាេនា់បាប ប� ាព�ាណ ច្ពបលពបែេា ាលដកពំ ៀយ ឆិ អ់បប ់មៀយ ពំារយ (Ratchada Anantavrasilpa) ប� ាាលដ ាជ�ពក ពំាម េ (James Seward) ែជនដម �ពទសហ�រ��មត�ុ ប� ាសំ ជ្រ។ ររសករណ ិ រ ាបនដ៏សសួ ារបកររួ�ច�ែណដភំ ា់បាប ករែណ់� ប�ាសពីបសរបពប�រំ េដប ភទប� ា្ចបានដនុាៀជរិស ា� រាដ�កុ� ម �ពទសយដជប �� បទ ប្េរូអា�មឌ្បរ ប�ាអនដព�ដ្ក�ម្�ម។ ្ដស� ករររពូ�អររុ ណច�ាេនភួ ដធតប ែេារបច� ណសាភា ប� ាជុាបកររួ�ច�ែណដ។ ាសាពូ�ែថថាបូ មាពចដុំេការុ ណ់យ ា្ថ �ាច�ាេនអ�ជ សរដ�កុ� ភ� ាពព្ដពួាាពេសដ�ច� ប�ាហ�រ�� ន មត�ុ ប� ាស់ធរ�ត�្បដ�កុ� ច� ាេនដ�ច�ពហ្បត�បតុ�ករ ប� ាករធ�្សរបពបដុាករារេបច� បច�ុប្បន�ភ ាពេសដ�ចដ � �កុ�ាបន។ ្ដស�ករររែជនដស� ់ដប ស�បាានដ�កុ� ែេារួ�័ប ាលដ ប៊ូ �ាររប (Saroeun Bou) ប� ា ាលដកពំ ពុ�ប� ត ព�ាអរប (Sophinith Sam Oeun) របារេបច� អត�បសជីភ�ជ្ស់��រភទ ត័ប អត�បស បររ ញ់�ារហស�ភទរ ប�ា់�្បភទបិជីភ�ជ្សាជីាាសេត។ ព្័បប ភទត័បអ�ភំស់ធរភ� ាភាលដ ប�ាពដ�ុ�ភរបពបស់ធរានដ�កុ� ពូ�ចូ ាាេា� ាាន www.worldbank.org/cambodia។ ាេ�្ំិដបប�ូ� ាាេដនុាប�ជ ំែចដលសបច�ុប្បន�ភាពេសដ�ច�ដ�កុ�់�អុំ ែ�យ ាប� ាយដ�រារនភុ �ក ជ្សេដប ភទបិ ពូ�សដបសាដុ� រំ ាំបណ ់��រាអអ�ដ្តឹប�ច lky@worldbank.org។ ព្័បប ព�ណ ថ �រ្បករារនភុ �ជ ួ រពុំភំខក� ព ្សាបន ពូ�សដបសាាលដ ប៊ូ �ាររប (sbou@worldbank.org)។ 1 7 7 8 9 10 10 17 17 18 18 19 19 21 22 22 23 23 25 27 27 27 28 29 30 31 33 33 33 37 ឹ សរសេង� ខ�ម �រត្�សររផម�ជ ុ សទឹ�ីជវ �រ័យរំណេត ាេល ី រំេ ជមា រុឍ ុ ផំសណព ឍរំខឍត�ំពុតរីភី រឍសផពឍ សតពេពុតភីវ �រ័យសររកណ៍ ឍ�េវ �រ័យេំណំ ាេលមឍសលល្ឍផំសណព ឍវ �រ័យសឍឹយះតជេមុឍ។ ផំសណ ិ �រត្�សររផម�ជសនាតមឍ ព ឍសរេសផ�ក ុ វ �រ័យកតត សេមឍអ្រផំសណព ឍកំ ឍរឍ ១៤,១ នគ ផ្ម�តខ�រេ ត ាេល សទឹ�ីជ្�សរររ�តខេផំភុេ យ សធៀ�ឍឹ េឆែ ំមុឍគ� តមផ្តឹមពផត ផណ លឆែំ មឍនភម�ឍ្រផេ្�ជ ឍ�េអរ��នភផ៏សដយ។ ២០១៤ ាេលរឍរររលកាំ្រភី� �យករ ផំ សណព ឍភ� តផែុេ្�សររផម�ុជរ្ម�តឆែ ំ ២០១៤ ិ ផលាេលមឍនភ្�សរពសតពេ សរេសផ�ករ ឍ� េ ្តសវរឍរា ឍតស� ឍថឍឹ េសផព ឍេលត ៧,២ នគយ ផំ សណព ឍរ��នភរី ព្ករ។ វ �រ័យរំណេត សដយសាតវ �រ័យកតត សេ រំណេត ឍ�េសរវ រឍសផព ឍសតពេ សដយសាតមឍផំ សណព ឍរំ ឍុផ ិ ឍនភ ផម�។ ជរម ក្គ�ត្គេមា ្ផសសរេសផ�កម ក� តផ � ុេ្�សររ ែ សដយវ �រ័យសឍឹមឍផំ សណព ឍខ�រត ល� សដយមឍកភ្េឹេាពែផសសភព ភឍនសកេភី ជេវ �រ័យសររកណ៍ ឍ�េ វ �រ័យេំ ណំ។ ក្គ�ត ្គេកំ ណូ លរឍល�ជេមុឍ។ សនផែុេឆ ែំ ផំ សណព ឍវ �រ័យសរវផម� សនាតមឍនភល�្�សរព ២០១៥ សដយសមព លសឃពេភី ផំសណព ឍរំឍុផក� ត� ឍ� េ សទឹ�ីជផំ សណព ឍវ �រ័យសររកណ៍ មឍសលល្ឍ កវ �ល្តត�តកឍរ��នភឍសយរយផែុេាខផផ�ដ យះត សដយមឍអ្រផំ សណព ឍកឍសភ��វសររក្តឹម ឆែ ំ ២០១៤ �ចា �តភីក��ិ �តកជ�តាំេាពែផ ាត ៥,២ នគយ�ាុ សណ ា ឹ ផែុេអំ តុេ្រំមរយាខ ឍសយរយយៈសភលមរ យឆែ ំ មផ រមជមរ យឍឹេ េំ �ូេស�ពសធៀ�ឍឹ េឆែ ំមុឍ។ កថយកុ ឹកឍផំសណ ពឍ ស ិ ផល ាេលមឍនភ្�សរព � ឍនភសរេសផ�ករ វ �រ័យសររកណ៍ គះសដយសាតអរ��នភ សតពេសចឹអ្រផំ សណ ិ � ត�រត្�សររ ព ឍសរេសផ�កភ ឍសយរយសន្�សររកថ ឍ� េនភរឍតឹេវេ ផម�ុជរ្ម�តឆ ែ ំ ២០១៥ ្តសវរឍរា ឍត ស� ឍថ ្�សររសវៀតណម ឍ�េ្�សររក�ឍ។ វ �រ័យ ឍឹ េ វ �ល្តត�តមផនភល�្�សរពសតពេវ �េទំេ ផរ�ផម�មឍផំ សណព ឍយះត សដយតកម�ផរ�ពលផែុេ �រកេ សមពយឍឹេមឍកំឍរឍ ៧,៥ នគយ ាេលជ ភ� ភភសផ�ឍ�ថយកុ ឹ។ អ្រផំសណព ឍ ្�បផត្�ាមលឍឹ េអ្រផំ សណពឍ ផែុេឆែ ំ ២០១៣ ាេ។ បឍ� ភ័យមរ យកំ ឍរឍាេល កកតត�ឍ�យនភ្ផី្ផសនាត�ឍ�សដយសាត អកសធ�ពឲព�ា ឹពលតេលត ផំ សណព ឍសរេសផ�កិ ឹេមំ ផំសណ ិ �េ ព ឍសរេសផ�កខ ំ ុែ �ាុាឍ�ផេសលល្ឍទ�ជេ ាេលរឍរា ឍត ស� ឍសឍឹ រមមឍ កសផពតមឍជថ�ី មុឍ។ អ្រនភ្ផី ្ផរឍប� ផត កុឹមផ្តឹម ១៨,៦ កឍក ំសរព� ំររ ល�រតផម�ផ ស្ាឹធម�ជត� ជ នគយ ផែុេឆែ ំ២០១២ ាេលប� ផត កុឹ ១,៩ នគយ ភ� សររលរននភកឍរឹផរំឍឍត ខ� ំេ ឍ� េនភម�ឍ សធៀ�ឍឹ េឆែ ំ ២០១១។ សទឹជយា េណ សលល្ឍ ្រផេ្�ជាពែផឍសយរយផែុេតំ �ឍតពេាេ។ កឍកកតត �ឍ�យនភ្ផី្ផផែុេអំ តុេឆែ ំ២០១១- វឌ្ឍនភាពែផសរេសផ�កច ិ សភលថ�ីៗ ២០១២ យះតជេសលល្ឍសនអំ តេឆ ុ ែ ំ២០០៤- ២០១១ សដយផែុេអំ តេសភលសចឹ ុ អ្រនភ្ផី វ �រ័យកតតសេសន�ឍ�ជមា រុឍ ី ផំសណព ឍរំខឍត ្ផរឍប� ផតកុឹកំឍរឍ ៤,៧ នគយផែុេមរ យឆែ ំៗ 1 សដយសាតមឍផំ សណព ឍតកម�អ េ�  ាេលរឍ សទឹជអត�ពណ ឍ�េរ� � នភតកម�រឍសផពឍសតពេ ររ យេលត្�ជរឍ្ផី ្ផរមតំ �ឍតរឍ�រ។ �ឍ��ក � ផែេផ្ម� ផ៏សនាតរ�ត ុ តអករររលយផរឍ ាេលរំេ ុ ឲពមឍផំសណព ឍសរេសផ�កិ ឍ�េាំ្រេលត ក�ឍ�ផំសណ ិ ផ ព ឍសរេសផ�កល � េឆ ុែ ែ ំសឍឹ�ណ� លមផ នភ្ផី្ផ។ ផ្ម�តអត�ពណ្�បំឆែ ំរឍសផព ឍ ភីេំសណព កវ �រ័យរូទតតស្្្�សររ្�ផ�សដយ សតពេេលត ៤,៩ នគយ ្តឹមពផត ផណ លឆែំ រ��នភ សនខណៈសភលាេលមឍផំសណ ូ ព ឍលំម ២០១៤ ាេលជផ្ម� តខ�រតជេ�ឍ��កស�ពសធៀ�សទ កឍកវ �ឍ�សយគាា លតភី�សររ ាេលររយព�លត ឍឹ េផ្ម� តផំ សណពឍ ៤,៦ នគយសន�ំណកតឆែំ ម����លទឍនគស្កពឍ េលតផំសណព ឍឱឍនភ ២០១៣។ កថ�រំឍ�េិ�សនគ� �សនគនគស្កពឍ គណឍីកឍ� ាេលរមកំាណផេលតផំសណព ត្រផត សនាតមឍរ��នភ សទឹ�ីជកថ�រំឍ�េិ�សនគ �ំេ ុ អឍ�ជត�។ ផំសណព ឍចំសកេរំសលៀផ�ពផត � �សនគមរ យកំឍរឍ េូកជ សកត ឍ�េាព�សឈព ឍ� េ សនាត�ឍ�សផពឍសតពេ �រ�សភលឍឹ េផំ សណព ឍលំមូ � នគសព្េ រំ ឍ� េម� ឍ ាមឍជរំ ឍ� េ ិ�សនគ� ស កវ �ឍ� សយគាា លតភី�សររ សដយសាតកវ �ល សរៀត េូ កជ សរវផម�សបណៈ (រឹ ផសភ�ពេ) មឍ ្តត�តមផវ �េកឍរ��នភរី ព្ករ ឍ� េ កសផពឍសតពេ�ឍ��ក�ឍ�រកជ�ឍ��ច � ា �តផី។ ផ្ម�ត កំ ណ �ត អ ម� ណ � � សយគ� ឍ សលព ៍ សជថ�ី  �រត វ ឍ អត�ពណផែុេតំ �ឍត ឍ�េ្�សររផំភុេអភ�វឌ្ឍ៍ វ �រ័យរំណេត ឍ� េអកលឍ្រភព ាេលរឍសធ�ពឲព សព្េសរៀត សនាតមឍផ្ម� តរម�រ�។ មឍផំ សណព ឍកចំកូលរមា រំណេត។ កចំ កូ លរំ ឍ�េស្�ព ្ររត ផ៏មឍកសផព ឍសតពេពេាេ ផំសណព ឍ្រផត�ស��ផ ុែ �រ័យឯផរឍមឍកសផពឍ ព េវ សដយរំ ឍ�េចំកូលចំមុខគះយឍយឍ� ឍ�េស្�េ។ សតពេយា េសលឿឍ សដយសាតផំសណព ឍកសរឿ ឱឍនភគណឍីកឍ��កិុ�លឍែ្តសវរឍភ្ផថ ឍឹ េ � តពេវ �េសទសលពសរេសផ�កិ ាេលសធ�ពឲពវ �រ័យ រុផក�តស ឈឍេលត ១១,៣ នគយ កឍពល�តពលផែុេ ធចាមឍរ��នភកឍតាតខ ំ សតពេ។ �េ ្រផត �រកផរុ� ាេលមឍផ្ម�តខ�រតជេផ្ម�ត �ស��ពផុែេវ �រ័យឯផរឍ រឍសផព ឍសតពេយា េសលឿឍ ឱឍនភគណឍីកឍ�រ្ម�តឆែំ ២០១៣ �ឍ��ក មូតេលត ៨,០៩ ពឍតឍេុ � អសម �ផ មឍ សដយផ្ម� តភ្ផណ៍ កឍឱឍនភឆែ ំ ២០១៣ មឍ អ្រសផព ឍសតពេ ២២,២ នគយ្តឹ មពផតផណ ល កំ ឍរឍ ១០,៧ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ� ឆែ ំ ២០១៤ សដយសធៀ�ឍឹេ�ំ ណកតឆែ ំ ២០១៣ ាេលនគស្កព ឍរររ លម��� �លទឍភី កវ �ឍ� សយគ ាេលមឍកំឍរឍ ៦,៨៨ ពឍតឍេុ � អសម �ផ ាា លតភី�សររ។ េូសកែឹ រុ ឍ�្មកេអឍ�ជត�េុល ១៤,២ នគយផែុេមរ យឆែ ំ។ ផំ សណព ឍឥណទឍផ៏ រឍសផព ឍសតពេយា េសលឿឍេលត ៤,២ ពឍតឍ មឍកថយកុ ឹភី ២៦,៧ នគយ មផ្តឹម ២១,៨ េុ � អសម �ផ ្�មណ ៣,៥ ាខកឍកចំកូល នគយផែុ េមរ យឆ ែ ំ ផែុ េអំ តុេសភលេូ ក ាែ សឍឹ។ សន្តឹមពផតផណ� លឆែ ំ ២០១៤ ភី ៣,៦ ពឍត កសផពឍសតពេកឍផំ សណ ព ឍ្រផត�ស��ព រមជមរ យឍឹេ ឍេុ� អសម �ផ ្�មណ ៣,៤ ាខកឍកចំ កកយកុ ឹកឍផំ សណព ឍឥណទឍ រឍសធ�ពឲពមឍ កូ លសន្តឹ ម�ំ ណកតឆែ ំ ២០១៣។ កថយកុ ឹអឍុ រតឥណទឍសធៀ�ឍឹេ្រផត �ស��ព ភី ៩០ នគយសន�ំ ណកតឆែ ំ ២០១៣ មផ្តឹ ម 2 ៨២,២ នគយ្តឹមពផតផណ លឆែ ំ២០១៤។ ្តឹម ២,៥ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ឆែំ ែ ី មឍកថយកុ ឹ អ្រក្រផតផមិីផុេយៈសភលខ� ២០១៤។ ស� ឍនភ្�សរពសឍឹសដយសាតក �ឍ��កភី ១១,៣ នគយសន�ំ ណកតឆែ ំ ២០១៣ �សេ�ពឍក្�មូ លកំ ណូល ាេលរឍសផពឍសតពេ មផ្តឹម ១១,២ នគយ្តឹ មាខ សមស ឆែ ំ ២០១៤ យា េសលឿឍកំ ឍរឍ ២១ នគយ ផែុេអំ តុេសភល សដយសាតផំ សណព ឍកឍក្�ផរ ត ្�ារេ�រត �រ ឍាខេំ �ូេ ខណៈសភលាេលកកំ ណយាេល ធចា។ មឍផ្ម�តទ�រំេភីេំ�ូេ ឍឹ េផ្ផ្ម�តេាេល សទរមថវ �កាេលរឍស្ាេរុផ។ ឱឍនភ ្រផតសៀលមឍតកម�សថ សដយមឍតកម�្�មណ សសភពភឍនសនាត�ឍ�រររលម��� �លទឍេ៏ស្កព ឍភី ុ យេុ ៤០០០ សៀលផែេមរ � អសម �ផសដយសក មូ លឍ�ធ�ស្្្�សររ។ េូ សកែឹ ្រផតរឍ្ំ�រត ផំណតតអ្រ�ូ្រផតសឍឹ សធ�ពឲពមឍកសតពេកថ� ដស ភ� រលរឍសផពឍភី ៧០០ ឍេុ � អសម �ផ �ឍ��កកឍអ្រ�ូ្រផតភ�តកឍ្រផតសៀល។ អ្រ សន�ំ ណកតឆែ ំ ២០១៣ េលត ៩៣១ ឍេុ � ��ូ្រផតផុេមរ ែ យេុ  � អសម �ផគះ ៤.០៤០ សៀល អសម �ផ ្តឹមពផតផណ លឆែ ំ ២០១៤។ កំណតត ្តឹមពផត ផណ  លឆ ែ ំ ២០១៤ កំាណផសន�ំ ណកត ថែ ផតនភរឍតឹេាពែផ�ំណុល ាេល្តសវរឍ ឆែ ំមុឍ មរ យេុ � អសម �ផសរ�ពឍឹេ ៣.៩៩៥ សៀល។ វយតកម�សដយកវ �នគរមាែ វេ ធចាភ� ភភ កផំ ណតត អ ្រ�ូ ្រផត ឲពមឍតកម� ្�មណ ូ � យវត�ុអឍ�ជត�អំភីឍ�ឍ�នភ សផ ឍ�េមូ លឍ�ធ�� ៤.០០០ សៀលផែុេមរ យេុ � រឍសធ�ពឲពមឍក �ំ ណ ុ ល បDSA) ាេលរឍសធ�ពផុេឆែ ែ ំ ២០១៣ រឍ សតព េ កថ� � ឍ�� ក �ឍ�រ កចសភលថ�ី ៗ សឍឹកឍអ្រ�ូ  �រ  េថ កំ ណតតថ ែ ផត សឍឹសនមឍផ្ម�តទ�សន ្រផត ភ� ត កឍ្រផត សៀល សដយសាតថ�ី ៗ សឍឹ សតពយ។ ្រផតេុ� អសម �ផ រឍសតពេកថ�ស�ពស្���សទឍឹេ ូ��យ�័ណារំខឍតៗសព្េសរៀត េូ កជ ្រផតអះូ ា ស� ឍនភចសភលអចគត �� ឍ� េ ្រផត យ័ ឍ ្�សររក� ឍ ាេលជូ �� យ �័ ណា �រត កេគូ ព ណ� រជ ផ ម� រំ ខ ឍត ៗ �រត ផ ម�ុ ជ។ ្�ឈមថ�ីៗ ឍ�េអឍុសរឍ៍ េំ សណព កសសភព ភ ឍន ្តស វ រឍភ្េឹ េ�ាឍ� ម ស� ឍនភផំសណព ឍចសភលអចគតបផតមឍនភ សដយសាតក្គ�ត្គេកំណូ លមឍនភ្�សរព ល�្�សរព សដយសាតមឍរ��នភឍសយរយ ជេមុឍ ាេលរឍព�លម ត ����លទឍ�ាឍ�មសរៀត ផែេ្�សររសជថ� ុ ី ផំសណ ព ឍនភ្�សរពសតពេកឍ ាំ្រេលតកកំណយសបណៈរំខឍតៗ សដយ ិ ុេរមេស សរេសផ�កផ ែ អសម �ផ ឍ�េមឍរ��នភផែេ ុ ម�ឍសធ�ពឲព�ាឹពលតេលតរ�នភមា ្ផសសរេសផ�ក។ ិ ្�សររកថ សតពេវ �េ ាេលរំេ ុ ឲពមឍផំសណព ឍព ឱឍនភសសភពភឍនរុ� បរមទំេរំឍរយឥត ល�តពលផែុេ�រកផរុ�កំឍរឍ ៧,៥ នគយ ផែេឆ ុ ែំ រំណេ) ្តសវរឍភ្ផថឍឹ េមឍនភ្�សរព ២០១៥្�បផត្�ាមលឍឹេផំសណ ព ឍផែុេឆ ំ ០១៣ ែ២ សតពេជ�ឍ�សទសរៀត ឍ� េថយកុ ឹភី ២,៧ នគយ ាេ។ ស� ឍនភកឍកចំសកេរសម��ផ�ំ ពផត ច កឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ផែុេឆែ ំ ២០១៣ មផ សភលខេមុខសនាតមឍនភវ �រជមឍ ខណៈសភល 3 ំ ឹ េថ ាេលមឍក ភ � ័យ រផម� នភផែុ េវ រ អំ ភីផរ�ដសឍ កអភ� វឌ្ឍ៍ ភូរ ឍ� េសមដស កច រំណេត ឍ�េសរវផម� ឍឹ េសនាតមឍនភរផម� រម�័ឍនស�សក�រភ កភ្េឹ េករ�ត រលតសទឍឹេ សមពយវ �រ័យសររកណ៍ ឍឹ េមឍនភ្�សរព ឥរន�ភលអវ �រជមឍ កស�ព ផកំ មរី ព្ថ�ី ឍឹ េររ យឲព សតពេវ �េ សដយសាតផំ សណព ឍរ��នភ�រត វ �រ័យផរ�ផម�រឹសតព ុា េវ �េ។ កាផលម�ក ្�សររកថ។ សទឹជយា េណផ៏ សដយ ផំ សណពឍ កំ ណយសលពកផ�ឍ�រសវ ឍ� េភរ�ុន ឍឹ េររ យ វ �រ័យផរ�ផម� ឍឹេសនាត�ឍ�រររ លេពល�ា ឹ សដឹ�សយមូ លសមតុ រំខឍត ភី ាេលសធ�ពឲពផម�ុជ ពលតភីកប� ផត កុឹតកម� ផរ�ពលផែុេរី ព្ រតត � េត ក ្�ផរ ត ្�ារេ កឍតកម� ព ល� ត ពល អឍ�ជត�។ សនផរ�ដស ឍ។ ក�សេ�ពឍលរននភរររ លរឍ ឥណទឍរ្ម�តអែផពល�ត�រសវ ឍ� េអែផផ�ឍ�រសវ យា េណផ៏សដយ សនាតមឍបឍ�ភ័យមរយកំឍរឍ ឍ� េ កកតត �ឍ�យកកំណយផែុេកសធ�ពធុៈផ�កិ ាេលអក�ាឹពលតេលតផំសណព ឍាេលរឍភ្ផ។ ឍឹ េររ យ�សេ�ពឍ� �មណផ�ឍ�រសវ ឍ�េកតត �ឍ�យ បឍ� ភ័យទំេសឍឹមឍេូកជ លរននភកឍក កកំ ណយសលពកផ�ឍ�រសវ។ កាផលម�ភរ�ន ុ  ំសរព� ំររ លសតពេវ �េ�រតផម�ផ រឹ ផរំឍឍតេូវ ផ៏ ឍឹ េ ររ យ �សេ�ព ឍ ក្�ផរ ត ្�ារេកឍពល� ត ផម� វរ្ ាេលអក�ា ឹពលតយាេខ� ំេសលពេំណំខុរ ឍ� េកចំសកេផរ�ផម� ាេលអកររ យឲពផម�ុជ ភីធម�រ មរ យាពែផសដយសលផងខណ� អករ ឈឍសទរ� តរស្មករឍសាលសាចំ សកេអេ� បតុ El Nino កប� ផតកុឹតកម�អេ�សដយសាត កំ ឍរឍមរ យឍសរឍ។ កាផលម�សមដស កចរ កប�ត សព�ពមក�ឍ�ចំសកេអេ��រត្�សររកថ ម�័ឍន ជមរ យឍឹេក្�ឹេា្�េរ្ម�រ្មបលវេ សន្តី មររី ៣ ផែុេឆែ ំសឍឹ ឍ�េនភម�ឍ្រផេ អជ� ធថែ ផត ជត� ថែ ផត មូលដស ឍ វ �រ័យឯផរឍ ឍ�េ ្�ជាពែផឍសយរយផែុេតំ �ឍត ។ រមគមឍ៍ មូលដសឍ ុ កភ្េីផរី ឍឹ េររ យរំេ រំ េ ទផត ទ េសភ�� វសររក ឲពសលព រ ភី ិ រ្ឍ សតព្�សររផម�ជអក�ឍ� ុ ផ្ ុ ផំសណ ឍ�េរំេ ពឍ ្រសរ�ូ ទណអេស។ សរេសផ�កិ ឍ�េកតត�ឍ�យនភ្ផី្ផសដយស�ៀ� ណា �� ្�ឈមរំខឍតៗចសភលខេមុខ គះ ករ្ម�រ្មបលផំសណព ឍកឍវ �រ័យផម�ឍស � ល ផ៏ ុ វ �រ័យផរ�ផម� ឍ�េវ �រ័យសររកណ ករំេ ៍ស ឍឹេមឍសៈរំខឍតផេកផ្ ុែ ុ ផំសណ ឍ�េរំេ ពឍ ជថ�ីសតពេវ �េ។ េូករឍ�រ េផែុេាពែផ្�បឍ�រ សរេសផ�កា ិ េ។ េូកាេលរឍ�រ េសនផែុេ្�បឍ ភ� សរររីមរយ ផំសណព ឍពល�តផម��រសវមឍសលល្ឍ �រ ភ� សរររី ២ កអសេ�តរម្ារកឍកវយ យះតជេមុ ឍប�ត ភីឆែ ំ ២០១២ សមពយសដយស តកម� � �យករវ �ឍ�សយគចសភលខេមុខ �រេ ាត�� កពាេីដំេុឹម�ឍអក�សេ�ពឍស្កពឍសរៀតរឍ ថ ិ ឍ�ទេ � �យករធុ ៈផ�ក� ំ រាឹេលតក្�ផរត ផំ សណព ឍខ�រតសតពេវ �េឍឹេអ�រ័យសទសលពផំសណពឍ ្�ារេ �រត្ផកមមហុឍសនផម�ុជ។ ិ�រគសកមលេ ពល�តនភ�រសវ ឍ� េគុ ណនភ ជជេកភ្េី ផកពា រ្ម�ត ្ផកមមហុឍសនាតជលរននភរររ លរឍឍ�េ េី ។ វ �បឍក�សេ�ពឍពល�តនភផរ�ផម� រមទំេក កថ�អគស�រឍី កកំណយស្្ព�ូវក ឍ� េកអឍុវត� �សេ�ពឍកវ �ឍ�សយគសបណៈសលពសរវផម�្�ឹផ្ សដយា� ឍលផងណៈ្�ផរត្�ារេ។ កអសេ�តផ៏ 4 រឍ�រ េថ តំ �ឍត សរេសផ�កិភ�សររ ាេលមឍ ជរម ក�សេ�ពឍកវ �ឍ�សយគសលពសេពមរុឍ ផំាណ សាល�ំ ណេព�លត� �យករ ធុ ៈផ�កិ្�សរព ន រ រ្មេតកចរម�័ឍរ ុី ស្េ កាផលម�កអ�ត ំផែេ ុ ជេមុឍ ម� ឍទឍត រឍព�លតអត�្�សយរឍ៍ សព្េៗ ្�ភ័ឍន ឍ�េក�ណុ� ឹ�ណ� លវ �ជជ រីវៈ ឍឹេររយឲព � � សយគ� ឍ �សររ ភ ាេលវ ឍ ំ ឹ េ រុ ផ សនសតព យ សរ។ ផម�ជ្តត�ត ុ សទឈសលពវ �ថីកឍផំសណ ត ជ ព ឍខ�រស េូ សកែឹ ផំសណព ឍសរេសផ�កេ ិ ៏  ឹេមំព�លតជកឍុ វត� ថ�ីវ �េ។ កភ្េីផមូ លដស ឍ្�មូ លភឍន ឍ�េក នភរ្ម�តាផលម�� �យករធុ ៈផ�កិ សដយ្តសវ ភ្េឹ េក្គ�ត ្គេភឍន ឍឹេររ យព�លតម��� �លទឍ សដឹ�សយតកម� អ គស� រ ឍី ខ� រត រ មយៈករ� េ េលត កកំ ណ យសលព ផ� កិកអភ� វ ឌ្បំ រកត សឍឹ។ សដយមឍតម� នភ ក�ឍ� សធ�ព រ័ �យ្�វត�� ផម� កអឍុវត�ផំាណរ្មេតសដយសជគរ័ យ ឍឹេសធ�ពឲព េំ សណព កធុ ៈផ� កិ �សេ�ព ឍ ករ្ម�រ្មប ល � � សយគ�ាឍ� ម កំ ឍរ ឍ ជេ ៥ នគយកឍ មឍកវ ឍ ពណ� រជផម� ក�សេ�ពឍនភទផត ទេតំ �ឍត សរេស ពល�តពលផែុេ�រកផរុ� ឍ� េសធ�ពឲពផម�ុជរស្មក ិ � សររ ក�� ផ� កភ � ី ក្�ផរ ត្�ារេ ិ �តកច�ត រីភ រឍផំ សណព ឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�សលពរភី ៨ � � សយគរុ ឍ ឍ� េ កវ ឍ � ករ ាេលភ្េឹ េ� យ នគយ។ វ �ឍ� សយគ ឍ�េរ្មបលកកុ ឹ��ជ ីពណ� រជផម�។ សេព មលី � សេ�ព ឍ កចំ សកេ�ាឍ� ម សដយ�សេ�ព ឍ ក ក�សេ�ពតឍូវស�ៀ�វៈផំាណរ្មេតយាេជផត រររ លពល្�សយរឍ៍ភីកសេព�សតពេវ �េកឍសរេស ផតសដយមឍសាលសាាេលព្នជ �តសទឍឹេ ផ� កិរផល ជករំខឍត ពេាេ្តសវផ្រ��នភ ផំាណរ្មេតជអរ�នភ ឍ�េ្ផ�ខណ� រមដឍេ៏ ឍសយរយ ឍ�េរស្មករឍឍូ វេំ សណព កកប  ឹេមំមរយ ន ភកឍក ឍឹេររយភ្េឹេ្�រ�រន ្រផត ឈរែ ល្តី នគី សដយតម� នភ ឍ� េ កចរត អឍុវត��រតដស ភ�រល។ ន រ�កតុ សកណ យុរស រត � ័ យកតត សទសលព ្រផត ឈរែ លរ្ម�ត វ រ េំ ណផត កលរី ៣ ាេលមឍយៈសភល ៥ ឆែំ សេ។ កសធ�ពា��សឍឹឍឹេររ យទផត ទេគស្មេវ �ឍ� �រតទរដស ភ� រលផម�ុជ រឍផំ ណតត យាេ សយគភី �សររាថមសរៀត ាេលា� រតរីភីផាឍ�េ កចរតអំភី�� ្�ឈម ឍ�េកំណុ កអរ� នភកឍ ាេលមឍសរេសផ�កិលូតរតផុែេតំ�ឍតសចឹ។ កអភ�វឌ្ឍ៍ រ្ម�ត ្�សររផម�ុជ។ ក�សេ�ពត ាពឍករផម�នភលម��តជផត ផតាេលព្នជ �ត ុ �រ័យម���វត�ុរមយៈក កផ្រ��នភផែេវ សទឍឹ េអរ� នភ ឍ�េក�សេ�ពត្�ភ័ឍន្តបតភ� ឍ�តព ភ្េឹេក្គ�ត្គេធចា ឍឹេររយរ�តស� តតក  ឹេមំមរយ សេពមលី្តបតភ� ឍ�តពកអឍុវត� ឍឹេររ យឲព ប� ផតកុឹសលឿឍជគំមផ ុ �រ័យផរ�ផម� ហុ សនផែេវ ឍ�េ ផម�ុជសដឹ�សយ��  ្�ឈមកឍកអឍុវត� ឍ�េ អកលឍ្រភព រមទំេភ្េឹេលរននភរ�តរលត�រត រស្មករឍឍូ វ សាលសាជអរ� ន ភ�រត ខរ� ឍ ្�សររសទឍឹ េកា្�្�បលខ� ំេាេលអកសផព ត រឍយា េមឍ្�រ�រននភ។ មឍសនផែុេរី ព្ម���វត�ុអឍ�ជត� ។ 5 វឌ្ឍនភាពែផសរដ�ផច ត ន ី � សភលថ�ៗ សតពេ សដយសាតផំសណព ឍកឍកស្�ព ្ររតសនរម ១. វ �រ័យពល�តផម� េសអសម �ផ ្�ភ័ឍនអឍុ ស្ាឹ “អ�ី្គ�ត យាេ សលពផាលេាត 1 អវុធ” បEBA) �រតរមនភអះ� ាុ បEU) ឍ�េករររល រឍរ��នភរីព្ករ រផម�នភវ �រ័យរំណេត ១. ផំសណ ិ នាតមឍផ្ម�តខ�រត ព ឍសរេសផ�កស កំាណផ ាេលសនាតមឍផ្ម�តខ�រត ឍ�េផំសណព ឍវ �រ័យសរវផម� ផំសណព ឍភ�តរ្ម�តឆែ ំ២០១៤ ្តសវរឍរា ឍតស� ឍថឍឹេ ផែុេផ្ម�តខ�រត ឍ�េក ំភឹេថ វ �រ័យសររកណ៍ ឍឹេ មឍកំឍរឍ ៧,២ នគយ េូកកភ្ផណ៍ ភីមុឍ ាេល មឍផ្ម�តខ�រតសតពេវ �េ។ សទឹជយា េណផ៏សដយ ផ៏ សនស្កមអ្រផំសណព ឍឆែ ំ២០១៣ាេលមឍ ៧,៤ នគ មឍបឍ� ភ័ យមរ យកំ ឍរ ឍកំ សពឹផំ សណព ឍ ាេលរឍ យ បូ�១)។ កចំសកេរសម��ផ �ំពផត សនាត�ឍ�មឍ ភ្ផសចឹ សដយបឍ�ភ័យទំេសចឹរមមឍ រឹផរំឍឍត ផំសណព ឍ សដយមឍអ្រផំសណព ឍ ១៤,១ នគយ្តឹម េូវវរ្ ាេលអក�េ�ពល�ាឹពលតអវ �រជមឍយា េ ពផត ផណ លឆែ ំ២០១៤។ ផំ សណព ឍសឍឹសផពតមឍសតពេ� ខ� ំេជេធម�រ មរ យាពែផសដយសលផងខណ� អករ ណ� លមផភី � �យករសរេសផ�កិរផលល� ឍ�េរ�� បតុ El Nino កប�តសព�ពម�ឍ�ចំសកេ�រសវសតពេវ �េ នភ រីព្ករកឍតាត្�សរព។ រំឍុផក�ត�សជ �រត្�សររកថសនផែុេ ្តី មររី ៣ ាេលអកសធ�ពឲព ថ�ី ឍ�េកវ �ល្តត�តមផវ �េកឍរ��នភរីព្ករ កឍត ាត្�សរពរំេ ុ ឲពមឍផំសណព ឍ ផែុេវ �រ័យរំណេត សដយតកម�គស្មេសេរេតាេលរឍរររលកអឍុម័ត មឍកំឍរឍ ២,៥ ពឍត ឍេុ� អសម �ផ សផពឍសតពេ 1 ុ ា ្តសវ ្�ភ័ ឍនអឍុ ស្ាឹភឍន “អ�ី្គ�ត យាេ សលពផាលេាតអវុធ” �រត រមនភអះ � រឍ�សេ�ពតសតពេផែុេឆែ ំ២០០១ រ្ម�ត ពលតលរននភឲព្�សររាេលមឍក ៣០,៥ នគយ្តឹមពផតផណ លឆែ ំ ២០១៤ សធៀ�ឍឹេ  ីផស្កព ឍត� កតរ ក � ចំសកេពល�តពល�រតខរឍសទរមនភអះ ុ ា សដយរកភឍន � ឆែ ំមុឍ។ រផម�នភសរេសផ�កិផុែេវ �រ័យសរវផម�សនាត ឍ� េម� ឍផំ ណតត � �មណរំ ឍ�េសលពផាលេាតអវុធ ឍ� េស្គ្េរព� វុធ។ សនផែុេ ្�ភ័ ឍនសឍឹ មឍ្�សរររររ លពលកំ ឍរឍ ៤៩។ ្�ភ័ ឍនអឍុ ស្ាឹរូ សទ បGSP) ថ�ី មឍ សទឹ�ី ជ វ �រ័យសររកណ៍ មឍផំសណព ឍយះត ្តសវរឍ�សេ�ពតសតពេផែុេរមនភអះ �ុ ា សនកថ�រី ១ ាខមផទ ឆែ ំ២០១៤។ សនផែុេ សដយមឍអ្រផំសណព ឍសភ��វសររកមឍ្តឹមាត ៥,២ ្�ភ័ ឍនអឍុ ស្ាឹរូ សទថ�ីសឍឹ � គ�ត យាេ មឍកភ្េឹ េ្�រ�រននភកឍ្�ភ័ ឍនអី ្ នគយ សធៀ�ឍឹេឆែ ំមុឍផែុេយៈសភល្រំមរយាខេំ�ូេ សលពផាលេាតអវុធ។ រមយៈកសា តកអឍុ ស្ាឹសទសលព្�សររាេល្តសវ កអឍុ ស្ាឹទំេសចឹ�ំ ពុត ប្�សររាេលមឍកំ ណូ លទ� ឍ� េ្�សររមឍ សដយសអរ��នភផែុេ្�សរររ�តខេ។ វ �រ័យ ក ីផកស្មព ឍត� កតរ ក) ្�ភ័ ឍនអឍុ ស្ាឹរូ សទថ�ីសឍឹ មឍកំ ឍរឍអែផរររ លពលត� ក ី កស្មព ឍ ផែុ េផ្ម� ត មធពម�ាុសណ ផរ� ផ ម� ម ឍក ផ ា ឹ ជេមុ ឍ។ សនសភលាេល្�សររមរ យយ�េពុ តេំ ណផត កលកឍកអភ� វឌ្ឍ៍ មឍករររ លសស លតសទសលព ផ�កិខ�តខំ ្�ឹ េា្�េ�រត ្�សររទំេសចឹ សមពយ សដយមឍកប� ផតតកម�ផរ�ពល ឍ�េកថយកុឹកឍ អេសករម្�ជជត� ាលេបតត រុផ្�សររទំេសចឹជ “្�សររាេលមឍ ផំសណព ឍរ�ឍែពល�រសវ ឍ�េកពាេីដំេុឹ។ ក ីផកស្មព ឍត� កតរ ក” សរៀតសមពយ។ សមតុ េូសកែឹ ្�ភ័ ឍនអឍុ ស្ាឹអ�ី្គ�ត យាេ សលពផាលេាតអវុធ ាលេបំរកត សរៀតសមពយ។ េំ សណ ព កេ៏ លូឍផែុេកា � រត �ូស � ឍនភ ្តសវរឍបចរមយៈកា  � រត�ូាេលមឍយៈសភល�ី ឆែ ំ ផែុេ ២. សដយសមឍកសផពតមឍសជថ�ីកឍរ��នភ អំ តុេសភល�ឍ�អឍុ វត�្�ភ័ ឍនអឍុ ស្ាឹអ�ី្គ�ត យាេសលពផាលេាតអវុធ។ កសធ�ព ឍសយរយផែុេ្�សររ ឍ�េតំ�ឍត ឍ�េកសេព�សតពេវ �េ ា��សឍឹអកររ យកតត �ឍ�យវ ��ត��លំមូពណ� រជផម�។ ្�ភភ៖ បhttp://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/april/tradoc_150983.pdf) ិ មេសអសម �ផ អ្រផំសណ កឍសរេសផ�ករ ព ឍភ�តរ្ម�ត មឍកលំរផផែុេករា ឍត ស� ឍភី កល� �សករាេល្�សររផម�ុជឍឹ េបផ ឆែ ំ២០១៥ ្តសវរឍ ំភឹេថឍឹេសេព�សតពេវ �េសដយឍឹេ � គ�ត យាេសលព ផាលេាតអវុធ សកេភី ្�ភ័ ឍនអី ្ សដយសាតអេសករម្�ជ ជត� ផំណតត ថ ្�សររមរ យាលេបតត រុផជ “្�សររាេលមឍក ីផកស្មព ឍ មឍអ្រផំសណព ឍ ៧,៥ នគយ ាេលជអ្រ្�បផត ត� កតរ ក” សដយាព�ផសលព កវ �វឌ្កឍរូកចផ�ី ៖ កំ ណូ លជត� រុ�រ្ម�ត ្�ាមលសទឍឹេ អ្រផំសណព ឍកលភីឆែ ំ២០១៣ ាេ។ មឍុ រ្មែ ផត កវរត ាវេសលពកអភ� វឌ្ឍ៍ ធឍបឍមឍុ រ្ បរឍារ្ឍ៍ ្រភព រមលត��មឍុ រ្) ឍ� េកវរតាវេនភរយេស្ាឹាពែផសរេសផ�កិ បរឍារ្ឍ៍ កឍ ស� ឍនភល�សភលអចគត្តសវរឍផំណតតសតពេសដយ � គ�ត នភរយេស្ាឹាពែផសរេសផ�កិ)។ ្�សររផម�ុជអកបផសកេភី ្�ភ័ ឍនអី ្ សាតក ំភឹេថ កចំសកេរសម��ផ�ំពផតឍឹេសផពឍ ៍ ែ ំ ២០២០។ យា េសលពផាលេាតអវុធ្�ាមលសនសេព មររវត្ឆ 7 តកម��រសវ�ឍ�ប� ផតកុឹ ឍ�េនភរឍតឹេាពែផឍសយរយ រសម��ផ�ំពផត ាេល្តសវរឍចំសកេសរាពាតទំេអរត ផែុេតំ�ឍត។ សចឹ រឍ�ឍ�លូតរត�ាឍ�មសរៀត សមពយវ �រ័យសឍឹ កំេណ ោភវក�ុតអំឡុតេភលបន វ �វមោនភានបោបតនក ា បនភីមោ ប  ោុភលលព រឍទផតទេក វ �ឍ�សយគយា េស្កពឍ។ កចំសកេ រូប ១ កររួមចំែណកចំេពកំេណ ោផននភវព(គវសនគររយ រសម��ផ�ំពផត សនាតមឍកសផពឍសតពេ សដយមឍរឹផ ផរ�ផម� ិរ្មផម� ្រផត រុ�កំឍរឍ ២,៦ ពឍត ឍេុ� អសម �ផ សផពឍ សរវផម� សព្េៗ សតពេ ១៤,១ នគយ ្តឹម ាខ ម�ថុច ឆែ ំ ២០១៤ ផំសណព ឍ ពររ ភ�ត សធៀ�ឍឹ េ ឆែ ំ មុ ឍ ាេលមឍរឹ ផ ្រផត រុ � កំ ឍរ ឍ ២,៣ ពឍត ឍេុ� អសម �ផ សផពឍសតពេ ១៧,៤ នគ យ។ ស�ពសយពេគ�តជរឹផ្រផត កំឍរឍរឹផ្រផត កឍកចំ សកេរសម�� ផ�ំ ព ផត សទកឍត រ មនភអះ� ាុ ាេលមឍ កំឍរឍ ៣៧ នគយកឍរឹផ្រផតរុ�កឍកចំសកេរ សម��ផ�ំពផត មឍកំឍរឍស្កព ឍជេរឹផ្រផត កឍកចំ សកេរសម��ផ�ំ ពផត សទរមេសអសម �ផ ាេលសរ�ពឍឹេ ៣៦ នគយ ផែុេអំតុេយមររី មរយផែុេឆ ែ ំ ២០១៤។ ្បបភព ព វិទ្យ ោសវនវ យ វពោវតួេលខបា ោន្ស ោរបននបុគល � វកធនារភវបភេពក ស�ពសយពេគ�តជ� �មណ កំ ឍរឍកឍកចំសកេរសម��ផ �ំពផត សទកឍត រមេសអសម �ផ សនាតមឍផ្ម�តខ� រត � ណ ជេសគ សរ�ព ឍឹ េ ៤៦ នគយកឍ� ម រសម��ផ ៣. ផំ សណព ឍសរេសផ�កិខ�រតសនាតរមកំាណផេលតកកតត �ំពផត ចំសកេរុ� សមពយកំឍរឍកចំសកេរសម��ផ �ឍ�យនភ្ផី ្ផ �ាុ ាឍ�ផ្ម�តកតត�ឍ�យសឍឹទ�ជេ �ំពផត សទរមនភអះ� ាុ មឍកំឍរឍ ៣៤ នគយ ាេល ផ្ម�តភីមុឍ។ អ្រនភ្ផី្ផរឍប� ផត កុឹមផ្តឹម ជ� �មណខ�រតជេសគ �ចា �តភី� �មណសទ្�សររ ១៨,៦ នគយ ផែុេឆ ែ ំ២០១២ សដយរឍប � ផត កុឹ ១,៩ អសម �ផ។ កំណុ កសឍឹរឍយ�ុឹ��ិ ំេភីយុរនសរ�កឍ នគយ ស�ពសធៀ�ឍឹេអ្រនភ្ផី្ផឆ ែ ំ ២០១១។ សទឹ កចំសកេពល�តពលរសម�� ផ�ំ ព ផត ម ឍតកម� ខ� រត ជយា េណផ៏សដយផ្ម�តកឍកកតត�ឍ�យនភ្ផី ្ផ ាុ សទកឍត រ មនភអះ� សេពមលីរររលអត�្�សយរឍ៍ ភី ផែុេអំតុេឆែ ំ២០១១-២០១២ ទ�ជេផ្ម�តកឍកកតត ្�ភ័ឍនអឍុស្ាឹ“អ�ី្គ�ត យាេសលពផាលេាតអវុធ បEBA)” �ឍ�យផែុេអំតុេឆ ែ ំ ២០០៤-២០១១ សដយផែុេអំតុេ �រតរមនភអះ� ាុ ។ សភលសចឹ អ្រនភ្ផី្ផរឍប� ផត កុឹកំឍរឍ ៤,៧ នគ យផែុេមរយឆែំ សនសភលាេលមឍផំសណព ឍតកម��រសវ ាេលរឍររយេលត្�ជរឍ្ផី្ផ សនរមតំ�ឍតរឍ �រ។ ផ) វ �រ័យកតតសេ ៤. វ �រ័យកតតសេមឍនភ ីផកស្មពឍ សទឹ�ីជមឍអ រ��នភផម� ំេភលផម� ឍ�េនភម�ឍ្រផេ្�ជាពែផ ឍសយរយកលភីឆែ ំមុឍផ៏សដយ បូ� ២)។ ពល�តផម� 8 កំេណ ោករនំេចចនេមម�កបំពកនេនបោ�ាំ្ិដលនកំេណ ោេនដ�កវចភ � វ រំណេត ឍ�េអកលឍ្រភព។ ក ីផលូតរតកឍវ �រ័យ ូ� ២ ករនំេចចនេមម�កបំពកនព(ភីេដមឆ� ំដលនបច�ុប្ោ�ពគវសពោដុព វ យ ម អេមរក សឍឹសរព�ាតរឍប�តសព�ពមសមពយរររលរឍម��� �លទឍ ភីលំមូកឍកវ �ឍ�សយគា ករនំេចចនេមម�កបំពកនព(គវសពោដុពម អេមរ វកយ អ្រកំេណ ោេធៀបោបតឆ� ំមុោព(ម្្� ោដត្ ំយ នគស្កពឍ ា លតភី�សររ សដយតរចរីកឍឥណទឍ ផែុេ�រកផរឍថយកុឹ ាេល រឍសផពឍសតពេផែុេផ្ម�តត�កតរកជេមុឍ ផែុេអំតុេ យមររីមរយផែុេឆែ ំ ២០១៤ បរូមសមព លាពែផរ�ីភីវ �រ័យ ូ��យវត�ុខេស្កម រ្ម�ត ភ័ត៌មឍលម��ត)។ ស�ព សទឹ�ី ជមឍកសេព�សតពេវ �េផែុេវ �រ័យរំណេត ផែុេសភលថ�ី ៗសឍឹ សមពយវ �រ័យអកលឍ្រភព គះ ជកអភ� វ ឌ្ឍ៍ ាេលរររ ល រឍកស� គមឍ៍ ផ៏ សដយ ី �ាុ ាឍ� ក  ផ ្បបភព ពអគ�នរក្� ោគរពោវតរ្� ករ លូ ត រត សឍឹសឍឹរឍសធ�ព ឲពមឍបឍ�ភ័យរំខឍតៗ មរយកំឍរឍពផត ភ័ឍនឍឹេ ប១) វេ�ាេលជ�តមផជមរយផែុេ ខ) វ �រ័យរំណេត ឍ�េអកលឍ្រភព វ �រ័យរំណេត ប២) កំឍរឍកវ �ឍ�សយគាា លតភី�សររ ៥. សដយសាតមឍរ��នភឍសយរយសតពេវ �េ វ �ឍ� ស្កពឍ ាេលមឍនភរយេស្ាឹ ្�រ�ឍស�ព ឍ�េ/ សយគ�ឍមឍកំណ�តអម�ណ៍ សជថ�ីសលពគស្មេសេ សនសភលាេលកវ �ឍ�សយគាា លតភី�សររប� ផត កុឹ ប៣) រេតប�តភីខែ តមធពមមូតេលតខ ែ �រ័យសរវ ែ តធំផុេវ ភភុឹសផព ត ភី ក ្�ថុ យ ស� ឍ ប៤) នភ្�ឈមជ្�បំ ផម� ជភ�សររផែុេវ �រ័យលផតទយ ឍ�េអឍុវ �រ័យម��� កំ សពឹសាលឍសយរយេី ធី�រ ្ម�ត ផំ សណព ឍក្គ�ត វត�ុ ្ភមទំេផែុេាពែផសេរេតក �យល័យ ឍ�េលំសន ្គេេី្�ផ�សដយតម� នភ កកតត �ឍ�យនភ្ផី ្ផ ដ ស ឍពេ។ ផរ � សឍឹរឍរ ម កំ ាណផេលត ក លូ ត ី កស្មព ឍ ជរ ម ។ �រភ�សសធឍ៍ សនអឍ�ជត� ឍ� េ នភ ផ រត ខ� ំ េ ផែុ េ វ �រ័យរំណេត ឍ�េអកលឍ្រភព។ �រ េថ ផំ សណ ុ សដយវ �រ័យរំណេត ព ឍាេលរំេ តកម�គស្មេសេរេត ាេលរឍរររ លកអឍុ �� ត រយឍឹេា្�្�បល ឍ� េម�ឍរូវមឍរមធម៌សរ ាេល បូ�៣) ភី ្ផររេសៀ�កំាេឍេី ឍគូ�ឍីយផម� ឍ�េ ទមទឱពកពកំសពឹក ីផកស្មពឍកឍវ �រ័យរំណេត រំណេត ឍ�េតកម�គស្មេវ �ឍ�សយគ បអកលឍ្រភព) ផែុេ ាេលភុំ មឍឍ� ឍ�នភ។ វ �រ័យសររកណ៍ ាេល្តសវរឍអឍុម័តសដយ្ផកម ្�ឹផ្អភ�វឌ្ឍ៍ ផម�ុជ បCDC) បូ� ៤) រឍសផពឍសតពេ កំណ�តអម�ណ៍ សជថ�ីសលពគស្មេសេរេតផុែេឆ ំ ០១៤ ែ២ ូ� ៣ យា េសលឿឍមូតេលត ២,៥ ពឍត ឍេុ� អសម �ផ ល�ខ�តអឍុ�� តសេរេត បYTD, y/y% change) សផពឍសតពេ ៣០,៥ នគយ ឍ�េ ២៥៨ ពឍត ឍេុ� អសម �ផ សផពឍសតពេ ១៤៤ នគយ្តឹមពផតផណ ល ឆែ ំ ២០១៤ សធៀ�ឍឹេឆែ ំមុឍ។ កលូតរតផុែេវ �រ័ យរំណេត ឍ�េសរវផម� រឍាឹមឍឹេផំសណព ឍវ �រ័យសររ កណ ៍ ាេលមឍសលល្ឍយះតជេមុឍ រឍយ�ុឹ�� ិ ំេភី ផំ សណ � � សយគ� ឍ កំ សពឹ ព ឍកឍកសរឿរុ ផ ក� ត�  �រត វ ឍ សរេសផ�កិ។ ៦. សទឹ�ីជយា េណ វមឍសៈរំខឍតផុេករ�ត ែ ស� តត បឍ� ភ័ យរំ ខឍត ៗ ពផត ភ័ឍន ឍឹេផំ សណព ឍ វ �រ័យ 9 រូបព៤ គេ្មតេិនចរណរ ព(អចលោ្ិភរយពមោករេកោេឡតបនា បនភីកំេណោ កំេណ ោេប�� េិនចរេនែបោ�ពបាុែោ�មោេល្បោរឺសត រូប ៥ អ វជ�មោកលភីឆ វ ័រេិនចរណ � ំមុោលពគេ្មតក�ុត ន រ ែដល្ត បោ (YTDពគវសពោដុពម ព(LHSយពោវតពYTD,ពY/Y%ពchangeព(RHSយ អោុម័ (YTD, y/y % change) ចំោួោេប�� េិនចរនរុប អ្រកំេណ ោេប�� េិនចរ ្បបភព ព្កនួតេិនចរណរ គ) វ �រ័យសររកណ៍ ៨. ផំសណព ឍសភ��វសររកក�ឍ ឍ�េផូស ាខេតលូេ មផ ៧. សដយសាតនភវ ឹផវាពែផឍសយរយផែុេ្�សររ ផម�ុជ យះតជេមុឍយា េខ � ំេ ខណៈសភលាេល កថចសភលថ�ីៗសឍឹ ឍ�េនភរឍតឹេវេ្�សររសវៀត ផំ សណព ឍសភ�� វសររករ�ាុ ឍសនមឍ ឍ�ឍ�នភ ណម ឍ�េ្�សររក�ឍ ផំសណព ឍសភ��វសររកណ៍ មឍក បូ� ៦)។ ស� ឍនភសឍឹបផត�រ េភីកវ �វឌ្ថ�ីមរយ ប � ផតកុឹ សដយមឍផំសណ ព ឍ្តឹមាត ៥,២ នគយ ផែុេ ាេលថ្�សររផម�ុជ រឍក � យជ្�សររកឍត ាត អំតេយមររី ុ មរយផែុេឆែ ំ២០១៤ ស�ពសធៀ�ឍឹេឆែ ំមុឍ ទផត ទេកំសពឹសភ��វសររក ឍ�េ វ �ឍ�សយគ�ឍរ�ាុឍ។ ាេលមឍផំសណព ឍកំឍរឍ ១៩ នគយ បូ� ៥)។ មឍ �� អវ �រជមឍមរយកំឍរឍាេល�ាឹពលតេលតសភ��វសររក ចំោួោេប�� េិនចរជបាុោមោករេកោេឡតសលំ្បនខណៈែដលចំោួោ រូបព៦ ាេលសធ�ពេំសណព រមព�ូវសាផ ាេលមឍកំឍរឍ្�មណ េប�� េិនចរកូេរ ាពោវតចវោមោករថរចុយា តេ្ចោ (Year on year, % changeយ រ�ាុឍ ពផត ផណ លកឍសភ��វសររករុ�។ ជលរនពល ផែុេ ផូស ា ក�ឍ អំតុេយមររីមរយផែុេឆ ែ ំ ២០១៤ កំឍរឍសភ��វសររក សវៀតណម ប៩៧ នគយសធ�ពេំសណព រមព�ូវសាផ)ាេល សផពឍរឍ ៩ នគយផែុេឆែ ំ ២០១៣មឍកំឍរឍសន្រឹេ ខណៈសភលាេលសភ��វសររកក�ឍ ប៩០ នគយ សធ�ព េំ សណព រមព�ូ វអករ) ាេលសផពឍរឍ ៥៥ នគយ ផែុេឆែ ំ ២០១៣ មឍផំសណព ឍ្តឹម ១៩,១ នគយ។ ជ ធម�រ ្�សររផម�ុជ្ាឍតាតជាពែផមរ យកឍកររ្ច ផែុេតំ�ឍត�រតសភ��វសររក�ាុ សណា ឹ បនជ �តសទ្�សររ ឃ) វ �រ័យផរ�ផម� កថ ឍ�េ/ ្�សររសវៀតណម)។ សដយសាត្�សររ ៩. ផំសណព ឍវ �រ័យផរ�ផម�សនាត�ឍ�កលូតរត �ាុាឍ� សវៀតណម ឍ�េ្�សររកថ រឍក� យជសាលសា មឍផ្ម�តទ�ជេមុឍ សដយសាតកភ្េីផកពាេីដំ សររកណ៍ ម�ឍ្រផេ្�ជ្�សររផម�ុជផ៏ រឍរតត ែ ល�រសវមឍផំសណ េុឹ ឍ�េរ�ឍព ុ ឆ ព ឍយះតផែុេអំតេភី ែ ំកុេ �េតនភទផត ទេេលតសភ��វសររកពេាេ។ ស្កយសឍឹ បូ� ៧)។ សនឆែ ំ ២០១៣ ពល�តពល�រសវ មឍផំសណព ឍអវ �រជមឍ រ្ម�ត�រសវេូវ្រំេ ាេលមឍ 10 កំឍរឍ្�ាមល២៣ នគយកឍពល�តពល�រសវរុ�។ រំបឍរី ៣ ាេលមឍយៈសភល ៥ ឆែ ំ�រតទរដស ភ� តកម�ផរ�ពលាេលប� ផតកុឹ ជភ�សររ តកម��រសវាេល រលផម�ុជ។ េូ សកែឹសមពយ បំរកត ្តសវមឍកវ �នគ ម�ឍមឍតុ លពនភសទឍឹេក�ឍ�យពល�តផម� ឍ�េក �ាឍ�មសេពមលីផំណតតឲពសឃពេ ភីមូលសមតុ សព្េៗកឍ កំណយសទសលពការ�េផរីព្ រឍ�ាឹពលតេលត ផំសណព ឍយះតសឍឹ។ រ ា ករ�ផ្មរយាេលសធ�ពម ែ សដយ ផំសណព ឍវ �រ័យផរ�ផម� ឍ�េកចំសកេ�រសវ។ េំណំ ធចាភ�ភភសផ រី នែ ផតរអូស� លីរ្ម�ត ក ផរ�ផម�រំខឍតៗសព្េសរៀត េូកជ ស្រហូ ឍ�េេំតូេមី អភ�វឌ្អឍ�ជត� ឍ�េ ទរដស ភ�រលផម�ុជផែុេឆែំ ផ៏រររលេក�ាឹពលតសដយស កប� ផតកុឹតកម� ២០១១ រឍព�លតអឍុស រឍ៍ ឲពមឍក�សេ�ព ឍ មូ ល ពល�តពលផរ�ផម�ពេាេ។ តកម�អេ�ម�ឍ្តសវ ំភឹ េថ ឍ� ធ� រ ្ម�ត ក�សវ្ជវាពែផផរ�ផម� ក�សេ�ពឍ ឍឹេសផពឍសតពេខ� ំេចសភលខេមុខឆ�តៗសតពយ សដយ ្�រ�រននភកឍកវ �ឍ�សយគសលព ្�ភ័ឍនបទសរ� សាតកា្�្�បលតកម� អឍ�ជត� រ្ម�ត រំឍ�េនគ សដយស ្�បយ�ចា �ត�ឍ្ំ ឍ�េពលតកវ �ឍ�សយគ ស្កពឍ រឍរផសទផលំចំភីសភលមុឍសមពយ។ រូម ្គ�ត្ាឍត រ្ម�ត កររររុ ល្�ភ័ឍនបទសរ� ឍ�េ សមពល្�បឍ�រភ�សរររី១ ៖ កទេយផ្�សយរឍ៍ សរវព្ភ�ព្យភ័ត៌មឍផរ�ផម� ។ សទឹជយា េណ 2 1 ឱពរឍស្កព ឍ�ំពុតភីវ �រ័យអេ�សនផម�ុជ ាេលមឍក ផ៏សដយ ផ៏ម�ឍទឍត មឍនភកចរតសនសតពយថ សតព សលពផសតពេលម��តភីតកម� ពល�តផម� កាផកកែ ឍ� េកចំ អឍុសរឍ៍ ចច្តសវរឍយផមផអឍុវត�្�ផ�សដយ សកេអេ�។ សជគរ័យ យា េណសចឹសរ។ រូបព៧ រូបព៨ ផំសណព ឍកពាេីដំ�រសវ ប2 year MA) ផំសណព ឍរ�ឍែពល�រសវ ប2 year MA) េូវ្រំេ េូវវរ្ ១០. ជករំខឍតាេល្តសវផឲពសឃពេមូលសមតុាេល សធ�ពឲពមឍកប� ផតកុឹពល�តពល�រសវ្រំេ។ ផំសណពឍ ពល�តពល�រសវ្រំេ ាេលរឍឈឍេលតកំណុក ផំភូលផែុេឆែំ ២០១១ រឍ�ឍ�យសលល្ឍប�តភីសភល សចឹមផ ឍ� េមឍផ្ម�តអវ �រជមឍកលភីឆែ ំផឍ�េសទ បូ� ៨)។ សដយស�� សឍឹរឍសផព ត សតព េរឍាឹមឍឹ េ កខំ ្�ឹ េា្�េជ�ឍ��ចា �ត ផែុេកាផលម�្�ភ័ឍនបទ 2 កកំ ណយ�រត ដស ភ� រលផម�ុជ្�ផ�សដយ្�រ�រននភសេព មលីឲពមឍ សរ� ឍ�េសរវព្ភ�ព្យភ័ត៌មឍផរ�ផម� ាេលជ ផំ សណព ឍ ឹេមំ ឍ� េមឍកកូ លរម រ សទសលព ករររ លខុ រ្តសវ កវយតកម�ម កំណុ កអរ� ន ភរំ ខ ឍត សនផែុ េយុ រន ស រ� ក តុ សកណ ាពែផម��� វត�ុ ឍ� េកភ� ឍ�តពសទសលព កំណយសបណៈ ាខវ �ក�ក ឆែ ំ២០១១ ធចាភ� ភភសផ។ 11 ្�អ�ត ១ កអភ�វឌ្វ �រ័យសររកណ៍ ្�សររផម�ុជសរព�ាតប�តសព�ពមស្�ព្ររតរក� ឍុភលសភេសលេកឍវ �រ័យសររកណ � ៍ �រតខរឍប�ត ភីររវត្ ៍ផឍ�េមផ។ សទឹ�ី ជផម�ុជរមលូសទសដយរីរំេេ៏គរឲពទផតទេជស្កពឍទ�តម�ឍអរត រមមឍ រីរំេ្�វត��សរ� វ�លធម៌ ឍ�េធម�ជត� ផ៏ក អភ�វឌ្ឍ៍វ �រ័យសររកណ៍ សនផម�ុជសរព�ាតអឍុវត��ាុសណា ឹ។ កលភីឆែ ំ១៩៩៣ រឍ��នភថ�ីរមយៈកសរឹសឆែ តថែ ផតជត� សលពផេំ�ូេសនផម�ុជរឍររយឲព្�សររផម�ុជទផតទេសភ��វសររក្�មណ ១០០.០០០ ចផត (ូ� ខ១.១) ាេលជកំឍរឍ ២ នគយកឍសភ��វសររកអឍ�ជត�រុ��រត្�សររកថ បូ�សលខ ខ១.២)។ សទឹជយា េណ កំឍរឍសភ��វសររកផែុេ្�សររ ផម�ុជ រឍសផពឍសតពេយា េសលឿឍផែុេអំតុេ ១០ ឆែ ំផឍ�េមផ មឍកំឍរឍមូតេលត ១៥ នគយកឍសភ��វសររករុ��រត ្�សររកថគ�ត្តឹមឆែ ំ២០១៣។ មឍករា ឍត្�មណថវ �រ័យសររកណ ៍ រឍ�សេ�ពតករសដយាា លតកំឍរឍ ៣០០.០០០ ឍ�េករសដយ្�សយលសព្េសរៀតកំឍរឍ ៧០០.០០០។ សមតុេូសកែឹ កររុ�សដយាា លត ឍ�េ្�សយល�រតវ �រ័យ សឍឹ មឍកំឍរឍ ១៥ នគយកឍកររុ�ផែុេ្�សររផម�ុជ ជេពផតផណ លកឍកររុ�ផែុេវ �រ័យសរវផម�។ ផំសណពឍ សភ��វសររក�រត្�សររផម�ុជ មឍលផងណៈេូកឍឹេផំសណព ឍសភ��វសររក្�សររកថកលភីររវត្ ៍ផឍ�េសទ សទឹ�ីជវ រឍយ�ុឹ�� ែ ិ ំេភីនភម�ឍ្រផេ្�ជកឍសភ��វសររកអឍ�ជត�ផុេអំ តុេសភលសរឹសឆ ែ តផ៏សដយ បូ�សលខ ខ ១.៣)។ ខុរភី ្�សររកថាេលសភ��វសររក ៨០ នគយកូលក�ត�តំ�ឍតសររកណ ៍ ធម�ជត� ឍ�េមតតរមុ្រាេលមឍសយែខ្កត ឍ�េភឍ�ះ្ភឹ អរ�តព ឍ�េមណី យដស ឍធម�ជត� តំ�ឍតសររកណ៍ េ៏គរឲពទផតទេ�ំពុតសនផម�ុជ គះ្រសរ�ុទណអេសវត�ាេល្តសវរឍ សេរេតផុែេរតវត្ ៍រី ១២ ាេលរឍ�ឍ្លតរុផភីរី្ផកេសព្េៗកឍអណក្ផាខ�ប�តភីរតវត្ ៍រី ៩ េលតរតវត្ ៍រី ១៥។ សភ��វសររកាេលសធ�ពេំសណព រមព�ូវអករមឍកំឍរឍ ៥០ នគយកឍសភ��វសររករុ�ាេលកូលមផររ្ច្�សររផម�ុជ។ សភ��វសររកាេលមផភី្�សររសវៀតណម មឍកំឍរឍស្កពឍជេសគ�េ�រត ប២០,៣ នគយផែុេឆ ែ ំ២០១៣) ប�ចា �តមផ គះសភ��វ សររកមផភី្�សររក�ឍ ឍ�េផូស ាខេតលូេ) សមពយសភ��វសររកសវៀតណមសរាពាតទំេអរត ប៩៧ នគយ) កូលមផររ្ច ្�សររផម�ុជរមព�ូវសាផ។ កំណុ កសឍឹ��ជ ផតភីសៈរំខឍតកឍកសេរេត ឍ�េកាថទំសមដ ស កចរម�័ឍនាេលនជ �ត្ភំ ្�រលតផម�ុជ ឍ�េសវៀតណមសទកឍតតំ�ឍតទផតទេសភ��វសររក េូកជ ្រសរអេសវត�ជ សេពម។ សទឹជយា េណ រ្ម�ត ្�សររកថ សភ��វសររករមព�ូវអករមឍ្�មណ ៦៥ នគយ សមពយសភ��វសររកាេលមផភី្�សររក�ឍ ប�ចា �តមផ គះ សភ��វសររកមផភី្�សររមា សតរុី ឍ�េុរ្ី) មឍស្កពឍ�ំពុត ប១៧,៣ នគយ ផែុេឆែ ំ២០១៣)។ រឹផ្រផតរុ�ាេលរររលរឍភីសភ��វសររកាេលកូ លមផររ្ច្�សររផម�ុជ បករមកំាណផសដយាា លត) ្តសវរឍរា ឍត ស� ឍថឍឹេសផពឍេលត ២,៥ ពឍតឍេុ� អសម �ផ ប ១៦ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�) ផែុេឆែ ំ២០១៣ ៦០៥ េុ� រ្ម�តសភ��វសររកមែ ផតៗ ខណៈាេលរឹផ្រផតរុ�ាេលរររលរឍភីសភ��វសររកាេលកូលមផររ្ច្�សររកថមឍ កំឍរឍ ៣៩,២ ពឍតឍេុ� ប ១០ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�) ១.៤៧៩ េុ� រ្ម�តសភ��វសររកមែ ផតៗ។ សភ��វ សររកាេលកូលមផររ្ច្�សររផម�ុជ ស ែ ផតសនជមធពម យៈសភល្តឹមាត ៦,៧ កថ��ាុសណា ឹ ឍ�េកំណយអរត ១២០ េុ� ផែុេមរយកថ� ខណៈសភលាេលសភ��វសររកាេលកូលមផររ្ច្�សររកថ ស ែ ផតសនជមធពមយៈសភល ៩,៨ កថ� ឍ�េ កំណយអរត ១៥០ េុ� ផែុេមរយកថ�។ សភ��វសររកាេល្តត�តមផររ្ចមេសរៀតសនផម�ុជ មឍ្តឹមាត ១៦ នគយ �ាុសណា ឹរ្ម�ត្�សររផម�ុជ ខណៈសភលាេល្�សររកថមឍ ៥០ នគយ បរទេ ខ.១)។ មូលសមតុកមលេាេលសធ�ពឲព សភ��វសររកអឍ�ជត� ្តត�តសទររ្ចសន្�សររកថមេសរៀត រមមឍ ប១) នភទផតទេកឍតំ�ឍតសររកណ៍ រមទំេ ឱកររ្ម�តសធ�ពេំសណព ព្េស្ភេ ផាឍ�េផំសឍ�រ�ចយ ្�ជរឍមឍនភរតទយទផតទផត រុវត��នភ ឍ�េនភទផតទេ ឍ�េ ប២) អបមឍរជត�ឆ� េត ឍ�េស្កពឍ្�សភរ អបក្មកឹវ�លធម៌ ស្គ្េព្ំផុែេ�រកផ អបព�លតរីជត� អបា��ផមុខ ឍ�េមឍអចម័យ។ សេពមលី�ឍ�កអភ�វឌ្វ �រ័យសររកណ៍ មឍកំណុ កជស្កពឍាេល្តសវាផលម� សេពមលី�សេ�ពឍករមកំាណផឱពមឍផំសណព ឍ នភ ីផ កស្មពឍរម ឍ�េកកតត�ឍ�យនភ្ផី្ផ សមពយវ �រ័យសបណៈមឍមុខរយា េរំខឍតផុែេកអឍុវត� ររយរ្ម�រ្មបល កអភ�វឌ្ឍ៍សឍឹ។ �រភ�សសធឍ៍�រត្�សររផូស�  ីក �រ េថ កសធ�ពភ�ភ�ធផម�រីរំេអែផសររក សេពមលីទេយផអត� ្�សយរឍ៍ភីរក� ឍុភលេ៏រសមលពមកឍតំ�ឍតសយែ ផ៏េូកជរក� ឍុភលរ្ម�តវ �រ័យសអផូសររកណ៍ សនតំ�ឍតរឍ�រ ឍឹេររយ ភ្េីផវ �រ័យសររកណ៍ ឍ�េាកផ ំាលផពល្�សយរឍ៍ាេលមឍសនរូទំេ្�សររ រមយៈក�សេ�ពឍកររ្ម�តរម គមឍ៍ផែេមូលដស ឍ ឍ�េរមកំាណផេលតកកតត�ឍ�យនភ្ផី្ផ ឍ�េនភរយេស្ាឹ។ 12 ្�អ�ត ១ កអភ�វឌ្ឍ៍វ �រ័យសររកណ៍ ប�ឍ�) កអឍុវត�្�ផ�សដយសជគរ័យឍូវរផម�នភ ឍ�េសាលសារំខឍតៗ េូកមឍាកេផែុេាពឍកយុរនសរ�អភ�វឌ្ឍ៍វ �រ័យ សររកណ៍ ឆែ ំ ២០១២-២០២០ �រត្�សររផម�ុជ ឍឹេព�លតឍូវមូលដ ិ ជស្កពឍសរៀតអកសធ�ព ស ឍេ៏រម�រ�មរយ ស�ពសទឹ�ីជផ�កក សទរឍ សេពមលីបចឱពរឍឍូវពលវ �រជមឍស្កពឍ�ំពុត។ ស�ពសទឹ�ីជសាលសាកឍាពឍកយុរនសរ�អភ�វឌ្ឍ៍វ �រ័យសររកណ៍ រ្ម�តកព្នជ �ត ឍ�េករ្ម�រ្មបលកសធ�ពេំសណព រមអករ ឍឹេអកររយ�សេ�ពឍកំឍរឍមផេលតកឍអែផសររក �ាុាឍ�ផរ�ជ វ �រជមឍស្កពឍជេសឍឹ អករររលរឍរមយៈកអភ�វឌ្ឍ៍សមដ ន ុេសភលាតមរ ស កចរម�័ឍផ ែ យ ជភ�សររព�ូវអហុតស្រហូ ឍ�េព�ូវ រឍ�រ ាេលរររលរឍកព�លតម����លទឍភីវ �រ័យសបណៈ សដយសកំឍរឍពផតផណ� លកឍអែផសររកមផេលតរុ� គះសធ�ព េំសណព រមព�ូវសាផ។ ករ្ម�រ្មបលកអភ�វឌ្ឍ៍សរវាំ្រាពែផ�េ�រណស ផ�កិ ឍ�េាពែផភរ�ុន ាេលរររលកព�លតម��� �លទឍភីវ �រ័យឯផរឍ ផ៏អកក� យជកំណុ កគឍ�ឹឹផែុេកាំ្រកសធ�ពភ�ភ�ធផម� ឍ�េកភ្េីផវ �រ័យសររកណ៍ រឍពេាេ។ សមតុ ែ េូសកែឹ វមឍសៈរំខឍតផុេកផំ ណតតឱពរឍកចរតរតអំភីតរចរី�រតវ �រ័យសបណៈ អជ� ធមូលដសឍ វ �រ័យឯផរឍ ឍ�េរមគមឍ៍មូលដ � �សរពមរយ សេពមលីព�លតអរ�នភ អឍុវត� ឍ�េ ស ឍ ្ភមទំេ�សេ�ពតឱពមឍកសៀ�កំ ករ្ម�រ្មបលមុខរេ៏ល្ រមដឍរផម�នភ ឍ�េសាលសារំខឍតៗ។ ិទមណ៍ ផ�កខ ិ �តខំ្�ឹេា្�េ្តសវរឍសធ�ពសតពេ សេពមលីស�  ឍ�េភ្េីផព�ូវបយសវ ាមរយ កំឍរឍ ាេលនជ �តភី្�សររផម�ុជ សទកឍត្�សររកថ ឍ�េ្�សររសវៀតណម �ាុាឍ� ្�រ�ឍស�ព ភុំមឍករ្ម�រ្មបលឱពរឍ្គ�ត ្ាឍត ឍ�េព�លតអរ�នភសលពក្�មូលធឍបឍ កាថទំពូ�វបយសវ ា ាេលរឍផសេ ឍ�េភ្េីផ រមទំេភ័ត៌មឍភីអែផសររកណ ៍ ផាឍ�េឈ�តរ្មផ ឍ�េ�េសឍតអចម័យផែុេផ្ម�តមរយរម�រ� ឍឹេសនាតជ��  ្�ឈមមរយ។ េូកា ែ ាេ អជ� ធថែ ផតផណ� ល ឍ�េថែ ផតសខត� រឍខ�តខំ្�ឹេា្�េយា េខ� ំេ ផែុេកភ្េឹេរុវត��នភ រឍ��រុខ ឍ�េ� �យករ សេពមលីទផតទេអែផសររក �ាុាឍ� ្�រ�ឍស�ពា � ឍកកូលរមយា េរផម�ភីរមគមឍ៍មូលដ ស ឍសរ ផ�កិខ�តខំ្�ឹេា្�េទំេសចឹ អកភុំមឍ្�រ�រននភ។ ករ្ម� រ្មបលសនថែ ផតតំ�ឍត ផ៏អកររយ�សេ�ពឍនភទផតទេកឍផ�ិ �តសររកណ៍ ក្មកឹរឍពេាេ។ ិទមណ៍ ករម��ូិ លាែ ឍូវ ផ�ិ �តសអផូសររកណ៍ សររកណ៍ វ�លធម៌ ឍ�េសររកណ៍ សយែរមុ្រជមរយ�ណ� ្�សរររ�តខេ អកទផតទេអែផសររក ាេលមផសលេផែុេតំ�ឍត ឱពកូលមផ្�សររផម�ុជរឍពេាេ។ េូកមឍ�រ  េផែុេូ� ខ១.២ នភភឹេាព�ផកឍ វ �រ័យសររកណ ៍ សរព�ឍឹេសផពតថ�ី�រត្�សររផម�ុជ សធៀ�ឍឹេវ �រ័យសររកណ៍ �រត្�សររកថាេលមឍកអភ�វឌ្ខ � ំេជេសឍឹ �រ  េអំភីសៈ រំខឍតកឍករមកយា េរ�តរែ�រនវេ្ផររេ នែ ផតរ ឍ�េវ �រ័យឯផរឍកឍ្�សររទំេភី។ េប�� េិនចរមោករេក ោេឡត មោលំនំរម (បង ចភីករភបតែផែកយពោវន� ករ ោវតករែ្ប្ប្ល រូបពខ១.១ រូប ខ១.២ រមរដូ ាោេប�� េិនចរ្បេិនាថ (ចំោួោេប�� គវសពោនកនយ (គវសពោនកនាោេប�� េិនចរយ ាថ កម�ុសព(អកករដត្� ំយ 13 14 ្�អ�ត២ �តផែុេកំសណម្�សររាេលមឍផំសណ ្�សររផម�ជរ� ុ ព ឍខ�រត ្�សររផម�ុជ មឍអ្រផំសណ ព ឍមធពម្�បំឆែ ំ ៧,៧ នគយផែុេយៈសភលភីររវត្ ៍ផឍ�េសទ សដយ�កិុ�លឍែសឍឹ ផម�ុជ រឍក� យជ្�សររាេលមឍផំសណ ព ឍសលឿឍ�ំ ពុតរី ៦ ផែុេភ� ភភសផ។ េំ សណព កសរេសផ�កិ�រត្�សររផម�ុជមឍនភល�្�សរពខ � ំ េ សដយសាតផែុេភ� ភភសផសឍឹ មឍ្�សររាតមរ យកំ ឍរឍតូ ក�ាុ សណា ឹាេលមឍអ្រ ផំ សណព ឍខ�រត្�ផ�សដយឍ� ឍ�នភផែុេយៈសភលស្កព ឍររវត្ ៍ា��សឍឹ។ ជរូ សទ ្�សររចចផែុេភ� ភភសផរឍយ�េកតត េំណផត កលសព្េៗ រមមឍ ផំ សណ ព ឍ នភសន ្រឹ េ កប � ផត កុឹផែុេយៈសភលសព្េាែ 1។ រមកផតត រមស លត �រត គណៈផម�កផំ សណព ឍ បឆែ ំ ២០០៨) ប�ត រំេភី ឆែ ំ១៩៥០ មផ មឍ្�សររាត ១៣ �ាុ សណ ា ឹផែុេភ� ភភ សផ ាេលមឍផំ សណព ឍសរេសផ�កិជមធពមខ�រតជេ ៧ នគយផែុេមរ យឆែ ំ ផែុេយៈសភល ២៥ ឆែំ យូជេសឍឹផឍ�េមផ។ រមយៈសលល្ឍកឍរំ មំផំសណ � ័យសរេស ព ឍសឍឹវរ ៍។ ផ� កិមឍក ីផកស្មព ឍសរាពាតសរ�េេសនផែុេមរ យររវត្2 ផំសណ �  ព ឍេ៏ ខរ ត �រត្�សររផម�ជុ ្តសវរឍផតតរំាលតភ�សររសដយនភ ឹេមំ។ ស្្ភី អ្រផំ សណ ព ឍមធពមេ៏ សលឿឍ ផម�ុជរឍផ្ផំ សណ ែ ព ឍខ�រតសថជ�ត ផុេយៈកលខេ សលពសឍឹ។ ផរ � សឍឹរឍសធ�ពឲព្�សររផម�ុជមឍលផងណៈខុ រភី ្�សររ Equatorial Guinea, Liberia, Angola ឍ� េ Cape Verde ាេលជ្�សររាេលមឍផំ សណ ព ឍខ�រត�ំពុតទំេ ៥ ផែុេយៈសភល ២០ ឆែ ំ �ាុ ាឍ� ម� ឍទឍត មឍផំ សណ ព ឍមរ យាេលមឍលផងណៈសថមូ តសចឹសតពយ �ាុ ាឍ� ្តសវដផត ��ូិ លសទផែុេ្ផកមេូ កាែ េូ កជ ្�សររ ក� ឍ ាេលរ��តសនផែេ ុ កំ សណម្�សររាេលមឍផំ សណ ព ឍខ�រត�ំពុតទំេ ៥ ឍ� េប� �ត រឍររ �្�រឹផំ សណព ឍសថ។ ្�អ�តសឍឹ វរតាវេអំ ភីផំសណព ឍនភ ឹេមំ�រត្ផកម្�សររាេលមឍផំសណព ឍសលឿឍ ឍ� េបតតថែ ផត្�សររទំេសចឹជ “្�សររាេលមឍផំសណ ត ។ ្ផកម្�សររាេលមឍ ព ឍខ�រ” ផំ សណព ឍ ឹេមំ ្តសវរឍបតត រុផជ្�សររ ាេលមឍអ្រផំ សណព ឍយៈសភលមធពម ាេល្តសវរឍបតត ថ ែ ែ ផត ផុេកំ សណម្�សររាេលមឍផំ សណព ឍសលឿឍ�ំ ពុតជសៀេទលត ឆែំ ផែុេយៈសភលភី ររវត្ ៍។ ផែុេលំដ�ត ្�សររផំ ភូលទំេ ៤០ ប�� ូ ្តសវរឍផំ ណតត ថប្�សររាេលមឍផំ សណ ិ នគផំ ភូលកឍរំណផគំ ) ព ឍសលឿឍ។ អ្រផំ សណ ព ឍ ពររ យៈសភលមធពម្�បំឆ ែ ំ បសេថ ឍ� ចែ កផំ សណព ឍ) ្តសវរឍរា ឍត ្�មណថរឍគណចភី អ្រផំ សណ ព ឍ្�បំឆែ ំ សលព រ�ឍែឍ័យ ពររ ជមធពមាេលា � ុេយៈសភល្រំ � រត�ូផែ ឆែ ំ។ មធពមនគកឍកា � ្តសវរឍស្�ព ្ររត សេព មលីរ្មបលេលតកសតពេកុ ឹកឍ ពររផែុេយៈសភលខ�ី ឍ� េ�រ � រត�ូ  េភី ឍ�ចែ កផែុេយៈសភលមធពម។ ពររ្តសវរឍវរតាវេ ថរ��តផែុេផ្ម� តសថ ២០០៥ េុ  � អសម �ផ រ្ម�ត ១៦០ ្�សររ ប�ត ភីឆ ែ ំ ១៩៩៣ េលត ឆែ ំ ២០១៣។ នភទផត ទេកឍកផំ ណតត ឍ�យមឍ័ យផំ សណ ព ឍាេលមឍថមភល សចឹ សដយសថវ �ធី សរ�សឍឹសា� តសទសលព ផំសណព ឍ�រត ្�សររមរ យសធៀ�ឍឹ េ្�សររេករ ឍ� េគ� តគូ ភី េំណផត កលមឍវ ��ត�� ាេលសនសភលសចឹ �ណ� ្�សររចច មឍផំ សណព ឍទ�។ រមកស្���សធៀ� អែផតត សលឿឍ ឹេមំគះជអែផាេលតត រឍសលឿឍជេអែផសព្េសរៀតសទឹ�ី ជមឍអ�ីសផព តសតពេផ៏ សដយ។ រមររ្ឍវ �រ័យកឍកអភ� វឌ្ ឍ៍ ផំ សណព ឍសលឿឍ ឹេមំផុែេអំ តុេសភលយូ មឍលផងណៈល�្�សរពជេផំ សណ ែ ី ៗ។ មូ លសមតុ រំខឍត ភីកឍកំ ណ ព ឍខ�រតផុេខណៈសភលខ� ុ កសឍឹគះ ផំ សណព ឍ ឹេមំព�លតសភលសវ ្គ�ត ្ាឍត េលតស� �័ ឍសេព មលីរ្ម�សទរមកា� រត�ូ � េូ កជ ធឍបឍាេល្តសវស្�ព ្ររត ឍ� េកា� រត�ូ�សកិ � ផវ �ជជ ាេល្តសវ្គ�ត ្គេរឍល�ជេមុ ឍ (គណៈផម� ធ�ក ផំសណពឍឆ ំ ០០៨) ឍ� េផំ សណ ែ២ ព ឍយៈសភលខ�ីៗ រំ ឍេជភុំ រូវអកកតត �ឍ�យនភ្ផី ្ផរឍស្កព ឍ សដយសាត្�ជរឍ្ផី ្ផ រយេស្ាឹឍឹ េផំ សណព ឍជេ្�ជរឍាេលម� ឍ ្ផី ្ផ សដយសមតុ ថ ្�ជរឍទំេសចឹ មឍនភរ�ត រលត ឍ� េក�ា ឹពលតសខ្យជេមុ ឍ បករឍ្ំ ឍ� េ្រភពរផម�)។ សដយសាតផំសណ �  ព ឍនភ ឹេមំខរ ត �រតខរឍផែ � េយៈសភល ុ ២ររវត្ ៍ផឍ�េមផសឍឹ ្�សររផម�ជរឍក ុ � យជាពែផមរ យកឍ្ផកម្�សររាេលរឍស្រពរស ពរជ ”្�សររាេល មឍផំសណ ព ឍសលឿឍ”។ ្�សររផម�ុជរ��តផែុេកំ សណម្�សររទំេ្រំ�ី ឍ� េអមសដយ្�សររផែុេតំ �ឍត េូ កជ ្�សររ ក� ឍ សបណេស្�ជមឍ� តបវ ឍ� េ្�សររសវៀត ណម បូ� ខ ២.១)។ រូប ខ២.១ ក� ឍ ឍ�ចែ កផំសណព ឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ��រត្�សររាេលរឍស្រពរស ពរ 13% បវ 12% 11% មាូ ម្ំ�ីហ 10% 9% �ហុ យរឍ 8% 7% ផម�ុជ 6% 5% ឥណ� 4% សវៀតណម ផំណតតរមស លត ៖ ឍ�ចែ កផំសណព ឍ ប សេថ អ្រផំសណព ឍ្�បំឆែ ំកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�“យៈសភលមធពម”) ្តសវរឍរា ឍតស� ឍរមយៈកគណចអ្រផំសណព ឍ្�បំឆែ ំាព�ផរមរ�ឍែឍ័យ ពល�តពលផែុេ�រកផរុ�មធពមនគយៈសភល ៥ ឆែ ំ។មធពមនគ្តសវរឍស្�ព្ររតសេពមលីសដឹ�សយ�� សតពេកុឹកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�យៈសភលខ�ី ឍ�េ�រ េភីផំសណព ឍយៈសភលមធពម។ ពល�តពលផែុេ�រកផរុ�្តសវរឍវរតាវេសធៀ�ឍឹេអ្រសថកឍ្រផតេុ� ផែុេឆែ ំ ២០០៥។ ្�ភភ ៖ រូកចផអភ�វឌ្ឍ៍រផល 1គណៈផម�កផំ សណពឍ ឍ�េកអភ�វឌ្ (ឆែ ំ2008) រយកណ៍ រីភីផំសណព ឍ ៖ យុរស ន រ�រ្ម�តឍ�ឍ�នភផំសណព ឍ ឍ�េកអភ�វឌ្ាេលមឍករម��ូិ ល Washington, D.C. ៖ធចាភ�ភភសផ។ 2Hausmann, Pritchett, and Rodrik (2005). "សលល្ឍកឍផំ សណព ឍ", ឍ� ច  ី ផំសណ ែ ឍុ �លវត��រីភ ព ឍសរេសផ�កិSpringer, សលខ 10(4),រំ ភ័ 303-329។ 15 ្�អ�ត២ �តផែេកំ ្�សររផម�ជរ� ុ ុ សណម្�សររាេលមឍផំសណព ឍខ�រត ប�ឍ�) ផំសណព ឍ�រតផម�ជ្តស ុ វរឍរំេ ុ សដយមា រុីឍផំសណព ឍទំេ ៤ ាេលរមមឍ កចំសកេរសម��ផ�ំ ពផត វ �រ័យសររកណ៍ េំណំ ឍ�េរំណេត/អកលឍ្រភព។ ផំ សណ ុ ព ឍ្តសវរឍរំ េ រមយៈផំ សណព ឍផរ� �ាឍ�មសលពៗាែ ឍ� េផំ សណព ឍពល�តនភ សដយសាតកភ្េី ផពណ� រជផម�អឍ�ជត� ឍ� េកវ �ឍ� សយគ្�ផ�សដយឍ� ឍ�នភ។ កាេផសទសលព ាពែផសព្េៗកឍ ៣ ផំ សណព ឍ�រ េថ ជមធពម ផំ សណព ឍផរ� �ាឍ�មសលពៗាែ រមកំ ាណផ្�ាមល ៤ នគយ េលតផំសណព ឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ� ាេលមឍផំ សណព ឍមូ លធឍឍ� េផំ សណព ឍផម� ំេភល ផម�ឍីមរយៗរមកំ ាណផ២នគយសរ�ពៗា ែ ផែុេអំ តុេឆែ ំ ១៩៨៧-២០១១។ ជមធពម ផំ សណព ឍពល�តនភរមកំ ាណផ្�ាមល ៣ នគយ េលត ផំសណព ឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ� ឍ� េ ៤ ជ្�ភភផំ សណ ព ឍសថរ្ម�ត ្�សររផម�ុជ ។ យសលល្ឍប�តរំេភីវ ��ត��ម���វត�ុភ�ភភសផ ាេលរឍសបរជរំណ នភរផម�រតសវ ពផ�រត្�សររផម�ជរឍ�ឍ� ុ រ កំសពឹឍ�ឍ�នភកឍវ �ថីផំសណ ត �រត្�សររ។ ផំ សណ ព ឍខ�រ ព ឍ យៈសភលមធពម�រត ្�សររផម�ុជ ាេល្តសវរឍបតត ថែ ផត ជ�ឍ��ចា �ត ផុេកំ ែ សណម្�សររាេលមឍផំ សណព ឍសលឿឍ�ំ ពុតទំេ ១០ មុ ឍសភលមឍវ ��ត��ម��� វត�ុភ� ភភសផឆ ែំ ២០០៨/២០០៩ រឍប � ផត កូលសទផែុេ្�សររផំ ភូលទំេ ២០ �ច � ត�� សដយសសលល្ឍផំ សណ ា �ត ភីវ� ព ឍមឍរនភយះតជេមុ ឍ ស្កម ៨ នគយ ាេលផម�ុជរស្មករឍផឍ�េ មផ បរទេ ខ២.១)។ ផណ ី សឍឹមឍនភពាុយា ែ សទឍឹ េ្�សរររ� តខេ េូ កជ ្�សររបវ ាេលមឍផំ សណ ព ឍយៈសភលមធពម ឍ� េជ�ត កំណតត ថែ ផត ផំភូលផែុេកំ សណម្�សររ ទំេ ១០ សដយមឍផំ សណព ឍកវ �ឍ� សយគ ាេលខុ រភី ្�សររផម�ុជ ាេលមឍផំ សណព ឍកវ �ឍ� សយគយះតជេមុ ឍ បូ� ខ២.២)។ រទេ ខ២.១ អ្រផំសណព ឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ��រតផម�ុជ ឍ�ចែ កផំសណព ឍ ឍ�េកំណតតថ ែ ែ ផតផុេរផលសផ 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ផំសណព ឍ ពររ ្�បំឆែ ំ�រត 6.4% 5.4% 5.6% 5.0% 11.9% 8.8% 8.0% 6.7% 8.5% 10.3% 13.3% 10.8% 10.2% 6.7% 0.1% 6.0% 7.1% 7.3% ផម�ុជ ឍ�ច ែ កផំសណព ឍ�រត ផម�ុជ 6.6% 6.2% 7.0% 7.5% 8.0% 8.0% 8.6% 8.5% 9.6% 10.1% 10.7% 10.0% 7.6% 6.4% 5.9% 5.5% 5.7% 6.8% កំណតតថែ ផតផំសណព ឍឍ�ចែ ក 27 17 12 7 9 10 7 10 10 8 8 9 14 26 34 36 29 20 ផម�ុជផែុេកំសណម្�សររផែេ ុ ភ�ភភសផ ែ ័យរូកចផអភ�វឌ្ឍ៍រផល ្�ភភ ៖ កគណច�រត�ុគសល�ផធចាភ�ភភសផ សដយស្�ព្ររតរ�ឍឍ រូប ខ២.២ ុ ាេលរឍប ភ័ត៌មឍរីភីមូលធឍរុ�ាេលកំាណផមរយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�សនផម�ជ � ផតកុឹ �ចា �តភីមឍវ ��ត��ឆែ ំ២០០៩ ខណៈសភលាេលកំណាណផសចឹសផពឍសតពេសន្�សររបវ 50 40 ក� ឍ 30 ផម�ុជ 20 បវ 10 សវៀតណម 0 ្�ភភ ៖ រូកចផអភ�វឌ្ឍ៍រផល ៣ ផំសណព ឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ� ្តសវរឍរា ឍតស� ឍថជរ�ឍព ័ � បតុកូលផម ែ លគំូ សដយសាត Cobb-Douglas រឍា�េាកផមុខរពល�តផម�ជ�ី គះសេពមរុឍូ�វឍ � ំេភលផម� ឍ�េលផងខណ� ពល�តនភម�ឍ លសម��េ Hicks។ ៤ ាព�ផរមកភ�ឍ�តពសទសលពាពែផសព្េៗកឍផំសណព ឍ�រត PhurichaiRungcharoenkitkul (ឆ ូ ដយស្�ពរ�ឍឍ ែ ំ២០១២) “ក�សេ�ពតគំស ែ ័យត�កតរក៖ ករា ឍត្�មណរឍាុឹផំសណព ឍសនផម�ុជ” IMF Working Paper WP/12/96, www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2012/wp1296.pdf. ្�សររផម�ជ ុ មឍសាល�ំ ណេាផា្�សរេសផ�កស ិឆ� ឹសទផផំសណព ឍពល�តពលផែេ�រក ុ ផរុ� ៨ នគយសនររវត្ ៍ស្កយ។ អែផខ�ឹសេសលល្ឍផំ សណ ព ឍសឍឹថជ “ផំ សណព ឍអក � យៈ” �ាុ ាឍ� គណៈផម�កផំ សណព ឍ បឆែ ំ២០០៨) រឍសលពផសតពេថ ផំ សណ ព ឍសលឿឍ្�ផ�សដយឍ� ឍ�នភ ម� ឍគរ ្តសវរឍបតត រុផជផំ សណព ឍអកយៈសចឹសរ។ ្�សររាេលអក រស្មករឍផំ សណព ឍា��សឍឹ ្តសវមឍផរ� អំ សណយពល ឍ� េស្�ព ្ររត សាលឍសយរយសព្េៗរឍ្តឹ ម្តសវ សេព មលីប�ត យផឱករ ឍ� េរមែឹទលត�� ្�ឈមសព្េៗ។ ផំ សណពឍ ផរ� ្�មូ លព�ំុ បជភ� សររសេព មរុ ឍ ឍ� េផម� ំេភលផម�រំចេ) ឍ� េផរ� ពល�តផម� គះ ជគឍ�ឹឹេ៏ រំខឍត រ្ម�ត ផំសណព ឍស្កព ឍជេសឍឹ។ កអឍុ វត�ស�ៀ�វៈផំ ាណរ្មេត កអភ� វឌ្ឍ៍ ាេលរឍាផលម�ជថ�ី�រត ្�សររផម�ុជ ជភ� សររសលព� �យករធុ ៈផ� កិ អកររ យ�សេ�ពឍអឍុ រតមូ លធឍសធៀ�ឍឹ េពល�តពលផែុេ�រកផរុ�្តឹ ម្�មណ ៥ នគយ�ាឍ�ម ាេលបំរកត រ្ម�ត ររយរស្មករឍអ្រផំ សណព ឍពល�តពលផែុេ�រកផ ៨ នគយ  ី ្បបោបិភវ េននន�ីភី� �យករធុ ៈផ� កិផុែេ�� បរូមសមព លអឍុ សរឍ៍ នីភ  ាេលរឍ ស្រព រស ពរកំ ឍរឍ ២ ក�សេ�ពតឱកររ្ម�ត ្ផកមមហុឍ លរនពលផសឃពេាេលរររ លរឍភី � �យករវ �ឍ� សយគ)។ 16 ២. វ �រ័យរូទតតស្្្�សររ ពផត ផណ លឆែ ំ ២០១៤ សផពឍសតពេ ១៧ នគយ ១១. ក�ឍ�ផំសណព ឍសរេសផ�កេ � �សរពផែុេឆ ិ ៏ល្ ែ ំសឍឹ ្តសវ សធៀ�ឍឹេឆែ ំមុឍ ាេលសឍឹ អ្រផំសណព ឍសលឿឍ�ំពុតផែុេ រឍាំ្រសដយេំសណព កវ �រ័យរូទតតស្្្�សររ អំតុេស្កយសភលមឍវ ��ត��។ ផឍ�េមផ រុ ឍ�្មកេអឍ� ាេលមឍរ��នភ សនខណៈាេលមឍផំសណព ឍលំមូ ជត�េុលមឍរនភសន្រឹេ សដយជមធពមមឍ កវ �ឍ�សយគាា លតភី�សររ ាេលររយព�លតម����ល ្�ាមល ៣,៦ ឍេុ� ប ៣,៤ ាខកឍកចំសកេ) ទឍរឍយា េស្កពឍេលតផំសណព ឍឱឍនភគណឍីកឍ� ផែុេឆែ ំ២០១៣ សដយសាតនភម�ឍ្រផេ្�ជាពែផ ាេលរមកំាណផេលតផំសណព ឍរុឍ�្មកេអឍ�ជត�។ ឱឍ ឍសយរយ។ នភគណឍីកឍ� បម�ឍគ�តក�ាេ�ព�ូវក) ាេលសនាត រូបព៩ កំេណ ោឱោនភពណវ ជ�កមសេ្រ្រែកំេណ ោនំចូលេលនភីកំេណោ ាោករនំេចច (គវសពោដុពមយ មឍកំឍរឍស្កពឍ្ាឍត ស�ព ្តសវរឍភ្ផណ៍ ថឍឹេសផពឍ កចំសកេសព្េសរៀត េលត ១១,៣ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ� កចំសកេរំសលៀផ�ំពផត ឳឍនភពណ� រជផម� សដយសផំសណព ឍកចំកូល ឍ�េករររ លរឍ កំណូ លភី សរវផម� (កសធ�ពេំសណព ) ាេលយះតជេមុឍ ាេលមឍសលពរល�ត ជេផំ សណព ឍចំសកេ។ ស�ព សទឹ �ី ជឱឍនភគណឍីកឍ�ឆែ ំសឍឹ មឍផ្ម�តខ�រត�ឍ��ក �ឍ�រកជេឱឍនភគណឍីកឍ�ាេលរឍរា ឍតស� ឍ ផែុេ ឆែ ំ២០១៣ ថមឍកំឍរឍ ១០,៧ នគយកឍពល�តពល ផែុេ�រកផរុ� �ាុ ាឍ�ឱឍនភគណឍីកឍ�សឍឹ �ឍ�រររល រឍម��� �លទឍយា េស្កពឍ ភីកវ �ឍ� សយគាា លតភី កំេណ ោឱោនភពណវ ជ�កមសពេ្រ្រកំេណោ �សររ បូ� ៩ ឍ�េ ១០) ាេល្តសវរឍបតតរុផថម�ឍ រូបព១០ ករនំចូលមោចំោួោេ្ចោសតកំេណ ោករនំេចច រូវមឍកា្�្�បលស្កពឍ េូកលំមូសេពមរុឍ សព្េ (គវ សពោដុ ពមយ សរៀត េូកជ ពល�័ ្ត ឍ�េលំមូយៈសភលខ�ី។ លំមូ គណឍីកឍ�ម�ឍគ�តក�ាេ�ព�ូវក វ �ឍ�សយគាា លតភី�សររ មឍកសផពឍសតពេសដយស កវ �ឍ�សយគាា លត បេុល) រ��នភរីព្ករកឍតាតល� សមពយវ �ឍ�សយគ�ឍប�ត អម�ណ៍ សជថ�ីសលពវ �រ័យរំណេត ឍ�េអកលឍ្រភព ាេលផរ� សឍឹ រឍសធ�ពឲពមឍផំសណព ឍកចំកូលរមា រំណេត។ កចំកូលរំ ឍ�េស្�ព្ររតផ៏មឍកសផពឍ សតពេពេាេ េូកជកចំកូលយឍរំឍ�ឹ ឍ�េ ពល�តពលឥឍនឍៈ។ ផំ សណព ឍកវ �ឍ�សយគាា លតភី �សរររមកំាណផេលតផំសណព ឍរុឍ�្មកេអឍ�ជត�េុល (GIR)។ រុឍ�្មកេអឍ�ជត�េុល្តសវរឍស្�ព្ររតជ ផ) កចំសកេ េឹ ផ ញ�ត សដយធចាជត� សេព មលី  ផ្រ��  នភ ១២ ិ តសវរឍផ្ .រ��នភមា ្ផសសរេសផ�ក្ មរយាពែផ អ្រ ��ូ្រផត បរ្ម�តភ័ត៌មឍលម��ត រូមសមពលវ �រ័ សដយសាត ស� ឍនភវ �រ័យរូទតតស្្្�សររ យូ��យវត�ុខេស្កម)។ រុឍ�្មកេអឍ�ជត�េុលរឍ ្�ផ�សដយរ��នភ ឍ�េក�ឍ�ផំសណព ឍ ឹេមំ។ សផពឍសតពេមូតេលត ៤,២ ពឍត ឍេុ� (ស្កពឍ�ំពុត ផំសណព ឍកឍកចំសកេរឍ�ឍ�សដយសាតេំសណព ក ម�ឍប� �តមឍ) ្�ាមលជ ៣,៥ ាខកឍកចំកូល្តឹម ល�កឍកចំ សកេាពែ ផ ផម� ឍ� ស ល ាេលស្�ព ផ ម� ំេ 17 ភលផម�ស្កពឍ េូ កជ រំសលៀផ�ំពផត ឍ�េារលផសរពេ។ ៣. អត�ពណ ផំសណព ឍសឍឹ្តសវរឍាំ្រសដយ� �យករសរេសផ�កិ ១៣. សទឹ�ីជមឍផំសណព ឍអត�ពណ�ឍ��ក រ��នភ រផលាេលមឍនភ្�សរពសតពេ ្�ភ័ឍនអឍុស្ាឹ តកម�សនាតរ��តផែុេផ្ម�តអករររលយផរឍ ាេល ាេល្�សររផម�ុជរររ លរឍស្កមគស្មេ “អ�ី្គ�ត ុ កលូតរតសរេសផ�កិ រំេ ឍ�េាំ្រេលតកកតត ាុ យា េសលពផាលេាតអវុធ” �រតរមនភអះ� ឍ�េ �ឍ�យនភ្ផី្ផ។ អត�ពណរឍសផពឍសតពេ�ឍ��កភី ស� ឍនភល�កឍម��� �លទឍភីខេស្្ រមមឍ ក ៤,៦ នគយ កលភី�ំណកតឆែ ំ ២០១៣ មូតេលត �សេ�ពឍកវ �ឍ�សយគភី�សររ។ សទឹជយា េណផ៏ ៤,៩ នគយ្តឹមពផត ផណ លឆែ ំ២០១៤ បូ�សលខ សដយស�ពគ�តភី តកម� កចំសកេរំឍ�េផរ�ផម� េូកជ ១១)។ តកម�ស្គ្េិ�សនគ� �សនគនគស្កពឍ ាេលជ អេ� ឍ�េស្រហូ សនាតរររលេក�ាឹពលតយាេធ�ឍតធ� ផរ ុ េ៏ រំខឍត កឍរឍារ្ឍ៍កថ�រំឍ�េស្�ព ្ររតសន � រំេ សដយសកប ែ ភភសផ � ផតកុឹតកម�រំឍ�េផរ�ផម�ផុេភ� ុ កំឍរឍ ៤៣,៣ នគ ផម�ុជ បCPI) ាេលមឍផ្ម� តរំេ � ណ កឍកចំ សកេមឍកសផព ឍ សតព េ ផ៏ សទឹ�ី ជ � ម យសនាតមឍផ្ម�តសថ។ សទឹយា េណ ស្គ្េ សដយ។ យា េណផ៏ សដយកំឍរឍរឹផ្រផតរុ�កឍក ិ�សនគ� �សនគមរ យកំឍរឍ េូកជ សកត ឍ�េាព�សឈព ចំសកេគ�តជ្រផត េុ� ្តសវរឍរា ឍត ស� ឍថ រឍ ឍ�េស្គ្េម�ឍាមឍិ�សនគ� �សនគ េូកជ រំឍ�េស្�ព សផពឍសតពេជេ ១៨ នគយសនពផត ផណ លឆែ ំ២០១៤ ្ររតសនាត�ឍ��សេ�ពតរម� ធអត�ពណសដយសាត សធៀ�ឍឹេឆែ ំ ២០១៣ ាេលមឍផំសណព ឍ្តឹមាត ១៤,៥ ផំសណព ឍត្មសវក។ នគយ�ាុសណា ឹ សដយសាតផំសណព ឍជ�ឍ�កឍកចំ កររួមចំែណកដលនអវផរណររៈេភល១២ពែខពនគេ្ចោប រូបព១១ ណ� លមកភីអោុនោានកោរាោេន្�តអអរ សកេរសម��ផ�ំពផត។ (CPI,ពPhnomពPenhយ សព្េៗ កេឹផរ�ជូ ឍ ខ) កចំកូល អប លំសនដស ឍ ឍ� េរឹ ផ សភ�ពេ ឆែ ំសធៀ�ឆែំ ១២. សដយសាតផម�ុជរ�ត � ផែុេេំណផតកលេំ�ូេកឍ កអភ�វឌ្ឍ៍សរេសផ�កិ ផំសណ ព ឍកឍកកចំកូលមឍតរ ចរីយាេរំខឍតផុេកាំ ែ ្រវ �រ័យសរវផម� ឍ�េ ផម�ឍ� សលាេលមឍកលូ តរត យាេសលឿឍ។ ផំសណព ឍកឍកចំកូលរឍសផព ឍសតពេ សដយមឍក ាំ្រភី ផំសណព ឍកចំកូលយឍរំឍ�ឹ ពល�តពលឥឍនឍៈ ឍ�េរមា រំណេត សដយសាតអែផស្�ព ្ររត ឍ� េវ �ឍ� សយគ�ឍមឍនភសរឿជផតសជថ�ី។ ផំសណព ឍកចំកូល ១៤. កថយកុឹអត�ពណផែុេ្�សររផែុេតំ�ឍតផ៏ររយ បផត េូ ក ជយះ ត ជេផំ សណព ឍកចំ សកេផែុ េអំ តុ េ រ�តអត�ពណសនផម�ជាេ។ ុ អត�ពណ�រត្�សររ ្រំមរយាខេំ�ូេ �ាុ ាឍ�្តសវរឍភ្ផថឍឹេមឍផំ សណពឍ ផែុេតំ�ឍត ឍ�េ្�សររផំភុេអភ�វឌ្ឍ៍ សព្េសរៀត រឍ ផែុេអំតុេយមររីភីផែុេឆ ែ ំសឍឹ សដយសរររលរឍ ប � ផតកុឹ ប�តភី្តី មររីភីផែុេឆែ ំ ២០១៤ (ូ�សលខ រំឍុផក�ត�សជថ�ីផុែេវ �រ័យសរេសផ�កិ សមពយនភជ�ត ១២)។ កប� ផតកុឹសឍឹ�រ េភីអត�ពណផ្ម�តទ� ាំេាពែផឍសយរយ្តសវរឍ��ិ �តសនផែុេាខផផ�ដ។ ផែុេ្�សររក�ឍ រឍាឹមឍឹេផំសណព ឍេ៏យះត។ តកម�រំឍ�េ ាេលសនសថ រឍសធ�ពឲពមឍកប � ផតកុឹអត�ពណផែុេ កំសណម្�សររាេលមឍកំ ណូ លទ� សនខណៈ សភលាេលកភ្េឹេសាលឍសយរយផ៏រឍរមកំាណផ 18 េលត ក សដឹ�សយ�� អត� ព ណ សឍឹពេាេ។ ូ� ១៣ នគររប� ូ វរប័ណ � ីរប � បរេិនក�ុតកំេណ ោរូបវរប័ណ� ិូេទបោេកោភីព ៨២%ពេនចុតឆ� ំ២០១៣ពរហូដលនព៨៤%ពក�ុតែខមវថុនពឆ� ំ២០១៤ រ្ម�ត ្�សររមឍកំណូ លមធពមមរយកំឍរឍអត�ពណ កំាណផ្រផត � ស��ព ជ្រផត សៀល ូ � យ�័ ណា �សររ កំ ាណផ្រផត � ស��ព � សនាតមឍផ្ម�តខ�រត ាេល�រ េភីកយ�េកូលភីក កំ ាណផ្រផត សៀលាេលផំ ភុេ កទក ូ�� យ�័ ណារូ សទ (កា្�្�ប លសធៀ�ឍឹេ ឆែ ំមុឍ ) ប� ផតកុឹកថ�កឍូ��យ�័ណាផុែេ�រកផកលភីមុឍ។បឍ� ភ័យ តកម� អ េ�  សដយសលផង ខ ណ� បតុ អ ករ El Nino អកសធ�ពឲពអត�ពណសផពឍសតពេ។ រូបព១២ ូ �យ�័ណា ្រផតសៀល រឍថយកុឹ ១៦. តរចរី�រត� ប�តរំេភីកុេឆែំ ២០១៣ សនខណៈសភលាេលមឍ ុ រឍារ្ឍ៍តកម�សនភែំសភេ ផម�ជ សវៀតណម កថ បវ ផំសណព ឍូ��យ�័ណារូសទ ាេល�ាឹពលតាថមសរៀតេលត ក�ឍ  ុ ី រ�េ� មា សតរុី សាលឍសយរយូ��យវត�ុ។ ផរ� រមកំាណផេលត ផំសណព ឍូ��យ�័ណារូសទ្�មណ ២០,៨ នគយសន ពផតផណ លឆែ ំ២០១៤ នគស្កពឍ�ណ� លមផភី្រផត ូ �យ�័ណា�សររ ប១៨,១ នគយ) សដយករម �ស��ព� ៤. វ �រ័យូ��យវត�ុ កំាណផ�រត្រផត សៀលាេលកទកណ៍ មឍកំឍរឍ ១,៦ ផ) ូ��យវត�រុ ុ � អ្រ�ូ្រផត ឍ�េអ្រក្រផត នគយ សមពយកំ ាណផសនរលតគះ្រផត �ស��ពជ្រផត � តពេវ �េសលពសរេសផ�កិ ឍ�េ្�ភ័ឍន ១៥. កមឍរំឍុផក�តស សៀលាេលមឍកំឍរឍ ១,១ នគយ បូ�សលខ ១៤)។ ធចា រឍសធ�ពឲពមឍផំសណព ឍូ��យ�័ណារូសទ។ សដយសាតមឍកវ �ល្តត�តកឍ កសរឿរុផក�ត�សលព ផំសណព ឍូ��យ�័ណារូសទរឍសផពឍសតពេ ២០,៨ នគយ វ �រ័យធចាវ �េផំសណ ូ � យ�័ណា�សររ ព ឍ្រផត�ស��ព� ្តឹមពផតផណ លឆែំ ២០១៤ សធៀ�ឍឹ េ�ំណកត ឆែំ សផពឍសតពេយា េសលឿឍមូតេលត ២១,៨ នគយ ្តឹម ២០១៣ ាេលមឍ្តឹមាត ១៤,៦ នគយ បូ�សលខ ពផតផណ លឆែ ំ២០១៤ ស�ព សធៀ�ឍឹេ�ំ ណកតឆែ ំ២០១៣ ១៣) ផែុេអំតុេសភលេូ កាែ សឍឹកំ ាណផ្រផត�ស��ព ាេលមឍ្តឹមាត ១៣,៤ នគយ�ាុ សណា ឹ សដយស ូ��យ�័ណា�សររ បFCD) ផែុេផំសណ ព ឍូ��យ�័ណារូសទ � ័យ ាតមឍកសរឿរុ ផ ក� ត� ស ជថ�ី សលព វ រ ធចា។ រឍសផពឍសតពេភី ៨២ នគយមូតេលត ៨៤ នគយ សទឹជយា េណផ៏ សដយ ផំសណព ឍ្រផត សៀលាេល សដយសមឍកសរឿរុ ផក�ត�សជថ�ីសលព្�ភ័ឍនធចា ផំភុេកទករឍប� ផតកុឹភី ១៨,៦ នគយ មផ ១២ ខណៈសភលាេលកំ ាណផ្រផត សៀលាេលផំ ភុ េ កទក នគយ ផែុេអំតុេសភលេូកា ែ សឍឹ។ តរសលខសឍឹរឍ (RIC) ប� ផត កុឹភី ១៤ នគយមផ ១២ នគយ។ �រ េភី ក ថយកុឹ ផែុ េកស្�ព ្ររត ្រផត សៀល ស�ព កំាណផ្រផត�ស��ពជ្រផត សៀល បRD) មឍកំឍរឍ សធៀ�ឍឹេ្រផត េុ� ាេលសឍឹជរំបឍថយស្កយ ្�ាមល ៤ នគយកឍូ��យ�័ណារូសទ។ មរយសឆ� ឹសទផកសធ�ព�េ�េុ� ូ�ឍីយផម�។ 19 3 ១៧. កថយកុឹផែុេកស្�ព្ររត្រផតសៀល�ាឹពលត �សណព� ៗ�រតរមភ័ឍន ។ អ្រ្រផតផមិីជ្រផតេុ 2 � េលតកអឍុវត�សាលឍសយរយូ��យវត�ុ។ សរេសផ�កិ ប១២ាខ) រឍប� ផត កុឹ�ឍ��កភី ១១,៣ នគយ កលភី ាេលមឍេុ� ូ�ឍីយផម�ខ�រតសធ�ពឲព អជ� ធាពែផូ��យ �ំណកត ឆែ ំ២០១៣ មផ្តឹម ១១,២ នគយ ្តឹមាខសម វត�ុលំរផផែុេកអឍុ វត�សាលឍសយរយូ��យវត�ុ ាេល ស ឆែ ំ២០១៤បូ�សលខ ១៥)។ សទឹ�ីជគម� តអ្រ បំរកត សេពមលី្គ�ត ្គេមា ្ផសសរេសផ�កិ។ កផំណតតអ្រ ក្រផត បនភខុរាែ វេអ្រ្រផត ផមិីធម�រ ឍ�េ �ូ្រផត ាេលមឍនភរម�រ�ផែុេកផ្លំឍឹេ អ្រ្រផត �ស��ព) ជផត ារ�េសនមឍគម� តធំផ៏សដយ តកម�ពូវកកឍូ � ុ ឲពមឍ ��យ�័ណាផុែេ�រកផ ម�ឍរឍរំេ គម� តសឍឹរឍរមតូក�ឍ��កម�េៗ សដយសមឍក កកតត�ឍ�យេុ� ូ�ឍីយផម�សចឹសរ សមពយផែុេសភល សផពឍសតពេឍូវក្�ផរត្�ារេ�រតធចា។ លំមូ �កិុ�លឍែាេលូ��យ�័ ណាអស ហ ឍផំភុេកុឹតកម�សធៀ�ឍឹេ មូលធឍរឍសេព�សតពេវ �េយា េសលឿឍ �ចា �តភីមឍក ្រផត េុ � សចឹ ស� ឍនភសឍឹឍឹេ�ាឹពលតេលតក ថយកុឹអរ��នភឍសយរយ សនសេពមឆែ ំសឍឹ ឍ�េរឍ ្�ផរត្�ារេកចំសកេ�រតផម�ុជ។ សទឹ�ីជរុឍ សធ�ពឲពកំណយសលពកខិី្រផត មឍកប� ផតកុឹ។ �្មក េ អឍ�  ជត� រ ុ� មឍមូ ត េលត ផ ្ម� ត មរ យ ខ� រត រូបព១៥ �ំពុតមូតេលត ៤,២ ពឍត ឍេុ� ្�ាមល ៣,៥ អ្រ្រផតផមិី អ្រ្រផត�ស��ព ាខ កឍកចំកូល្តឹមពផត ផណ លឆែ ំ២០១៤ ផ៏រុឍ �្មកេទំេសចឹសនាតមឍផ្ម�តទ� ស�ព សធៀ�ឍឹេរេត ដផែុេតំ�ឍត ឍ�េផែុេ� ��រាេលធចាផណ  ល ម�ឍ អកសេព តរ ជពលត្រផត ផមិីសដយសាតេុ� ូ�ឍី យផម� មឍផ្ម�តខ�រត។ កំេណ ោប� ូ វរប័ណ � ីរប � បរេិនបោេកោេឡតព េ្រ្រែករមោិំោុក រូប ១៤ � សថសីេល វន័រធនារ ចវ្ កររួមចំែណកដលនកំេណ ោរូបវរប័ណ� ិូេទ(%ពែ្ប្ប្លេធៀបោបតឆ� ំមុោយ ្រផតសៀលាេលផំភុេកទក ្រផត�ស��ពជសៀល � កលភីែខកក�្ព ្រផត�ស��ពូ��យ�័ណា�សររ ១៩. អ្រ�ូ្រផតភ�ត ឍ�េអ្រ�ូ្រផតជផតារេមឍ វ �វហវរ�� យុនកល � ំ២០១៣ កសតពេកថ��ឍ��កសនផែុេផំតេសភលយមររី ុ មរយឆែំ ករេបេឆ ឆ ២០១៤។ កផំណតត អ្រ�ូ្រផត រឍរមកំាណផសធ�ព ឲពមឍរ��នភអ្រ�ូ្រផត វេ្រផតសៀល ឍ�េ្រផត ប េុ� ាេលសនសថ្តឹម ៤.០០០ សៀល ផែុេ ១ េុ� អរតយៈសភលជស្កពឍឆ ែ ំ។ សទឹជយា េណផ៏សដយ 3 សយេរមផំ ណតត សមតុ �រតគណៈផម ន ី ព្សរ ី � ធ�ករមភ័ ឍរ កលភី កថ�រី ២៩-៣០ ាខផផ�ដ ឆ ន ុ ឍ�្មកេ ែ ំ២០១៤ �រត្�ភ័ ឍរ ១៨.ក្�ផរត្�ារេកឍតាតខ� ំេផែុេកំសណមធចា រមភ័ឍន បFed) គណៈផម� ធ�ករឍ្ភមស្ភ�េថ សនសេពមាខរីប រឍរមកំាណផសធ�ពឲពប� ផតកុឹតកម�អ្រក្រផតេុ�អ គណៈផម� ធ�កឍឹេ�ាឍ�មរឹផ្រផត កំឍរឍ ១០ ពឍតឍេុ � ផែុេ សម �ផ េូសកែឹកតត�ឍ�យកកំណយសលព្រផតផមិី មរ យាខ ជជេ ១៥ ពឍតឍេុ � ផែេមរ យាខ សទផែុេរ�ុផ�រត សទឹ�ីជមឍក �ត�ណឹ� េឍសយរយូ��យវត�ុជ រី នែ ផតរ MBS សមពយឍឹ េ�ាឍ�ម ១៥ ពឍតឍេុ � ម�ឍាមឍ ២០ ពឍតឍេុ  � � សទផែុេរុផមូ ល�័ ្តតចា�រតខរ ឍ។ 20 កផំណតត អ្រ�ូ្រផតសឍឹរឍសធ�ពឲពមឍក�សេ�ពឍ ៦,៨៨ ពឍតឍេុ� អសម �ផ សផពឍសតពេ ១៤,២ នគ តកម�អ្រ�ូ្រផតជផត ារេ ឍ�េអ្រ�ូ្រផត ភ�ត យ បគរផតត រមស លតថ ្រផត�ស��ពវ �រ័យឯផរឍរឍ សដយសាត្រផតេុ� សរព�ាតសតពេកថ� សធៀ�ឍឹេ ប� ផត កុឹ ផែុ េអំ តុ េស្កយសភលសរឹសឆែ ត ប�ត ភីាខ ូ��យ�័ណារំខឍតៗសព្េសរៀត េូកជ្រផត អះ ាូ ឍ�េ ផផ�ដ មូតេលត ាខរីប ឆែ ំ២០១៣ ាេលប� ផតកុឹភី ្រផត យ័ឍ ាេលជូ��យ�័ ណាកេគូពណ� រជផម�ផម�ុជ ៦,៥ ពឍតឍេុ � ផែុេាខម�ថុច មូតេលត ៥,៩ ពឍត យា េរំខឍត បូ� ១៦)។ រឍារ្ឍ៍ អ្រ�ូ្រផត ជផត ឍេុ � ផែុេាខ រីប �ាុ ាឍ�សផពឍវ �េផែុេាខ វ �ក�ក។ ារេ ប2010=100) រឍប� ផតកុឹភី ១០៣,៩ កលភីកុេឆែំ ផំសណព ឍឥណទឍាេលបផត មឍកសផព ឍសតពេខ�រតផុែេ ២០១៣ មផ ១០៣,៣ កលភី ាខិរន ឆែ ំ២០១៤ អំតុេភី�ីឆែ ំផឍ�េមផសឍឹ រឍប� ផតកុឹមផ្តឹម ២១,៨ ខណៈាេលរឍារ្ឍ៍ អ្រ�ូ្រផត ភ�តប� ផតកុឹភី ១០៩,៩ នគយ សដយឥណទឍាេលម�ឍទឍតរេមឍកំឍរឍ មផ ១០៩,៥ ផែុេអំ តុេសភលេូកាែ ។ សដយសថ�ីៗ ៧,៥៨ ពឍតឍេុ� អសម �ផ ្តឹមពផតផណ លឆែំ សឍឹ មឍកសតពេកថ�្រផត េុ � អ្រ�ូ្រផត វេ ២០១៤ ស�ពសធៀ�ឍឹេកុេឆែ ំ២០១៣ មឍកប� ផតកុឹភី ្រផត សៀល ឍ�េ្រផត េុ� មឍកប� ផតកុឹត�កតរក្តឹម ២៦,៧ នគយសដយមឍកំ ឍរឍឥណទឍាេលម�ឍទឍត ៤,០៤០ សៀលផែុេមរយេុ � ្តឹមពផតផណ  លឆ ែំ រេ ៦,៩១ ពឍតឍេុ� អសម �ផ។ កសផពឍសតពេកឍ ២០១៤ ស�ព សធៀ�ឍឹេកុេឆ ែ ំផឍ�េសទគះ ១ េុ � �ូរឍ ផំសណព ឍ្រផត�ស��ព រឍាឹមឍឹ េកប� ផតកុឹផំសណព ឍឥណ ាត ៣,៩៩៥ សៀលសន�ំណកតឆែ ំ ២០១៣។ ទឍ រឍសធ�ពឲពអឍុរតវេ្រផតផមិី ឍ�េ្រផត �ស��ព ប� ផតកុឹភី ៩០ នគយសនកុេឆែ ំ២០១៣ មផ ៨២,២ រូបព១6 នគយ ្តឹមពផតផណ លឆែ ំ ២០១៤ បូ� ១៧)។ រូបពព១៧ព ខ) វ �រ័យធចា ២០. ផំសណព ឍ្រផត�ស��ព�រតវ �រ័យឯផរឍរឍសផពឍ សតពេយា េសលឿឍ សដយសាតកមឍរំឍុផក�តស � តពេ ២១. វ �រ័យម���វត�ុ ឍ�េធចា រឍ�ឍ�ាំ្រ េលតវ �រ័ វ �េសជថ�ី ាេលរឍសធ�ពឲពមឍផំសណ � នភផែុេ ព ឍរ� យសរវផម�(ាេលជមា រុីឍផំសណព ឍ ពររ េ៏រំខឍត) វ �រ័យធចា។ ្រផត�ស��ពផុែេវ �រ័យឯផរឍរឍសផពឍ ជភ�សររកំសពឹអរីវផម�លផតេុំ ឍ�េទយ។ អរីវផម� សតពេេលត ៨,០៩ ពឍត ឍេុ� អសម �ផ សផពឍសតពេ លផតេុំ ឍ�េទយ សន�ឍ��រស�យផឥណទឍរុ� ២២,២ នគយ ្តឹមពផត ផណ លឆែ ំ២០១៤ សធៀ�ឍឹេ រ្ម�តវ �រ័យឯផរឍ្�ាមល ១ នគ ៣។ ស្្ភីសឍឹ កុេឆ ែ �រ័យឯផរឍមឍ ែ ំ ២០១៣ ាេល្រផត �ស��ពផុេវ 21 ឥណទឍម�ឍរឍ្�មូ លពំុ ស្កពឍាតផែុេវ �រ័យមរយ វ� ១៥,៣ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ផែុេឆែំ រ័យមរ យកំឍរឍតូកសចឹសតពយ បូ�១៨)។ ២០១២ មផ្តឹម ១៥,១ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផ រុ�ផែុេឆែ ំ ២០១៣ សដយសផំសណព ឍកឍក្�មូ ល ូ� ១៨ ភឍន សដយ្�សយលរររ ល េក�ាឹ ពលត សដយ ស ាតកប� ផត កុឹកំណូ លម�ឍាមឍភឍន ឍ�េកំណូ ល រមសខ ត�។ កំណូ លផែុេ្�សររ�រត ផម�ុជភឹេាព� ផ ជ កមលេសលព ក យផភឍន សដយ្�សយល។ ភឍន ត កម� �ាឍ� ម រម កំ ាណផេលត កំ ណូ លភឍន រ ុ� ្�មណមរ យ ែ នគ�ីផុេឆែ ំ២០១៣ ខណៈសភល ាេលភឍនពណ� រជផម� បរមទំេអផសលពរំឍ�េចំកូល) រមកំាណផ្�មណ ២០ នគយ។ ភឍនាា លត ាេល្គ�េណ �ត សលព ភ ឍន កំ ណូ លសរី វ ផម� សនាតមឍកំឍរឍត�ក សដយ ស ្�ភភ ៖ ធចាជត�កឍផម�ុជ កអឍុ ស្ាឹភឍនស្កពឍ។ កំណូ លផែុេ្�សររផែុេឆែំ ២០១៤ ្តសវរឍភ្ផថឍឹេមឍកសផពឍសតពេ សដយសកភ្េឹេក្គ�ត ្គេកំណូ ល ប្�អ�ត ៤) ៥. វ �រ័យសសភពភឍន ឍ�េកលូតរតកឍរផម�នភសរេសផ�កិ រមទំេកចំ េំសណព កសសភពភឍន ្តសវរឍភ្េឹេ�ាឍ�ម ាេលព�លត កូលពេ។ ម����លទឍ�ាឍ�មាំ្រេលតផំសណព ឍកឍកកំណយ សបណៈ សដយម�ឍ�ាឹពលតេលតរ�នភមា ្ផសសរេស កំណ ដ ូ លផែេ្�សររ�រត ុ ស ភ�រល ្តសវរឍភ្ផថឍឹេសផពឍ ិ ផ�ក។ ក្�មូលកំ ណូ លរឍសផពឍសតពេយា េសលឿឍ ូ� ១៩ សតពេសដយសផំសណព ឍភឍន្�សយល ឍ�េភឍនពណ� រជផម�។ សដយរឍសផពឍកំឍរឍ ២១ នគយផែុេអំ តុេ ៤ ាខ រមរនគកំណូ ល បគ�តជនគយកឍពររ) េំ�ូេ សនខណៈសភលាេលកំណយាេលមឍផ្ម�ត ទ�រំេភី េំ�ូេ ឍឹេសនផ្ផ្ម�តេាេល សទរម ថវ �កាេលរឍស្ាេរុផ។ ឱឍនភសសភពភឍនរុ� បទ�តទំេរំឍរយឥតរំណេពេ) រឍសផពឍសតពេមូត េលត ២,៧ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ផែុេឆែំ ២០១៣ សមព យ ្តស វ រឍភ្ផថឍឹ េ មឍកប� ផត កុឹ មផ្តឹ ម ២,៥ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ផែុេ ឆែ ំ ២០១៤។ ផ) រមរនគកំណូល កំណំ ៖ p= ភ្ផណ៍ ្�ភភ ៖ ្ផររេសរេសផ�កិ ឍ�េម��� វត�ុ ២២.កំណូ លផែុេ�រកផ�រតដស ភ�រល្តសវរឍភ្ផថ ឍឹេសផពឍសតពេមូតេលត ១៦ នគយកឍ ពល�តពលផែុេ �រកផរុ� ២,៦៨ ពឍតឍេុ� អសម �ផផែុេឆែំ ២០១៤ សដយសាតក្គ�ត្គេកំណូ លមឍនភ ្�សរពជមុឍ បូ�១៩)។ កំណូ លផែុេ�រកផប� ផតកុឹភី 22 ្�អ�ត ៣ ក�សេ�ពឍក្គ�ត្គេកំណូល កផ្កកំ ណយមូ លធឍកំឍរឍ្�ាមល ៨ នគយ កឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ� ប៤៥ នគយកឍកំ ណយ � ី ផំ ាណរ្មេត ក ្គ�ត ្គេម�  �� វ ត�ុ រមយៈ ផម� វ ធ រុ�) ាេលផែុេសចឹ �ីនគ�រឍជម��� �លទឍភី សបណៈ ដស ភ� រ ល ផំ ភុ េ ភ្េឹ េ ក្គ�ត ្គេសលព �សររ។ កំណូ ល។ វ �បឍក�សេ�ពឍកំណូ ល រមមឍក�សេ�ពតយុរន ូ� ២០ កំណយ�រតដស ភ�រលសនាតរ��តស្កមក្គ�ត្គេ សទឹ�ី ជមឍផំសណព ឍ��ជ ីស�ៀវត្ ៍ផ៏សដយ។ រមរនភកំណយ សរ�្�មូលកំណូ លយៈសភលមធពមឆែ ំ២០១៤-២០១៨ បគ�តជនគយកឍពររ) កភ្េឹ េ ្�ភ័ ឍន រ័�យ ្�វត�� រ ្ម�ត រ� ឍែ ឍ័ យ គយ ធឍបឍម��� វត�ុស្្្�សររ (ASYCUDA) ឍ�េកភ្េឹេ្�ភ័ឍនមូលដស ឍរ�ឍែឍ័យ ធឍបឍម��� វត�ុផែុេ្�សររ រែ ្រផតឈល ្គ�ត្គេបឍ�ភ័យគយ សដយសធ�ពឲពេំសណព កកឍតាត រែ ម�ឍាមឍ្រផតឈល សព្េៗ ្�សរពរូកចផបឍ�ភ័យ ឍ�េកសធ�ពរវឍផម�ស្កយសភល �ំសភេា���ររក។ រផម�នភ�សេ�ពឍកំណូ លសព្េសរៀតរម ិ �នផ្�រត្ផកមករអឍ�្ផររេឍ�េករ្ម� មឍផ�កភ រ្មបល�� ន ឹេក្�មូលកំណ  ពផតភ័ឍឍ ូ លភីស្�េ ឍ�េ ិរ�័ឍ កប�តសពពមអឍុវត�្�ភ័ឍន�រ� ឍតកេរររ ល ្រផត កំ ណូ លម� ឍ ាមឍភឍន រ ្ម�ត  េស រ លថែ ផត ស្កមជត� ក ភ្េឹេ ឍ�េភ្េីផ្�ភ័ឍនវយតកម�សដយខ�រឍឯេសលពអែផ�េត ភឍន កភ្េឹេឍ�េភ្េីផក�េត្រផតរ ម្�ភ័ ឍន ធ ចា ្�ភភ ៖ ្ផររេសរេសផ�កិ ឍ� េម��� វត�ុ រ្ម�ត អែ ផ �េត ភ ឍន ខែ តមធពមរមសខត� ឍ�េក�សេ�ពត្ផម រីលធម៌វ �ជជ រីវៈរ្ម�តម�ឍ�ីភឍនដ។ ្ផ�ខ័ណ� កច�ត ឍ�េ កំសពឹរមរនភកំណយកឍ� ��ជ ីស�ៀវត្មឍក ឍ�យ័តផម�រ្ម�ត ក្គ�ត្គេកំណូ លផំភុេ្តសវរឍ�សេ�ពត រ ទំេសរកផ�ី្ពេកច�តរីភ សតពេ ឍ�េាផលម�ម  ីក្គ�ត្គេ សផពឍសតពេយា េសលឿឍមូតេលត ៥ ,៦ នគយកឍ ្រភពរមលត��េស ឍ�េករុីណូ ។ ពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ផែុេឆែ ំ២០១៤ សធៀ�ឍឹេឆែំ ២០០៦ ាេលមឍ្តឹមាត ២,៨ នគយ។ ្�ភភ ៖ ផម�វ �ធី ាផរ្មេត ក្គ�ត ្គេម��� វត�ុសបណៈ រយកណ៍ វឌ្ឍនភ ឆែ ំ២០១៤�រត្ផររេសរេសផ�កិ ឍ� េម��� វត�ុ គ) រមតុលពសសភពភឍន ២៤. កថយកុឹឱឍនភសសភពភឍនាេល�ណ� ល មផភី ខ) រមរនគកំណយ ក្�មូលភឍន្�សរពជេមុឍ រឍររយ ាផលម�ស�ឍ ២៣. កំណយរូសទរុ��រតដស ភ�រល ្តសវរឍ នភសសភពភឍន�រតផម�ជ ុ ុ េំសណ ឍ�េ រំេ ព កសសភព ភ្ផថ�រ�សទឍឹេថវ �កាេលរឍស្ាេរុផ ២០,៤ ភឍនសដយឍ�ឍ�នភ សនខណៈសភលាេលាផលម�កព� នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ឆែ ំ ២០១៤ ៣,៤ លតសរវផម�សបណៈ។ ឱឍនភសសភពភឍនរុ� បរម ពឍតឍេុ� អសម �ផ បូ� ២០)។ កំ ណយសឍឹរ��ត ទំេរំឍរយឥត រំណេ) រឍសផពឍសតពេមូតេលត ២,៧ សនស្កមកំឍរឍ ២១,៥ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផ នគយ កឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ឆែ ំ២០១៣ ឍ�េ រុ� ាេលរឍអឍុវត�កលភីឆែ ំ ២០១៣ ាេលជឆែំ ្តសវរឍភ្ផថឍឹេថយមផ្តឹម ២,៥ នគយ កឍ ាេលមឍកសរឹសឆែ ត។ សដយសាតរំឍរយឥត ពល�តពលផែុេ�រកផរុ�ឆែ ំ២០១៤ បូ� ២១)។ ឱឍន រំណេ ឍ� េ្រផតផមិីរមលទឍ ្�សររផម�ុជអកវ �ន ភសសភពភឍនសន�ឍ�សផពតមឍ សដយសម��� �លទឍ រឍ៍កំណូ លផែុេ�រកផ�រតខរ�ឍសរាពាតទំេ�រកេ កលភី េ៏ស្កពឍសលពរល�ត ភីមូលឍ�ធ�ស្្្�សររ បូ� ២២)។ �ាុច� ឍឆែ ំមុឍសេពមលីសកេកថ�កំណយកឍ� ាេលមឍ សមតុេូសកែឹ ្រផត រឍ្ំ�រតដស ភ�រល ប្រផត�ស��ព) ្�ាមល ១២ នគយកឍពល�តពលផែុេ�រកផរុ� សផពឍសតពេមូតេលត ៩៣១ ឍេុ� អសម �ផ ្តឹម ប៥៥ នគយកឍកកំ ណយរុ�) សនសភលាេលមឍ 23 ពផត ផណ លឆែ ំ២០១៤ សធៀ�ឍឹេកុេឆែ ំ ២០១៣ ាេល មូ លឍ� ធ�ស្្្�សររព�លតម��� �លទឍដលនឱឍនភ ូ� ២២ មឍកំឍរឍ ៧០០ ឍេុ�។ សសភព ភឍន (គ� តជនគយកឍ ពររ)។ ២៥. សទឹជសាលឍសយរយភ្េីផសសភពភឍនម�ឍ ផំណតត្តឹមាតកស្�ព្ររត្រផតរឍ្ំ�រតដស ភ�រល ផ�ី ផំសណព ឍ្រផតរឍ្ំអកររយសដឹ�សយ�� �ាឹ ពលត សដយម�ឍបំរកតស្�ព្ររតម����លទឍ ខិី ្រផតភីធចាផែុេ្�សររសតពយ សមពយកសធ�ពា��សឍឹ ិ ឍឹេររយផ្រ��នភមា ្ផសសរេសផ�ក។ សាល ឍសយរយសសភពភឍនសនាត ជិ�ផណ៍ កមលេផែុេ ្�ភភ ៖ ្ផររេសរេសផ�កិ ឍ� េម��� វត�ុ កអឍុវត�សាលឍសយរយមា ្ផសសរេសផ�កិសដយស ផំសណព ឍេុ� ូ�ឍីយផម�។ កំណតត ថែ ផត នភរឍតឹេ ាពែផ�ំណុ លកឍ្�សររផម�ុជ សនាតមឍផ្ម�តទ�។ កវ �នគរមាែ វេធចាភ�ភភសផ ឍ�េមូលឍ�ធ� ូ��យវត�ុអឍ�ជត� អំភីឍ�ឍ�នភ�ំណ ុ ល ផែុេឆែ ំ២០១៣ រឍ�រ  េថ កំ ណ តត ថែ ផត ន ភរឍតឹ េ ាពែ ផ �ំ ណុ ល�រត ្�សររផម�ុ ជសន មឍផ្ម� ត ទ� សដយ រូ ច ផ�ឍាុ ផ�ំ ណុ លទំ េ អរត ្តស វ រឍ ភ្ផ ថរ��តសនស្កមផ្ម�តសាលកឍរូកចផ�ឍាុផ �ំណុ លទំេសចឹ។ ឱោនភ្រេភ ភោ�មោនភ្បេន េ្រ្រកំ េណ ោករ ូ� ២១ ្បមូ លចំ ណូ លព(គវ សនគររាោផននយ កំណូល កំណយ ឳឍនភ បរមទំេរំឍរយឥតរំណេ) ្�ភភ ៖ ្ផររេសរេសផ�កិ ឍ� េម��� វត�ុ 24 ាតមឍរុភលនភ ឍ�េ្តសវសដឹ�សយឲពរឍ យា េ ឹ សរឍ�ឹ ខ�ម ឹ ឍតេអឍុសរឍន ណ។ ភរ�ុនាេលកំណយត�ក ឍ�េសលឿឍរ្ម�ត ុ ឲពមឍផំ សណ កចំសកេពល�តពលផរ�ផម�ឍឹេរំេ ព ឍ វ �រ័យអេ� ្ភមទំេររយេលតកសធ�ពភ�ភ�ធផម�កចំ ២៦. ្�សររផម�ុជផំភុេរ��តសនផែុេេំណផតកលមរយ សកេពល�តពលផរ�ផម�ពេាេ។ ក�សេ�ពឍកស្ត�ម សឆ� ឹសទកឍតក�ឍ�មឍផំសណ � តមរយឆ ព ឍេ៏ខរ ែ ំសរៀត រ្ម�ត ស្ាឹរឹផរំឍឍត ធ�ឍតធ� ឍ�េស្ាឹទំេរ�រតឍឹេ សដយសកសេព�សតពេកឍសរេសផ�កផ ែ ិ ុេ្�សររាេល �សេ�ពឍករ�តរលត�រតវ �រ័យផរ�ផម� សដយ�កិុ�លឍែ ិ ីផកស្មពឍ មឍសរេសផ�ក ឍ�េកកតត�ឍ�យនភម�ឍ សឍឹពល�តពលផរ�ផម�ផំភុេមឍកប� ផតកថ�។ ក ្រផេ្�ជផែុេ្�សររ។ វ �ឍ�សយគ�ឍមឍរំឍុផក� ត� ភ្េីផវ �រ័យផរ�ផម� ឍ�េករ�តរលតសទឍឹេកា្� សជថ�ី �ច ា �ត ភីមឍនភម�ឍ្រផេ្�ជាេលរឍ ្�បលសព្េៗ មឍពល�ាឹពលតវ �រជមឍសដយាា លតកំសពឹ ប�តសព�ពមសនាខផផ�ដ ឆែ ំ២០១៣ មូតេលតសេពមឆែ ំសឍឹ នភ្ផី ្ផ សដយសាត្�ជរឍនគស្កពឍភឹេាព�ផសលព សមពយសដយ សកសរឿរុផក�ត��រតវ �ឍ� សយគ�ឍសជ វ �រ័យសឍឹផែុេកក��ិ ឹមរីវ �ត។ ថ�ីសឍឹ រឍសធ�ពឲពវ �រ័យវ �ឍ�សយគសេព�សតពេវ �េ។ ក ផ្រឍ��នភ ឍ�េរ��នភរីព្ករ ឍឹេជក ២៨. ក�ឍ�អភ�វឌ្វ �រ័យសររកណ៍ ឍឹេររយសធ�ពឲព រំខឍតផុេក�ឍ� ែ ទផតទេកវ �ឍ�សយគភី�សររ ាំ វ �រ័យសឍឹមឍក ីផកស្មពឍសតពេវ �េ។ មឍផ�កិកជ ្រេលតកភ្េីផវ �រ័យផម�ឍសល ឍ�េរររលពលឲព ស្កពឍាេល្តសវសធ�ពសេពមលីអភ�វឌ្វ �រ័យសររកណ៍ សមពយ រឍស្កពឍ�ំពុតភី កសេព�សតពេវ �េ ផែុេរផលសផ។ វ �រ័យសបណៈ ែ មឍមុខរយា េរំខឍត ផុេក ករស្មកឲពរឍឍូវេំសណ ព កកចរតរត ឍ�េមឍ អឍុវត� ររយរ្ម�រ្មបលកអភ�វឌ្ឍ៍ សឍឹ រម តម� នភផែុេ កកប្រផត ឈរែលអ�ល�ម្តី នគី � ័យ យៈករំ ុ េ ឲពមឍកកូ ល រម �ាឍ� ម សរៀតភី វ រ រ្ម�ត វ �រ័យកតតសេ ឍឹេមឍសៈរំខឍតផុែេក ឯផរឍ។ វ �រ័យសអផូ សររកណ៍ សនផម�ុជម�ឍទឍត មឍ ុ កអភ�វឌ្ឍ៍វ �រ័យកតត សេរំសលៀផ�ំពផត។ រំេ កអភ� វឌ្ឍ៍ស្កពឍសនសតពយសរ សមពយមឍរក ឍុភល ជស្កព ឍ សនសភលមឍកអភ� វ ឌ្ឍ៍ តំ � ឍត សយែ  ។ េូក ២៧. ផ្ម�តមា រុីឍផំសណព ឍ�រតផម�ុជមឍកា  � រត�ូ ផណី ្�សររផូស�  ីក ុ សររកណ ករំ េ ៍ ក្មកឹ ាេល�រ េភីត្មសវកផែេកផែ ុ ុ វ �រ័យ ុេករំេ អកររយ�សេ�ពឍកំឍរឍសភ��វសររក ឍ�េ�សេ�ពឍឥរន�ភល ផរ�ផម� ឍ�េសររកណ៍ ាេលរឍររ�្�រឹសលល្ឍ វ �រ័យសររកណ៍ កំសពឹក ីផកស្មពឍ ឍ�េកកតត ផំសណព ឍយះតជេមុឍ។ បំរកត ្តសវមឍកភ�ឍ�តពសតពេ �ឍ�យនភ្ផី ្ផ រមយៈក�សេ�ពឍករសនរី រឍ វ �េសលពកា�េាកផ ឍ�េ្�រ�រននភកឍកវ �ឍ�សយគសលព �រ។ សដយសសភ��វ ៥០ នគយសធ�ពេំសណព មផរម វ �រ័យផរ�ផម� ជភ�សររកំ សពឹ្�ភ័ឍនបទសរ� ឍ�េ ព�ូវសាផ កស   ឍ�េអភ�វឌ្ឍ៍ពូ�វថែលតាេលនជ �តតំ�ឍត សរវព្ភ�ព្យភ័ត៌មឍផរ�ផម� សដយសាតផំសណពឍ ទផតទេសភ��វសររកសទកឍតតំ�ឍត្ភំ្�រលត ឍឹេមឍ ពល�តផម��រសវមឍរនភយះតយា វ។ កសធ�ពេូសកែឹឍឹេ ឥរន�ភលយា េខ� ំេកំ សពឹកំឍរឍសភ��វសររក។ ក�សេ�ពឍ ររយសធ�ពឲព្រផេថសតព លរនពលផសឃពេភីមុឍាេល ករ្ម�រ្មបលវេអជ� ធថែ ផត ជត� ថែ ផតមូលដសឍ រឍាណចំ ឲព �សេ�ព ឍ មូ ល ឍ� ធ� រ ្ម�ត ក �សវ្ជវ វ �រ័យឯផរឍ ឍ�េរមគមឍ៍មូលដស ឍ ឍឹេររយ�សេ�ពឍ ាពែផផរ�ផម� ក�សេ�ពឍ្�រ�រននភកឍកកំណយសលព ផ�កិ្�ឹេា្�េភ្េីផសរវផម�សររកណ ុ ឲព ៍ ។ ករំេ ្�ភ័ឍនបទសរ� សដយស ្�បយរំខឍត ឍ�េ មឍរ��នភ ផ�កិរមកផែុេតំ�ឍត កភ្េឹេនភជ កំ ណ យឲពរឍ្គ�ត ្ាឍត សលព ក ាថទំ ្�ភ័ ឍន ប ទ កេគូ ជមរយ្�សរររ�តខេសព្េៗ �េ�រណស ផ�កិ សរ� ឍ�េសរវព្ភ�ព្យភ័ត៌មឍផរ�ផម�សចឹ សន 25 ឍ�េរុវត��នភ ឍឹេររយសធ�ពឲពវ �រ័យសឍឹកឍត ាតមឍនភ អឍុវត�យុរនសរ�អភ�វឌ្ឍ៍ វ �រ័យម��� វត�ុឆែ ំ ២០១១-  ីផកស្មពឍាថមសរៀត។ ២០២០។ ៣២. កសា� តសលពកអឍុវត� នគស្កពឍកឍខ�ឹមសគឍ�ឹឹ ២៩. ករ្ម�រ្មបលផំសណព ឍកឍវ �រ័យផម�ឍ�សលផ៏ ឍឹេមឍសៈរំខឍតផុែេកផ្ ឍ�េរំុេផំសណព ឍ ខេសលព ជកំណុ កេាេលៗរ្ម�ត ផម�ុជ ឍ�េរុរនាត សរេសផ�កិាេ។ េូកាេលរឍ�រ េសនផែុេ្�បឍ�រ ្តសវរឍផំណតត្តឹម្តសវ ផែុេយុរនសរ�កតុសកណ ភ�សរររី ២ កអសេ�តរម្ារកឍកវយតកម� �រតទរដស ភ�រលផម�ុជផែុេេំណផត កលរី�ី ាេល � យ � � សយគចសភលខេមុ ខ � ករវ ឍ �រ េថ មឍយៈសភល្រំឆែ ំ។ �� ្�ឈមកមលេ�រតផម�ុជ � យ � ករធុ ៈផ� កិ � ឍ� ទ ំេ រាឹ េលត ក ្�ផរ ត ្�ារេ គះ ក�សេ�ពតសៀ�វៈផំ ាណរ្មេត ឍ� េកអឍុ វត�ស�ៀ� វៈសចឹ ្�ផ�សដយ្�រ�រននភ ាេលទមទ 4 �រត ្ផក ម មហុ ឍ សនផម�ុ ជ។ ិ�រគស ក មលេរ្ម�ត 3 ្ផកមមហុឍសនាតជលរននភរររលរឍ ឍ�េកថ�អគស�រឍី ឲពមឍក�សេ�ពឍករ្ម�រ្មបលអឍ�្ផររេ ឍ�េ កកំ ណ យស្្ព�ូ វក ឍ� េ កអឍុ វ ត� សដយា� ឍ កេឹផចំ សមពយរំខឍត �ំពុត គះ កភ�ឍ�តពរមដឍ លផង ណៈ្�ផរ ត ្�ារេ។ កអសេ� ត ផ៏ រ ឍ�រ េថ ែ សាលសាជផតផត ផុេផំ ាណរ្មេត ទំេសចឹ។ ក តំ � ឍត សរេស ផ� កិ ភ� សររ ាេលមឍសាល�ំ ណ េព� លត អឍុវត�ផំាណរ្មេត ទំេសឍឹ រឍសជគរ័ យអកររយឲព � �យករធុ ៈផ�កិ្�សរពជេមុឍ ម�ឍទឍតព�លតអត� ផម�ុ ជរស្មករឍឍូ វ ឍ� ចែ កផំ សណព ឍពល� ត ពលផែុ េ ្�សយរឍ៍ សព្េៗាេលវ �ឍ�សយគ�ឍ�សររ ំភឹេរុផសន �រកផរុ�កំឍរឍ ៨ នគយសតពេវ �េ។ សតពយសរ។ ៣០. ផ�កខ ិ �តខំ្�ឹេា្�េ�ឍ� សេពមលី�សេ�ពឍកំណូ ល ឍ�េ ន ភផែុេកកំណយ ្�រ�រន ឍឹេពលតលរននភឲពមឍ កកំណយាពែផរេសម ឍ�េកវ �ឍ�សយគសបណៈ ស្កពឍជេមុឍ។ ក�ឍ�ភ្េីផមូលដស ឍភឍន ឍ�េក ភ្េឹេក្គ�ត្គេភឍន ឍឹ េររយរំុេេលតក្�មូល កំណូល ាេលឍឹេសធ�ពឲពមឍកវ �ឍ�សយគសបណៈ កឍត ាតស្កព ឍផែុេវ �រ័យរេសម ឍ�េសរេសផ�កិរំខឍតៗ េូកជ វ �រ័យអ�ត ំ កអភ�វឌ្ឍ៍ រំចេ ឍ�េសមដស កច រម�័ឍន។ ៣១. កភ្េឹេក្គ�ត្គេធចា សេពមលីឲពមឍក ភ្េឹេវ �រ័យម���វត�ុ ឍ�េសេពមលីឈឍសទរស្មករឍ ឍូវរ�័យនភសាលឍសយរយូ��យវត�ុ ឍឹេររយេលតក ្គ�ត្គេវ �រ័យមា ្ផសម���វត�ុ។ េំសណព ក្តបតភ�ឍ�តព សដយភ� ឍ� តពសលព ប ឍ� ភ័យ ាេលសរព �ាតអឍុ វ ត�ច សភល ថ�ីៗសឍឹ គះ ជរំបឍេ៏រំខឍត ផុែេកសឆ� ឹសទផក 4 ិទមណ៍ កឍកអឍុ វត�ាេលម�ឍទឍតរស្មកសលល្ឍាេលរឍ ុ រ��នភម��� វត�ុ។ �កិុ�លឍែសឍឹ ធចាផណ រំេ  ល ស្ាេរុ ផសចឹគះ នភ្�បផត ្�ាមលាែ វេរផម�នភាេល មឍសនផែុេាពឍករផម�នភ ១២ កំ ណ ុ កថ�ី រ្ម�តករ្ម� ផំ ភុ េ ាតរំ ុ េ ឲពមឍកស្�ព ្ររត ្រផត សៀល ឍ� េ រ្មបលពណ � រជផម�ភីឆែ ំ ២០១៤ ឍ� េឆែ ំ ២០០៤។ 26 ្�បឍ�នភតសររនី ១ ៖ េលត ៣៧៨.៨០០ សរឍផែុេឆ ែ ំ ២០១៣។ ផ៏មឍក រររលសស លតកឍត ាតស្កពឍ �រតអឍ�ជត�កំសពឹអេ� វតរយ ័ អេ�សនផម�ជ ុ ្ផអូ�ផម�ុជ សដយផែុេយៈសភលភី ឆ ែ ំផឍ�េមផ រឍ រររ ល កំ ណ តត ថែ ផត ខ� រត �ំ ពុ ត ផែុ េរ� ឍត ភ� ភ ភសផ។ ុ ១. ករំេ េូសកែឹ ាពែផ្�បឍ�រភ� សររសឍឹភ�ឍ�តពសទសលពវឌ្ឍ ១. �រសវមឍសៈរំខឍត កំសពឹ្�សររផម�ុជជស្កពឍ នភកុេស្កយកឍពល�តផម� កាផកកែ ឍ�េកចំសកេ កំណុ ក។ ពល�តផម��រសវមឍកំឍរឍ ១៥ នគយកឍ អេ� ឍ�េព�លតអឍុសរឍ៍មរយកំឍរឍសេព មលីអភ� វឌ្�ឍ�សទ តកម��ាឍ�មាពែផផរ�ផម� សមពយ�រសវ្គ�េណ� �ត សទ សលព សរៀត។ ៧៥ នគយកឍកពាេីផរ�ផម�។ ពល�តផម� កាផកកែ ឍ�េ កផរីព្�រសវ ្តសវរឍរា ឍតស� ឍថ ព�លតករ ២. ពល�តផម� ឍ�េកាផកកែ�រសវ េលតមឍុរ្កំឍរឍ ៣ ឍចផត ាេលជកំឍរឍជេ មរយ ២. ផរ�ដស ឍ�រសវនគស្កពឍសនផែុេ្�សររផម�ុជមឍ នគ្រំកឍកំឍរឍ្�ជរឍរុ�ផែុេ្�សររ។ ផែុេអំតុេ រំមំតូកជេមរយម�ផរ ម�ឍទឍតរឍរររល�័ណាផម� សភលមរ យររវត្ ៍ផឍ�េមផ កកតត �ឍ�យនភ្ផី្ផ ន ីជព�ូវកសនសតពយ រ�រ�េ ឍ�េសនស្�ពមសធ្រយ កំឍរឍពផតផណ� ល សផពតសតពេសដយសាតផំសណព ឍ �ូទណសនសតពយ។ លរននភរររលរឍឥណទឍ ម�ឍ តកម��រសវ ពល�តតផម��រសវ ឍ�េ្រផតឈរែល សន ្តសវរឍទទំេខ� ំេ សដយសាតកា� ឍ�័ណាផម�រ�រ�ន 5 ផរ�ដស ឍ ។ សដយសាតសៈរំខឍតកឍ�រសវ ទរដ 4 ស ជព�ូវកសចឹសរ ស្ពឹថ��េតរឍត បល�ខ�ត�� ជ ផតភី ភ�រលផម�ុជរឍ�សេ�ពឍសាលឍសយរយ�រសវផែុេឆែំ ្�បឍភូម� ្�បឍឃុំ) ្តសវរឍស� �័ ឍម��� វត�ុខែត ២០១០ សេពមលីអភ� វឌ្វ �រ័យសឍឹ សមពយរឍផំណតត តូកសនមូ លដស ឍរររលសស លតជ�រត្�បំ។ ផរ�ដសឍ សាលសាចំសកេអេ�កំឍរឍមរយឍសរឍ។ ផែុេ តូ ក ៗ ជស្កព ឍ សនាតស្�ព ្ររត ម សធ្រយ�ូ ទ ណ កំសណមរម�រនពលរំខឍតៗ គះក�សេ�ពឍពល�តផម� សដយស្�ព្ររតធឍបឍរំឍរយកដំេុឹាេលរ� េភី សគ �រសវសរ�េេ ភី ៤,៣ ឍសរឍផែុេឆ ែ ំ ២០០៣ សទ ត�កតរក។ �ាុាឍ� មឍផរ�ផកឍត ាតស្កពឍសតពេៗ ជ ៩,៣ ឍសរឍផែុេឆ ែ ំ ២០១៣ ឍ�េផំសណ ពត ឍកចំ ភ�សររអែផាេលដំេុឹសលពេីរំមំធំភី ២ សទ ៥ ម�ផរ សកេអេ�ជព�ូវក ភី ១២.៦០០ សរឍ សនឆែ ំ ២០០៩ � ផំភុេសធ�ពរំសឍព�ផម�ពល�តផម��រតខរឍសដយស្�ព ្ររត ូ� គ១.១ ុ ឆ ពល�តពល�រសវសនផម�ជ ំ ០០៨-២០១៣ ែ២ ្�ភភ ៖ ្ផររេផរ�ផម� ុកង ្�មេត ឍ� េសឍសរ ធនារភវបភេពកឆ� ំ២០១៣ “េអ�្កី្ករំតអននេទណ? ករររាមមនភ្កី្កេន 5 កម�ុសឆ វ វក � ំ ២០១៣” ករនវកកររបននធនារភវបភេពក្បេំ្បេិន ែខ ច � ឆ�ំ ២០១៣ 27 � ្ា�តភូរល�ៗ ស្�ពរី អឍុ វត�រមកដំេុឹផរ�ផម�លៗ សរឍ/សមា េ ចកុេឆែ ំ២០១៣ (ូ� គ ១.២)។ រមត� ឍ�េស្�ព ្ររតសរវផម�ស្គ្េយឍ� ។ 6 5 ំ ី េ អេ�  ផ៏ ម ឍកសផព ឍ សតព េ ខ នភខតត  ល � ំ េ ពេាេ សដយរឍសផពឍភី ៧២ សរឍ/សមា េ ផែុេឆ ែ ំ២០០៩ មូត ៣. ពល�តផម��រសវផែុេឆែ ំ២០១៣ �រតផម�ុជមឍក េលត ៥៦៤ សរឍ/សមា េ ផែុេឆែ ំ២០១៣ សដយមឍអ្រ � �ឍ�រកស�ពសធៀ�ឍឹេឆ សផពឍសតពេ�ឍ�ក ែ ំ២០១២ សទឹ�ីជ ផ�ឍ�រសវជមធពម ៦៤ នគយ។ វ �រ័យឯផរឍរឍវ �ឍ� ្�សររផម�ុជរររលេក ំខឍសដយសស្ាឹរឹផ សយគសលពមារុីឍផ�ឍ�រសវខែ តធំទំេអរត សមពយយា េ រំ ឍឍត រសឍ�សមគេសកលភី ឆែ ំ ផឍ�េ មផផ៏ សដយ។ សបកណរត កវ �ឍ�សយគ ៣៥ នគយ ជកកូល ពល�តពល�រសវរុ�ផែុេឆែំ ២០១៣ មឍកំឍរឍ មហុឍាែ ជមរ យវ �ឍ�សយគ�ឍ�សររ។ រម្រឹរី� រមត� ្�មណ ៩,៣ ឍសរឍ បូ� គ ១.១) ាេលផែុេសចឹ នភ�កិុ �លឍែ  �រត មា រុី ឍ ផ� ឍ �រស វ អកាផកកែ អ ត� សផ �រសវ្�មណ ៧៧ នគយ ប៧,២ឍសរឍ) ្តសវរឍ �រសវសរាពាតទំេ�រកេផែុេ្�សររផម�ុជ។ យា េណផ៏ ដំេុឹផែុេេូវវរ្។ រ�ឍែពលជមធពមរ្ម�ត ឆែំ សដយ កកំណយខ�រតសលពឥឍនឍៈ ឍ�េអគស�រឍី រឍសធ�ព ២០១៣ គះ ៣,១២ សរឍ/ម�ផរ គះ ២,៨ សរឍ/ម�ផរ ឲពកថ� ផ� ឍ �រស វ សន្�សររផម�ុ ជមឍតកម� ខ� រត ជ េកថ� ផែុេេូវវរ្ ឍ�េ ៤,៣៣ សរឍ/ម�ផរ ផែុេេូវ្រំេ។ ផ�ឍ�រសវផែុេ្�សររកថ ឍ�េ្�សររសវៀតណម្�មណ ផែុេ� �មណសឍឹ �រសវ្ផអូ �មឍជេ ៣០ នគយ ៣០ នគយ។ ជេសឍឹសរៀត មា រុីឍផ�ឍ�រសវខ�ឹខត ្�សភរ�រសវម�ឍ្ផអូ�ធម�រមឍ ៣៥ នគយ ឍ�េ�រសវ មូលធឍកឍ�រ្ម�ត រ�េ�រសវរុផ។ អុីាអហាេលព�លតរ�ឍែពលខ�រតមឍ ៣០ នគយ។ ជរម ពល�តពល�រសវ្ផអូ� ឍ�េ�រសវអុីាអហ មឍផំសណព ឍខ�រត ៣. កចំសកេអេ� កំ ាណផពល� ត ពល្�សភរ�រស វ ម� ឍ ្ផអូ � ធម� រ មឍ ៦. កចំសកេអេ�ផែុេឆែ ំ ២០១៣ ្តសវរឍរា ឍតស� ឍថ កប� ផតកុឹ។ មឍ ១,៥ ឍសរឍ ាេលផែុេសចឹអេ� ៣៧៨.៨៥០ សរឍ្តសវរឍចំសកេរម្កផព�ូវក។ � �មណអេ� ៤. ករំេ ុ �ាឍ�មសឆ� ឹសទផពល�តផម�អេ�្ផអូ� ឍ�េ ចំសកេរម្កផព�ូវកសរាពាតពផតផណ� ល ប៤៧ នគ អេ�រ្ម�តាេលមឍគុណនភខ�រត ឍឹេររយបចឲព យ) គះ ជអេ�្ផអូ�។ ស្្ភីសចឹ មឍកចំសកេ � ផម�ុជអក�សេ�ពឍក្�ផរត្�ារេ�រតខរឍរឍ។ ផេ�ឹ �រសវរម្កផស្្ព�ូវក រមយៈរំចផត រំឍេពណ� រជ លរននភរររលរឍភូរ�រសវមឍគុណនភ កំសណឹេឹេ ផម�រម្ភំាេឍជមរយពណ� រជផរឍជត� កថ ឍ�េសវៀត រីភី�សកិផសររដំេុឹរម�រ� បតុកូលាេលមឍ ណម។ សនយមររីមរយផែុេឆែ ំ២០១៤ សភលាេល គុណនភខ�រត ឍ�េសរវស្គ្េយឍ� ឍ�េ្�ភ័ឍនបទ ផំសណព ឍកចំសកេ�រសវស្្ព�ូវកផ្រឍឍូវផំសណពឍ សរ� រុ រន ាតជិ�រគស ទ ទំេ េលត ក រំ ុ េ ក េូកធម�រ ផំ សណព ឍកចំសកេអេ�ព�ូវកសន្រឹេ ស�ព អភ�វឌ្ឍ៍ពល�តផម��រសវ។ សធៀ�ឍឹេយៈសភលេូកាែ កលភីឆែ ំផឍ�េសទ។ ៥. រមត�នភមា រុីឍផ�ឍ�រសវ�រតផម�ុជមឍនភ ីផ ៧. កចំសកេអេ�ព�ូវកផែុេឆែ ំ ២០១៣ មឍកំឍរឍ កស្មពឍគរឲពផតតរម ែ ស លតផុេយៈសភល ៤ ឆែ ំផឍ�េមផ។ ស្កពឍជេឆែ ំ២០១២ ្�មណ ៨៤ នគយ ឍ�េស្កពឍ រមត�នភមា រុីឍផ�ឍ�រសវេ៏រំសឍព��រតផម�ុជ បិ. ជេ�ីេេកឍ� �មណផែុេឆែ ំ ២០១០ ាេលរស្មករឍ មា រុីឍផ�ឍ�រសវធំៗ) រឍសផពឍសតពេ ៧ េេ ភី ៩៦ ្�មណ ៧៥ នគយកឍសាលសាឆែ ំ ២០១៣ ាេល សរឍផែុេមរយសមា េផែុេឆែ ំ២០០៩ មូតេលតជេ ៧០០ មឍកំឍរឍ ០,៥ ឍសរឍ។ សនសភលាេលរមនភ ាុ អះ� (EU) សនាតជរីព្កមលេកឍ� �មណចំសកេ 6 ធនគរភវបភេពក ឆ� ំ២០១៤ “កនវកមសកម�ុសកំភុតែ្ប្ប្ល កពោុ �នភ ោវតអោវ អេ�្�មណ ៦៣ នគយ ផម�ុជរឍភ្េីផរីព្ ប័រ” ាថ�ិី៦ ែខកុម�: ឆ� ំ២០១៤ 28 ្�ភភ ៖ ករ�ផ្�រតធចាភ�ភភសផ ឆ ំ ០១៣ ែ២ ៤. ឍីត�វ �ធីចំសកេអេ� ឍ�េភរ�ន ុ ផំសណព ឍរមត�នភផ� ឍ ឍ�េខតត ំលីេអេ��រតមារុីឍផ�ឍ រូប គ១ . ២ �រសវខែ តធំ ឆែ ំ ២០០៩-២០១៣ បសរឍ/សមា េ) ៨. ឍីត�វ �ធីចំសកេអេ��រតផម�ុជ្តសវរឍាផរ្មបល សដយក�សេ�ពតសលខធ�កដស ឍសរវ្កផសកេកូលាត មរយរ្ម�តកចំសកេអេ� (SOW-REF)។ សនមឍ កំណុ កមរយកំឍរឍាេល្តសវាផលម��ាឍ�មសរៀត (រទេ គ ១.១) សទឹ�ី ជមឍកកតត �ឍ�យយៈសភល ឍ�េ កំណយយា េស្កពឍ ផែុេកររររលរឍកអឍុ� � តផ៏ សដយ។ កស��ជ � ក�ត� ឍ�េផំាណរ្មេត �កិុ�លឍែ�រត ្ផររេពផតភ័ឍនមរយកំឍរឍសលព�� សឍឹ គះជកល�។ ោី វ វធី េភលេ ពពោវតចំណរេលករនំេចចអត�រេន រត គ១.១ កម�សពឆ ុ ំ ០១២ពោវ តព២០១៣ �២ េនរ ចំណរេលករដំេណ រករ ររៈេភលដំេណ រករ អេ��រតខរ�ឍសទកឍត �ណ � ្�សររមរ យកំឍរឍ ផែុេរ�ី� ២០១២ ២០១៣ ២០១២ ២០១៣ អរុី ឍ�េអ�ម��ផ (ូ� គ ១.៣)។ យា េណផ៏សដយ លវខវប�� កន អនម័ ១៥០ពដុពម /េកន ៣៥ពដុពម /េកន ២ ាថ� ១ពាថ� � មអន រពោវតបូា ក ភសឍ�្ឍកចំសកេអេ�ព�ូវក�រតផម�ុជម�ឍ ម័រ លវខវប�� កនករឆ�ុត ២០ពដុពម/ ៣៥ពដុពម/ ១ពាថ� ១ពាថ� មឍរ��នភសតពយ សដយសាតតកម�អេ��រតផម�ុជ ែផកត កុតឺោ័រ កុតឺោ័រ វ�� បោប្្បបភ ២៥០ដុពម /េកន ១៤១ពដុពម /េកន ១ពាថ� ១ពាថ� ម�ឍរូវមឍលរននភ្�ផរត្�ារេសចឹសរ សធៀ�ឍឹេ ិំោវច ្�សររសវៀតណម សមពយកភ្េីផរីព្�រត លវខវប�� កនគរ ២៥ពដុពម/ ៦,៥ពដុពម/ ២ ាថ� កោមាថ� កុតឺោ័រ កុតឺោ័រ ្�សររសឍឹសធ�ពសតពេ ផែុេអំតុេសភលាេលកចំសកេ លវខវប�� កនកំកុត ២៥ពដុពម/ ៥២,៥ពដុពម /ពកុត ២ ាថ� កោមាថ� ្តល កុតឺោ័រ ឺោ័រ អេ��រតកថ រឍប � ផតកុឹ�ាុសណា ឹ។ � �មណកឍកចំ លវខវប�� កន្រ ១៥០ដុពម /ច្បន ៨០ពដុពម /ច្បន ៣-៤ពាថ� ២-៣ាថ� បុនរ ីតែកាច�ព សកេអេ�ព�ូវក ចអំតុេយមររីមរយផែុេឆែ ំ ២០១៤ (GMOយ ្�បផត្�ាមលសទឍឹ េឆែ ំ ២០១៣ �ាុាឍ�� �មណអេ� នរុបមធរម* ២០ពដុពម /េរោ ១៤ពដុពម /េរោ ៨ពាថ� ៤ពាថ� ាេលចំសកេសទរីព្អះ� ាុ មឍកសផពឍសតពេយា េខ�ំ ្បបភ ព ួេលខបា ោន្ស ោរបនន្កកមធនារភវបភេពកព ែផែកេលភ័តមោរបនន្កកមហហុោនំេចចអត�រនំដោន់ ោវតពSOWS-REF េ។ *ន្មបនករនំេចចដ� ធំពកា្មេនរសមធរមក�ុតមួរេរោគឺរបសត រូប គ១.៣ � EBA េទកោននហនភ ករនំេចចអត�រម្បភ័ោព អឺរបាុ ពគវសេរោពឆ� ំ២០០៥/០៦-២០១២/១៣ ៩. កចំសកេអេ�ស្្ព�ូវក�រតផម�ុជសទកឍត ្�សររសវៀតណម ឍ�េកថ រមយៈកសធ�ពពណ� រជផម� រម្ភំាេឍ។ នគីពផតភ័ឍនទំេអរតរុរនាតរឍេឹេភី ពណ� រជផម�ស្្ព�ូវកសឍឹ �ាុាឍ�ម�ឍទឍត មឍក ្�សររសព្េៗ អេ�ជសរឍ ភូម ផំណតតកចរតភី� �មណជផតផតសនសតពយ។ មឍក ផម�ជ សរឿថ �រសវជេ ១,៧ ឍសរឍ្តសវរឍចំសកេសទ ុ ្�សររសវៀតណមផែុេឆែំ ២០១៣ កំ ាណផ�រសវ ្�មណ ០,២៥ ឍសរឍ ឍ�េអេ�មឍគុណនភអឍត ្�មណ ០,៣ ឍសរឍ ្តសវរឍចំសកេសទ្�សររ ុា ្�ភភ ៖ រមនភអះ� កថ។ មូលសមតុកមលេកឍលំមូស្្ព�ូវកសឍឹគះផេ�ឹ សេពមរុឍេំសណព ក�រតមិ រតមារុីឍផ�ឍ�រសវ ឍ�េ 29 ពណ� រជផផែុេ្�សររ។ កចំសកេស្្ព�ូវកផ៏រឍ ព�លតពលវ �រជមឍពេាេ សដយកចំសកេសឍឹរឍព�លត រត គ១. ២ � ីដំេណ នោ�នកោរនីភ ុសពេធៀបោបត្បេិន  រករបន�នេនកម� ុ រីព្ាេលមឍរ��នភ កសពា�សកិផសររឍ�េក ជវ ដតពឆ� ំ២០១០-២០១៤ សលពផរឹផក�ត�េលតផរ�ផ សទឹ�ី ជផម�ុជរឍរររ ល ចំណន់ � ីដំេណ � កនបន�ុនរក�ុតនោានកោរនីភ  រករបន�ុនរ ឆ� ំ២០១៤ តកម��ាឍ�មត�កតរកផ៏សដយ។ 2010 2012 2014 ាថ 38 35 ១០. សមដស កចរម�័ឍន ឍ�េភរ�ន�រត ុ ផម�ុជមឍនភ េ ៀណម 53 48  ីផកស្មពឍ �ាុាឍ�ម�ឍទឍតអករ្មបលេលតកចំសកេ កម�ស ុ 129 101 83 មីយាោនមា 129 145 អេ�រឍទំេ�រកេសនសតពយសរ។ ្�សររផម�ុជរ��ត ្�ភភ ៖ ធចាភ�ភភសផ ផែុេលំដ�ត រី ៨៣ � ី េំសណ ផែុេរឍារ្ឍ៍ រីភ ព ក ភរ�ុនឆ ែ ំ ២០១៤ សដយ ំផ�លសតពេរឍ ៤៦ សលខ ភី ឆែ ំ២០១០ សមពយសឍឹជផំសណព ឍាេលគរឲពផតតរមស លត រូបពគ១.៤ ាមមអត�ររបននបណ� ្បេិនក�ុតិធីបអនុីពឆ ំ ០០៦-២០១៣ព �២ គវ សដុ ពម /េរោ ស�ពសទឹ�ី ជផម�ុជរ��តសនលំដ�ត ស្កម្�សររកថ ឍ�េ សវៀតណម បរទេ គ ១.២)ផ៏សដយ។ កំ ណយសលពក េឹ ផ រ�ូជ ឍរមព�ូ វសាផផែុ េមរ យ ផុ េ តះ ឍ័  រឍប� ផត កុឹ កំឍរឍ ១៥ នគយ �ាុាឍ�តកម�េឹផរ�ូជ ឍគ�តជគីតូាមា ្ត សនាតកថ� ជ េពផត ផ ណ� លជេតកម� សន្�សររសវៀត ណម។ ជផត ារ�េ ទលតកចំសកេអេ�ព�ូវក�រត ផម�ុជ ្តសវេឹផរ� ូជ ឍរមផុេតះឍ័ ាេលជមសធ្រយ មរយសធ�ពឲពផម�ុជេកខត�េត។ កំណុ កសឍឹផ៏ មឍ នភពាុយសទឍឹេឍ�ចែ កភ�ភភសផាេ។ សនសលពភ�ភភ សផ អេ�ម�ឍ្ផអូ� ឍ�េអេ�្ផអូ�មរយនគ�ី ្តសវ រឍចំសកេជរំឍ�េ� �មណស្កពឍរម។ េំណផត កល ្បបភព FAOពGIEWS. ចំណំព ពាមមច្មកាោករលកនដុំអត�រេនកម�ុស ្បេិនាថពេនេភលនំេចច ៥ពនគររព េំ�ូេកឍកភ្េីផផំភេតាពរ�័យយ័ត្ផកេភែំសភេ រឍ ្បេិនេ ៀណមពេនេភលនំេចច ៥ពនគររល �� រ ទលត ិ �ត ក សមពយផំភេតាពសឍឹរឍប�តសព�ពមេំសណព  កកលភី សេពមឆែំ ២០១៣ កំាណផរមត�នភូ�វ ័ឍ� ៥. តកម�អេ� �រតផំភេត ាពរមុ្រផំ ភុេ្តសវរឍ�សេ�ពឍ។ កសេ ១១. តកម�អេ�ផែុេ្�សររផម�ុជផំភុេសតពេកុឹរមតកម� រេត ពូវាេផសតព � េវ �េាេលមឍ្�ាវេ ២៥៦ គីតូាមា ្ត អេ�ផែុេ្�សររកថ ឍ�េសវៀតណម បូ� ១.៤)។ កលភី តនជ �ត ភី្ផកេភែំសភេសទ ផំភេតាព្ផកេ្ភឹរីមឍុ រឍ ឆែ ំ ២០១៣ ឍ�េសេពមឆែ ំ ២០១៤ តកម��រសវ�រតផម�ុជ �� រ ទលត ិ �ត ក �ាុ ាឍ�បំរកត្តសវមឍកាផលម�កច រររលេឥរន�ភលភី តកម��រសវផែុេ្�សររសវៀតណមជ � រម�័ឍនពូវាេផសឍឹ�ាឍ� មសរៀត សេពមលីរ្មបលេលតកចំ ជេ្�សររកថ។ តកម��រសវសនផរ�ដស ឍផែុេឆែ ំ២០១៣ សកេ អេ�។ ្�បផត្�ាមលឍឹេឆែ ំ ២០១១ ឍ�េ ២០១២ ឍ�េទ� ជេតកម��រសវផែុេ្�សរររ� តខេ។ ជសឿយៗកំ ណយ សលព ក េឹ ផ រ�ូជ ឍរឍសធ�ព ឲពតកម� �រស វ សនផរ� ដស ឍរម តំ�ឍតឆ� យៗប� ផតកុឹ ខណៈសភលាេល�រសវម�ឍ្ផអូ� 30 ាេលមឍគុណនភល� រយ្�ឈមឍឹេកា្�្�បល ៦. សរកផ�ីរឍែ�ដសឍ រមេូវកលជេភូរ�រសវសព្េសរៀត។ តកម��រសវសនផ ១៣. ផំសណព ឍពល�តផម��រសវាេលមឍសលល្ឍយះតជេ រ�ដស ឍរ្ម�ត �រសវ្ផអូ�ផម�ុជផែុេឆែ ំ២០១៣ មឍ មុឍផែុេឆែ ំ ២០១៣ �រ ែ  េភីសៈរំខឍតផុេកាផលម� លផងណៈសថសភេមរយឆែំ សដយមឍតកម�្�មណ វ �រ័យ�រសវ សេពមលីសធ�ពឲពវ �រ័យសឍឹក ុ � យជមា រុីឍរំេ ២៧០ េុ� /សរឍ ឍ�េទ�ជេតកម�ផុែេ្�សររសវៀត ផំសណព ឍ ពររ វ �េ។ សដយសាត�� កពាេីដំេុឹ ណម។ តកម��រសវផែុេ្�សររកថមឍអ្រខ�រតជេ មឍផ្ម�ត ផំសណព ឍពល�តផម��រសវចសភលអចគតឍឹេ �ាុាឍ�រឍប� ផត កុឹកលភី ាខធែូ ឆែ ំ២០១៣ ឍ�េយមររី១ អ�រ័យរំខឍតសទសលពផំសណព ឍពល�តនភ ឍ�េគុណ ផែុេឆែ ំ ២០១៤។ នភជេកភ្េីផកពាេីដំេុឹ។ ំ ណ ១២. លំចព � រជផម�អេ�ផែុេតំ�ឍតចឆ ំ ០១៣ មឍ ែ២ ១៤. សទឹ�ីជរីព្ចំសកេអេ�មឍកឍតាតស្កពឍសតពេ លផងណៈ្�បផត្�ាមលាែ ឍឹេឆែ ំ២០១២ �ាុាឍ�មឍ ឍ�េផំសណព ឍរីព្ជសាលសា កកំណយខ�រតសទសលព កា្�្�បលមរយកំឍរឍ។ � �មណកឍកចំសកេអេ� កផ�ឍ�រសវ ឍ�េេឹផរ�ូជ ឍសនផម�ុជ រឍសធ�ពឲពមឍក រុ��រត្�សររសវៀតណមផែុេឆែ ំ ២០១៣ ទ�ជេ រតត�េតក្�ផរត្�ារេកឍតកម�ពល�តពលសនផរ� ឆែ ំ២០១២ ្�មណ ១៣ នគយ សទឹ�ីជរ្មេត ដស ឍ។ ូ� គ ១.៥ �រ េភី ស� ឍនភសឍឹ សដយស្��� តកម�អេ��រត្�សររសឍឹាតេទ�ជេសគផែុេតំ�ឍតផ៏ សធៀ�តកម�អេ�ផម�ុជសនផរ�ដសឍ សនមា រុីឍផ�ឍ�រសវ សដយ។ ឍ�ចែ កសឍឹរឍ�ឍ�ផុែេឆែ ំ ២០១៤ សនសភល ឍ�េសនសភលចំសកេ ជមរយឍឹេសន្�សររសវៀតណម ាេលកចំសកេអេ��រត្�សររសវៀតណមផែុេ ឍ�េ្�សររកថ។ អំតុេសភលយមររីមរយផែុេឆែ ំ២០១៤ ប៣,៦២ ឍ ាមមអត�រនក�ុតមួរេរោេនក�ុតឆ� ំ ២០១៣ េន រូប គ.១.៥ សរឍ) រឍប� ផតកុឹ ១២ នគយ សធៀ�ឍឹេឆែ ំ២០១៣ កនវ្� ោមា នុីោកវោ ោវតេភលនំេចច ប៤,១ ឍសរឍ)។ រី ព្អេ��រត្�សររកថេពល � �ាឹពលតសដយសគស្មេផ�កិរឍ្អេ��រតខរឍ ែ ាេលរឍ��្�ត ផុេឆែ ំ ២០១៤ ឍ�េផំភុេភ្យម�ឍ� � ុេឆ កចំសកេ�រតខរឍផែ ែ ំ ២០១៤។ រមយៈផំាណ � រ្មេត �កិុ�លឍែ�រតខរឍ ្�សររមីយាឍតមាផំភុេរ��ត ផែុេេំណផត កលស� សតពេវ �េ សេពមលីកូលផែុេរីព្ អេ�ភ�ភភសផ សមពយ្តសវរឍរំុេសដយក ្បបភ � វកធនារភវបភេពកែផែកេល�ក្រ្្ភវោវរអត�រ ករគណនរបននបុគល អឍុ�� តឲពចំសកេ “អ�ី្គ�តយាេ សលពផាលេាតអវុធ” ឆ� ំ ២០១៤ សទរមនភអះ� ាុ ។ ្�សររឥណ� សនាតជ្�សររចំ សកេអេ�ឈឍមុខសគផែុេភ�ភភសផ។ 31  ិឍុវាវនភរ្ម�ា្ផកមមហុឍសនផម�ជ ្�បឍ�នភតសររនី ២ ៖ ិ�សេ�ា ុ ៖ លន�ពលផសឃញភីិវយាតម�ចេ ត យរ ុ ស្ិយសល� តយិរវតឍស ុ ១. ករំេ ១. ន រ�កតុសកណ�រតទរដ យុរស ស ភ�រលផម�ុជ នគយផែុេឆែ ំ២០១០ មផ្តឹម ១៧ នគយផែុេឆែំ េំណផតកលរី�ី ាេលមឍយៈសភល ៥ ឆែ ំ រឍ�ឍ� ២០១៤។ ព�លតអរ�នភេលតករំេ ិ េពមលីសធ�ព ុ � �យករធុផ�កស ៣. សទឹ�ីមឍវឌ្ឍនភយា េសឍឹផ៏សដយ � �យករ ភ�ភ�ធផម� ឍ�េ�សេ�ពឍតកម��ាឍ�មផែុេពល�តផម�។ ្�សររ ិ នាត�ឍ�ទេ ធុៈផ�កស ំ រាឹេលតក្�ផរត្�ារេ�រត ផម�ុជប�តសព�ពមរររ លរឍកវ �ឍ�សយគា ា លតភី�សររ ្ផកមមហុឍសនផម�ុជ េូកមឍ�រ េផែុេកវយតកម�សន សតពេវ �េ�ចា �តភីវ ��ត��ម��� វត�ុរផល។ ផរ � ទផតទេ សភលខេមុខសលព� �យករវ �ឍ�សយគ (ICA) �រត កវ �ឍ�សយគា ែ ា លតភី�សររ រមមឍ ្រផត ឈរលទ� ធចាភ�ភភសផ ឍ�េធចាអភ�វឌ្ឍ៍អរុី ផែុេឆ ែំ កស�ពផរូយ កអឍុស្ាឹភឍនចំកូល “អ�ី្គ�តយាេ ២០១៤។ ិ�រគសកមលេៗ�រត្ផកមមហុឍផែុេរយ សលពផាលេាតអវុធ” សទកឍតរមនភអះ� ាុ ឍ�េករក កណ៍ កវយតកម�� �យករវ �ឍ�សយគ មឍ�រេ ភឍន ាេលអក�ាឹ�ាូវកកំ ណយខ�រតសលពកសធ�ពធុៈផ�កិ ផែុេូ� គ ២.១។ ផែុេ្�សររ។ វ �រ័យផម�ឍ�សល ឍ�េកចំសកេ សន ាតជវ �រ័យរំខឍត ចំមុខសគ សទឹ�ី ជមឍកវ �ឍ� • ្ផកមមហុឍចចរឍ��ជ ផតថ �កិុ�លឍែអគស�រឍីគះជ សយគាា លតភី�សររ ឍ�េរ�� មរយកំឍរឍកឍភ�ភ�ធផម� ិ�រគសកមលេរីមរយាេលទទំេេលត� �យករធុៈ បេូកជ ក�សេ�ពត្ផកមមហុឍរ�ាុឍរ្ម�តពល�តស្គ្េ �ច� រត ឍ�េ� �កង អគស�រឍី) ផ៏សដយ។ កសដឹ�សយ ិ ផ�ក។ ក្ភបយរមាអំភី�� អគស�រឍី ម ឍកំ ឍរ ឍ ិ�រគសកមលេៗផែុេ� �យករធុផ�កិ ឍឹេររយរំុេ សផព ឍ សតព េ សរ�  េេ ស�ព សធៀ�ឍឹ េ ឆែ ំ ២០០៧។ អគស� កវ �ឍ�សយគភី�សររ ឍ� េកវ �ឍ�សយគផែុេ្�សររ រឍី ម�ឍ្តឹមាតមឍតកម�កថ�ជេ �ណ� ្�សររ ផែុេវ �រ័យថ�ីៗាេលរំុេភ�ភ�ធផម� ឍ�េ�សេ�ពឍតកម��ាឍ�ម សព្េសរៀត�ាុសណា ឹសរ �ាុ ាឍ�ាថមទំេមឍកពសតតពសេត ផែុេពល�តផម�។ ម�ឍមឍ្�រ�រននភ ឍ�េម�ឍជ�ត�ត។ ក ២. វឌ្ឍនភ ឍ�េិ�រគសាេលសនាតមឍ រតត�េតថមភលអគស�រឍី សនសភល��ូជ ឍ ឍ�េាកផ ២. មឍវឌ្ឍនភរំខឍតស្កពឍសនផែុេករ្ម� បយសនផម�ុជ សដយសធៀ�ឍឹេនគយកឍ� �មណ រ្មបលពណ ែ � រជផម�ផុេយៈសភល�រ ឍឆ ំ ឍ�េមផ។ ក ែផ អគស�រឍីរុ� មឍកំឍរឍខ�រតជេ្�សររសព្េៗ រឍែ�ដស ឍសឍឹ្តសវរឍយ�ុឹ��ិ ំេរមយៈកសផពឍសតពេ ាេលរឍស្���សធៀ�។ សលពរភីសឍឹសរៀត� �មណ ខ� ំេកឍកំណតត ថែ ផត �រត្�សររផម�ុជពផត ភ័ឍនឍឹេ រតត � េត ថ មភលសឍឹផ៏ រ ឍសផព ឍ សតព េ សរ�  េេស�ព � ី េំសណ រឍារ្ឍ៍ រីភ ព កភរ�ុន ាេលធចាភ�ភភ ស្���ឍឹេឆែ ំ២០១៤។ សទេក្ផពល�តនគស្កពឍ ្តសវ សផរឍសធ�ព។ ្�សររផម�ុជរឍឈឍមផ្តឹម ស្�ព ្ររតមារុីឍសភ�ពេ សេពមលី�ំសភេត្មសវកថមភល លំដ�តរី ៨៣ សដយសតពេភី សលខសៀេរី ១២៩ កឍរឍា រ្ឍ៍ រីភ � ី េំសណព កភរ�ុនផែុេឆែ ំ២០១០ សដយ ំផ� ល � �រតខរឍ។ �� សឍឹមឍនភធ�ឍតធ�សនតំ�ឍតរម រឍ ៤៦ សលខ។ យៈសភលកឍក�ំសភេា���រគយ តំ�ឍត្ភំាេឍ ាេលមឍតំ�ឍតសរេសផ�កិភ�សររ។ រឍ�ឍ�យភី ៥,៩ កថ�ផុែេឆែ ំ២០១០ មផ្តឹ ម ១,៤ កថ� សទឹជទរដស ភ� រ លផម�ុ ជផំ ភុ េ ខ� ត ខំ ្�ឹ េ ា្�េ ផែុេឆែ ំ២០១៤ ខណៈសភលាេលនគយកឍក�� ូជ ឍ �សេ�ព ឍ ្�ភភពស តត ពស េត អ គស� រ ឍី រមយៈកពល� ត រំឍ�េរំខឍតៗរ្ម�ត ក្តបតភ�ឍ�តព រឍប� ផតភី ២៩ 33 អគស�រឍី ផុេ្�សររ ែ បវ ីអគស�រឍី) ឍ�េកចំកូល ។ ពាុយសទវ �េ ក�េត ្រផតស្្ព�ូវក ផ៏ េូកជក អគស�រឍី ភីស្្្�សររសចឹផ�ី ផ៏សនម�ឍទឍត មឍ រុីរំណ ូ ផាេ សន្�សររបវ ្តសវរឍយលត សឃពេថ ថយកុឹផែុេកំ សណមិ�រគសកមលេសន នភកចរតរតថសតព អគស�រឍី ឍឹេ្តសវព�លតឲពស្�ព កសច� ឹភី ឆែ ំ ២០០៩ េលតឆែ ំ ២០១២ បកល� �សករ ្ររត ផុែ េតកម� រ ម�រ� � ័ យ ផម� ជេមុ ឍ េលត វ រ ចំកវយតកម�� �យករវ �ឍ�សយគថ�ីសឍឹ)។ ឍ�សលផែុេយៈសភលេ៏ខី� យា េណសចឹសតពយ។ • កអឍុវត�សដយា� ឍក្�ផរត្�ារេ ាេលពផតភ័ឍន ខ� ំេឍឹេក�េត្រផតស្្ព�ូវក គះជិ�រគសកមលេ រូប គ២.១ រី្រំ �ចា �តភីកេឹផរ�ូជ ឍ។ផ្ម�តវ �រ័យស្្ព�ូវ កផែុេ្�សររផម�ុជ សនាតមឍផ្ម�តខ�រតសន សតពយ។ មឍកសមព លសឃពេថ ្ផកមមហុឍស្្ព�ូវ ក ឍឹេរររលរឍអត�្�សយរឍ៍សលពរភី ្ផកមមហុឍ ព�ូវក ឍ�េ្�ឈមត�កតរកសទឍឹេិ�រគសាពែផកច�ត ផែុេកសធ�ពធុៈផ�កិ។ ពល ្�សយរឍ៍ កឍក្�ផរត ្�ារេសឍឹ រឍទទំេម�ឍឲព្ផកមមហុឍព�ូវក សធ�ព ្�ត� �ត��កសលពមូលដស ឍសរ�ពនភាែ សតពយ។ ិ�រគស សព្េៗាេលសន�ឍ�មឍ សមពយ្តសវរឍផំណតត � ករ សឃព េ សនផែុ េកអសេ� ត កវយតកម� �  យ វ �ឍ�សយគ សដយិ�រគសទំេសឍឹរឍកូ លស្រសទ វ កន ោ ្បបភព ករររាមមបរយ វ វេយគ ឆ� ំ២០១៤ ផែុ េវ�លធម៌ ធុ  ផ� កិ ផុែ េ្�សររ សមព យ ជ�� ្�ឈមរ្ម�ត អែផរផតាតេសាលឍសយរយ ្តសវ • ក�េត្រផតស្្ព�ូវកសនាត្តសវរឍសមពលសឃពេថ សដឹ�សយ ឍ�េបតតវ �បឍកកតត�ឍ�យ។ សដយ ជិ�រគសកមលេរី�ីរ្ម�ត្ផកមមហុឍទំេអរត ម� ឍ ភ្យមដផត រ ម� ធសទសលព រ ផម� ន ភស្្ព�ូ វ �ចា �តភីនភម�ឍ្�ផេ្�ជកឍមា ្ផសសរេសផ�កិ ឍ�េ 7 កទំេសឍឹ ដ ុ ឲព្ផកម ស ភ� រលអកភ�បណរំេ 6 ជិ�រគសកមលេរីភីរ្ម�ត្ផកមមហុឍាេលរឍកុឹ មហុឍផែុេវ �រ័យស្្ព�ូវក ីផកស្មពឍ សដយអឍុម័ត ��ជ ី។ ក�េត្រផតស្្ព�ូវកសនាត�ឍ�សផពតមឍ សាលឍសយរយល�ៗមរយកំឍរឍ េូកជ កព�លត សនផម�ុជ។ ស�ពសទឹ ជ� �មណកឍក�េត ្រផត កសលពផរឹ ផក�ត� ឲពា្�ក� យសទជ្ផកមមហុឍព�ូវក ស្្ព�ូវកមឍកថយកុឹ ស�ពសធៀ�ឍឹេ្រផតរឍភី ាេលអករមទំេ េំសណព កកុឹ��ជ ី កពលតអជ� កលផត កអឍុ វត�កឍក�េត្រផត ស្្ព�ូវកម�ឍ �័ណា ឍ�េកអឍុម័តរឍសលឿឍ ាេលផរ� ទំេសឍឹ រឍថយកុឹសរ ាេលអកមឍឍ័យថ សទឹជម�ឍ�ី ររយ�សេ�ពឍកំណ ែ ូ លសសភពភឍន ព�លត្រផត ឈរលខ� រត អកទ្រផតម�ឍរូវេឹផញ�តេូកមុឍ ាតនគយ េលតផម�ផឍ�សយរ�ត ឍ�េសពាកំសណឹេឹេល�្�សរព។ ្ផកមមហុឍាេល�េត្រផត សឍឹ ម�ឍកុឹសតពយបសមពយ មឍរ�� ជស្កពឍ��ជ ផតថ កំសពឹរផម�នភមរយ ៤. ស្្ភីក�រ េិ�រគសកមលេៗមរយកំឍរឍ ក កំឍរឍ េូកជ កចំកូលរំ ឍ�េ កំឍរឍ្ផកមមហុឍាេល វ �នគ� �យករវ �ឍ�សយគ ត ផសឃពេ រឍព�លក �េត្រផត សនសភលសធ�ពកអសេ�តសចឹ រឍសផពឍសតពេ) រំខឍតៗកំឍរឍភី។ កផសឃពេរីមរយគះ តំ�ឍតសរេសផ�កិ ភ�សររ ត ត�្�សយរឍ៍រមក ំភឹេរុផ ម�ឍរឍព�លអ ករកំ ណន នភមវោ្បកដ្បសាោមា ្ក្េនដ�កវច� ់សជបនគ� 7 នំដោន េធធឲរមោនភន� កន េផែលល អចរួមរំតបរ វយកនមា ្កត �រត វ �ឍ�សយគ�ឍ�សររសតពយ។ សទឹ�ីជតំ�ឍត សឍឹ េនដ�កវច�ដតេ្្ែដលមវ ោច្ននពននបនា បនភី វប�វហវរ�� យុ រឍព�លតអត�្�សយរឍ៍ ជស្កពឍ េូកជ ក �យល័យ ភវ បភេពកល 34 ្កផសកេកូលាតមរយ ឍ�េកាផលម�ឍីត�វ �ធី ក�ំសភេ សដយឍ�ឍ�នភ ឍ�េអកសរឿជផត រឍ េលតតំ�ឍតសរេស ា���ររម្ភំាេឍផ៏ សដយ វ �ឍ� សយគ�ឍសនាតរំាេេ ផ�កិភ�សររាេលមឍរីរំេសនាផល្ភំាេឍ ផម�ុជ។ កខផក�ត� ឍ�េគ�តថ � �យករវ �ឍ� សយគអំសណយ វ �ធីសរ�ថែ ផតតំ�ឍត ផែុេកសដឹ�សយិ�រគសាេល ពលផែុេតំ�ឍតទំេសចឹ ម�ឍ្តសវរឍ�ំ សភេឲពសតពយ។ ររ�្�រឹចសភល�កិុ�លឍែផុែេវ �រ័យថមភល អកមឍ នភរម�រ� ស្ពឹថកភ្េី ផវ �រ័យថមភលសដយ ៥. កផសឃពេរំខឍតរីភីគះ “អវត�មឍ្ផកមមហុឍខែត ាតផអកឍឹ េ ត្មស វ ឲពមឍកថ�ឹ េ ាថ� េ យា េលំ រ ផ ុ ចំសកេសនផម�ុជ។ រម មធពម” ផែុេកំសណម្ផកមមហឍ វេផំសណព ឍសរេសផ�កិ ឍ�េ�� � �ស� ឍ។ យៈកស្���សធៀ�ជមរយ �ណ � ្�សររាេលមឍ ផ្ម�តពល�តពលផែុេ�រកផេូកាែ មឍរម្ារខែត ខ. សធ�រ ព ័យ � �ធី�រតដ � ្�វត��ផម�ឍីតវ ស ភ�រល ៖ អំសភពភុផ មធពមត�កតរក�ាុសណា ឹ ាេលរឍចំសកេរំឍ�េយា េ លរយ ឍ�េកអឍុ វត�ស្្ព�ូវក មឍក ីផទលដល រផម�ភីផម�ុជ។ អវត�មឍ្ផកមមហុឍខែ តមធពមអកពផត ផែុេស� ឍនភម�ឍមឍតម � នភ ាេលជសឿយៗ ត្មសវ ភ័ឍនឍឹេ� �យករធុៈផ�កិកំណយស្កព ឍ ាេលព�លត ឲពមឍកទផត រេា ា លតវេវ �ឍ�សយគ�ឍ ឍ�េម�ឍ�ីដស ភ� នភអឍុស្ាឹេលតអរីវផម�ខែ តធំ ឍ�េសធ�ពឲព្ផកមមហុឍ � ្�វត��ផម�ឍីត�វ �ធី រំខឍតៗ�រតដ រល។ កសធ�ពរ័យ ស ភ� ខែ តតូកម�ឍអកភ្េីផខ�រឍរឍ ឍ�េមឍលផងណៈស្្ រល អកររយកតត�ឍ�យរផម�នភទំេសឍឹរឍ រម � ព�ូវកសេពមលីសគកភីពូវកច�ត ។ យៈក�ំរតត សបលរំចផតរំឍេ សដយាា លតវេនគី ចច ឍ�េក�សេ�ពត�ណ� េរំចផត រំឍេ បportal) រម ្�ភ័ឍនសអត�ក្តសឍ�ផ្�ផ�សដយតម� នភ សេពមលីរររល ៦. អំតេសភលកឍផំ ុ សណព ឍេ៏ខ� ំេក� �កិុ�លឍែ គះជក រឍភ័ត៌មឍភីសាលកណ៍ ឍ�េឍីត�វ �ធី បំរកត រ្ម�ត ិ េលអក ឍុវត�នភរ្ម�តាផលម�� �យករធុផ�កា � ្�វត��ផម�អកររ យផែុេក�សេ�ពត ្ផកមមហុឍ។ កសធ�ពរ័យ ទផតទេវ �ឍ�សយគ�ឍយៈសភលាវេ។ វ �ឍ�សយគ�ឍជ ផំណតត្រ្�ត��ត��កាេលអករមដឍរឍវេដស ស្កពឍរុរនាតប�តអម�ណ៍ ឍឹេគស្មេ “អ�ី្គ�តយាេ ភ�រល ឍ�េវ �រ័យឯផរឍ។ សេពមលីរស្មកករសឍឹ សលពផាលេាតអវុធ” ាេលអឍុ�� តឲពមឍកចំសកេ � ី ពណ កអឍុម័ត�រតេសរនសលពកច�តរីភ � រជផម�រម រំឍ�េសទកឍត រីព្រមនភអះ� ាុ សដយរកភឍន �ាុ ាឍ� ្�ភ័ឍនសអត�ក្តសឍ�ផ ុ ឲព្ផកមមហុឍអក ឍឹេររយរំេ កអឍុស្ាឹទំេសឍឹ ម�ឍមឍយៈសភលយូអាេ�េសចឹ រូទតត សកត្រផត រ្ម�ត សរវដស ភ� រលរម្�ភ័ឍន សតពយ។ កាផលម�� �យករវ �ឍ�សយគ�កិុ�លឍែ ឍឹេ សអត�ក្តសឍ�ផ។ ្ផររេសរេសផ�កិ ឍ�េម��� វត�ុ ឍ�េ � � សយគ្�ផ�សដយ បចកវ ឍ រ�� នភផែុ េ្�សររ ្ផររេពណ� រជផម� � ្�វត��ផម� ផំភុេអឍុវត�កសធ�ពរ័យ ផម�ុ ជ សនសភលាេលកអឍុ ស្ាឹទំ េ សចឹពុ ត សឍឹផែុេាពែផគយ ឍ�េផំាណរ្មេត ្ភំាេឍ កកុឹ�� ជី ផំណតត។ ្ផកមមហុឍថ�ី ឍ�េវ ��� �ឍ�្ត្�ភភរំឍ�េ បCO) ាេល ៣. រំសណព អំភីរំបឍ�ចា �តរ្ម�តផំាណរ្មេត អកសធ�ពជគំូរ្ម�ត ្ផររេសព្េសរៀត។ � �យករធុៈផ�កិ ុ កវ �ឍ�សយគថ�ី ជភ�សររផែុេតំ�ឍតសរេសផ�កិ គ. រំេ ផ. សដឹ�សយ�� កកំណយខ�រតសលពកថ�អគស�រឍី ភ�សររ។ អ�ីាេលរំខឍត សចឹ ្តសវ��ិ �ត កាផរ្មបល សដយមឍាពឍកជត� រូ លំ រូ  យ ាេលមឍក សតពេវ �េសលពកច�តវ �ឍ�សយគ�កិុ�លឍែ រមាេលអកសធ�ព ភ�ឍ�តពសតពេវ �េសលព្�ភភថមភល បរមទំេថមភល សទរឍ សេពមលីសធ�ពរំសឍព�ផម���ាេលមឍ�ស�ត។ សផពតសតពេវ �េ) ឍ�េផំណតតកអឍុវត�ជផតផត ្�ភ័ឍនព�លតកសលពផរឹផក�ត� ឍ�េកកពកវ �ឍ�សយគ បិទមណ៍ ផ�កិ្ភមស្ភ�េជវថមភលាេលម�ឍមឍ ្�ផ�សដយ្�រ�រននភ អក្តបរ្រយព�ូវរ្ម�ត វ �ឍ� តម� នភ) ាេលអកសធ�ពឲពកំណយខ�រតសលពកថ�អគស�រឍី។ សយគ�ឍ�សររ ាេលរស្មកក�ត�វ �ឍ�សយគផែុេ្�សររ កាផលម�ផ�កិ្ភមស្ភ�េមឍ�ស�ត ជមរយ �ណ� ផម�ុជ សដយរររលរឍអត�្�សយរឍ៍ ភីកកំ ណយ ្�សរររ�តខេ ឍឹេបចឍូវកពសតតពសេតអគស�រឍី ្�ផ� 35 សលពផម� ំេភលផម�ាេលមឍលផងណៈ្�ផរត្�ារេ ឍ�េ មឍវ �បឍក្គ�ត្ាឍត សមពយបំរកត្តសវមឍកអឍុ សនផែុ េ រី រំ េ ភូ ម� ស រ� អំ សណយពល�រត ខរ� ឍ វត�ឲពរឍល� ផែុេករំុេ្ផកមមហុឍឲព្�ត��ត��កផែុេ រមគមឍ៍សរេសផ�កិអសហ ឍ។ ទរដស ភ�រលផម�ុជគរ ្�ភ័ឍនពូ�វក ។ 8 7 ភ�បណសលពកសៀ�កំ ឍ�េអឍុវត�យុរនសរ�សធ�ពឲព ៧. សា� តសលពកអឍុវត�កច�ត ៖ ជសឿយៗ � �យករ ា� ឍអំសភពភុផលរយទលតាតសសឹ សេពមលីសដឹ�សយ កច�ត�រតផម�ុជអឍុសមរមវ �បឍល�ៗមឍលផងណៈ �� អំសភពភុផលរយផែុេតំ�ឍតសរេសផ�កិភ�សររ។ ក អឍ�ជត� ឍ�េអឍុសមរមកស��ជ� ក� ត� ឍ�េកតភ�ផ�កិ រមដឍយុរនសរ�សឍឹ អកសធ�ពសទរឍផែុេ� �យ ករាេលមឍក្គ�ត ្គេផែុេតំ�ឍតសរេសផ�កិភ�សររ អឍ�ជត� �រតទរដស ភ� រលផម�ុជ។ យា េណផ៏ ឍ� េ មឍឥរន� ភ លខ� ំ េ េលត ក រំ ុ េ ឲពផម�ុ ជមឍសផ ិ � សដយ រផម�នភស្្ព�ូវកសនាត�ឍ�សផពតមឍ សដយ សឈ� ឹល� សេពមលីក� យខ�រឍជសាលសាកឍកវ �ឍ�សយគ មឍកអឍុវត�ម�ឍល� រឍទំេរាឹេលតករស្មករឍ ាា លតភី�សររ។ សាល�ំណេកឍក្គ�ត្គេទំេសចឹ។ ឃ. �ឍ�ាផលម�ផ�ករ ិ ្ម�រ្មបលពណ� រជផម� ៖ កាផ លម�រំខឍត ៗសលពាពែផគយ ម�ឍរឍរុផឳករឲពមឍ នភ ីផទយសភ�កខ�រឍសតពយ សដយសាតសនមឍឍីត�វ �ធី រ�ុគស�េ ឍ�េកំណយសភលយូផែុេក�ំសភេ ឯផសសដយកេ សដយរីនែ ផតរជស្កពឍ មុឍសភល ព�លតល�ខ�តអឍុ�� ត ឍ�េអជ� �័ណាចំសកេចំកូល។ � ្�វត��ផម�ឍីត� រម យៈករ្ម�រ្មបល ឍ�េសធ�ពរ័យ វ �ធី ទំេសឍឹ ផែុេ្ផ�ខណ� �� ជ ាតមរយជត� បNSW) ្�សររផម�ុជអកាផលម�េំសណ ព កពណ � រជផម��រត ខ�រឍរឍយា េល�្�សរព សដយកូលរមកំាណផកតត �ឍ�យកំណយផែុេរផម�នភពណ � រជផម� ឍ�េ�សេ�ពឍ ក ្�ផរ ត្�ារេ�រត្ផកមមហុឍ។ េ. �� � ីក្�ផរត្�ារេ ឍ�េ ិ �តសរកផ�ី្ពេកច�តរីភ ក�សេ�ព ត រី នែ ផត រ ឯផទរពរររ ល �ឍាុ ផក្�ផរ ត ្�ារេ ឍឹេអកបចឲពមឍក្�ផរត្�ារេសដយ សរ�ពនភាែ វេ្ផកមមហុឍទំេអរត។ ន ល ក. សៀ�កំ ឍ�េអឍុវត�្�ភ័ឍព � ្ម�ត � តកសលពផរឹផក�តរ កកុឹ�� ី រីវផម� ជអ ុ ឲព្ផកមមហុឍមឍ ាេលរំេ លផងណៈព�ូវក សដយព�លតពល�ាឹពលតជអវ �រជមឍ ខ� ំេេលតកំណូ លសសភពភឍន ឍ�េពល�តនភ�រតរម ្ារ ាេលឍឹេព�លតពល�ាឹពលតល�េលតរមត�នភ លូតរត�រត្ផកមមហុឍ ឍ�េលរននភកូលផែុេរីព្ �សររ។ �រភ�សសធឍ៍ភី្�សររសព្េសរៀត�រ េថ Bruhn ោវ ត McKenzieព(2013យព“លវខវបិ្� ោន្មបន ករេបន េផ�ម 8 ក�ឍ�យកកំ ណយ ឍ� េនភរ�ុគស� េកឍកកុឹ ោវ តករេធធឲរនហ្ានដ� ូចមោលកចណៈផមូ ករក�ុត្បេិន ��ជ ីអរី វផម� គះជកំ ណុ កបំរកត �ាុ ាឍ�ជេឹផញ�ត ម�ឍ កំ ភុតអបវ ឌ្ោរ” ិំ ភ័រ ១៧ 36 រូចនផរំខឍាៗសន្�សនរផម�ជ ុ 2012 ឆ ែំ 2013 ឆ ែំ 2014p ឆែំ 2015f ឆែំ 2016fឆ ែំ Year 2012 Year 2013 Year 2014p Year 2015f Year 2016f លរនពល ករ Output, Domestic ឍ�េកថ�Demand and Prices ពររ Real ភ�ត (% GDP (%ា្�្�ប លភី ម change រយឆ yoy) ែ ំសទមរយឆ ែ ំ) 7.3 7.4 7.2 7.5 7.2 ត្មសវកផែុេ�រក Domestic demandផ(%ា្�្�ប (% ល ភីមរយឆ change ែ ំសទមរយឆ yoy) ែ ំ) 14.9 12.1 12.4 11.0 10.7 រឍារ្ឍកថ�រ Consumer ំ ឍ�េស្�ព price ្ររត index (%ា្�្�ប (eop, លកុ េ្ាyoy) % change ) 2.5 4.6 5.0 5.5 6.0 វ �រ័យសបណ Public Sector: Government កំ ណ ូ លដស ភ�រ revenues ល (% កឍពររ(% GDP) ) 15.3 15.1 16.1 16.4 16.4 កំ ណយដ Government ស ភ�រ ល(% កឍពររ(% expenditures ) GDP) 21.0 21.5 20.4 20.9 21.3 តុលពកដ Government ស ភ�រលម�ឍគ� ត balance រំឍរយឥតរំgrants excluding ណេ (%(% កឍពររ GDP)) -5.7 -6.4 -4.3 -4.5 -4.9 តុលពកដ Government ស ភ�រ លគ�តទំេ balance រំឍរយឥតរំ including ណេ (% grants (%កឍពររ GDP) ) -3.3 -2.7 -2.5 -3.5 -3.3 ពណ � រជផម�ស្្្�សររ រ� ជេី ពណ � រជផម� ឍ�េ�ំណ Foreign Trade, BOP and External Debt ុ ល�សររ រ� Trade ជ ីេពណ � រជផម� (millions balance (ឍេុ � US$) អសម �ផ) -2,455.7 -2,598.4 -2,908.3 -2,955.7 -2,856.1 ចំសកេរំឍ�េ (ឍេុ  Exports of goods � អសមUS$) (millions �ផ) 5,632.8 6,890.2 8,193.4 9,700.2 11,571.6 (% ា្�្�ប (% change លសធៀ�ឍឹ yoy) េឆ ែ ំមុឍ) 7.9 22.3 18.9 18.4 19.3 កចំ Key សកេរំ(% export ខឍតchange ៗ (% ា្�្�ប yoy) លសធៀ�ឍឹ 1/ េឆ ែ ំមុឍ) 1/ 7.0 17.6 15.0 15.5 15.0 កចំកូល Imports រំឍ of �េ (ឍេុ goods  (millions � អសម US$) �ផ) 8,088.5 9,488.6 11,101.7 12,655.9 14,427.7 (% ា្�្�ប (% change លសធៀ�ឍឹ yoy) េឆ ែ ំមុឍ) 20.6 17.3 17.0 14.0 14.0 រមតុលពគណឍី Current account កឍ� (ឍេុ  balance � អសម �ផ) (millions US$) 2/ 2/ -1,366.0 -1,639.0 -1,849.1 -1,989.0 -1,834.0 (% (% កឍពររ GDP) ) -9.6 -10.7 -11.3 -11.2 -9.6 វ �ឍ� សយគា Foreign សររ (ឍេុ(millions ា លតភី�investment direct  � អសម �ផ US$)) 1,404.8 1,298.8 1,380.0 1,400.0 1,450.0 �ំ ណ External ុ ល�សររ (ឍេុ  debt (millions � US$) អសម �ផ) 4,559.3 5,124.1 5,630.6 6,019.1 6,380.5 (%កឍពររ (% GDP) ) 32.1 33.3 34.4 33.9 33.3 �ំ ណ Short-term ុ លយ:សភលខ� (ឍេុ debt ី (millions អសម �ផ) � US$) - - - - - អឍុរតសរវ�ំ Debt serviceណ ុ ល (% ratio (% កចំ exports សកេរំ of �េឍ�េសរវ) ឍg&s) 1.1 1.1 1.2 1.1 1.3 រុ ឍ�ំ េ Foreign ុ ជូ ��យ�ណា � exchange សររេុល(ឍេុ reserves, gross  � អសម �ផUS$) (millions ) 3,463.0 3,642.5 4,300.0 4,600.0 5,100.0 (កំ ឍរឍាខកឍកចំ (months កូលរំ of imports ឍ�េ of g&s)ឍ�េសរវ) 3.1 3.4 3.5 3.3 3.2 វត�ុ រីព្ម���Markets Financial Domestic ឥណទឍផែុេ�រកcredit (% ផ (% change ា្�្�ប លសធៀ�ឍឹyoy) េឆ ែ ំមុឍ) 29.6 26.7 20.0 19.5 18.0 Short-term interest rate អ្រក្រផត យ:សភលខ�ី (%ផែុេមរយឆ (% p.a.)ែ ំ) 11.6 11.3 11.2 11.0 11.0 Exchange អ្រ��ូ្រផតrate បសៀល(Riel/US$, /េុ  � អសម eop) �ផ កុេ្ា) 3,995.0 3,995.0 4,065.0 4,076.0 4,050.0 Real effective exchange អ្រ��ូ្រផតាខ�េភ� ត(ឆ ែ2 rate ំ 000=100) (2010=100) 105.4 109.9 112.1 113.5 115.5 (%ា្�្�ប (% change លសធៀ�ឍឹyoy) េឆ ែ ំមុឍ) 0.5 4.3 2.0 1.3 1.7 អឍុរ្ណ Memo: : ពររជផត Nominal GDPារ� េ(ឍេុUS$) (millions � អសម �ផ) 14,188 15,373 16,367 17,759 19,173 ូ ី យវត�ុអឍ�ជត� ឍ� េករា ឍត ស ្�ភភ ៖ ្�ភភរ� ឍែឍ័យជត� អេសកមូ លឍ� ធ�� � ឍ�រត�ុគសល�ផធចាភ� ភភសផ f = ភ្ផណ៍ p = ភ្ផណ៍ បគណច) 1/ វ �រ័យកតតសេ 2/ ម�ឍគ�ត�ាេ�ព�ូវក 37