TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ / 380 kV Lapseki 3 – Sütlüce 3 Denizaltı Kablosu, 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu, 380 kV Deri OSB - Tepeören Yer Altı Kablosu, 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu, 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu, 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu, 380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu, 380 kV İzmit Körfez Geçişi Interface Noktası - Hersek Ek Çukuru Yer Altı Kablosu KISMİ ÇEVRE ve SOSYAL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ ANKARA – ARALIK 2019 Proje Sahibinin Adı: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad No: 2 Çankaya, Proje Sahibinin Adresi : Ankara Telefon Numarası : +90 (312) 203 86 11 Faks Numarası : +90 (312) 203 87 17 380 kV Lapseki 3 – Sütlüce 3 Denizaltı Kablosu, 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu, 380 kV Deri OSB - Tepeören Yer Altı Kablosu, 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu, 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS Yer *Projenin Adı Altı Kablosu, 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu, 380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu, 380 kV İzmit Körfez Geçişi Interface Noktası - Hersek Ek Çukuru Yer Altı Kablosu Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirmesi Proje İçin Seçilen Yerin Adresi İstanbul, Kocaeli ve Çanakkale illeri i YEEP-EF ÇSED İÇİNDEKİLER Sayfa No İçindekiler i Tablolar Listesi ii Şekiller Listesi ii Ekler Listesi iii 1. YÖNETMELİKLER, KANUNLAR VE YASAL ÇERÇEVELER ......................... 1 2. PROJENİN TANIMI .................................................................................................... 1 2.1 Projenin Genel Tanımı ve Amacı........................................................................... 1 2.2.Proje Sahaları Hakkında Temel Bilgiler ................................................................ 2 2.2.1 Projelerin Güzergahları ....................................................................................... 3 2.2.2.Projelerin Alanı ................................................................................................. 10 2.2.3. Denizaltı Kablosunun Karakteristik Özelliği ................................................... 21 2.2.4. Projelere Ait Teknik Bilgiler............................................................................ 24 2.2.5.Interface Noktalarının Yapıldığı Alanların Özellikleri ..................................... 32 2.2.6.Deniz Çalışmaları .............................................................................................. 33 2.2.7 Projelerin Aşamaları ......................................................................................... 56 3. PROJENİN ÇEVREYE OLAN ETKİSİ .................................................................. 59 3.1 Etkilerin Önemine Göre Sınıflandırılması ........................................................... 59 3.2 İnşaat Periyodunda Oluşabilecek Potansiyel Çevresel Etkiler ............................ 60 3.3 İşletme Periyodunda Oluşabilecek Potansiyel Çevresel Etkiler .......................... 75 3.3.1 Interface Noktaları: ........................................................................................... 75 3.3.2 Denizaltı Kablosu:............................................................................................. 75 3.3.3 Yeraltı Kablosu: ................................................................................................ 76 3.4 Onarım/İşletme Dışı Bırakma Periyodunda Oluşabilecek Potansiyel Çevresel Etkiler .................................................................................................................................. 76 4 ÖNLEMLER PLANI .................................................................................................. 78 4.1 Proje Alanına İlişkin Deprem Durumu ve Alınacak Önlemler ............................ 89 5 İZLEME PLANLARI................................................................................................. 94 6 KURUMSAL DÜZENLEMELER .............................................................................. 102 6.1 Alınacak Önlemler ve İzleme İle İlgili Kurumsal Sorumluluk ve Prosedürler, Bunların Çevre Yönetimi İle Bağlantıları ......................................................................... 102 6.2 Çevresel Bilgi Akışı (Raporlandırma, Raporların kimden kime ve ne sıklıkta sunulacağı vb.) ................................................................................................................... 102 6.3 Çevresel Bilgi Akışı ........................................................................................... 103 7 HALKI BİLGİLENDİRME SÜRECİ ........................................................................ 105 EKLER RAPORU HAZIRLAYANLAR ii YEEP-EF ÇSED TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1: Denizaltı Kablosunun Katmanları ......................................................................... 22 Tablo 2: Kablo Hatlarının Bilgileri ..................................................................................... 23 Tablo 3 Çalışılan İstasyonların Derinlikleri ve Koordinatları ............................................. 41 Tablo 4 Taksonomik Grupların Toplam Sayıları ve Total % Dağılımları .......................... 43 Tablo 5 Bireylerin İstasyonlardaki Adet/Frekans Dağılımları ve Total % Değerleri.......... 44 Tablo 6 Çalışma İstasyonlarının Derinlikleri ve Koordinatları ........................................... 50 Tablo 7 Taksonomik Grupların Toplam Sayıları ve Total % Dağılımları .......................... 53 Tablo 8 Gruplara Ait Türlerin Birey Sayıları ve Total % Dağılımları ................................ 54 Tablo 9 Organizma Gruplarına Ait Bireylerin Ġstasyonlardaki % Dağılımları .................. 55 Tablo 10: Denizaltı Projelerine Ait İş Zaman Tablosu ....................................................... 57 Tablo 11. Zamanlama Tablosu ............................................................................................ 58 Tablo 12: Denizaltı Kabloların Potansiyel Etkileri/Durumları............................................ 69 Tablo 13: Denizaltı Kablo Projelerinin Muhtemel Çevresel ve Sosyal Etkiler Önlemler Planları ................................................................................................................................. 79 Tablo 14 Yeraltı Kablo Projelerinin Muhtemel Çevresel ve Sosyal Etkiler Önlemler Planları ................................................................................................................................. 87 Tablo 15:Denizaltı Kablolar ve Interface Noktalarını İzleme Planı .................................... 95 Tablo 16 Yeraltı Kabloları İzleme Planı ............................................................................. 99 Tablo 17: Organizasyon Tablosu ....................................................................................... 104 Tablo 18 Şikayet Mekanizması ......................................................................................... 109 iii YEEP-EF ÇSED ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1 – Güney Marmara ve Batı Anadolu Bölgesi İletim Sistemi Elektrifikasyon Görünümü .............................................................................................................................. 2 Şekil 2 Projenin Planlandığı Yeri Gösterir Uydu Görüntüsü ................................................ 3 Şekil 3 Planlanan Körfez Geçişi Güzergahı .......................................................................... 4 Şekil 4 380 kV Deri OSB - Tepeören YAK Proje Güzergahı ............................................... 5 Şekil 5 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS YAK Proje Güzergahı ............................. 6 Şekil 6 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS YAK Proje Güzergahı ........................ 7 Şekil 7 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru YAK Proje Güzergahı ............................ 8 Şekil 8 380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru YAK Proje Güzergahı ..................... 9 Şekil 9 İzmit Körfez Geçişi ve Bileşenleri .......................................................................... 10 Şekil 10 380 kV Lapseki 3-Sütlüce 3 DAK Derinlik Haritası ............................................ 11 Şekil 11 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru DAK Derinlik Haritası ........... 13 Şekil 12: Denizaltı Enerji İletim Kablosu............................................................................ 21 Şekil 13: Tipik Denizaltı Kablo Sistemi .............................................................................. 24 Şekil 14 Denizaltı Kablosu Kanal Açma Prosedürü ............................................................ 25 Şekil 15 HDPE Boru Geçişli Yer Altı Kablo Kanalı Kesit Resmi ...................................... 27 Şekil 16 Açık Tranşe Yer Altı Kablo Kanalı Kesit Resmi .................................................. 28 Şekil 17 HDPE Borulu Yatay Karayolu Geçişi Kesit Resmi .............................................. 29 Şekil 18. Kazı İle İlgili Çalışmalara Ait Örnek Fotoğraflar ................................................ 30 Şekil 19. HDPE Boru Döşenmesi ........................................................................................ 30 Şekil 20. İkaz Bandı, Fens Teli ve Stabilize Malzemeler .................................................... 31 Şekil 21 Yer Altı Kablosu Ek Noktaları .............................................................................. 31 Şekil 22 Beton ve Asfaltlama Çalışmaları ........................................................................... 32 Şekil 23 Lapseki Bölümü ROV Hat Planı ........................................................................... 35 Şekil 24 Sütlüce Bölümü ROV Hat Planı............................................................................ 36 Şekil 25 Posidonia oceanica ................................................................................................ 37 Şekil 26 Yoğun P. Oceanica Yatağı .................................................................................... 38 Şekil 27 2019 yılı için güncellenmiş Posidonia oceanica Akdeniz bölgesi dağılımı (IUCN, Redlist) ................................................................................................................................ 38 Şekil 28 Denizel Fauna İstasyonları Lokasyonları .............................................................. 41 Şekil 29 Organizmaların Total Ve Yüzde Dağılımları ........................................................ 43 Şekil 30 Dilovası Bölümü ROV Çalışma Sahası ................................................................ 46 Şekil 31 Hersek Bölümü ROV Çalışma Sahası ................................................................... 47 iv YEEP-EF ÇSED Şekil 32 Çalışmanın Hersek Ayağında ROV ile Görüntülenen Deniz Çayırları ................. 48 Şekil 33 Fauna Lokasyon Haritası ....................................................................................... 51 Şekil 34 Organizmaların Total ve % Dağılımları ................................................................ 53 Şekil 35: Denizaltı Kablo Projelerinin İş Akım Şeması ...................................................... 56 Şekil 36. İş Akım Şeması .................................................................................................... 58 Şekil 37 Lapseki – Sütlüce 3 zamana göre dağılım miktarları (kg / m3) ............................. 64 Şekil 38 İzmit Körfez Geçişi zamana göre dağılım miktarları (kg / m3)............................. 67 Şekil 39 Türkiye Deprem Tehlike Haritası.......................................................................... 90 Şekil 40Kocaeli, Yalova ve Çanakkale İli Deprem Tehlike Haritaları ............................... 91 Şekil 41 AFAD, 2018 Türkiye Deprem Tehlike Haritası En Büyük Yer İvmesi PGA 475 Değeri (Lapseki) .................................................................................................................. 91 Şekil 42 AFAD, 2018 Türkiye Deprem Tehlike Haritası En Büyük Yer İvmesi PGA 475 Değeri (Sütlüce)................................................................................................................... 92 Şekil 43 AFAD, 2018 Türkiye Deprem Tehlike Haritası En Büyük Yer İvmesi PGA 475 Değeri (Körfez Geçişi) ........................................................................................................ 92 Şekil 44: Çevresel Bilgi Akışı ........................................................................................... 103 v YEEP-EF ÇSED EKLER LİSTESİ EK-A Uydu Görüntüleri EK-B Proje Güzergah Haritaları EK-C Projelere Ait Arazi Fotoğrafları EK-D 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları EK-E 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları EK-F Deniz Altı Kablolarının Biyoçeşitlilik Raporları EK-G Deniz Altı Kablosu“ÇED Yönetmeliğinden Muaftır” Yazısı EK-H ÇED Gerekli Değildir Kararları EK-I 380 kV Deri OSB - Tepeören YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları EK-J 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları EK-K Acil Müdahale Planları EK-L Şans Bulgu Prosedürü EK-M Web Duyuru Görselleri EK-N Muhtarlık Tutanakları EK-O Paydaş Katılım Toplantısı Fotoğrafları EK-P Bulanıklık Modellemesi KISALTMALAR LİSTESİ ÇED: Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇSED: Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirmesi DB: Dünya Bankası EİH: Enerji İletim Hattı HKT: Halkın Katılımı Toplantısı kV: Kilovolt TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi YAK: Yer altı Kablosu DAK: Deniz Altı Kablosu TM: Trafo Merkezi vi YEEP-EF ÇSED YÖNETİCİ ÖZETİ Dünya Bankası kredisinden finanse edilecek projeler için hazırlanması gereken dokümanlar (Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirmesi, Çevre ve Sosyal Yönetim Planı gibi) “Türkiye’deki Dünya Bankası Tarafından Finanse Edilen Enerji İletim Projeleri için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) için Uygulama İlkeleri”, Türk Çevre Kanunu’nun bir parçası olarak Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği (25 Kasım 2014 tarihli 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan) ve Dünya Bankası Operasyonel Politikalardaki (OP/BP/GP 4.01 – Çevresel Değerlendirme) “A, B ve C Kategorileri” projeleri için gereken ve belirtilen prosedürler dikkate alınarak hazırlanmaktadır. Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan ÇED Yönetmeliği çerçevesinde benzer teknolojiler ve karakteristikler ile 380 kV Lapseki 3 – Sütlüce 3 Denizaltı Kablosu Projesi yakınlarında gerçekleştirilmesi planlanan 380 kV Lapseki-Sütlüce Kablo Projesi’ni değerlendirmesi ve değerlendirmenin sonucunda yorumlarda bulunması 15 Mayıs 2011’de talep edilmiştir. Kaldırılan Çevre ve Orman Bakanlığı 18 Mayıs 2011 tarihli yazısında (Ek- G) ÇED Yönetmeliği’nin Ek 2 listesine tabi olan söz konusu projenin sınır değerin altında olmasından dolayı ÇED Yönetmeliği’nin kapsamının dışında olduğunu belirterek talebi yanıtlamıştır. Bu nedenle bu benzer durumda 380 kV Lapseki 3 – Sütlüce 3 Yeraltı Kablosu Projeleri de ÇED Yönetmeliği’nin kapsamı dışında olarak değerlendirilmiştir. Türkiye’de 25 Kasım 2014 tarihli 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) çevre yönetime ilişkin temel olarak alınmaktadır. Faaliyetlerimiz 25 Kasım 2014 tarihli 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi’nin (ÇED) izleyen hükümlerine tabidir. 380 kV Hersek Ek Çukuru – Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu, 380 kV Diliskelesi GIS – Dilovası Ek Çukuru Yeraltı Kablosu ve 380 kV İzmit Körfez Geçişi Arayüz Noktası – Hersek Ek Çukuru Yeraltı Kablosu projeleri 5 km’den kısa olduğundan bu projeler ÇED Yönetmeliği’nden muaftır. ÇED Yönetmeliği’nin Ek 2 Listesi’ndeki 40. Madde 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yeraltı Kablosu, 380 kV Deri OSB - Tepeören Yeraltı Kablosu, 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS Yeraltı Kablosu, 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS vii YEEP-EF ÇSED Yeraltı Kablosu projelerini kapsamaktadır, örn. “154 kV (Kilovolt) ve daha fazla voltaj seviyesindeki ve 5 km’den 15 km’ye kadar uzunluktaki elektrik enerjisi iletim hatları”. Bu nedenle 25.08.2017 tarihli ve 2017535 referans numaralı, 04.12.18 tarihli ve 20182715 referans numaralı, 04.04.19 tarihli ve 2019143 referans numaralı ve 04.04.19 tarihli ve 2019145 referans numaralı “ÇED Gerekli Değil” kararları sırasıyla bu projeler için alınmıştır. ÇSED’in bir parçası olarak değerlendirilen projelerin genel amacı Denizaltı kabloları vasıtasıyla Türkiye’nin diğer bölgelerine RES ile üretilen elektrik enerjisini iletmektir. i. Lapseki 3-Sütlüce 3 380 kV Denizaltı Kablosu: Çanakkale Köprüsü boyunca 4.75 km uzunluğundaki üçüncü çift devre denizaltı kablosu güzergahı Türkiye’nin Anadolu ve Trakya bölgelerini birbirine bağlayacaktır. Birinci ve ikinci denizaltı kabloları ile beraber Çanakkale Köprüsü boyunca toplam iletim kapasitesi daha da genişleyecek ve daha kısa bir güzergahla Güney Marmara ve Batı Anadolu bölgelerindeki rüzgar enerjisi santralleri ile üretilen elektrik Trakya’ya iletilecektir. Bu alt bileşenin sonucunda güvenli ve güçlü bir devre Marmara Denizi çevresinde oluşturulacaktır. ii. İzmit Körfez Geçişi: Bu alt bileşen 7 yeni 380 kV elektrik iletim hattı tesis edecektir. Güney Marmara ve Batı Anadolu Bölgeleri’ndeki yüksek rüzgar enerjisi potansiyeli üzerine kurulacak toplam 2,850 MW’lık kurulu güç kapasitesine sahip olacak santraller yakın zamanda Çanakkale, Balıkesir, İzmir ve Manisa bölgelerinde devreye alınacaktır. İzmit Körfez Geçişi alt bileşeni, ilişkilendirilmiş iletim yapıları ve 380 kV çift devre Denizaltı kablosu ile en kısa güzergahla Kocaeli ve İstanbul Anadolu yakasındaki tüketicilere elektrik enerjisi iletecektir. Bu alt bileşen aşağıdaki yapılardan oluşacaktır. i. Hersek - Dilovası Denizaltı Kablosu, 380 kV, 2x1600 mm², 3.5 km ii. Deri OSB GIS – Tepeören Trafo Merkezi Kablosu, 380 kV, 2000 mm², 11.3 km iii. Gebze GIS – Kroman Çelik GIS Kablosu, 380 kV, 2000 mm ², 12 km iv. Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS Kablosu, 380 kV, 2000 mm², 11 km v. Gebze GIS – Dilovası Kablosu, 380 kV, 2000 mm ², 9.65 km vi. Diliskelesi GIS – Dilovası Kablosu, 380 kV, 2000 mm², 4.5 km viii YEEP-EF ÇSED vii. İzmit Körfez Geçişi Arayüz Noktası– Hersek Kablosu, 380 kV, 2x2000 mm², 2.4 km TEİAŞ’ın güç kablosu projesi için güzergah seçimindeki önceliklerinden ilki birbirine bağlanacak trafo merkezleri arasındaki kamu arazilerinden geçen en kısa ve en ekonomik güzergahı kullanma becerisi olmuştur. Kamu arazileri güzergah için seçildiğinde kamulaştırma ya da benzeri prosedürlere ihtiyaç olmaz ve bu nedenle sosyal etkiler de en aza indirgenmiş olur. Ancak, proje için arazi alımı sırasında bazen resmi olmayan kullanıcılarla karşılaşılabilinmektedir. İlgili altyapı şirketleri, resmi otorit eler ve halk ile seçilen güzergah hakkında fikirleri alınmak üzere irtibat kurulmaktadır. İlgili kurumlardan alınan talepler ve fikirler doğrultusunda güzergah üzerinde kısmi değişiklikler yapılmakta ve güzergah sonuçlandırılmaktadır. Bu yüzden ilk aşamada TEİAŞ elektriksel açıdan en uygun güzergahı seçmekte ve sonrasında ilgili kamu arazilerinden sorumlu kurumlara/şirketlere/halka seçilen güzergah hakkında danışılmaktadır ve son olarak bu alınan fikirler doğrultusunda güzergah nihai halini almaktadır. 380 kV Lapseki 3 – Sütlüce 3 Denizaltı Kablosu ve 380 kV Hersek Ek Çukuru – Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu projelerinin arazi çalışmaları sonucunda çalışma alanında 4 denizaltı iletişim kablosunun bulunduğu ve planlanan elektrik iletim hattının güzergahını dikey bir şekilde kestiği bilinmektedir. Morfolojik bir bozukluk çalışma alanındaki arazide ve kıyı şeridinde gözlemlenmemiştir. Herhangi bir yüzey bozukluğu kablo hatlarının karaya çıktığı noktalarda gözlemlenmemiştir. Nitrojen ve fosforun mikrobiyolojik parametrelerine ilişkin ise herhangi bir çeşit evsel atık suyun boşaltıldığı gözlemlenmemiştir. Ağır metalllere ilişkin ise herhangi bir sanayi atık suyunun boşaltıldığı gözlemlenmemiştir. Genel olarak fenol parametreler yüksek görünmektedir. Bunun da benzin ve botların/deniz taşıtlarının benzer sıvı atıklarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Çalışma alanının merkez bölümüne, çalışma alanının boşaltım boru hattına ve kuzeydeki karaya çıkış noktasındaki sarp yamaca denk gelen tarihi nehir yatağı kısmında batimetrenin değiştiği alan hariç batimetrik yapılar gözlemlenmemiştir. Proje kapsamında 380 kV- 1600 mm2 kesiti olan denizaltı kablosu kullanılacaktır. Kablonun havadaki ağırlığı yaklaşık olarak 55-60 kg/m ve sudaki ağırlığı yaklaşık olarak ix YEEP-EF ÇSED 38-42 kg/m olacaktır. Kablonun dış çapı 135 mm ile 155 mm arasında değişecektir. Projede kullanılacak olan denizaltı kablosu en az 10 katmandan oluşacaktır. Lapseki – Sütlüce 3 ve İzmir Körfez Geçişi’nin arayüz bağlantıları Dünya Bankası kredisi kapsamında finanse edilmemesine rağmen bu ÇSED’de bağlı proje olarak değerlendirilmektedir. Deniz flora ve fauna çalışmaları biyoçeşitlilik yönlerine dair olarak yapılmıştır. Lapseki 3 – Sutluce 3 denizalti kablosu güzergahlarinda tüm hatlarda belirli derinlikler arasında Akdeniz’in endemik türü olan Posidonia oceanica türüne rastlanmıştır. Kirliliğe ve insan etkisine karşı duyarlı olduğu bilinen ve varlığı bulunduğu bölgenin temiz olduğuna işaret eden bu tür aynı zamanda bölgelerin ekolojik statülerini tanımlamak için de kullanılmaktadır. Sediman numuneleri incelendiğinde azot ve fosfor bakımından bir kirlilik görünmekte olup, zamanla taşıma vb. ile dipte biriktiği değerlendirilmiştir. Ağır metaller incelendiğinde, sediman numunelerinde ağır metal tespit edilmekle birlikte, miktar olarak çok yüksek olmadığı düşünülmektedir. Saptanan miktarlar da zaman içerisinde birikmiş kirliliktir. Saptanan bu sonuçlar endüstriyel bir baskıyı gösterecek düzeyde değildir. Izmit Körfez Geçişi çalışma alanında ise, denizel çiçekli bitkilerden Zostera noltii Homermann, türüne hersek tarafında rastlanmıştır. Kirliliğe ve insan etkisine karşı duyarlı olduğu bilinen ve varlığı bulunduğu bölgenin temiz ve hassas olduğuna işaret eden bu türler aynı zamanda bölgelerin ekolojik statülerini tanımlamak için de kullanılmaktadır. Kablo çukurunun genişliği sadece tek fazlı bir kablo kuracak kadardır ve yaygın olarak kara kablosu kurulumlarında kullanılan toprak kaymasına karşı bir koruma duvarı ve bir geniş kanal kurulumu yapılmayacaktır. Ayrıca, son tasarım aşamasında, çalışılan hatlar boyunca söz konusu türlerin varlığı göz önünde bulundurulacaktır. Bunun yanında, trenching (kanal açma) metodunda herhangi bir kimyasal veya elektriksek metod kullanılmayacaktır ancak basınçlı deniz suyu kullanacaktır, ve bu da çevresel etkileri en aza indirgemeye katkıda bulunabilecektir. Bunun sebebi ise trenching metodunun ve kablo seriminin aynı anda yapılmasıdır ve toprağı ve toprak ve suyun karışımı olan trenching metodu uygulanmış toprağı tutmaya gerek yoktur, kablo seriminden hemen sonra kablo x YEEP-EF ÇSED üzerine yerleşecektir be oluşan bulanıklığın en çok iki hafta içinde yok olması beklenmektedir. Bu inşa metodu aynı zamanda çevresel etkileri de en aza indirgemeye katkıda bulunacaktır. Dahası kablo gemisi devamlı olarak deniz suyu hızını izleyecek ve eğer hız uygun hız aralığından (10-20 km/saat) daha fazlaysa kablo kurulumuna ara verilecek ve bu da toprak kirliliğine maruz kalan suyun daha fazla dağılmasını önleyecektir. Söz konusu projeler kapsamında mevcut yollar kullanılacak olup, projeler için servis yolları açılmayacaktır. Ayrıca, TEİAŞ projelerinde malzeme ocağı açılmamakta, piyasadan temin edilen hazır beton kullanılmakta ve ek yer temini gerektiren bir durum olmamaktadır. Bu projelerde de piyasadan temin edilecek hazır beton kullanılacak olup, malzeme ocağı açılması söz konusu olmadığından ek yer temini yapılmayacaktır. Ayrıca, yasa dışı ocaklardan malzeme temin edilmeyecek, malzeme temini söz konusu olursa, tüm yasal izinlerin almış olması şartı aranacak ve bu TEİAŞ’ın kontrolünde olacaktır. Denizaltı kabloları ve interface noktalarının inşaat aşaması ile ilgili potansiyel etkiler su kullanımı ve atıksu oluşumu, atık oluşumu, hidroloji ve deniz tabanı jeolojisine olabilecek etkiler, denizsuyu kalitesi, hava kirliliği, trafik üzerine etkiler, flora ve fauna üzerine etkiler, gürültü ve titreşim, arazi edinimi, balıkçılık faaliyetleri üzerine olan etkiler, toplum sağlığı ve güvenliği, iş sağlığı ve güvenliği, proje paydaşları üzerine etkiler ve işgücü akını olarak sıralanabilir. Deniz projeleri ile ilgili olarak belirlenen güzergah için Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı'na hazırlanan projeler onay için sunulmaktadır. İlgili Başkanlığın onayı sonrasında ihale işlemleri yapılmaktadır. Sözleşmenin yürütülmesi esnasında deniz trafiği ile ilgili olarak; çalışma izinleri Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı – Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü'nden alınmakta olup gemilerin çalışma zamanına bağlı olarak ilgili Liman Başkanlığı ile irtibata geçilmektedir. Proje tamamlandığında ise Oşinografi Daire Başkanlığı’na nihai projeler gönderilmektedir. Su kullanımı sadece evsel gereksinimler ve toz bastırma faaliyetlerinde kullanılacak su miktarları ile sınırlıdır. Projede herhangi bir yeraltı ya da yüzey suyu kullanılmayacaktır. Proje kapsamında inşaat faaliyetleri için hazır beton kullanılacaktır ve atıksu oluşmayacaktır. Çalışanların ihtiyaç duyacağı içme suyu proje sahasına depozitolu damacana su şişeleri ile getirilecektir ve yerel mevzuatla uygun bir şekilde damacana şişeleri boş şişeler şirkete geri xi YEEP-EF ÇSED verilecektir. Diğer amaçlar için şehir şebekesi kullanılacaktır. Oluşacak atıksu sadece evsel kaynaklı olacak ve ilgili belediyelerden gerekli izinler alındıktan sonra, kanalizasyona deşarj edilecektir. İnşaat faaliyetlerinden kaynaklanan katı ve tehlikeli atık oluşumu söz konusu olacaktır (örn. Kazı malzemeleri, ambalaj atıkları, atık yağ, evsel katı atıklar vb.). Söz konusu atıklar yerel mevzuat ve uluslararası standartlarla uyumlu şekilde geri dönüşüm ya da son bertaraf gibi uygun yöntemlerle bertaraf edilecektir. Proje süresi boyunca araçlardan kaynaklanacak (inşaat ekipmanları, makineler ve kamyonlar) olan egzoz, duman gibi emisyonlar oluşabilecektir. Ayrıca yine inşaat araçları gürültü ve titreşim gibi etkilere sebep olabilecektir. Proje alanlarına ulaşım söz konusu olduğunda yerel trafik akışları da etkilenebilecektir. Ancak tüm bu etkiler yüklenicinin alacağı etki azaltma önlemleri ile kısıtlı hale getirilecektir. Bu önlemlerin bir kaçı şu şekilde sayılabilir: araçlara hız limiti getirilmesi, çalışma saatlerinin sınırlandırılması, araçların periyodik bakımının gerçekleştirilmesi, yükleme/boşaltma faaliyetlerinin savurma yapılmadan gerçekleştirilmesi. Toplum sağlığı güvenliği için ise, kazı yapılan tüm alanlara uygun uyarıcı levhalar yerleştirilecek ve proje alanları girişleri ve çevreleri plastik şerit ya da bariyerlerle çevrilecek ve gerekli ışıklandırmalar yapılacaktır. İzleme planı kapsamında tüm alınan önlemler izlenecek ve şikayet mekanizması ile iletilen söz konusu etkilerle ilgili şikayetler takip edilecektir. Ulusal İSG Kanununa göre trafo merkezlerinin ve iletim hatlarının kurulumu yüksek riskli olarak kategorize edilmektedir. Bu bağlamda TEİAŞ’ın İSG konularını yöneten bir müdürlüğü bulunmakta ve aynı zamanda Bölge Müdürlüklerinde kapasiteleri vardır. TEİAŞ’ın ayrıca risk değerlendirme prosedürleri, eğitim prosedürleri, şantiye işi prosedürleri, yükseklikte çalışma, kimyasallarla çalışma üzerine prosedürleri, İSG denetim prosedürleri, İSG olayları vb. dahil İSG üzerine detaylı bir prosedürü bulunmaktadır. TEİAŞ prosedürlerine göre yükleniciler sahaya girmeden önce bir risk değerlendirme çalışması, personelin çalışma izni ve eğitim bilgisi, A Sınıfı İSG uzmanı ataması ve tam zamanlı C sınıfı İSG uzmanı, personeli koruyucu ekipman tedariği, sahada kullanılacak ekipmanın bakım planı ve acil durum hazırlığı ve müdahale planı sağlamakla yükümlüdürler. TEİAŞ inşaat sahasını ayda bir kere İSG’ye yönelik denetlemekte ve sürekli uygunsuzluk durumunda yükleniciler uyarılmakta ve gerekli tedbirler alınmamışsa sözleşmeden kaynaklı xii YEEP-EF ÇSED yaptırımlar uygulanmaktadır. TEİAŞ’ın İSG sistemi denizaltı kablolarının serilmesi sırasında gerçekleştirileek dalgıçlık faaliyetlerini de kapsayacak şekilde iyileştirilecektir. Kablo serimi kablo çevresindeki yüksek basınçlı suyla toprak akışkanlaştırma yolula yapılmaktadır, bu da kablonun altında çukur (trench) oluşmasına ve ağırlığından dolayı alçalmasına sebep olmaktadır. Akışkanlaştırılan malzeme kısa süre sonra yine çoğunlukla çukur içine kabloyu kaplayarak ve çukurun kendisini kısmi olarak yeniden doldurarak yerleşecektir. Çukurun (trench) yeniden doldurulması akımdan dolayı zamanla tamamlanacaktır. Ancak çukurun bir hafta içinde kısmi olarak ve 3 haftada tam olarak dolacağı tahmin edilmektedir. Çökeltilerin kirlenmemesi için çukur açma (trenching) su ile gerçekleştirilmektedir. Dahası kablo kurulumu denizaltı video kamerası ve gerçek zaman modundaki sensörlerle izlenmektedir. Bu nedenle kablo serimi sırasındaki bir arıza durumda gözlem verisi ile anında yakalanmakta ve uygulama duruldulmaktadır. Dalgıçlar başka arıza olmaması ve deniz suyuna olumsuz etki oluşturulmaması için gerekli önlemleri yerine getirmektedirler. Bulanıklık modellemesi çalışmaları hem Lapseki – Sütlüce 3 hem de İzmit Körfez Geçişi denizaltı kabloları için gerçekleştirilmiştir. Model testin sonuçlarına göre tesis kaynaklı yoğunluğun ayrışmasının her iki deniz altı kablosu için 1 haftalık bir sürede doğal çevresel duruma yakın bir yoğunluk sağlayacaktır. Proje alanı için bir kamp alanı kurulacaktır. Sahada yaklaşık 60 işçi gerekmekmekte ve kamp alanının boyutu minimumda tutulmaya çalışılacaktır. Kamp alanı yerel halkla gereksiz etkileşimi engellemek için yerel topluluklardan mümkün olduğunca uzağa kurulacaktır. Her kamp alanı su, elektrik, kanalizasyon ve iletişim ağı gibi altyapıya sahip olacaktır. Kamp alanı karayolu ağı ile erişilebilir olacak ve mümkün olduğunca mevcut yolları kullanacaktır. Konaklamanın sahada sağlandığı durumlarda TEİAŞ, yüklenicilerin işe alım öncesinde işçiler için yerel halkla iletişim üzerine eğitim sağlamalarının yanısıra davranış koduna sahip olmalarını sağlayacaktır. Sahadaki tesisler (örn. sıhhi tesisler ve kantin) Banka standartlarıyla uygunluk sağlayacaktır. Proje, birçoğu Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmeleri’ne uyarak garanti altına alınan uluslararası işçi standartları ilkeleri ile uyum içinde olan Türk İş Kanunu’nun gerekliliklerine xiii YEEP-EF ÇSED tam olarak uyacaktır. Bu nedenle çocuk işgücüne, zorla çalıştırmaya ve ayrımcılığa (ırk ve cinsiyet) müsamaha gösterilmeyecektir. Projenin istihdam ihtiyaçlarında öncelikle yerel kapasiteye öncelik verilecek ve inşaat aşamasında alınacak malzemeler ve gerekli hizmetler mümkün olduğunca yerel sağlayıcılardan elde edilecektir. Arazi edinimi gerekliliklerine ilişkin olarak, özel araziler ve tarım arazilerinden mümkün olduğunca kaçınılacaktır. Ek arazi gereksinimi söz konusu olduğunda, kamu arazileri kullanılacaktır. Önceden gerçekleştirilmiş arazi edinimleri için, geriye dönük sosyal denetim gerçekleştirilmiştir. Arazi ediniminden kaçınılamayacak durumlarda ise, sahaya özgü Arazi edinim planları hazırlacak ve gerçekleştirilecektir. Arazi edinimine ilişkin herhangi bir şikayet olması durumunda TEİAŞ’ın şikayet mekanizması kullanılacaktır. TEİAŞ tarafından gerçekleştirilen arazi edinimi faaliyetleri OP 4.12 ve sahaya özgü arazi edinim planları ile uyumlu olarak gerçekleştirilecektir. ÇSED ve AEÇP yayınlanarak kamuya açık hale getirilecek ve halkın yorumlarının alınması sağlanacaktır. Şikayet mekanizması hakkında bilgiler sunulacaktır. Hassas gruplar ve diğer ilgili paydaşların proje bileşenleri ve faaliyetleri hakkında bilgilendirilmesi için istişare toplantıları düzenlenecektir. Kadın arazi sahiplerinin ve kullanıcılarının sürece dahil edilmesi için özel düzenlemeler yapılacaktır. Trafikle ilgili düzenlemeler, inşaat faaliyetleri vb. İle ilgli halk bilgilendirilecektir. Duyurular ve dokümanlar, kadın ve diğer olabilecek hassas grupların da bilgiye erişebileceği halka açık yerlerde paylaşılacaktır. Denizel ortamla ilgili olarak, jeolojik olarak hassas alanlardan mümkün olduğunca kaçınılacaktır. Söz konusu denizaltı kablosu rotası ulaşım ağına (erişim noktaları, feribotlar, hızlı feribotlar vb.) uzak noktalarda seçilmiştir. Denizaltı kablosu rotası ve inşaat faaliyetleri ile ilgili olarak Ulaştırma Bakanlığı, Çanakkale ve Kocaeli Valilikleri ile ilgili denizcilik il müdürlükleri bilgilendirilecektir. Proje etki alanı içinde kalan balıkçılar ve yerel halk proje boyunca faaliyetlerle ilgili bilgilendirilecektir. Deniz tabanında kazı faaliyetleri sonucunda oluşacak olan bulanıklığın doğal olarak birkaç gün içinde azalması beklenmektedir. Gereksiz kazı yapılması engellenerek bulanıklığın artması engellenecektir. Denizaltı kablolarının yeraltı kablolarına bağlanması ile ilgili süreçler dikkatle tamamlanacak ve işlerin tamamlanmasını takiben kıyılarda ve yakın çevrelerinde oluşabilecek hasarlar için rehabilitasyon çalışmaları gerçekleştirilecektir. Kablo serilmesini takiben ya da inşaat çalışmaları ile eşzamanlı olarak hassas xiv YEEP-EF ÇSED denizçayırlarının yeniden dikilmesi çalışmaları gerçekleştirilecektir. Denizaltı kablosunun serilmesi sırasında oluşabilecek herhangi bir kazayı (örn. araçlardan denize yağ/yakıt sızıntısı gibi) önlemek için, denizaltı kablosunu serecek olan araçları taşıyan gemilerin bariyer, yağ emiciler ve diğer acil durum ekipmanları ile donatılması sağlanacaktır. İşletme aşamasında öngörülen etkilerin elektromanyetik alan, toplum sağlığı güvenliği ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olması beklenmektedir. Elektrik ve manyetik alanın, kablonun imalatı kablonun yapısında kullanılan malzemeler uluslararası limit değerlerin (Halk için elektrik alan 5 kV/m, manyetik alan 1000 mG; çalışanlar için elektrik alan 10 kV/m, manyetik alan 5000 mG) altında kalması sağlanacaktır. Denizaltı kablosunun işletme aşamasında biyofiziksel ya da sosyal çevrelerde herhangi bir olumsuz etkisinin olması beklenmemektedir. Ancak, kablonun belli nedenler ile aşınması veya zarar görmesi durumunda onarımının yapılması gerekli olduğundan, bu geçici süreçte çevresel etkiler meydana gelebilir. Denizaltı kablosu, doğal afetler veya insan kaynaklı aktiviteler sonucu (örneğin denizaltı kablosunun gömüldüğü güzergah çevresinde balık trol teknelerinin faaliyetleri sonucu) zarar görebilir ve bu durumda geçici olarak servis dışı kalabilir. Bu durumu önlemek için denizaltı kablosunun serilme aşamasında kablo güzergahı boyunca denizaltı kablosunu koruyucu kafeslerin yapılması planlanmaktadır. Koruyucu kafesler kablo ile birlikte gömülecek böylelikle koruyucu kafeslerin deniz canlıları üzerinde etkisi olmayacaktır. Kablodaki yüksek voltaj iletkeni, kalın çapraz bağlı polietilen, çok katmanlı metalik tel ve kaplama, bakır zırh ve polipropilen tellerle çevrilidir. Bakır zırh her noktada toprağa temas ettiği için kablo denizde her noktada topraklıdır. Bu nedenle kablo içinde arıza olduğu zaman dışa havai hat yerine elektrik boşaltımı yapılamamaktadır. Herhangi bir kablo arızasında, sistemde bulunan kablo diferansiyel röleleri, arızayı ani olarak tespit ederek hattı enerjisiz hale getirirler. Denizaltı kabloları deniz yüzeyinin altına serildikleri ve elektriksel arıza çok kısa sürede sönümlendiği için risk teşkil etmemektedir. Kurulan denizaltı kablosu için 30 yıllık bir minimum işletme ömrü öngörülmektedir. Kablo zararlı maddeler (örn. OF kablosu izalatör yağı ile doldurulmaktadır, ancak bu kablo farklıdır) içermemektedir. Ve 30 yıldan sonra toprak daha kalın bir şekilde birikecek ve fauna/flora büyüyecektir. Bu nedenle, denizaltı kablosu devreden çıkarıldığı zaman kablo içerisinde zararlı malzeme içermediği ve üst toprak daha kalın bir şekilde birikeceği ve de xv YEEP-EF ÇSED flora 30, 40 yıl ya da daha uzun sürelik bir işletmeden sonra büyüyeceği için kabloların herhangi bir çevresel etki yaratmayacağı bir yere bırakılması yüksek ihtimallidir. Henüz ömrü dolmuş kablomuz bulunmamakta ve bununla ilgili herhangi bir eylem planlanmamıştır. Dahası dünya üzerinde yürütülen ömrü dolmuş denizaltı kabloları için herhangi bir demonte verisi bulunmamaktadır. Ancak, TEİAŞ eğer kabloyu sökmeye karar verirse çevresel etkiler dahil uygun bir devreden çıkarma planı hazırlanacak ve uygulanacaktır. Yeraltı kablolarının inşaat ve işletme aşamalarında ortaya çıkabilecek çevresel ve sosyal etkiler interface noktaları ile oldukça benzerdir. Söz konusu etkiler toz ve partikül madde oluşumu, gürültü, su kullanımı ve atıksu yönetimi, kazı malzemeleri ve atık yönetimi, iş sağlığı ve güvenliği, toplum sağlığı ve güvenliği ile elektromanyetik etkiler olarak sıralanabilir. Yukarıda belirtilen önlemler ile bu etkilerin azaltılması beklenmektedir. Yeraltı kablosunun bakımını, kontrolünü, tamiratını ve işletmesini yapacak ekipler, elektrik güvenliği, yangınla mücadele ve ilk yardım gibi konularda eğitim almış kişilerden oluşacaktır. Kablo güzergahı boyunca ikaz levhaları yerleştirilecektir. Personel çalıştırılmayacağı için atık su oluşumu söz konusu olmayacaktır. Kablonun bakımı sırasında çıkabilecek katı atıkların toplanarak ilgili Belediyeler tarafından alınmaları sağlanacaktır. Depremle ilgili etkiler yeraltı güç kabloları için önemli riskler teşkil etmemektedir. Ancak, yeraltı kabloları ilgili makamlardan izinler alınmadan gerçekleşen kazı işlemleri sırasında zarar görebilir. Riski en aza indirgemek için uyarı işaretleri güzergah boyunca yerleştirilmiştir. Dahası kablolar 1.3 m’lik bir derinlikteki HDPE boruları içerisine gömülmekte ve herhangi bir kazı işlemi durumunda ilgili kişileri uyarmak için tel örgüler ve ikaz şeritleri yerleştirilmektedir. Kurulum tamamlandıktan sonra nihai güzergahlar ve tasarımlar Altyapı Koordinasyon Merkezi (AYKOME) ile paylaşılmaktadır. Belitilen etkiler ve önerilen etki azaltma önlemleri, hazırlanan izleme planı çerçevesinde izlenecektir. Bu bağlamda, görsel izlemeler; ölçümler; atıksu deşarj izni, atık yönetimi ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili dokümantasyon kontrolü ve şikayet mekanizmasından gelen şikayetler izlenecektir. Deniz çayırlarının büyümeleri de inşaat döneminin tamamlanmasından 1 yıl sonra izlenecektir. xvi YEEP-EF ÇSED Yüklenici tarafından 3 aylık periyodlarla hazırlanan/hazırlatılan Çevre ve Sosyal Yönetim Planı Uygulama raporu ilgili Bölge Müdürlüğü’ne sunulacaktır. Bölge Müdürlüğü’nde sorumlu kişi yüklenici tarafından sunulan raporun uygunluğunu sahada kontrol ettikten sonra, Bölge Müdürlüğü görüşü ile birlikte Genel Müdürlük’e gönderilecektir. Genel Müdürlük tarafından incelenen rapor uygun bulunması halinde Dünya Bankası’na gönderilecektir. Raporların incelenmesi sürecinde yükleniciden revizyonlar talep edilebilmektedir. Dünya Bankası hazırlanan sahaya özgü çevresel ve sosyal dokümanları inceler ve araçları onaylar. TEİAŞ tarafından alınan azaltım ve gözlem önlemlerine riayet etme ihtiyaç olduğunda destek misyonları ile sürdürülmektedir. Dahası TEİAŞ Dünya Bankası’na çeyrek dönemlik temelde sahaya özgü uygulama izleme raporları sunmakla sorumludur. İzmit Körfez Geçişi paketi kapsamında çevresel ve sosyal değerlendirme dokümanlarının açıklanması için Gebze’de ve arazi edinim planlarının açıklanması için Sütlüce’de birer halkın katılımı toplantısı gerçekleştirilmiştir. İstişare ve bilgilendirmeler, TEİAŞ Bölge Müdürlüğü ekibi tarafından yapılan ziyaretler sırasında inşaat süreci boyunca devam edecektir. Yapılan toplantılar, katılımcılar ve sorunlar Dünya Bankası'na 3 aylık periyotlarla hazırlatılacak izleme raporlarında belgelenmiş olacaktır. TEİAŞ Kurumsal İletişim Müdürlüğünce hazırlanan “TEİAŞ Paydaş İlişkileri Şikayet ve Talep Yönetimi Prosedürü” kalite yönetimi kapsamında yayınlanmıştır. TEİAŞ tarafından kurulan bir şikâyet mekanizması tarafından desteklenen çevresel ve sosyal faaliyetler proje öncesinde etkilenen kişilere bildirilir. Sistem etkilenen kişilerin şikâyet, endişe ve taleplerinin düzgün bir şekilde kayıt altına alınmasına ve zamanında değerlendirilmesine olanak sağlar. Proje bileşenlerinin isabet ettiği sahaların çevresel etkilerinden tazminat konusuna kadar çeşitli konular şikâyetlere neden olabilir. Etkilenen kişilerin mağduriyetlerini zamanında ve bir mağduriyete sebep olmadan tatmin edici bir şekilde çözebilmek için TEİAŞ uygun prosedürleri sağlayacaktır. xvii YEEP-EF ÇSED TEİAŞ proje süresi boyunca etkilenen kişiler ve etkilenen yerleşimler ile ilgili her türlü bilgilendirme ve istişare sırasında projenin şikâyet mekanizmasının düzeltilmesi için gerekli çabayı gösterecektir. TEİAŞ inşaat sırasında arazi ve mülkiyet edinimi veya arazi ile ilgili olanlar da dâhil olmak üzere projeyle ilgili her türlü sorunların (kaygılar, şikâyetler, vb talep) iletebileceği erişilebilir bir irtibat kişisi (isim / pozisyonu) tahsis edebilir. Bu kişi dosyalanmış şikâyetlerin kayıtlarını tutmakla sorumludur. TEİAŞ ve Bölge Müdürlüğü, tüm şikâyetlerin Dünya Bankası politikası ihtiyaçları doğrultusunda zamanında ele alınmasını ve çözülmesini sağlayacaktır. Gerek kurum gerekse de yetkililerin irtibat telefonu ve Kurumumuz adresi Muhtarlıklara verilecektir. Herhangi bir konuda bilgi talep edilmesi halinde Kamulaştırma Başmühendisi ve kamulaştırma servisi elemanlarına 0 (216)-521 58 00 (4. Bölge Müdürlüğü) ve 0 224 243 13 30 (2. Bölge Müdürlüğü) nolu telefondan ulaşılabileceği bildirilmiştir. 1 YEEP-EF ÇSED 1. YÖNETMELİKLER, KANUNLAR VE YASAL ÇERÇEVELER Dünya Bankası kredisi ile tesis edilecek projeler için hazırlanması gerekli olan dokümanlar ( Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirmesi, Çevre ve Sosyal Yönetim Planı gibi) “ Türkiye’de Dünya Bankası’nca Finanse Edilecek Enerji İletim Tesisi Projeleri için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Uygulama Esasları”, Türk Çevre Mevzuatında yer alan Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Yönetmeliği (25 Kasım 2014 tarih ve 29186) ve Dünya Bankası İşletme Politikası’nda( OP/BP/GP 4.01- Çevresel Değerlendirme) “Kategori A, B ve C” projeleri için belirtilen ve gerekli olan prosedürler esas alınarak hazırlanmaktadır. 380 kV Lapseki 3 - Sütlüce 3 Denizaltı Kablo Projesi’nin yakınında planlandığı ve teknolojisi ile karakteristiği aynı olan 380 kV Lapseki - Sütlüce Denizaltı Kablo Projesi’nin ÇED Yönetmeliğine göre değerlendirilmesi ve bu doğrultuda görüş bildirilmesi 15.05.2011 tarihinde mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan istenmiştir. Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 18.05.2011 tarihli yazısında (Ek-G), söz konusu projenin ÇED Yönetmeliğinin Ek-2 listesine tabi olan projenin belirtilen eşik değerinin altında kalması ÇED Yönetmeliği’nin kapsamı dışında kaldığı Teşekkülümüze bildirilmiştir. Emsal temsil eden bu durumda da, 380 kV Lapseki 3 - Sütlüce 3 Denizaltı Kablo Projesi de ÇED Yönetmeliği’nin kapsamı dışında değerlendirilmiştir. Türkiye’de çevre yönetimi konusunda, 25 Kasım 2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” hükümleri esas olarak alınmaktadır. Faaliyetlerimiz, 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği’nin, Ek-1 Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi 46. Maddesinde “154 kV (Kilovolt) ve üzeri gerilimde 15 km ve üzeri uzunluktaki elektrik enerjisi iletim hatları” ; Ek-2 Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi 40. Maddesinde “ 154 kV ve üzeri gerilimde 5-15 km uzunlukta olan elektrik enerjisi iletim hatları” olarak yer almaktadır. 2 YEEP-EF ÇSED 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu, 380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu ve 380 kV İzmit Körfez Geçişi Interface Noktası - Hersek Ek Çukuru Yer Altı Kablosu projelerinin uzunluklarının 5 km’nin altında olması sebebi ile söz konusu projeler ÇED Yönetmeliği’nden muaftır. 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu, 380 kV Deri OSB - Tepeören Yer Altı Kablosu, 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu, 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu ÇED Yönetmeliği’nin Ek-2 Listesi, 40. Maddesi olan, “154 kV ve üzeri gerilimde 5-15 km uzunlukta olan elektrik enerjisi iletim hatları” kapsamında yer almaktadır. Bu doğrultuda sırası ile 25.08.2017 tarih ve e 2017535 sayılı, 04.12.18 tarih ve 20182715 sayılı, 04.04.19 tarih ve 2019143 sayılı, 04.04.19 tarih ve 2019145 sayılı “ÇED Gerekli Değildir Kararları” temin edilmiştir (bkz. Ek-H). Bu doğrultuda anılan projelere ilişkin olarak, ÇED Yönetmeliği kapsamı dışında olsun olmasın yukarıda söz konusu olan“ Türkiye’de Dünya Bankası’nca Finanse Edilecek Enerji İletim Tesisi Projeleri için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Uygulama Esasları” dokümanı gereği Çevre ve Sosyal etki Değerlendirme dokümanı ( ÇSED) hazırlanmıştır. Proje kapsamında uyulacak yönetmelikler aşağıda sıralanmıştır.  Atık Yönetimi Yönetmeliği, 29314 sayılı 2 Nisan 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, 26952 sayılı 30 Temmuz 2008 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış ve 28812 sayılı 5 Kasım 2013 tarihli Resmi Gazete’de yeniden düzenlenmiş;  Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, 29378 sayılı 6 Haziran 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, 28035 sayılı 24 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği, 25569 sayılı 31 Ağustos 2004 tarihli Resmi Gazete’ de yayınlanmış ve son olarak 28812 sayılı 5 Kasım 2013 tarihli Resmi Gazete’de yeniden düzenlenmiş;  Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 25883 sayılı 22 Temmuz 2005 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış ve son olarak 28948 sayılı 21 Mart 2014 tarihli Resmi Gazete’de yeniden düzenlenmiş; 3 YEEP-EF ÇSED  Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, 25406 sayılı 18 Mart 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış ve 27533 sayılı 26 Mart 2010 tarihli Resmi Gazete’de yeniden düzenlenmiş;  Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği, 26357 sayılı 25 Kasım 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış ve son olarak 29292 sayılı 11 Mart 2015 tarihli Resmi Gazete’de yeniden düzenlenmiş;  Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik, 27533 sayılı 26 Mart 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış ve son olarak 29292 sayılı 11 Mart 2015 tarihli Resmi Gazete’de yeniden düzenlenmiş;  Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği, 27967 sayılı 17 Haziran 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış ve 29292 sayılı 11 Mart 2015 tarihli Resmi Gazete’de yeniden düzenlenmiş;  Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü, 28300 sayılı 22 Mayıs 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik, 27605 sayılı 8 Haziran 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış ve 28704 sayılı 7 Haziran 2013 tarihli Resmi Gazete’ de yeniden düzenlenmiş;  Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 25687 sayılı 31 Aralık 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik, 28910 sayılı 11 Şubat 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Yer Altı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunmasına Dair Yönetmelik, 28257 sayılı 07 Nisan 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 26005 sayılı 26 Kasım 2005 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  İnsanı Tüketim Amaçlı Sulara Dair Yönetmelik, 25730 sayılı 17 Şubat 2005 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Kentsel Atık Su Arıtımı Yönetmeliği, 26047 sayılı 01 Ocak 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği, 26898 sayılı 06 Haziran 2008 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, 27601 sayılı 04 Haziran 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış; 4 YEEP-EF ÇSED  Yeraltı Suları Hakkında Kanun (Kanun No: 167), 10688 sayılı 23 Aralık 1960 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (Kanun No: 2863), 18113 sayılı 23 Temmuz 1983 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Karayolları Trafik Kanunu (Kanun No: 2918), 18195 sayılı 18 Ekim 1983 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Karayolları Trafik Yönetmeliği, 23053 sayılı 18 Temmuz 1997 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, 18 Mart 2018 tarih ve 30364 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış;  Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik, 13783 sayılı 19 Mart 1971 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış.  28339 sayılı 30 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete’ de yayınlanmış İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 6331 sayılı Kanun ve mevzuatı. Kamulaştırma çalışmaları kapsamında da Türkiye’deki yasal düzenlemelerden bazıları aşağıdaki gibi listelenmiştir:  18215 sayılı 8 Kasım 1983 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu, ve mevzuatı  24393 sayılı 5 Mayıs 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış 4650 sayılı Kamulaştırma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Türk Çevre Mevzuatı ve Usulleri ve Dünya Bankası Operasyonel Politikaları (proje planlaması sırasında çevresel politikaları başlatan 4 ilke olan, Dünya Bankası İlke OP/BP/GP 4.01 (Çevresel Değerlendirme), OP/BP 4.04 (Doğal Habitatlar), OP/BP 4.11 (Fiziksel Kültürel Kaynaklar), OP 7.50 (Uluslararası Su Yolları) OP 4.12 (Gönülsüz Yeniden Yerleşim) faaliyetleri gereklilikleri yerine getirilecek, Türkiye’deki gereklilikler ile Dünya Bankası’nın gereklilikleri arasındaki temel farklılıkları belirlenecek ve bu boşlukları dolduracak adımlar atılacaktır. Denizaltı Kablo Projeleri için yapılacak survey çalışmaları ilgili Bakanlıklara bildirilmiştir. 5 YEEP-EF ÇSED Çevresel Değerlendirme Politikası OP. 4.01 Dünya Bankası’nın Çevresel Değerlendirme sistemi (OP. 4.01) içerisindeki projeler, tahmini potansiyel riske bağlı olarak Kategori A, Kategori B veya Kategori C olarak sınıflandırılır. Kategori A projeleri, insanlar, ormanlar ve diğer doğal yaşam alanları gibi çevresel ve sosyal açıdan önemli bölgeler üzerinde önemli olumsuz etkiler oluşturabilen projelerdir. Bu etkiler genellikle büyük ölçeklidir, geri döndürülemezdir, hassastır, çeşitlilik gösterir, kümülatiftir, emsal teşkil eder ve proje kapsamında finanse edilen yer ve tesislerden daha geniş bir alana etki ediyor olabilir. Kategori B, geniş bir yelpazede farklı potansiyel çevresel ve sosyal sorunları olan projeleri içerebilir. Kategori C projeleri de çevreyi olumsuz etkileyecek hiçbir faaliyeti içermez. Bu kategorideki projelerde iyi uygulamalar ile potansiyel etkiler neredeyse sıfıra indirgenir. TEİAŞ projeleri Kategori B ya da daha düşük risk sınıfında değelendirilmektedir. Dünya Bankası’nın Fiziksel Kültürel Kaynaklar ile ilgili Operasyonel Politikası OP 4.11 Kültürel kaynaklar, ekonomik ve sosyal gelişme için önemli varlıklar olduğundan tüm proje uygulamalarında göz önüne alınmalıdırlar. Potansiyel etkiler, çevresel değerlendirme sürecinin tamamlayıcı parçası olarak gösterilir. TEİAŞ finanse edilen projelerin fiziksel veya kültürel kaynaklar üzerindeki etkilerini önlemekle veya azaltmaktan sorumludur. Dolayısıyla, TEİAŞ, Türkiye’deki mevzuatın tüm gereklilikleri yerine getirecektir. Ayrıca, herhangi bir kültürel varlığa rastlanılması durumunda alınacak tedbirler, yapılacak takip ÇSED’de yer almaktadır. 6 YEEP-EF ÇSED Dünya Bankası’nın Doğal Yaşam Alanları ile ilgili Operasyonel Politikası OP 4.04 Proje kapsamındaki inşaat çalışmalarının kritik veya kritik olmayan doğal yaşam alanlarını (Dünya Bankası’nın OP 4.04’te yer alan tanımına göre) etkileme olasılığı bulunmaktadır. Kabul edilen bir kritik doğal yaşam alanı veya eko sistem üzerinde önemli bir etkisi bulunmamaktadır. Uluslararası Su Yolları ile ilgili Operasyonel Politikası OP 7.50 Marmara Denizi bir iç deniz olarak Dünya Bankası’nın Uluslararsı Su Yolları polıtıkası ile ilişkilidir ancak bu proje kapsamında yer alan denızaltı geçişi alt projeleri için Dünya Bankası OP 7.50 hassasiyetlerine dikkat edilmektedir. Denizaltı geçişleri için biyolojik çeşitlilik kapsamında denizel flora ve denizel fauna çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Gönülsüz Yeniden Yerleşim ile ilgili Operasyonel Politikası OP 4.12 TEİAŞ Enerji iletim tesislerinin isabet ettiği taşınmazları ulusal mevzuat uyarınca kamulaştırma yoluyla edinmektedir. Arazi edinimi taşınmaz sahiplerini etkilediği için Dünya Bankası'nın gönüllü olmayan yeniden yerleştirme politikası (OP 4.12) içerisinde değerlendirilmektedir. Her ne kadar OP 4.12 politika uygulamaları gönülsüz yeniden yerleşimi kapsıyor olsa da; TEİAŞ kamulaştırma uygulamalarında kişiler yerinden edilmemektedir. Buna rağmen Dünya Bankası kredili projelerde OP 4.12 hassasiyetlerine dikkat edilmektedir. 1 YEEP-EF ÇSED 2. PROJENİN TANIMI 2.1 Projenin Genel Tanımı ve Amacı ÇSED kapsamında değerlendirilen projelerin genel amacı Denizaltı kabloları ile RES’lerde üretilen elektrik enerjisinin Türkiye’nin diğer bölgelerine iletilmesidir. iii. Lapseki 3-Sütlüce 3 380 kV Denizaltı Kablosu: Çanakkale Boğazı’ndan geçen 4,5 km uzunluğundaki 380 kV’lık üçüncü çift devre deniz altı kablo hattı ile Anadolu yakası ile Trakya’nın birbirine bağlanmasını sağlayacaktır. Birinci ve ikinci denizaltı kablosu ile birlikte, Çanakkale Boğazı’ndaki iletim kapasitesi artırılarak güney Marmara ve Batı Anadolu Bölgeleri’nde yer alan RES’lerde üretilen elektrik enerjisi Trakya Bölgesi’ne daha kısa bir rota üzerinden iletilecektir. Söz konusu alt-bileşenin gerçekleştirilmesi ile Marmara Denizi çevresinde güvenli ve güçlü bir ağ oluşturulması sağlanacaktır. iv. İzmit Körfez Geçişi: Bu alt-bileşen ile 380 kV kapasitesinde 7 yeni elektrik iletim hattı yapılacaktır. Güney Marmara ve Batı Anadolu Bölgeleri’nde yer alan yüksek RES potansiyeli ile yakın zamanda Çanakkale, Balıkesir, İzmir ve Manisa illerinde toplam yaklaşık 2,850 MW gücündeki santraller işletmeye geçecektir. İzmit Körfezi Geçişi alt-bileşeni 380 kV kapsiteli çift devre deniz altı kablosu ve bağlı iletim yapıları ile elektrik enerjisinin Kocaeli ve İstanbul Anadolu yakasındaki kullanıcılara en kısa yoldan iletilmesi sağlanacaktır. Bu alt-bileşen aşağıdaki yapılardan oluşacaktır: a. Hersek - Dilovası denizaltı kablosu, 380 kV, 2x1600 mm², 3,5 km b. Deri OSB GIS – Tepeören trafo merkezi kablosu, 380 kV, 2000 mm², 11,3 km c. Gebze GIS – Kroman Çelik GIS kablosu, 380 kV, 2000 mm ², 12 km d. Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS kablosu, 380 kV, 2000 mm², 11 km e. Gebze GIS – Dilovası kablosu, 380 kV, 2000 mm ², 9,65 km f. Diliskelesi GIS – Dilovası kablosu, 380 kV, 2000 mm², 4,5 km g. İzmit Körfez geçişi arayüz noktası– Hersek kablosu, 380 kV, 2x2000 mm², 2,4 km Proje Çanakkale, Kocaeli ve İstanbul illerinin yakın gelecekte karşılaşılabileceği muhtemel enerji darboğazını engellemek amacıyla planlanmıştır. Bu bölgelere sağlanan 2 YEEP-EF ÇSED enerji iletiminin kapasitesini arttırmak ve bölgedeki kullanıcıların olumsuz yönde etkilenmesini minimuma indirmek amaçlanmaktadır. Güney Marmara ve Batı Anadolu Bölgesi iletim sistemi elektrifikasyon görünümü aşağıdaki şekilde verilmiştir. Şekil 1 – Güney Marmara ve Batı Anadolu Bölgesi İletim Sistemi Elektrifikasyon Görünümü Bütün bunlara ek olarak, yapılması planlanan 380 kV Lapseki 3- Sütlüce 3 Denizaltı Kablo Projesi, enerji iletimi bakımından güvenilir olması, enerji iletim hatlarından meydana gelebilecek can ve mal kaybını, son teknoloji yöntemleri kullanarak olabildiğince azaltılması projenin bölgeye olumlu etkisi olarak öngörülmektedir. 2.2.Proje Sahaları Hakkında Temel Bilgiler Güç kablosu projesine ilişkin güzergah seçimlerinde TEİAŞ’ın 1. önceliği bağlantı yapılacak TM ler arasındaki kamu ortak alanlarından geçecek en kısa ve en ekonomik, güzergahın kullanılabilinmesidir. Kamu ortak alanlarının seçilmesinden dolayı kamulaştırma vb. işlemler olmamakta böylece sosyal etkiler minimize edilmektedir. edilmektedir Ancak, proje için arazi alımı sırasında bazen resmi olmayan kullanıcılarla karşılaşılabilinmektedir Tespit edilen güzergaha ilişkin ilgili altyapı kuruluşları ile irtibata geçilerek güzergah ile ilgili görüşleri alınmaktadır. İlgili kurumlardan gelen görüş ve talepler doğrultsunda güzergahta değişiklik yapılarak son hali verilmektedir. Dolayısı ile öncelikle TEİAŞ tarafından elektriksel olarak en uygun güzergah tespit edilmekte, tespit edilen 3 YEEP-EF ÇSED güzergahla ilgili kamu ortak kullanım alanından sorumlu kurum/kuruluştan görüş alınmakta ve gelen görüşler doğrultusunda güzergaha son şekli verilmektedir. 2.2.1 Projelerin Güzergahları 380 kV Lapseki 3- Sütlüce 3 Denizaltı Kablosu Projenin yeri Çanakkale Boğazı’dır. Çanakkale Boğazı’nın iki yakası arasına yaklaşık 4,5 km uzunluğunda 380 kV 1600 mm² kesitli çift devre kablo tesis edilecektir. Şekil 2 Projenin Planlandığı Yeri Gösterir Uydu Görüntüsü 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu İzmit Körfezi’nin en dar olduğu Hersek ile Dilovası arasına yaklaşık 3,5 km uzunluğunda 380 kV 1600 mm² kesitli çift devre kablo tesis edilecektir. 4 YEEP-EF ÇSED Şekil 3 Planlanan Körfez Geçişi Güzergahı 380 kV Deri OSB - Tepeören Yer Altı Kablosu İstanbul ili, Tuzla ilçesi sınırları içerisinde, 380 kV geriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 10,96 km uzunluğunda planlanmaktadır. Söz konusu proje güzergahı; İstanbul İli Tuzla İlçesi sınırları içerisinde bulunan mevcut Deri OSB GIS TM’den başlayıp, Tepeören TM’ye yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Mevcut Deri OSB GIS TM’den başlayan güzergah, Patlayıcı maddeler yolu, Yeniyurt sokak, Aydınlı Yolu caddesi, Demokrasi caddesi, TEM Geçişi, Demokrasi caddesi, Gazi caddesi, Cengizhan caddesi, Oğuzhan caddesi, Bülent Ecevit caddesinden geçilerek Tepeören TM’ne yer altı kablosu ile bağlanıp son bulacaktır. Güzergaha ait cadde ve karayolu geçişlerine ait mesafeler Ek-I’da verilmiştir. Aşağıdaki uydu görselinde görüleceği gibi güzergah yerleşim yeri içerisinden geçmektedir. 5 YEEP-EF ÇSED Şekil 4 380 kV Deri OSB - Tepeören YAK Proje Güzergahı 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Kocaeli ili, Gebze ilçesi sınırları içerisinde, 380 kV geriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 11.900 km uzunluğunda planlanmaktadır. Söz konusu proje güzergahı; Kocaeli İli Gebze İlçesi sınırları içerisinde bulunan mevcut Gebze GIS TM’den başlayıp, Kroman Çelik GIS TM’ne yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Mevcut Gebze GIS TM’den başlayan güzergah, Gebze-Gazizede caddesi arası, Gazizede caddesi, 1804/2 sokak, 1802 sokak, Dr. Zeki Acar caddesi, 1493/2 sokak, Şht. Gökhan Hüseyinoğlu caddesi, Ethem Bey caddesi, Çelikoğlu caddesi, Sanayi caddesi, Sanayi caddesinden geçilerek Kroman Çelik GIS TM’ne yer altı kablosu ile bağlanıp son bulacaktır. Güzergaha ait cadde ve karayolu geçişlerine ait mesafeler Ek-J’de verilmiştir. Aşağıdaki uydu görselinde görüleceği gibi güzergah yerleşim yeri içerisinden geçmektedir. 6 YEEP-EF ÇSED Şekil 5 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS YAK Proje Güzergahı 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu İstanbul ili; Tuzla ilçesi ve Kocaeli ili; Gebze ilçesi sınırları içerisinde, 380 kV geriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 10.650 km uzunluğunda planlanmaktadır. Söz konusu proje güzergahı; İstanbul ili Tuzla ilçesi ve Kocaeli İli Gebze İlçesi sınırları içerisinde bulunan mevcut Deri OSB GIS TM’den başlayıp, Kroman Çelik GIS TM’ne yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Mevcut Deri OSB GIS TM’den başlayan güzergah, Deri OSB (Orman Yolu-Saha İçi), Patlayıcı Maddeler Yolu (1,2,3,4,5,6), Adalı sokak, Şekerpınar caddesi, Sedir sokak, 23 Nisan caddesi, 23 Nisan caddesi ve Çiftlik caddesi arası, Çiftlik caddesi, Çiftlik caddesi ve 5137 sokak arası, 5137 sokak, 5101/5 sokak, Ali Haydar Efendi caddesi, Fatih caddesi, İstanbul caddesi, İstanbul İzmit yolu, Fatih Sultan Mehmet caddesi, Fatih Sultan Mehmet caddesi 2 ve Sanayi caddesinden geçilerek Kroman Çelik GIS TM’ne yer altı kablosu ile bağlanıp son bulacaktır. Güzergaha ait cadde ve karayolu geçişlerine ait mesafeler Ek-D’de verilmiştir. Aşağıdaki uydu görselinde görüleceği gibi güzergah yerleşim yeri içerisinden geçmektedir. 7 YEEP-EF ÇSED Şekil 6 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS YAK Proje Güzergahı 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu Kocaeli İli, Gebze ve Dilovası ilçeleri sınırları içerisinde, 380 kVgeriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 9,260 km uzunluğunda planlanmaktadır. Söz konusu proje güzergahı; Kocaeli ili Gebze ilçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan Gebze GIS TM’den başlayarak, Kocaeli İli Dilovası ilçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan Ek Çukuruna yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Yapılması planlanan Gebze TM saha içinden çıkan güzergah, İnanç Türkeş Yolu, Gazi Dede Caddesi, 4124. Sokak, Muaalimköy Caddesi, İsimsiz Sokak, TEM Geçiş, Ceyhan Caddesi, Kızılırmak Caddesi, Fatih Caddesi, İsimsiz Sokak, 614. Sokak, İsimsiz Sokak, 612. Sokak, TEM Yanyol, TEM Geçiş, 712/1. Sokak, 717. Sokak, 714/1. Sokak, 717. Sokak, Cumhuriyet Caddesi, 726. Sokak, 735. Sokak, 734. Sokak, Mezarlık Yolu, Köprü Bağlantı Yolu, Köprü Güvenlik sınırı ve Deniz Çıkışı Galeri içindeki planlanan Ek Çukuruna yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Güzergaha ait cadde ve karayolu geçişlerine ait mesafeler Ek-E’de metraj cetvelinde verilmiştir. Aşağıdaki uydu görselinde görüleceği gibi güzergah yerleşim yeri içerisinden geçmektedir. 8 YEEP-EF ÇSED Şekil 7 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru YAK Proje Güzergahı 380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu Kocaeli ili, Dilovası ilçesi, Diliskelesi mahallesi sınırları içerisinde 380 kVgeriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 4,5 km uzunluğunda planlanmaktadır. 9 YEEP-EF ÇSED Şekil 8 380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru YAK Proje Güzergahı 10 YEEP-EF ÇSED 380 kV İzmit Körfez Geçişi Interface Noktası - Hersek Ek Çukuru Yer Altı Kablosu Interface Merkezi Yalova ili Altınova ilçesi Hersek Köyü 743, 745, 747, 749 numaralı parseller üzerinde DB kredisi kapsamında tesis edilmesi, 380 kV geriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 2,4 km uzunluğunda planlanmaktadır. İzmit Körfez Geçişi ve bileşenleri gösterir şekil aşağıda verilmiştir. Şekil 9 İzmit Körfez Geçişi ve Bileşenleri 2.2.2.Projelerin Alanı 380 kV Lapseki 3-Sütlüce 3 DAK ve 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru DAK projelerinin saha çalışmalar kapsamında açık denizde Araştırma Gemisi MV Denar 2, sığ bölgelerde ise Barbaros Hoca ve Tuna isimli tekneler kullanılmıştır. Su seviyesi değerleri 380 kV Lapseki 3-Sütlüce 3 DAK için Harita Genel Komutanlığı Erdek Mareograf İstasyonu’ndan, 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru DAK için Harita Genel Komutanlığı Yalova Mareograf İstasyonu’ndan temin edilmiştir. 11 YEEP-EF ÇSED 380 kV Lapseki 3- Sütlüce 3 Denizaltı Kablosu Sütlüce yakasında, çalışma sahasının yaklaşık olarak güney yarısına denk gelen kısımda, dik bir yamaç mevcut olup, yaklaşık 10-70 m. arasında derinlik hızla artmaktadır. Çalışma sahasının yaklaşık olarak kuzey yarısına denk gelen kısımda ise daha yumuşak bir eğim mevcuttur. Lapseki yakasında ise derinliğin yumuşak bir eğimle arttığı görülebilmektedir. Çalışma sahasının en derin kısmında çapları 10-200 m arasında, yükseklikleri 5-7 m. arasında değişen tepecikler görülmektedir. Şekil 10 380 kV Lapseki 3-Sütlüce 3 DAK Derinlik Haritası Çalışma sahasında, planlanan elektrik iletim hattı güzergâhını dik olarak kesen 4 adet denizaltı iletişim kablosunun mevcut olduğu bilinmektedir. Çok Bimli iskandil (ÇBİ) çalışmalarında bahse konu fiberoptik iletişim kablolarından TURMEOS hattının yaklaşık 60-80 m güneydoğusunda kısmen tespit edilmiştir. 2010 yılında döşenen MEDNAUTILUS fiberoptik iletişim kablosu, 1996 yılında döşenen ITUR fiberoptik iletişim kablosu ve 2004 yılında döşenen MEDTURK fiberoptik iletişim kablosu, muhtemelen zaman içinde gömüldükleri ve/veya üzerleri kaplandığı için ÇBİ çalışmalarında tespit edilememiştir. Planlanan kablo hatları için güzergah belirlenirken yukarıdaki hususlar dikkate alınmıştır. 12 YEEP-EF ÇSED Çalışma alanında ve kıyı şeridi boyunca arazide yapısal bir bozulma görülmemiştir. Kablo hatlarının karadan çıkış yapacağı bölgelerde herhangi bir yüzey anomalisine rastlanmamıştır. Mikrobiyolojik parametreler olan azot ve fosfora bakıldığında herhan gi bir evsel nitelikli suyun karışmadığı görülmektedir. Ağır metallere bakıldığında da herhangi bir endüstriyel suyun karışmadığı görülmektedir. Genel olarak incelendiğinde fenol parametresi yüksek gibi görünmekte olup, bunun da bazı teknelerin/gemilerin yağ vb. sıvı atıklarından kaynaklandığı öngörülmektedir. 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu Hidrografik ölçümler 0.50m ile 68m arasında gerçekleştirilmiştir. Toplam ölçülen alanı 6.4 2’dir. Çalışma sahasının kuzeyinde kıyıdan itibaren 30-40 m mesafeye kadar derinliklerin sert bir eğimle arttığı görülmektedir. Bu bölgede yaklaşık 35°-45°arasında bir eğim vardır. Bunun dışında kablo güzergâhı boyunca eğim ile ilgili dikkate alınması gereken herhangi bir husus bulunmamaktadır. 13 YEEP-EF ÇSED Şekil 11 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru DAK Derinlik Haritası Tarihi nehir yatağının çalışma sahasının orta kısmındaki bölümünde batimetrinin hızla değiştiği alan, çalışma sahasının güneyindeki deşarj boru hattı ve kuzey karaya çıkış noktasındaki dik eğim dışında kablo güzergâhını etkileyecek batimetrik yapılar gözlenmemiştir. Çalışma sahasının batı kenarında Kuzey-Güney istikametinde uzanan BOTAŞ Doğalgaz Boru Hattı, güney kıyısında boru hattının deforme olduğu bölge ve boru hattının koruma telleri ÇBİ verilerinde açık olarak görülebilmektedir. Çalışma alanında ve kıyı şeridi boyunca arazide yapısal bir bozulma görülmemiştir. Kablo hatlarının karadan çıkış yapacağı bölgelerde herhangi bir yüzey anomalisine rastlanmamıştır. 14 YEEP-EF ÇSED Mikrobiyolojik parametrelere azot ve fosfora bakıldığında herhangi bir evsel nitelikli suyun karışmadığı görülmektedir. Ağır metallere bakıldığında herhangi bir endüstriyel suyun karışmadığı görülmektedir. Genel olarak incelendiğinde fenol parametresi yüksek gibi görünmekte olup, bu da bazı teknelerin/gemilerin yağ vs gibi sıvılarından kaynaklandığı öngörülmektedir. 380 kV Deri OSB - Tepeören Yer Altı Kablosu İstanbul ili, Tuzla ilçesi sınırları içerisinde, 380 kV geriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 10,96 km uzunluğunda planlanmaktadır. Söz konusu proje güzergahı; İstanbul İli Tuzla İlçesi sınırları içerisinde bulunan mevcut Deri OSB GIS TM’den başlayıp, Tepeören TM’ye yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Mevcut Deri OSB GIS TM’den başlayan güzergah, Patlayıcı maddeler yolu, Yeniyurt sokak, Aydınlı Yolu caddesi, Demokrasi caddesi, TEM Geçişi, Demokrasi caddesi, Gazi caddesi, Cengizhan caddesi, Oğuzhan caddesi, Bülent Ecevit caddesinden geçilerek Tepeören TM’ne yer altı kablosu ile bağlanıp son bulacaktır. Güzergaha ait cadde ve karayolu geçişlerine ait mesafeler Ek-I’da verilmiştir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Altyapı Koordinasyon Müdürlüğünün 09.08.2017 tarih ve 50446 sayılı yazısında söz konusu projenin İstanbul ili sınırları içerisinde kalan kısımların uygunluğu mütalaa edilmiş olup Aydınlı Yolu caddesi ile Hal Binası inşaatı arasında Belediye tarafından yapılmakta olan Yeniyol inşaatından geçen güzergahın ivedilikle yapılması istenmektedir. Telekomünikasyon, BOTAŞ, AYEDAŞ, İGDAŞ ve İSKİ altyapıları yazı ekinde iletildiği, mevcut altyapı tesislerinin korunması, kablo imalatının bahse konu tesisler için deplase gerektirmeyecek şekilde yapılması koşulu ile nihai kablo güzergahının taraflarınca uygunluğu belirtilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü 29.05.2018 tarih ve 463357 sayılı görüşünde 2863 sayılı yasa kapsamında değerlendirilecek herhangi bir kültür varlığına rastlanmamıştır. (bkz. Ek-I) 15 YEEP-EF ÇSED 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Kocaeli ili, Gebze ilçesi sınırları içerisinde, 380 kV geriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 11.900 km uzunluğunda planlanmaktadır. Söz konusu proje güzergahı; Kocaeli İli Gebze İlçesi sınırları içerisinde bulunan mevcut Gebze GIS TM’den başlayıp, Kroman Çelik GIS TM’ne yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Mevcut Gebze GIS TM’den başlayan güzergah, Gebze-Gazizede caddesi arası, Gazizede caddesi, 1804/2 sokak, 1802 sokak, Dr. Zeki Acar caddesi, 1493/2 sokak, Şht. Gökhan Hüseyinoğlu caddesi, Ethem Bey caddesi, Çelikoğlu caddesi, Sanayi caddesi, Sanayi caddesinden geçilerek Kroman Çelik GIS TM’ne yer altı kablosu ile bağlanıp son bulacaktır. Güzergaha ait cadde ve karayolu geçişlerine ait mesafeler Ek-J’de verilmiştir. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanlığının 07.06.2018 tarih ve 129393 sayılı yazısında söz konusu projenin kazı güzergahında bulunan yolların yeni asfalt kaplama olması dolayısıyla kazı çalışmaları tamamlandıktan sonra kanal hattının tamiri değil, tüm yol genişliğince asfaltlama yapılması talep edilmektedir. Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün 7726 sayılı yazısında 3621 sayılı Kıyı Kanunu kapsamında ve doğal sit alanında kalmadığı ayrıca üzerinde anıt ağaç olmadığı belirtilmiştir. Telekomünikasyon, İZAYDAŞ, İZGAZ, BOTAŞ, AYEDAŞ, İGDAŞ, PALGAZ, KİSKİ ve İSKİ altyapıları yazı ekinde iletildiği, mevcut altyapı tesislerinin korunması, kablo imalatının bahse konu tesisler için deplase gerektirmeyecek şekilde yapılması koşulu ile nihai kablo güzergahının taraflarınca uygunluğu belirtilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kocaeli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün 29.06.2018 tarih ve 548953 sayılı yazısında projenin gerçekleştirilmesinde sakınca görülmemektedir. (bkz.Ek-J) Proje güzergahı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü sorumluluk sahası dışında kalmaktadır. Güzergaha isabet eden yağmur suyu, içme suyu ve atık su tesisatına ilişkin sayısal bilgiler Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire 16 YEEP-EF ÇSED Başkanlığının görüşü ile tarafımıza iletilmiştir (bkz. EK-J). TEİAŞ, tesis uygulamalarının söz konusu tesislere zarar vermeyecek şekilde yürütüleceğini beyan ve taahhüt etmektedir. Kablo güzergahına isabet eden telekomünikasyon ekipmanları için, TEİAŞ; Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Alt Yapı Daire Başkanlığı ve/veya Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketi’nden görüş temin edileceğini beyan ve taahhüt etmektedir. Güzergahın Karayolları Genel Müdürlüğü sorumluluk sahasında kalan kısımları için ilgili Müdürlük ile protokol yapılmakta olup, yer altı kablosu için yapılan bir adet protokol örneği EK- J’de yer almaktadır. 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu İstanbul ili; Tuzla ilçesi ve Kocaeli ili; Gebze ilçesi sınırları içerisinde, 380 kV geriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 10.650 km uzunluğunda planlanmaktadır. Söz konusu proje güzergahı; İstanbul ili Tuzla ilçesi ve Kocaeli İli Gebze İlçesi sınırları içerisinde bulunan mevcut Deri OSB GIS TM’den başlayıp, Kroman Çelik GIS TM’ne yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Mevcut Deri OSB GIS TM’den başlayan güzergah, Deri OSB (Orman Yolu-Saha İçi), Patlayıcı Maddeler Yolu (1,2,3,4,5,6), Adalı sokak, Şekerpınar caddesi, Sedir sokak, 23 Nisan caddesi, 23 Nisan caddesi ve Çiftlik caddesi arası, Çiftlik caddesi, Çiftlik caddesi ve 5137 sokak arası, 5137 sokak, 5101/5 sokak, Ali Haydar Efendi caddesi, Fatih caddesi, İstanbul caddesi, İstanbul İzmit yolu, Fatih Sultan Mehmet caddesi, Fatih Sultan Mehmet caddesi 2 ve Sanayi caddesinden geçilerek Kroman Çelik GIS TM’ne yer altı kablosu ile bağlanıp son bulacaktır. Güzergaha ait cadde ve karayolu geçişlerine ait mesafeler Ek-D’de verilmiştir. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanlığının 07.06.2018 tarih ve 129393 sayılı yazısında söz konusu projenin kazı güzergahında bulunan yolların yeni asphalt kaplama olması dolayısıyla kazı çalışmaları tamamlandıktan sonra kanal hattının tamiri değil, tüm yol genişliğince asfaltlama yapılması talep edilmektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Altyapı Koordinasyon Müdürlüğünün 09.08.2017 tarih ve 50446 sayılı yazısında söz konusu projenin İstanbul ili sınırları içerisinde kalan 17 YEEP-EF ÇSED kısımların uygunluğu mütalaa edilmiş olup Aydınlı Yolu caddesi ile Hal Binası inşaatı arasında Belediye tarafından yapılmakta olan Yeniyol inşaatından geçen güzergahın ivedilikle yapılması istenmektedir. Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 7726 sayılı yazısında 3621 sayılı Kıyı Kanunu kapsamında ve doğal sit alanında kalmadığı ayrıca üzerinde anıt ağaç olmadığı belirtilmiştir. Telekomünikasyon, İZAYDAŞ, İZGAZ, BOTAŞ, AYEDAŞ, İGDAŞ, PALGAZ, KİSKİ ve İSKİ altyapıları yazı ekinde iletildiği, mevcut altyapı tesislerinin korunması, kablo imalatının bahse konu tesisler için deplase gerektirmeyecek şekilde yapılması koşulu ile nihai kablo güzergahının taraflarınca uygunluğu belirtilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kocaeli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün 29.06.2018 tarih ve 548953 sayılı yazısında projenin gerçekleştirilmesinde sakınca görülmemektedir. (bkz.Ek-D) 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu Kocaeli İli, Gebze ve Dilovası ilçeleri sınırları içerisinde, 380 kVgeriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 9,260 km uzunluğunda planlanmaktadır. Söz konusu proje güzergahı; Kocaeli ili Gebze ilçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan Gebze GIS TM’den başlayarak, Kocaeli İli Dilovası ilçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan Ek Çukuruna yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Yapılması planlanan Gebze TM saha içinden çıkan güzergah, İnanç Türkeş Yolu, Gazi Dede Caddesi, 4124. Sokak, Muaalimköy Caddesi, İsimsiz Sokak, TEM Geçiş, Ceyhan Caddesi, Kızılırmak Caddesi, Fatih Caddesi, İsimsiz Sokak, 614. Sokak, İsimsiz Sokak, 612. Sokak, TEM Yanyol, TEM Geçiş, 712/1. Sokak, 717. Sokak, 714/1. Sokak, 717. Sokak, Cumhuriyet Caddesi, 726. Sokak, 735. Sokak, 734. Sokak, Mezarlık Yolu, Köprü Bağlantı Yolu, Köprü Güvenlik sınırı ve Deniz Çıkışı Galeri içindeki planlanan Ek Çukuruna yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. Güzergaha ait cadde ve karayolu geçişlerine ait mesafeler Ek-E’de metraj cetvelinde verilmiştir. 18 YEEP-EF ÇSED Yer altı kablosu güzergahı için; İzmit Orman İşletme Şefliğinin 22.06.2017 tarih ve 1335178 sayılı görüşünde; mevcut veya planlanan tesis bulunmadığının tespit edildiği belirtilmekle beraber güzergahın bazı bölümlerinin ormanlık alanlardan geçmekte olduğu ve bu alanlarla ilgili Orman Kanunun 17/3 ve 18. Maddelerinin Uygulama Yönetmeliğine göre hazırlanacak belgeler ile birlikte Sakarya Orman Bölge Müdürlüğüne müracaat edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu doğrultuda çalışmalara başlanılmadan önce ormanlık alanlar ile ilgili Sakarya Orman Bölge Müdürlüğüne müracaat yapılacaktır. Dilovası Organize Sanayi Bölge Müdürlüğünün 23.06.2017 tarih ve 23.1855 sayılı görüşünde, Dilovası OSB sınırları içerisinde kalan kısımlar için sakınca bulunmadığı belirtilmektedir. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın 20.06.2017 tarih ve 91280 sayılı görüşünde; gerekli inceleme ve değerlendirmelerin Valilikçe yapılması gerktiği belirtilmiştir. Darıca Belediye Başkanlığı’nın 08.06.2017 tarih ve 148152 sayılı görüşünde; ilçe sınırlarından geçmediği belirtilmektedir. Kocaeli İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün 20.06.2017 tarih ve 1496605 sayılı görüşünde; 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun, 4342 sayılı Mera Kanunu ve 3083 Sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine dair Tarım reform Kanunu yönünden sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Ayrıca 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu hükümleri ve ilgili yönetmeliklere uyulması gerektiği belirtilmiş olup belirtilen hususlara titzlikle uyulacaktır. Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma bölge Müdürlüğünün 12.06.2017 tarih ve 918 sayılı görüşünde, 2863 Sayılı Yasa kapsamında sakınca bulunmadığı ve herhangi bir kültür varlığına rastlanılması durumunda 2863 sayılı Kanunun 4. Maddesi uyarınca ilgili birimlere haber verilmesi gerektiği belirtilmiş olup bu hususlara uyulacaktır. 19 YEEP-EF ÇSED Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğünün 14.06.2017 tarih ve 10080 sayılı görüşünde; herhangi bir sakınca oluşturmayacağı belirtilmektedir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 1. Bölge Müdürlüğünün 12.06.2017 tarih ve 128300 sayılı görüşünde, herhangi bir sakınca oluşturmayacağı belirtilmiştir. Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığının 08.06.2017 tarih ve 93170 sayılı görüşünde, bölgede altyapı hatlarının yoğun ve yolların dar olması sebebiyle çalışmalara başlanılmadan önce koordinasyon toplantısının düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu itibarla çalışmalara başlanılmadan önce Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile koordinasyon toplantısı düzenlenecektir. Dilovası Belediye Başkanlığının 02.06.2017 tarih ve 304/1715 sayılı görüşünde, söz konusu güzergahın incelendiği ve sorumluluk alanlarında kalan kısım için ön izin verildiği belirtilmektedir. Bilişim Vadisi, Muaalimköy Teknoloji Gelirtirme Bölgesi Yönetici A.Ş.’nin 09.06.2017 tarih ve 55 sayılı görüşünde, yapılaşmalara engel teşkil edecek herhangi bir durum olmadığı belirtilmiştir. BOTAŞ İstanbul İşletme Şefliğinin 08.06.2017 tarih ve 23917 sayılı görüşünde belirtilen hususlara uyulacaktır. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğünün 05.06.2017 tarih ve 380188 sayılı görüşünde Su Kirliliği Yönetmeliği ve Yer altı sularının Kirlenmeye ve Bozmaya Karşı Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uyulması gerektiği belirtilmiş olup bu hususlara uyulacaktır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İSU Genel Müdürlüğünün 06.06.2017 tarih ve 11040 sayılı görüşünde; Yer Altı Kablosu güzergahı içerisinde İSAŞ hattının yerinde korunmasının önem arz ettiği, mevcut Belediye tesislerinin mümkün olduğunca yerinde korunmasının gerektiği, Yer Altı Kablosunun çalışmaları sırasında mevcut hatların deplase edilmesi gerekmesi halinde söz konusu proje kapsamında yapılacak düzenlemelerde oluşacak kotlara göre yeniden projelendirilerek Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin onayı alındıktan sonra bedeli TEİAŞ’ça karşılanarak Kocaeli Büyükşehir Belediyesi kontrollüğünde inşaa edilmesi 20 YEEP-EF ÇSED gerektiği, ayrıca proje yapımı esnasında altyapı tesislerinin zarar görmemesi için İSU Gebze ve Dilovası Şube Müdürlüklerinden ve İçmesuyu ve Kanalizasyon Daire Başkanlığından teknik eleman talep edilmesi gerektiği belirtilmiştir. İZGAZ’ın 07.06.2017 tarih ve 8858 sayılı görüşünde; İZGAZ’ın lisans sınırları dışında olduğu belirtilmiştir. Kocaeli İl Kültür Turizm Müdürlüğü’nün 02.06.2017 tarih ve 1551 sayılı görüşünde, projenin yapılmasında herhangi bir sakınca olmadığı belirtilmiştir. İZAYTAŞ’ın 02.06.2017 tarih ve 831 sayılı görüşünde; herhangi bir altyapı teisisinin veya çalışmalarının olmadığı belirtilmiştir. PALGAZ’ın 02.06.2017 tarih ve 17/212 saılı görüşünde; proje güzergahı ile çakışan boru hatlarının olduğu, bu hatlara yaklaşma mesafelerinin sağlanmadığı durumlarda doğalgaz altyapı tesislerinin deplase zorunluluğu ortaya çıkması veya özel koruma içerisine alınması gerekliliği söz konusu olabileceği, deplase zorunluluğu veya özel koruma gerekliliği durumunda yapılacak çalışmaların maaliyetinin TEAİŞ’a bildirileceği, Yer Altı Kablosu çalışmaları sırasında doğalgaz hatlarının kamu ve çevre güvenliğinin sağlanması açısından 187 Doğalgaz Acil Hattı’ndan gözlemcinin talep edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu itibarla belirtilen hususlara uyulacaktır. İlgili Kurumlardan temin edilen resmi yazılar Ek-E’de yer almaktadır. 380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu Kocaeli ili, Dilovası ilçesi, Diliskelesi mahallesi sınırları içerisinde 380 kVgeriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 4,5 km uzunluğunda planlanmaktadır. Yapılması planlanan YAK, Diliskelesi GIS galeri içi, TM’ye giriş, D2005 sokak, D2006 sokak, 602 sokak, TEM yanyol, TEM geçişi, 712, 711, 725, 726, 732, 739/1, 734, 735 numaralı sokaklar, Said-I Nursi Caddesi. 734 sokak, mezarlık yolu, kaöprü bağlantı yolu, köprü güvenlik çıkışı boyunc ailerleyerek deniz çıkışı galeri içindeki planlanan ek çukuruna yer altı kablosu ile bağlanarak son bulacaktır. 21 YEEP-EF ÇSED 380 kV İzmit Körfez Geçişi Interface Noktası - Hersek Ek Çukuru Yer Altı Kablosu Interface Merkezi Yalova ili Altınova ilçesi Hersek Köyü 743, 745, 747, 749 numaralı parseller üzerinde DB kredisi kapsamında tesis edilmesi, 380 kV geriliminde, 2000 mm2 kesitli yaklaşık 2,4 km uzunluğunda planlanmaktadır. 2.2.3. Denizaltı Kablosunun Karakteristik Özelliği Proje kapsamında 380 kV- 1600 mm2 kesiti olan denizaltı kablosu kullanılacaktır. Kullanılacak olan denizaltı kablosunun karakteristik özelliği aşağıda detaylı olarak verilmiştir. Şekil 12: Denizaltı Enerji İletim Kablosu Kablonun havadaki ağırlığı yaklaşık olarak 55-60 kg/m ve sudaki ağırlığı yaklaşık olarak 38-42 kg/m olacaktır. Kablonun dış çapı 135 mm ile 155 mm arasında değişecektir. Projede kullanılacak olan denizaltı kablosu en az 10 katmandan oluşacaktır. Bu katmanlarının içten dışa doğru sırası Tablo 1’de detaylı olarak verilmiştir. 22 YEEP-EF ÇSED Tablo 1: Denizaltı Kablosunun Katmanları Katman Sayısı ( İçten Dışa Doğru) Katmanın Özelliği 1 İç İletken ( Bakır ve kesiti 1600 mm2) 2 Yarı İletken Siper 3 İzolasyon 4 İzolasyon Siperi 5 Uzunluk Boyunca Su Bariyeri 6 Dairesel Su Bariyeri/ Kurşun Kılıf 7 Anti-korozyon/ İletken PE Kılıf 8 Zırh Yataklaması 9 Zırh 10 Polipropilen Dış Kılıf Proje kapsamındaki denizaltı kablosu çift devre olacaktır ve her devre kendi içerisinde 3 adet tek damarlı kablodan oluşacaktır. Bu kablolara ek olarak 1 adet tek damarlı kablo yedek olarak döşenecektir. Kabloların harici yaralanma riskini minimuma indirmek ve güvenli onarım çalışmalarına imkan vermek amacıyla 90 ile 180 m aralıklarla denizin tabanından -1.00 m derinliğe kadar altına yüksek basınç ile gömülecektir. Proje kapsamında bulunan toplam 6 ana kabloya ait mesafe bilgileri Tablo 2’de detaylandırılmıştır. 23 YEEP-EF ÇSED Tablo 2: Kablo Hatlarının Bilgileri Kablo Hattı Mesafe 2B (m) Kablo Uzunluğu 3B (m) Yaklaşık Kablo Ağırlığı (Ton) 380 kV Lapseki 3-Sütlüce 3 DAK 1 4734 4742 285 2 4623 4631 278 3 4389 4400 264 4 4335 4346 261 5 4280 4289 258 6 4272 4281 257 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru DAK 1 4247 4262 256 2 4141 4158 250 3 3969 3984 239 4 3893 3910 235 5 3775 3793 228 6 3758 3775 227 TEİAŞ tarafından temin edilecek kablo uzunluğu belirlenirken, kablo döşeme işlemi esnasındaki gemi hareketleri (S çizme vs.) gibi döşeme paternine bağlı olan unsurları göz önünde bulundurulması ve %5 hata payı eklenmesi tavsiye edilmektedir. 24 YEEP-EF ÇSED 2.2.4. Projelere Ait Teknik Bilgiler Denizaltı Kablolarının Serilmesi Esnasında Kullanılacak Metot Denizaltı kablolarının bağlantısını kara ile sağlayabilmek amacı ile denizaltı enerji iletim kablosu döşenecektir. Şekil 4’te tipik denizaltı kablo sistemi verilmiştir. Şekil 13: Tipik Denizaltı Kablo Sistemi Denizaltı kablosu, belirlenen güzergâhın sığ bölgelerinde dalgıçlar tarafından serilmesi planlanmaktadır. Derinliği yüksek olan bölgelerde ise kablonun serilme işlemleri, denizaltı kablosunun serilmesi için kullanılan ve gerekli ekipmanları taşıyan özel gemiler ile yapılacaktır. Daha detaylı olarak, denizaltı kablosunun serilme işlemi: 1.Adım: Sığ bölgelerde hafriyat, hafriyat makineleri tarafından yapılacak ve kablonun yerleştirilmesinde dalgıçlar kullanılacaktır. 2.Adım: Denizaltı Kablosunun serilmesi, yukarıda belirtilen özel gemiler tarafından yapılacaktır. Şekil 6’da gösterildiği gibi hafriyat çalışmasının yapılması planlanmaktadır. Açılan kanalların içerisine denizaltı kablosu serilecektir. 25 YEEP-EF ÇSED 3. . Adım: Denizaltı Kablosu yüksek basınç ile deniz yatağının 1.00 m altına gömülecektir ve açılan kanalların üstü, su akımının getirdiği toprak ile doğal yollardan kapanması beklenmektedir. Şekil 14 Denizaltı Kablosu Kanal Açma Prosedürü 4. Adım: Denizaltı kabloların kıyıya çıkış kısımları Interface noktalarından başlayarak kıyıda son bulan yer altı kablosuna bağlanacaktır. Yer altı kablosu denizaltı kablosu ve Interface noktaları arasında köprü görevi görmesi beklenmektedir. Proje kapsamındaki denizaltı kablosu çift devre olacaktır ve her devre kendi içerisinde 3 adet tek damarlı kablodan oluşacaktır. Bu kablolara ek olarak 1 adet tek damarlı kablo yedek olarak döşenecektir. Kabloların harici yaralanma riskini minimuma indirmek ve güvenli onarım çalışmalarına imkan vermek amacıyla 90 ile 180 m aralıklarla gömülecektir (Şekil 4) ve en güvenli işletme süresi ve vurma durumlarının riskini en aza indirgemek için deniz yatağının 1.00 m altına gömülecektir. Denizaltı kablosunun serilmesi esnasında gerekli olan izinler T.C. Denizcilik Müsteşarlığı, Türk Deniz Kuvvetleri, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nden alınacak olup, Çanakkale Valiliği ve Belediyeler ise bilgilendirilecekti r. Bütün bunlara ek olarak, balıkçı barınakları ve deniz ulaşımından sorumlu kurumlar belediyeler ve valilik tarafından detaylı olarak bilgilendirilecektir. 26 YEEP-EF ÇSED Denizaltı kablosunun, iyi koşullarda birkaç haftadan az bir sürede serilmesi planlanmaktadır. Bu süreç içinde deniz trafiği göz önünde bulundurulacak ve deniz ulaşımından sorumlu yetkililer ile temas halinde olunacaktır. Projenin çevresel etki değerlendirme alanının etrafında deniz toplu taşıma trafiğinin yapıldığı alan bulunmamaktadır. Denizaltı kablosunun güzergahı içinde balıkçılık faaliyetleri az olmakla birlikte (sadece yerel halk bu faaliyetleri belirli zamanlarda sürdürülmektedir), aktif olarak çalışan balıkçı barakası bulunmamaktadır. Sadece kablonun serilmesi aşamasında balıkçılığın kısa süreli yavaşlaması etkisi söz konusu olabilecektir. Kablo serildikten sonra bu kablonun orada bulunmasinin balıkçılığa bir etkisi olmayacak, yine ayni faaliyetlere devam edilebilecektir. Diğer yandan, paydaş katılım toplantılarında balıkçı kooperatiflerinin balıkçılık faaliyetlerinin projenin gerçekleştirilmesi sebebiyle balıkçılık faaliyetlerini sürdürdükleri alanlarda kısıtlamalar olabileceği ile ilgili endişeleri olduğu ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, inşaat faaliyetleri başlamadan acil geçim kaynaklarına etkilerin değerlendirilmesi çalışması gerçekleştirilecektir. Çalışma sonuçlarına göre olumsuz etkilerin çıkması durumunda, etki azaltıcı önlemler belirlenecek ve uygulanacaktır. Ayrıca, yerel balıkçılar, Dilovası, Lapseki ve Gelibolu Belediyeleri, Çanakkale ve Kocaeli Valiliği TEİAŞ tarafından bilgilendirilecektir. İlgili duyurular belediyeler, valilik ve muhtarlar tarafından yapılacaktır. Yer Altı Kablolarının Döşenmesinde Uygulanacak Metot Yer altı kabloları, havai hatlara göre maliyetli olmasına rağmen görüntü kirliliğini önlemede ve yerleşim alanlarında havai hatların tesisi için gerekli alanın bulunmadığı durumlarda alternatif yöntem olarak kullanılmaktadır. Yer altı kablosu güzergahı seçilirken, güzergahın geçtiği noktaların imarlı yollar olmasına dikkat edilir. Yer altı kablosunun tesisi için güzergah boyunca 1,2 m eninde 1,5 m yüksekliğinde alan kazılır. Kazı işlemleri sırasında önce asfalt kesilerek kaldırılır, arakasından 1,5 m derinliğe ulaşılacak şekilde kazı yapılır. Kazı işlemleri sonrasında asfalt ve asfalt altı malzemesi ayrı ayrı taşınarak berteraf edilir. Yer altı kablo çalışmaları tamamlandıktan sonra alan eski haline getirilir. Yer altı kablosu kesit detayları Şekil 15, Şekil 16 ve Şekil 17’de, örnek bir yer altı kablosu tesisine ait fotoğraflar ise sırası ile Şekil 18, Şekil 19, Şekil 20, Şekil 21, Şekil 22’de verilmiştir. 27 YEEP-EF ÇSED Şekil 15 HDPE Boru Geçişli Yer Altı Kablo Kanalı Kesit Resmi 28 YEEP-EF ÇSED Şekil 16 Açık Tranşe Yer Altı Kablo Kanalı Kesit Resmi 29 YEEP-EF ÇSED YOL GEÇİŞİ Şekil 17 HDPE Borulu Yatay Karayolu Geçişi Kesit Resmi Şekil 18. Kazı İle İlgili Çalışmalara Ait Örnek Fotoğraflar Kazı işlemlerinden sonra çukur zemininden 200 mm sonra güç kabloları ve HDPE boruları yerleştirilir. 600 mm kısım yataklama malzemesi ile doldurulur. Kazı işlemlerini gösteren görüntüler Şekil 18’de, HDPE boru ve yataklama malzemesi ile ilgili görüntüler ise aşağıdaki şekilde verilmiştir. Hafriyat atıkları Büyükşehir Belediyesi’nden lisans almış uygun olan döküm sahasına dökülecektir. Hafriyat malzemesi alanda depolanmayacaktır. Şekil 19. HDPE Boru Döşenmesi Yataklama malzemesinden sonra kabloların güvenliği için fens teli yerleştirilir. Fens telinden itibaren çukur, stabilize dolgu malzemesi ile doldurulur. Stabilize dolgu malzemesinin tam orta yüksekliğine buradan yüksek voltaja sahip enerji iletim hattı olduğunu gösteren ikaz bantları yerleştirilir. Aşağıdaki şekilde ikaz bandı, fens teli ve stabilize dolgu çalışmaları ile ilgili görüntüler verilmiştir. 31 YEEP-EF ÇSED Şekil 20. İkaz Bandı, Fens Teli ve Stabilize Malzemeler Kablo tesisi 700 m’lik etaplar halinde döşendiğinden, her 700 m’de bir kablolar arasında ek yapılmaktadır. Ek noktalarının bir süre açık kalması gerektiğinden, bu noktalar konteynır ile kapatılarak korunur. Aşağıdaki şekilde kablo ek noktaları ile ilgili çalışmalar verilmiştir. Şekil 21 Yer Altı Kablosu Ek Noktaları 700 m’lik kısımlar halinde yapılacak inşaat çalışmalarından sonra 200 mm kalınlığında beton dökülür ve 100 mm kalınlığında asfaltlama çalışması yapılarak proje alanı eski haline getirilir. Aşağıdaki şekilde beton ve asfaltlama çalışmaları verilmiştir. 32 YEEP-EF ÇSED Şekil 22 Beton ve Asfaltlama Çalışmaları Proje kapsamında yapılacak çalışmalarda, diğer kurumlara ait alt yapılara zarar verilmeyecek, bu konuda gerekli tedbirler alınacaktır. İlgili Belediye ve Kurumlardan gerekli izinler alınacaktır. Projenin inşaat çalışmaları günlük olarak planlanmakta, inşaat çalışmaları sırasında açılan çukurlar HDPE boruların yerleştirilmesinden sonra koruma betonu atılarak aynı gün içerisinde kapatılacak ve oluşan hafriyat taşınarak bertaraf edilecektir. Böylece yol boyunca trafiğin sürekli aksaması önlenecek ayrıca gece için başka tedbirler alınmasına gerek kalmayacaktır. Kanal içerisine su dolması (yağmur, boru patlaması vs.) durumunda çalışma koşullarına elverişli oluncaya kadar toprağın suyu infiltre etmesi beklenecek, toprağın suyu infiltre edemediği yerlerde ise mobil pompalarla toplanarak en yakın drenaj sistemine boşaltılacaktır. Kazı alanında kazı malzemeleri uzun süreli depolanmayacaktır.” 2.2.5.Interface Noktalarının Yapıldığı Alanların Özellikleri Genel Müdürlüğümüz Yatırım Programında 17.D.00.0350 proje numarasıyla yer alan 380 kV Lapseki-3 - Sütlüce-3 Denizaltı Kablosu İnterfaceleri projesi kapsamında tesis edilecek olan interface sahaları için kurum görüşleri alınmış, ilgili Daire Başkanlığınca saha plankotesi hazırlanmasının ardından kamu yararı kararı temin edilmiştir. Lapseki – Sütlüce 3 ve İzmir Körfez Geçişi’nin arayüz bağlantıları Dünya Bankası kredisi kapsamında finanse edilmemesine rağmen bu ÇSED’de bağıl proje olarak değerlendirilmektedir. Sütlüce 3: Interface Merkezi Çanakkale İli, Gelibolu İlçesi, Sütlüce Köyü 207 Ada 13 Parsel, 209 Ada 6 parsel, 209 Ada 17 Parsel, 209 Ada 18 Parsel ve 209 Ada 19 numaralı parseller üzerinde DB kredisi kapsamında tesis edilmesi planlanmaktadır. Trafo merkezine ait kurum görüşleri alınmıştır. Interface Merkezi Gelibolu Belediyesi mücavir alan sınırlarında 3. 33 YEEP-EF ÇSED Derece sit alanı içerisinde, Koruma Amaçlı İmar Planı içerisinde kalmaktadır. Gelibolu Belediye Başkanlığınca söz konusu Bölgede revizyon imar planı yapım süreci devam etmektedir. Kamulaştırma sürecinin başlayabilmesi için bahse konu planın onaylanması gerekmektedir. Ayrı bir arazi edinim planı Sütlüce sahası için hazırlanacak ve kamulaştırma işleri başlamadan önce Dünya Bankası’nın onayı için sunulacaktır. Lapseki 3: İnterface Merkezi sahası Çanakkale ili Lâpseki İlçesi Suluca Köyü 125 Ada 65 - 66- 67- 68 - 69 - 87- 88 - 93 - 94 ve 96 parsel numaralı taşınmazlar üzerine tesis edilmesi planlanmaktadır. Taşınmazların tümü özel mülkiyettedir. Tarım dışı amaca tahsis süreci tamamlanmıştır. Toplam 10 adet taşınmazın 7 adedi ile uzlaşma sağlanmıştır. 3 adet taşınmaz sahibi ile anlaşma sağlanamamıştır. Kamulaştırma Kanunu 10. Maddesi uyarınca Bedel Tespit ve Tescil davası açılmış olup dava süreçleri tamamlanmıştır. Davası sonuçlanan taşınmazların tescil işlemleri neticelendirilmiştir. Detaylı sosyal değerlendirme sonrası TEİAŞ tarafından tek bir LARAP hazırlanmıştır. Hersek Interface Merkezi: Yalova ili Altınova ilçesi Hersek Köyü 743, 745, 747, 749 numaralı parseller üzerinde DB kredisi kapsamında tesis edilmesi planlanmaktadır. Interface Merkezine ait kurum görüşleri alınmış, ilgili Daire Başkanlığınca saha plankotesi hazırlanmasının ardından kamu yararı kararı temin edilmiştir. Taşınmazların tümü özel mülkiyettedir. Özel mülkiyet sahibi ile 05/03/2018 tarihinde uzlaşma görüşmeleri yapılmış ancak anlaşma sağlanamamıştır. Kamulaştırma Kanunu 10. Maddesi uyarınca Bedel Tespit ve Tescil davası açılmış olup dava süreci devam etmektedir. Interface Merkezine bağlantı için kamulaştırılacak yol güzergâhında 11 adet özel mülkiyete ait taşınmaz bulunmaktadır. Taşınmaz sahipleri ile 20/03/2018 tarihinde uzlaşma görüşmeleri yapılmış ancak anlaşma sağlanamamıştır. Taşınmazlara 27. Madde acele kamulaştırma davası açılmış olup dava sonucu hükmedilen bedeller taşınmaz maliklerine yatırılmıştır. Devami dava süreci halen sürmektedir. Detaylı sosyal değerlendirme sonrası TEİAŞ tarafından tek bir LARAP hazırlanmıştır. 2.2.6.Deniz Çalışmaları 380 kV Lapseki 3- Sütlüce 3 Denizaltı Kablosu Biyolojik çeşitlilik kapsamında denizel flora ve denizel fauna çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 34 YEEP-EF ÇSED Denizel flora çalışması kapsamında hem Lapseki hem de Gelibolu kıyılarında kablonun tahmini karaya çıkış noktaları ana hat olarak kabul edilmiş, bununla beraber bu ana hattın 300 metre sağındaki 10 hat ve 300 metre solunda 10 hat ile her kıyıda 600 metre içindeki 21’er hatta profesyonel su altı görüntüleme yeteneklerine sahip SAAB Seaeye Falcon Görüntüleme Sınıfı ROV cihazı ile görüntüleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. ROV çalışmaları kapsamında MV Denar 2 araştırma gemisi kullanılmıştır. Deniz flora çalışmaları için kurulum 17.07.2018 tarihinde başlamış olup, ROV cihazı ile görüntüler 18.07.2019 tarihinde kaydedilmiştir. Toplamda 1200 metrelik 42 hatta çalışmalar kıyıdan 20 metre derinliğe kadar devam etmiştir. Profesyonel su altı görüntüleme yeteneklerine sahip SAAB Seaeye Falcon Görüntüleme Sınıfı ROV ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma sırasında ROV görüntüleri detaylı incelenerek tür tanımlamaları yapılmıştır. Her iki proje sahasında görüntü alınan alanlar aşağıdaki şekillerde verilmiştir. 35 YEEP-EF ÇSED Şekil 23 Lapseki Bölümü ROV Hat Planı 36 YEEP-EF ÇSED Şekil 24 Sütlüce Bölümü ROV Hat Planı 37 YEEP-EF ÇSED Yapılan çalışmadaki tüm hatlarda belirli derinlikler arasında Akdeniz’in endemik türü olan Posidonia oceanica türüne rastlanmıştır. Kirliliğe ve insan etkisine karşı duyarlı olduğu bilinen ve varlığı bulunduğu bölgenin temiz ve hassas olduğuna işaret eden bu tür (Ben Alaya, 1972; Leriche vd., 2004) aynı zamanda bölgelerin ekolojik statülerini tanımlamak için de kullanılmaktadır (Augier ve Santimone, 1982; Asnaghi vd., 2009; Orfanidis vd., 2011; Royo vd., 2011). Şekil 25 Posidonia oceanica 38 YEEP-EF ÇSED Şekil 26 Yoğun P. Oceanica Yatağı Türün Akdeniz bölgesi dağılım haritası aşağıda verilmiştir. Buna göre Türkiye’nin batı kıyısında türün yoğun yayılım gösterdiği görülmektedir. Şekil 27 2019 yılı için güncellenmiş Posidonia oceanica Akdeniz bölgesi dağılımı (IUCN, Redlist) Bu çiçekli su bitkisi hem besin zincirinin ilk halkasını oluşturur, hem fotosentez ile C -O dengesini sağlar, hem kıyıda yaşayan deniz canlılarının %25’ine barınak görevi görür hem de kıyı erozyonunu önler. Dünya Doğa ve Dünya Kaynaklarını Koruma Birliği ‘nin (IUCN) koruma altındaki türlere yer verdiği Kırmızı Liste’sinde (Redlist) bahsi geçen türe yer verilmektedir. IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütleri, küresel tükenme riskleri yüksek olan türleri sınıflandırmak için kolayca anlaşılabilecek bir sistem olarak tasarlanmıştır. Bu sistemin 39 YEEP-EF ÇSED amacı, farklı türleri tükenme risklerine göre sınıflandırmak için açık ve nesnel bir yöntem oluşturmaktır. Posidonia oceanica türü bu listeye göre LC yani Düşük Riskli olarak değerlendirilmektedir (https://www.iucnredlist.org ). Yapılan çalışmada tüm hatlarda bu türün dağılımı deniz suyu ile karanın birleştiği littoral bölgeden başlamakta olup neredeyse tüm hatlarda yaklaşık 6 metre derinlikte son bulmaktadır (Şekil 9). Çalışmalar kapsamında, Posidonia oceanica türünün proje sahasının Lapseki bölümünde yaklaşık 44689 m2, Gelibolu bölümünde ise yaklaşık 41310 m2 alanlarda yayılım gösterdiği görülmüştür. Çoğunlukla deniz çayırı yatağı çok sık ve yoğun olmakla birlikte, yoğunluğu yarım metre ile 1 metre arası derinlikte genellikle 1, bazı hatlarda 2 defa azalmakta olup sonra tekrar artış göstermektedir. Yukarıda belirtilen türler dışında, yapılan çalışmalar esnasında bölgede 3 adet yetişkin Tursiops truncatus (Afalina) türü yunus beslenme davranışı sergilerken gözlemlenmiştir. Proje sahasında bulunan koruma altındaki deniz çayırlarının kanal açma ve kablo döşeme/gömme çalışmalarında zarar görme ihtimali mevcuttur. Çalışmalarda mevcut deniz çayırlarına en az risk oluşturacak metotların uygulanması önerilmektedir. Çalışmalar esnasında su kalitesinde oluşabilecek bir düşme sadece deniz çayırlarını değil, bütün ekosisteme zarar verebileceği için, su kalitesini düşürebilecek riskler minimize edilmelidir. Akdeniz sistemine özgü, endemik ve Redlist’te koruma altında olduğu bilinen P. oceanica (deniz çayırı) türünün varlığı tüm çalışma sürecinde titizlikle hareket edilmesini gerektirmektedir. Deniz tabanında yapılması planlanan çalışmalar, sadece P. oceanica (deniz çayırı) türünün yaşam ortamını değil, bölgedeki tüm bentik hayatı da etkileyecektir. Bunun nedeni ise yalnızca kablo döşeme süreci değil, çalışmaların deniz suyu kalitesine yapacağı olumsuz etkidir. Deniz ekosistemine muhtemel risklerin en düşük seviyede tutulması için çalışma süresince hafriyatın en aza indirgenmesi ve deniz çayırı alanının en düşük ve en az yoğun olduğu bölgede çalışmanın gerçekleştirilmesi önerilmektedir. Buna go ̈ tlu ̈ re, Su ̈ ce yakasında ana hat olarak planlanmış 11. Hattın yapılan ROV c ̧ alış ması neticesinde uygun olduğ u go ̈ lmu ̈ ru ̈ r. ̈ ş tu ̧ ayırlarının daha az bir Lapseki yakasında ise ana hat olarak planlanmış 11. hat yerine, deniz c bö lgeye yayıldığ ı 18, 2, 3 ya da 4 numaralı hatlar arasında bir bö lgenin kablo dö ş eme ̧ alış maları ic c ̧ in gö rece en uygun hatlar olduğ u yapılan c ̧ alış malar sonuncunda oluş turulmuş haritalarda gö sterilmiş tir. 40 YEEP-EF ÇSED Ön güzergâh tasarımı bitirilmiş olsa da asıl güzergah araştırması en etkili kablo kurulumunu gerçekleştirmek ve çevresel etkiyi en aza indirmek için yüklenici tarafından yürütülecektir. Bu nedenle asıl güzergâh, kuruluma dair çeşitli etkileri en aza indirgemek için seçilecek ve böylece güzergah esnek olacaktır. Kablo do ̈ recinde ya da sonrasında deniz c ̈ ş eme su ̧ ayırlarının yeniden tutunması ic ̧ in gö mme ve yeniden dikim iş lemlerinin de yapılması bo ̈ recini de ̈ lgenin rehabilitasyon su kısaltacaktır. Posidonia cinsinde çiçeklenme yılda en fazla bir keredir ve mekânsal ve zamansal farklılıklar gösterir (Gobert et al, 2006). P. oceanica Ağustos ve Kasım ayları arasında çiçeklenmektedir ve bu çiçeklenme sürgünlerinin sayısı genellikle yılda % 3'ten düşüktür (M.C.Buia, L.Mazzella, 1991). Posidonia rizomlarının yılda 1 cm yayılım göstermesi, yaprakların ise yılda 6 cm uzaması beklenmektedir. Trenching (kanal açma) metodunda herhangi bir kimyasal veya elektriksek metod kullanılmayacaktır ancak basınçlı deniz suyu kullanacaktır, ve bu da çevresel etkileri en aza indirgemeye katkıda bulunabilecektir. Kablo çukurunun genişliği sadece tek fazlı bir kablo kuracak kadardır ve yaygın olarak kara kablosu kurulumlarında kullanılan toprak kaymasına karşı bir koruma duvarı ve bir geniş kanal kurulumu yapılmayacaktır. Bunun sebebi ise trenching metodunun ve kablo seriminin aynı anda yapılmasıdır ve toprağı ve toprak ve suyun karışımı olan trenching metodu uygulanmış toprağı tutmaya gerek yoktur, kablo seriminden hemen sonra kablo üzerine yerleşecektir. Bu inşa metodu aynı zamanda çevresel etkileri de en aza indirgemeye katkıda bulunacaktır. Dahası kablo gemisi devamlı olarak deniz suyu hızını izleyecek ve eğer hız uygun hız aralığından (10-20 km/saat) daha fazlaysa kablo kurulumuna ara verilecek ve bu da toprak kirliliğine maruz kalan suyun daha fazla dağılmasını önleye cektir. Çanakkale Boğazı’nda çevre çalışmaları; Bentik (Deniz dibi) Biyolojik Çeşitliliği kapsamında yapılmıştır. Belirlenen 7 istasyondan bentik örnekleri alınmıştır. Bentik örnekleyici olarak Van Veen Grab kullanılmıştır. Grab maksimum 11 lt.’ye kadar yüzey numunesi almaktadır. Denizel Fauna örnekleme çalışmaları kapsamında MV Denar 2 araştırma gemisi kullanılmıştır. 41 YEEP-EF ÇSED Tablo 3 Çalışılan İstasyonların Derinlikleri ve Koordinatları Şekil 28 Denizel Fauna İstasyonları Lokasyonları Organizma gruplarının makroskopik - mikroskopik analizleri sistematik sıralaması ve gruplara ait tür sayıları bulunmuştur. Gastropoda grubundan 4 tür, 90 birey; Bivalvia grubundan 10 tür, 61 birey; Scaphopoda 1 tür, 8 birey; Polychaeta 1 tür, 6 birey olmak üzere 4 sistematik grup ile bu gruplara ait 165 birey saptanmıştır. 42 YEEP-EF ÇSED Gastrtopoda Cerithium vulgatum (Bruquire,1792), Cerithium scabridum(Phili.1848) Turritella communis (R,1826), Turritella turbona(Mont,1877) Nassarius reticulatus (L,1758), Littorina neritoides (L,1758) Arca noea Bivalvia Tapes decussatus (L,1758), Venüs verrucosa ((L,1758), Venüs gallina (L, 1758), Cardium edule (L,1758), Cardium tuberculatum(L,1758), Ostrea edulis (L,1758), Chlamys opercularis ( L,1758 ), Pinna nobilis (L,1758), Nucula sulcata ( Bronn 1831) , Ostracoda sp.( ),Arca noae(L,1758), Littorina sp. Scaphopoda: Dentalium vulgare (Costa, 1778), Dentalium corneum (L,1758); Polychaeta Serpula vermucularis (L,1767); Organizma gruplarından; Gastropoda 90 birey, % 54,54; Bivalvia 61 birey, % 36,96; Scaphopoda 8 birey, % 4,84; Polychaeta 6 birey, % 3,63; olarak dağılım göstermişlerdir. 43 YEEP-EF ÇSED Tablo 4 Taksonomik Grupların Toplam Sayıları ve Total % Dağılımları Şekil 29 Organizmaların Total Ve Yüzde Dağılımları 44 YEEP-EF ÇSED Tablo 5 Bireylerin İstasyonlardaki Adet/Frekans Dağılımları ve Total % Değerleri Sediman numuneleri incelendiğinde azot ve fosfor bakımından bir kirlilik görünmekte olup, zamanla taşıma vb. ile dipte biriktiği değerlendirilmiştir. Ağır metaller incelendiğinde, sediman numunelerinde ağır metal tespit edilmekle birlikte, miktar olarak çok yüksek olmadığı düşünülmektedir. Saptanan miktarlar da zaman içerisinde birikmiş kirliliktir. Saptanan bu sonuçlar endüstriyel bir baskıyı gösterecek düzeyde değildir. 45 YEEP-EF ÇSED 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu Biyolojik çeşitlilik kapsamında denizel flora ve denizel fauna çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Denizel flora çalışması kapsamında, İzmit Körfezi’nde hem Hersek hem de Dilovası kıyılarında kablonun tahmini karaya çıkış noktaları ana hat olarak kabul edilmiş, bununla beraber Hersek’te bu ana hattın 275 metre sağındaki 2 hat ve 275 metre solunda 2 hat ile toplam 550 metrelik bir çalışma alanında 5 hat çalışılmıştır. Muallim’de bu ana hattın 250 metre sağındaki 3 hat ve 250 metre solunda 3 hat ile 500 metrelik bir çalışma alanında toplam 7 hat çalışılmıştır Sonuç olarak 2 kıyıdaki 1050 metrelik alan içindeki 12 hatta profesyonel su altı görüntüleme yeteneklerine sahip SAAB Seaeye Falcon Görüntüleme Sınıfı ROV cihazı ile görüntüleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. ROV ölçüm çalışmalarında Barbaros Hoca isimli tekne kullanılmıştır. 46 YEEP-EF ÇSED Şekil 30 Dilovası Bölümü ROV Çalışma Sahası 47 YEEP-EF ÇSED Şekil 31 Hersek Bölümü ROV Çalışma Sahası 48 YEEP-EF ÇSED Yapılan çalışmadaki Akdeniz’in endemik türü olan Posidonia oceanica türüne rastlanmamıştır. Ancak Marmara Denizi’nde koruma altında ve korunması gerekli türlerden olan denizel çiçekli bitkilerden Zostera noltii Homermann türlerine Hersek yakasında rastlanmıştır. Kirliliğe ve insan etkisine karşı duyarlı olduğu bilinen ve varlığı bulunduğu bölgenin temiz ve hassas olduğuna işaret eden bu türler (Ben Alaya, 1972; Leriche vd., 2004) aynı zamanda bölgelerin ekolojik statülerini tanımlamak için de kullanılmaktadır (Augier ve Santimone, 1982; Asnaghi vd., 2009; Orfanidis vd., 2011; Royo vd., 2011). Bu bölgede bu türün varlığını belirten birçok çalışma bulunmaktadır. (Turna, İ., ve Ertan, O., 2005, Taş kın, E., 2016). Bu türler IUCN’ye göre Asgari Endişe Altındaki Türler olarak listelenmektedir. (https://www.iucnredlist.org/species/173361/17475420 ). Şekil 32 Çalışmanın Hersek Ayağında ROV ile Görüntülenen Deniz Çayırları Bu çiçekli su bitkileri hem besin zincirinin ilk halkasını oluşturur, hem fotosentez ile C - O dengesini sağlar, hem kıyıda yaşayan deniz canlılarının %25’ine barınak görevi görür hem de kıyı erozyonunu önler. Yapılan çalışmada deniz çayırlarının dağılımı sadece 2 hat üzerinde görülmüştür. Hersek kısmındaki çalışmanın 4. ve 5. hatlarının 3’er bölgesinde görülen deniz çayırı görseli Şekil 5’de verilmiştir. Kıyıya yakın 1 metre civarı derinliklerde başlamakta olan tür yaklaşık 6 metre derinlikte son bulmaktadır. 49 YEEP-EF ÇSED Bu bölgede yapılan çalışmalarda oldukça yoğun yeşil ve kırmızı alg grubunda bulunan makroalg türleri görülmüştür. Bunlara örnek olarak Ulva lactuca ve Gracilaria gracilis türleri verilebilir. Birçok türden, küçük balıkların oluşturduğu küçük balık sürüleri de görülmüştür. Tüm bu sonuçların dışında ROV ile yapılan çalışmalarda bölgede oldukça yoğun insan kaynaklı sualtı kirliliği tespit edilmiştir. Bu kadar tahrip edildiği halde zengin biyoçeşitliliğe sahip bölgede, bundan sonra yapılacak çalışmalarda bu konuda son derece özenli davranılması gerekmekte ve yapılan sualtı çalışmaları arkada iz bırakmadan tamamlanmalıdır. Onlarca büyük metal parçalar, beton yığınları, merdivenler ve tekerlekler görüntülerde tespit edilmiştir. Proje sahasında bulunan koruma altındaki deniz çayırlarının kanal açma ve kablo döşeme/gömme çalışmalarında zarar görme ihtimali mevcuttur. Çalışmalarda mevcut deniz çayırlarına en az risk oluşturacak metotların uygulanması önerilmektedir. Çalışmalar esnasında su kalitesinde oluşabilecek bir düşme sadece deniz çayırlarını değil, bütün ekosisteme zarar verebileceği için, su kalitesini düşürebilecek riskler minimize edilmelidir. Marmara Denizi’nde koruma (deniz çayırı) türlerinin varlığı tüm çalışma sürecinde titizlikle hareket edilmesini gerektirmektedir. Deniz tabanında yapılması planlanan çalışmalar sadece deniz çayırı türlerinin yaşam ortamını değil, bölgedeki tüm bentik hayatı da gerek kablo döşeme sürecinde gerekse deniz suyu kalitesine etkisi nedeniyle olumsuz etkileyecektir. Deniz ekosistemine muhtemel risklerin en düşük seviyede tutulması için çalışma süresince hafriyatın en aza indirgenmesi ve deniz çayırı alanının en düşük ve en az yoğun olduğu bölgede çalışmanın gerçekleştirilmesi önerilmektedir. Buna göre, Hersek yakasında ana hat olarak planlanmış 3. hat yerine deniz çayırlarının sayısının daha az olduğunu ve 4. ve 5. hatlarda deniz çayırlarının da gözlemlendiğini göz önüne alırsak 1. ve 2. hatlar daha uygun olarak belirlenmiştir. Muallim bölgesinde planlandığı gibi 4. hat en uygun hat olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca yine deniz çayırlarına etkisi muhtemel olan kablo döşeme sürecinde, bu bölgede bulunan çayırların yeniden tutunması için çalışma ile eş zamanlı ya da döşeme sonrası gömme ya da yeniden dikim işlemlerinin de yapılması bölgenin rehabilitasyon sürecini de kısaltacağından önerilmektedir. 50 YEEP-EF ÇSED Kablonun döşenmesiyle kablo hattına gelecek zararı önlemek amacıyla güzergâh boyunca sıra şamandıra ile markalama yapılması önerilmektedir. Bu yöntemle buradaki deniz trafiği minimuma indirilerek kablonun yanı sıra biyolojinin korunması amaçlanmaktadır. İzmit Körfezi çevre çalışmaları; Bentik (Deniz dibi) Biyolojik Çeşitliliği kapsamında yapılmıştır. Belirlenen 7 istasyondan bentik örnekleri alınmıştır. Bentik örnekleyici olarak Van Veen Grab kullanılmıştır. Grab maksimum 11 lt.’ye kadar yüzey numunesi almaktadır. Grab örnekleme çalışmalarında Denar 2 isimli araştırma gemisi kullanılmıştır. Tablo 6 Çalışma İstasyonlarının Derinlikleri ve Koordinatları 51 YEEP-EF ÇSED Şekil 33 Fauna Lokasyon Haritası 52 YEEP-EF ÇSED Organizma gruplarının analizleri sonucunda; Gastropoda grubundan 6 tür, 66 birey; Bivalvia grubundan 6 tür, 48 birey; Scaphopoda 2 tür, 5 birey; Polychaeta 1 tür, 6 birey olmak üzere 4 sistematik grup ile bu gruplara ait 125 birey saptanmıştır. Gastrtopoda Cerithium vulgatum (Bruquire,1792), Cerithium scabridum(Phili.1848) Turritella communis (R,1826), Turritella turbona(Mont,1877) Nassarius reticulatus (L,1758), Littorina neritoides (L,1758) Bivalvia Tapes decussatus (L,1758), Venüs verrucosa ((L,1758), Cardium edule (L,1758), Cardium tuberculatum(L,1758), Ostrea edulis (L,1758), Nucula sulcata ( Bronn 1831), Scaphopoda: Dentalium vulgare (Costa, 1778), Dentalium corneum (L,1758); Polychaeta Serpula vermucularis (L,1767); Organizma gruplarından; Gastropoda 66 birey, % 52,80; Bivalvia 48 birey, % 38,40; Scaphopoda 5 birey, % 4,00; Polychaeta 6 birey, % 4,80; olarak dağılım göstermişlerdir. 53 YEEP-EF ÇSED Tablo 7 Taksonomik Grupların Toplam Sayıları ve Total % Dağılımları Şekil 34 Organizmaların Total ve % Dağılımları 54 YEEP-EF ÇSED Tablo 8 Gruplara Ait Türlerin Birey Sayıları ve Total % Dağılımları 55 YEEP-EF ÇSED Tablo 9 Organizma Gruplarına Ait Bireylerin Ġstasyonlardaki % Dağılımları Örneklerin alınmış olduğu derinlikler (çalışma sahası) kum, kumlu çamur, çamur ve kavkılardan oluşmaktadır. Özellikle çakıllı, kumlu çamur ve ince kumlar az miktarda gastropoda bivalvia topluluğunu içermektedir. Kavkılar üzerinde yer yer serpula vermucularis türlerine rastlanmıştır. Taksonomik grupların, toplam birey sayıları ve total % dağılımlarına bakıldığında, 125 tür saptanmıştır. 56 YEEP-EF ÇSED Bu türlerin Organizma grupları içindeki toplam sayıları ve % dağılımları şöyle bir sıralama göstermiştir. Gastropoda grubu toplam birey sayısı (66) bakımından en baskın grup olup, toplam tür sayısının % 52,80’nini içermektedir. Bu grubu sırasıyla Bivalvia (48 birey, %38,40), Scaphopoda (4 birey, %4) ve Polychaeta (6 birey, % 4,80) izlemektedir. Örneklerin faunistik analizi sonucunda; Gastropoda grubundan 6 tür, 66 birey; Bivalvia grubundan 6 tür, 48 birey; Scaphopoda 2 tür, 5 birey; Polychaeta 1 tür, 6 birey olmak üzere 4 sistematik grup ile bu gruplara ait 125 birey saptanmıştır. İstasyonlardan alınan biyolojik örnekler özellikle bentik biyolojik çeşitliliği kapsayacak şekilde alınmıştır. Yapılan analizler sonucunda istasyonların oluşturduğu hat bentik fauna ve flora bakımından verimli görülmemiştir. Zemin yapısı olarak istasyon 1 balçıklı, istasyon 2 midye kavkıları, istasyon 3 çakıllı-kumlu, istasyon 4 çakıl ve kumun yanı sıra kahverengi alg kırıntıları ve parçaları, mollusc kavkıları, istasyon 5 az miktarda midye kavkıları, istasyon 6 kum ve çakılın yanı sıra deforme olmuş alg parçaları, istasyon 7 çakıl ve kumla kaplı bir görünüm göstermiştir. İstasyonların bulunduğu hat bölge; irili ufaklı çakıllar, kumlu ve mollusca kavkılarının baskın olduğu bir zemin görünümündedir. Bu nedenle bölgede yapılacak çalışmanın bentik hayat üzerindeki etkisi minimum olacaktır. 2.2.7 Projelerin Aşamaları Denizaltı Kablolarının Aşamaları TM’lerin birbirine Şekil 35: Denizaltı Kablo Projelerinin İş Akım Şeması 57 YEEP-EF ÇSED Projenin tesis süresi yaklaşık 25 ay (bütün süreçler dahil1) olarak belirlenmiş olup, en kısa sürede nihai edilmesi planlanmaktadır. Bu süreç içerisinde aşağıda gösterilen iş akım şemasında belirtildiği gibi interfaceler tesis edildikten sonra denizaltı kablosu ile bu birimlerle birbirine bağlanacaktır. Aşağıdaki tabloda projenin aşamalarına ait iş zaman dilimleri gösterilmiştir. Tablo 10: Denizaltı Projelerine Ait İş Zaman Tablosu AYLAR Yapılacak İşler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Güzergah Ölçüm İşlemleri Hafriyat Çalışmaları (Kazı Çalışmaları) Interface Noktalarının Tesisi Denizaltı Kablosunun Serilme İşlemleri Dolgu İşlemleri Geçici Kabul ve Testler 1 Projenin tesis süresinin yaklaşık 25 ay (maksimum zaman) verilmesine rağmen, denizaltı kablosunun belirlenen güzergâha serilme işlemi en iyi koşullarda birkaç hafta içinde yapılabilir, fakat koşullar ( hava durumu gibi) beklenenden kötü ise denizaltı kablosunun serilme işlemi birkaç haftadan fazla sürebilir. Yukarıda verilen tabloda koşulların kötü olduğu varsayılmış ve buna göre işlemlerin süreleri yeniden değerlendirilerek iş zaman tablosu yeniden yapılandırılmıştır. 58 YEEP-EF ÇSED Yer Altı Kablolarının Aşamaları Şekil 36. İş Akım Şeması Tablo 11. Zamanlama Tablosu Ay Yapılacak İşler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Etüt Çalışmaları ÇED Kararının Temini İhale Süreci Hafriyat Çalışmaları Kablo Döşeme Dolgu Çalışmaları Geçici Kabul 59 YEEP-EF ÇSED 3. PROJENİN ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKİLERİ Bu bölüm başlığı altında, projenin çevresel ve sosyal potansiyel etkileri, belirlenen etki alanı içerisinde yapılan ön araştırmalar, alan denetimleri, gözlemler ve bölge ile ilgili daha önceden yapılan literatür araştırma konularına dayanılarak değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler için esas alınan parametrelerden önem ve ağırlık teşkil edenler;  Etkinin büyüklüğü/boyutu  Etki alanı içerisinde kalan kaynakların ve projeden etkilenenlerin hassasiyeti  İlgili kanunlara, yönetmeliklere ve standartlara uyumlu olması  Halkın projeye bakış açısı Esas olarak belirlenen parametreler doğrultusunda projenin çevreye olan potansiyel etkileri üç ana periyot çerçevesinde incelenmiştir. Bunlar:  İnşaat Periyodu: Denizaltı Kablosunun deniz tabanına döşenmesi ve interface noktalarının yapımı / Yer Altı Kablosunun Döşenmesi  İşletme Periyodu: Kurulan tesisin işletilmesi ve enerji akışının sağlanması  Onarma/ İşletme Dışı Bırakma Periyodu: Kabloların zarar görmesi durumda yapılması planlanan onarım çalışmaları 3.1 Etkilerin Önemine Göre Sınıflandırılması “Önemsiz ya da sıfır etki”: Kaynakların ya da etkilenen grupların kısmı aktivitelerden ya da doğanın yalın ( arka plan) seviyesinden hissedilmesi tahmin edilemez etkilerden göz ardı edilebilecek kadar az veya hiç etkilenmemesi durumudur. “Minör (Daha az) etki”: Etkinin belirlendiği fakat etkinin büyüklüğünün çok küçük olduğu ve standartlara göre belirlenen değerin çok altında kaldığı ya da etkilenen grupların oldukça az hassasiyet gösterdiği durumdur. Standart tesis ( inşaat) aşaması / Operasyonel pratiklerin etkileri örnek gösterilebilir. 60 YEEP-EF ÇSED “Orta dereceli etki”: Etkinin boyutunun standartlar ve limitler açısından değerlendirildiğinde kabul edilebilir olduğu, bu değerlerin minör etki ile eşik değeri arasında kaldığı durumdur. İnşaat pratikleri/aşamasında, etki değerinin minör ile eşik değeri arasında olması durumda önlemlerin alınması gereklidir. “Majör (Temel) etki”: Etki değerinin kanun, yönetmelik ve standartlar ile belirtilen değerin üzerine çıkması ve etkinin boyutunun büyük ölçekli olması durumudur. Böyle durumlarda, önlem planlarında yer verilen uygulamaların izleme planları doğrultusunda detaylı, özenli ve zamanında denetlenmesi önemlidir. 3.2 İnşaat Periyodunda Oluşabilecek Potansiyel Çevresel ve Sosyal Etkiler Su Kullanımı: Projenin inşa aşaması ve arazi hazırlığı için işe alınacak olan çalışanlar ihtiyaçlarını eğer uygunsa en yakın yerleşim birimlerindeki mevcut binalarda karşılayacaklardır. Bu nedenle çalışanların ihtiyaç duyacağı içme suyu proje sahasına depozitolu damacana su şişeleri ile getirilecektir, ve diğer amaçlar için gereken su mevcut tesislerden (şehir ağı) sağlanacaktır. Damacana şişeleri depozitolu olduğundan boş şişeler yeni su sipariş edildiğinde şirkete geri verilecektir. Su pet şişeler ile sağlandığında boş pet şişeler, 27 Aralık 2017 tarihli 30283 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Paket Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve 12 Temmuz 2019 tarihli 30829 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sıfır Atık Yönetmeliği” uyarınca ayrı olarak saklanacak ve belediye tarafından yetki verilen lisanslı firmalar yoluyla geri dönüşümden geçirilecektir. Belediye’nin ağından sağlanan musluk suyu diğer amaçlar için kullanılacaktır. Proje kapsamında inşaat çalışmalarında yapılacak beton imalatları için; hazır beton (beton santralinde hazırlanarak mikser araçları ile sahaya getirilen beton) kullanılacaktır. Hazır beton için gerekli su beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı yerde temin edilmektedir. Hazır beton imalatlarında kullanılacak sular malzeme bünyesinde kalacağından herhangi bir atık su oluşturmayacaktır. Ayrıca çalışma yapılan yerde beton imalatların bitmesinden sonra geri dönen mikser araçlarının yıkanması, proje sahası ve yakın çevresinde yaptırılmayacak olup, beton tedarikçi firmanın kendi sahasında (beton santrali) yapması sağlanacaktır.Proje kapsamında su kullanımı için yer altı ve yer üstü suyu kullanılmayacaktır. 61 YEEP-EF ÇSED Tesis aşamasında çalışacak iş makinelerinin kullanacağı yakıt (benzin, dizel yakıt vb.) civardaki tesislerden sağlanacaktır. Ek tesisler: Söz konusu projeler kapsamında mevcut yollar kullanılacak olup, projeler için servis yolları açılmayacaktır. Ayrıca, TEİAŞ projelerinde malzeme ocağı açılmamakta, piyasadan temin edilen hazır beton kullanılmakta ve ek yer temini gerektiren bir durum olmamaktadır. Bu projelerde de piyasadan temin edilecek hazır beton kullanılacak olup, malzeme ocağı açılması söz konusu olmadığından ek yer temini yapılmayacaktır. Ayrıca, yasa dışı ocaklardan malzeme temin edilmeyecek, malzeme temini söz konusu olursa, tüm yasal izinlerin almış olması şartı aranacak ve bu TEİAŞ’ın kontrolünde olacaktır. Denizaltı Kablolar İnşaat periyodunda oluşabilecek etkiler, projenin aşamalarına göre interface noktalarının tesis edilmesi ve denizaltı kablosunun serilmesi olarak iki ana başlıkta incelenmiştir. Başlıklar kendi içlerinde oluşabilecek çevresel etkilere göre detaylı incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Aşağıdaki tabloda inşaat süresince oluşabilecek potansiyel çevresel ve sosyal etkiler tanımları ve büyüklükleri ile detaylı olarak açıklanmıştır. İnşaat çalışmalarında interface noktalarında ve denizaltı kablosunun serilmesi sırasında oluşabilecek çevresel ve sosyal etkiler:  Atık Üretimi  Hidrolojiye Olan Etki  Flora ve Fauna’ya Olan Etki  Sulak Alanlar ve Hassas/ Koruma Altındaki Alanlar  Hava Kirliliği  Gürültü ve Vibrasyon Kirliliği  Trafiğe Olan Etkisi  Görüntü Kirliliği  Deniz Tabanı Jeolojisine Etkisi  Deniz Suyu Kalitesine Etkisi  Arazi edinimi  Balıkçılık üzerindeki etkiler 62 YEEP-EF ÇSED  Toplum sağlığı ve güvenliği  İş sağlığı ve güvenliği  Çiftçiler, yerel halk ve kırılgan gruplar dahil diğer paydaşlar  İşgücü akını Deniz projeleri ile ilgili olarak belirlenen güzergah için Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı'na hazırlanan projeler onay için sunulmaktadır. İlgili Başkanlığın onayı sonrasında ihale işlemleri yapılmaktadır. Sözleşmenin yürütülmesi esnasında deniz trafiği ile ilgili olarak; çalışma izinleri Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı – Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü'nden alınmakta olup gemilerin çalışma zamanına bağlı olarak ilgili Liman Başkanlığı ile irtibata geçilmektedir. Proje tamamlandığında ise Oşinografi Daire Başkanlığı’na nihai projeler gönderilmektedir. Deniz yatağı ve deniz suyu kalitesindeki etkiler: Kablo serimi kablo çevresindeki yüksek basınçlı suyla toprak akışkanlaştırma yolula yapılmaktadır, bu da kablonun altında çukur (trench) oluşmasına ve ağırlığından dolayı alçalmasına sebep olmaktadır. Akışkanlaştırılan malzeme kısa süre sonra yine çoğunlukla çukur içine kabloyu kaplayarak ve çukurun kendisini kısmi olarak yeniden doldurarak yerleşecektir. Çukurun (trench) yeniden doldurulması akımdan dolayı zamanla tamamlanacaktır. Ancak çukurun bir hafta içinde kısmi olarak ve 3 haftada tam olarak dolacağı tahmin edilmektedir. Çökeltilerin kirlenmemesi için çukur açma (trenching) su ile gerçekleştirilmektedir. Dahası kablo kurulumu denizaltı video kamerası ve gerçek zaman modundaki sensörlerle izlenmektedir. Bu nedenle kablo serimi sırasındaki bir arıza durumda gözlem verisi ile anında yakalanmakta ve uygulama duruldulmaktadır. Dalgıçlar başka arıza olmaması ve deniz suyuna olumsuz etki oluşturulmaması için gerekli önlemleri yerine getirmektedirler. Bulanıklık modellemesi çalışmaları hem Lapseki – Sütlüce 3 hem de İzmit Körfez Geçişi denizaltı kabloları için gerçekleştirilmiştir. Model testin sonuçlarına göre tesis kaynaklı yoğunluğun ayrışmasının her iki deniz altı kablosu için 1 haftalık bir sürede doğal çevresel duruma yakın bir yoğunluk sağlayacaktır. Model sonuçlar aşağıdaki Şekillerde sunulmaktadır. 63 YEEP-EF ÇSED Başlangıç 6 saat sonra 12 saat sonra 64 YEEP-EF ÇSED 1 hafta sonra 2 hafta sonra Şekil 37 Lapseki – Sütlüce 3 zamana göre dağılım miktarları (kg / m3) 65 YEEP-EF ÇSED Başlangıç 6 saat sonra 66 YEEP-EF ÇSED 12 saat sonra 1 gün sonra 1 hafta sonra 67 YEEP-EF ÇSED 2 hafta sonra Şekil 38 İzmit Körfez Geçişi zamana göre dağılım miktarları (kg / m3) İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG): Ulusal İSG Kanununa göre trafo merkezlerinin ve iletim hatlarının kurulumu yüksek riskli olarak kategorize edilmektedir. Bu bağlamda TEİAŞ’ın İSG konularını yöneten bir müdürlüğü bulunmakta ve aynı zamanda Bölge Müdürlüklerinde kapasiteleri vardır. TEİAŞ’ın ayrıca risk değerlendirme prosedürleri, eğitim prosedürleri, şantiye işi prosedürleri, yükseklikte çalışma, kimyasallarla çalışma üzerine prosedürleri, İSG denetim prosedürleri, İSG olayları vb. dahil İSG üzerine detaylı bir prosedürü bulunmaktadır. TEİAŞ prosedürlerine göre yükleniciler sahaya girmeden önce bir risk değerlendirme çalışması, personelin çalışma izni ve eğitim bilgisi, A Sınıfı İSG uzmanı ataması ve tam zamanlı C sınıfı İSG uzmanı, personeli koruyucu ekipman tedariği, sahada kullanılacak ekipmanın bakım planı ve acil durum hazırlığı ve müdahale planı sağlamakla yükümlüdürler. TEİAŞ inşaat sahasını ayda bir kere İSG’ye yönelik denetlemekte ve sürekli uygunsuzluk durumunda yükleniciler uyarılmakta ve gerekli tedbirler alınmamışsa sözleşmeden kaynaklı yaptırımlar uygulanmaktadır. İşgücü akını: Proje alanı için bir kamp alanı kurulacaktır. Sahada yaklaşık 60 işçi gerekmekmekte ve kamp alanının boyutu minimumda tutulmaya çalışılacaktır. Kamp alanı yerel halkla gereksiz etkileşimi engellemek için yerel topluluklardan mümkün olduğunca uzağa kurulacaktır. Her kamp alanı su, elektrik, kanalizasyon ve iletişim ağı gibi altyapıya sahip olacaktır. Kamp alanı karayolu ağı ile erişilebilir olacak ve mümkün olduğunca mevcut yolları kullanacaktır. Konaklamanın sahada sağlandığı durumlarda TEİAŞ, yüklenicilerin işe alım 68 YEEP-EF ÇSED öncesinde işçiler için yerel halkla iletişim üzerine eğitim sağlamalarının yanısıra davranış koduna sahip olmalarını sağlayacaktır. Sahadaki tesisler (örn. sıhhi tesisler ve kantin) Banka standartlarıyla uygunluk sağlayacaktır. Proje, birçoğu Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmeleri’ne uyarak garanti altına alınan uluslararası işçi standartları ilkeleri ile uyum içinde olan Türk İş Kanunu’nun gerekliliklerine tam olarak uyacaktır. Bu nedenle çocuk işgücüne, zorla çalıştırmaya ve ayrımcılığa (ırk ve cinsiyet) müsamaha gösterilmeyecektir. 69 YEEP-EF ÇSED Tablo 12: Denizaltı Kabloların Potansiyel Etkileri/Durumları Çevresel Etki Potansiyel Etkinin Tanımı Çevresel Açıdan Etkinin Büyüklüğü Interface noktaları Katı Atık Interface noktalarının tesisi aşamasında, katı atık olarak hafriyat toprağı, Minör artık inşaat malzemeleri ve ambalaj atıkları çıkacaktır. Atık Yağ/Benzin Atık Yağ/ Benzin, hafriyat işlemleri sırasında kullanılacak olan ekipman Atık Üretimi Minör ve araçlardan (kamyonlar, motorlar/jeneratörler, kazı makineleri vb.) çıkabilir. Çalışanlardan kaynaklanacak atık /sıvı atık Projenin yapım aşamasında çalışanlardan dolayı meydana gelebilecek sıvı Minör atıklar (atık su vb.) ve katı atıklar oluşacaktır. Aynı zamanda düzgün bertaraf edilemeyen atık ve atık yağ/petrol Deniz Kirliliği Orta derece ürünlerinin sızıntısı denizi kirletebilir Interface noktalarının tesis edilmesi yüzey ve yer altı sularının rejimini etkilemeyecektir. Belirlenen proje alanı içerisinde yüzey suları Hidrolojiye Etkisi Önemsiz/Sıfır Etki bulunmamaktadır. Proje çalışmaları sırasında çıkacak olan sular, kurulacak olan drenaj sistemi ile yer altı sularına karışması önlenecektir. Interface noktalarının üzerine yapılması planlanan arazi, tarım arazisi Flora ve Fauna’ya Etkisi Minör özelliğini taşımaktadır. Sulak Alan ve Hassas/ Koruma Altında Belirlenen proje alanı çevresinde koruma altında olan alan, sulak alan veya Önemsiz/Sıfır Etki Bölge hassas bölge bulunmamaktadır. 70 YEEP-EF ÇSED Proje süresince kullanılacak olan araçlardan (inşaat ekipmanları, makineleri ve kamyonlar) egzoz/duman ve gaz emisyonu oluşacaktır. Hava Kirliliği Kazı çalışmaları sırasında ise toz emisyonu oluşması tahmin edilmektedir. Minör Aynı zamanda asfaltlanmamış ve kuru toprak yollarda proje alanına ulaşım süresi içerisinde toz oluşumu gözlemlenebilir. Hafriyat çalışmaları ve tesis etme aşamasında kullanılacak olan boşaltım kamyonları, vibratörler, kazı makineleri ve dozerler çevreye gürültü ve Gürültü ve Vibrasyon Kirliliği Orta derece vibrasyon yayabilirler. Bu etki alanında kalan reseptörler ise sahada çalışanlar ve yakın çevrede ikamet eden kişilerdir. Interface birimlerini tesis etme aşamasında güvenlik açısından proje Görsel Kirlilik alanına yerleştirilmesi planlanan güvenlik ışıkları az da olsa ışık kirliliği Önemsiz/Sıfır Etki yaratacaktır. Projenin yapım çalışmaları sırasında, proje sahası içerisinde kullanılması planlanan malzemelerin dışarıdan proje alanına taşınması o bölgedeki trafiği etkileyebilir. Halkın bölgeden geçişi çit çekme, uyarı levhaları vb. yöntemlerle yerel halkın güvenliğini sağlamak amacıyla engellenecektir. Toplum sağlığı ve güvenliği İşçi göçü riski durumunda işçi kamplarında işçi sayısı sınırlı olacağından Minör ve vasıfsız işçiler mümkün olduğunca yerel halktan seçileceğinden işçi göçünün az seviyede olması beklenmektedir. Ancak, TEİAŞ yüklenicileri sahaya girmeden önce davranış kuralları rehberinin bulunmasından sorumlu tutacaktır. Parseller özel mülkiyette olduğundan arazi ediniminin etkilerinin olması Arazi Edinimi beklenmektedir. TEİAŞ, LARAP’ta belirlenen hükümler yoluyla arazi Minör edinimi etkilerini en aza indirgecektir. Denizaltı Kablosunun Serilmesi 71 YEEP-EF ÇSED Güç motorları, jeneratör ve denizaltı kablo serimi sırasında kullanılacak Hava Kirliliği Minör olan araçlardan egzoz/duman ve gaz emisyonu çıkacaktır. Güzergah deniz araştırmaları ve denizaltı kablosunun serilmesi sırasında Gürültü ve Vibrasyon Kirliliği deniz katmanlarının farklı kısımlarında az miktarda gürültü ve vibrasyon Minör kirliliği oluşabilir. Denizaltı kablosunun deniz tabanına serilmesi sırasında deniz tabanının morfolojisi fiziksel açıdan etkilenecektir. Söz konusu olan etki alanı sadece Deniz Tabanı Jeolojisine Etkisi Minör kablo güzergah kanallarının açılması ile sınırlı olacaktır. Skarlaşma (Deniz tabanının yaralanması sonucunda ortaya çıkan yarıklar) oluşabilir. (a) Kablo serilme güzergahı üzerinde bulunan deniz yaşam ortamı ( özellikle flora) kanal açma periyodunda zarar görebilir. Deniz florası türlerinin varlığına kıyasla kablonun çapı 20 cm olduğundan denizaltı kablolarının toplam kapladığı alanın az olması beklenmektedir. Yine de flora ve fauna elementleri üzerindeki etkileri en aza indirgeyen trenching (çukur açma) yöntemlerinin kullanımı, nihai tasarım aşamasında daha az Deniz Ortamı ve Flora’ya Etkisi Orta derece nüfuslu ROW’un değerlendirilmesi ve inşaat sırasında ve sonrasında deniz çayırı türlerinin yeniden dikilmesi gibi önlemlerin bu türler üzerindeki etkileri en aza indirgeyeceği düşünülmektedir. (b) Tahmin edilemeyen kazalar (örneğin araçlardan kaynaklanacak yağ/benzin sızıntıları) deniz yaşamına zarar verebilir ve deniz yaşam çevresinde bozulmalara rastlanabilir. Belirlenen proje etki alanı içerisinde koruma altında olan alan Koruma Altında Olan Alanlar Önemsiz/Sıfır Etki bulunmamaktadır. (a) Deniz kablolarının serilmesi için oluşturulacak güzergah Deniz Fauna’sına Olan Etkisi Orta dereceli kanallarının yapımı sırasında, gürültü ve fiziksel örselenmedeki artış o 72 YEEP-EF ÇSED bölgede yaşayan deniz memelileri, deniz kaplumbağaları ve çeşitli balıkların yaşam alanını etkileyebilir. (b) Kablonun serilmesi ve araştırma aktiviteleri sırasında oluşan sediment, deniz tabanının alt kısımlarında yaşayan deniz canlıların zarar görmesine yol açabilir.Kablonun serilmesi ve araştırma aktiviteleri sırasında oluşan sediment, deniz tabanının alt kısımlarında yaşayan deniz canlıların zarar görmesine yol açabilir. Habitat kıyıya yakın çalışmalarda zarar görebilir. Eğer habitat flora ve Karasal Flora ve Fauna Üzerine Etkisi fauna bakımından değişmezse, habitat içerisindeki çeşitlilik Minör azalmayacaktır. Deniz sedimanı ve bentozlar deniz kablosunun deniz tabanına gömülme Deniz Biyolojisine Etkisi Minör aktivitelerinden etkilenebilirler. (a) Proje sürecinde, deniz altı kablosunun serilmesi deniz trafiğinin aksamasına yol açabilir. (b) Önerilen denizaltı güzergahı ve interface noktalarının yapım alanı, Deniz Trafiğine Etkisi Minör ulaşım ağına ( erişim noktaları, feribotlar, sürat tekneleri vb.) yakın olmayan bölgeler seçilmiştir. Ana erişim noktalarının, feribot ve gemi güzergahlarının olduğu yerlerden kaçınılmıştır. Denizaltı kablosu güzergahında, balıkçılık tesisleri azdır (yerel halkın amatör balıkçılık faaliyetleri vardır. Aktif olarak çalışan ana balıkçılık limanları yoktur. Kablo serimi sırasında kısa süreli balıkçılık faaliyetlerinin Balıkçılık faaliyetlerine etkisi yavaşlaması söz konusu olabilir. Kablo seriminin tamamlanmasından sonra Minör balıkçılık üzerinde herhangi bir etki olmayacaktır. Ancak, paydaş katılım toplantılarında ortaya çıkan balıkçı kooperatiflerinin balıkçılık faaliyetlerini sürdürdükleri alanların kısıtlanması ile ilgili endişelerinin 73 YEEP-EF ÇSED ortaya çıkması sonucunda, acil geçim kaynaklarına etki değerlendirmesi çalışması gerçekleştirilecektir. Ayrıca, yerel balıkçılara TEİAŞ’ın bulunduğu belediyeler ve Lapseki ve Gelibolu valiliği tarafından inşaat başlamadan bilgi verilecektir. Lapseki – Sütlüce 1 ve 2 denizaltı kablosu projeleri sırasında yerel balıkçılık kooperatiflerine danışılmış ve proje öncesinde bu kooperatifler bilgilendirilmiştir. Lapseki – Sütlüce 3’te benzer bir yaklaşım izlenmiş ve gerekli bilgi ve danışmalar tamamlanmıştır. TEİAŞ, dalgıçlar için (risk değerlendirmesi, PPE, eğitim, vb) denizaltı İş sağlığı ve güvenliği Minör kablosu serimi riskleri dahil İSG prosedürlerini güçlendirecektir. (a) Denizaltı kanal çalışmaları ve kablonun serilmesi aktiviteleri sırasında askıda kalan maddelerin miktarında geçici olarak artma görülmesi ve sonuç olarak bulanık bir görüntünün ortaya çıkması beklenmektedir. Oluşması beklenen bulanıklık birkaç gün içerisinde doğal yollarla Deniz Suyunun Kalitesine Etkisi Minör temizlenecektir. (b) Atık suların, toplandığı tanklardan sızması ve petrol türevleri ( benzin, fuel vb), atık yağ ve yağla kontamine olmuş atıkların kazara dökülmeleri çevrede kirlilik yaratabilir. * Interface noktalarında ve denizaltı kablosunun döşenmesi sırasında geçici olarak minör ve orta dereceli çevresel etkiler meydana gelecektir, fakat meydana gelen bu etkiler inşaat/ hafriyat aşamasından sonra ortadan kalkacaktır. 74 YEEP-EF ÇSED Yeraltı Kabloları Çevresel Etki Potansiyel Etkinin Tanımı Çevresel Açıdan Etkinin Büyüklüğü Katı Atık Katı atık olarak hafriyat toprağı, artık inşaat malzemeleri ve ambalaj Minör atıkları çıkacaktır. Atık Yağ/Benzin Atık Yağ/ Benzin, hafriyat işlemleri sırasında kullanılacak olan ekipman Atık Üretimi Minör ve araçlardan (kamyonlar, motorlar/jeneratörler, kazı makineleri vb.) çıkabilir. Çalışanlardan kaynaklanacak atık /sıvı atık Projenin yapım aşamasında çalışanlardan dolayı meydana gelebilecek sıvı Minör atıklar (atık su vb.) ve katı atıklar oluşacaktır. Karasal Flora ve Fauna Üzerine Etkisi Yol boyunca kazı çalışmaları yapılacaktır. Sıfır Etki Proje süresince kullanılacak olan araçlardan (inşaat ekipmanları, Hava Kirliliği makineleri ve kamyonlar) egzoz/duman ve gaz emisyonu oluşacaktır. Minör Kazı çalışmaları sırasında ise toz emisyonu oluşması tahmin edilmektedir. Hafriyat çalışmaları ve tesis etme aşamasında kullanılacak inşaat Gürültü ve Vibrasyon Kirliliği Orta derece ekipmanları çevreye gürültü ve vibrasyon yayabilirler. Tesis etme aşamasında güvenlik açısından proje alanına yerleştirilmesi Görsel Kirlilik Önemsiz/Sıfır Etki planlanan güvenlik ışıkları az da olsa ışık kirliliği yaratacaktır. Projenin yapım çalışmaları sırasında, proje sahası içerisinde kullanılması Trafiğe Etkisi planlanan malzemelerin dışarıdan proje alanına taşınması ve güzergahın Minör yol boyunca olması o bölgedeki trafiği etkileyebilir. 75 YEEP-EF ÇSED 3.3 İşletme Periyodunda Oluşabilecek Potansiyel Çevresel ve Sosyal Etkiler 3.3.1 Interface Noktaları: İşletme aşamasında oluşabilecek çevresel etkiler aşağıda verilmiştir:  Gürültü/Hava Kirliliği  Yakıt Depolama/Yağ Dökülme Riski  Su Kirliliği ve Atık Bertaraftı  Güvenlik Riski  İş Sağlığı ve Güvenliği  Güç/ Servis Arıza Acil Durumları 3.3.2 Denizaltı Kablosu: Denizaltı kablosunun işletme periyodunda biofiziksel ve sosyal çevreye negatif bir etkisi olmayacaktır. Ancak, kablonun belli nedenler ile aşınması veya zarar görmesi durumunda onarımının yapılması gerekli olduğundan, bu geçici süreçte çevresel etkiler meydana gelebilir. Denizaltı kablosu, doğal afetler veya insan kaynaklı aktiviteler sonucu (örneğin denizaltı kablosunun gömüldüğü güzergah çevresinde balık trol teknelerinin faaliyetleri sonucu) zarar görebilir ve bu durumda geçici olarak servis dışı kalabilir. Bu durumu önlemek için denizaltı kablosunun serilme aşamasında kablo güzergahı boyunca denizaltı kablosunu koruyucu kafeslerin yapılması planlanmaktadır. Koruyucu kafesler kablo ile birlikte gömülecek böylelikle koruyucu kafeslerin deniz canlıları üzerinde etkisi olmayacaktır. Kablodaki yüksek gerilim iletkeni kalın çapraz bağlı polietilen, çok katmanlı metalik ağ ve kılıf, bakır zırh ve polipropilen teller ile çevrili. Bakır zırh her noktada toprağa temas ettiği için kablo denizde her noktada topraklıdır. Bu nedenle, havai hat yerine, elektriksel deşarj arıza anında kablonun içinden dışarı çıkamaz. Herhangi bir kablo arızasında, sistemde bulunan kablo diferansiyel röleleri, arızayı ani olarak tespit ederek hattı enerjisiz hale getirirler. Denizaltı kabloları deniz yüzeyinin altına serildikleri ve elektriksel arıza çok kısa sürede sönümlendiği için risk teşkil etmemektedir. 76 YEEP-EF ÇSED çevresel etkiler dahil uygun bir devreden çıkarma planı hazırlanacak ve uygulanacaktır. 3.3.3 Yeraltı Kablosu: Yeraltı kablosunun bakımını, kontrolünü, tamiratını ve işletmesini yapacak ekipler, elektrik güvenliği, yangınla mücadele ve ilk yardım gibi konularda eğitim almış kişilerden oluşacaktır. Kablo güzergahı boyunca ikaz levhaları yerleştirilecektir. Personel çalıştırılmayacağı için atık su oluşumu söz konusu olmayacaktır. Kablonun bakımı sırasında çıkabilecek katı atıkların toplanarak ilgili Belediyeler tarafından alınmaları sağlanacaktır. 3.4 Onarım/İşletme Dışı Bırakma Periyodunda Oluşabilecek Potansiyel Çevresel Etkiler Denizaltı Kablosu: Denizaltı kablosunun ekonomik ömrü yaklaşık 30 yıldır. Kablonun ekonomik ömrünü tamamlaması veya dış etkenler tarafından ciddi hasar görmesi durumunda, denizaltı kablosunun deniz yatağından çıkarılması ve işletme dışı bırakılması veya onarılması gerekli olacaktır. Bu durumda işletme dışı bırakma periyodunda iki farklı alternatif belirlenmiştir. Birinci alternatif, söz konusu olan projenin ekonomik ömrünü dolduruncaya kadar denizaltı kablosunun deniz tabanında bırakılması ve terk edilmesidir. Bu durumlarda, deniz ortamına çevresel anlamda etkisi bulunmayacaktır ve çevreyi kirletmeyecektir. İkinci alternatif, işletme dışı periyodunda kablonun deniz yatağından çıkarılması ve bertaraf edilmesidir. Genellikle, bu işlemler yapılırken tesis (inşaat) aşamasında meydana gelen çevresel etkiler oluşacaktır. Bu seçeneklere ek olarak, deniz yatağından çıkarılan kablo onarılıp tekrar kullanılabilir. Yukarıda verilen alternatifler, çevre açısından değerlendirilecektir ve çevresel, sosyal, teknik, güvenlik ve maliyet açısından en uygun olanı işletme dışı periyodunda uygulanacaktır. 77 YEEP-EF ÇSED Kurulan denizaltı kablosu için 30 yıllık bir minimum işletme ömrü öngörülmektedir. Kablo zararlı maddeler (örn. OF kablosu izalatör yağı ile doldurulmaktadır, ancak bu kablo farklıdır) içermemektedir. Ve 30 yıldan sonra toprak daha kalın bir şekilde birikecek ve fauna/flora büyüyecektir. Bu nedenle, denizaltı kablosu devreden çıkarıldığı zaman kablo içerisinde zararlı malzeme içermediği ve üst toprak daha kalın bir şekilde birikeceği ve de flora 30, 40 yıl ya da daha uzun sürelik bir işletmeden sonra büyüyeceği için kabloların herhangi bir çevresel etki yaratmayacağı bir yere bırakılması yüksek ihtimallidir. Henüz ömrü dolmuş kablomuz bulunmamakta ve bununla ilgili herhangi bir eylem planlanmamıştır. Dahası dünya üzerinde yürütülen ömrü dolmuş denizaltı kabloları için herhangi bir demonte verisi bulunmamaktadır. Ancak, TEİAŞ eğer kabloyu sökmeye karar verirse çevresel etkiler dahil uygun bir devreden çıkarma planı hazırlanacak ve uygulanacaktır. Yeraltı Kablosu: Kablonun ekonomik ömrünü tamamlaması veya dış etkenler tarafından ciddi hasar görmesi durumunda, kablo kanalından çıkarılması ve işletme dışı bırakılması veya onarılması gerekli olacaktır. Yer altı kablolarının ortalama ekonomik ömrü 30-50 yıldır. Bu durumda işletme dışı bırakma periyodunda; Birinci alternatif, söz konusu olan projenin ekonomik ömrünü dolduruncaya kadar yeraltı kablosunun kanalda bırakılması ve terk edilmesidir. Bu durumlarda, ortama çevresel anlamda etkisi bulunmayacaktır ve çevreyi kirletmeyecektir. İkinci alternatif, işletme dışı periyodunda kablonun kanaından çıkarılması ve bertaraf edilmesidir. Genellikle, bu işlemler yapılırken tesis (inşaat) aşamasında meydana gelen çevresel etkiler oluşacaktır. Bu seçeneklere ek olarak, kabo kanalından çıkarılan kablo onarılıp tekrar kullanılabilir. Yukarıda verilen alternatifler, çevre açısından değerlendirilecektir ve çevresel, sosyal, teknik, güvenlik ve maliyet açısından en uygun olanı işletme dışı periyodunda uygulanacaktır. 78 YEEP-EF ÇSED 4. ÖNLEMLER PLANI Bu bölümde, projelerin önemli olumsuz etkilerini önlemek, kabul edilebilir seviyelere indirmek ya da telafi etmek için alınacak yapılabilir (fizibil) ve maliyet -etkin önlemler sunulmaktadır. Kullanım kolaylığı sağlamak amacıyla, projenin her aşamasında alınacak etki azaltıcı önlemler tablo formatında aşağıda sunulmaktadır. Önlemler Planı aşağıdaki konuları kapsayacak şekilde düzenlenmiştir: 79 YEEP-EF ÇSED Tablo 13: Denizaltı Kablo Projelerinin Muhtemel Çevresel ve Sosyal Etkiler Önlemler Planları Kıyı Geçişleri ve Interface Noktaları için Önlemler Planı Proje ÖNLEMLER Maliyet Tarihler Sorumlu Kurum Çevresel Etki / Konu Aşaması Alınacak Önlemler Önlemlerin Amacı Uygulanacak Yönetmelikler Başlangıç Bitiş İşgücü ve Kamplar  Yer belirleme ve kampların işletmesi yerel makamlar ve topluluklar ile istişare içerisinde ele alınmalıdır.  Çalışma kampları yerel halka olabildiğince yakın bir mesafede kurulmamalıdır.  Kamp alanlarını hazırlarken üzerinde bitki örtüsü bulunan toprak katmanı (yaklaşık 30 cm) kazınacak ve uygun bir alanda saklanacaktır. İnşaat işlerinin tamamlanmasından sonra bu üzerinde bitki örtüsü bulunan toprak katmanı kamp alanını eski haline döndürmek için kullanılacaktır.  Yerel halk ve proje çalışanları arasında çıkaca k potansiyel çatışmaları engellemek için istişareler yerel halkla sürdürülmeli ve insanlardan gelen şikayetler değerlendirmeye alınmalıdır.  Proje kapsamında istihdam edilecek işgücü yerel halkın hassasiyetleri hakkında eğitilmeli ve bir “iş etiği ve ahlaki Yüklenici değerler” politikası hazırlanmalı ve çalışanların Tesis Öncesi Aşama sözleşmelerine eklenmelidir. Tasarıma Dünya Bankası gereklilikleri İnşaat TEİAŞ’ın bölge  Niteliksiz ya da yarı-nitelikli işçileri mümkün olduğunca İşgücünün koruması ve refahı dahil, ek bir İnşaat bitiminde ve İş Kanunu başlamadan önce çalışanları ile yerel halktan istihdam ediniz. maliyet yok denetim  Yeterli sıhhi tesisleri (örn. tuvaletler ve yıkanma alanları) sorumluluğu iş sahasında çalışacak kişiler için sağlayınız.  Kamp alanlarından çıkacak atık sular yerel mevzuat ve Dünya Bankası Güvenlik Tedbirleri Politikalarına uygun olarak belirlenen bölgeye uygun bir şekilde boşaltılmalıdır.  Kamp sahası sahada konaklayacak çalışanlar için uygun konaklama tesislerinin (yatakhane, kantin) yanı sıra elektrik, su, kanalizasyon, iletişim ağı gibi gerekli altyapı düzenlemelerine sahip olmalıdır.  Kamp sahaları ilgili yerel mevzuat uyarınca katı atıkların geri dönüşümü, geçişi muhafazası ve boşaltımı için gerekli alanlar ve ekipmana (çöp kutuları, konteynırlar, vb.) sahip olmalıdır.  Çöplerin kamp alanlarında yakma yoluyla ortadan kaldırılmasından kaçınılmalıdır. 80 YEEP-EF ÇSED  Yakıt, zararlı kimyasallar, zararlı atıklar vb. maddeleri saklamak için alan seçerken yüzey suları gibi hassas ortamlar dikkate alınacak ve bu alanlar için gereken uzaklık (örn. yüzey sularına 50 m) korunmalıdır.  Eğer yakıt doldurma ve araç bakım işleri kamp alanlarında gerçekleştirilecekse bu alanların yönetmeliklere uygun olarak hazırlanması ve zeminlerinin toprak kirliliğini engellemek için geçirimsiz olması (beton kaplama ile) gerekmektedir.  Yakıt doldurma alanları kaza eseri dökülmeden kaynaklı kirlenmeyi engellemek için benzin ve kimyasal maddeyi absorbe eden ekipman vb. ile donatılacaktır.  Yakıt tankları yönetmelik uyarınca tam geçirimsiz haznelere yerleştirilecektir.  Kamp alanında kalan işçilere ilgili yönetmelik ve standartlar uyarınca yerel su kaynakları sağlanacaktır. Kamp alanlarına sağlanan içme ve şebeke suyu düzenli olarak (haftalık veya aylık) analiz edilecektir. Arazi edinimi.  Özel mülke ait taşınmazlar ve tarım arazilerden mümkün Halkın Katılımı ve olduğunca kaçınılacaktır. Kamu arazileri ek araziye Bilgiye Erişim ihtiyaç duyulduğunda kullanılacaktır.  Eski arazi edinimleri için yeni kamulaştırmanın kaçınılmaz olduğu yerlerde nihai sosyal denetim hazırlanmakta, sahaya özgü Arazi Edinim Planları hazırlanacak ve LARPF (Arazi Edinimi ve Yeniden Arazi sahipleri ve arazi Planlama Yerleşim Politika Çerçevesi) uyarınca uygulanacaktır. kullanıcılarının haklarının Dünya Bankası OP 4.12 maliyetine Kamulaştırma Kamulaştırma  TEİAŞ tarafından yürütülen arazi edinimine ilişkin TEİAŞ korunması gereklilikleri dahil, ek başlamadan önce bitişi şikayetler TEİAŞ’ın Şikayet Mekanizması yoluyla ele maliyet yok alınacaktır. TEİAŞ tarafından yürütülen arazi edinimi OP 4.12’ye göre gerçekleşecek ve sorunları hafifletme tedbirleri gerektiren herhangi bir durum LARPF’taki Hak Sahipliği Matrisi’ne ve sahaya özgü LARAP’a (Arazi Edinimi ve Yeniden Yerleşim Eylem Planı) göre ele alınacaktır.  Sahaya özgü LARAP uygun bir şekilde uygulanacaktır. 81 YEEP-EF ÇSED Katı Atık  Proje alanı içerisine yeterli sayıda atık alım servisi Hafriyat Toprağı, İnşaat ve yapılacaktır. Yıkıntı Atıklarının  Üst toprak ayrı bir şekilde saklanacak ve eski durumuna Yönetmeliği getirme faaliyetleri için yeniden kullanılacaktır. Interface noktalarının tesisi sürecinde çıkacak olan hafriyat atıkları Katı Atıkların Kontrol Hafriyat Hafriyat ilgili belediyelerden lisans almış uygun olan döküm Yönetmeliği Proje Bütçesi çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici sahalarına dökülecektir. kapsamında başlangıcı bitişi  Ambalaj atıklarından geri dönüştürülebilenler, geri Ambalaj Atıklarının Kontrolü dönüştürülmek üzere lisans almış firmalara; geri Yönetmeliği dönüştürülemeyenler ise ilgili belediyelerden lisans almış Projenin tesis edilme aşamasında Tesis ( İnşaat) Aşaması döküm sahasına dökülerek bertarafı yapılacaktır. oluşacak hafriyat, katı ve Tehlikeli Atıkların Kontrol  Tesis aşamasında oluşacak tehlikeli atıkların ise katı atık tehlikeli atıkların yönetmeliklere Yönetmeliği Atıklar bertaraf tesisinde bertaraftı yapılacaktır. uygun bir biçimde bertarafının Atık Yağ/Yakıt sağlanması ve oluşabilecek  Araçlar veya ekipmanlardan kaynaklı kullanılmış olan çevresel etkilerin minimuma yağlar geçici olarak variller içinde depolanacaktır. indirgenmesidir.  Variller geçirimsiz bir zeminde yağmur ve güneşten korunması için üstü kapalı bir alanda depolanması ve yangına karşı gerekli tedbirlerin alınması sağlanacaktır. Hafriyat Hafriyat Atık Yağların Kontrolü Proje Bütçesi Varillerin depolandığı alan uyarı levhaları ile çevrilecektir çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici Yönetmeliği kapsamında ve yangın söndürme seti alanda mutlaka bulunacaktır başlangıcı bitişi  Acil durumlar dışında, araç bakımları inşaat sahasında yapılmayacaktır.  Atık yağlar geri kazanılmak veya kullanılmak üzere atık yağ alabilecek olan lisanslı şirketlere verilerek bertaraftı yapılacaktır. Çalışanlardan kaynaklanacak atık/ sıvı atık  Evsel nitelikli atıklar ilgili belediyelerden lisans almış Projenin tesis edilme aşamasında Tesis ( İnşaat) Aşaması döküm sahalarına dökülecektir. oluşacak hafriyat, katı ve  Şantiyelerden kaynaklanacak atık sular bağlantı yapılarak tehlikeli atıkların yönetmeliklere Hafriyat Hafriyat Katı atıkların Kontrol Yönetmeliği Proje Bütçesi Atıklar (mümkün olan yerlerde mevcut tuvaletler, mümkün uygun bir biçimde bertarafının çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici Su Kirliliği Yönetmeliği kapsamında olmayan durumlarda ise şantiyede kurulacak olan portatif sağlanması ve oluşabilecek başlangıcı bitişi tuvaletler yolu ile), kanalizasyon sistemine verilecektir. çevresel etkilerin minimuma indirgenmesidir. 82 YEEP-EF ÇSED  Toz ve partikül madde emisyon değeri olan 3 mg/Nm3 Proje alanı içerisinde hafriyat aşılmayacaktır. çalışmalarından kaynaklanacak  Kuru mevsimlerde sulama yapılacaktır. toz emisyonu azaltmak ve  Savurma yapılmadan doldurma ve boşaltma yapılacaktır. yönetmelikte verilen değerlerin Savurma olmasını engellemek için doldurma ve boşaltma aşılmamasını sağlamaktır. Buna işlemleri bu iş için ayrılmış belli bir alanda yapılacaktır. ek olarak, araçların ve İşlem sırasında tozumayı engellemek amaçlı su serpme Hafriyat Hafriyat ekipmanların emisyon Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Proje Bütçesi Hava Kirliliği işlemi uygulanacaktır. Ayrıca, çalışanlar, doldurma ve çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici ölçümlerinin yapılması da egzoz Kontrolü Yönetmeliği kapsamında boşaltma sırasında dikkatli davranmaları konusunda başlangıcı bitişi emisyonu içerisinde yer alan uyarılacaktır. Yükleme ve boşaltma yaparken rüzgar yönü CO2 ve diğer maddelerin ve şiddeti dikkate alınacaktır. atmosfere salınımını azaltarak  Kamyonların üstü örtülecek ve hız sınırı getirilecektir. Proje çevredeki hava kalitesinin sahası ve çevresinde hız sınırı 30 km/sa iken şehir içinde 50 değişimini minimuma km/sa’tir. indirgemektir.  Kullanılacak tüm araçların egzoz emisyon izinleri olacaktır.  Proje kapsamında yapılacak kazılar sırasında kültürel veya arkeolojik olarak değer barındıran bir varlığa Hafriyat Hafriyat Tarihi, Kültürel ve Kültürel varlıkların korunması Ek Maliyet rastlanıldığında çalışmalar durdurularak, Kültür ve Turizm ― çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici Arkeolojik Varlıklar amaçlanmaktadır. Yok Bakanlığı’na haber verilecek olup, inşaat aktiviteleri alınan başlangıcı bitişi izinden sonra başlatılacaktır.  Çalışmalar gündüz 07:00 ve akşam 19:00 saatleri arasında gerçekleştirilecektir. Belirlenen saatler dışında çalışma olacaksa yerel otorite ve vatandaşlar daha önceden bilgilendirilecektir. Çalışmalar esnasında gürültü ve  Proje sahasına yakın mevkide oturanlar inşaat süresi Tesis ( İnşaat) Aşaması vibrasyon kirliliğinin boyunca bilgilendirilecektir. yönetmelikte verilen değeri Çevresel Gürültünün Hafriyat Gürültü ve Vibrasyon  Interface noktalarının tesisi, denizaltı kablosunun Hafriyat aşmamasının sağlanmasıyla, Değerlendirilmesi ve Yönetimi Ek Maliyet Yok çalışmalarının Yüklenici Kirliliği serilmesi ve hafriyat çalışmaları sırasında oluşacak gürültü çalışmalarının bitişi proje alanına yakın mevkide olan Yönetmeliği başlangıcı kirliliğinin gündüz saatleri içerisinde 70 dBA değerini vatandaşların etkilenmemesini aşmamasına dikkat edilecektir. sağlamaktır.  Belirtilen gürültü değerinin aşılmaması için iş makinelerin ve araçlarının düzenli olarak periyodik bakımları yapılacak ve mümkün olduğunca yeni iş makineleri kullanılacaktır. 83 YEEP-EF ÇSED  TEİAŞ’ın İSG prosedürleri izlenecek ve yüklenicilerden önemli gereklilikler sağlanacaktır. TEİAŞ prosedürleri uyarınca sahadaki faaliyetleri denetleyecektir.  Çalışanlara tüm gerekli koruyucu ekipman (baret, emniyet kemeri, iş güvenliği elbisesi, gözlük, eldiven, önü zırhlı ayakkabı vb. ) sağlanacaktır. Tesis aşamasında kablonun  Personele iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim serilme ve bağlanma çalışmaları Hafriyat Halk ve Çalışanların verilecektir. Tüm çalışanlar, inşaat çalışmaları süresince esnasında oluşabilecek iş İş Sağlığı ve Güvenliği Proje Bütçesi Hafriyat çalışmalarının Yüklenici Sağlığı ve Güvenliği şantiye alanında uyulması gerekli güvenlik kuralları, kazalarının önlenmesi, halkın ve Yönetmeliği kapsamında çalışmalarının bitişi başlangıcı riskler ve ilgili yönetmelikler hakkında bilgilendirilecektir. çalışanların güvenliğinin  Halkın güvenliğini sağlamak amacıyla kazı güzergahı sağlanmaktır. boyunca uyarı levhaları yerleştirilecek ve şantiye alanına giriş, plastik şeritler, bariyerler, fosforlu uyarı ışıkları ile engellenecektir.  Eğitim programı davranış kuralları ve işçi haklarını içerecektir.  Projenin yapım çalışmaları sırasında, proje sahası içerisinde kullanılması planlanan malzemelerin proje Proje alanı ve çevresinde Hafriyat Proje Bütçesi Hafriyat Trafik Güvenliği alanına taşınması o bölgedeki trafiği etkileyebilir. oluşabilecek trafik kazalarını ― çalışmalarının Yüklenici kapsamında çalışmalarının bitişi  Proje sahası ve çevresinde hız sınırı 30 km/sa iken şehir önlenmesi amaçlanmaktadır. başlangıcı içinde 50 km/sa’tir. • Projeden etkilenen halk arasından herhangi bir nitelikli ya da niteliksiz işçiye inşaat işlerinin istihdamında TEİAŞ Yerel istihdam ve satın öncelik verilecektir. Proje bütçesine Yerel ekonomiyi güçlendirmek Dünya Bankası gereklilikleri İnşaatın başlangıcı İnşaatın bitişi ve alma  • İnşaat boyunca gereken malzeme ve hizmetler yerel dahil edilmiş Yüklenici tedarikçiler ve hizmet sağlayıcılardan azami seviyede satın alınacak/elde edilecektir. İyonlaştırıcı Olmayan  Elektrik ve manyetik alanın, kablonun imalatı kablonun Elektromanyetik alanların Radyasyonun Etkilerinden Çevre Elektro- Manyetik yapısında kullanılan malzemeler uluslararası limit Kablonun çevresel etkisinin belirlenen ve Halkın Sağlığının İşletme Bütçesi Kablonun işletmeye Alanlar (EMA) değerlerin (Halk için elektrik alan 5 kV/m, manyetik alan ekonomik ömrünün TEİAŞ uluslararası değerlerinin Korunmasına Yönelik Alınması kapsamında alınması Şiddetleri* 1000 mG; çalışanlar için elektrik alan 10 kV/m, manyetik tamamlanması aşılmamasının sağlanması Gereken Tedbirlere İlişkin İşletme Aşaması alan 5000 mG) altında kalması sağlanacaktır. Yönetmelik  TEİAŞ’ın İSG prosedürleri izlenecek ve yüklenicilerden İşletme aşamasında kablonun önemli gereklilikler sağlanacaktır. TEİAŞ prosedürleri bakım/onarım ve işletme Yüksek Değil Kablonun Halk ve Çalışanların uyarınca sahadaki faaliyetleri denetleyecektir. esnasında oluşabilecek iş İş Sağlığı ve Güvenliği Kablonun işletmeye (İşletme Bütçesi ekonomik ömrünün TEİAŞ Sağlığı ve Güvenliği  Çalışanlara tüm gerekli kişisel koruyucu ekipman (baret, kazalarının önlenmesi, halkın ve Yönetmeliği alınması Kapsamında) tamamlanması emniyet kemeri, iş güvenliği elbisesi, gözlük, eldiven, önü çalışanların güvenliğinin zırhlı ayakkabı vb. ) sağlanacaktır. sağlanmaktır. 84 YEEP-EF ÇSED  Personele iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim verilecektir. Tüm çalışanlar, inşaat çalışmaları süresince şantiye alanında uyulması gerekli güvenlik kuralları, riskler ve ilgili yönetmelikler hakkında bilgilendirilecektir. Eğitim programı davranış kuralları ve işçi haklarını içerecektir.  Denizaltı kablosu, interface noktaları ve bağlantı hatlarının bakımını, kontrolünü, tamiratını ve işletmesini yapacak ekipler, elektrik güvenliği, yangınla mücadele ve ilk yardım gibi konularda eğitim almış kişilerden oluşacaktır.  Kablo güzergahı boyunca ikaz levhaları yerleştirilecektir.. Katı atıkların Kontrol Yönetmeliği Atıkların çevreye ve çalışanlara Ambalaj Atıklarının Kontrolü Kablonun Katı, Sıvı ve Tehlikeli  Kablonun bakımı sırasında çıkabilecek katı atıklar ayrı zarar vermesini önlemek ve Proje Bütçesi Kablonun işletmeye Yönetmeliği ekonomik ömrünün TEİAŞ Atıklar toplanarak ilgili belediyeler tarafından alınacaktır. atıkların yönetmeliklere uygun kapsamında alınması Tehlikeli Atıkların Kontrol tamamlanması olarak bertarafının yapılması Yönetmeliği Su Kirliliği Yönetmeliği Denizaltı Kablosunun Serilmesi için Önlemler Planı Sorumlu Proje ÖNLEMLER Maliyet Tarihler Çevresel Etki / Konu Kurum Aşaması Alınacak Önlemler Önlemlerin Amacı Uygulanacak Yönetmelikler Başlangıç Bitiş Yapılan deniz çalışmalarına göre, son tasarım aşamasında nihai İnşaat Deniz ortamı, flora ve güzergahın teknik değerlendirmesinde Posidonia Ocenica ve İnşaat başlamadan İnşaat başlamadan TEİAŞ ve Türlerin korunması Dünya Bankası gereklilikleri Ek maliyet yok öncesi faunaya olan etkiler Zostera spp. popülasyonunun az olduğu bölgeler önce önce yüklenici değerlendirilecektir. Güç motorları, jeneratör ve denizaltı kablosunun serilmesi esnasında kullanılacak olan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin  Denizaltı Kablosunun serilmesi sırasında kullanılacak olan Hava Kirliliği & ekipmanlardan çıkacak olan Kontrolü Yönetmeliği Hafriyat Hafriyat araçların, ekipmanların ve motorların düzenli olarak Proje Bütçesi Gürültü ve Vibrasyon egzoz/duman salınımını ve Çevresel Gürültünün çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici Tesis ( İnşaat) Aşaması bakımı yaptırılacaktır. kapsamında Kirliliği gürültü kirliliğini, belirlenen Değerlendirilmesi ve Yönetimi başlangıcı bitişi  Mümkün olduğunca yeni ekipman ve araç kullanılacaktır. periyotlarda ekipman ve Yönetmeliği araçların bakımlarını yaptırarak azaltılması hedeflenmektedir. Deniz tabanın fiziksel ve  Proje güzergah etüt çalışmasından elde edilen verilere biyolojik açıdan korunması ve Hafriyat Hafriyat Deniz Tabanı dayanılarak, jeolojik açıdan hassas olan bölgelerden tesis aşaması boyunca zarar ― Ek Maliyet Yok çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici Jeolojisine Olan Etkisi mümkün olduğunca kaçınılacaktır. görmesinin minimuma başlangıcı bitişi indirilmesidir. 85 YEEP-EF ÇSED  Denizaltı kablosunun yer altına kablosuna bağlantı ve kablo serilme aşamasında uygulanacak çalışmaların dikkatli şekilde yapılması ve bu bölgelerdeki çalışmaların bitiminde kıyı ve kıyıya yakın bölgelerin zarar görmesi sonucunda rehabilitasyon çalışmaları başlatılacaktır.  ̈ mme ya da yeniden dikim iş lemleri Deniz çayırlarının go Deniz ortamına kalıcı zarar Hafriyat Hafriyat Deniz Ortamı, Flora ve çalış ma ile eş zamanlı ya da kablo serimi sonrasında verilmemesi ve deniz Bern Sözleşmesi Ek Maliyet Yok çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici Fauna’ya Etkisi** yapılacaktır. ekosisteminin bozulmamasıdır. başlangıcı bitişi  Denizaltı kablosunun serilmesi sürecinde oluşabilecek kazalara (örneğin araçlardan kaynaklanacak yağ/yakıt sızıntılarının denize dökülmesi) meydan vermemek açısından kabloyu serecek aracı taşıyacak gemide bariyer, yag emen torbalar gibi acil durum ekipmanı bulundurulacaktır ..  Belirlenen denizaltı kablosu güzergahı ulaşım ağına (erişim noktaları, feribotlar, sürat tekneleri vb.) yakın olmayan bölgeler seçilmiştir.  Ulaştırma Bakanlığı, Çanakkale Valiliği, Kocaeli Valiliği Deniz trafiğinin aksamaması ve Hafriyat Hafriyat Deniz Trafiği ve ve İl Deniz Büroları kablo güzergahı ve çalışmalar deniz trafik kazalarının ― Ek Maliyet Yok çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici Balıkçılık konusunda bilgilendirilecektir. önlenmesidir. başlangıcı bitişi  Çalışmalar sırasında etki alanı içerisinde bulunan balıkçı barınakları ve halk bilgilendirilecektir.  Acil geçim kaynaklarına etkiler değerlendirmesi çalışması sonuçlarına göre, etki azaltıcı önlemler takip edilecektir.  Hafriyat çalışmaları sonucunda deniz tabanında oluşacak bulanıklık doğal yollar ile birkaç gün içinde Hafriyat Hafriyat temizlenecektir. Deniz suyunun kalitesinde ani Deniz suyu kalitesi Su kirliliği Kontrol Yönetmeliği Ek Maliyet Yok çalışmalarının çalışmalarının Yüklenici  Gereksiz yere kazı çalışması yapılmayacaktır böylece değişimlerin önlenmesidir. başlangıcı bitişi deniz suyu kalitesinin bulanıklık değerindeki değişim fazla olmayacaktır.  TEİAŞ’ın İSG prosedürleri özellikle dalgıç falliyetleri için denizaltı kablolarının kurulumu ile ilgili riskleri içermek amacıyla güçlendirilecektir.  Çalışanlara tüm gerekli kişisel koruyucu ekipman (baret, İş sağlığı ve güvenliğinin İnşaat başlamadan TEİAŞ ve İş Sağlığı ve güvenliği emniyet kemeri, iş güvenliği elbisesi, gözlük, eldiven, önü Dünya Bankası gereklilikleri Ek maliyet yok İnşaat bitişi korunması önce Yüklenici zırhlı ayakkabı vb. ) sağlanacaktır.  Personele iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim verilecektir. Tüm çalışanlar, inşaat çalışmaları süresince şantiye alanında uyulması gerekli güvenlik kuralları, riskler 86 YEEP-EF ÇSED ve ilgili yönetmelikler hakkında bilgilendirilecektir. Eğitim programı davranış kuralları ve işçi haklarını içerecektir.  Elektromanyetik alanın, kablonun imalatı kablonun İyonlaştırıcı Olmayan Elektromanyetik alanların Elektro Manyetik yapısında kullanılan malzemeler uluslar arası limit Radyasyonun Etkilerinden Çevre Kablonun çevresel etkisinin belirlenen İşletme Bütçesi Kablonun işletmeye Alanlar (EMA) değerlerin (Halk için elektrik alan 5 kV/m, manyetik alan ve Halkın Sağlığının Korunmasına ekonomik ömrünün TEİAŞ uluslar arası değerlerinin kapsamında alınması Şiddetleri*** 1000 mG; çalışanlar için elektrik alan 10 kV/m, manyetik Yönelik Alınması Gereken tamamlanması aşılmamasının sağlanmasıdır. alan 5000 mG) altında kalması sağlanacaktır. Tedbirlere İlişkin Yönetmelik İşletme İşletme aşamasında kablonun Aşaması  Denizaltı kablosunun bakımını, kontrolünü, tamiratını ve bakım/onarım çalışmaları Halk ve Çalışanların işletmesini yapacak ekipler; elektrik güvenliği, yangınla Yüksek Değil Kablonun esnasında oluşabilecek iş İş Sağlığı ve Güvenliği Kablonun işletmeye Sağlığı ve mücadele ve ilk yardım gibi konularda eğitim almış (İşletme Bütçesi ekonomik ömrünün TEİAŞ kazalarının önlenmesi, halkın ve Yönetmeliği alınması Güvenliği**** kişilerden oluşacaktır. Kapsamında) tamamlanması çalışanların güvenliğinin  Kablo güzergahı boyunca ikaz levhaları yerleştirilecektir. sağlanması * İşletme aşamasında Elektro- Manyetik Etki Alanı meydana gelebilir, fakat TEIAS ve TUBITAK (2001) tarafından yapılan çalışmalar sonucunda EMA şiddeti 0. 00065-0.0038 ve meydana gelen manyetik alan ise 8-29 (MG) olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak, WHO örgütünün bu konuda yapılan istatistiksel çalışmalarında EMA şiddetinin 5 (kV/m) dan ve manyetik alanın ise 1000 (MG) den yüksek olması durumunda insan sağlığı ve çevreye etkisi olduğunu belirtmiştir. Projenin işletme aşamasında oluşması tahmin edilen EMA şiddeti uluslar arası limitlerin altında kalmaktadır. **Projenin denizaltı kablosunun döşenmesi sırasında balıkların göç zamanları dikkate alınacaktır. *** İşletme aşamasında Elektro- Manyetik Etki Alanı meydana gelebilir, fakat TEIAS ve TUBITAK (2001) tarafından yapılan çalışmalar sonucunda EMA şiddeti 0.00065-0.0038 ve meydana gelen manyetik alan ise 8-29 (MG) olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak, WHO örgütünün bu konuda yapılan istatistiksel çalışmalarında EMA şiddetinin 5 (kV/m) dan ve manyetik alanın ise 1000 (MG) den yüksek olması durumunda insan sağlığı ve çevreye etkisi olduğunu belirtmiştir. Projenin işletme aşamasında oluşması tahmin edilen EMA şiddeti uluslar arası limitlerin altında kalmaktadır. **** Proje güzergâhı, balıkçıların trol atma aktiviteleri ve deniz trafiği göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. İnşaat aşamasından önce, yakında bulunan balıkçı barakaları, halk ve yetkili kurumlar 380 kV Lapseki- Sütlüce Denizaltı Kablo Projesi’nde ve 380 kV Lapseki 2- Sütlüce 2 Denizaltı Kablo Projesi’nde olduğu gibi 380 kV Lapseki3- Sütlüce3 Denizaltı Kablo Projesi’nde de proje hakkında bilgilendirilecektir. Denizaltı kablosu yaklaşık deniz tabanının -1.00 metre altına yüksek basınç ile gömülecektir. Trol atma işleminin kabloya zarar vermemesi için güzergah boyunca denizaltı kablosunu koruyacak kafesler yapılacaktır. Ayrıca, kablonun karakteristik özelliğine de bakıldığında belirtildiği gibi kablonun yapısında 3 katmanlı suya ve darbelere dayanıklı koruyucu zırh bulunmaktadır. Kablonun herhangi bir nedenle zarar görmesi durumunda enerji iletimi anında kesilmektedir. 87 YEEP-EF ÇSED Tablo 14 Yeraltı Kablo Projelerinin Muhtemel Çevresel ve Sosyal Etkiler Önlemler Planları Aşama Konu Alınacak Önlemler *** Maliyeti Sorumlu Kurum* Başlangıç Tarihi Bitiş Tarihi  Herhangi bir kültür varlığına rastlanması halinde inşaat durdurulacak ve ilgili Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları’na haber verilecektir.  Arkeolojik alan yakınında kazı çalışmalarına başlanacağında, Kültür ve İnşaat çalışmalarının Kültürel ve tarihi değerler Turizm Bakanlığı yetkililerine haber verilecektir. Ek maliyet yok Yüklenici İnşaat çalışmalarının başlaması tamamlanması  Tesis alanına ait koruma kurulundan cevap beklenecek. Bu sırada herhangi bir inşaat çalışmasında bulunulmayacaktır.  Alınacak olumlu cevabın ardından inşaat çalışmalarına başlanacaktır.  Toz ve partikül madde emisyon değeri olan 3 mg/Nm3 (Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği) aşılmayacaktır. Bunu sağlamak için; Tesis (İnşaat)  Kuru mevsimlerde sulama yapılacaktır.  Savurma yapılmadan doldurma ve boşaltma yapılacaktır. Savurma olmasını engellemek için doldurma ve boşaltma işlemleri bu iş için ayrılmış belli Toz - partikül madde bir alanda yapılacaktır. İşlem sırasında tozumayı engellemek amaçlı su serpme (İnşaat makinelerinin hareketinden ve işlemi uygulanacaktır. Ayrıca, çalışanlar, doldurma ve boşaltma sırasında dikkatli Yüksek değil Yüklenici Hafriyat başlangıcı Hafriyat sonu egzozundan kaynaklanacak toz) davranmaları konusunda uyarılacaktır. Yükleme ve boşaltma yaparken rüzgar yönü ve şiddeti dikkate alınacaktır.  Ölçüm mesafesi kaynaktan itibaren 3 m olacaktır  Kamyonların üstü örtülecek ve hız sınırı getirilecektir. Proje sahasında hız sınırı 30 km/h iken şehir içinde 50 km/h’tir.  Kullanılacak tüm araçların egzoz emisyon izinleri olacaktır.  Çalışmalar gündüz 07:00 ve akşam 19:00 saatleri arasında gerçekleştirilecektir. Eğer bu saatler dışında çalışma olacaksa yerel otorite ve vatandaşlar daha önceden bilgilendirilecektir  Yakın yerleşimlerde oturanlar inşaat süresi boyunca bilgilendirilecektir.  Sürekli şantiye gürültüsünün (gündüz) 70 dBA (Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği) sınır değerine uyulacaktır. Bunu Gürültü sağlamak için; İnşaat çalışmalarının (İnşaat makinelerinden kaynaklanacak Ek maliyet yok Yüklenici İnşaat çalışmalarının başlaması  İş makinelerinin periyodik bakım ve yağlamaları zamanında ve düzenli tamamlanması gürültü) olarak yapılacak ve fazla gürültüye neden olabilecek parçalar yenilenecektir. İnşaat çalışmalarında kullanılacak iş makinelerinin aynı anda çalıştırılması durumunda yaratacağı gürültü seviyesi ortalama 100 dB’dir. (0 noktasında/kaynakta). Ancak, yeraltı kablo güzergahının yoğun trafik akışının bulunduğu bölgelerden geçmesi nedeniyle arka plan gürültüsünün, inşaat sırasında oluşacak gürültü seviyesinden yüksek olması beklenmektedir.  Şantiyeden kaynaklanacak atık sular bağlantı yapılarak (mümkün olan Tesis (İnşaat) İnşaat çalışmalarının Şantiyeden kaynaklanacak atıksu yerlerde mevcut tuvaletler, mümkün olmayan durumlarda ise şantiyede kurulacak Yüksek değil Yüklenici İnşaat çalışmalarının başlaması tamamlanması portatif tuvaletler yolu ile), il kanalizasyon sistemine verilecektir.  Hafriyat atıkları İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden lisans almış uygun olan döküm sahasına dökülecektir.  Hafriyat malzemesi alanda depolanmayacaktır.  Katı atıklar ve ambalaj atıkları (cam, kağıt, plastik vb.) ayrı ayrı toplanacak, değerlendirilebilir ambalaj atıkları kâğıt, cam, plastik, metal şeklinde ayrıştırılacak ve ağzı kapalı çöp bidonlarında veya dayanıklı çöp torbalarında Şantiyeden kaynaklanacak hafriyat, katı ve İnşaat çalışmalarının biriktirilecektir. Daha sonra bu atıklar ilgili belediyenin ayrı olarak biriktirme Yüksek değil Yüklenici İnşaat çalışmalarının başlaması tehlikeli atıklar tamamlanması yaptığı “Ambalaj Atıkları” için belirlediği alana bırakılarak geri dönüşümü sağlanacaktır.  Evsel nitelikte olan organik atıklar çalışmaların yapıldığı alandaki en yakın ağzı kapalı çöp bidon/konteynırlarına veya dayanıklı çöp torbaları ile belirtilen yerlere bırakılacak ilgi alana hizmet veren belediyenin imkânları ile bertaraf edilecektir..  Acil bir durumlar dışında, araç bakımları inşaat sahasında yapılmayacaktır. İnşaat çalışmalarının Tesis (İnşaat) Araç Parkından Kaynaklanacak Atıklar  İnşaat makine ve araçlarından kaynaklanacak atık yağlar, paslanmaz Yüksek Değil Yüklenici İnşaat çalışmalarının başlaması tamamlanması varillerde biriktirilerek lisanslı firmalara verilerek bertarafı yüklenici tarafından sağlanacaktır. 88 YEEP-EF ÇSED  Variller geçirimsiz bir zeminde yağmur ve güneşten korunması için üstü kapalı bir alanda depolanması ve yangına karşı gerekli tedbirlerin alınması sağlanacaktır. Varillerin depolandığı alan uyarı levhaları ile çevrilecektir. Yangın söndürme seti alanda mutlaka bulundurulacaktır.  Makine ve araçların işletmesinden kaynaklanacak akü, lastik ve benzeri parçalar lisanslı firmalara teslim edilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır.  TEİAŞ’ın İSG prosedürleri izlenecek ve gereklilikler yüklenicilerden elde edilecektir. TEİAŞ prosedürleri uyarınca sahadaki faaliyetleri denetleyecektir.  Çalışanlara tüm gerekli koruyucu ekipman (baret, emniyet kemeri, iş güvenliği elbisesi, gözlük, eldiven, önü zırhlı ayakkabı vb.) sağlanacaktır İnşaat çalışmalarının Sağlık ve Güvenlik Proje bütçesi kapsamında Yüklenici İnşaat çalışmalarının başlaması  Personele, iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim verilecektir. Tüm tamamlanması çalışanlar, inşaat çalışmaları süresince şantiye alanında uyulması gerekli güvenlik kurallı, riskler ve ilgili yönetmelikler hakkında bilgilendirilecektir.  Kablo serme inşaatı esnasında 1,5 metreyi geçmeyen derinlikte çalışma yapılacağından ciddi bir tehlike söz konusu değildir.  Halkın güvenliğini sağlamak amacıyla kazı güzergahı boyunca uyarı levhaları yerleştirilecek ve şantiye alanına giriş, plastik şeritler, bariyerler, fosforlu uyarı ışıkları ile engellenecektir.  Trafik akışını güvenli şekilde sağlamak için gerekli önlemler ilgili kurumlar aracılığı ile sağlanacaktır.  Yol güzergahında yaşayanlar ve işyerleri bulunanlara inşaat programı ile ilgili bilgilendirme yapılacaktır. İnşaat çalışmalarının Halk ve Trafik Güvenliği  İnşaat sırasında yaşanabilecek aksamalar veya iş durması gibi durumlar Sözleşme kapsamında Yüklenici İnşaat çalışmalarının başlaması tamamlanması söz konusu olduğunda hendekler açık bırakılmayacak ve gerekli önlem alınacaktır.  Gece aydınlatmanın yetersiz olduğu alanlarda aydınlatma yapılacaktır.  Yaya geçitlerine kazı güzergahının yaratacağı bariyer etkisini ortadan kaldırmak amacı geçiş noktaları oluşturulacaktır. Gece aydınlatmanın yetersiz olduğu alanlarda aydınlatma yapılacaktır.  İş makineleri trafiği engelleyecek şekilde park edilmeyecektir.  İlgili belediyeler ile koordinasyon sağlanarak inşaat alanı kazı yapılmadan önceki haline getirilecektir. Ek maliyet yok (Proje İnşaat çalışmalarının Kablonun işletmeye Peyzaj Yüklenici  Kablo güzergahı boyunca tehlikeli, katı, sıvı, inşaat vb. atık bütçesi kapsamında tamamlanması alınması bırakılmayacaktır. Elektrik ve manyetik alanın, kablonun imalatı (kablonun yapısında izolasyon malzemesi ve ekran bulunmaktadır) ve kablonun döşendiği kanalın yapısında Elektrik ve Manyetik Alanlar (EMA) Kablonun ekonomik kullanılan malzemelerle (Şekil-2) ululararası limit değerlerin (Halk için elektrik İşletme bütçesi kapsamında TEIAŞ Kablonun işletmeye alınması Şiddetleri ömrünü tamamlaması alan 5 kV/m, manyetik alan 1000 mG; çalışanlar için elektrik alan 10 kV/m, manyetik alan 5000 mG) altında kalması sağlanacaktır.  Risk değerlendirmesi yapılacak ve iş sağlığı güvenliği eğitimleri verilecektir. İşletme  Yeraltı kablosunun bakımını, kontrolünü, tamiratını ve işletmesini Yüksek değil (işletme Kablonun ekonomik Halk ve Çalışan Sağlığı ve güvenliği TEİAŞ Kablonun işletmeye alınması yapacak ekipler, elektrik güvenliği, yangınla mücadele ve ilk yardım gibi bütçesi kapsamında) ömrünü tamamlaması konularda eğitim almış kişilerden oluşacaktır.  Kablo güzergahı boyunca ikaz levhaları yerleştirilecektir.  Kablonun bakımı sırasında çıkabilecek katı atıkların toplanarak ilgili Kablonun ekonomik Katı-Sıvı ve Tehlikeli Atıklar Belediyeler tarafından alınmaları sağlanacaktır. Yüksek değil Yüklenici Kablonun işletmeye alınması ömrünü tamamlaması * Söz konusu işlerin herhangi bir “Yüklenici”ye (Taşerona) devredilmesi durumunda geçerlidir. Aksi halde “Yüklenici” olarak tanımlanan sorumluluklar “TEİAŞ”a ait olacaktır. ** Söz konusu önlemler alınırken ilgili tüm Yönetmeliklere (Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik, Atık Yönetimi Yönetmeliği, Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik, Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği, Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, vb.) uyulacaktır. 89 YEEP-EF ÇSED 4.1 Proje Alanına İlişkin Deprem Durumu ve Alınacak Önlemler Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından yenilenmiş, 18 Mart 2018 tarih ve 30364 sayılı (mükerrer) Resmi Gazete’ de yayımlanmış ve yeni harita 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye Deprem Tehlikesi Haritasına göre en güncel deprem kaynak parametreleri, deprem katalogları ve yeni nesil matematiksel modeller dikkate alınarak çok daha fazla ve ayrıntılı veriyle hazırlanmış olan Türkiye Deprem Tehlikesi Haritasında deprem bölgeleri yerine en büyük yer ivmesi değerleri gösterilmiştir. Yeni Türkiye Deprem Tehlikesi Haritasında göre de “deprem bölgesi” kavramı ortadan kaldırılmıştır. Türkiye Deprem Tehlikesi Haritasına göre sahaya ait en büyük yer ivmesi PGA 475 değeri 0,346, Sütlüce’de 0,387’dir. En büyük yer ivmesi PGA 475 değeri Körfez Geçişi ve irtibatlarının planlandığı alanda 0,5’in üzerindedir. 90 YEEP-EF ÇSED Şekil 39 Türkiye Deprem Tehlike Haritası (Kaynak:deprem.afad.gov.tr) 91 YEEP-EF ÇSED Şekil 40Kocaeli, Yalova ve Çanakkale İli Deprem Tehlike Haritaları Şekil 41 AFAD, 2018 Türkiye Deprem Tehlike Haritası En Büyük Yer İvmesi PGA 475 Değeri (Lapseki) 92 YEEP-EF ÇSED Şekil 42 AFAD, 2018 Türkiye Deprem Tehlike Haritası En Büyük Yer İvmesi PGA 475 Değeri (Sütlüce) Şekil 43 AFAD, 2018 Türkiye Deprem Tehlike Haritası En Büyük Yer İvmesi PGA 475 Değeri (Körfez Geçişi) Marmarada beklenen olası bir depreme karşı alınması gereken önlemlerle ilgili detaylı incelemeler ve fizibilite çalışmaları TEİAŞ tarafından Japon uzmanlara yaptırıldı. Söz konusu çalışma grubu ülkemize iki kez İstanbul’un depremselliği ve beklenen depremin Türkeyi’deki etkilerini araştırmak için geldi. Ekip konu ile ilgili kamu kurumları ile de görüştü. İstanbul’daki iletim sistemi, elektirik şebekeleri ve trafo binaları ile ekipmanlarını analiz ettiler. Çalışmanın sonucunda, enerji nakil hatları ve yeraltı kabloları için ek önlemlerin gerekli olmadığı belirtildi. 93 YEEP-EF ÇSED Ancak belirlenen öncelik durumuna göre Trafo Merkezlerimizde hangi teçhizatların değiştirilmesi gerektiği ve hangi teçhizatlara nasıl takviyeler yapılması gerektiği, özellikle 400 kV’luk teçhizatın boyu, ağırlığı ve ağırlık merkezinin yüksekliği bakımından kırılma riski taşıdığı belirtildi. TM Proje kriterlerimiz deprem çalışmalarımız doğrultusunda değiştirildi ve mevcut projelere de gerekli takviyeler yapıldı. Ayrıca TM alanında Teşekkülümüzce imar planı ve inşaata esas jeolojik etütler yaptırılmakta ve tesisler bu etüt raporu sonucuna göre projelendirilmektedir. Yeraltı güç kablolarında; sismik etkiler büyük bir risk teşkil etmemektedir. Yalnız güzergah boyunca İlgili kurumlardan izinsiz yapılan kazı çalışmaları esnasında Yeraltı Güç Kabloları zarar görebilmektedir. Bu etkiyi minimize etmek için güzergah boyunca ikaz levhaları tesis edilmektedir. Ayrıca kablolar 1,3 metre derinliğe HDPE boru içinde döşenmekte ve herhangi bir kazı esnasında farkındalık oluşturması için tel fens ve uyarı şeritleri de tesis edilmektedir. Tesis sonrasında nihai güzergah ve projeler AYKOME ile paylaşılmaktadır. Söz konusu projeleri kapsamında 18 Mart 2018 tarih ve 30364 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Deprem, iş kazası ve yangın için acil müdahale planı Ek-K’de verilmiştir. 94 YEEP-EF ÇSED 5 İZLEME PLANLARI Çevresel izleme, projenin uygulanması aşamasında anahtar çevresel hususlar hakkında özellikle alınmış önlemlerin etkinliği ve projenin çevresel etkileri konusunda bilgi sağlar. Bu bilgiler ise proje sahibi ve denetim mekanizması için, proje denetiminin bir parçasını oluşturan önlemlerin başarısını değerlendirmeye ve gerekli olduğu zamanlarda doğru eylemlere izin verebilmeye imkân tanır. Böylece ÇSED, izlemenin amaçlarını ve izlemenin tiplerini, proje önlem ölçütleri ile bağıntı kurarak tanımlar. 95 YEEP-EF ÇSED Tablo 15:Denizaltı Kablolar ve Interface Noktalarını İzleme Planı İZLEME PLANI Tarihler Parametreler Ne Projenin Çevresel Parametreler Parametreler Neden Zaman Maliyet Kontrol Eden Kurum Aşaması Etki/Konu İzlenecek Parametreler Nerede Parametreler Nasıl İzlenecek? Başlangıç Bitiş İzlenecek? İzlenecek? İzlenecek? (ölçümlerin sıklığı) Kültür varlığına Herhangi bir Kültür ve Tabiat rastlanılması kültür varlığına Proje alanında Hafriyat Hafriyat Kültürel ve Tarihi Varlıklarını Koruma Kablo güzergahı durumunda Kültür ve zarar İl Kültür ve Turizm rastlanılabilecek yeni kültür Görsel izlemeler çalışmalarını çalışmalarının Değerler Kanunu’na uyumun boyunca Tabiat Varlıklarını verilmemesi Müdürlüğü varlıkları n başlangıcı bitişi sağlanması Koruma Yetkilileri durumunda tarafından izlenecektir yüksek değil Hafriyat ve inşaat makinelerinin hareketinden ve Sanayi Kaynaklı Hava Görsel izlemeler Hafriyat sırasında TEİAŞ Ek maliyet yok Hafriyat Hafriyat egzozundan kaynaklanacak Kirliliğinin Kontrolü Kablo güzergahı İnşaatın yoğun olduğu Toz Emisyonu (Proje bütçesi çalışmalarını çalışmalarının toz (mg/Nm3) Yönetmeliği’nin boyunca Yakın yerleşimlerde yapılacak zamanlarda haftalık/ 2. İletim Tesis ve kapsamında) n başlangıcı bitişi uygulanması görüşmeler şikayet üzerine İşletme Grup Müdürlüğü Halkın şikâyetleri Çevresel Gürültünün Yakın yerleşimlerde yapılacak Hava Kalitesi & Haftalık görsel izlemeler TEİAŞ Halkın şikâyetleri Değerlendirilmesi ve görüşmeler Hafriyat Hafriyat Tesis ( İnşaat) Aşaması Gürültü ve Kablo güzergahı Proje Bütçesi Yönetimi çalışmalarını çalışmalarının Vibrasyon boyunca Halkın şikayetleri kapsamında 2. İletim Tesis ve Gürültü seviyesi (dBA) Yönetmeliği’nin Gürültü ölçer (ses düzey ölçer cihazı) n başlangıcı bitişi Kirliliği üzerine İşletme Grup Müdürlüğü uygulanması ile gürültü seviyesi ölçümü Sağlık ve güvenlik eğitimine ait belgeler İş Sağlığı ve İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin TEİAŞ İnşaat alanlarında Her iş aşaması başında Ek maliyet yok Hafriyat Hafriyat Halk ve İş Sağlığı İnşaat alanında işçiler Güvenliği dokümantasyon kontrolü (kablo güzergahı (Proje bütçesi çalışmalarını çalışmalarının ve Güvenliği tarafından kullanılan güvenlik Yönetmeliği’ne 2. İletim Tesis ve boyunca) Günlük kapsamında) n başlangıcı bitişi ekipmanları (baret, eldiven, uyumun sağlanması Görsel İzlemeler İşletme Grup Müdürlüğü ayakkabı, güvenlik kemeri, vb.) TEİAŞ Çevre kanunu ve Plastik şeritler, bariyerler, yönetmeliklere uyumu Trafik Güvenliği Hafriyat Hafriyat 2. İletim Tesis ve fosforlu uyarı ışıklar sağlamak Kablo güzergahı & Görsel İzlemeler İnşaat aşaması süresince Ek maliyet yok çalışmalarını çalışmalarının İşletme Grup Müdürlüğü boyunca Deniz Trafiği* n başlangıcı bitişi Trafik yükü Halkın güvenliğinin Belediye (Lapseki ve sağlanması Gelibolu Belediyeleri) 96 YEEP-EF ÇSED Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Toprak Kirliliğinin Kontrolü TEİAŞ ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara 2. İletim Tesis ve Katı Atık ve Tehlikeli Atıklar Dair Yönetmeliği, Atık yönetimine ilişkin Hafriyat İşletme Grup Tehlikeli Atıkların Kablo güzergahı dokümantasyon kontrolü Proje bütçesi Hafriyat Haftalık (ani kontroller) çalışmalarını Müdürlüğü Depolama ve bertaraf Kontrolü (inşaat alanında) dahilinde çalışmalarının bitişi n başlangıcı koşulları Yönetmeliği, Hafriyat Görsel Yüklenici İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Belediye Yönetmeliği ve Atık Yağların Kontrolü Tesis (İnşaat) Aşaması Yönetmeliklerine uyulması Katı, Sıvı ve TEİAŞ Tehlikeli Atık Kanalizasyon Deşarj izni ya da deşarj üzerine Su Kirliliği Kontrolü sistemine Ek maliyet yok Hafriyat 2. İletim Tesis ve dokümantasyon Hafriyat Sıvı Atık (Atık su) Yönetmeliği’ne verilmesi Haftalık (ani kontroller (Proje bütçesi çalışmalarını İşletme Grup çalışmalarının bitişi uyulması kapsamında n başlangıcı Müdürlüğü Görsel Kablo güzergahı Belediye Atık Yağların Kontrolü, Atık Pil ve Akümülatörlerin Atık yönetimine ilişkin kontrolü, Ömrünü Atık yağlar, aküler, ömrünü dokümantasyon kontrolü Arıza durumunda / Hafriyat Tamamlamış Proje Bütçesi Hafriyat tamamlamış lastikler ve hurda Araç parkında periyodik bakım çalışmalarını Yüklenici lastiklerin kontrolü kapsamında çalışmalarının bitişi araç malzemesi Araç Muayene belgelerinin sırasında n başlangıcı yönetmeliklerine incelenmesi ve kontrolü uygun atıkların bertaraftının sağlanması 97 YEEP-EF ÇSED Denizaltı Deniz çayırlarının yeniden Dünya Bankası Görüntüleme teknikleri ya da dalgıçlar Proje Bütçesi İnşaatın TEİAŞ Flora& Fauna Kablosu İnşaat bitişi İnşaatın bitişi dikimi gereklilikleri aracılığı ile kapsamında başlangıcı Yüklenici güzergahında Sahaya özgü LARAP Saha ziyaretleri Arazi edinimi ile ilgisi olan İnşaat sahasında TEİAŞ Genel kişiler hakkında bilgi, Dünya Bankası kalıcı ya da Projeden etkilenen kişilerle Proje Bütçesi İnşaat başlamadan Müdürlüğü ve Arazi Edinimi Çeyrek dönemlik Tesis öncesi gereklilikleri geçici olarak görüşmeler kapsamında önce Bölge Kişilere ödenen tazminat kullanılan arazi Müdürlükleri Çevresel ve sosyal izlemenin bir parçası olarak arazi edinimi üzerine çeyrek dönemlik izleme raporları Ulusal ve uluslararası TEİAŞ Halkın şikayeti Ölçümler Elektro-Manyetik referans değerlerinin Kablonun Kablonun Kablo Şikayet olması Proje Bütçesi Alanlar (EMA) sağlanıp işletmeye ekonomik ömrünü 2. İletim Tesis ve Elektrik (Volt/m) ve manyetik güzergahında Yakın yerleşim yerlerinde oturanlarla durumunda kapsamında Şiddetleri** sağlanamadığının alınması tamamlaması İşletme Grup (Amper/m) alan şiddetleri yapılacak görüşmeler kontrolü Müdürlüğü Teknik ve iş sağlığı güvenliği İşletme öncesi eğitimleri (İşletme ve bakım) TEİAŞ Halk ve İş Sağlığı ve İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin Kablo Bakım-onarım sırasında Ek maliyet yok Kablonun Kablonun İşletme Aşaması Çalışanların Koruyucu ekipman ve giysiler Güvenliği ile ilgili dokümantasyonun incelenmesi güzergahı/bağlan (uygun periyotlarda) (İşletme bütçesi işletmeye ekonomik ömrünü 2. İletim Tesis ve Sağlığı ve (çalışanlar tarafından tüm yönetmeliklere tı noktaları kapsamında) alınması tamamlaması İşletme Grup Güvenliği*** kullanılıp kullanılmadığı) uyumun sağlanması Görsel İşletmeye alınmadan Müdürlüğü önce 1 kere İkaz direkleri/levhaları Katı Atıkların TEİAŞ Kontrolü Atık yönetimine ilişkin Kablonun bakımı Arızalı ekipman atıkları Yönetmeliği, Toprak Kablonun Kablonun 2. İletim Tesis ve Katı, Sıvı ve dokümantasyon incelenmesi sırasında Proje Bütçesi Kirliliğinin Kablo Güzergahı işletmeye ekonomik ömrünü İşletme Grup Tehlikeli Atık kapsamında Kullanılmış kablo atıkları Yönetmeliği, Noktasal alınması tamamlaması Müdürlüğü ,Görsel Arıza durumunda Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair 98 YEEP-EF ÇSED Yönetmeliği, Su Belediyeler Kirliliği Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliklerine uyumun sağlanması Deniz çayırlarının yeniden Denizaltı Görüntüleme teknikleri ya da dalgıçlar büyümesi Kablosu aracılığı ile Flora& Fauna ve Dünya Bankası güzergahında Kablo seriminden bir yıl Proje Bütçesi Kesin kabul Yüklenici deniz ortamı Acil geçim kaynakları etki gereklilikleri sonra kapsamında onaylanmadan önce Yerel balıkçı kooperatifleri ile değerlendirmesi çalışması Proje etki istişareler sonucu alanında *Projenin denizaltı kablosunun döşenmesi sırasında balıkların göç zamanları dikkate alınacaktır. **İşletme aşamasında Elektro- Manyetik Etki Alanı meydana gelebilir, fakat TEIAS ve TUBITAK (2001) tarafından yapılan çalışmalar sonucunda EMA şiddeti 0. 00065-0.0038 ve meydana gelen manyetik alan ise 8-29 (MG) olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak, WHO örgütünün bu konuda yapılan istatistiksel çalışmalarında EMA şiddetinin 5 (kV/m) dan ve manyetik alanın ise 1000 (MG) den yüksek olması durumunda insan sağlığı ve çevreye etkisi olduğunu belirtmiştir. Projenin işletme aşamasında oluşması tahmin edilen EMA şiddeti uluslar arası limitlerin altında kalmaktadır. *** Proje güzergâhı, balıkçıların trol atma aktiviteleri ve deniz trafiği göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. İnşaat aşamasından önce, yakında bulunan balıkçı barakaları, halk ve yetkili kurumlar proje hakkında bilgilendirilecektir. Denizaltı kablosu yaklaşık deniz tabanının -1.00 metre altına yüksek basınç ile gömülecektir. Trol atma işleminin kabloya zarar vermemesi için güzergah boyunca denizaltı kablosunu koruyacak kafesler yapılacaktır. Ayrıca, kablonun karakteristik özelliğine de bakıldığında belirtildiği gibi kablonun yapısında 3 katmanlı suya ve darbelere dayanıklı koruyucu zırh bulunmaktadır. Kablonun herhangi bir nedenle zarar görmesi durumunda enerji iletimi anında kesilmektedir. 99 YEEP-EF ÇSED Tablo 16 Yeraltı Kabloları İzleme Planı Parametreler Parametreler Ne zaman Parametreler Nasıl izlenecek/ Parametreler İzlenecek izlenecek- Sorumlu Başlangıç Aşama Konu Nerelerde izleme Neden Maliyeti Bitiş Tarihi parametreler Nedir? ölçümlerin Kurum* Tarihi izlenecek? ekipmanlarının izlenecek? sıklığı sürekli çeşitleri? ölçüm? Kültür varlığına rastlanılması Kültür ve durumunda Tabiat Herhangi bir kültür Proje alanında Kablo Kültür ve Varlıklarını varlığına zarar İnşaat Kültür ve Turizm İnşaat çalışmalarının Kültürel ve tarihi değerler rastlanabilecek yeni güzergahı Görsel Tabiat Koruma verilmemesi çalışmalarının İl Müdürlüğü tamamlanması kültür varlıkları boyunca Varlıklarını Kanunu’na durumunda yüksek başlaması Koruma uyumun değil Yetkilileri sağlanması tarafından izlenecektir Hafriyat ve inşaat Hafriyat makinelerinin Görsel İzlemeler sırasında / Sanayi Toz - partikül madde (İnşaat hareketinden ve inşaatın yoğun Kaynaklı TESİS Kablo Ek maliyet yok İnşaat makinelerinin hareketinden ve egzozundan Yakın olduğu Hava TEİAŞ İnşaat çalışmalarının güzergahı (Proje bütçesi çalışmalarının egzozundan kaynaklanacak kaynaklanacak toz yerleşimlerde zamanlarda Kirliliğinin Bölge Müdürlüğü tamamlanması boyunca kapsamında) başlaması toz) (mg/Nm3) yapılacak haftalık/ Kontrolü görüşmeler şikayet Yönetmeliği Halkın şikâyetleri üzerine Yakın yerleşimlerde Haftalık görsel Çevresel yapılacak Halkın şikâyetleri izlemeler Gürültünün Kablo görüşmeler İnşaat Değerlendiri TEİAŞ İnşaat çalışmalarının Gürültü güzergahı Yüksek değil çalışmalarının Gürültü seviyesi Halkın lmesi ve Bölge Müdürlüğü tamamlanması boyunca Gürültü ölçer başlaması (dBA) şikayetleri Yönetimi (ses düzey ölçer üzerine Yönetmeliği cihazı) ile gürültü seviyesi Görsel (Atıksuların izin Su Kirliliği verilmeyen Kontrolü, alanlara deşarj Toprak edilip Kirliliğinin Kanalizasyon Kanalizasyon edilmediğinin, Kontrolü ve sistemine bağlantı sistemi atıksuyun Noktasal TEİAŞ İnşaat Şantiyelerdekaynaklanacakatı bağlantısı Haftalık (ani Ek maliyet yok (Proje İnşaat çalışmalarının kanalizasyon Kaynaklı Bölge Müdürlüğü çalışmalarının ksu Kablo güzergahı kontroller) bütçesi kapsamında) tamamlanması sistemine Kirlenmiş Belediye başlaması boyunca kirlilik, Kablo bağlanarak Sahalara koku güzergahı deşarj edilip Dair edilmediğinin Yönetmeliğe TESİS belgelerle, uyumun görsel olarak sağlanması izlenmesi) Atık Belediye ve / veya Yönetimi lisanslı bir geri Atık yönetimine Yönetmeliği, kazanım tesisine bağlı İnşaat alanlarından ve Kablo ilişkin Toprak olarak değişmekle TEİAŞ İnşaat şantiyeden kaynaklanacak Depolama ve güzergahı dokümantasyon Haftalık (ani İnşaat çalışmalarının Kirliliğinin birlikte yüksek değil. Bölge Müdürlüğü çalışmalarının hafriyat, katı ve tehlikeli bertaraf koşulları (inşaat kontrolü kontroller) tamamlanması Kontrolü ve Belediye başlaması atıklar alanında) Noktasal Lisanslı bir geri Görsel Kaynaklı kazanım tesisine bağlı Kirlenmiş olarak değişmekle 100 YEEP-EF ÇSED Sahalara birlikte yüksek değil. Dair Yönetmelik, Hafriyat İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ’ne uyumun sağlanması Atık Yağların Kontrolü, Atık Pil ve Atık yönetimine Akümülatörl ilişkin erin dokümantasyon Arıza kontrolü, Atık yağlar, aküler, Lisanslı bir geri un incelenmesi durumunda / Ömrünü İnşaat Araç Parkından ömrünü tamamlamış kazanım tesisine bağlı İnşaat çalışmalarının Araç parkında periyodik Tamamlamış Yüklenici çalışmalarının kaynaklanacak atıklar lastikler ve hurda olarak değişmekle tamamlanması Araç Muayene bakım Lastiklerin başlaması araç malzemesi birlikte yüksek değil belgelerinin sırasında Kontrolü incelenmesi ve Yönetmelikl kontrolü erine uygun olarak atıkların bertarafının sağlanması Sağlık ve güvenlik eğitimine ait belgeler, İş sağlığı ve Eğitim katılım İşçi Sağlığı İnşaat güvenliğine belgeleri Her iş aşaması ve İş alanlarında ilişkin Ek maliyet yok İnşaat başında Güvenliği TEİAŞ İnşaat çalışmalarının Sağlık ve güvenlik (kablo dokümantasyon (Proje bütçesi çalışmalarının İnşaat alanında Yönetmeliği Bölge Müdürlüğü tamamlanması güzergahı kontrolü kapsamında) başlaması işçiler tarafından Günlük ’ne uyumun boyunca) kullanılan güvenlik sağlanması Görsel ekipmanları (baret, eldiven, ayakkabı, güvenlik kemeri, vb.) Plastik şeritler, bariyerler, uyarı levhaları Çevre Kanunu ve Trafik yönetmelikle akışı/yoğunluğu re uyumu TEİAŞ İnşaat Kablo İnşaat aşaması İnşaat çalışmalarının Halk ve Trafik Güvenliği Görsel sağlamak Ek maliyet yok Bölge Müdürlüğü çalışmalarının güzergahı süresince tamamlanması Yol güzergahında Belediye başlaması yaşayanlar ve Halkın işyerleri bulunanlara güvenliğinin inşaat programı ile sağlanması ilgili bilgilendirilmesi 101 YEEP-EF ÇSED Atık yönetimine Atıklar (katı, sıvı, Çevre ilişkin tehlikeli vb.) Şantiyenin Kanunu ve Ek maliyet yok İnşaat Kablo dokümantasyon TEİAŞ Peyzaj kapatılması yönetmelikle (Proje bütçesi çalışmalarının Kablonun işletmeye alınması güzergahı un kontrolü Bölge Müdürlüğü Kazılan sırasında re uyumu kapsamında) tamamlanması yollar/alanlar sağlamak Görsel Ulusal ve Ölçümler uluslar arası Halkın şikayeti referans Yakın yerleşim Kablonun Elektro-Manyetik Alan Kablo Şikayet olması değerlerin TEIAŞ Kablonun ekonomik ömrünü Elektrik (Volt/m) ve yerlerinde Yüksek değil işletmeye (EMA) Şiddetleri güzergahında durumunda sağlanıp Bölge Müdürlüğü tamamlaması manyetik (Amper/m) oturanlarla alınması sağlanamadı alan şiddetleri yapılacak ğının görüşmeler kontrolü Teknik ve iş sağlığı İşletme öncesi güvenliği eğitimleri (İşletme ve bakım) İş sağlığı ve İşçi Sağlığı Arıza olması güvenliğine ve İş Kablo durumunda Koruyucu ekipman ilişkin Güvenliği ile Ek maliyet yok Kablonun güzergahı (bakım-onarım TEİAŞ Kablonun ekonomik ömrünü Sağlık ve güvenlik ve giysiler dokümantasyon ilgili tüm (İşletme bütçesi işletmeye /bağlantı sırasında) Bölge Müdürlüğü tamamlaması (çalışanlar tarafından kontrolü yönetmelikle kapsamında) alınması noktaları kullanılıp re uyumun İŞLETM İşletmeye kullanılmadığı) Görsel sağlanması E alınmadan önce 1 kere İkaz levhaları Atık Yönetimi Yönetmeliği, Toprak Kirliliğinin Atık yönetimine Kontrolü ve TEİAŞ İşletme aşamasında ilişkin belge Kablonun Kablonun Kablo güzergahında Kablo Noktasal Bölge Müdürlüğü Kablonun ekonomik ömrünü kaynaklanacak katı ve kontrolü arıza/bakımı Yüksek değil işletmeye oluşacak kirlilik Güzergahı Kaynaklı tamamlaması tehlikeli atıklar sırasında alınması Kirlenmiş Belediyeler Görsel Sahalara Dair Yönetmelik, uyumun sağlanması 102 YEEP-EF ÇSED 6 KURUMSAL DÜZENLEMELER Bu bölümde, alınacak önlemler ve izleme ile ilgili kurumsal sorumluluk ve prosedürler, bunların çevre yönetimi ile olan bağlantıları, çevresel bilgi akışı, çevre yönetimi ile ilgili karar verme hiyerarşisi hakkında bilgi verilecek ve güvenilir bir çevresel performansı sağlanması için izleme verilerinin nasıl ve nerede kullanılacağından bahsedilecektir. 6.1 Alınacak Önlemler ve İzleme İle İlgili Kurumsal Sorumluluk ve Prosedürler, Bunların Çevre Yönetimi İle Bağlantıları Denizaltı ve yeraltı kablolarının projesinin planlama/projelendirme, inşaat ve işletme aşamalarında yürütülecek faaliyetlerden kaynaklanması muhtemel etkilerin en aza indirgenebilmesi için alınacak önlemleri kapsayan “Önlemler Planı” Bölüm 4’te, Önlemler Planı’nda belirtilen esas ve prosedürlerin uygulama koşullarının kontrol edilebilmesi amacıyla oluşturulan “İzleme Planı” ise Bölüm 5’ te sunulmuştur. Söz konusu planlar aynı zamanda bahsi geçen maddelerden sorumlu kurum ve kuruluşları da kapsamaktadır. Önlemler Planı ve İzleme Planı, Çevresel Etki Değerlendirme raporlarının “Politik, Hukuksal ve İdari Çerçeve” bölümü kapsamında hazırlanan Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirmesi’ni oluşturan temel unsurlardır. 6.2 Çevresel Bilgi Akışı (Raporlandırma, Raporların kimden kime ve ne sıklıkta sunulacağı vb.) İyi işleyen bir çevresel yönetim planının oluşturulması ve uygulanması için, izleme verilerine uygulanacak esaslar çok iyi belirlenmelidir. Bu kapsamda genel olarak, yayımlanmış ulusal yönetmelik ve tebliğlerde belirlenmiş hususlara bağlı kalınmaktadır. Türkiye’de çevre yönetimi konusunda, 25 Kasım 2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” hükümleri esas olarak alınmaktadır. ÇSED’de yer alan önlemlerin izlemesi, yüklenici veya yüklenici tarafından görevlendirilen bir çevre danışman firması tarafından yapılacaktır. İzleme verileri toplanarak 103 YEEP-EF ÇSED oluşturulacak Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirme Uygulama Raporları, proje sahibine (TEİAŞ) 3 ayda bir sunulacaktır. 6.3 Çevresel Bilgi Akışı Tesisi planlanan projeler için oluşturulmuş çevresel bilgi akışı aşağıda sunulmaktadır. • "ÇED Yönetmeliğinden Kapsamında Kararın ve Gerekli İzinlerin Alınması 1 • Dünya Bankası'nın talebi üzerine Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirmesinin 2 proje sahibi TEİAŞ tarafından hazırlanması • Hazırlanan ÇSED'in TEİAŞ tarafından Dünya Bankası'na sunulması 3 • Sunulan ÇSED'e göre yüklenici tarafından hazırlanan/hazırlatılan Uygulama 4 (İzleme) Raporlarının TEİAŞ'a sunulması • TEİAŞ tarafından onaylanan Uygulama Raporlarının Dünya Bankası'na 5 sunulması * • Sunulan raporların Dünya Bankası tarafından kontrol edilip onaylanması ** 6 Şekil 44: Çevresel Bilgi Akışı Önerilen projenin, inşaat aşamasına geçmesinin ardından Proje Sahibi (TEİAŞ) Bölge Müdürlükleri ile birlikte, ÇSED’de belirtilen hükümlere uymak konusundaki yüklenicinin performansını denetleyecektir. Bu kapsamda yüklenici, Önlemler ve İzleme Planlarında belirtilen hususlara uymakla yükümlü olup, inşaat faaliyetlerini periyodik raporlar (3 aylık) halinde TEİAŞ’a sunacaktır. Yüklenici tarafından 3 aylık periyodlarla hazırlanan/hazırlatılan Çevre ve Sosyal Yönetim Planı Uygulama raporu ilgili Bölge Müdürlüğü’ne sunulacaktır. Bölge Müdürlüğü’nde sorumlu kişi yüklenici tarafından sunulan raporun uygunluğunu sahada kontrol ettikten sonra, Bölge Müdürlüğü görüşü ile birlikte Genel Müdürlük’e gönderilecektir. Genel Müdürlük tarafından incelenen rapor uygun bulunması halinde 104 YEEP-EF ÇSED Dünya Bankası’na gönderilecektir. Raporların incelenmesi sürecinde yükleniciden revizyonlar talep edilebilmektedir. Dünya Bankası hazırlanan sahaya özgü çevresel ve sosyal dokümanları inceler ve araçları onaylar. TEİAŞ tarafından alınan azaltım ve gözlem önlemlerine riayet etme ihtiyaç olduğunda destek misyonları ile sürdürülmektedir. Dahası TEİAŞ Dünya Bankası’na çeyrek dönemlik temelde sahaya özgü uygulama izleme raporları sunmakla sorumludur. Tablo 17: Organizasyon Tablosu Faaliyet Kurumsal Sorumluluk ÇSED’de yer alan önlemlerin izlemesi, yüklenici veya yüklenici tarafından İzleme Verilerinin Toplanması görevlendirilen bir çevre danışman firması tarafından yapılacaktır. İzleme verileri toplanarak oluşturulacak izleme raporları, proje sahibine (TEİAŞ) 3 İnşaat ayda bir sunulacaktır. TEİAŞ İlgili Bölge Müdürlüğü , sunulan raporlardaki verilerin doğruluğunu Veri Analizi kontrol eder (verilerin geçerliliğini yerinde inceleyerek). Daha sonra, kontrol edilen raporları TEİAŞ Genel Müdürlüğü’ne (Ankara) kontrol ve onay için İnşaat sunar. Rapor TEİAŞ Genel Müdürlüğü (Çevre ve Kamulaştırma Dairesi Başkanlığı) tarafından onay görürse, Dünya Bankası’na sunulur. Yönetim Eğer yasal olmayan ya da yönetmeliklere aykırı bir durum gözlemlenirse, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın faaliyeti durdurma veya işletmede İnşaat değişiklik yapma yetkisi vardır. 105 YEEP-EF ÇSED 7 HALKI BİLGİLENDİRME SÜRECİ Çevresel ve sosyal güvenlik tedbirleri dokümanlarını açıklamak amacıyla, kamuya danışma ve arazi edinimi konusunda bilgilendirme hususlarında Türk Mevzuatında yeterli hükümler olmamasına rağmen, TEİAŞ etkilenen topluluğu bilgilendirmek adına İzmit Körfez Geçişi paketi için 10.12.2019 tarihinde bir fiziksel bir halkın katılım toplantısı ve arazi edinim planını açıklamak amacıyla Sütlüce için de 09.12.2019 tarihinde bir halkın katılım toplantısı düzenlemiştir. Toplantılardan önce İngilizce ve Türkçe taslak ÇSYP’ler ve ÇSED ile toplantı duyuru metni TEİAŞ’ın Resmi Web Sitesi’nde (www.teias.gov.tr) yayınlamış (EK-M), ayrıca toplantı yapılacağı Bölge Müdürlüğü yetkililerince gidilerek ilgili muhtarlıklara (EK-N) bildirilmiştir. TEİAŞ, toplantı sırasında projenin içeriği, muhtemel çevresel ve sosyal etkiler ile bu etkiler için öngörülen etki azaltıcı önlemler, bu önlemlerin izlenmesi ve projeye yönelik şikayet ve istekler için hazırlanan Şikayet Mekanizmasını içeren bir sunum gerçekleştirmiştir. 380 kV Lapseki 3-Sütlüce 3 Denizaltı Kablosu Sütlüce Interface Noktası projesi için 09.12.2019 tarihinde Çanakkale ili, Gelibolu ilçesi, Sütlüce Köyünde kamulaştırma süreci hakkında halkı bilgilendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu bilgilendirmeye yönelik hazırlanan broşürler muhtarlıklara bırakılmıştır. Yöre halkı ve balıkçılık faaliyeti gösteren kişilerin katılımıyla yapılan toplantıda öncelikle projenin tanımı yapılmış olup, amacı ve teknik gerekliliklerinden ve sütlüce-3 Interface noktası yerine ilişkin yer seçiminde dikkat edilen hususlar ve zeminin kamulaştırma süreci anlatılmıştır. Lapseki-3 te kamulaştırma sürecinde gelinen durum hakkında da kısaca bilgi verilmiştir. Bu toplantıda, katılımcılardan yer tespit çalışmaları esnasında başkaca alternatifler olup olmadığı, neden bu alanın seçildiği, kamulaştırmada gelinen aşama ile bedel tespiti ve ödemelerin nasıl yapılacağı şeklinde sorular yöneltilmiştir. Bu kapsamda proje alternatiflerinin her zaman dikkate alındığı, tesislerin isabet ettiği yerlerin seçimi yapılırken ulusal enterkonnekte sisteme irtibatında sıkıntının yaşanmayacağı güvenlik sisteminin sıkıntıya düşmeyeceği ve aynı zamanda arazi edinim koşulları gözetilerek en ekonomik ve 106 YEEP-EF ÇSED arazi parçalarına en az zarar verecek şekilde araziler seçilmekte olduğu hususunda katılımcılar bilgilendirilmiştir. Ayrıca, Sütlüce-3 Interface noktası sahasının imar planı çalışmalarının ardından kamulaştırmaya başlanılacağı, kamulaştırma planları üzerinden belirlenen taşınmazlar için mevzuatta belirtilen hususlar kapsamında kıymet takdiri yapılacağı, malikler ile uzlaşma sağlanması halinde ödemenin yapılmasının ardından tapuda tescil işleminin yapılacağı bilgisinin verildiği, anlaşma sağlanamaması durumunda ise 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun 10. Maddesi hükümlerine açılacak bedel tespit ve tescil davası süreci hakkında detaylı açıklama yapılmıştır. TEİAŞ tarafından Gebze Kültür Merkezi’nde 10.12.2019 tarihinde gerçekleştirilen Paydaş Katılım Toplantısına halk ve muhtarlar tarafından yoğun ilgi gösterilmiştir (Ek-O). Söz konusu görüşmelerin bir özeti aşağıda verilmektedir. Toplantıya katılan şahıslara önerilen projelerin bölge ve Türkiye için yararlı olacağı belirtilmiştir. Soru: Tüm bu yatırımlardan sonra elektrik faturaları düşecek mi? Cevap: Son kullanıcıya ulaşan elektrik tüketim bedelleri üzerinde Kurumumuzun bir tasarrufu yoktur. Kurum olarak tüm tesislerimizde kullandığımız elektriğin ücretini ödemekteyiz. Soru: Tepeören havai hattı yer altına alınacak mı? Cevap: Yatırım programında yeni yeraltı kabloları olduğu, mevcut dudurmda Tepeören hattının yeraltına alınmasının planlanmadığı bilgisi verilmiştir. Soru: Şekerpınarı Bölgesi’nde çok fazla elektrik kesintisi oluyor. Proje ne zaman tamamlanır, elektrik kesintileri yüzünden taşınmayı düşünüyoruz. Cevap: Gebze GIS TM ve Deri OSB GIS TM TEİAŞ için de öncelikli projelerdir. 2020de ihaleyi tamamlayıp, en geç 2022 yılı başında projeleri tamamlamayı planlıyoruz. İstanbul’da elektrik kesintisine sebep olacak TEİAŞ olarak hat eksiğimiz yok, bu projeler TEİAŞ için de önemli olan OSB’leri desteklemek için yapılacaktır. Soru: Yeraltından ve denizdibinden yapılacak projelerin doğaya etkisi ne olacak? 107 YEEP-EF ÇSED Cevap: YAK’lar imarlı yollardan geçeceği için doğaya herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır. Deri OSB TM’nin planlandığı alanda ağaççık ve çalılar var, Gebze TM’nin palnalandığı alandaki ağaçlar kesilmeyecek, taşınacaktır. DAK’lar için bağımsız bir kuruluşa denizel flora/fauna çalışması yaptırılmış, endemik tür olan deniz çayırı tespit edilmiştir. Deniz çayırının yayılımı gözlenecek ve gerekirse dikimi yapılacaktır. DAK inşaat çalışmalrı 15 gün sürecektir, bu sebeple bulanıklık da 15 sürecektir. Soru: OSB yönetimi olarak TEİAŞ hatları ile ilgili ortak çalışma yaptık, hatlar yapılacağı için yapmadığımız yollar oldu, TEİAŞ’ın projelerini bekliyoruz. Cevap: TM’ler ile YAK’lar 2022 yılının ortasında eşzamanlı tamamlanacak. 11. Kalkınma Planı’nda OSB’ler çok öncelikli, Gebze ve Deri OSB TM ve bağlabtı kabloları da çok önemli, en kısa zamanda tamamlanacak. Soru: Muallimköy Muhtarı, YAK güzergahının köyün ortasından geçtiğini güzergahın değişmesinin talep ettiğini belirtti. Cevap: Güzergahta havai hat olmayacağı, yeraltı kablosu olacağı ve bu sebeple köyü bölmek gibi bir durumun söz konusu olmadığı bildirildi. Güzergah çalışmalarının Kocaeli BB ile yapıldığı ve belediyenin yönlendirdiği bilgisi verildi. Soru: Kirazpınaz Bölgesi’nde indirme bölgesi yapılacak mı? Cevap: TEİAŞ 4. Bölge Müdürlüğü yer arayışı içerisinde olduğunu, Gebze OSB çok yüklü olduğu için Kirazpınar bölgesinde yapılacak tesisin önemli olduğu Gebze OSB’nin yükünü azaltacağı bilgisi verildi. Soru: DB’den kredi alınmazsa projeler askıya mı alınacak? Cevap: DB sosyal ekipsorumlusu bir kişinin salonda olduğu, kredi işlemlerinin %90’ının tamamlandığı, aynı zamanda Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından da projelerin desteklendiği, askıya alınmayacağı bilgisi verildi. Soru: Bölgede planlanan başka TM’ler var mı? Cevap: elbette başka TM’ler planlanmaktadır. 2020’den sonra teisis edilecek TM’leri www.teias.gov.tr adresinden takip edebilirsiniz. 108 YEEP-EF ÇSED Projenin inşaat ve işletme süresince, herhangi bir şikayet olması durumunda ya da bilgi edinilmek istenmesi halinde halka TEİAŞ Genel Müdürlüğü ve Bölge Müdürlüklerine başvurabileceği bilgisi verilecektir. Gerekli iletişim (telefon no., faks no., adres, vb.) bilgisi muhtarlıklara bırakılmıştır. İstişare ve bilgilendirmeler, TEİAŞ Bölge Müdürlüğü ekibi tarafından yapılan ziyaretler sırasında inşaat süreci boyunca devam edecektir. Yapılan toplantılar, katılımcılar ve sorunlar Dünya Bankası'na 3 aylık periyotlarla hazırlatılacak izleme raporlarında belgelenmiş olacaktır. TEİAŞ Kurumsal İletişim Müdürlüğünce hazırlanan “TEİAŞ Paydaş İlişkileri Şikayet ve Talep Yönetimi Prosedürü” kalite yönetimi kapsamında yayınlanmıştır. Şikayetlerin Giderilmesi Mekanizması TEİAŞ tarafından kurulan bir şikâyet mekanizması tarafından desteklenen çevresel ve sosyal faaliyetler proje öncesinde etkilenen kişilere bildirilir. Sistem etkilenen kişilerin şikâyet, endişe ve taleplerinin düzgün bir şekilde kayıt altına alınmasına ve zamanında değerlendirilmesine olanak sağlar. Proje bileşenlerinin isabet ettiği sahaların çevresel etkilerinden tazminat konusuna kadar çeşitli konular şikâyetlere neden olabilir. Etkilenen kişilerin mağduriyetlerini zamanında ve bir mağduriyete sebep olmadan tatmin edici bir şekilde çözebilmek için TEİAŞ uygun prosedürleri sağlayacaktır. TEİAŞ proje süresi boyunca etkilenen kişiler ve etkilenen yerleşimler ile ilgili her türlü bilgilendirme ve istişare sırasında projenin şikâyet mekanizmasının düzeltilmesi için gerekli çabayı gösterecektir. TEİAŞ inşaat sırasında arazi ve mülkiyet edinimi veya arazi ile ilgili olanlar da dâhil olmak üzere projeyle ilgili her türlü sorunların (kaygılar, şikâyetler, vb talep) iletebileceği erişilebilir bir irtibat kişisi (isim / pozisyonu) tahsis edebilir. Bu kişi dosyalanmış şikâyetlerin kayıtlarını tutmakla sorumludur. TEİAŞ ve Bölge Müdürlüğü, tüm şikâyetlerin Dünya Bankası politikası ihtiyaçları doğrultusunda zamanında ele alınmasını ve çözülmesini sağlayacaktır. 109 YEEP-EF ÇSED Gerek kurum gerekse de yetkililerin irtibat telefonu ve Kurumumuz adresi Muhtarlıklara verilecektir. Herhangi bir konuda bilgi talep edilmesi halinde Kamulaştırma Başmühendisi ve kamulaştırma servisi elemanlarına 0 (216)-521 58 00 (4. Bölge Müdürlüğü) ve 0 224 243 13 30 (2. Bölge Müdürlüğü) nolu telefondan ulaşılabileceği bildirilmiştir. Şikâyetler öncelikle TEİAŞ’ın açılmış yerel ofislerinde ele alınacaktır. Aşağıdaki tabloda örneklendiği gibi şikâyet giderme mekanizması kurulmuştur. Tablo 18 Şikayet Mekanizması Düzey Mercii Başvuru Yapılanlar Süreç Şekli TEİAŞ 4.Bölge Müdürlüğü N.Kemal Mah.Sütçü Yüz yüze, Soru ya da şikâyet değerlendirilir. Cad.Şeker Maslak telefon, Kişiye geri bildirimde bulunulur. 1 Sok.No:9 PK:18 34762 1 hafta yazışma Çözülememesi halinde hukuki yollara Ümraniye/İSTANBUL ile yönlendirilir. Telefon: 0 (216)-521 58 00 (3 HAT) Faks: 0 (216)-328 11 93 TEİAŞ 2.Bölge Müdürlüğü Fethiye Mahallesi Bursa Yüz yüze, Soru ya da şikâyet değerlendirilir. Organize Sanayi Bölgesi telefon, Kişiye geri bildirimde bulunulur. 1 1 hafta Sarı Cadde P.K.50 16140 yazışma Çözülememesi halinde hukuki yollara Nilüfer/BURSA ile yönlendirilir. Tel: 0 224 243 13 30 Faks: 0 224 243 50 23 TEİAŞ Genel Müdürlüğü Çevre ve Kamulaştırma Soru ya da şikâyet değerlendirilir. Dairesi Başkanlığı Telefon, Kişiye geri bildirimde bulunulur. 2 Nasuh Akar Mah. yazışma, 2 hafta Çözülememesi halinde hukuki yollara Türkocağı Cad. No:2/14 eposta ile yönlendirilir. Çankaya/ANKARA Tel : 0 312 203 86 11 Fax : 0 312 203 87 17 Gerekli Asliye Hukuk Yazışma Hukuki Süreç 3 Hukuki mevzuat çerçevesinde yürür Mahkemesi ile Çerçevesinde Projenin inşaat ve işletme süresince, herhangi bir şikayet olması durumunda ya da bilgi edinilmek istenmesi halinde halka TEİAŞ Genel Müdürlüğü, 2. Bölge Müdürlüğü’ne ve 4. Bölge Müdürlüğü’ne başvurabileceği bilgisi verilmiştir. Gerekli iletişim (telefon no., faks no., adres, vb.) bilgisi muhtarlığa bırakılmıştır. 110 YEEP-EF ÇSED EKLER 111 YEEP-EF ÇSED EKLER LİSTESİ EK-A Uydu Görüntüleri EK-B Proje Güzergah Haritaları EK-C Projelere Ait Arazi Fotoğrafları EK-D 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları EK-E 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları EK-F Deniz Altı Kablolarının Biyoçeşitlilik Raporları EK-G Deniz Altı Kablosu“ÇED Yönetmeliğinden Muaftır” Yazısı EK-H ÇED Gerekli Değildir Kararları EK-I 380 kV Deri OSB - Tepeören YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları EK-J 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları EK-K Acil Müdahale Planları EK-L Şans Bulgu Prosedürü EK-M Web Duyuru Görselleri EK-N Muhtarlık Tutanakları EK-O Paydaş Katılım Toplantısı Fotoğrafları EK-P Bulanıklık Modellemesi 112 YEEP-EF ÇSED EK-A Uydu Görüntüleri 380 kV Lapseki 3- Sütlüce 3 DAK 380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru DAK 380 kV Deri OSB - Tepeören Yer Altı Kablosu 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu 380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu 380 kV İzmit Körfez Geçişi Interface Noktası - Hersek Ek Çukuru Yer Altı Kablosu 113 YEEP-EF ÇSED EK-B Proje Güzergah Haritaları 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yeraltı Kablosu Güzergah Haritası Güzergah İnceleme Koridoru 169.86 180.32 151.04 Meb Metal 158.70 17.94 165.94 171.26 140.86 175.68 Depo 157.40 138.00 116.04 163.82 Depo 158.76 Ank ara Total Benzin İst. 176.46 Tormak 101.32 176.98 Fasdat 179.82 Gündüzler Metal 17.36 Safi Kömür 166.50 157.46 161.32 Yetsan 175 156.94 177.86 Güngör Makina 174.32 124.06 Almetsan 176.68 Kılıç Nakliyat 4 519 500 Safi Kömür 4 519 500 122.52 4 519 500 166.72 158.34 164.04 146.48 Sarılar Nakliyat Bayramoğlu Orman Ürünleri 21.32 133.28 Adak Bamak Kömür 160.38 Yol Bulanlar Depo Tesisleri 168.36 159.56 173.06 113.08 171.70 168.88 176.76 23.20 571 158.70 172.44 158.48 165.10 163.48 Bogaç Profil Demir Deposu 159.66 19.00 165.50 163.56 Özüaydın Vinç İşletmeciliği 178.14 Mogol Mak.Kim.San. Kavanlar Hazır Beton 148.66 P 110.52 Onat Dış Tic. 137.32 158.45 170.36 Altıneller Metal yo lu 168.48 Gözütoklar Orman San. ara 178.70 161.94 16.74 0K 165.50 165.70 0 Öztürk Kereste D-1 051 Benzin İstasyonu 107.48 165.56 161.39 Taş Ocakları 168.00 16.48 olu Güner Makina 175 170.14 Y 165.18 Çevre 154.00 161.81 Tekmetal 176.84 TNT Kargo 153.34 Rozak 150 179.24 Tar-Kar Kömür 102.16 İzm it 178.92 98.76 169.44 ul 164.00 İstanb 168.08 159.06 Mersin Ağaç San. 165.32 168.26 97.98 168.06 15.78 125 Alyak Kömür 179.56 168.18 163.76 Atabay Kimya 164.00 170.15 174.30 162.17 181.54 Alyak Kömür 92.60 12 15.50 5 173.84 163.06 165.53 164.52 153.00 182.72 Scania 88.56 163.90 162.84 14.70 161.14 10 169.13 182.66 169.14 0 4 519 000 4 519 000Gürdesan 4 519 000 50 162.68 Gebze İkinci Sanayii Sitesi 172.62 171.50 Adasel 182.52 Kuroğlu 156.90 5+600 25 Tüm Metal 176.78 177.66 186.12 172.61 174.14 Burgaz Tepesi 82.64 Yılyak Kömür Marmara Kömür 169.00 Enderoğlu Tavuk Çiftliği 16.26 75 176.16 Astim End. Tesisleri 156.12 175.19 0 Kav Madencilik Doğuş Aliminyum 155.90 15 100 178.40 170.96 Unilevler İnko Fabrikası 78.70 6+300 Inco Fabrikası Sanicor A.Ş. 150 14.32 Kutsan Teneke Kutu ve Metal Ofset Tesisleri 171.28 Depant 171.00 152.26 157.28 14.38 57 Aypet Kömür 1 75.72 İzmit 169.30 MES 13.62 168.68 168.40 Telinoks Ayhanlar 175.76 149.02 Erkömür Tesisleri Ank-İst. (D 100) Erkömür Tesisleri 149.58 125 13.84 156.40 173.18 169.58 158.28 20.48 168.72 Klora Madeni Yağ Boral Aliminyum 156.46 KTM Kimya Deposu 169.04 158.36 16.34 Kartal Bombe 148.12 148.50 72.08 23.48 Johson Divecey 25.74 KOCAELİ - 571 Cengiz Mak.Tesisleri 153.28 163.24 152.00 Türk Petrol KOCAELİ - a b a b 166.66 158.78 100 KOCAELİ - 173.60 168.40 143.44 38.62 KOCAELİ 20 16 a b a b 150.28 +900 KOCAELİ 4 a b a b 18.56 d c d 150.22 c 20 16 156.14 d c d c ist- Mutaş Deposu 16 17 T EM 130.58 -an d c d c a b a b G22-b-25-b 161.00 181.46 k 150 150.84 a b a b G23-a-21-a 25 21 150 148.30 153.70 68.50 47.92 455 695.69 455 695.69 130.58 148.74 a b a b 05 d c d c 169.60 25 21 457 805.42 457 805.42 86.80 150.44 21 22 168.34 d c d c 459 915.16 459 915.16 05 174.44 d Petrol c cAydın d 144.40 153.88 125.91 140.74 Baykur 149.16 66.06 4 518 495.53 4 518 495.53 G22-b-20-c 66.26 43.58 4 518 500 170.26 518483.20 44518 500 4 518 483.20 G23-a-16-d 144.12 Görhan Mobilya A.Ş. 4 518 500 48.78 13.90 455 695.69 G22-b-20-d 75 4 518 471.47 4 518 471.47 0 144.82 169.30 4 518 495.53 4 518 495.53 457 805.42 G22-b-20-c 00 144.35 173.67 183.18 4 518 483.20 4 518 483.20 459 915.16 G23-a-16-d 144.54 G22-b-25-b G2231072 G2331082 455 695.69 Gürsan Otomotiv.A.Ş. Pakdeniz Kimya 4 518 471.47 4 518 471.47 7+ G23-a-21-a 459 915.16 457 805.42 Sentopal A.Ş. 63.50 26.08 456 000 456 500 169.07 173.90 Omsan Lojistik 457 000 Türk Petrol 40.63 457 500 458 000 167.93 Arsan Mutfak 458 500 51.70 12.76 459 000 459 500 460 000 460 500 183.54 ONAY 150.69 İsta 128.60 11.48 ONAY nbu l- 131.42 60.24 48.26 37.76 144.60 Te m- An ONAY Kocaeli Büyükşehir Belediyesi 180.78 kar a 43.09 43.21 150.08 151.22 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi 1:5000 52 05 Tarafından Fotogrametrik Yöntemle Kocaeli 58.12 Büyükşehir Belediyesi 43.50 Yaptırılan Kocaeli İline Ait 1:5000 Ölçekli Sayısal Haziran Halihazır Harita 2005 3194 Tarihli Hava Fotoğraflarından Üretilm Kabel Park Panel A.Ş. Profil Boru 180.68 152.76 Tarafından Fotogrametrik Yöntemle Yaptırılan Kocaeli İline Ait 1:5000 149.20 1:5000 Fa ti hC 83.96 Porland Tarafından Fotogrametrik Yaptırılan Yöntemle 41.29 55.34 Kocaeli İline Ait 1:5000 10.80 11.16 12.06 25 ad Mardan Halihazır Ölçekli Sayısal Haziran Harita 3194 . 42.20 Sayılı İmar Kanununun 7/a Maddesine 150 2005 Tarihli Hava Fotoğraflarından Üretilm Ceyhan Nakliyat 0 141.30 150.90 Halihazır Ölçekli Sayısal Haziran Harita 3194 15 178.70 Sayılı İmar Kanununun 7/a Maddesine 2005 Tarihli Hava Fotoğraflarından Üretilm İncelendi Yapımcı GöreAtermit ve Onandı. KONTROL 150 Firma : ANA-KENT Planlama Şehircilik Hari Sayılı İmar Kanununun 7/a Maddesine Prefabrik A.Ş. ve Onandı. Göre İncelendi Yapımcı Firma : ANA-KENT Planlama Şehircilik Hari KONTROL 10.62 Mimarlık İnşaat Sanayi Ticaret Ltd Şt ve Onandı. Göre İncelendi Yapımcı Firma : ANA-KENT Planlama Şehircilik Hari Mimarlık İnşaat Sanayi Ticaret Ltd Şt Üçer Zımpara Mimarlık İnşaat Sanayi Ticaret Ltd Şt 12 ......./......./2006 181.16 5 136.42 Dilek Demirçelik İsmail SEYREK Serkan ONUR ......./......./2006 Körfez Döküm 10.61 Yavuz Metal İsmail SEYREK Serkan ONUR ......./......./2006 Harita Mühendisi Harita Yüksek Mühendisi Prefabrikasyon A.Ş. Çavuşoğlu Makina 166.88 Harita Mühendisi Harita Yüksek Mühendisi Halihazır Harita Şefi Harita Kadastro Müdür Vekili 9.43 Halihazır Harita Şefi Harita Kadastro Müdür Vekili 10.84 4+ Proje Mühendisi Proje Müdürü 051 166.62 183.00 136.66 9.79 Atermit Fabrikası Proje Mühendisi Proje Müdürü 9.39 20 Hasan Tansel SÜDOR Necati ÖLÇÜCÜOĞLU Proje Mühendisi Proje Müdürü Hasan Tansel SÜDOR Necati ÖLÇÜCÜOĞLU Batusan 0 183.24 571 158.46 Hasan Tansel SÜDOR Necati ÖLÇÜCÜOĞLU 10 10.79 0 75 9.60 9.05 157.66 182.86 4 518 000 Sağlık Ocağı 136.60 4 136.68 518 000 99.96 4 518 000 21.60 Meb Metal 10.54 05 5 Alişan Uluslararası Taş.A.Ş. 166.73 184.10 141.52 12 9.55 9.16 11.27 Muallim Köy Muhtarlığı Beyzade Metal Kim.San. 9.49 9.54 Köy Konağı Ak‡a Tepesi Kuzlar Lojistik Ögretmenevi Dolsan Başkan Adına İ.Ö.O. Başkan Adına 05 Gebze Mesleki Eğitim Merkezi 50 Teklas 8.19 1 571 . Başkan Adına mre Cad 9.21 Mustafa SOYDABAŞ 134.32 0 10 9.38 Mustafa SOYDABAŞ Mimar Peker Fabrika Yunus E Mustafa SOYDABAŞ 521 192.93 Mimar Gümrük 7.99 8.71 Genel Sekreter Yardımcısı Mimar 9.01 192.42 Genel Sekreter Yardımcısı 9.20 9.38 Muallim Köy Genel Sekreter Yardımcısı 75 192.62 8.46 186.16 134.52 141.32 8.23 185.15 31.24 192.13 7+7 138.90 00 8.40 8.97 185.24 Muallim Köy Muhtarlığı P 9.61 159.48 3+500 9.96 M.P.S. P 190.42 İlköğretim Okulu 140.76 Gelişim 50 Altaş Aliminyum 8.49 9.07 8.43 Pak Piliç 9.05 17 5 Alpsan Aliminyum P Toys usR P 7.73 9.07 137.46 15 138.66 Kartal Teneke Fab. 0 P + 74 6 8.16 8.78 158.41 P 8 112.36 128.74 7.79 32.76 136.40 175 12.91 125 P 5 8.47 12 131.52 Arver Mak. 12.26 8.16 8.07 Kılıç Nakliyat 0 7.72 8.72 15 Develi Mak. Bağdat camii 12.42 9.82 0 8+40 Akpolmer MMC Alüminyum . 4 517 500 4 517 500 4 517 500 12.12 P Cad t Çoban Tur ale 46.20 104.82 10.21 8.96 As Sevil Boru 12 8.50 21.20 Muallim Köy 5 0 10 9.13 8.87 10.22 9.43 8.18 Jokey Plastik 123.56 521 05 9.07 150 Kavakl Srt Yeniyldz Mahallesi 9.16 10.30 33.10 8.63 9.41 Atabay 54.00 121.06 Sembol Kömür 9.81 11.12 9.02 8.41 P 57 75 7.71 72.04 Erçalıklar Sitesi 8.48 Aksu Metal 126.10 8.83 15 8.52 1 0 00 001 10.76 11.72 133.42 7.69 7.12 8.30 7.75 Harmanyeri 9.04 Artuk Metal 521 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Uğur Teneke 7.06 70.45 Sevkan Dow Strafor 7.33 Vahdet Camii 5 7.06 12 12.05 7.84 25.59 139.07 92.26 131.20 12.36 47.68 SevkanYağ G22-b-25-a Batı Nakliyat 2+800 G22-b-25-b 138.91 139.32 0 10 9.09 G23-a-21-a Tübitak Arazisi 111.06 7.13 G22-b-25-b 7.20 7.30 8.43 12.06 G23-a-21-a G23-a-21-b 92.95 11.84 16.71 7.63 43.94 7.40 133.01 82.50 6.69 Örgüçler İs 51.33 t an 7.52 bu 102.91 DYO Boya Fab. l -T 7.31 11.40 em 95.79 8.26 -A 107.76 129.94 nk 89.87 8.05 20.46 ar 132.32 80.21 a 7.62 11.05 4 517 000 104.37 108.99 88.94 4 517 000 4 517 000 7.61 İzocam Fab. 8.40 77.61 52.99 7.44 29.88 92.99 88.50 6.89 0 100.82 10 83.34 6.41 7.07 6.60 124.62 8.53 10.54 05 102.00 9.93 57 104.34 Taş Ocakları 84.51 76.96 81.76 7.66 7.22 76.77 5.29 6.90 109.06 6.09 125.96 26.17 6.61 125.75 125 €ksaln Tepesi 61.78 9.73 6.59 28.36 6.72 57 75 17.25 115.50 5.80 05 8.92 52 6.21 6.73 Demirsan Demirçelik Fab 6.40 001 6.07 4.75 8.91 124.56 21.02 75 4.82 4.97 12.21 5.90 6.49 İst an bu 120.71 l- 4.94 8.35 D1 87.93 5.44 109.96 5.34 0 0- Olmuksan Fab. 7.64 An kar 50 5.75 1 6.19 00 a 75 4.15 118.80 121.04 12.62 21.74 OMO Deterjan Fab. 4.15 5.87 7.34 44.95 15.30 100 50 102.10 100 10.30 5.40 Lever A.Ş. 120.82 Diler Demirçelik Fab. 50 42.50 75 129.98 Türk Eğitim Vakfı 125 100 5.43 3.83 İnanç Türkeş 3.37 Özel Lisesi ve 90.26 4 516 500 110.63 TÜBİTAK Lojmanları 75 4 516 500 4 516 500 4.12 3.89 Su Deposu 2+100 5.46 75 127.37 5.08 5.11 3.56 Çayırova Boru 65.32 3.81 3.64 25 36.47 100 TÜBİTAK 61.41 61.67 4.41 3.97 4.14 60.18 3.55 3.81 61.90 8.58 3.46 Sümerbank Fab. 4.22 3.70 113.54 33.32 Dilovası Gişeler 3.70 4.22 75 75 6.02 4.41 0 3.62 10 3.40 3.64 3.23 102.22 4.49 2.77 3.45 50 G2331224 88.01 124.02 78.70 29.44 G2231047 3.48 3.20 50 2.30 Nasaş Aliminyum Fab. 5.19 4.01 25 44.36 Ylanca Tepesi 25.78 Koraş 4.41 3.15 2.97 2.94 25 99.14 3.10 2.89 102.54 ™zbek Srt 126.26 3.19 4.43 41.04 4.61 3.04 75 20.86 Vitsan 83.32 3.80 2.63 3.06 3.01 2.94 50 18.11 2.96 d. 0.90 72.08 4.57 Kazmal Srt kir Ca 3.40 Sağlık Ocağı 16.83 38.76 75 arabe 3.69 20.76 5.92 6.06 24.00 K 5.71 6.04 Cu 109.28 5.77 50 Kazım 4 516 000 4 516 000 1+400 4 516 000 mh 20.04 25 Çolakoğlu Metaloji Sanayii 11.63 u riy 14.28 et 6.07 3.45 Ca 4.15 36.46 Diliskelesi Mahallesi 12.59 5.85 d. 12.79 5.71 6.29 36.94 Cumhuriyet Mahallesi 2.04 Ova Elektrik 6.58 100.76 98.16 KOCAELİ - 6.10 6.16 6.25 81.02 11.43 KOCAELİ - 4.03 10.11 6.20 6.04 KOCAELİ - a b a b 8.54 Polisan İ. Öğ. Ok. KOCAELİ 96.66 a b a b 25 21 1.90 6.27 26.03 21 22 5.68 d c d c 9.51 25.59 10.18 d c d c 6.25 4.98 a b a b G23-a-21-d 8.03 455 679.07 455 679.07 a b a b 3.43 5.00 05 01 Sağlık Ocağı 457 789.60 457 789.60 6.39 d c d c 2.00 01 02 7.16 459 900.13 459 900.13 4.71 d c d c 5.47 İstanbul-TEM- Ankara 5.57 Polisan Boya San. 5.23 4.16 4 515 719.27 4 515 706.94 G23-a-21-a 4.06 3.76 G23-a-21-b 455 679.07 G22-b-25-a 4 515 695.21 4 515 695.21 3.60 4.32 4 515 719.27 4 515 719.27 G22-b-25-b 4 515 706.94 4 515 706.94 459 900.13 G23-a-21-a 11.24 G22-b-25-c 2.80 2.88 78.13 75.15 67.79 4 515 695.21 4 515 695.21 G23-a-21-d 28.48 61.49 3.30 457 789.60 61.94 70.07 G23-a-21-c 459 900.13 456 000 456 500 457 000 457 500 10.42 458 000 458 500 459 000 4.00 50 2.68 459 500 3.80 460 000 73.69 460 500 66.49 4.52 4.62 54.97 ONAY 2.22 2.64 10.96 25.84 69.49 59.79 68.97 51.15 ONAY es i Kocaeli Büyükşehir Belediyesi 64.09 d d 2.08 4.46 5.20 Ca 5.08 1:5000 2.48 Tarafından Fotogrametrik Yöntemle 10.50 23.60 71.95 55.41 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi an 1:5000 30.77 im L 4.64 Yaptırılan Kocaeli İline Ait 1:5000 3.42 Tarafından Fotogrametrik Yöntemle 75 10.72 39.65 Halihazır Ölçekli Sayısal Haziran Harita 2005 3194 Tarihli Hava Fotoğraflarından Üretilm 71.39 56.71 Yaptırılan Kocaeli İline Ait 1:5000 2.00 4 515 500 4 515 500 21.75 Polisan Sanayii AS Boya desi 57 Haziran 2005 Tarihli Hava Fotoğraflarından Üretilm d Sayılı İmar Kanununun 7/a Maddesine 10.50 23.56 72.85 yi Ca Meslek Lisesi 70.59 Halihazır Ölçekli Sayısal Haziran Harita 2005 3194 Tarihli Hava Fotoğraflarından Üretilm Sana ve Onandı. Göre İncelendi Yapımcı Firma : ANA-KENT Planlama Şehircilik Hari KONTROL 10.36 21.97 3.60 Sayılı İmar Kanununun 7/a Maddesine 3.40 Yapımcı Firma : ANA-KENT Planlama Şehircilik Hari 10.78 KONTROL 71.49 11.05 1.76 Mimarlık İnşaat Sanayi Ticaret Ltd Şt 50 71.53 2.40 23.04 ve Onandı. Göre İncelendi Yapımcı Firma : ANA-KENT Planlama Şehircilik Hari Mimarlık İnşaat Sanayi Ticaret Ltd Şt 24.24 4.12 71.47 68.47 20.49 Mimarlık İnşaat Sanayi Ticaret Ltd Şt 5.17 ......./......./2006 3.32 70.49 İsmail SEYREK Serkan ONUR 21.38 69.95 46.07 İsmail SEYREK Serkan ONUR 69.59 8.45 ......./......./2006 2.00 10.96 Harita Mühendisi Harita Yüksek Mühendisi 68.81 25.76 4.30 Harita Mühendisi Harita Yüksek Mühendisi Halihazır Harita Şefi Harita Kadastro Müdür Vekili Çolakoğlu Meteluji Sanayii A.Ş. 71.08 1.10 12.32 Halihazır Harita Şefi 0+700 Harita Kadastro Müdür Vekili 68.63 1.57 14.87 Proje Mühendisi Proje Müdürü 21.06 66.71 41.91 Proje Mühendisi Proje Müdürü 67.23 2.10 71.56 73.14 Hasan Tansel SÜDOR Necati ÖLÇÜCÜOĞLU 11.52 19.15 Proje Mühendisi 2.36 Proje Müdürü Hasan Tansel SÜDOR Necati ÖLÇÜCÜOĞLU 2.72 29.65 14.71 62.53 66.81 Hasan Tansel SÜDOR Necati ÖLÇÜCÜOĞL 2.22 U 28.40 36.40 50 65.76 1.73 2.26 1.90 2.42 20.90 2.36 58.83 59.13 38.17 3.56 26.27 36.30 63.23 2.88 Belde Liman İşletmeleri 18.69 4.50 5.04 60.74 4.94 21.34 38.29 5.30 G2331225 22.12 60.03 24.79 2.94 21.77 38.95 5.38 50.77 3.83 4.34 3.76 5.08 4.06 Başkan Adına 3.50 5.28 4.22 5.54 63.56 20.56 44.55 49.69 51.54 31.47 Başkan Adına 5.48 3.34 8.30 Mustafa SOYDABAŞ 17.99 40.88 5.08 4.34 5.24 4.22 44.08 1.98 13.74 4.78 Mimar 2.84 38.29 30.05 1.05 Mustafa SOYDABAŞ 1.54 5.02 38.18 Genel Sekreter Yardımcısı 28.30 36.74 30.35 1.37 1.60 Mimar 36.92 33.88 15.73 3.77 Genel Sekreter Yardımcısı 3.38 1.72 3.74 46.36 3.13 2.66 Alemdar Liman İşletmesi A.Ş. 3.08 14.92 4.02 4 515 000 G2331087 4 515 000 1.39 1.38 25 33.06 1.44 5.18 1.94 0.58 Polisan Boya A.Ş. 4.32 12.36 42.74 6.75 3.00 Sedef Tersanesi A.Ş. 1.76 1.08 1.96 41.50 1.51 2.70 1.76 2.62 13.24 1.16 4.34 3.70 2.52 1.98 2.24 15.22 TCDD Eskitaş Ocağı 1.34 2.34 7.66 29.30 2.18 11.36 3.52 1.80 0+000 2.36 Çolakoğlu Meteluji Sanayii A.Ş. 9.36 1.97 1.86 1.90 3.20 1.22 2.92 2.22 3.46 3.40 2.14 1.66 1.82 3.28 2.10 1.88 1.74 1.98 3.44 2.36 3.10 3.56 2.98 3.24 2.20 MARMARA DENİZİ 3.10 2.72 2.70 4 514 500 4 514 500 3.16 3.08 114 YEEP-EF ÇSED EK-C Projelere Ait Arazi Fotoğrafları TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 1.Deniz Çıkışı Galeri İçi 2.Köprü Güvenlik Sınırı 3.Köprü Bağlantı Yolu TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 4.Köprü Bağlantı Yolundan Mezarlık Yoluna Geçiş 5.Mezarlık Yolu TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 6.-734. Sokak 7.-735. Sokak TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 8.-726. Sokak 9.Cumhuriyet Caddesi TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 10.-717. Sokak 11.-714/1. Sokak 12.-717. Sokak TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 13.-712/1. Sokak 14.-712. Sokak’tan TEM Yoluna Geçiş TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 15.TEM Geçişi (2) Üst Kot 16.TEM Geçişi Alt Kot 17.TEM Yan Yol TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 18.-612. Sokak TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 19.İsimsiz Sokak (4) 20.-614. Sokak 21.-614. Sokak’tan TEM Yan Yola Geçiş TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 22.İsimsiz Sokak (3) 23.Fatih Caddesi 24.Fatih Caddesi (Kızılırmak Caddesi) TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 25.Fatih Caddesi (Ceyhan Caddesi) 26.TEM Geçiş (1) TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 27.İsimsiz Sokak (1) TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 28.Muallimköy Caddesi 29.-4124. Sokak TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 30.Gazi Dede Caddesi TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 31.İnanç Türkeş Yolu 32.Gebze GIS Sahası Önündeki Yol TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 33.Gebze GIS Sahası ve Kablo Çıkışı 34.Ek Çukuru İle İlgili Örnek Resimler TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kV Gezbe GİS –Dilovası Ek Çukuru Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 115 YEEP-EF ÇSED EK-D 380 kV Kroman Çelik GIS – Deri OSB GIS YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Kroman Çelik GIS- Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 116 YEEP-EF ÇSED EK-E 380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları 117 YEEP-EF ÇSED EK-F Deniz Altı Kablolarının Biyoçeşitlilik Raporları İZMİT KÖRFEZİ (HERSEK DİLOVASI) 400 KV-50 HZ ÇİFT DEVRE DENİZALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGÂHI ARAŞTIRMA ÇALIŞMASI VE MÜHENDİSLİK DİZAYN HİZMET ALIM İŞİ DENİZ ÇALIŞMALARI VE MÜHENDİSLİK RAPORU DESTAN ÖZTÜRK YUNUS CAN MUHAMMET B 03.12.2019 Rapor CEZAİRLİ DUMAN MUSTAFA CEBECİ DESTAN ÖZTÜRK YUNUS CAN MUHAMMET A 12.09.2019 Rapor MUSTAFA CEBECİ CEZAİRLİ DUMAN Rev. Tarih Tanım Hazırlayan Kontrol Onaylayan TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DENAR DENİZ ARAŞTIRMALARI A.Ş İZMİT KÖRFEZİ (HERSEK DİLOVASI) 400 KV-50 HZ ÇİFT DEVRE DENİZALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGÂHI ARAŞTIRMA ÇALIŞMASI VE MÜHENDİSLİK DİZAYN HİZMET ALIM İŞİ DENİZ ÇALIŞMALARI VE MÜHENDİSLİK RAPORU Proje Adı: Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 İÇİNDEKİLER 1.1 Biyolojik Çeşitlilik Çalışmaları ............................................................................................................................ 3 1.1.1 Denizel Flora Çalışmaları ..................................................................................................................................... 3 1.1.2 Denizel Fauna Çalışmaları .................................................................................................................................. 13 Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:i Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1 Saab SeaEye Falcon ROV ................................................................................................................ 3 Şekil 2 Dilovası Bölümü ROV Çalışma Sahası ............................................................................................. 4 Şekil 3 Hersek Bölümü ROV Çalışma Sahası ............................................................................................... 5 Şekil 4 Çalışmanın Hersek ayağında ROV ile görüntülenen Deniz Çayırları (Zostera noltii Homermann)... 7 Şekil 5 Kırmızı Ve Yeşil Alglerin Dağılıma Örnek Görsel .............................................................................. 8 Şekil 6 Tunikat ............................................................................................................................................... 9 Şekil 7 Deniz Yıldızları ................................................................................................................................... 9 Şekil 8 Vatoz ................................................................................................................................................ 10 Şekil 9 Denizanası ....................................................................................................................................... 10 Şekil 10 Anemon ......................................................................................................................................... 11 Şekil 11 Yengeç ........................................................................................................................................... 11 Şekil 12 Tespit Edilen İnsan Kaynaklı Kirlilik Materyallerine Örnek ............................................................ 12 Şekil 13 Fauna Lokasyon Haritası ............................................................................................................... 14 Şekil 14 Van Veen Grab .............................................................................................................................. 15 Şekil 15 Organizmaların Total ve % Dağılımları.......................................................................................... 17 TABLO LİSTESİ Tablo 1 Çalışma İstasyonlarının Derinlikleri ve Koordinatları ...................................................................... 13 Tablo 2 Taksonomik Grupların Toplam Sayıları ve Total % Dağılımları ..................................................... 17 Tablo 3 Gruplara Ait Türlerin Birey Sayıları ve Total % Dağılımları .......................................................... 18 Tablo 4 Organizma Gruplarına Ait Bireylerin İstasyonlardaki % Dağılımları ............................................... 19 Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:ii Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 1.1 Biyolojik Çeşitlilik Çalışmaları 1.1.1 Denizel Flora Çalışmaları 1.1.1.1 Metodoloji İzmit Körfezi’nde yapılan bu çalışmada, hem Hersek hem de Dilovası kıyılarında kablonun tahmini karaya çıkış noktaları ana hat olarak kabul edilmiş, bununla beraber Hersek’te bu ana hattın 275 metre sağındaki 2 hat ve 275 metre solunda 2 hat ile toplam 550 metrelik bir çalışma alanında 5 hat çalışılmıştır. Dilovası’nda bu ana hattın 250 metre sağındaki 3 hat ve 250 metre solunda 3 hat ile 500 metrelik bir çalışma alanında toplam 7 hat çalışılmıştır Sonuç olarak 2 kıyıdaki 1050 metrelik alan içindeki 12 hatta profesyonel su altı görüntüleme yeteneklerine sahip SAAB Seaeye Falcon Görüntüleme Sınıfı ROV cihazı ile görüntüleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir (Şekil 1). ROV ölçüm çalışmalarında Barbaros Hoca isimli tekne kullanılmıştır. Şekil 1 Saab SeaEye Falcon ROV ROV’ye ait genel özellikler aşağıda sunulmuştur:  Çalışma derinliği 300 m'ye kadar  Taşıma kapasitesi 14 kg  Yükseklik 50 cm  Uzunluk 100 cm  Genişlik 60 cm  Ağırlık (Havada) 60 kg. Deniz flora çalışmaları için kurulum 26.08.2019 tarihinde başlamış olup, ROV cihazı ile görüntüler 27.08.2019 – 28.09.2019 tarihlerinde kaydedilmiştir. Toplamda 930 metrelik 12 hatta çalışmalar, kıyıdan başlayıp deniz çayırlarının bulunduğu tahmin edilen derinliklere dek devam etmiştir. Çalışma sırasında Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:3 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 ROV görüntüleri detaylı incelenerek tür tanımlamaları yapılmıştır. Her iki proje sahasında görüntü alınan alanlar Şekil 2 ve Şekil 3’de verilmiştir. Şekil 2 Dilovası Bölümü ROV Çalışma Sahası Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:4 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Şekil 3 Hersek Bölümü ROV Çalışma Sahası Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:5 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 1.1.1.2 Denizel Flora Çalışmaları Sonuçları Gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde, Marmara Denizi’nde koruma altında ve korunması gerekli türlerden olan deniz çayırı (Zostera noltii Homermann) türüne Hersek yakasında rastlanmıştır. Kirliliğe ve insan etkisine karşı duyarlı olduğu bilinen ve varlığı bulunduğu bölgenin temiz ve hassas olduğuna işaret eden bu türler (Ben Alaya, 1972; Leriche vd., 2004) aynı zamanda bölgelerin ekolojik statülerini tanımlamak için de kullanılmaktadır (Augier ve Santimone, 1982; Asnaghi vd., 2009; Orfanidis vd., 2011; Royo vd., 2011). Türün bölgede bulunduğuna dair birçok çalışma mevcuttur (Turna, İ., ve Ertan, O., 2005, Taşkın, E., 2016). Bu tür IUCN Kırmızı Liste’ye göre popülasyonu giderek azaldığından Düşük Riskli olarak sınıflandırılmıştır (https://www.iucnredlist.org/species/173361/17475420 ). Bu tür de tıpkı P. oceanica için de olduğu gibi Türk Deniz Hukuku’nca mevcut Eylem Planı ile koruma altındadır. Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:6 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Şekil 4 Çalışmanın Hersek ayağında ROV ile görüntülenen Deniz Çayırları (Zostera noltii Homermann) Bu çiçekli su bitkileri hem besin zincirinin ilk halkasını oluşturur, hem fotosentez ile C -O dengesini sağlar, hem kıyıda yaşayan deniz canlılarının %25’ine barınak görevi görür hem de kıyı erozyonunu önler. Yapılan çalışmada deniz çayırlarının dağılımı sadece 2 hat üzerinde görülmüştür. Hersek kısmındaki çalışmanın 4. ve 5. hatlarının 3 bölgesinde görülen deniz çayırı görseli Şekil 4’de verilmiştir. Kıyıya yakın 2 metre civarı derinliklerde başlamakta olan tür yaklaşık 6 metre derinlikte son bulmaktadır (Şekil 3). 2 Yaklaşık olarak 200m ’lik bir alanda yayılım göstermektedir. Bu bölgede yapılan çalışmalarda ayrıca oldukça yoğun yeşil ve kırmızı alg grubunda bulunan makroalg türleri görülmüştür. Bunlara örnek olarak Ulva lactuca ve Gracilaria gracilis türleri verilebilir. Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:7 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Şekil 5 Kırmızı Ve Yeşil Alglerin Dağılıma Örnek Görsel Bu tür dışında görüntülenen koruma altındaki diğer canlıların görselleri aşağıda sıralanmıştır: Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:8 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Şekil 6 Tunikat Şekil 7 Deniz Yıldızları Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:9 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Şekil 8 Vatoz Şekil 9 Denizanası Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:10 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Şekil 10 Anemon Şekil 11 Yengeç Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:11 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Yukarıda belirtilen türler dışında birçok türden, küçük balıkların oluşturduğu küçük balık sürüleri de görülmüştür. Tüm bu sonuçların dışında ROV ile yapılan çalışmalarda, daha önce bölgede tamamlanmış projeler sonucu (Osmangazi Köprüsü vb.) oldukça yoğun insan kaynaklı sualtı kirliliği tespit edilmiştir (Şekil 12). Bahsi geçen kirliliğe Şekil 12’de yer alan büyük metal parçalar, beton yığınları, merdivenler ve tekerlekler örnek olarak gösterilebilir. Bu kadar tahrip edildiği halde hala biyoçeşitliliğin yüksek olduğu bölgede, bundan sonra yapılacak çalışmalarda bu konuda son derece özenli davranılması gerekmekte ve yapılan sualtı çalışmaları arkada iz bırakmadan tamamlanmalıdır. Proje dahilinde tamamlanacak kablo döşeme çalışmalarında görselde yer alan kirliliğine neden olan çalışma şeklinin aksine, geride kirliliğe neden olacak materyal bırakılmamasına özen gösterilecektir. Şekil 12 Tespit Edilen İnsan Kaynaklı Kirlilik Materyallerine Örnek Proje sahasında bulunan koruma altındaki deniz çayırlarının kanal açma ve kablo döşeme/gömme çalışmalarında zarar görme ihtimali mevcuttur. Çalışmalarda mevcut deniz çayırlarına en az risk oluşturacak metotların uygulanması önerilmektedir. Çalışmalar esnasında su kalitesinde oluşabilecek bir düşme sadece deniz çayırlarını değil, bütün ekosisteme zarar verebileceği için, su kalitesini düşürebilecek riskler minimize edilmelidir. Marmara Denizi’nde koruma (deniz çayırı) türlerinin varlığı tüm çalışma sürecinde titizlikle hareket edilmesini gerektirmektedir. Deniz tabanında yapılması planlanan çalışmalar sadece deniz çayırı türlerinin yaşam ortamını değil, bölgedeki tüm bentik hayatı da gerek kablo döşeme sürecinde gerekse deniz suyu kalitesine etkisi nedeniyle olumsuz etkileyecektir. Deniz ekosistemine muhtemel risklerin en düşük seviyede tutulması için çalışma süresince hafriyatın en aza indirgenmesi ve deniz çayırı alanının en düşük ve en az yoğun olduğu bölgede çalışmanın Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:12 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 gerçekleştirilmesi önerilmektedir. Buna göre, Hersek yakasında ana hat olarak planlanmış 3. hat yerine bölgede bulunan vatoz türleri ve 4 – 5 numaralı hatlarda gözlemlenmiş deniz çayırı türleri nedeniyle 1 -2 numaralı hatlardan birinin; Dilovası yakasında ise planladığı gibi 4. hattın kablo döşeme çalışmaları için görece en uygun hat olduğu yapılan çalışmalar sonuncunda oluşturulmuş haritalarda gösterilmiştir. Kablo döşeme çalışmaları sırasında bölgede yer alan deniz çayırlarına olası etkiler göz önünde bulundurulduğunda bölgenin rehabilitasyonu sağlamak amacıyla, dalgıç marifetiyle yeniden dikim işlemlerinin yapılması önerilmektedir. Deniz çayırlarının izleme yöntemi olarak ROV ile görüntüleme önerilmekte ve izleme süresi olarak ilk 6 ay sonunda ve sonraki 1 yıl içerisinde yapılması planlanmalıdır. Kablonun döşenmesiyle kablo hattına gelecek zararı önlemek amacıyla güzergâh boyunca sıra şamandıra ile markalama yapılması önerilmektedir. Bu yöntemle buradaki deniz trafiği minimuma indirilerek kablonun yanı sıra biyolojinin korunması amaçlanmaktadır. 1.1.2 Denizel Fauna Çalışmaları 1.1.2.1 Metodoloji İzmit Körfezi çevre çalışmaları; Bentik (Deniz dibi) Biyolojik Çeşitliliği kapsamında yapılmıştır. Belirlenen 7 istasyondan bentik örnekleri alınmıştır. İzmit Körfezi çevre çalışmaları; Bentik (Deniz dibi) Biyolojik Çeşitliliği kapsamında yapılmıştır. Belirlenen 7 istasyondan bentik örnekleri alınmıştır. Bentik örnekleyici olarak Van Veen Grab kullanılmıştır (Şekil 14). Grab maksimum 11 lt.’ye kadar yüzey numunesi almaktadır. Grab örnekleme çalışmalarında Denar 2 isimli araştırma gemisi kullanılmıştır . Tablo 1 Çalışma İstasyonlarının Derinlikleri ve Koordinatları İstasyonlar Derinlik(m) Enlem Boylam o , o , STA-1 35 40 45 51” K 29 30 21” D o , o , STA-2 42 40 45 22” K 29 30 97” D o , o STA-3 45 40 45 66” K 29 30 26” D o , o , STA-4 63 40 45 60” K 29 30 10” D o o , STA-5 60 40 45 10” K 29 30 06” D o o , STA-6 45 40 44 82” K 29 30 62” D o o , STA-7 8 40 44,18” K 29 30 54” D Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:13 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Şekil 13 Fauna Lokasyon Haritası Bentik örnekleyici olarak Van Veen Grab kullanılmıştır. Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:14 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Şekil 14 Van Veen Grab Örnekler % 4 lük formaldehitte korunarak laboratuvara taşınmıştır. Örneklerin makro ve mikro analizler yapılarak sistematik gruplara ve türlere ayrılmıştır. Saptanan türlerin Sistematik tayinler; Geldiay ve Kocataş (1988), Kocataş ve Katağan (2003), Babin (1980) ve Bignot (1985)’a göre yapılmıştır. 1.1.2.2 Denizel Fauna Çalışmaları Sonuçları Tespit edilen türlerin biyotoptaki (İstasyonlardaki) birey sayılarını belirlemek için Soyer (1970)’in Frekans indeksi kullanılmıştır. F= m/M.100 şeklinde ifade edilen bu indekste “m” tür, “M” toplam tür sayıdır. Saptanan türlerin baskınlık düzeylerini tespit etmek için Bellan -Santini (1969)’nin Baskınlık indeksi formülü (D=m/M.100) kullanılmıştır. Bu formülde “m” türün istasyonlardaki toplam birey sayısı “M” bütün türlerin istasyonlardaki toplam birey sayısını ifade etmektedir. Organizma gruplarının analizleri sonucunda; Gastropoda grubundan 6 tür, 66 birey; Bivalvia grubundan 6 tür, 48 birey; Scaphopoda 2 tür, 5 birey; Polychaeta 1 tür, 6 birey olmak üzere 4 sistematik grup ile bu gruplara ait 125 birey saptanmıştır. Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:15 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Gastropoda Cerithium vulgatum (Bruquire,1792), Cerithium scabridum(Phili.1848) Turritella communis (R,1826), Turritella turbona(Mont,1877) Nassarius reticulatus (L,1758), Littorina neritoides (L,1758) Bivalvia Tapes decussatus (L,1758), Venüs verrucosa ((L,1758), Cardium edule (L,1758), Cardium tuberculatum(L,1758), Ostrea edulis (L,1758), Nucula sulcata ( Bronn 1831) , Scaphopoda: Dentalium vulgare (Costa, 1778), Dentalium corneum (L,1758); Polychaeta Serpula vermucularis (L,1767); Organizma gruplarından; Gastropoda 66 birey, % 52,80; Bivalvia 48 birey, % 38,40; Scaphopoda 5 birey, % 4,00; Polychaeta 6 birey, % 4,80; olarak dağılım göstermişlerdir (Tablo 2). Bireylerin istasyonlardaki adet/ frekans dağılımları, toplam sayıları, total % dağılımları (Tablo 3) . % değerleri ve total % dağılımları (Tablo 4) gösterilmiştir. Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:16 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Tablo 2 Taksonomik Grupların Toplam Sayıları ve Total % Dağılımları Gruplar Toplam Birey Sayısı Total % Gastropoda 66 52,80 Bivalvia 48 38.40 Scaphopoda 5 4,00 Polychaeta 6 4,80 Total Birey 125 100,00 Total % Şekil 15 Organizmaların Total ve % Dağılımları Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:17 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Tablo 3 Gruplara Ait Türlerin Birey Sayıları ve Total % Dağılımları İstasyon (STA) STA-1 STA-2 STA-3 STA-4 STA-5 STA-6 STA-7 T0P. Total % Derinlik(m) 35 42 45 63 60 45 8 Gastropoda Cerithium vulgatum 2 1 1 - 2 8 7 21 16.80 Turritella communis 2 1 3 - 3 6 4 19 15.20 Nassarius 3 2 2 2 1 2 3 15 12.00 reticulatus Littorina neritoides 1 1 1 1 1 4 2 11 8,80 Bivalvia Tapes decussatus 4 - - 2 1 3 - 10 8,00 Venüs verrucosa 2 - - 2 2 - - 6 4.80 Venüs gallina 2 - - 1 - - - 3 2,40 Cardium edule - 2 - 4 2 2 2 12 9.60 Cardium - - - 2 2 2 2 8 6,40 teberculatum Ostrea edulis - - - 1 1 - 1 3 2.40 Pecten sp. - - - - 1 - 2 3 2.40 Nucula sulcatus - - - 1 - - - 1 1,60 Arca noae - - - - - 1 1 2 1,60 Scaphopoda Dentalium vulgare - - 2 - 1 - - 3 2.40 Dentalium corneum - - - 2 - - - 2 1,60 Polychaeta Serpula - - - 2 3 1 - 6 4,80 vermucularis TOPLAM 16 7 9 20 20 29 24 125 100.8 Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:18 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 Tablo 4 Organizma Gruplarına Ait Bireylerin İstasyonlardaki % Dağılımları İstasyon STA-1 STA-2 STA-3 STA-4 STA-5 STA-6 STA-7 Total% Derinlik(m) 35 42 45 63 60 45 8 Gastropoda Ceratium vulgatum 12,5 14,3 11,1 - 10,0 27,6 29,2 14,9 Turritella communis 12,5 14,3 33.3 - 15,0 20,7 16,7 16,1 Nassarius reticulatus 18.7 28,6 22.2 10,0 5,0 6,9 12,5 14,8 Littorina neritoides 6.2 14.3 11.1 5,0 5,0 13,8 8,3 9,1 Bivalvia Tapes decussatus 25.0 28,6 - 10,0 5,0 10,3 - 11,3 Venüs verrucosa 12.5 - - 10,0 10,0 - - 4,6 Venüs gallina 12,5 - - 5,0 - - - 2,5 Cardium edule - - - 20,0 10,0 6,9 8,3 6,4 Cardium tuberculatum - - - 10,0 10,0 6,9 8,3 5.0 Ostrea edulis - - - 5,0 5,0 - 4,2 2,0 Pecten sp. - - - - 5,0 - 8,3 1,9 Nucula sulcata - - - 5,0 - - - 0,7 Arca noae - - - - - 3,4 4,2 1,1 Scaphopoda Dentalium vulgare - - 22,2 - 5,0 - - 3.9 Dentalium corneum - - - 10,0 - - - 1.4 Polychaeta Serpula vermucularis - - - 10,0 15,0 3,4 - 4.0 TOPLAM 99.9 100,1 99.9 100,0 100.0 99,9 100,0 99.9 Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:19 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 İzmit Körfezi ile ilgili yayınlarda; Algan 1999 yılından yaptığı yayında; İzmit Körfezinin tabanını kaplayan yüzey sedimentlerinde silt ve kil boyutunun değişik oranlarda, bulunduğu, silt ve kum boyutu malzemenin de küçük oranlarda bulunduğunu vurgulamıştır (Algan,1999). Özturan ve diğerleri de körfezin orta ve doğu kesimlerinde çamur türü materyalinin daha yaygın, batı kesiminin ise silt boyu materyalce daha zengin olduğunu, 30 m lik su derinliğine kadar olan kesimde iri taneli malzemenin daha yoğun olduğunu, derinlere doğru ise daha ince taneli malzemenin oranının arttığını vurgulamıştır (Özturan ve Diğ.2005) Yaptığımız çalışmada da bu bulgulara paralel sonuçlar elde edilmiştir. Örneklerin alınmış olduğu derinlikler (çalışma sahası ) kum, kumlu çamur, çamur ve kavkılardan oluşmaktadır. Özellikle çakıllı, kumlu çamur ve ince kumlar az miktarda gastropoda bivalvia topluluğunu içermektedir. Kavkılar üzerinde yer yer serpula vermucularis türlerine rastlanmıştır. Taksonomik grupların, toplam birey sayıları ve total % dağılımlarına bakıldığında, 165 tür saptanmıştır. Bu türlerin Organizma grupları içindeki toplam sayıları ve % dağılımları şöyle bir sıralama göstermiştir. Gastropoda grubu toplam birey sayısı (66) bakımından en baskın grup olup, toplam tür sayısının % 52,80’nini içermektedir. Bu grubu sırasıyla Bivalvia (48 birey, %38,40), Scaphopoda (4 birey, %4) ve Polychaeta (6 birey, % 4,80) izlemektedir. Örneklerin faunistik analizi sonucunda; Gastropoda grubundan 6 tür, 66 birey; Bivalvia grubundan 6 tür, 48 birey; Scaphopoda 2 tür, 5 birey; Polychaeta 1 tür, 6 birey olmak üzere 4 sistematik grup ile bu gruplara ait 125 birey saptanmıştır. İstasyonlardan alınan biyolojik örnekler özellikle bentik biyolojik çeşitliliği kapsayacak şekilde alınmıştır. Yapılan analizler sonucunda istasyonların oluşturduğu hat bentik fauna ve flora bakımından verimli görülmemiştir. Zemin yapısı olarak istasyon 1 balçıklı, istasyon 2 midye kavkıları, istasyon 3 çakıllı-kumlu, istasyon 4 çakıl ve kumun yanı sıra kahverengi alg kırıntıları ve parçaları, mollusc kavkıları, i stasyon 5 az miktarda midye kavkıları, istasyon 6 kum ve çakılın yanı sıra deforme olmuş alg parçaları, istasyon 7 çakıl ve kumla kaplı bir görünüm göstermiştir. İstasyonların bulunduğu hat bölge; irili ufaklı çakıllar, kumlu, ve mollusca kavkılarının baskın olduğu bir zemin görümündedir. Bu nedenle bölgede yapılacak çalışmanın bentik hayat üzerindeki etkisi minimum olacaktır. Proje Adı: İzmit Körfezi Hersek-Dilovası Geçişi Güç Kablosu Güzergâhı Sayfa No:20 Döküman Adı: Deniz Çalışmaları ve Mühendislik Raporu Rev.B Tarih :03.12.2019 ÇANAKKALE BOĞAZI (LAPSEKİ 3-SÜTLÜCE 3) 400 KV-50 HZ ÇİFT DEVRE DENİZALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGAHI ARAŞTIRMA ÇALIŞMASI VE MÜHENDİSLİK DİZAYN HİZMET ALIM İŞİ BİYOÇEŞİTLİLİK RAPORU İLAYDA DESTAN ÖZTÜRK YUNUS CAN MUHAMMET A 12.09.2019 Rapor CEZAİRLİ DUMAN MUSTAFA CEBECİ Rev. Tarih Tanım Hazırlayan Kontrol Onaylayan TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DENAR DENİZ ARAŞTIRMALARI A.Ş ÇANAKKALE BOĞAZI (LAPSEKİ 3-SÜTLÜCE 3) 400 KV-50 HZ ÇİFT DEVRE DENİZALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGAHI ARAŞTIRMA ÇALIŞMASI VE MÜHENDİSLİK DİZAYN HİZMET ALIM İŞİ DENİZ ÇALIŞMALARI VE MÜHENDİSLİK RAPORU İÇİNDEKİLER 1.1 Biyolojik Çeşitlilik Çalışmaları ............................................................................................................................ 1 1.1.1 Denizel Flora Çalışmaları ..................................................................................................................................... 1 1.1.1.1 Metodoloji ........................................................................................................ 1 1.1.1.2 Denizel Flora Çalışmaları Sonuçları ................................................................ 5 1.1.2 Denizel Fauna Çalışmaları .................................................................................................................................. 10 1.1.2.1 Metodoloji ...................................................................................................... 10 1.1.2.2 Denizel Fauna Çalışmaları Sonuçları ............................................................. 13 i TABLO LİSTESİ Tablo 1 MV Denar 2 Teknik Özellikleri ........................................................................................................................ 2 Tablo 2 MV Denar 2 Teknik Özellikleri ...................................................................................................................... 11 Tablo 3 Çalışma İstasyonlarının derinlikleri ve Koordinatları ..................................................................................... 12 Tablo 4 Taksonomik Grupların Toplam Sayıları ve Total % Dağılımları .................................................................... 14 Tablo 5 Bireylerin İstasyonlardaki Adet/Frekans Dağılımları ve Total % Değerleri ................................................... 15 Tablo 6 Bireylerin İstasyonlardaki % Dağılımları ve Total % Değerleri ............................................................ 16 ii ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1 SAAB Seaeye Falcon Görüntüleme Sınıfı ROV ................................................................................................ 1 Şekil 2 MV Denar 2 Araştırma Gemisi .......................................................................................................................... 2 Şekil 3 Lapseki Bölümü ROV Hat Planı ........................................................................................................................ 3 Şekil 4 Sütlüce Bölümü ROV Hat Planı ........................................................................................................................ 4 Şekil 5 Posidonia oceanica ............................................................................................................................................ 5 Şekil 6 2019 yılı için güncellenmiş Posidonia oceanica Akdeniz bölgesi dağılımı (IUCN, Redlist) ........................... 6 Şekil 7 Yoğun P. oceanica yatağı .................................................................................................................................. 6 Şekil 8 Şekil 5’e göre daha derin bir noktadan yoğun P. oceanica yatağı ..................................................................... 7 Şekil 9 P. oceanica yatağının azalarak sonlandığı derinlik (5.9 metre) örneği görseli .................................................. 8 Şekil 10 Pina nobilis ...................................................................................................................................................... 8 Şekil 11 Deniz tavşanı .................................................................................................................................................... 8 Şekil 12 Vatoz ................................................................................................................................................................ 9 Şekil 13 Bentik Örnekleyici Van Veen Grap ............................................................................................................... 10 Şekil 14 MV Denar 2 Araştırma Gemisi ...................................................................................................................... 11 Şekil 15 Denizek Fauna İstasyonları Lokasyon Haritası .............................................................................................. 12 Şekil 16 Organizmaların total ve yüzde dağılımları ..................................................................................................... 14 iii 1.1 Biyolojik Çeşitlilik Çalışmaları 1.1.1 Denizel Flora Çalışmaları 1.1.1.1 Metodoloji Yapılan bu çalışmada, hem Lapseki hem de Gelibolu kıyılarında kablonun tahmini karaya çıkış noktaları ana hat olarak kabul edilmiş, bununla beraber bu ana hattın 300 metre sağındaki 10 hat ve 300 metre solunda 10 hat ile her kıyıda 600 metre içindeki 21’er hatta profesyonel su altı görüntüleme yeteneklerine sahip SAAB Seaeye Falcon Görüntüleme Sınıfı ROV cihazı ile görüntüleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir (Şekil 1). ROV çalışmaları kapsamında MV Denar 2 araştırma gemisi kullanılmıştır (Şekil 2). Gemi’ye ait teknik özelikler Tablo 1’de verilmiştir. Şekil 1 SAAB Seaeye Falcon Görüntüleme Sınıfı ROV ROV’ye ait genel özellikler aşağıda sunulmuştur.  Çalışma derinliği 300 m'ye kadar  Taşıma kapasitesi 14 kg  Yükseklik 50 cm  Uzunluk 100 cm  Genişlik 60 cm  Ağırlık (Havada) 60 kg 1 Şekil 2 MV Denar 2 Araştırma Gemisi Tablo 1 MV Denar 2 Teknik Özellikleri Bayrak Türkiye Cumhuriyeti Boy (m) 78.80 Genişlik (m) 13.33 Su Kesimi (m) 4.16 Çalışma Hızı 3-5 (knot) Ana Makine Yapımcı : B&W ALPHA Tipi : 16V23HU Gücü : 1074 kW Diğer DP 1 (Dynamic Position) Gros Tonilatosu 2033 Ekipmanlar • MBES - Kongsberg EM1002 • SSS - Klein 3000 • Sparker - GeoResources • SBP - Topas PS-40 • USBL - HiPAP • Sampling - Vibro Corer DGPS - Veripos Deniz flora çalışmaları için kurulum 17.07.2018 tarihinde başlamış olup, ROV cihazı ile görüntüler 18.07.2019 tarihinde kaydedilmiştir. Toplamda 1200 metrelik 42 hatta çalışmalar kıyıdan 20 metre derinliğe kadar devam etmiştir. profesyonel su altı görüntüleme yeteneklerine sahip SAAB Seaeye Falcon Görüntüleme Sınıfı ROV ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma sırasında ROV görüntüleri detaylı incelenerek tür tanımlamaları yapılmıştır. Her iki proje sahasında görüntü alınan alanlar Şekil 3 ve Şekil 4’de verilmiştir. 2 Şekil 3 Lapseki Bölümü ROV Hat Planı 3 Şekil 4 Sütlüce Bölümü ROV Hat Planı 4 1.1.1.2 Denizel Flora Çalışmaları Sonuçları Akdeniz havzası, Türkiye'nin genişleyen Ege ve Levanten kıyılarının küresel olarak tanımlanmış 25 sıcak noktaya dahil edildiği en önemli biyolojik çeşitlilik alanlarından biri olarak kabul edilmektedir (Myers ve diğ., 2000). Çeşitli deniz taksonları konusundaki bilgi eksikliğine rağmen, tutarlı bir biyoçeşitlilik tahmini, Adriyatik ve Ege Denizlerinin batı bölgelerinde yer alan en fazla Kırmızı liste (kritik tehlike altındaki, nesli tükenmekte olan ve zarar görebilir) türlerinin yoğunlaştığı, Akdeniz boyunca eşit olmayan şekilde dağılmış en az 17000 türün varlığını göstermektedir. (Coll vd., 2010). Şekil 5 Posidonia oceanica Türün Akdeniz bölgesi dağılım haritası Şekil 6’de verilmiştir. Buna göre Türkiye’nin batı kıyısında türün yoğun yayılım gösterdiği görülmektedir. 5 Şekil 6 2019 yılı için güncellenmiş Posidonia oceanica Akdeniz bölgesi dağılımı (IUCN, Redlist) Yapılan çalışmadaki tüm hatlarda belirli derinlikler arasında Akdeniz’in endemik türü olan Posidonia oceanica türüne rastlanmıştır (Şekil 7 ve Şekil 8). Kirliliğe ve insan etkisine karşı duyarlı olduğu bilinen ve varlığı bulunduğu bölgenin temiz ve hassas olduğuna işaret eden bu tür (Ben Alaya, 1972; Leriche vd., 2004) aynı zamanda bölgelerin ekolojik statülerini tanımlamak için de kullanılmaktadır (Augier ve Santimone, 1982; Asnaghi vd., 2009; Orfanidis vd., 2011; Royo vd., 2011). Şekil 7 Yoğun P. oceanica yatağı 6 Şekil 8 Şekil 7’e göre daha derin bir noktadan yoğun P. oceanica yatağı Bu çiçekli su bitkisi hem besin zincirinin ilk halkasını oluşturur, hem fotosentez ile C -O dengesini sağlar, hem kıyıda yaşayan deniz canlılarının %25’ine barınak görevi görür hem de kıyı erozyonunu önler. Dünya Doğa ve Dünya Kaynaklarını Koruma Birliği ‘nin (IUCN) koruma altındaki türlere yer verdiği Kırmızı Liste’sinde (Redlist) bahsi geçen türe yer verilmektedir. IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütleri, küresel tükenme riskleri yüksek olan türleri sınıflandırmak için kolayca anlaşılabilecek bir sistem olarak tasarlanmıştır. Bu sistemin amacı, farklı türleri tükenme risklerine göre sınıflandırmak için açık ve nesnel bir yöntem oluşturmaktır. Posidonia oceanica türü bu listeye göre LC yani Düşük Riskli olarak değerlendirilmektedir (https://www.iucnredlist.org ). Yapılan çalışmada tüm hatlarda bu türün dağılımı deniz suyu ile karanın birleştiği littoral bölgeden başlamakta olup neredeyse tüm hatlarda yaklaşık 6 metre derinlikte son bulmaktadır (Şekil 9). Çalışmalar 2 kapsamında, Posidonia oceanica türünün proje sahasının Lapseki bölümünde yaklaşık 44689 m , 2 Gelibolu bölümünde ise yaklaşık 41310 m alanlarda yayılım gösterdiği görülmüştür. Çoğunlukla deniz çayırı yatağı çok sık ve yoğun olmakla birlikte, yoğunluğu yarım metre ile 1 metre arası derinlikte genellikle 1, bazı hatlarda 2 defa azalmakta olup sonra tekrar artış göstermektedir. 7 Şekil 9 P. oceanica yatağının azalarak sonlandığı derinlik (5.9 metre) örneği görseli Bu tür dışında görüntülenen koruma altındaki diğer canlıların görselleri aşağıda sıralanmıştır: Şekil 10 Pina nobilis Şekil 11 Deniz tavşanı 8 Şekil 12 Vatoz Yukarıda belirtilen türler dışında, yapılan çalışmalar esnasında bölgede 3 adet yetişkin Tursiops truncatus (Afalina) türü yunus beslenme davranışı sergilerken gözlemlenmiştir. Proje sahasında bulunan koruma altındaki deniz çayırlarının kanal açma ve kablo döşeme/gömme çalışmalarında zarar görme ihtimali mevcuttur. Çalışmalarda mevcut deniz çayırlarına en az risk oluşturacak metotların uygulanması önerilmektedir. Çalışmalar esnasında su kalitesinde oluşabilecek bir düşme sadece deniz çayırlarını değil, bütün ekosisteme zarar verebileceği için, su kalitesini düşürebilecek riskler minimize edilmelidir. Akdeniz sistemine özgü, endemik ve Redlist’te koruma altında olduğu bili nen P. oceanica (deniz çayırı) türünün varlığı tüm çalışma sürecinde titizlikle hareket edilmesini gerektirmektedir. Deniz tabanında yapılması planlanan çalışmalar, sadece P. oceanica (deniz çayırı) türünün yaşam ortamını değil, bölgedeki tüm bentik hayatı da etkileyecektir. Bunun nedeni ise yalnızca kablo döşeme süreci değil, çalışmaların deniz suyu kalitesine yapacağı olumsuz etkidir. Deniz ekosistemine muhtemel risklerin en düşük seviyede tutulması için çalışma süresince hafriyatın en aza indirgenmesi ve deniz çayırı alanının en düşük ve en az yoğun olduğu bölgede çalışmanın gerçekleştirilmesi önerilmektedir. Buna göre, Sütlüce yakasında ana hat olarak planlanmış 11. Hattın (Şekil 4) yapılar ROV çalışması neticesinde uygun olduğu görülmüştür. Lapseki yakasında ise ana hat olarak planlanmış 11. hat yerine, deniz çayırlarının daha az bir bölgeye yayıldığı 18, 2, 3 ya da 4 numaralı hatlar (Şekil 3) arasında bir bölgenin kablo döşeme çalışmaları için görece en uygun hat lar olduğu yapılan çalışmalar sonuncunda oluşturulmuş haritalarda gösterilmiştir. Ayrıca yine deniz çayırlarına etkisi muhtemel olan kablo döşeme sürecinde, bu bölgede bulunan çayırların yeniden tutunması için çalışma ile eş zamanlı ya da döşeme sonrası gömme ya da yeniden dikim işlemlerinin de yapılması bölgenin rehabilitasyon sürecini de kısaltacağından önerilmektedir. Posidonia, uzun yaprak ömurlü (70 – 240 gün), yüksek biyokütle ve verimlilik ile uzun yaşayan (4-30 yıl) bir deniz çayırı cinsindir (Akçalı vd., 2008). Posidonia cinsinde çiçeklenme yılda en fazla bir keredir ve mekânsal ve zamansal farklılıklar gösterir (Gobert et al, 2006). P. oceanica Ağustos ve Kasım ayları arasında 9 çiçeklenmektedir ve bu çiçeklenme sürgünlerinin sayısı genellikle yılda % 3'ten düşüktür (M.C.Buia, L.Mazzella, 1991). Posidonia rizomlarının yılda 1 cm yayılım göstermesi, yaprakların ise yıl da 6 cm uzaması beklenmektedir. Kablonun döşenmesiyle kablo hattına gelecek zararı önlemek amacıyla güzergâh boyunca şamandıra ile markalama yapılması önerilmektedir. Bu yöntemle buradaki deniz trafiği minimuma indirilerek kablonun yanı sıra biyolojinin korunması amaçlanmaktadır. 1.1.2 Denizel Fauna Çalışmaları 1.1.2.1 Metodoloji Çanakkale Boğazı’nda çevre çalışmaları; Bentik (Deniz dibi) Biyolojik Çeşitliliği kapsamında yapılmıştır. Belirlenen 7 istasyondan bentik örnekleri alınmıştır (Tablo 3). Bentik örnekleyici olarak Van Veen Grab kullanılmıştır. Grab maksimum 11 lt.’ye kadar yüzey numunesi almaktadır. Denizel Fauna örnekleme çalışmaları kapsamında MV Denar 2 araştırma gemisi kullanılmıştır (Şekil 14). Gemi’ye ait teknik özelikler Tablo 2’de verilmiştir. Şekil 13 Bentik Örnekleyici Van Veen Grap 10 Şekil 14 MV Denar 2 Araştırma Gemisi Tablo 2 MV Denar 2 Teknik Özellikleri Bayrak Türkiye Cumhuriyeti Boy (m) 78.80 Genişlik (m) 13.33 Su Kesimi (m) 4.16 Çalışma Hızı 3-5 (knot) Yapımcı : B&W ALPHA Ana Makine Tipi : 16V23HU Gücü : 1074 kW Diğer DP 1 (Dynamic Position) Gros Tonilatosu 2033 • MBES - Kongsberg EM1002 • SSS - Klein 3000 • Sparker - GeoResources Ekipmanlar • SBP - Topas PS-40 • USBL - HiPAP • Sampling - Vibro Corer DGPS - Veripos 11 Tablo 3 Çalışma İstasyonlarının derinlikleri ve Koordinatları İstasyonlar Derinlik(m) Enlem Boylam o , o , 22 31 40 19 12” K 26 36 89” D o , o , 21 23 40 19 79” K 26 36 82” D o , o , 18 52 40 19 25” K 26 36 46” D o , o , 15 73 40 19 60” K 26 36 08” D o , o , 11 47 40 18 35” K 26 36 43” D o , o , 5 43 40 18 32” K 26 37 17” D 2 23 40o 18, 24” K 26o 37,20” D Şekil 15 Denizek Fauna İstasyonları Lokasyon Haritası 12 Bentik örnekleyici olarak Van Veen Grab kullanılmıştır (Şekil 1). Örnekler % 4 lük formaldehitte korunarak laboratuvara taşınmıştır. Örneklerin makro ve mikro analizler yapılarak sistematik gruplara ve türlere ayrılmıştır. Saptanan türlerin Sistematik tayinler; Geldiay ve Kocataş (1988), Kocataş ve Katağan (2003), Babin (1980) ve Bignot (1985)’a göre yapılmıştır. 1.1.2.2 Denizel Fauna Çalışmaları Sonuçları Tespit edilen türlerin biyotoptaki (İstasyonlardaki) birey sayılarını belirlemek için Soyer (1970)’in Frekans indeksi kullanılmıştır. F= m/M.100 şeklinde ifade edilen bu indekste “m” tür, “M” toplam tür sayıdır. Saptanan türlerin baskınlık düzeylerini tespit etmek için Bellan -Santini (1969)’nin Baskınlık indeksi formülü (D=m/M.100) kullanılmıştır. Bu formülde “m” türün istasyonlardaki toplam birey sayısı “M” bütün türlerin istasyonlardaki toplam birey sayısını ifade etmektedir. Organizma gruplarının makroskopik - mikroskopik analizleri sistematik sıralaması ve gruplara ait tür sayıları bulunmuştur. Gastropoda grubundan 4 tür, 90 birey; Bivalvia grubundan 10 tür, 61 birey; Scaphopoda 1 tür, 8 birey; Polychaeta 1 tür, 6 birey olmak üzere 4 sistematik grup ile bu gruplara ait 165 birey saptanmıştır (Şekil 16). Gastrtopoda Cerithium vulgatum (Bruquire,1792), Cerithium scabridum(Phili.1848) Turritella communis (R,1826), Turritella turbona(Mont,1877) Nassarius reticulatus (L,1758), Littorina neritoides (L,1758) Arca noea Bivalvia Tapes decussatus (L,1758), Venüs verrucosa ((L,1758), Venüs gallina (L, 1758), Cardium edule (L,1758), Cardium tuberculatum(L,1758), Ostrea edulis (L,1758), Chlamys opercularis ( L,1758 ), Pinna nobilis (L,1758), Nucula sulcata ( Bronn 1831) , Ostracoda sp.( ),Arca noae(L,1758), 13 Littorina sp. Scaphopoda: Dentalium vulgare (Costa, 1778), Dentalium corneum (L,1758); Polychaeta Serpula vermucularis (L,1767); Organizma gruplarından; Gastropoda 90 birey, % 54,54; Bivalvia 61 birey, % 36,96; Scaphopoda 8 birey, % 4,84; Polychaeta 6 birey, % 3,63; olarak dağılım göstermişlerdir ( Tablo 4; Şekil 16). Bireylerin istasyonlardaki adet/ frekans dağılımları, toplam sayıları, total % dağılımları ( Tablo 5) . % değerleri ve total % dağılımları ( Tablo 6) gösterilmiştir. Tablo 4 Taksonomik Grupların Toplam Sayıları ve Total % Dağılımları Gruplar Toplam Birey Sayısı Total % Gastropoda 90 54.54 Bivalvia 61 36.96 Scaphopoda 8 4.84 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Gastropo Scaphopo Polychaet Bivalvia da da a Top.sayı 90 61 8 6 Total % 54.54 36.96 4.84 3.63 Şekil 16 Organizmaların total ve yüzde dağılımları 14 Tablo 5 Bireylerin İstasyonlardaki Adet/Frekans Dağılımları ve Total % Değerleri İstasyon (STA) 22 21 18 15 11 5 2 T0P. Total % Derinlik(m) 31 23 52 73 17 43 23 Gastropoa Cerithium vulgatum 2 1 3 7 2 8 7 30 18.18 Turritella communis 1 1 6 4 3 6 4 25 15.15 Nassarius reticulatus 2 2 4 6 1 2 3 20 12.12 Littorina neritoides 1 - 2 5 1 4 2 15 9.09 Bivalvia Tapes decussatus 1 1 2 2 1 - - 7 4.24 Venüs verrucosa 2 1 - 2 2 - - 7 4.24 Venüs gallina - - 1 1 - - - 2 1.21 Cardium edule 2 2 2 4 3 2 2 17 10.03 Cardium teberculatum 1 1 2 3 1 1 2 11 6.66 Ostrea edulis 1 1 1 - - - 1 4 2.42 Pecten sp. 1 - 1 1 1 - - 4 2.42 Nucula sulcatus - - 2 1 - - - 3 1.82 Littorina neritoides - - 2 - - - - 2 2.21 Arca noae 1 - - 1 - 1 1 4 2.42 Scaphopoda Dentalium vulgare 1 - 2 1 1 - - 5 3.03 Dentalium corneum 1 - - 2 - - - 3 1.82 Polychaeta Serpula vermucularis - 3 1 1 - 1 - 6 3.63 TOPLAM 17 13 31 41 16 25 22 165 99.6 15 Tablo 6 Bireylerin İstasyonlardaki % Dağılımları ve Total % Değerleri Total İstasyon (STA) 22 21 18 15 11 5 2 % Derinlik(m) 31 23 52 73 47 43 23 Gastropoa Ceratium vulgatum 11.76 7.69 9.67 17.07 12.50 32.00 31.81 17.50 Turritella communis 5.88 7.69 19.35 9.75 18.75 24.00 18.18 14.80 Nassarius reticulatus 11.76 15.38 12.90 14.63 6.25 8.00 13.63 11.79 Littorina neritoides 5.88 - 6.45 12.19 6.25 16.00 9.09 7.98 Bivalvia Tapes decussatus 5.88 7.69 6.45 4.87 6.25 - - 4.44 Venüs verrucosa 11.76 7.69 - 4.87 12.50 - - 5.26 Venüs gallina - - 3.22 2.43 - - - 0.80 Cardium edule 11.76 15.38 6.45 9.45 18.75 8.00 9.09 11.26 Cardium tuberculatum 5.88 7.69 6.45 7.31 6.25 4.00 9.09 6.66 Ostrea edulis 5.88 7.69 3.22 - - - 4.54 3.04 Pecten sp. 5.88 - 3.22 2.43 6.25 - - 2.54 Nucula sulcata - - 6.45 2.43 - - - 1.27 Littorina sp. - - 6.45 - - - - 0.92 Arca noae 5.88 - - 2.43 - 4.00 4.54 2.41 Scaphopoda Dentalium vulgare 5.88 - 6.45 2.43 6.25 - - 3.00 Dentalium corneum 5.88 - - 4.87 - - - 1.53 Polychaeta Serpula vermucularis - 23.08 3.22 2.43 - 4.00 - 4.67 TOPLAM 99.96 99.98 99.95 99.59 100.0 100.0 99.97 99.9 16 Çanakale Boğazı, Türk Boğazlar sistemi içerinde önemli bir konuma sahiptir ve Marmara Denizi’nden Ege Denizi’ne doğru akan yüzey akıntısı ile Ege Denizi’nden Marmara Denizi’ne doğru yönelen dip akıntısı olmak üzere iki yönlü bir akıntı sistemi içermektedir (Beşiktepe vd., 1994). Böylelikle Çanakkale Boğazından yüzey akıntı yardımıyla Ege Denizi’ne akan ve besleyici elementler, oksijen ve plankton açısından zengin olan Karadeniz suları, özellikle Kuzey Ege denizi’ndeki balık faunasını önemli yönde etkileyen etmenlerden birisidir. Gelibolu Yarımadasını içine alan Kuzey Ege Denizi uzun bir kıta sahanlığına, çamurlu ve kumlu düz bir dip yapısına ve fazla miktarda besleyici elementlere sahiptir (Özgür.,vd 2012). Çanakkale Boğazı çökel dağılımı iki tabakalı akıntı sistemine bağlı olarak gelişmektedir. Boğazın morfolojik yapısı ve batimetrisi boğaz boyunca çökel dağılımını önemli ölçüde etkilemektedir. Genç çökeller kum,siltli kum, kumlu çamur ve çamurdan oluşmaktadır. Özellikle çamur,kumlu çamur ve ince kumlar zengin denilebilecek bentik gastropod, foraminifer, bivalvia-pelesipod ve diğer bentik organizma topluluklarını içermektedir (Sakınç vd., 2000). Çalışılan bölgede (Çalıştığımız bölgede de) de hemen hemen aynı bentik organizma grupları saptanmıştır. Örneklerin alınmış olduğu derinlikler (çalışma sahası) kum, kumlu çamur, çamur ve kavkılardan oluşmaktadır. Özellikle çakıllı, kumlu çamur ve ince kumlar az miktarda gastropoda bivalvia topluluğunu içermektedir. Kavkılar üzerinde yer yer serpula vermucularis türlerine rastlanmıştır.Ta ksonomik grupların, toplam birey sayıları ve total % dağılımlarına bakıldığında, 165 tür saptanmıştır. Bu türlerin Organizma grupları içindeki toplam sayıları ve % dağılımları şöyle bir sıralama göstermiştir. Gastropoda grubu toplam birey sayısı (90) bakımından en baskın grup olup, toplam tür sayısının % 54,54’ünü içermektedir. Bu grubu sırasıyla Bivalvia (61 birey, %36,96), Scaphopoda (8 birey, %4,84) ve Polychaeta (6 birey, % 3,63) izlemektedir (Tablo 4). Örneklerin faunistik analizi sonucunda Gastropoda (4 tür), Bivalvia (10 tür), Scaphopoda (2 tür), Polychaeta (1 tür),) olmak üzere 4 sistematik grup ile bu gruplara ait 165 tür tespit edilmiştir. İstasyonlardan alınan biyolojik örnekler özellikle bentik biyolojik çeşitliliği kapsayacak şekilde alınmıştır. Yapılan analizler sonucunda istasyonların oluşturduğu hat bentik fauna ve flora bakımından verimli görülmemiştir. Bölge; irili ufaklı çakıllar, kumlu, ve mollusca kavkılarının baskın olduğu bir zemin görümündedir. Bu nedenle bölgede yapılacak çalışmanın bentik hayat üzerindeki etkisi minimum olacaktır. 17 118 YEEP-EF ÇSED EK-G Deniz Altı Kablosu“ÇED Yönetmeliğinden Muaftır” Yazısı 119 YEEP-EF ÇSED EK-H ÇED Gerekli Değildir Kararları 120 YEEP-EF ÇSED EK-I 380 kV Deri OSB - Tepeören YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 380 kV Deri OSB GIS - TEPEÖREN TM YERALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGAHI METRAJ ÖLÇÜM LİSTESİ HDPE BORULU HDPE Borulu HDPE BORULU YATAY KARAYOLU 2x2 m KABLO CADDE VE SOKAK İSİMLERİ Geçiş GEÇİŞİ YATAY DERE GEÇİŞİ GALERİSİ (Ø 250mm) (Ø 900mm) (Ø 900mm) Patlayıcı Maddeler Yolu 1,350 Yeniyurt Sok. 150 Aydınlı Yolu Cad. 2,600 Demokrasi Cad. 2,850 TEM Geçişi 250 Demokrasi Cad. 800 Gazi Cad. 580 Cengizhan Cad. 740 Oğuzhan Cad. 300 50 Bülent Ecevit Cad. 640 Tepeören TM içi 650 TOPLAM: 10,660 300 0 0 GÜZERGAH GENEL TOP. (m) 10,960 * Artırım yapılmıştır 100 m kadar TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Deri OSB -Tepeören Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 121 YEEP-EF ÇSED EK-J 380 kV Gebze GIS – Kroman Çelik GIS YAK Kurum Kuruluş Yazışmaları TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 Kv Gebze GIS-Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu Proje Tanıtım Dosyası 122 YEEP-EF ÇSED EK-K Acil Müdahale Planları D E P R E M A C İL M Ü D A H A L E P L A N I E N E R J İN İN K E S İL M E S İ S A R S IN T I D E V A M H A Y IR EVET H A S A R E T K İL E R İN İN H A S A R T E S P İT İ E D İY O R M U ? G İD E R İL M E S İ H A Y IR EVET GÜVENLİ BÖLGE D IŞ IN A Ç IK M A H A S A R T E S P İT İ İÇ İN H A Z IR D U R U M D A BEKLEM E H A S A R T E S P İT İ İÇ İN BEKLEM E T E H L İK E N İN G E Ç M E S İ H A S A R IN G İD E R İL M E S İ E N E R J İ V E R İL M E S İ DEPREM RAPORU H A Z IR L A M A İŞ K A Z A S I A C İL M Ü D A H A L E P L A N I SESLİ OLARAK Y A R D IM İS T E M E YARALANM A VAR H A Y IR M ALZEM E HASARI EVET H A S A R E T K İL E R İN İN M I? V A R M I? G İD E R İL M E S İ H A Y IR EVET Ç A L IŞ M A A L A N I EVET K O N T R O L İÇ İN İL K Y A R D IM H A S T A N E Y E G İT İL K Y A R D IM H A Y IR Ş A N T İY E İŞ G Ü V E N L İĞ İ Y E T K İL İS İN İ A R A A M B Ü L A N S Ç A Ğ IR M A TEDAVİ HASTANE KAZA RAPORU H A Z IR L A M A ÖNLEM LER ALM A   123 YEEP-EF ÇSED EK-L Şans Bulgu Prosedürü Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü İÇİNDEKİLER Sayfa numarası 1. GİRİŞ ……………………………………………………………………………………………… 1.1 AMAÇ ................................................................................................................................ 1.2 TANIMLAR ........................................................................................................................ 1.3 KISALTMALAR .................................................................................................................. 1.4 REFERANSLAR ................................................................................................................ 2. ROLLER VE SORUMLULUKLAR ..................................................................................... 3. ŞANS BULGU SÜRECİ..................................................................................................... 4. İZLEME VE RAPORLANDIRMA ...................................................................................... EK 2.1 – ŞANS BULGU RAPOR FORMU .................................................................................. EK 2.2 – ŞANS BULGU KAYDI ................................................................................................... EK 2.3 – İLETİŞİM BİLGİLERİ .................................................................................................... Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü 1. GİRİŞ YEE Projesinin kapasitesini arttırarak iletim sistemini güçlendirmesi ve kontrol otomasyonunu genişletmesi, yönetimi ve yüksek gerilim şebeke istikrarını korumak ve büyük bozulmaların yayılmasına karşı koymak için koruma sistemleri beklenmektedir. Proje alanında ve yakınlarında tescil edilmiş Doğal ve Arkeolojik Sitler olması durumunda tespit edilecektir. Proje faaliyetleri sırasında Şans Bulgusu olarak bazı bilinmeyen arkeolojik alanlarla ve kültürel miras varlıklarıyla karşılaşma olasılığı mevcuttur. 1.1 AMAÇ Bu dokümanın amacı proje inşaat çalışmaları sırasında Şans Bulgu eylemlerinin yönetimi ile ilgili prosedür ve sorumlulukları özetlemektir. Prosedür, proje etki alanı ve diğer proje ile ilgili alanlardaki tüm proje faaliyetleri (zemin sıyırma, kazı, kanal açma, kesme, patlatma, sondaj, liçing, rehabilitasyon, eski haline getirme vb.) için geçerlidir. 1.2 TANIMLAR ŞANS BULGU Normal olarak proje ile ilgili alanlardaki inşaatların izlenmesi sonucu resmi bir saha keşfinin dışında tanımlanmış potansiyel kültürel miras objeleri, özellikleri veya alanları. Arkeoloji Müzesi MÜZE MÜDÜRLÜKLERİ Anadolu Medeniyet Müzesi Müdürlükleri KORUMA BÖLGE Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu KURULU Ankara Kültür Varlıklarının Korunmasına İlişkin İkinci Bölge Kurulu MÜDÜRLÜKLERİ PROJE Yeraltı Kablosu ve Denizaltı Kablosu YAPILACAKLAR VE Zorunlu gereksinimleri gösterir. ZORUNLULUKLAR YAPILMASI GEREKENLER Bir hükmün zorunlu olmadığını, ancak iyi uygulama olarak önerildiğini belirtir. Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü 1.3 KISALTMALAR Kısaltma Tanım TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim A.Ş. E&G Çevresel ve Sosyal ÇSED Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi 1.4 REFERANSLAR STANDARTLAR, MEVZUAT VE YASALAR Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2863 Sayılı Kanun, Kültürel ve Doğal Varlıkların Korunması Kültür ve Turizm Bakanlığı, Karar No: 658, Arkeolojik Sit Alanları, Koruma ve Kullanım Koşulları 2. ROLLER VE SORUMLULUKLAR TEİAŞ, projeye özel olan çevresel ve sosyal etki değerlendirmesine dayalı yönetim planlarının ve prosedürlerinin hazırlanmasından ve uygulanmasından sorumludur. TEİAŞ ayrıca, proje inşaat faaliyetleri sırasında tüm birimleri ve yüklenicileri ile birlikte bu işleme uymakla yükümlüdür. İnşaat işlerinde görevli olan tüm çalışanlar prosedürün uygulanması için eğitilecektir. Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü Proje rolü Sorumluluklar Saha yöneticisi E & S konularının ilgili tüm bölümler tarafından yerinde ve yeterli şekilde ele alınmasını sağlamak. E & S işlemlerini yerinde desteklemek, E & S izleme ve denetleme faaliyetlerini gerçekleştirmek için yerinde yeterli kaynak sağlamak. 3. ŞANS BULGU SÜRECİ Aşağıdaki tablo, proje inşaat alanı ve etki alanı içinde bir şans bulgusu üzerine izlenecek süreci adım adım özetlemektedir. AŞAMA 1 - Bir şans keşfinden sonra: Keşfin yapılacağı yerde tüm çalışmalar durdurulmalıdır. Şans bulgusunun etrafına geçici bir tampon bölge yerleştirilecektir. Derhal şantiye yönetimi ve müze arkeoloğu ile iletişime geçecektir. Alan bayrakla işaretleme, girilmez işaretleri, vb. kullanarak bulguyu uygun bir şekilde güvence altına alacaktır. Şantiyenin korunması: şans bulgusu, hareket ettirilmemeli, kaldırılmamalı veya daha fazla zarar verilmemelidir. ADIM 2 – Kayıt Etme Şans Bulgu Formu Bölüm A doldurulur ve bir kopyasını 24 saat içinde saha yöneticisine gönderilir. AŞAMA 3 - Yerel makam ile iletişim Şans bulgusu konusunda ilgili Müze Müdürlüğüne bildirim yapılır. 4. ADIM - Kurumun kararı İlgili Müze arkeoloğu şans bulgu alanı için aşağıdaki eylemlere karar verir. 4. ADIM A - Şantiye veya bulgunun önem yok 4. ADIM B - Şantiyenin önemi var Müze arkeoloğu, şantiyenin / bulgunun önemsiz Müze arkeoloğu, şantiyenin / bulgunun önem taşıdığını olarak düşünüldüğünü beyan eder. beyan eder. Saha sorumlusu ilgili yöneticileri bilgilendirir. Müze müdürlüğü arkeoloğu daha sonraki eylemlere karar verir ve saha sorumlusuna bilgi verir. Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü Saha sorumlusu Şansı Bulgusunun bir kopyasını Saha sorumlusu ilgili yöneticileri bilgilendirir. kendi kayıtları için saklar. Başka bir eylem gerekmez. Bu adım, şans bulgu prosedürünü kapatır. İnşaat faaliyetleri devam edebilir Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü ADIM 5 - Şantiye araştırması Proje personeli ilgili Arkeoloji Müzesi müdürlüğünün arkeolog talimatlarını takip eder. Saha araştırmasından sonra, Müze Saha araştırmasından sonra, Müze Saha araştırmasından sonra, Müze arkeoloğu şantiyenin / arkeoloğu şanti yeni n / arkeoloğu şanti yeni n / bulgunun az önem bulgunun orta derecede bulgunun yüksek derecede taşı dı ğı nı beyan eder. önem taşı dı ğını beyan eder. önem taşı dı ğını beyan eder. Saha sorumlusu Yöneticilerini Test çukuru / kurtarma kazıları veya Kurtarma kazısı bilgilendirir. uzaktan algılama araştırması gibi tamamlanacaktır. daha ileri çalışmalar Saha sorumlusu Şans Bulgusunun bir tamamlanacaktır. Şantiye, Türk arkeolojik kopyasını kendi kayıtları için yönetmeliklerine göre “Kültür ve tutar. Müze müdürlüğü arkeoloğu, Tabiat Varlıklarını Koruma çalışmalar için talimatlar ve / veya Kanunu (2863) 21.07.1983 ele Başka bir eylem gerekmez denetim sağlar. alınacaktır Bu adım, şans bulgu yöneticileri Saha sorumlusu Müze müdürlüğü arkeoloğu, test prosedürünü kapatır bilgilendirir. çukuru / kurtarma arkeolojik İnşaat faaliyetleri devam kazısı için talimatlar ve / veya Müze arkeoloğu gözetiminde, proje edebilir denetim sağlar. yönetimi bir arkeolojik çalışma ekibi sağlar. Ekip nitelikli Saha sorumlusu yöneticileri arkeologlar, diğer ilgili uzmanlar bilgilendirir. ve işçilerden oluşacaktır. Müze arkeoloğu gözetiminde, proje Kazı tamamlandığı zaman, ekip yönetimi bir arkeolojik çalışma müze müdürlüğüne bir rapor ekibi sağlar. Ekip nitelikli sunar. arkeologlar, diğer ilgili uzmanlar Müze müdürlüğü çalışma ve işçilerden oluşacaktır. sonuçlarını ilgili Bölgesel Kültür Kazı tamamlandığı zaman, Varlıklarını Koruma Kurulu'na kurtarma kazı ekibi müze bildirir. müdürlüğüne bir rapor sunar. İlgili Bölgesel Kültürel İlgili Bölgesel Kültürel Varlıklarını Koruma Kurulu geri Varlıklarını Koruma Kurulu geri kazanımın resmi olarak kazanımın resmi olarak tamamlandığını onaylar ve Proje tamamlandığını onaylar ve Proje yönetimini bilgilendirir. yönetimini bilgilendirir. Saha sorumlusu Şans Bulgusunun bir Site Türk mevzuatına göre resmi kopyasını kendi kayıtları için olarak kaydedilecek ve tutar. korunacaktır. Başka bir eylem gerekmez. Arkeolojik İzleme Uzmanı / Uzmanları, ilgili yöneticileri Bu adım, şans bulgu bilgilendirir. prosedürünü kapatır. İnşaat faaliyetleri devam Saha sorumlusu Şans Bulgusunun bir edebilir kopyasını kendi kayıtları için tutar. Başka bir eylem gerekmez. Bu adım, şans bulgu prosedürünü kapatır Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü İnsan kalıntılarının bulunması durumunda, tüm proje ekibinin ve yerel yetkililerin derhal haberdar edileceğinin not edilmesi önemlidir. 4. İZLEME VE RAPORLAMA Saha sorumlusu, kültürel miras öğelerinin varlığının kanıtı için tüm inşaat veya diğer karışıklık faaliyetlerini görsel olarak izleyecektir. Şans Bulguları, Şans Bulgu Raporu formuna kaydedilecektir (Ek 2.1'e bakınız). Tüm Şans Bulgu Raporu formları kampta basılı olarak saklanacak ve ayrıca formun her bölümünün tamamlanmasından sonra elektronik olarak taranacak ve kaydedilecektir. Şans Bulguları, saha sorumlusu tarafından güncel tutulacak olan Şans Bulgu Kaydına (Ek 2.2'ye bakınız) kaydedilecektir. Bu belge, düzenli olarak gözden geçirilecektir. Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü EK 2.1 – ŞANS BULGU RAPORU FORMU PART A BÖLÜM A Project Location: District (İlçe): Date: Form No: Proje yeri: Proje Sahası Village (Köy): Tarih Proje Bilgiler Name of person reporting chance find: Şans bulgusunu rapor eden kişinin ismi Was work stopped in the immediate vicinity of the chance find? ☐ Yes ☐ No Şans bulungusunun tam çevresinde iş durduruldu mu? Evet Hayır Was a buffer zone created to protect the chance find? ☐ Yes ☐ No Şans bulguyu korumak için tampon bölge oluşturuldu mu? Evet Hayır NOTIFICATION BİLDİRİM Site manager and E&S manager contacted ☐ Yes ☐ No Saha Müdürü ve Çevre Müdürü ile irtibata geçildi Evet Hayır CHANCE FIND DETAILS ŞANS BULGU AYRINTILARI GPS coordinates Photo record ☐ Yes ☐ No GPS koordinatları (HD quality – no cell phone photos) Fotoğraf kaydı Evet Hayır (HD kalitesinde – cep telefonu fotoğrafı değil) If not, explain why: Değil ise nedenini açıklayınız Other records ☐ Yes ☐ No Specify (drawings, HD quality videos, etc.): Diğer kayıtlar Evet Hayır Belirtin (çizimler, HD kalite videolar, vb.) Description of chance find: Şans bulungusunun tanımı Description of site/finding and other specifications of site/finding: (e.g. surface sediment type, ground surface visibility, distance to closest watercourse, etc.) Sahanın / bulgunun ve saha/bulgunun diğer özelliklerinin tanımıı: (örn. Yüzey sediman türü, yüzey zemin görünürlüğü, en yakın suyoluna olan mesafe, vb.) Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü PART B BÖLÜM B NOTIFICATION OF MUSEUM DIRECTORATE ARCHAEOLOGIST MÜZE MÜDÜRLÜĞÜ ARKEOLOĞUNA BİLDİRİ Monitoring archaeologist contacted museum directorate archaeologist ☐ Yes ☐ No Izleme arkeoloğu, müze müdürlüğü arkeoloğu ile irtibata geçti. Evet Hayır Date of notification: Bildirim tarihi Name of museum directorate and name of museum archaeologist: Müze müdürlüğünün adı ve Müze müdürlüğü arkeoloğunun adı Contact number of museum directorate archaeologist: Müze müdürlüğü arkeoloğunun iletişim numarası DECISION OF MUSEUM DIRECTORATE ARCHAEOLOGIST MÜZE MÜDÜRLÜĞÜ ARKELOĞUNUN KARARI Date of site visit: Saha ziyaret tarihi: ☐ Site/Finding of no significance - Construction to proceed with ☐ Site/Finding of significance - Further actions required no further action – End of chance find procedure Önemli Saha – Bulgu - Ek araştırma gerekmektedir Önemsiz Saha – Bulgu - daha fazla araştırma yapılmadan inşaat devam edilebilir – Şans bulgu prosedürün sonu. Please Fill out Part C Lütfen Bölüm C’yi doldurun. Date of notice to resume work: İşe devam etme tarihinin bildirisi Name of museum directorate archaeologist: Müze müdürlüğü arkeoloğunun ismi Contact information: İletişim numarası Site manager and E&S manager contacted ☐ Yes ☐ No Saha Müdürü ve E & S müdürü ile irtibata geçildi Evet Hayır PART C BÖLÜM C FURTHER FIELD INVESTIGATION ☐ Site/Finding of minor significance ☐ Site/Finding ofEK ARAŞTIRMASI ☐ Site/Finding of major significance SAHAsignificance moderate Az önem taşıyan saha/bulgu Orta derecede önemli saha/bulgu Çok önemli saha/bulgu Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü Describe additional work to be conducted: Yapılması gereken ek işlerin tanımları Date started: Date completed: Başlangıç tarihi Bitiriş tarihi Date of notice to resume work: İşe geri dönme tarihi bildirisi Name of museum directorate archaeologist: Müze müdürlüğü arkeoloğunun ismi: Contact information: İletişim numarası Construction manager contacted ☐ Yes ☐ No İnşaat müdürü ile irtibata geçildi Evet Hayır Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü EK 2.2 - ŞANS BULGU KAYDI DURUM YETKİLİ ADI YAPILAN ŞANS BULGU FORMU BULGU TARİHİ ŞANS BULGUSUNUN ÖZETİ AÇIK VEYA DÜŞÜNCELER BİLDİRİLMİŞTİ EYLEM TAMAMLANDI KAPALI R Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu Projesi Ek Finansmanı Şans-Bulgu Prosedürü EK 2.3 - İLETİŞİM BİLGİLERİ Müze Müdürlüğü Adres Telefon Faks E-Posta Ankara Anadolu Medeniyetleri Gözcü Sokak No: 2 06240 (0312) 324 31 60 (0312) 311 28 39 anmedmuz@gmail.com Müzesi Ulus, ANKARA KORUMA KURULU SORUMLULUK ALANLARI ADRES TELEFON FAKS E-POSTA ANKARA (Altındağ, Ankara Kültür Pursaklar, Akyurt, Çubuk, Varlıklarının Konya Sokak No: (0312) 324 62 (0312) 312 12 Elmadağ, Şereflikoçhisar, Ankarakurul2@kultur.gov.tr Korunmasına İlişkin 46 ULUS ANKARA 57 47 Evren, Haymana, Bala, İkinci Bölge Kurulu Güdül), Çorum, Kırıkkale 124 YEEP-EF ÇSED EK-M Web Duyuru Görselleri DUYURU Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Paydaş Katılımı Toplantısı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (TEİAŞ) tarafından;  380 kV Hersek Ek Çukuru - Dilovası Ek Çukuru Denizaltı Kablosu,  380 kV Deri OSB - Tepeören Yer Altı Kablosu,  380 kV Gebze GIS - Kroman Çelik GIS Yer Altı Kablosu,  380 kV Kroman Çelik GIS - Deri OSB GIS Yer Altı Kablosu,  380 kV Gebze GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu,  380 kV Diliskelesi GIS - Dilovası Ek Çukuru Yer Altı Kablosu,  380 kV İzmit Körfez Geçişi Interface Noktası-Hersek Ek Çukuru Yer Altı Kablosu,  380 kV Çiftlikköy GIS Trafo Merkezi,  380 kV Gebze GIS Trafo Merkezi,  380/154 kV Deri OSB GIS Trafo Merkezi projelerinin tesisi ve işletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu projeler için aşağıda belirtilen tarih ve saatte faaliyetlerle ilgili halkı bilgilendirmek, görüş ve önerilerini almak için “Paydaş Katılımı Toplantısı” yapılacaktır. Halkımıza saygı ile duyurulur. Toplantı Yeri : Gebze Kültür Merkezi Toplantı Yerinin Adresi : Hacıhalil Mahallesi Şehit Numan Dede Caddesi No:8 41400 Gebze/KOCAELİ Toplantı Tarihi : 10/12/2019 Toplantı Saati : 14:00 Proje Sahibi: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No: 2 06520 Çankaya-ANKARA Tel : (0 312) 203 86 11 Faks : (0 312) 203 87 17 125 YEEP-EF ÇSED EK-N Muhtarlık Tutanakları 126 YEEP-EF ÇSED EK-O Paydaş Katılım Toplantısı Fotoğrafları Sütlüce Gebze 127 YEEP-EF ÇSED EK-P Bulanıklık Modellemesi ĠZMĠT KÖRFEZĠ (HERSEK DĠLOVASI) 400 KV-50 HZ ÇĠFT DEVRE DENĠZALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGÂHI ARAġTIRMA ÇALIġMASI VE MÜHENDĠSLĠK DĠZAYN HĠZMET ALIM ĠġĠ BULANIKLIK MODELLEME RAPORU YUNUS CAN MUSTAFA 21.10.2019 Rapor SELİN ÇELİK CEZAİRLİ ÖZYALVAÇ Rev. Tarih Tanım Hazırlayan Kontrol Onaylayan TÜRKĠYE ELEKTRĠK ĠLETĠM A.ġ. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DENAR DENĠZ ARAġTIRMALARI A.ġ ĠZMĠT KÖRFEZĠ (HERSEK DĠLOVASI) 400 KV-50 HZ ÇĠFT DEVRE DENĠZALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGÂHI ARAġTIRMA ÇALIġMASI VE MÜHENDĠSLĠK DĠZAYN HĠZMET ALIM ĠġĠ BULANIKLIK MODELLEME RAPORU İÇİNDEKİLER 1 BULANIKLIK MODELLEMESİ ............................................................................................ 6 1.1 Model Batimetrisi ve Çözüm Ağı ................................................................................. 6 1.2 Modelleme Yaklaşımı ve Sınır Koşullar ...................................................................... 7 1.3 Rüzgar İklimi .................................................................................................................... 8 1.3.1 Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga Atlası Rüzgâr İstatistiği, ODTÜ -2002 ...................... 8 1.3.2 Avrupa Orta Ölçekli Hava Tahmin Merkezi Verileri, ECMWF ................................. 9 1.4 Dalga Koşulları .......................................................................................................... 12 1.5 Su Seviyesi Değişimi (Gel-Git) .................................................................................. 13 1.6 Akıntı Yapısı .............................................................................................................. 14 1.7 Modelleme Sonuçları ................................................................................................. 19 1.8 Sonuç ve Öneriler ...................................................................................................... 23 2 ġEKĠL LĠSTESĠ Şekil 1 İzmit Bölgesi Sayısal Batimetri Haritası ......................................................................... 6 Şekil 2 İzmit Bölgesi Model Alanı Çözüm Ağı............................................................................ 7 Şekil 3 Model Alanında tanımlanan konsantre madde haritası (kg/m 3) .................................... 7 Şekil 4 İzmit Körfezi Yıllık ve Mevsimsel Rüzgar Gülleri (Dalga Atlası, 2002) .......................... 8 Şekil 5 İzmit Körfezi Civarı Aylık Ortalama ve En Yüksek Rüzgar Hızları/Yıllık En Büyük Belirgin Rüzgar Yükseklikleri İstatistiği (Dalga Atlası, 2002) ..................................................... 9 Şekil 6 Rüzgar Gülü (Kaynak:ECMWF) ................................................................................... 10 Şekil 7 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga yükseklikleri, m) ............. 12 Şekil 8 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga periyodu, s) .................... 13 Şekil 9 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga yönü, deg) ..................... 13 Şekil 10 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Su Seviyesi (m) ............................................ 14 Şekil 11 Akıntı Ölçümü Yapılan Mevkiyi Gösteren Harita ....................................................... 15 Şekil 12 095_1 Akıntı Profil Grafiği (16.08.2019) .................................................................. 16 Şekil 13 095_1 Akıntı Polar Grafik (0-25 m) (16.08.2019) .................................................... 16 Şekil 14 095_1 Akıntı Polar Grafik (16m -Deniz Tabanı) (16.08.2019) ................................. 17 Şekil 15 098_1 Akıntı Profil Grafiği (16.08.2019) ................................................................... 17 Şekil 16 098_1 Akıntı Polar Grafik (0-25 m) (16.08.2019) ..................................................... 18 Şekil 17 098_1 Akıntı Polar Grafik (25m -Deniz Tabanı) (16.08.2019) ................................. 18 Şekil 18 Proje Bölgesinde Oluşan Akıntı Yapısı ...................................................................... 19 Şekil 19 Zamana bağlı konsantre madde seyrelme miktarları (kg/m 3) ................................... 22 TABLO LĠSTESĠ Tablo 1 İzmit Körfezi 2000-2018 yıllarına ait ECMWF rüzgâr verileri ..................................... 11 Tablo 2 Proje Bölgesi Ortalama Rüzgâr Hız ve Yönü ............................................................. 12 Tablo 3 Akıntı Ölçüm Hattı Koordinat Bilgisi ............................................................................ 14 Tablo 4 Akıntı Ölçüm Sonuçları ............................................................................................... 15 4 KAYNAKLAR Türkiye Kıyıları İçin Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga İklimi Atlası, ODTÜ -2002 Avrupa Orta Ölçekli Hava Tahmin Merkezi Verileri, ECMWF 5 1 BULANIKLIK MODELLEMESĠ Model çalışmalarında amaç, bölgedeki suyun doğal sirkülasyon ile kendi kendini temizleme kapasitesinin araştırılmasıdır. Durgun suyun doğal yollar ile kendiliğinden sirküle edilebilmesine olanak sağlayan etkenler, rüzgâr, dalga, akıntı ve gel-git hareketleridir. Yapılan modelleme çalışmalarında; proje sahasında kablo güzergahı boyunca, inşaat faaliyetleri nedeniyle bozulmuş (zarar görmüş) deniz dibi sedimanlarının etkileri 2D (2 boyutlu) bulanıklık modellemesi ile araştırılmıştır. Kablo güzergahı boyunca, oluştuğu varsayılan sanal kirliliklerin, bölgenin akıntı rejimi altında doğal yollarla nasıl seyreldiği araştırılarak, olası riskler tanımlanmaya çalışılmıştır. Model deneyleri, bozulmuş (zarar görmüş) sedimanların deniz dibinde yatay olarak olarak dağılması için fikir verecektir. 1.1 Model Batimetrisi ve Çözüm Ağı Modelleme çalışmalarında, bölgenin batimetrik koşullarını temsil eden, sayısal batimetri haritası (Şekil 1) ve model çözüm ağları tanımlanmıştır (Şekil 2). Kablo Güzergahı ġekil 1 Ġzmit Bölgesi Sayısal Batimetri Haritası 6 Kablo Güzergahı ġekil 2 Ġzmit Bölgesi Model Alanı Çözüm Ağı 1.2 Modelleme YaklaĢımı ve Sınır KoĢullar Proje sahasındaki doğal su çevirimini ve yenilenmesini ifade etmek üzere, Şekil 3‟de gösterildiği gibi bir sanal madde konsantrasyonu model alanına tanımlanarak, bu konsantrasyonda zaman içerisinde meydana gelen değişim simüle edilmiştir. Bu modelleme çalışmalarında; genel prensip olarak, gel-git (Kaynak: TUDES), rüzgâr (Kaynak: Dalga Atlası), dalga (Kaynak: ECMWF) ve akıntı (model alanında eş zamanlı olarak hesaplanmıştır) etkisinin birlikte etkili olduğu koşullar araştırılmıştır. Simülasyon süresi 14 gün olarak seçilmiştir. ġekil 3 Model Alanında tanımlanan konsantre madde haritası (kg/m3) 7 1.3 Rüzgar Ġklimi Proje bölgesi rüzgâr iklimi değerlendirme çalışmaları kapsamında; 1- Türkiye Kıyıları İçin Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga İklimi Atlası, ODTÜ -2002 2- Avrupa Orta Ölçekli Hava Tahmin Merkezi Verileri, ECMWF yukarıda belirtilen kaynaklardan yararlanılmıştır. 1.3.1 Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga Atlası Rüzgâr Ġstatistiği, ODTÜ -2002 ODTÜ-2002 kaynak verilerine göre, proje bölgesini temsil eden 40.71 ⁰N, 29.29 ⁰E koordinatlarına ait rüzgâr hız ve yön dağılımını gösteren yıllık ve mevsimsel rüzgârgülleri ve en yüksek rüzgâr hızı istatistikleri aşağıda sırasıyla Şekil 4‟te ve Şekil 5‟da sunulmuştur. İstatistikler 1991-1994 yılları arasındaki 4 yıllık rüzgâr hızı verilerine göre yapılmıştır. ġekil 4 Ġzmit Körfezi Yıllık ve Mevsimsel Rüzgar Gülleri (Dalga Atlası, 2002) 8 ġekil 5 Ġzmit Körfezi Civarı Aylık Ortalama ve En Yüksek Rüzgar Hızları/Yıllık En Büyük Belirgin Rüzgar Yükseklikleri Ġstatistiği (Dalga Atlası, 2002) İstatistikler yoğunluk ve şiddet açısından değerlendirildiğinde, oluşan rüzgarların yaklaşık %18.3 ‟inin ve en şiddetli rüzgarların (>15 m/ sn) SW (Lodos) sektörlerinden sıklıkla estiği gözlenmiştir. Ayrıca, ODTU-2002 kaynağı verilerinin yıllık en büyük rüzgar hızlarının en büyükleri için etken yön dilimleri SSW-SW aralığındadır. İkincil etken yön dilimi olarak ise W yönü belirtilmiştir. 1.3.2 Avrupa Orta Ölçekli Hava Tahmin Merkezi Verileri, ECMWF ECMWF, Avrupa orta ölçekli hava tahmin merkezi olarak bilinmektedir. Merkez, Avrupa çapındaki ölçüm istasyonlarından gelen verileri analiz ederek, kara ve denizler üzerindeki rüzgar tahminlerini üye kuruluşlarıyla paylaşmakta ve bu verileri belli ölçüde web sitelerinde yayınlamaktadır. Buna göre siteye giren ziyaretçiler, belirli bir coğrafi alan içindeki rüzgar tahminlerini (U 10) yıllara ve 6‟şar saatlik veri tabanı kayıtlarına göre indirebilmektedirler. ECMWF rüzgar verilerine ait rüzgar yönleri, rüzgarların estiği yönü (rüzgarın nereye doğru estiğini) temsil etmektedir. 9 Çalışma kapsamında, 2000-2018 yılları arasında 19 yıl süreyle kayıtlı bulunan rüzgar verileri 40.71 o N, 29.29 o E ECMWF‟den temin edilerek analiz edilmiştir. Yapılan analizler ışığında;  6‟ şar saat ortalamalı orjinal rüzgar verileri, saatlik ortalama rüzgar verilerine dönüştürülmüştür (Dönüşüm SPM-1984 “Esme sürelerine göre rüzgar hızlarının belirlenmesi” grafiği kullanılarak gerçekleştirilmiştir.).  Yıllık rüzgar gülü çizilerek Şekil 6„de sunulmuştur.  Yön ve hız gruplarına göre rüzgar oluşum sayıları Tablo 1‟de yer almaktadır. Analizler yoğunluk açısından değerlendirildiğinde, rüzgârların en fazla SW -SSW yönlerine doğru sıklıkla estiği gözlemlenmiştir. İkincil yön dilimi ise W yönüdür. Ancak, yine de proje bölgesi tüm yönlerden gelen rüzgar etkilerine açık bulunmaktadır. En şiddetli rüzgâr da SSW yönüne doğru 15.46 m/sn olarak gözlenmektedir. ġekil 6 Rüzgar Gülü (Kaynak:ECMWF) 10 Tablo 1 Ġzmit Körfezi 2000-2018 yıllarına ait ECMWF rüzgâr verileri İnceleme bölgesine ait rüzgâr veri ve istatistikleri, ODTU-2002 ve ECMWF veri tabanlarından temin edilmiştir. Bu kaynaklara göre inceleme bölgesindeki hâkim rüzgârların yön ve şiddet açısından birbirleriyle tutarlı olduğu ve etken yön diliminin SSW -SW olduğu anlaşılmıştır. Rüzgâr hızı ve hâkim yönü için proje bölgesi ortalama rüzgâr hızı kullanılmıştır ( Tablo 2). Tablo 2 Proje Bölgesi Ortalama Rüzgâr Hız ve Yönü Kaynak Dalga Atlası Ortamala Rüzgâr Hızı 4.5 m/s Hâkim Rüzgâr Yönü SW 1.4 Dalga KoĢulları Model alanında dalga etkisini dikkate almak için aşağıda Şekil 7, Şekil 8 ve Şekil 9, ‟de dalga yükseklikleri(m), dalga periyotları(s) ve dalga yönleri(deg) belirtilen 14 günlük dalga serisinden yararlanılmıştır (Kaynak: ECMWF). Dalga Yüksekliği, (m) ġekil 7 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga yükseklikleri, m) 12 Dalga Periyodu, (s) ġekil 8 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga periyodu, s) Dalga Yönü, (deg) ġekil 9 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga yönü, deg) 1.5 Su Seviyesi DeğiĢimi (Gel-Git) Bu çalışmada, proje bölgesi için 15 dakikalık su seviyesi değişimi Harita Genel Komutanlığı Yalova Mareograf istasyonundan temin edilmiştir. Bu çalışmada, hidrodinamik model sınır şartı için kullanılan uzun periyotlu su yüzeyi Şekil 10‟ te verilmiştir. Simülasyon çalışmalarında başlangıç değerleri=0 kabul edilmiştir. 13 ġekil 10 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Su Seviyesi (m) 1.6 Akıntı Yapısı Proje bölgesi model akıntı hızları, firmamız tarafından yapılan 16.08.2019 ve 20.08.2019 tarihleri arasında yapılan gerçek zamanlı akıntı ölçüm verileriyle karşılaştırılmıştır. Ölçüm istasyonuna ait koordinatlar ve konum haritası sırasıyla Tablo 3‟de ve Şekil 11 de verilmiştir. Proje bölgesinde kablo hattı güzergâhı yakınlarında ölçülen akıntı hızları, Şekil 12-Şekil 17 ve ölçüm sonuçları Tablo 4‟ te özetlenmiştir. Modelden elde edilen sonuçlarda ise Şekil 18 ‟de sunulmuştur. Akıntı yönü ise model sonuçlarına göre proje sahasının konumu nedeniyle çift tabakalı bir akıntı yapısı mevcuttur. Üst tabaka baskın olarak gözlenen ( SW) etkisindeyken, alt tabaka ise (NE) etkisindedir. Tablo 3 Akıntı Ölçüm Hattı Koordinat Bilgisi 14 ġekil 11 Akıntı Ölçümü Yapılan Mevkiyi Gösteren Harita Tablo 4 Akıntı Ölçüm Sonuçları Derinlik 0-25 m 25 m-Deniz Tabanı Akıntı Yönü Akıntı Hızı Akıntı Yönü Akıntı Hızı Hat No [deg] [cm/s] [deg] [cm/s] 095_1 333.878° 21.466 84.281° 19.681 098_1 267.174° 24.269 97.969° 24.807 15 ġekil 12 095_1 Akıntı Profil Grafiği (16.08.2019) ġekil 13 095_1 Akıntı Polar Grafik (0-25 m) (16.08.2019) 16 ġekil 14 095_1 Akıntı Polar Grafik (16m-Deniz Tabanı) (16.08.2019) ġekil 15 098_1 Akıntı Profil Grafiği (16.08.2019) 17 ġekil 16 098_1 Akıntı Polar Grafik (0-25 m) (16.08.2019) ġekil 17 098_1 Akıntı Polar Grafik (25m-Deniz Tabanı) (16.08.2019) 18 ġekil 18 Proje Bölgesinde OluĢan Akıntı Yapısı 1.7 Modelleme Sonuçları Model sonuçlarının zamana bağlı değişimleri, aşağıda müteakip şekillerde sunulmuştur. Yapılan model deney sonuçları incelendiğinde, model alanında tanımlanan konsantre maddenin inşaat sonrasında oluşan bozunmuş maddenin 1 hafta gibi bir sürede doğal ortam şartlarına yakın bir yoğunluğa ulaşacağı belirlenmiştir. BaĢlangıç 19 6 Saat Sonra 12 Saat Sonra 20 1 Gün Sonra 1 Hafta Sonra 21 2 Hafta Sonra 3 ġekil 19 Zamana bağlı konsantre madde seyrelme miktarları (kg/m ) 22 1.8 Sonuç ve Öneriler Gerçekleştirilecek kablo döşeme çalışmaları sırasında başlangıçta yaklaşık 1. 91 km ye kadar yayılım gösterecektir. PIANC (The World Association for Waterborne Transport Infrastructure) Recreational Navigation Commission (RecCom) tarafından hidrodinamik koşullar ile durgun (kirli) suyun tamamen temizlenmesi için gereken sürenin 4 ila 10 gün aralığında olması önerilmektedir. Bu aralıkta 4 gün en iyi durum, 7 gün istenilen durumu, 10 gün ise kabul edilebilecek maksimum süreyi temsil etmektedir. Bu göre proje alanının kendi kendisini temizlemede yeterli olduğu sonucuna varılmıştır. Modelleme sonuçları incelendiğinde, proje sahasına tanımlanan majör büyüklükteki (gerçek şartlarda oluşması güç) konsantrasyon maddenin 1 hafta gibi bir sürede doğal ortam şartlarına yakın bir yoğunluğa ulaşacağı belirlenmiştir. 23 ÇANAKKALE BOĞAZI (LAPSEKĠ 3-SÜTLÜCE 3) 400 KV-50 HZ ÇĠFT DEVRE DENĠZALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGÂHI ARAġTIRMA ÇALIġMASI VE MÜHENDĠSLĠK DĠZAYN HĠZMET ALIM ĠġĠ BULANIKLIK MODELLEME RAPORU YUNUS CAN MUSTAFA 21.10.2019 Rapor SELİN ÇELİK CEZAİRLİ ÖZYALVAÇ Rev. Tarih Tanım Hazırlayan Kontrol Onaylayan TÜRKĠYE ELEKTRĠK ĠLETĠM A.ġ. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DENAR DENĠZ ARAġTIRMALARI A.ġ ÇANAKKALE BOĞAZI (LAPSEKĠ 3-SÜTLÜCE 3) 400 KV-50 HZ ÇĠFT DEVRE DENĠZALTI GÜÇ KABLOSU GÜZERGÂHI ARAġTIRMA ÇALIġMASI VE MÜHENDĠSLĠK DĠZAYN HĠZMET ALIM ĠġĠ DENĠZ ÇALIġMALARI VE MÜHENDĠSLĠK RAPORU İÇİNDEKİLER 1 BULANIKLIK MODELLEMESİ ............................................................................................ 6 1.1 Model Batimetrisi ve Çözüm Ağı ................................................................................. 6 1.2 Modelleme Yaklaşımı ve Sınır Koşullar ...................................................................... 7 1.3 Rüzgâr İklimi ................................................................................................................ 8 1.3.1 Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga Atlası Rüzgâr İstatistiği, ODTÜ -2002 ...................... 8 1.3.2 Devlet Meteoroloji, DMI ......................................................................................... 10 1.4 Dalga Koşulları .......................................................................................................... 12 1.5 Su Seviyesi Değişimi (Gel-Git) .................................................................................. 13 1.6 Akıntı Yapısı .............................................................................................................. 14 1.7 Modelleme Sonuçları ................................................................................................. 19 1.8 Sonuç ve Öneriler ...................................................................................................... 22 2 ġEKĠL LĠSTESĠ Şekil 1 Çanakkale Bölgesi Sayısal Batimetri Haritası ............................................................... 6 Şekil 2 Çanakkale Bölgesi Model Alanı Çözüm Ağı .................................................................. 7 Şekil 3 Model Alanında tanımlanan konsantre madde haritası (kg/m 3) .................................... 8 Şekil 4 Çanakkale, Gelibolu Yıllık ve Mevsimsel Rüzgar Gülleri (Dalga Atlası, 2002) ............. 9 Şekil 5 Çanakkale, Gelibolu Civarı Aylık Ortalama ve En Yüksek Rüzgar Hızları/Yıllık En Büyük Belirgin Rüzgar Yükseklikleri İstatistiği (Dalga Atlası, 2002) .......................................... 9 Şekil 6 Rüzgar Gülü (Kaynak:DMI) .......................................................................................... 10 Şekil 7 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga yükseklikleri, m) ............. 12 Şekil 8 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga periyodu, s).................... 13 Şekil 9 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga yönü, deg) ..................... 13 Şekil 10 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Su Seviyesi Değişimleri (m) ........................ 14 Şekil 11 Akıntı Ölçümü Yapılan Mevkiyi Gösteren Harita ....................................................... 15 Şekil 12 028 Akıntı Profil Grafiği (29.07.2019) ....................................................................... 16 Şekil 13 028 Akıntı Polar Grafik (0-25 m) (29.07.2019) ......................................................... 16 Şekil 14 028 Akıntı Polar Grafik (25 m -Deniz Tabanı) (29.07.2019) ..................................... 17 Şekil 15 059 Akıntı Profil Grafiği (29.07.2019) ....................................................................... 17 Şekil 16 059 Akıntı Polar Grafik (0-25 m) (29.07.2019) ......................................................... 18 Şekil 17 059 Akıntı Polar Grafik (25 m -Deniz Tabanı) (29.07.2019) ..................................... 18 Şekil 18 Proje Bölgesinde Oluşan Akıntı Yapısı ...................................................................... 19 Şekil 19 Zamana bağlı konsantre madde seyrelme miktarları (kg/m 3) ................................... 21 3 TABLO LĠSTESĠ Tablo 1 2007-2017 yıllarına ait Çanakkale DMI rüzgar verileri ............................................... 11 Tablo 2 Proje Bölgesi Ortalama Rüzgâr Hız ve Yönü ............................................................. 12 Tablo 3 Akıntı Ölçüm Hattı Koordinat Bilgisi ............................................................................ 14 Tablo 4 Akıntı Ölçüm Sonuçları ............................................................................................... 15 4 KAYNAKLAR Türkiye Kıyıları İçin Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga İklimi Atlası, ODTÜ -2002 Avrupa Orta Ölçekli Hava Tahmin Merkezi Verileri, ECMWF 5 1 BULANIKLIK MODELLEMESĠ Model çalışmalarında amaç, bölgedeki suyun doğal sirkülasyon ile kendi kendini temizleme kapasitesinin araştırılmasıdır. Durgun suyun doğal yollar ile kendiliğinden sirküle edilebilmesine olanak sağlayan etkenler, rüzgâr, dalga, akıntı ve gel-git hareketleridir. Yapılan modelleme çalışmalarında; proje sahasında kablo güzergahı boyunca, inşaat faaliyetleri nedeniyle bozulmuş (zarar görmüş) deniz dibi sedimanlarının etkileri 2D (2 boyutlu) bulanıklık modellemesi ile araştırılmıştır. Kablo güzergâhı boyunca, oluştuğu varsayılan sanal kirliliklerin, bölgenin akıntı rejimi altında doğal yollarla nasıl seyreldiği araştırılarak, olası riskler tanımlanmaya çalışılmıştır. Model deneyleri, bozulmuş (zarar görmüş) sedimanların deniz dibinde yatay olarak dağılması için fikir verecektir. 1.1 Model Batimetrisi ve Çözüm Ağı Modelleme çalışmalarında, bölgenin batimetrik koşullarını temsil eden, sayısal batimetri haritası (Şekil 1) ve model çözüm ağları tanımlanmıştır (Şekil 2). Kablo Güzergahı ġekil 1 Çanakkale Bölgesi Sayısal Batimetri Haritası 6 Kablo Güzergahı ġekil 2 Çanakkale Bölgesi Model Alanı Çözüm Ağı 1.2 Modelleme YaklaĢımı ve Sınır KoĢullar Proje sahasındaki doğal su çevirimini ve yenilenmesini ifade etmek üzere, Şekil 3’de gösterildiği gibi bir sanal madde konsantrasyonu model alanına tanımlanarak, bu konsantrasyonda zaman içerisinde meydana gelen değişim simüle edilmiştir. Bu modelleme çalışmalarında; genel prensip olarak, gel-git (Kaynak: TUDES), rüzgâr (Kaynak: Dalga Atlası), dalga (Kaynak: ECMWF) ve akıntı (model alanında eş zamanlı olarak hesaplanmıştır) etkisinin birlikte etkili olduğu koşullar araştırılmıştır. Simülasyon süresi 14 gün olarak seçilmiştir. 7 ġekil 3 Model Alanında tanımlanan konsantre madde haritası (kg/m3) 1.3 Rüzgâr Ġklimi Proje bölgesi rüzgâr iklimi değerlendirme çalışmaları kapsamında; 1-Devlet Meteoroloji İstasyonu, DMI 2-Türkiye Kıyıları İçin Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga İklimi Atlası, ODTÜ -2002 yukarıda belirtilen kaynaklardan yararlanılmıştır. 1.3.1 Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga Atlası Rüzgâr Ġstatistiği, ODTÜ-2002 ODTÜ-2002 kaynak verilerine göre, proje bölgesini temsil eden 40.44 ⁰N, 26.77 ⁰E koordinatlarına ait rüzgâr hız ve yön dağılımını gösteren yıllık ve mevsimsel rüzgârgülleri ve en yüksek rüzgâr hızı istatistikleri aşağıda sırasıyla Şekil 4’te ve Şekil 5’de sunulmuştur. İstatistikler 1991-1994 yılları arasındaki 4 yıllık rüzgâr hızı verilerine göre yapılmıştır. 8 ġekil 4 Çanakkale, Gelibolu Yıllık ve Mevsimsel Rüzgar Gülleri (Dalga Atlası, 2002) ġekil 5 Çanakkale, Gelibolu Civarı Aylık Ortalama ve En Yüksek Rüzgar Hızları/Yıllık En Büyük Belirgin Rüzgar Yükseklikleri Ġstatistiği (Dalga Atlası, 2002) 9 İstatistikler yoğunluk ve şiddet açısından değerlendirildiğinde, oluşan rüzgarların yaklaşık %18.5 ’inin ve en şiddetli rüzgarların (>15 m/ sn) SW (Lodos) ve SSW sektörlerinden sıklıkla estiği gözlenmiştir. Ayrıca, ODTU-2002 kaynağı verilerinin yıllık en büyük rüzgâr hızlarının en büyükleri için etken yön dilimleri SSW -WSW aralığındadır. İkincil etken yön dilimi olarak ise E yönü belirtilmiştir. 1.3.2 Devlet Meteoroloji, DMI Bu çalışma kapsamında, 40.1410 ⁰N-26.3993 ⁰E koordinatlarında yer alan 17112 Nolu Çanakkale Devlet Meteoroloji İstasyonu’ndan 2007-2017 yılları arası 10 yıllık rüzgar hızı (U10) ve yönlerini içeren saatlik veri seti temin edilmiştir. Yapılan analizler doğrultusunda elde edilen rüzgârgülü Şekil 6’de, yön ve hız gruplarına göre oluşum sayıları Tablo 1’ de sunulmuştur. Analizler yoğunluk açısından değerlendirildiğinde, rüzgârların en fazla SW ve SSW yönlerinden doğru sıklıkla estiği gözlemlenmiştir. En şiddetli rüzgâr ise N yönünden 19.8 m/sn olarak gözlenmektedir. ġekil 6 Rüzgar Gülü (Kaynak:DMI) 10 Tablo 1 2007-2017 yıllarına ait Çanakkale DMI rüzgar verileri Yönler/ S SSW SW WSW W WNW NW NNW N NNE NE ENE E Rüzgar Hızı (m/s) 0.00-0.50 239 3 3 3 0 1 0 1 0 1 1 1 2 0.50-1.00 109 158 234 283 260 90 70 75 66 99 101 57 59 1.00-1.50 868 1108 1783 2450 1353 233 176 147 190 281 323 252 136 1.50-2.00 1369 1381 2756 4262 1745 143 89 131 234 328 359 245 91 2.00-2.50 773 1096 2726 2628 1374 50 58 130 187 320 450 230 94 2.50-3.00 369 1061 3279 996 404 25 22 75 147 368 457 173 50 3.00-3.50 184 1143 3457 586 102 14 10 77 172 348 456 157 45 3.50-4.00 112 1198 3614 414 51 4 12 77 194 355 443 163 28 4.00-4.50 69 1230 3383 326 23 6 8 91 181 343 473 115 27 4.50-5.00 42 1270 3040 257 7 5 4 97 215 290 450 117 14 5.00-5.50 28 1236 2570 200 2 1 0 84 212 272 426 100 19 5.50-6.00 19 1236 2014 186 1 0 2 65 166 304 396 83 9 6.00-6.50 8 1053 1603 120 1 1 1 57 167 249 383 69 8 6.50-7.00 8 696 1103 77 0 1 0 51 174 256 339 77 7 7.00-7.50 7 409 689 51 0 1 0 34 174 240 247 55 5 7.50-8.00 7 251 405 27 0 0 1 26 171 224 216 46 6 8.00-8.50 8 119 212 20 0 0 0 26 144 178 158 29 5 8.50-9.00 4 56 113 8 1 0 0 18 145 190 119 16 2 9.00-9.50 4 47 59 1 0 0 0 16 130 160 95 16 3 9.50-10.00 5 18 17 0 0 0 0 18 124 156 38 12 3 10.00-10.50 7 23 13 0 0 1 1 7 104 123 29 12 5 10.50-11.00 6 10 5 0 0 0 0 3 93 92 19 9 1 11.00-11.50 4 7 3 0 0 1 0 14 95 101 29 14 1 11.50-12.00 5 2 1 0 0 0 0 8 79 70 11 5 0 12.00-12.50 1 0 0 0 0 0 0 2 71 49 13 0 0 12.50-13.00 1 0 0 0 0 0 0 4 61 45 14 1 0 13.00-13.50 2 0 0 0 0 0 0 1 46 37 8 2 0 13.50-14.00 3 0 0 0 0 0 0 3 43 34 2 0 0 14.00-14.50 2 0 0 0 0 0 0 1 27 19 6 1 0 14.50-15.00 1 0 0 0 0 0 0 2 28 15 2 0 0 15.00-15.50 0 0 0 0 0 0 0 0 16 11 0 0 0 15.50-16.00 2 0 0 0 0 0 0 0 12 14 1 0 0 16.00-16.50 1 0 0 0 0 0 0 0 16 7 2 0 0 İnceleme bölgesie ait rüzgâr veri ve istatistikleri, ODTU -2002 ve DMI veri tabanlarından temin edilmiştir. Bu kaynaklara göre inceleme bölgesindeki hâkim rüzgârların yön ve şiddet açısından birbirleriyle tutarlı olduğu ve etken yön diliminin SW olduğu anlaşılmıştır. Rüzgâr hızı ve hâkim yönü için proje bölgesi ortalama rüzgâr hızı kullanılmıştır (Tablo 2). Tablo 2 Proje Bölgesi Ortalama Rüzgâr Hız ve Yönü Kaynak Dalga Atlası Ortamala Rüzgâr Hızı 5 m/s Hâkim Rüzgâr Yönü SW 1.4 Dalga KoĢulları Model alanında dalga etkisini dikkate almak için aşağıda Şekil 7, Şekil 8 ve Şekil 9, ’de dalga yükseklikleri(m), dalga periyotları(s) ve dalga yönleri(deg) belirtilen 14 günlük dalga serisinden yararlanılmıştır (Kaynak: ECMWF). Dalga Yüksekliği (m) ġekil 7 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga yükseklikleri, m) 12 Dalga Periyodu (s) ġekil 8 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga periyodu, s) Dalga Yönü (deg) ġekil 9 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Dalga Serisi (Dalga yönü, deg) 1.5 Su Seviyesi DeğiĢimi (Gel-Git) Bu çalışmada, proje bölgesi için 15 dakikalık su seviyesi değişimleri Harita Genel Komutanlığı Erdek Mareograf istasyonundan temin edilmiştir. Bu çalışmada, h idrodinamik model sınır şartı için kullanılan uzun periyotlu su yüzeyi Şekil 10’ te verilmiştir. Simülasyon çalışmalarında başlangıç değerleri=0 kabul edilmiştir. 13 ġekil 10 Model Alanına Tanımlanan 14 Günlük Su Seviyesi DeğiĢimleri (m) 1.6 Akıntı Yapısı Proje bölgesi model akıntı hızları, firmamız tarafından yapılan 29.07.2019, 30.07.2019, 31.07.2019, 01.08.2019 ve 02.08.2019 tarihli gerçek zamanlı akıntı ölçüm verileriyle karşılaştırılmıştır. Ölçüm istasyonuna ait koordinatlar ve konum haritası sırasıyla Tablo 3’de ve Şekil 11 de verilmiştir. Proje bölgesinde kablo hattı güzergâhı yakınlarında ölçülen akıntı hızları, Şekil 12-Şekil 17 ve ölçüm sonuçları Tablo 4’ te özetlenmiştir. Modelden elde edilen sonuçlarda ise Şekil 18’de sunulmuştur. Akıntı yönü ise model sonuçlarına göre proje sahasının konumu nedeniyle çift tabakalı bir akıntı yapısı mevcuttur. Üst tabaka baskın olarak gözlenen Karadeniz suyu (SW) etkisindeyken, alt tabaka ise Akdeniz suyu (NE) etkisindedir. Tablo 3 Akıntı Ölçüm Hattı Koordinat Bilgisi 14 ġekil 11 Akıntı Ölçümü Yapılan Mevkiyi Gösteren Harita Tablo 4 Akıntı Ölçüm Sonuçları Derinlik 0-25 m 25 m-Deniz Tabanı Hakim Akıntı Ortalama Akıntı Hızı Hakim Akıntı Yönü Ortalama Akıntı Hat No: Yönü [deg] [cm/s] [deg] Hızı [cm/s] 59 217.093 21.288 233.14 18.143 28 177.676 29.228 58.638 33.764 15 ġekil 12 028 Akıntı Profil Grafiği (29.07.2019) ġekil 13 028 Akıntı Polar Grafik (0-25 m) (29.07.2019) 16 ġekil 14 028 Akıntı Polar Grafik (25 m-Deniz Tabanı) (29.07.2019) ġekil 15 059 Akıntı Profil Grafiği (29.07.2019) 17 ġekil 16 059 Akıntı Polar Grafik (0-25 m) (29.07.2019) ġekil 17 059 Akıntı Polar Grafik (25 m-Deniz Tabanı) (29.07.2019) 18 ġekil 18 Proje Bölgesinde OluĢan Akıntı Yapısı 1.7 Modelleme Sonuçları Model sonuçlarının zamana bağlı değişimleri, aşağıda müteakip şekillerde sunulmuştur. Yapılan model deney sonuçları incelendiğinde, model alanında tanımlanan konsantre maddenin inşaat sonrasında oluşan bozunmuş maddenin 1 hafta gibi bir sürede doğal ortam şartlarına yakın bir yoğunluğa ulaşacağı belirlenmiştir. 19 BaĢlangıç 6 Saat Sonra 12 Saat Sonra 20 1 Hafta Sonra 2 Hafta Sonra ġekil 19 Zamana bağlı konsantre madde seyrelme miktarları (kg/m3) 21 1.8 Sonuç ve Öneriler Gerçekleştirilecek kablo döşeme çalışmaları sırasında başlangıçta yaklaşık 1. 18 km ye kadar yayılım gösterecektir. PIANC (The World Association for Waterborne Transport Infrastructure) Recreational Navigation Commission (RecCom) tarafından hidrodinamik koşullar ile durgun (kirli) suyun tamamen temizlenmesi için gereken sürenin 4 ila 10 gün aralığında olması önerilmektedir. Bu aralıkta 4 gün en iyi durum, 7 gün istenilen durumu, 10 gün ise kabul edilebilecek maksimum süreyi temsil etmektedir. Bu göre proje alanının kendi kendisini temizlemede yeterli olduğu sonucuna varılmıştır. Modelleme sonuçları incelendiğinde, proje sahasına tanımlanan majör büyüklükteki (gerçek şartlarda oluşması güç) konsantrasyon maddenin 1 hafta gibi bir sürede doğal ortam şartlarına yakın bir yoğunluğa ulaşacağı belirlenmiştir. 22 128 YEEP-EF ÇSED HAZIRLAYANLAR