‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪۵۵‬مـــه‬ ‫ګـــڼه‬ ‫‪۱۳۹۸‬‬ ‫تله‬ ‫“‬ ‫د افغانستان د کلیوايل الر‬ ‫جوړونې پروګرام په مرسته د هېواد ‬ ‫ په کلیو او بانډو کې د سړکونو‬ ‫په جوړولو رسه د ژوند اړینو‬ ‫ ‬ ‫”‬ ‫خدماتو ته خلکو الرسسۍ آسانه‬ ‫شوې ده‪.‬‬ ‫‪ ۲۴‬مخ‬ ‫‪ ۳۸‬مخ‬ ‫‪ ۳۴‬مخ‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫‪۴‬مخ‬ ‫د افغانستان د‬ ‫د نړيوالې مايل‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫بيارغونې صندوق‬ ‫ادارې د مشوريت‬ ‫نړیوال بانک ګروپ‬ ‫خدمتونو پروژه‬ ‫مرستې‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪3/‬‬ ‫خربونه‬ ‫د مايل مرستو نوې‬ ‫ليکلړ‬ ‫ټولګه چې ډيجېټيل‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫تاديات‪ ،‬د ځمکو‬ ‫‪ ۲۲‬پايلې‬ ‫‪ 33-۶‬مخونه‬ ‫نړيوال بانک ګروپ‬ ‫اداري سيستم او‬ ‫د هوا د هر ډول حاالتو پر وړاندې‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫مرستې‬ ‫پالييس جوړونه‬ ‫معارف‬ ‫‪ ۵-۴‬مخونه‬ ‫پياوړې کوي‬ ‫‪ ۹‬مخ‬ ‫مايل سکټور‬ ‫‪ ۴‬مخ‬ ‫د نړيوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫نوې وړيا مايل مرستې به د الندې پروژو‬ ‫‪ 16‬مخ‬ ‫نړيواله مايل اداره‬ ‫روغتيا‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫مالتړ کوي‪:‬‬ ‫‪ 18‬مخ‬ ‫‪ ۵‬مخ‬ ‫د افغانستان د خپلرسو تادياتو او معاشاتو د‬ ‫زیربنا‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫ادغام پروژې لپاره د ‪ ۴۵‬ميليونه ډالر وړتيا مايل‬ ‫مرستې موخه د افغانستان په دولتي ادارو کې د‬ ‫‪ ۲۸‬پايلې‬ ‫د جاپان د ټولنيزې پراختيا صندوق‬ ‫‪ ۲۴‬مخ‬ ‫ميل تادياتو لپاره د يوې باوري او شفافې زېربنا‬ ‫د کليو پراختيا‬ ‫کليوايل غذایي بانکونه د بېوزلو خلکو‬ ‫مايل خدمتونو ته د الرسيس نوې ميل سرتاتيژي به د توليداتو د‬ ‫جوړول او د هغو مهمو دولتي ادارو‪‌،‬چې د دولتي‬ ‫کچې او کاري فرصتونو په لوړولو کې مرسته وکړي‬ ‫تادياتو مسووليت لري‪ ،‬تقويه کول دي‪ .‬پدې وړيا‬ ‫مايل مرسته کې ‪ ۱۰‬ميليونه ډالر د پراختيا نړيوالې‬ ‫‪ ۳۲‬مخ‬ ‫د خدماتو وړاندې کول‬ ‫ادارې او ‪ ۳۵‬مليونه ډالر د افغانستان د بيارغونې‬ ‫صندوق لخوا برابرېږي‪.‬‬ ‫‪ ۳۴‬مخ‬ ‫ګډون ډېری مايل بنسټونه د کرنې سکتور په اړه کافی‬ ‫د افغانستان بانک په وروستيو کې په هېواد کې مايل‬ ‫ښاري پراختیا‬ ‫معلومات نلري او د دې وړتيا هم نلري‌ چې داسې مايل‬ ‫خدمتونو ته د الرسيس یوه نوې سرتاتيژي اعالن کړه‪ ‌.‬د دې‬ ‫بستې طرح کړي چې د کرنيزو سوداګرو لپاره مناسبې وي‪.‬‬ ‫سرتاتيژۍ له مخې به کورنۍ او تشبثونه‪ ،‬چې په کليدي‬ ‫د افغانستان د ځمکو د اداري سيستم پروژې ته‬ ‫ډېر کوچني‪ ،‬کوچني اومنځني تشبثونه‪ ،‬چې ډېری يې په‬ ‫برخو لکه کرنه کې په کار بوخت دي‪ ،‬مايل‌ منابعو ته‬ ‫‪ ۳۵‬ميليونه ډالر وړيا مايل مرسته به د افغانستان‬ ‫کرنه کې کار کوي‪ ،‬د ودې لپاره سرت فرصت لري ځکه همدا‬ ‫الرسسی ومومي‪ ،‬چې له دې رسه به د توليد کچه لوړه‬ ‫د ځمکو د اداري سيستم په جوړولو کې مرسته‬ ‫وکړي او په ځانګړو ساحو کې به خلکو ته د‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې د‬ ‫اوس دا سکتور ‪ ۴.۷‬ميلياردو ډالرو مايل منابعو ته اړتيا لري‪.‬‬ ‫يش‪ ،‬کاري زمينې به رامنځته يش او عمومي اقتصاد به وده‬ ‫ځمکو ثبتولو غوره خدمات برابر کړي‪ .‬پدې مايل‬ ‫مشوريت خدمتونو پروژه‬ ‫په نوې سرتاتيژي کې د دې ستونزو ډېرو هغو ته حل الرې‬ ‫ومومي‪.‬‬ ‫مرستو کې ‪ ۲۵‬ميليونه ډالر د پراختيا نړيوالې‬ ‫‪ 37-۳۶‬مخونه‬ ‫په نښه شوي‪ .‬د دې سرتاتيژي په مرسته به مايل منابعو ته‬ ‫ په افغانستان کې د نړيوال بانک دفرت په تېرو ‪ ۱۸‬مياشتو‬ ‫ادارې او ‪ ۱۰‬ميليونه نور د افغانستان د بيارغونې‬ ‫په مهمو اقتصادي برخو کې الرسسی لوړ يش‪ ،‬او د کورنيو‬ ‫کې له افغانستان بانک رسه په ګډه پر مايل بنسټونو يوه‬ ‫صندوق لخوا ورکول کېږي‪.‬‬ ‫‪ ۳۷‬مخ‬ ‫او خصويص سکتور لپاره به د ډيجيټيل تادياتو او خدمتونو‬ ‫ژوره څېړنه تر رسه کړه چې په مرسته يې دا سرتاتيژي‬ ‫روانې مشوريت پروژې‬ ‫په ګډون رسمي مايل خدمات وده ومومي‪ ‌.‬په پاليسيو او‬ ‫ترتيب شوه‪.‬‬ ‫د پراختيايي پاليسيو د ‪ ۲۰۱۹‬تشويقي پروګرام‬ ‫مقرراتو کې اصالحات هم د دې سرتاتيژۍ برخه ده چې په‬ ‫ د دې څېړنې له مخې‪ ،‬د افغانستان ‪ ۴۴‬سلنه کاري‬ ‫لپاره د ‪ ۴۰۰‬میليونه ډالرو وړيا مرستې موخه د‬ ‫‪ ۴۶‬پايلې‬ ‫پايلې ‪۴۰‬‬ ‫مرسته به يې کرنيز کاروبارونه د دې جوګه يش چې په ‬ ‫ځواک په کرنې او مالدارۍ سکتور کې په کار بوخت دی‪.‬‬ ‫دولت د اغېزمنتوب‪ ،‬خصويص پانګونې او ټولنيز‬ ‫نوی معلوماتی مرکز د تلېفون له الرې‬ ‫مناسبو رشايطو ارزانو مايل منابعو ته الرسسی ومومي‪.‬‬ ‫دا سکتور د ناخالص کورين تولید څلورمه برخه جوړوي‪،‬‬ ‫شموليت د پياوړتيا او د عامه مايل منابعو د‬ ‫مديريت لپاره د پاليسيو او بنسټي چوکاټ تقويه‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫د افغانستان په شامل کې د اصالح‬ ‫د افغانستان په کليوايل سيمو کې ډېرو کوچنيو‪ ،‬کوچنيو او‬ ‫ې دا سکتور بېخي له‬ ‫خو مالی منابعو ته د الرسيس له مخ ‌‬ ‫کول دي‪.‬‬ ‫‪ 54-38‬مخونه‬ ‫منځنيو تشبثونو ته د مناسبو مايل منابعو په وړاندې کولو‬ ‫پامه غورځېدلی‪ .‬د بانکي پورونو يوازې څلور سلنه د کرنې‬ ‫به دوی د دې وړتيا ومومي چې کليوايل خلکو ته کاري‬ ‫او مالدارۍ سکتور ته ورکړل شوې ده‪.‬‬ ‫‪ ۴۲‬مخ‬ ‫زمينې برابرې کړي او باوري کړي چې کرنيز توکي به په‬ ‫ د کرنې برخې تر ټولو ډېر پورونه د کوچنيو مايل‌ ادارو‬ ‫روانې پروژې‬ ‫منظم ډول بازارونو ته رسېږي‪.‬‬ ‫لخوا ورکول کېږي او رسمي بانکونه د کرنيز سکتور يوازې‬ ‫ راپور له دې ځايه ترالسه کوالی شئ‪http://wrld.bg/ybTs30o1C1d :‬‬ ‫يوې محدودې برخې ته خدمات برابروي‪ .‬د بانکونو په‬ ‫‪5/‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /4‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د هېوادين ګـــــــــډون‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫د نړیوال بانک ګروپ مرستې‬ ‫چوکاټ‪ ،‬له ‪ ۲۰۱۷‬څخه‬ ‫صندوق لخوا متويلېدونکې اته پرژې فعالې وې‪ ،‬او د ‪۱.۹۹‬‬ ‫اقتصادونو له پاره ‪ ،‬دمرسته کوونکو همکارانو له ژمنو څخه‬ ‫تر ‪ ۲۰۲۰‬م پورې‬ ‫پانګونې چاپېريال تقويه يش او خصويص سکتور وده‬ ‫ده‪ .‬دکادرونو دظرفیتونو دودې ‪ ،‬د دولت مرشوعیت‪ ،‬او‬ ‫د نړیوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫مليارده ډالرو په ارزښت ‪ ۱۴‬نورې فعالې پروژې (مجموعې‬ ‫په استفاده اوهمدارنګه په سختو رشایطو کې دڅواړخیزه‬ ‫ومومي‪.‬‬ ‫له افغان دولت رسه دمتویلوونکو هیوادو د جلب و جذب‬ ‫مايل ژمنه يې ‪ ۲.۶‬ميليارده ډالر ده)‪ ،‬چې د نړيوالې پراختيا‬ ‫پانګه اچونو دادارې په تضمینونو دپانګه اچونو دپروژو د‬ ‫ نړیوالې مايل ادارې د مايل ژمنو او پانګونو ټولټال‬ ‫دمالتړ له الرې دا یقیني کوي چې پانګه اچونه له ميل‬ ‫د نړیوال بانک د نړیوالې پراختیا ادارې له ‪ ۲۰۰۲‬زېږدیز کال‬ ‫ادارې لخوا متويلېږي‪ ،‬د پلې کېدو په حال کې وې‪.‬‬ ‫ډاډ او لومړنیو زیانونو څخه دپوښښ برابرولو په موخه‬ ‫اوسنۍ کچه څه باندې ‪ ۲۳۸‬میلیونه ډالر ده‪ ،‬او په ورته‬ ‫لومړیتوبونو رسه همغږې ده‪.‬نړیوال بانک تراوسه پورې له‬ ‫راپدېخوا د پراختیایي او بیړنۍ بیارغونې د پروژو او د ميل‬ ‫ د الزياتو معلوماتو لپاره ‪ ۳۸‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫خپلې اغیزناکې اسانتیاوې وړاندې کړې‪.‬‬ ‫دهیوادنې ګډون چوکاټ د ‪۲۰۱۷‬‬ ‫وخت کې‪ ،‬د مشوريت خدماتو په برخه کې د دغې ادارې‬ ‫نورو متویلوونکو رسه په ګډه له یو شمیر هغو سکټوررونو‬ ‫بودیجې د مالتړ د ‪ ۶‬پروګرامونو د متویل په موخه د له ‪۴.۴۸‬‬ ‫څخه تر ‪ ۲۰۲۰‬میالدي کال پورې له‬ ‫ژمنه ‪ ۱۱.۵‬میلیونه ډالر ده‪ .‬د یادونې وړ ده‪ ،‬چې د‬ ‫رسه‪ ،‬چې پرې د دولت مالکيت او دمرستو همغږي کول‬ ‫میلیارده ډالرومرستې ژمنه کړې ده‪ .‬په دې مرستو کــې‪۴.۱۴‬‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫افغانستان څخه دمالتړ په منظور‬ ‫دغې ادارې پانګونو کې د مخابراتو‪ ،‬د کرنیزو محصوالتو‬ ‫الزم دي‪ ،‬فعالیت کړی دی‪.‬‬ ‫میلیارده ډالر وړيا مرسته او ‪ ۴۳۶.۴‬میلیونه ډالره بې سوده‬ ‫سوداګرۍ او مايل بازارونو د پراختیا لپاره مايل ژمنې شاملې‬ ‫پور شامل دي‪ .‬نړيوال بانک اوسمهال د ‪ ۹۰۸‬ميليونه ډالرو‬ ‫دجاپان دټولنیزې پراختیا صندوق‪ ،‬چې په ‪۲۰۰۰‬میالدي‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق د افغان دولت او نړیوالې‬ ‫دنړیوال بانک ګــروپ دسرتاتیژۍ‬ ‫دي‪ .‬د پانګونې لړۍ هيله بښونکې ده او په کې د انرژۍ‬ ‫ د بشپړوشویو پروژو په اړه د زیاتو معلوماتو ترالسه ‬ ‫په ارزښت د نړيوالې پراختيا ادارې لخوا متويلېدونکي ‪۱۰‬‬ ‫کال دجاپان دولت له خوا تاسیس شو‪ ،‬د هغو فعالتونو‬ ‫ټولنې ترمنځ یوه ګډه همکاري ده‪ ،‬چې د بیارغونې د‬ ‫تنظیمونکی دی‪ ،‬چې دافغانستان‬ ‫او پوهنې پر سکتور پانګونې شاملې دي‪.‬‬ ‫ کولو لپاره د پروژو او پروګرامونو الندې پاڼې ته ‬ ‫فعالې پروژې او د افغانستان له بيارغونې صندوق رسه په‬ ‫دمرستې او مالتړ یوازینۍ وسیله ده‪،‬چې مستقیامً يې‬ ‫پروګرامونو اغېزمني لوړوي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۹‬کال د مې مياشتې‬ ‫د پرمختیا او سويل ميل چوکاټ رسه‬ ‫د ال زياتو معلوماتو لپاره ‪ ۳۴‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫ مراجعه وکړئ‪www.worldbank.org.af :‬‬ ‫ګډه متويلېدونکي‌ ‪ ۱۴‬پروژې‪ ،‬چې مجموعي مايل ژمنې يې‬ ‫د غریبواو زیامننو وګړو اړتیاووته ځواب ويالی‪ ،‬دهغوی‬ ‫تر ‪ ۲۱‬پورې څه باندې ‪ ۳۴‬مرسته کوونکو‪ ،‬د افغانستان د‬ ‫په سمون او همغږۍ کې تدوین او‬ ‫له ‪ ۲.۳‬ميليارده ډالرو اوړي‪ ،‬لري‪.‬‬ ‫ظرفیتونه او وړتیاوې یې لوړې کړي او په پراختیايي چارو‬ ‫بیارغونې له صندوق رسه د شاوخوا ‪ ۱۱.۴‬میلیارده ډالرو‬ ‫ترتیب شوی دی‪.‬‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫نړیواله مايل اداره‬ ‫ د افغانستان د سولې او پراختیا ميل چوکاټ له تصویب‬ ‫او بهیر کې يې ګډون پیاوړی کوی‪ .‬دغه صندوق دنړیوال‬ ‫مرسته ژمنه کړې‪ ،‬څو دا د افغانستان د ميل بودجې د‬ ‫وروسته‪ ،‬نړیوال بانک په دې هیواد کې په پراختیايي‬ ‫بانک له خوا اداره کېږي‪.‬‬ ‫سرت مالتړ کوونکي په توګه په دې وتوانیږي‪ ،‬د افغانستان‬ ‫د څو اړخیزې پانګونې د تضمین اداره په افغانستان کې‬ ‫نړیواله مايل اداره‪ ،‬چې د نړیوال بانک ګروپ د خصويص‬ ‫فعالیتونو کې پراخه ونډه اخیستې او مرسته یې کړې ده‪.‬‬ ‫ د جاپان دولت او نړیوال بانک دې ته ژمن دي چې د‬ ‫دولت د عملیايت او پراختیايي پروګرامونو مايل اړتیاوې‬ ‫ ددې سرتاتیژې موخه او هدف په‬ ‫د دریو پروژو لپاره ‪ ۱۵۴‬ډالر د ناخالصې رسمایې په توګه‬ ‫سکتور د پراختيا څانګه ده‪ ،‬خصويص سکتور (په ځانګړي‬ ‫د پالیيس او پانګونې په برخو کې د اړینو مشورو برابرول؛‬ ‫جاپان دټولنیزې پراختیا صندوق په داخل کې دهیواد د‬ ‫ځواب کړي‪.‬‬ ‫دې الندې برخو کې دافغانستان له‬ ‫لري‪ .‬د ایم ټي ان مخابرايت رشکت د هیواد په حساس‬ ‫ډول د زيربنا‪ ،‬مايل‪ ‌،‬کرنيزې سوداګرۍ او خدماتو‬ ‫چې په مهمو او بنسټیزو کلسټرونو متمرکز دي او هغه‬ ‫بیارغونې او سیايس‪ ،‬اقتصادي او ټولنیز ثبات لپاره اوږد‬ ‫د ميل لومړیتوب لرونکو برنامو‪ ،‬د دولت د عادي بودجې‬ ‫دولت رسه مرسته او مالتړ دی‪:‬‬ ‫مخابرايت سکتور کې له نړیوال مالی ادارې رسه یوه ګډه‬ ‫سکتورونو) ته د پانګونې د خدماتو برابرولو له الرې په‬ ‫عبارت دي له‪ :‬د لویو مالیاتو او اداري جوړښتونو مدیریت‪،‬‬ ‫مهاله پروګرامونو د مالتړ په منظور یوه ځانګړې کړکۍ‬ ‫او د پالیسیو د اصالحاتو اجندا نه د افغانستان د بیارغونې‬ ‫هڅه ده‪ .‬پاتې نورې دوه پروژې د لبنیاتو او کشمیري توکو‬ ‫افغانستان کې اقتصادي پراختیا حاميه کوي‪.‬‬ ‫د اقتصادي ودې او کاري زمینې برابرولو په موخه له‬ ‫ • دځواکمنو اوځــواب ویونکو بنسټونو‬ ‫د تولید په برخه کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫تاسیس کړي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جنوري تر ‪ ۲۰‬پورې د جاپان‬ ‫صندوق مالتړ به د افغانستان د ميل پراختیا سرتاتیژي له‬ ‫ د پانګونې پروګرام د مشوريت خدماتو په مرسته حاميه‬ ‫خصويص پانګوالو څخه مالتړ او هغوی ته د آسانتیاوو‬ ‫د ټولنیزې پراختيا صندوق ټوله مرسته ‪ ۸۵‬میلیونه ډالرو ته‬ ‫موخو رسه مرسته کوي‪ .‬تر اوسه د افغانستان له دولت رسه‬ ‫رامینځته کول‪ ،‬دملت جوړونې دموخو‬ ‫ د څو اړخیزو پانګونو د تضمین ادارې په لومړیتوبونو‬ ‫برابرول‪ ،‬حکومتوالۍ او له اداري فساد رسه مبارزه‪ ،‬د‬ ‫دتطبیق او خلکو ته لومړنیو خدمتونو‬ ‫کېږي‪ .‬په مشوريت خدماتو کې مايل خدماتو ته الرسسی‪،‬‬ ‫رسېږي‪ .‬تراوسه پورې ددې صندوق له خوا یو شمیرمتویل‬ ‫څه باندې ‪ ۵‬میلیارده ډالره د عادي بودجې د لګښتونو‪،‬‬ ‫کې‪ ،‬د ‪ ۲۰۲۱ – ۲۰۱۸‬کلونو لپاره د بهرنیو پانګوالو څخه‬ ‫د خصويص سکتور د حکومتوالۍ ښه والی‪ ،‬د عرضې د‬ ‫برشي ځواک پرمختګ او د خدمتونو وړاندې کول‪ ،‬د خلکو‬ ‫شوې پروژې بشپړې شوي دي‪.‬‬ ‫لکه د ملکي کارکونکو د تنخواو لپاره ورکړل شوي‪ ،‬او په‬ ‫وړاندې کولو په الر کې ددولت ځواکمنول‬ ‫مستقیم مالتړ شامل دی‪ ،‬چې دا پانګونه باید په جګړه‬ ‫ګډون او جنسیتي انډول‪ ،‬په ښارونو کې د ژوند کولو لپاره‬ ‫زنځري پراختيا‪ ،‬د خوراکي توکو مصئونيت‪ ،‬د مايل سيستم‬ ‫ د نورو معلوماتو لپاره الندې وېبسايټ ته مراجعه‬ ‫ورته حال کې څه باندې نور‪ ۵.۵‬میلیارده ډالره د بشپړ‬ ‫او دخصويص سکټور د ودې له پاره دیو‬ ‫ځپلو او هغه هېوادونو کې‪ ،‬چې ماتېدونکی سیايس‬ ‫هڅونه او د بنسټونو او لویو الرو جوړولو چارې رانغاړي‪.‬‬ ‫وضعیت لري؛ پر ټولنیز – اقتصادي وضعیت پر ودې او ښه‬ ‫مديريت‪ ،‬چاپېريايل او ټولنيز مديريت‪ ،‬د مېوو د صادراتو‬ ‫وکړئ‪http://go.worldbank.org/U5OQZVF200 :‬‬ ‫شویو پراختیايي پروژو او د کار الندې پروژو لپاره ورکړل‬ ‫سامل چاپیریال رامینځته کولو په منظور‪.‬‬ ‫ نړیوال بانک دافغانستان د دولت بودجې د مالتړ له‬ ‫شوي دي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۹‬کال د اګست میاشتې تر ‪ ۲۰‬پورې د‬ ‫کولو باندې پراختیايي اغیزې وارد کړي‪.‬‬ ‫تقويه کول او په عامه او خصويص سکتور کې د پانګونې‬ ‫ •له هر اړخیزې اقتصادي ودې څخه مالتړ‪،‬‬ ‫الرې دبنسټیزو اصالحاتو په تطبیق کې‪ ،‬په ځانګړې توګه‬ ‫‪ ۶۴۴‬ميليونه ډالرو په ارزښت د افغانستان د بيارغونې‬ ‫ په ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال کې دې ادارې د شخړو او کمزورو‬ ‫په چارو کې اصالحات چې وررسه د خصويص سکتور د‬ ‫چې مترکز یې په وروسته پاتې سیمو ‪،‬‬ ‫په عامه مايل او اداري چارو کې په فعاله توګه مرسته کړې‬ ‫ښاري غیر پالين استوګنې او له کورنۍ نا‬ ‫امنۍ څخه په رامینځته شوې بې ځایه‬ ‫کیدنې باندې وی‪.‬‬ ‫ •د ټــول شموله ټولنې رامینځته کول‬ ‫دمعیاري ښوونې او روزنې الرو چارو ته‬ ‫دخلکو دالس رسۍ او دټولنې دبیوزله او‬ ‫غریبو وګړو‪ ،‬چې پکې داخيل بې ځایه‬ ‫شوي او راستانه شوي کډوال او مهاجرین‬ ‫شامل دي‪ ،‬ترمینځ دزیان مننې دعواملو‬ ‫کمولو له الرې‪.‬‬ ‫‪7/‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /6‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫روان فعالیتونه‬ ‫(‪ ۵۴‬استادان) کې په لومړيتوب لرونکو برخو کې د‬ ‫د افغانستان د مهارتونو او وړتیاوو د‬ ‫پرمختیا د دویم پروګرام فعالیتونه د‬ ‫‪ /‬معارف‬ ‫ښوونکو روزنې يو کلن پرګرامونه پيل کړي‪.‬‬ ‫مسلکي او حرفوي زده کړو د پیاوړي کولو‪،‬‬ ‫ رسبیره پردې دحرفوي او مسلکي زده کړو له ښوونځیو‬ ‫د استادانو ظرفیت لوړولو‪ ،‬او د یو شمېر‬ ‫دافغانستان دمهارتونو او وړتیاوو‬ ‫څخه (‪ )۵۲۲‬تنو ممتازو فارغانو دیو سند لرونکي پروګرام‬ ‫مهمو کسبونو‪ ،‬لکه موټر جوړولو‪ ،‬د ښوونیز‬ ‫نصاب په جوړولو کې د پيل کېدو په حال‬ ‫دپرمختیا دویم پروګرام‬ ‫له الرې دزده کړې له بورسونو څخه استفاده کړې ده‪ ،‬چې‬ ‫کې دي‪ .‬مته ده چې د دې پروژې په مالتړ‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۵۵‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫به د بازار اړتیا ته په کتو په اتو لومړيتوب‬ ‫دا له هغوی رسه دلوړو او زیاتو مسلکي زده کړو په برخه‬ ‫کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫لرونکو کسبونو کې‪ ،‬د هغو برخو په شمول‬ ‫چې په کاري قوه کې د ښځو ګډون ښه‬ ‫دا پروژه د افغانستان دولت رسه د اقتصادي او پراختیايي‬ ‫کوي‪ ،‬پراخ بدلونونه رامنځته يش‪.‬‬ ‫ودې په موخه د حرفوي او مسلکي مهارتونو د سرتاتیژۍ‬ ‫په جوړولو کې‪ ،‬چې د بازار له اړتیاوو رسه برابر وي؛‬ ‫اقرا‌ء‬ ‫مرسته کوي‪ .‬د افغانستان د مهارتونو د پراختیا د مخکیني‬ ‫د نړيوالې پراختيا ادارې ‪ ۱۰۰‬ميليونه ډالر وړتيا مايل مرسته‬ ‫برنامې څخه د مالتړ پر دوام‪ ،‬دا پروژه هم د حرفوي او‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق ‪ ۱۰۰‬ميليونه ډالر وړتيا‬ ‫مسلکي زده کړو د اداري جوړښتونو د پیاوړتیا‪ ،‬د تخنیکي‬ ‫مايل مرسته‬ ‫او مسلکي زده کړو د ښوونځیو او انستیتونو پراختیا او‬ ‫د پوهنې د نړيوال مشارکت ‪ ۹۸‬ميليونه ډالر مرسته‬ ‫په پای کې د سیالیزې وړتیاوو د پراختیا د مالتړ په موخه‬ ‫هڅه کوي‪.‬‬ ‫اقراء به په پنځو کلونو کې‪ ،‬له ‪ ۲۰۱۸‬څخه تر ‪ ۲۰۲۳‬کال‬ ‫ د دغې برنامې په جوړښټ کې بدلون د ‪ ۲۰۱۷‬کال د‬ ‫پورې‪ ،‬پلې يش‪ .‬د پروژې هدف په ټاکلو وروسته پاتو‬ ‫جوالی په میاشت کې رامنځته او تایید شو‪ ،‬چې پر بنسټ‬ ‫واليتونو کې لومړنيو او ثانوي تعليامتو ته‪ ،‬په ځانګړي ډول‬ ‫یې د مسلکي او تخنیکي زده کړو د ښه وايل د استادانو‬ ‫د نجونو‪ ،‬انډول الرسسی لوړول او په افغانستان کې د زده‬ ‫د ظرفیت ارتقاء او د یو شمېر مشخصو سوداګریزو‬ ‫کړو رشايط پياوړي کول دي‪‌.‬‬ ‫سکتورونو د دريس نصاب د معیاري کولو لپاره پر پراختیايي‬ ‫ د عمومي تعليامتو زده کوونکي‪ ،‬په وروسته پاتو‬ ‫هدف باندې ټینګار شوی‪.‬‬ ‫واليتونو کې له ښوونځي د باندې کوچنيان (چې ښوونځی‬ ‫ د پروګرام په جوړښت کې د بدلون موخه د مهمو نويو‬ ‫يې پرېښی يا هېڅکله شامل شوې نه دي)‪ ،‬ښوونکي‪ ،‬د‬ ‫مهارتونو په پياوړي کولو کې د اصالحاتو رامنځته کول دي‪.‬‬ ‫ښوونځي مديران او د پوهنې وزارت کارکوونکي به د دې‬ ‫ په دغو اصالحاتو کې دا الندې موارد شامل دي‪( :‬الف)‬ ‫پروژې لومړين ګټه اخيستونکي وي‪ .‬په اداره کې د سيستم‬ ‫دحرفوي او مسلکي زده کړو د سکټور نوی تنظیمول د‬ ‫په کچه بدلونونه به ټولو شاملو زده کوونکو او له ښوونځي‬ ‫مارکیټ اړتیاوو ته په پاملرنه په اتو لومړیتوب ورکړل‬ ‫د باندې کوچنيانو (چې ښوونځې ته به راوستل يش) ته‬ ‫شویو شاخصونو کې‪ ،‬چې په هغې کې دښځینه کار ګرو‬ ‫ګټه ورسوي‪ .‬مته ده چې شاوخوا ‪ ۷‬ميليونه کوچنیان به‬ ‫د ځواکمنتیا او توانایي دښه کولو ساحې هم شاملې دي‪.‬‬ ‫چې په منظم ډول ښوونځي ته ځي پنځه کاله د دې پروژې‬ ‫(ب) د رشایطو لرونکو د حرفوي او تخنیکي زده کړو د‬ ‫له مستقيمو مرستو برخمن يش‪.‬‬ ‫ټولو استادانو ارزیايب (ج) د رشایطو لرونکو له پاره له‬ ‫ د پروژې لومړۍ برخه به چې پوهنې ته الرسسی لوړوی‬ ‫ د درېو لومړيتوب لرونکو مهارتونو (معلومايت او‬ ‫هیواد څخه د باندې د زده کړو د دوام وړاندیز‪( ،‬د) د تخنیکي زده کړو خپلواکه اداره (‪ )TVETA‬دې رامنځته د مسلکي او تخنیکي زده کړو د خپلواکې ادارې د‬ ‫په ‪ ۱۷‬غوره شويو واليتونو (بادغيس‪‌،‬بلخ‪ ،‬فارياب‪ ،‬غزين‪،‬‬ ‫مخابرايت تکنالوژۍ‪ ،‬حسابدارۍ او د کاروبار مديريت)‬ ‫استادانو له ارزیابۍ او زده کړی څخه د مالتړ له پاره د يش‪ .‬په دې توګه‪ ،‬د مسلکي او تخنیکي زده کړو جواز او غوښتنې پر بنسټ‪ ،‬د دغه روزنیز مرکز د اغېزمنتیا د ښه‬ ‫هلمند‪ ،‬هرات‌‪ ،‬کابل‪ ،‬کندهار‪ ،‬خوست‪ ،‬کندز‪ ،‬لوګر‪ ،‬ننګرهار‪،‬‬ ‫نصابونه بياځيل جوړ شوي دي‪ .‬د ساختامن‪ ،‬موټر جوړولو‬ ‫څلورو مخکښو انستیتونو تنظیمول‪ /‬په څلورو لومړیتوب صالحیت د ښوڼې او روزنې وزارت او د نوموړي وزارت د وايل او د ستونزو د پېژندنې په هدف د دغې ادارې د‬ ‫نورستان‪ ،‬پکتيا‪ ،‬اروزګان‪ ،‬وردک او زابل) کې پلې يش‪.‬‬ ‫او کرنې د نصابونو پر بيا جوړولو او سمولو کار روان دی‪.‬‬ ‫ورکړل شویو شاخصونو کې (هـ) د دريس نصاب معیاري مسلکي او تخنیکي معینیت څخه د افغانستان د مسلکي وړتیاوو او تشکیاليت جوړښتونو ارزونه د نړیوال بانک لخوا‬ ‫ دا پروژه به هغه خنډونه چې ښوونځي ته د تګ مخه‬ ‫د مهارتونو پياوړي کولو دویمه پروژه په هندوستان کې‬ ‫کول او لوړول په ټولو معاملو او لومړیتوب ورکړل شویو او تخنیکي زده کړو خپلواکې ادارې ته انتقال شوی‪ .‬د تررسه شوه‪ .‬د حرفوي او مسلکي‌ زدکړو د خپلواکې ادارې‬ ‫نييس‪ ،‬لکه خرابېدونکی امنيتي وضعيت‪ ،‬محيل قواعد‬ ‫له پونې پوهنتون رسه د يوه علمي مشارکت مايل مالتړ‬ ‫شاخصونو کې د وړتیا داصل پربنسټ او (و) د استادانو په مسلکي او تخنیکي زده کړو خپلواکه اداره په هېواد کې د (‪ )TVETA‬د ظرفیت جوړونې په موخه یو هراړخیز‬ ‫چې پوهنه بې ارزښته بويل‪ ،‬ښوونځي ته تلو لګښت‪ ،‬له‬ ‫کوي‪ .‬د مديريت او ادارې ميل انستيتيوت او د تخنيکي‬ ‫استخدام‪ ،‬مدیریت او زده کړه کې داصالحاتو او سمونونو مسلکي او تخنیکي پالیسۍ د تطبیق او همغږي په برخه عملیايت پالن او د خانګړو فعالیتونو یو تفصیيل فهرست تر‬ ‫ښوونځي واټن‪ ،‬د هلکانو او جونو لپاره د بېلو تشنابونو نه‬ ‫او مسلکي زده کړې او روزنې د نورو بنسټونو ‪ ۲۰‬استادان‬ ‫کار الندې دی‪.‬‬ ‫کې څارونکی مسوولیت لري‪.‬‬ ‫په منظور دپالیسۍ دیو چوکاټ تطبیقول‪.‬‬ ‫شتون او د ښځينه استادانو کموالی د يو لړ کليدي مداخلو‬ ‫په ياد پوهنتون کې په معلومايت او مخابرايت تکنالوژۍ‪،‬‬ ‫ د مسلکي او تخنیکي زده کړو لپاره د اداري جوړښتونو په ‪ ۲۰۱۸‬کال کې د پروژې په جوړښت کې دوميه پال دا پروژه به په هرات‪ ،‬کابل او ننګرهار کې د ټاکلو‬ ‫په مرسته لرې کړي‪ .‬پدې مداخلو کې ‪ )۱‬د ښوونځيو د‬ ‫سوداګرۍ او د کاروبار په اداره کې د ماسټرۍ پروګرامونه‬ ‫پياوړتیا او مالتړ‪ ،‬د مسلکي او تخنیکي ښونځیو او بدلون په دې موخه راغی چې د حکومت سرتاتيژيکو مخکښو ښوونيزو بنسټونه د مالتړ او ظرفيت جوړونې په‬ ‫زېربنا پياوړي کول چې د کليو پراختيا او بيارغونې وزارت‬ ‫تعقيبوي‪.‬‬ ‫انستېتوتونو د اغېزمنتیا او پرمختګ او همدا رنګه د لومړيتوبونو‪ ،‬د تخنيکي او مسلکي زده کړې او روزنې طرحه هم کار کوي‪ .‬دا ښوونيز بنسټونه به د ښوونکو د‬ ‫لخوا به تررسه يش‪ )۲ ،‬ښوونځيو ته مايل مرستې برابرول‪ ،‬او‬ ‫ مته ده چې شاوخوا ‪ ۸۰‬استادان د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر پايه‬ ‫سیالیزو وړتیاوو د ښه وايل په موخه‪ ،‬د افغانستان دولت په برخه کې اداري بدلونونو‪ ،‬او د پايلو په چوکاټ‌کې په روزنې او نصاب جوړونې د مرکزونو په توګه فعاليت کوي‪.‬‬ ‫‪ )۳‬د زده کړو محيل ټولګي رامنځته کول شامل دي‪.‬‬ ‫د هندوستان په ريوا پوهنتون (‪ ۲۶‬استادان) او سام‬ ‫د ‪ ۲۰۱۸‬کال د اپریل په ‪۲۱‬مه د جمهوري ریاست د لخوا لګښتونو پورې تړليو ځينو نښه شويو اهدافو ته ځواب دا پروژه د داخل خدمت ښوونکو روزنې له يوه تخنيکي‬ ‫ د زده کړې د رشايطو ښه کولو په موخه به دا پروژه د‬ ‫هېګینګبوټم د کرنې‪ ،‬تکنالوژی او ساينيس علومو پوهنتون‬ ‫انستيتیوت رسه هم مرسته کوي‪.‬‬ ‫د یولسم فرمان په ترڅ کې اعالم وکړ‪ ،‬څو د مسلکي او ووايي‪‌.‬‬ ‫‪9/‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /8‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ګټه اخيستونکی په ژوند کې د مطلوبو پرمختګونو په‬ ‫ د دغې پروژې اصيل ګټه اخیستونکي د هېواد په کلیوالو‬ ‫نښه کولو او پيلولو کې تر دې دمه بريالی دی‪.‬‬ ‫سیمو کې بېوزله ‪،‬غریبه او زیامننونکې ښځې بلل کېږي‪ .‬د‬ ‫ د دې پروګرام د اغېز ارزونه‪ ،‬چې د پراختيايي اغېزمنتيا‬ ‫ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام په کلیوالو سیمو‬ ‫له ارزونې رسه يو ځای تررسه شوه‪ ،‬په بلخ واليت کې‬ ‫کې د سپام ګروپونه له جوړښټ‪ ،‬پراختیا او وړتیاوو څخه‬ ‫بشپړه شوه‪ ‌.‬پدې ارزونه کې ګټمنې کورنۍ د پروګرام له‬ ‫مالتړ تررسه کوي او د دغو ګروپونو د غړو لپاره د کوچني‬ ‫پيله نيولې د پروګرام بشپړېدو تر يوه کال وروسته پورې‬ ‫کسب او کار او ځایي سوداګرۍ په برخو‪ ،‬د تجارت د‬ ‫وڅارل شوې‪ .‬د پروګرام تر پيل وړاندې رسوې وښووله‬ ‫پراختیا خدمتونو او مايل رسچینو ته د الرسيس په برخو کې‬ ‫چې د ډېرو بېوزلو خلکو رسه د مرستې پروګرام د غوراوي‬ ‫روزنیز پروګرامونه جوړوي‪ .‬يوه ابتدايي رسوې د ‪ ۲۰۱۸‬کال‬ ‫پروسه د بېوزلو کورنيو په پېژندنه کې اغېزمنه وه‪ ‌.‬د دې‬ ‫د اکتور په میاشت کې پای ته ورسیده او د پيل کولو کار به‬ ‫پروګرام لپاره غوره شوې کورنۍ په سيمه کې د منځني‬ ‫یې د ‪ ۲۰۱۸‬کال په نومرب کې پیل يش‪.‬‬ ‫اقتصاد لرونکو کورنيو په پرتله ډېرې بېوزلې وې‪ ‌،‬او د نورو‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۸‬کال له ډسمرب راهیيس‪ ،‬په څلورو واليتونو کې‬ ‫په پرتله د مرستو لپاره ډېرې مستحقې وې‪.‬‬ ‫‪ ۴۵‬کلسرتونه جوړ شوي‪ ،‬د کلسرتونو ‪ ۲۹۰‬ناستې تر رسه‬ ‫ د اغېزمنتيا د ارزونې پايلې چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال په جون کې‬ ‫شوې‪ ،‬او فرعي‌ کمېټې ترتيب شوي دي‪ .‬د کلسرتونو غړي‬ ‫خپرې شوې ښيي چې د ډېرو بېوزلو خلکو رسه د مرستې‬ ‫تر روزنې الندې دي او مته ده چې دوی په راتلونکې ربعه‬ ‫پروګرام په بلخ واليت کې په شديده بېوزلۍ کې د پام وړ‬ ‫کې پورونه ترالسه کړي‪.‬‬ ‫ټيټوايل راوستی‪ ،‬د مرصف کچه يې لوړه بوولې او د ګټمنو‪،‬‬ ‫چې ‪ ۹۰‬يې ښځې وې‪ ،‬غذايي مصوؤنيت لوړ کړی‪.‬‬ ‫‪ /‬مايل سکټور‬ ‫په بلخ کې د ګټمنو کورنيو پنځمه برخه د بېوزلۍ له ميل‬ ‫کرښې پورته شوې دي‪ .‬د دوی د لګښت وړتيا نږدې دېرش‬ ‫مايل خدماتو ته د الرسيس پروژه‬ ‫سلنه پورته تللې ده‪ .‬په روانې روغتيا‪ ،‬کاري ساعتونو‪ ،‬مايل‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫منابعو ته الرسيس او د ښځو ځواکمنتيا کچه کې لوړوالی‬ ‫راغلی‪.‬‬ ‫د مايل خدمتونو دالس رسۍ دپروژې موخه او هدف‬ ‫ د پروګرام د برياليتوب له کبله به له ډېرو بېوزلو‬ ‫ددولت داداري او نهادي ظرفيت رامينځته کول دي‪ ،‬چې‬ ‫خلکو رسه د مرستې پروګرام دوو نورو واليتونو (پروان او‬ ‫دډيرو کوچنيو او منځنيو خصويص تشبثانو دپورونو په‬ ‫ننګرهار) ته هم وغځول يش او مته ده چې دا پروګرام پدغو‬ ‫الس رسۍ کې ښه واىل راڅرګنديش‪.‬په دې پروژه کې درې‬ ‫واليتونو کې د ‪ ۲۰۲۱‬کال د جون تر پايه بشپړ يش‪.‬‬ ‫برخې شاملې دي‪:‬‬ ‫ دوميه برخه‪ :‬مالی خدمتونو ته د کوچنيو او منځنيو‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو تشبثاتو د‬ ‫مته ده چې د اقراء پروژه به د پلې کېدو‬ ‫کاروبارونو الرسسی اسانول‪ .‬د افغانستان د پورونو د‬ ‫الرسيس پیاوړتیا‪ :‬د پروژې د دې برخې موخه داده چې‬ ‫په بهري کې ‪ ۷‬ميليونه کوچنيانو ته ګټه‬ ‫تضمني ادارې د فعاليتونو غځولو او مايل ادارو ته د‬ ‫د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې له الرې‬ ‫ورسوي‪ .‬دا پروژه به زده کړو ته‪ ،‬په‬ ‫تخنيکي مرستو له الرې چې کوچنيو او منځنيو کاروبارونو‬ ‫د کوچنیو پورونو سکټور ته دوامداره مرستې چمتو‬ ‫ځانګړي ډول د نجونو‪ ،‬عادالنه الرسسی‬ ‫ته د پور وکړې ظرفيت لوړ کړي‪ ،‬دا برخه غواړي چې‬ ‫يش او همدارنګه له دې ادارې رسه مرسته ويش‪ ،‬چې‬ ‫زيات کړي‪ .‬په وروسته پاتو والیتونو کې به‬ ‫له ښوونځي د باندې کوچنيان د دې پروژې‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل‬ ‫نوي نصاب په اساس د دريس کتابونو په ترتيبولو‪ ،‬دريس‬ ‫کوچنيو او منځنيو کاروبارونو ته د سوداګريزو بانکونو او‬ ‫له سرتاتیژیک پالن رسه سم د هڅوونکو پروګرامونو د‬ ‫له مرستو برخمن يش‪.‬‬ ‫پروګرام‬ ‫موادو ويشلو او تدرييس کيفيت لوړولو کې د عميل روزنې‬ ‫کوچنيو مايل بنسټونو لخوا د پورونو کچه لوړه کړي او پدې‬ ‫غځولو له الرې مايل خدماتو ته الرسسی لوړ کړي او له‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق ‪ ۲،۷‬میلیون ډالر وړیا‬ ‫او مشخصو روزنيزو پروګرامونو له الرې مرسته وکړي‪.‬‬ ‫توګه مايل خدمتونو ته د دوی الرسسی اسان کړي‪ .‬دویمه‬ ‫دې خدماتو څخه د بازار د ټیټو پوړيو (په ځانګړې توګه‬ ‫مايل مرسته‬ ‫ اقرا‌ء هڅه کوي په پوهنې وزارت (مرکز او واليتونو)‬ ‫برخه د کوچنيو او منځنيو کاروبارونو د پور د تضمينونو‬ ‫کوچنيو او انفرادي تشبثاتو) استفاده زياته کړي‪ .‬خو په‬ ‫کې شفافيت او مديريتي ظرفيت له دې الرو لوړ بوي‪ :‬د‬ ‫مالتړ کوي‪.‬‬ ‫دې ټکې باید ټینګار ويش چې د افغانستان د کوچنیو‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام یوه درې کلنه‬ ‫پوهنې د معلوماتو مديريتي سيستم او شمېرو راغونډولو‬ ‫ د پروژې د دوهمې برخې تطبیق د ‪ ۲۰۱۷‬میالدي‬ ‫پانګونو د مالتړ ادارې اصيل دنده د بازارموندنې اسانول‬ ‫آزماېښتي پروژه ده‪ ،‬چې د افغانستان آغا خان بنسټ لخوا‬ ‫الرې چارې تقويه کول‪ ،‬د ښوونکو د ګومارنې او برشي‬ ‫کال د جون په میاشت کې د ګډون د هغه هوکړه لیک‬ ‫دي‪ ،‬نه د يوه تخنيکي بنسټ په څېر د مرستو چمتول‬ ‫د کار او ټولنیزو چارو وزارت رسه په نږدې همغږۍ رسه‬ ‫رسچينو مديرت ښه کول‪ ،‬د بوديجي پالنول‪ ،‬پر اصولو برابر‬ ‫(موافقتنامې) له تررسه کیدو وروسته ‪ ،‬چې د مالیې وزارت‬ ‫کول‪.‬‬ ‫تطبیق کېږي‪ .‬د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام د‬ ‫فعاليتونه تررسه کول او د حفظ او مراقبت لپاره بوديجه‬ ‫او د افغانستان د پورونو د تضمین بنسټ ترمینځ السلیک‬ ‫ په لومړۍ برخه کې‪ ،‬ميسفا شپږو واليتونو (بلخ‪ ،‬کابل‪،‬‬ ‫دولت د غوښټنې پر بنسټ د ښځو لپاره د پرمختیا لپاره د‬ ‫بېلول‪.‬‬ ‫شوی و‪ ،‬پیل شو‪ .‬د دې پروژې دوهمه برخه د کوچنیو‬ ‫کندهار‪ ،‬کونړ‪ ،‬لغامن او تخار) ته له ډېرو بېوزلو خلکو‬ ‫تګالرو‪ ،‬وسایلو‪ ،‬د تجربو د تبادلې او د هغوی د پوهاوي‬ ‫او منځنیو متشبثینو له پاره د اعتباري تضمینانو د تدارک‬ ‫رسه د مرستې پروګرام د غځولو په ګډون يو لړ فعاليتونه‬ ‫د کچې د لوړولو لپاره طرح او په فعالیت ېې الس پورې‬ ‫مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫پيل کړي دي‪ ‌.‬پدې واليتونو کې دا پروګرام د د ډېرو بېوزلو‬ ‫کړی ‪ ۲۷ ( .‬مخ وګورئ‪).‬‬ ‫‪11/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /10‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫کارکوونکو لپاره د ليسانس او ماسټرۍ ‪ ۱۳۶‬سکالرشيپونه‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جون په پای کې د درېو رشيکو مايل‬ ‫(بورسيې) متويل کړل‪ .‬د افغانستان بانک ‪ ۷۰۰‬کارکوونکو‬ ‫بنسټونو لخوا د تضمني شويو کوچنيو او منځنيو کاروبارونو‬ ‫ته د پوهنتوين او مسلکي پروګرامونو د تعقيب زمينه برابره‬ ‫مجموعي پورونه ‪ ۲۱.۸‬ميليونه ډالر و چې د تېرې ربعې‬ ‫شوې‪ ،‬چې په دوی کې ‪ ۲۲۰‬هغوی د ماسټرۍ يا لسانس په‬ ‫په پرتله پکې‪ ،‬چې ‪ ۲۵.۷‬ميلیونه ډالر و‪ ،‬کموالی راغلی‪.‬‬ ‫پروګرامونه کې داخل شوي او يا يې دا پرګرامونه بشپړ کړي‪.‬‬ ‫دا په عمليايت چاپرييال پورې‪ ،‬چې د پانګونې تصميمونه‬ ‫ د افغانستان بانک یو پالوۍ د ‪ ۲۰۱۸‬کال په فربورۍ کې‬ ‫او د کوچنيو او منځنيو کاروبارونو لخوا د پورونو تقاضا‬ ‫د بنګالدیش د مرکزي بانک ليدنه هم وکړه چې د عرصي‬ ‫اغېزمنوي‪ ،‬او هم پدې پورې چې مايل ادارې د څومره‬ ‫بانکي سيستمونو د تطبيق په برخه کې تجربې تبادله کړي‪.‬‬ ‫ګواښ منلو ته حارضې دي‪ ،‬اړه لري‪.‬‬ ‫ د کارت او موبايل له الرې د پيسو ورکړې اسانتيا د‬ ‫ د دې پروژې د پای ته رسېدو نوې نېټه د ‪ ۲۰۲۱‬کال د‬ ‫افغانستان د تادياتو سيستم لخوا بشپړه شوه او د افغانستان‬ ‫جون ‪ ۳۰‬مه ده‪.‬‬ ‫بانک د رييس لخوا د ‪ ۲۰۱۶‬د اپرېل په ‪ ۲۶‬پرانيستل شوه‪ .‬د‬ ‫اتومات انتقال سيستم د جوړولو قرارداد د ‪ ۲۰۱۶‬په اپرېل‬ ‫دمايل سکټورر دحالت ښه وايل لپاره‬ ‫کې تر رسه شو‪ .‬د اتومات انتقال سيستم بع د ميل تادياتو‬ ‫دچټک ځواب پروژه‬ ‫سيستم عرصي کړي چې وررسه به د پيسو ورکړې معاملې‬ ‫دنړیوال بانک‪ ۴۵،۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫اغېرمنې او شفافې يش‪ .‬د افغانستان د تادياتو سيستم له‬ ‫اجرايي کېدو او د اتومات انتقال سيستم له نږدې نهايي‬ ‫دغه پروژه له افغانستان بانک رسه درڼو تادیاتو او اغیزمنو‬ ‫بڼې رسه د تادياتو زېربنا عرصي شوې او د دې وړتيا يې‬ ‫معاملو د رسته رسولو لپاره د یوه عرصي سیستم په تطبیق‬ ‫موندلې چې مايل منځګړتوب لوړ کړي‪ ،‬او په مايل سيستم‬ ‫او د بانکي څارنو د ښه وايل له پاره دیو لړ کاري پروګرامونو‬ ‫کې مصوونيت او موثريت رامنځته کړي‪.‬‬ ‫رامنځته کولو په چارو کې مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ د مايل سيستم د چټک ځواب پروژه د ‪ ۲۰۱۹‬د اکتوبر په‬ ‫ په ځانګړې توګه دغه پروژه دافغانستان بانک لپاره دمايل‬ ‫‪ ۳۱‬مه پای ته رسېږي‪ ،‬او پاتې فعاليتونه به چې د تادياتو‬ ‫تفتیش له الرې‪،‬چې دنړیوالو معیارونو له مخې تررسه کېږي‪،‬‬ ‫زېربنا تقويه کړي‪ ،‬د افغانستان بانک لخوا د پور د يوې نوې‬ ‫دلسو سوداګریزو بانکونو دمايل حالت د ارزونې رشایط او‬ ‫پروژې په مرسته‪ ،‬چې په ‪ ۲۰۲۰‬کال کې منظورېږي‪ ،‬پر مخ‬ ‫الر‪‎‬ې چارې تقويه کوي‪.‬ددې مايل تفتیش او پلټنې پایلې‬ ‫وړل کېږي‪.‬‬ ‫ددې المل ګرځي چې دهغو نیمګړتیاوو او کمزورتیاوو‬ ‫دلرې کولو لپاره‪ ،‬چې دافغانستان بانک دنظارت اوڅارنې‬ ‫د افغانستان د پراختيايي پالیسۍ د‬ ‫په بهیر کې پیژندل کېږي‪ ،‬عميل پالنونه طرحه او پيل کړي‪.‬‬ ‫مايل مالتړ د هڅونې پروګرام‬ ‫په بلخ واليت کې له ډېرو بېوزلو کورنیو‬ ‫د ‪ ۱۰‬سوداګريزو بانکونو تفتيش د ‪ ۲۰۱۲‬کال په جون کې‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۰۰‬میلیون ډالره وړیا مايل مرسته‬ ‫رسه د مرستې پروژې د اغېزو ارزونې پایلې‬ ‫بشپړ شو‪.‬‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق ‪ ۳۰۰‬میلیون ډالره وړیا‬ ‫وښووله چې دې پروګرام په ژوره بېوزلۍ‬ ‫ همدارنګه دتادیاتو دسیستم نوي کول‪ ،‬البته په نقدي‬ ‫کې د پام وړ ټيټوالی راوستی‪ ،‬د خلکو‬ ‫مايل مرسته‬ ‫ترمنځ يې د مرصف کچه لوړه کړې‪ ،‬او د‬ ‫بڼه دمعاملو دتررسه کېدو دکمښت په موخه‪ ،‬چې اوس‬ ‫پورونو ترالسه کولو او د بانکونو مالتړ په برخه کې زیاتې‬ ‫شوه‪ .‬دا اضايف مرسته د ځانګړو تخنیکي فعالیتونو‪ ،‬چې‬ ‫ګټه اخيستونکو‪ ،‬چې ‪ ۹۰‬فيصده يې ښځې‬ ‫په افغانستان کې دراکړې ورکړې سرته وسیله ګڼل کېږي‪،‬‬ ‫د پراختيايي پالیسۍ د مايل مالتړ لپاره د افغانستان د‬ ‫اسانتیاوې برابرې شوي دي‪.‬‬ ‫پخوا د مايل سکتور د پیاوړتیا پروژې (چې د ‪ ۲۰۱۴‬کال‬ ‫وې‪ ،‬غذايي مصوونيت پياوړی کړی دی‪.‬‬ ‫دکارت یا موبایل له الرې دتادیاتو پر الکرتونیکي سیستم‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۶‬کال په اکټوبر کې د (‪ ۲۰‬میلیونه ډالرو) په هڅونې پروګرام فعالیتونه د افغانستان د سولې او پراختیا د‬ ‫په جون کې پاې ته ورسېده) لخوا حاميه کېدل‪ ،‬مالتړ‬ ‫دهغې بدلون‪ ،‬ددې پروژې له نورو موخو او هدفونو‬ ‫ارزښت دویم مايل مرسته منظور او ومنل شوه‪ .‬دا مالتړیزه ميل چوکاټ له الرې د مهمو اصالحاتو له بهريه مالتړ کوي‪.‬‬ ‫کوي‪ .‬دا اضايف مايل مرسته د ځانګړو فعاليتونو له الرې د‬ ‫شمېرل کېږي‪.‬‬ ‫اضايف بودجه د پرمختليل او سمبال بانکي سیستم جوړولو په دې برخه کې د فعالیتونو د تررسه کولو لپاره نړیواله‬ ‫افغانستان بانک ظرفیتونه لوړوي او د عامه پورونو د ثبت‬ ‫ دا پروژه همدارنګه دبانکدارۍ سکټور مهارتونو ته‬ ‫کې به ولګول يش‪ ،‬چې پر بنسټ به یې د افغانستان بانک ټولنه د بنسټیزو خدماتو د برابرولو‪ ،‬اداري اصالحاتو او د‬ ‫اداره رامنځته کوي‪.‬‬ ‫دالرسيس په منظور دافغانستان له مايل او بانکدارۍ‬ ‫وتوانیږي‪ ،‬چې د سکتوري خطرونو مدیریت په ښه ډول ميل لومړیتوب څخه برخمنو تګالرو او پالېسیو د انسجام‬ ‫ د عامه اعتبارونو د ثبت سیستم‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۳‬کال په‬ ‫انستیتيوت رسه د دغه انستیتیوت د فعالیتونو د پياوړي‬ ‫په موخه‪ ،‬د افغانستان له عادي بودیجې رسه د ‪ ۴۰۰‬ملیونه‬ ‫تررسه کړي او خپل څارنیز رول پیاوړی کړي‪.‬‬ ‫فربوري کې رامنځته شو‪ ،‬او د عامه پورونو د ثبت سیستم‪،‬‬ ‫کولو په برخه کې مرسته او مالتړ کوي‪ .‬د افغانستان مايل‬ ‫ رسبېره پر دې‪ ،‬ډیر مترکز به د افغانستان بانک د امریکایي ډالرو وړیا مايل مرسته کوي‪.‬‬ ‫چې د ‪ ۲۰۱۳‬کال په ډسمرب کې د افغانستان بانک په اداري‬ ‫او بانکداري انستيتيوت د سوداګريزو بانکونو له ‪۷۸۰۰‬‬ ‫کارکونکو د ظرفیت لوړولو باندې به پانګونه ويش‪ ،‬څو دا د درېو پالن شويو فعاليتونو دوهم هغه دی چې د‬ ‫جوړښت کې پرانیستل شوو‪ ،‬د افغانستان په مايل سیستم‬ ‫زيات مسلکي کارکوونکي (د پروژې هدف د ‪ ۶۰۰۰‬مسلکي‬ ‫د هغوی څارنیزې وړتیا پیاوړې يش‪ .‬په همدې موخه د پاليسۍ د اصالحاتو په برخه کې د دولت له اوسني درې‬ ‫کې د تر ټولو پیاوړي بنسټیز اداري جوړښتونو په توګه ګڼل‬ ‫کارکوونکو روزل و) په بېالبېلو برخو کې روزيل دي‪.‬‬ ‫‪ ۲۰۱۸‬کال په فربوري کې د افغانستان بانک د مهارتونو کلن پالن رسه همغږی دی‪ .‬د دغې پروژې تر مالتړ الندې‬ ‫کیږي‪ .‬د دې دوو سیستمونو په جوړیدو او فعالیدو رسه‬ ‫د پروژې په جوړښت کې تر بدلون وروسته‪ ،‬د دې پروژې‬ ‫جوړولو پروګرام پيل شو او په کابل کې يې د واجد رشايطو اصالحات په دوو برخو کې تنظیم شوي‪( :‬الف) د دولتي‬ ‫د کوچنیو او منځنیو سوداګرو او متشبثینو لپاره د بانکي‬ ‫لپاره ‪ ۶،۷‬میلیونه ډالر لومړنۍ اضايف مايل مرسته منظوره‬ ‫‪۱۳/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /12‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫او د تفتیش عايل ریاست د ظرفیت جوړونې له الرې د‬ ‫کارونو د اغېزمنتیا‪ ،‬خصويص پانګونې او د ټولنیز مشارکت‬ ‫دولت د مايل چارو د مدیریت د تقویې په موخه طرحه‬ ‫يل مدیریت په چارو کې د ښه‬ ‫پياوړتيا‪( ،‬ب) د دولت د ما ‌‬ ‫شوې ده‪ .‬دغه پروژه د افغانستان له دولت رسه د مايل‬ ‫وايل په موخه د پالیسی او اداري جوړښتونو اصالحا‬ ‫چارو د پرمختګ پالن د پيل کولو په برخه کې د مايل‬ ‫ د لومړۍ برخې اصالحات دا برخې حاميه کوي‪ :‬د‬ ‫مرستو د تامین او پانګه اچونې له الرې مالتړ کوي‪.‬‬ ‫الکرتونيکي او د مبايل له الرې تاديات‪ ،‬د ملکي خدماتو‬ ‫ د دې پروژې موخه دا ده چې د کورنيو عوايدو راټولونه‬ ‫اصالحات‪ ،‬مايل خامتو ته الرسی‪ ،‬د انرژۍ سکتور اصالحات‪،‬‬ ‫او د دولتي لګښتونو مديريت تقويه کړي او په مالیې‬ ‫د ځمکی د اسنادو په تصفيه او د اوبو موثر توليد‪.‬‬ ‫وزارت کې د اجراآتو د پایلو پر بنسټ د مدیریت فرهنګ‬ ‫همدارنګه په دویمه برخه کې پالن شوي اصالحات د دولت‬ ‫ته وده ورکړي‪.‬‬ ‫د مايل مدیریت د سیستم پر ودې‪ ،‬د مالیاتو پر ښه مدیریت‬ ‫ د مايل چارو د مالتړ د ښه وايل پرژه‪ ،‬چې د ‪۲۰۱۸‬‬ ‫او په دولتي مايل چارو کې د حساب ورکونې په ښه وايل‬ ‫کال په جنوري کې پيل شوه‪ ،‬د افغانستان د پراختيا په‬ ‫مترکز کوی‪.‬‬ ‫يوه حساسه مرحله کې سرتاتيژکه مرسته وړاندې کوي‪.‬‬ ‫پرمختللی عامه مايل مديريت او د عوايدو راټولول د دولت‬ ‫افغانستان‪:‬‬ ‫پرځان د تکيه کېدو کړنالرې اسايس برخه ده‪.‬‬ ‫د دولتي او خصويص سکټور له‬ ‫ د مايل چارو د مالتړ د ښه وايل پروژه پر څلورو کليدي‬ ‫مشارکت څخه د مالتړ برنامه او د عامه‬ ‫ساحو مترکز کوي‪ ( :‬الف) په افغانستان کې د پراختیایي‬ ‫پانګه اچونې په برخه کې مشورې‬ ‫بودیجې د تطبیق د کچې پرمختګ‪( ،‬ب) د کورنیو ناخالصو‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۰‬میلیون ډالره مايل مرسته‬ ‫تولیداتو په سلنه کې د کورنیو عوایدو د سهم ډیرونه؛ (ج)‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق ‪ ۳۰‬میلیون ډالره مايل‬ ‫د تفتیش او څار د توصیو پر اساس د مايل چارو د سمونې‬ ‫مرسته‬ ‫د میزان ډېرونه؛ او (د) د اداري ظرفيتونو وده چې وررسه‬ ‫د اوږدمهاله تخنيکي سالکارانو شمېر را کم يش‪.‬‬ ‫د دولتي اوخصويص سکټور له مشارکت څخه د مالتړ برنامه‬ ‫ تر دې دمه د دې پروژې کليدي پرمختګونه په الندې په‬ ‫د افغانستان له دولت رسه‪ ،‬په تیره بیا د مالیې وزارت د‬ ‫الندې ډول دي‪:‬‬ ‫خصويص او دولتي سکټور د مشارکت له مرکزې ادارې رسه‬ ‫ الف‪ .‬د بوديجې پروسې؛ مايل پالييس؛ او پراختيايي‬ ‫مرسته کوي‪ ،‬تر څو د خصويص او دولتي پروژو د مشارکت‬ ‫پالييس‪ :‬د ماليې وزارت د پانګونې پروژو په ترتيبولو او‬ ‫لپاره د پيل کیدو وړ الرښودونه جوړ کړي‪.‬‬ ‫د تداراکاتو د يو برېښنايي سيستم په پلې‬ ‫کېدو او د ناسمو معلوماتو او اداري فساد‬ ‫تقويه کولو کې تدريجې خو پام وړ پرمختګ کړی‪ .‬په‬ ‫ دا پروژه چې د ‪ ۲۰۱۸‬کال په جوالی کې پيل شوه د‬ ‫د ګواښونو په راکمولو د دولت تدارکايت‬ ‫وروستيو کې ماليې وزارت د پروژو د طرحې لپاره يو‬ ‫فعالیتونو او پانګه اچونې محور يې پر دریو متممو برخو‬ ‫دولتي تدارکاتو ازموينه او پرانيستي تدارکات لوړې کچې‬ ‫سيستمونو په عرصي کولو بوخت دی‪ ،‬چې په مرسته به يې‬ ‫سیستم تر پخوا ساده او شفاف شوی دی‪.‬‬ ‫ټ رامنځته کړی او هم يې د ‪ ۲۰۱۹‬کال د‬ ‫معياري چوکا ‌‬ ‫مترکز لري‪:‬‬ ‫د مايل سکتور د پياوړتيا پروژې په مالتړ‬ ‫ته بوويل‪ ،‬چې د تدارکاتو په پروسو کې شفافيت او حساب‬ ‫د دوی په فعاليتونو کې پايداري رامنځته يش‪.‬‬ ‫د برېښنايي تدارکارتو دا سيستم د ميل‬ ‫بوديجې ترتيبولو په بهري کې د پروژو لپاره سرتاتيژيک‬ ‫ • د اړوند ادارو د تخنیکي او اداري برخو پياوړي کول‬ ‫ورکونه پياوړې کړي‪ .‬په دې برخه کې د تېر کال په اوږدو‬ ‫ ج‪ .‬د ګمرکونو اداره‪ :‬د ګمرکونو د ارقامونو لپاره اتومات‬ ‫تدارکاتو ادارې لخوا پدې موخه پيل شو چې‬ ‫رشايط ټاکيل دي‪ ،‬چې دا له ميل پراختيايي لومړيتوبونو‬ ‫او همدارنګه د عامه پانګه اچونې د مدیریت لپاره د‬ ‫کې تدريجي پرمختګ شوی چې له ‪ ۱۸‬پالن شويو ماجيولونو‬ ‫سيستمونه (اسیکودا) په غځېدو دي او تر اوسه ‪ ۱۸‬ګمرکونه‬ ‫په خدمتونو رسولو‪ ،‬شفافيت او لګښتونو‬ ‫کمولو کې مرسته وکړي‪.‬‬ ‫رسه د نوو عامه پروژو همغږي کولو په برخه کې لومړی‬ ‫یوه چوکاټ د پراختیا څخه مالتړ کول‪.‬‬ ‫څلور يې ترتيت شوي او په پاتو ماجيولونو د قراردادي‬ ‫له دې سیستمونو رسه نښتي‪ .‬د اسيکودا د پيل کولو لپاره‬ ‫ګام دی‪.‬‬ ‫ • د دولتي او خصويص سکټور د مشارکت د مرکزي‬ ‫سوفتوير جوړونکو او معلومايت تکنالوژۍ د داخيل زېربنا‬ ‫د ملګرو ملتونو د سوداګرۍ او پراختيا ادارې د قراداد‬ ‫ د ماليې وزارت ‪ ۱۷۵‬پروژې بياکتنې ته سپاريل‪ .‬دا‬ ‫ادارې له تاسیس او جوړښت څخه مالتړ‪ ،‬د‬ ‫په مرسته کار روان دی‪ .‬د برېښنايي داوطلبي سيستم‪ ،‬چې‬ ‫له مخې به د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر پايه د هسپانيې په والنسيا‬ ‫وزارت به د ‪ ۲۰۲۰‬کال بوديجې جوړولو لپاره معلومايت‬ ‫سوداګریز پالن تدوین او پراختیا او همدا رنګه د‬ ‫د برېښنايي حکومتولۍ کليدي ماجيول دی‪ ،‬پر جوړولو کار‬ ‫کې له ناورين رسه د مبارزې يو مرکز په کار پيل وکړي‪ .‬د‬ ‫پاڼې ووييش‪ .‬پدې پاڼو کې به د مايل‪ ،‬اقتصادي او جندر‬ ‫دغې ادارې د دندو او مسئولیتونو د الیحې جوړول‪ ،‬او‬ ‫روان دی او مته ده چې دا سيستم به د ‪ ۲۰۲۰‬کال تر نياميي‬ ‫افغانستان د ګمرکونو په عمومي رياست کې د قوماندې‬ ‫برخو د شننې لپاره مفصلې الرښوونې موجودې وي‪ ،‬او د‬ ‫ • د پروژې مدیریت‬ ‫په کار پيل وکړي‪.‬‬ ‫او کنرتول يو مرکز جوړ شوی‪ .‬د لومړنيو ګومارنو لپاره به‬ ‫دې تر څنګ به دا هم په کې ذکر وي چې هغه پروژې‬ ‫ ه‪ .‬اداري ظرفيت او د کاري وړتيا مديريت‌‪ :‬د مايل چارو‬ ‫مايل امکانات د لنډ وخت لپاره د مايل چارو د پياوړي کولو‬ ‫چې ارزښت يې له ‪ ۷.۵‬ميليونو ډالرو لوړ وي‪ ،‬د پروژې له‬ ‫د مايل چارو د ښه وايل د مالتړ پروژه‬ ‫د پياوړي کولو پروژې له ماليې وزارت رسه د کارکوونکو په‬ ‫پروژې لخوا برابرېږي‪.‬‬ ‫ارزونې پرته د پلې کېدو لپاره نه منظورېږي‪ .‬د ‪ ۲۰۲۰‬کال‬ ‫د نړیوالې پرمختیا د ادارې ‪۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ظرفيت لوړونه او د سيستمونو په جوړولو کې مرسته کړې‪.‬‬ ‫ د واحدې ميل کړکۍ (داسې يو سيستم چې ګمرکې‬ ‫د بوديجي په جوړولو کې به نوي اجرايوي او د حفظ او‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۷۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رسه له دې چې امکانات محدود دي‪ ،‬د تخنيکي څانګو لخوا‬ ‫حسابونه په يوه ځای کې تصفيه يش) رامنځته کولو د‬ ‫مراقبت قواعد او الرښوونې هم په نظر کې نيول کېږي‪.‬‬ ‫د افغانستان د دولت ‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالر‬ ‫د مايل پاليسۍ او تطبيقي پالن د پيل کېدو لپاره اجرايي‬ ‫امکانيت څېړنه بشپړه شوې او اوسمهال تر بياکتنې الندې‬ ‫ د مايل پلټنې او حقوقي چارو د مالتړ تر څنګ‪ ،‬د‬ ‫ظرفيت موجود دی‪ .‬ظرفيتي امکانات د عامه مايل مديريت‬ ‫ده چې تر دې وروسته به يې پر پلې کېدو الس پورې يش‪.‬‬ ‫ارزښت لوړېدونکې ماليې پر پيل کولو هم مترکز کېږي‪.‬‬ ‫د مايل چارو د ښه وايل د مالتړ پروژه د یو شمېر کلیدي‬ ‫د پايلو السته راوړلو لپاره کليدي اهميت لري‪.‬‬ ‫د‪ .‬تدارکايت اصالحات‪ :‬د ميل تدارکاتو ادارې د برېښنايي‬ ‫همدار راز‪ ،‬د افغانستان د عوايدو لوی رياست د خپلو‬ ‫وزارتونو او ادارو‪ ،‬لکه د مالیې وزارت‪ ،‬د ميل تدارکاتو اداره‬ ‫‪15/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /14‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ دې پروژې‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۸‬کال په اپرېل کې پيل شوې‪ ،‬د‬ ‫ د ماليې وزارت د اداري معني دفرت په ماليې وزارت‬ ‫دولتي بانکونو د حکومتولۍ په چوکاټ‌کې يې د پام وړ‬ ‫کې هڅه کړې چې په وزارت کې د مديريت او تخنيکي‬ ‫اصالحات راوستي‪ .‬ماليې وزارت د دې پروژې په مرسته د‬ ‫مرستو پايدارې پياوړې کړي‪ .‬پدې هڅو کې د نړيوالو‬ ‫مالکيت يوه پالييس جوړه کړې‪ ،‬د مالکيت يوه څانګه يې‬ ‫کارپوهانو لپاره د السته راوړنو په اساس د يوه الرښود او‬ ‫پرانيستې او د ‪ ۲۰۱۸‬کال په ډسمرب کې د ولسمرش د يوه‬ ‫اجورې تعينولو طرحه او د داخيل تخنيکي کارپوهانو يوه‬ ‫صادر شوي فرمان په اساس يې د نظاريت پالوو کاري اليحې‬ ‫سرتاتېژيکه ارزونه شامل دي‪ ‌.‬د دې هڅو په نتيجه کې او‬ ‫جوړې کړي دي‪.‬‬ ‫دا چې د ملکي مامورينو معاشونه د يوې نوې پاليسۍ‬ ‫نړیوال بانک له ماليې وزارت او دولتي بانکونو رسه له‬ ‫په اساس ترتيب شوي‪ ،‬په ماليې وزارت کې پر تخنيکي‬ ‫نږدې کار کوي چې د بانکونو په حکومتولۍ کې اصالحات‬ ‫کارپوهانو تکيه ‪ ۶۰‬سلنه راکمه شوې ده (شمېر يې له ‪۷۸۰‬‬ ‫راويل او د معلومايت تکنالوژۍ خدمات لوړې کچې ته‬ ‫څخه ‪ ۴۵۴‬ته راټيټ شوی) او د دې پوستونو ‪ ۱۲‬سلنه د‬ ‫بوزي‪ ،‬چې وررسه د دولتي بانکونو اجرايوي اغېرمنتوب‬ ‫وزارت په تشکيل کې شامل شوي دي‪.‬‬ ‫پياوړی يش‪.‬‬ ‫ د ماليې وزارت د اداري معني دفرت د داخيل اداري پروسو‬ ‫په ساده کولو او ال ښه کاري چاپېرل او غوره اسانتياو په‬ ‫د افغانستان د تادياتو او معاشاتو د‬ ‫رامنځته کولو هم کار کوي‪ .‬پدې اسانتياوو کې د مخابرايت‬ ‫ادغام پروژه (پيسه)‬ ‫او معلومايت تکنالوژۍ پياوړې زېربنا او د معلوماتو د‬ ‫د پراختيا نړيوالې ادارې ‪ ۱۰‬ميليونه ډالر وړيا مايل مرسته‬ ‫مديريت د همغږو سيستمونه رامنځته کول شامل دي‪،‬‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق ‪ ۳۵‬ميليونه ډالر وړيا‬ ‫چې د وزارت کارکوونکو ته دا وړتيا وربښي چې په اسانۍ‬ ‫مايل مرسته‬ ‫خپل کارونه پر مخ بوزي‪.‬‬ ‫ په پام کې ده چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر پايه د ماليې وزارت‬ ‫د دې پروژې هدف دا دی چې د داسې يوه سيستم په‬ ‫د اداري معني دفرت د معاشونو د لېږد داخيل سيستم نور‬ ‫رامنځته کولو کې مرسته وکړي چې له دولته خلکو ته‬ ‫هم پياوړی کړي‪ ‌،‬داسې چې د معاشونو د لېږد انټرنيتي‬ ‫برېښنايي تاديات تر رسه کړي‪ .‬ماليې وزارت‪ ،‬د افغانستان‬ ‫سيستم له برېښنايي حارضۍ او برشي منابعو له ډېټابېس‬ ‫بانک او نورو ګټمنو ادارو ته د قانوين او مقررايت چوکاټونو‬ ‫رسه ونښلوي‪.‬‬ ‫او اجرايوي پروسو په برخه کې سالمشورې به د معلومايت‬ ‫د افغانستان د خپلرسو تادياتو او معاشاتو‬ ‫ټکنالوژۍ پر فزيکي زېربنا پانګونه او هم هغه هڅوونکي‬ ‫د دولتي بانکونو د مډرنیزه کولو پروژه‬ ‫د ادغام پروژه به د ملکي کارکوونکو او‬ ‫ګامونه‪ ،‬چې خصويص سکتور مايل‌ خدمتونو رسولو ته‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۴۰‬میلیون مايل مرسته‬ ‫متقاعدينو د بايومټريکي پېژندنې سيستم‬ ‫ته نوره هم وده ورکړي‪ ،‬چې له دې رسه‬ ‫تشويقوي‪ ،‬بشپړ کړي‪.‬‬ ‫به له دولته خلکو ته د پيسو انتقال ډېر‬ ‫ دا پروژه څلور برخې لري‪ )۱‌:‬د ملکي کارکوونکو او‬ ‫د دغې پروژې موخه د افغانستان په اقتصادي نظام کې‬ ‫اغېزمن او شفاف يش‪.‬‬ ‫متقاعدينو لپاره د بايوميټريکي پېژندنې د يوه سيستم په‬ ‫د دولتي بانکونو د اداري او حقوقي جوړښتونو تقویه‬ ‫جوړولو کې مرسته؛ ‪ )۲‬د پېژندنې‪ ،‬تصديقونې او تادياتو‬ ‫کول او همدارنګه په عملیايت برخه کې د دولتي بانکونو د‬ ‫سيستمونو همغږي کول؛ ‪ )۳‬د ډيجېټيل پيسو اخيستلو‬ ‫اجرائیوی ظرفیت زیاتول او اغېزمنه کول بلل کېږي‪ .‬دغه‬ ‫لپاره د مايل‌ خدمتونو او پيسو ويستلو د موقعيتونو زياتول‬ ‫پروژه چې د مالیې وزارت له لوري پلې کیږي‪ ،‬ټاکل شوې‪،‬‬ ‫او د غري نقدي تادياتو پراخول؛ ‪ )۴‬او د پروژې مديريت‪.‬‬ ‫چې خپل فعالیتونه د افغانستان په دریو بانکونو‪ -‬نوي‬ ‫دا پروژه د نړيوال بانک د رييسه هیئت یا بورډ لخوا د‬ ‫کابل بانک‪ ،‬افغان ملی بانک او پشتنې بانک کې د نوې‬ ‫‪ ۲۰۱۹‬کال د اپرېل په ‪ ۲۵‬مه منظوره شوه او مته ده چې‬ ‫رغونې‪ ،‬روڼتیا او اغیزمنتیا پر محور متمرکز کړي‪ .‬د دې‬ ‫د ‪ ۲۰۱۹‬کال د اکتوبر تر نياميي په عميل کار پيل وکړي‪.‬‬ ‫پروژې له الرې به د معلومايت تکنالوژۍ زېربنا عرصي يش‬ ‫او د هر اړخيزې ودې لپاره به پايدار سوداګريز موډلونه‬ ‫رامنځه يش‪.‬‬ ‫‪17/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /16‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د روغتيا برخه کې‬ ‫پرمختګونه‬ ‫‪ /‬روغتیا‬ ‫له پنځو کلونو ښکته عمر لرونکو‬ ‫د افغانستان د صحتمندي پروګرام‬ ‫ماشومانو د مړینې اندازه له ‪۲۰۰۳‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۴۰‬میلیون ډالره وړیا مايل مرسته‬ ‫میالدي کال څخه تر ‪۲۰۱۸‬میالدي‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق ‪ ۴۲۵‬میلیون ډالره وړیا‬ ‫پـــورې پــه هــر ‪ ۱۰۰۰‬ژونــدیــو‬ ‫مايل مرسته‬ ‫زیږونونو کې له ‪ ۲۵۷‬څخه ‪۵۰‬‬ ‫د ماشومانو او مېندو د روغتیا لپاره د نړیوالې پانګونې‬ ‫پیښو ته کمښت موندلی دی‪.‬‬ ‫صندوق ‪ ۳۵‬میلیون مايل مرسته‬ ‫د نویو زیږیدلو ماشومانو د مړینې‬ ‫د دغې پروژې موخه په ټول افغانستان کې روغتیایي‬ ‫اندازه له ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال څخه‬ ‫خدماتو ته د الرسسۍ او د هغو د کیفیت ښه والۍ‪ ،‬غوره‬ ‫تر ‪۲۰۱۸‬میالدي کال پورې له ‪۵۳‬‬ ‫تغذي او د کورنۍ د تنظیم د خدماتو ډیریدنه او پراخیدو‬ ‫څخه ‪ ۲۳‬ته په هرو ‪ ۱۰۰۰‬ژوندیو‬ ‫بلل کېږي‪.‬‬ ‫زیږونو کې راتیټه شوې ده‪.‬‬ ‫ دغه پروژه دری برخې لري‪:‬‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د روغتیايي خدماتو د ښه وايل په موخه‪،‬‬ ‫د فعالو روغتیایي مرکزونو شمیر په‬ ‫د پروژې دغه برخه‪ ،‬د روغتیايي خدماتو د وړاندې کوونکو‬ ‫‪ ۲۰۰۲‬کال کی له ‪ ۴۹۶‬څخه‪۲۸۰۰‬‬ ‫سازمانونو یو شمېر قراردادونه او په روغتونونو کې د‬ ‫ته په ‪ ۲۰۱۸‬کال کې پورته شو او په‬ ‫رضوري خدماتو د وړاندې کولو لپاره له وړاندیزونو څخه‬ ‫همدې حال کې د ښځینه کارکوونکو‬ ‫په ټول هېواد کې مايل مالتړ کوي‪.‬‬ ‫شمیر په دی تاسیساتو کې زیات‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬په ښه کیفیت رسه د روغتیايي خدماتو د‬ ‫وړاندې کولو او د روغتیايي سیستم د پياوړي کولو لپاره‪،‬‬ ‫شوی دی‪.‬‬ ‫د پروژې دغه برخه د روغتیايي فعالیتونو د مدیریت او‬ ‫ارزونې لپاره په عامې روغتیا وزارت او همکارو ادارو کې‬ ‫د تــجــربــه لــرونــکــو روغــتــیــایــي‬ ‫د څارنې او ارزونې د یو فرهنګ او تګالرې له ترویج کولو‬ ‫کارکوونکو په شتون سره په ټیت‬ ‫څخه مالتړ تررسه کوي‪.‬‬ ‫عاید لرونکي قشرکې د زیږیدنې‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬روغتیايي غوښتنو ته د ځواب ویلو د‬ ‫اندازې له ‪ ۱۵،۶‬سلنې ‪ ۵۹‬سلنې ته‬ ‫پراخیدو په خاطر او همدارنګه د خدماتو د څرنګوالې‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫د کندهار په يوه ولسوالۍ کې دې محيل‬ ‫په هکله د روغتونونو او روغتیايي مرکزونو د حساب‬ ‫دروغتیایي خوندیتوب پوښښ‪ ،‬چې د‬ ‫کلېنيک د صحتمندي پروژې په مرسته پر‬ ‫نوو وسايلو او امکاناتو تر سنبالېدو وروسته‬ ‫ورکونې په موخه‪ ،‬ټاکل شوې چې د پروژې دریمه برخه‬ ‫(‪ )PENTA3‬یا (دپنځو واکسینونو‬ ‫څرګندیږي‪ ،‬چې دمړینې اندازه به لوړه اټکل شوې وي‪ .‬د‬ ‫خلکو ته باکيفيته روغتيايي خدمتونه‬ ‫ځڼې داسې فعالیتونه متویل کړي چې په هغې کې خلکو له هغې منځنۍ اندازی څخه ټیټه ده‪ ،‬چې د ټیټو عوایدو‬ ‫مجموعه‪ :‬دیفتري‪ ،‬تــوره ټوخله‪،‬‬ ‫ملګرو ملتونو نړیواله کاري ډله د میندو د مړینې د ارزونې‬ ‫ورنږدې کړي‪ .‬په سيمه کې د کيل يو‬ ‫ته د هغوی د روغتیايي حقوقو په هکله د معلوماتو او درلودونکو هیوادونو له پاره په پام کې نیول شوي دي‪،‬‬ ‫تیتانوس او هیپاتیتس ‪ )B‬په نوم‬ ‫په هکله له شته ارقامو څخه ګټه اخيل‪ ،‬تر څو په نږدې‬ ‫اوسېدونکی وايي‪" ،‬که دا کلېنيک دلته نه‬ ‫وای‪ ،‬موږ مجبور و په کندهار ښار کې کوم‬ ‫عامه پوهاوي کمپاینونه په الره واچول يش او د روغتیايي چې دا ښځوته اړتیاوړ خدمتونو ته دالس رسۍ په الره کې‬ ‫یادیږي‪ ،‬له دوه برابرو څخه زیاته‪،‬‬ ‫ممکن وخت کې په افغانستان کې د میندو د مړینې د‬ ‫خصويص کلېنيک يا روغتون ته ورشو‪ .‬موږ‬ ‫منسوبینو ‪ ،‬روغتونونو او روغتیايي ادارو په هکله د خلکو د خنډونو بیانونکی دي ‪ .‬افغانستان همدارنګه په نړۍ‬ ‫پیښو اټکل ويش کړی‪.‬‬ ‫ته دلته دوا‪ ،‬واکسينونه او تقويتي غذايي‬ ‫نظریات واخیستل يش چې د هغې په پایله کې به د عامې کې د خوار ځواکۍ د لوړې اندازې او کچې درلودونکی‬ ‫یعنې له ‪ ۲۹‬سلنې څخه ‪ ۶۱‬سلنې ته‬ ‫روغتیا وزارت وکوالي يش‪ ،‬چې د خلکو د اړتیاو رسه سم دی‪ .‬شاوخوا ‪ ۳۶.۶‬سلنه ماشومان ‪،‬چې له پنځوکلونو ښکته‬ ‫ د افغانستان دنفوس دروغتیا رسوې اوسني اټکلونه‬ ‫مواد راکول کېږي‪".‬‬ ‫د لږ عاید لرونکی قشر په ماشومانو‬ ‫دبریالیو زیږونو او والدتونو دپیښو تر پوښښ الندې‬ ‫عمر لري‪ ،‬د خوار ځواکۍ څخه ځوریږي‪ .‬ډیر ماشومان او‬ ‫روغتیايي خدمات او آسانتیاوې برابرې کړي‪.‬‬ ‫کې‪ ،‬چې عمرونه یې له ‪ ۱۲‬څخه‬ ‫راوستلو له ګراف رسه پوره توپیر لري (‪ ۵۰،۵‬سلنه زیاتوالی‬ ‫ په تیرو لسو کلونو کې په افغانستان کې روغتیایی میندې د ویټامینونو او مرنالونو له کموالی رسه مخامخ‬ ‫تر ‪ ۲۳‬میاشتو پورې دي‪ ،‬زیاتوالی‬ ‫نسبت ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال کې ‪ ۱۵،۶‬سلنې ته لیدل کیږي)‪.‬‬ ‫سیستم د لیدنې وړ پرمختګونه کړي دی‪ ،‬چی په هغه دي‪.‬‬ ‫موندلی دی‪.‬‬ ‫لکه څنګه چې دروغتیایي ساتنو او څارنو دکیفیت ښه‬ ‫کی د دولت قوي رهربي‪ ،‬د عامه روغتیا مناسبې پالیسۍ‪ ،‬دلنګون او زیږون پروخت په افغانستان کې دمیندو‬ ‫والی په بیالبیلو روغتیایي نظرسنجولو کې‪ ،‬روغتیایي‬ ‫د نویو خدمتونو وړاندې کول‪،‬د پروګرامونو دقیق ارزونه دمړینې شمیر او اندازه په هرو سلو زرو ژوندي زیږونو‬ ‫د امیدوارۍ ضد ګولیو (تابلیتونو)‬ ‫خدمتونو ته فزیکي الس ريس (د ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال په‪‎‬پرتله‬ ‫او څارنه او انکشايف مرستې څخه باید ستاینه او یادونه کې ‪ ۱۶۰۰‬مړينې په ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال کې ‪ ،‬په بې سارې‬ ‫څخه داستفادې عمومیت (له هرې‬ ‫روغتیایي اسانتیاوو ته دالس رسی څلور برابره زیاتوالی)‬ ‫ويش‪ .‬د کورنیو په رس د شمیر (د ‪ ۲۰۰۳‬څخه تر ‪ ۲۰۱۸‬ډول راکمه شوې ده‪ .‬دافغانستان دنفوس روغتیایي رسوې‬ ‫نوې الرې څخه استفاده) په سلو‬ ‫او داغیز کولو په نورو شاخصونو کې پرمختګ (دمثال په‬ ‫پورې) څخه ښکاري‪ ،‬چې د میندو او ماشومانو په مړینو په رپوټ کې‪ ،‬چې پر ‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال دمرکزي احصائیې‬ ‫کې له ‪ ۱۰‬څخه په سلوکې ‪ ۱۹،۸‬ته‬ ‫ډول‪ :‬تر پنځو کلونو دراښکته عمرلرونکو ماشومانو مړینه‪،‬‬ ‫د ادارې له خوا او د امریکا متحده ایالتونو دپرمختیایي‬ ‫کې لږوالی راغلی دی‪.‬‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫په هرو ‪ ۱۰۰۰‬زیږونو کې ‪ ۵۰‬مړينه) راڅرګند شوی دی‪.‬‬ ‫ په دې برسیره بیا هم په روغتیایي خدمتونو کې د ادارې په مايل مرسته تررسه شوی ده‪ ،‬په هر ‪ ۱۰۰‬زره‬ ‫نورې اړوندې رسوې ګانې هم دمیندو دمړینې شمیره له‬ ‫کیفیت او اندازی په ښه وايل برسیره د میندو او د نویو ژوندي زیږونې او والدت کې دمیندو دمړینې ‪۱۲۹۰‬‬ ‫‪ ۱۲۹۰‬څخه لږه اټکل کړې ده‪.‬‬ ‫زیږیدلو او د پنځوکلونو الندې عمر ماشومانو مړینو کچه مړينې یادونه شوې ده‪ .‬په دې ترتیب‪ ،‬په دې رسوې کې‬ ‫‪19/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /18‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ دا پروژه د غلې ګدامونو ودانولو په پيچلې تدارکاتی‬ ‫پروسې رسبېره پر مخ روانه ده‪ .‬د کابل د غلې د اوسپنز‬ ‫‪ /‬زیر بناء‬ ‫ګدام (سيلو) له داوطلبۍ وړاندې ناسته بشپړه شوېده او‬ ‫دافغانستان د مخابراتو او معلومايت‬ ‫مته ده چې د دوو نورو ګدامونو د تدارکاتو پروسه په نږدې‬ ‫وخت کې پيل يش‪.‬‬ ‫ټکنالوژۍ د ودې پروژه‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۱‬میلیون ډالره وړیا مايل مرسته‬ ‫ د غلې زېرمو د مديريت منشور جوړ شوی او د عدليې‬ ‫وزارت په تقنيني پالن کې شامل شوی‪ .‬د درېو اجرايوي‬ ‫د دغې پروژه هدف د ښه کیفیت لرونکو انټرنتي خدماتو‬ ‫الرښودونو لومړنۍ مسوده بشپړه شوې‪ .‬دا پروژه د ملګرو‬ ‫ته الرسسۍ‪ ،‬په دغه سکټور کې د خصويص پانګه اچونې‬ ‫ملتونو د خوړو نړيوال پروګرام له تخنيکي مرستې‪ ،‬په‬ ‫جذب او همدارنګه د دولتي ادارو د وړتیا ښه والی بلل‬ ‫ځانګړي ډول د ودانولو او فزيکي زېربنا په برخو کې‪ ،‬ګټه‬ ‫کېږي‪ ،‬تر څو ټولې دولتي ادارې وکوالی يش د یوې واحدې‬ ‫پورته کوي‪.‬‬ ‫دیجیټيل زیربنا د جوړولو له الرې د دیجیټيل تکنالوژې‬ ‫‪.‬‬ ‫د منځنی اسیا څخه جنويب اسیا ته د‬ ‫په واسطه خپل خدمات خلکو ته وړاندې کړي او د دې‬ ‫بریښنا د لیږد پروژه (کاسا – ‪)۱۰۰۰‬‬ ‫سکټور د ودې لپاره مناسب چاپریال برابر کړي‪ .‬د مخابراتو‬ ‫او معلومايت ټکنالوژۍ وزارت د دغې پروژې د پيل کولو‬ ‫‪ ۵۲۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا ‪ /‬یا بې ګټې پور د افغانستان له پاره‬ ‫د ‪ ۳۱۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرستې په ګډون‬ ‫مسئولیت پر غاړه لري‪.‬‬ ‫دغه دبريښنا دانتقال زيربنايي پروژه به سودا ګريز او‬ ‫د افغانستان د غله جاتو د سرتاتیژیکو‬ ‫جوړښتي ترتيبات په افغانستان‪ ،‬قرغیزستان‪ ،‬پاکستان او‬ ‫زیرمو پروژه‬ ‫تاجکستان هیوادونکي او همدارنګه دپايښت لرونکې‬ ‫‪ ۲۰،۳‬میلیون ډالره وړیا مرسته د نړیوال بانک لخوا‬ ‫‪ ١٣٠٠‬ميګاواټه سوداګريزې بريښنا له پاره داړتياوړ زير‬ ‫‪ ۹،۷‬میلیون ډالره وړیا مرسته د جاپان د ټولنیزې پراختیا‬ ‫بناوې هم ترالس الندې ونييس‪.‬‬ ‫د صندوق لخوا‬ ‫ د دې پروژې مجموعي بودجه ‪ ۱،۱۷‬میلیارد ډالر‬ ‫وړاندوینه شوې‪ ،‬چې له هغې جملې څخه ‪ ۵۲۶،۵‬میلیونه‬ ‫دغه پروژه د کرنې‪ ،‬اوبه لګونې او مالدارۍ له وزارت‬ ‫ډالر نړیوال بانک دپورونو او وړیا مرستې په ډول څلورو‬ ‫رسه مرسته کوي‪ ،‬څو د افغانستان زیامننونکو او مستحقو‬ ‫هیوادونو ته تخصیص ورکړی دی‪ .‬د اسالمي پرمختیا‬ ‫کورنیو لپاره د غله جاتو‪ ،‬بالخصوص د غنمو‪ ،‬سرتاتیژیکې‬ ‫د هرات پر برېښنا پروژې کار روان دی‪.‬‬ ‫بانک او د اروپایي اتحادیې د پرمختیا او بیا رغونې بانک‪،‬‬ ‫زیرمې جوړې کړي‪ .‬دا به له دوي رسه مرسته وکړي‪ ،‬چې‬ ‫د دې پروژې له الرې به د هرات واليت‬ ‫دامریکا دمتحده ایالتونو دولت‪ ،‬د بریتانیا د شاهي دولت‬ ‫کله د اضطراري اړتیاو په وخت کې غذايي توکو ته د‬ ‫په غوره شويو ساحو کې ‪ ۲۳۰۰۰۰‬خلکو‬ ‫د نړیوالی پرمختیا اداره‪ ،‬او د امریکا د متحده ایالتونو د‬ ‫دوي الرسسی کمیږي‪ ،‬له دې ذیرمو څخه ګټه واخيل او‬ ‫او ‪ ۱۶۰۰‬دفرتونو او کرنيزو کاروبارونو ته‬ ‫دپاکستان د نوشهرې تبدیلونکی سټیشن پورې متویل کړي‪.‬‬ ‫او تاجکستان کې د هغې اړوند فرعي متځایونو جوړښټ‪،‬‬ ‫همدارنګه هیله ده‪ ،‬چې دغه پروژه د غله جاتو د ذیرمو پر‬ ‫برېښنا وغځول يش‪.‬‬ ‫نړیوالې پرمختیا ادارې په ګډون نورو پرمختیایي همکارانو‬ ‫رسبیره پردې افغانستان له منځنۍ آسیا څخه ترجنويب آسیا‬ ‫له تاجکستان څخه پاکستان ته د افغانستان له الرې د‬ ‫اغېزمنتیا او ښه وايل هم خپل مثبت تاثیر ولري‪.‬‬ ‫د دې پروژې د متویل ژمنه کړې ده‪.‬‬ ‫ دغه پروژه د یو نیمه خپلواک دولتي رشکت درامینځته‬ ‫پورې د بریښنا د انتقال د سیمه ییزې پروژې د مرستې او‬ ‫لوړ ولتاژ انرژۍ د مخامخ لیکې لیږد‪ ،‬او په تاجکستان‪،‬‬ ‫ د (کاسا‪ )۱۰۰۰ -‬پروژه د ‪ ۱۲۰۰‬کیلومرتو څخه زیاته‬ ‫مالتړ له پاره دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪ ۴۰‬میلیونه‬ ‫کیدلو‪ ،‬چې د هیواد دغلو دانو د زیرمو د مدیریت‬ ‫پاکستان او افغانستان کې د لوړ ولتاژ لرونکې انرژۍ د‬ ‫د بریښنا د لیږد پروژه ‪ ،‬دبریښنا انرژي د تاجکستان او‬ ‫مسوولیت پر غاړه ولري او خپل فعالیتونه له دولتي ادارو‬ ‫ډالره وړیا مرسته ترالسه کړې ده‪۴۴( .‬مخ وګورئ‪).‬‬ ‫متناوب بهیر د بدلون د درې مرکزونو جوړښت بلل کیږي‪.‬‬ ‫قرغیزستان د بریښنا د تولید سټیشنونو څخه د پاکستان او‬ ‫‪.‬‬ ‫او متویلوونکو رسه همغږي کړي‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ داسې هیله او توقع کیږي‪ ،‬چې افغانستان ‪۳۰۰‬میګاواټه‬ ‫په ورته مهال‪ ،‬په ‪ ۲۰۱۶‬کال کې د دغې پروژې څلورو غړو‬ ‫افغانستان کې سب سټیشنونو ته بریښنا لیږدوي‪ ،‬رامینځته‬ ‫ دغه پروژه له مخکې څخه د موجودو دو ګودامونو‬ ‫‪.‬‬ ‫بریښنا د موجودو ‪ ۲۲۰‬کیلو ولټه الینونو له الرې له‬ ‫هیوادونو د دغه تړون لیک مندرجاتو ته بیا کتنه وکړه او‬ ‫کوي‪ .‬دا پروژه د مهندسۍ طرح ‪ ،‬د لیږد د شبکو جوړول او‬ ‫امکاناتو ته لوړتیا بخښلی ده او څلور نور لوی ګودامونه‬ ‫تاجکستان او قرغزستان له جمهوریتونو څخه د سنګتوده‬ ‫پر بنسټ يې په کابل کې د هغې دستګاه له جوړښټ‬ ‫تر رسه کول او دوه تبدیلونکي سټیشینونه هم متویلوي‪ .‬د‬ ‫یې د غنمو د زیرمه کولو له پاره جوړ کړي دي‪ ،‬رسبیره‬ ‫تبدیلونکي سب سټیشن څخه او د پلخمري له الرې په‬ ‫څخه الس واخیستل شو‪ ،‬کوم چې د ډي يس برېښنا بدلون‬ ‫تولید ستیشنونه چی د لیږدیدونکی انرژي د (کاسا‪)۱۰۰۰ -‬‬ ‫پردې د دې اسانتیاوو د فعالیت په منظور به د نړیوالو‬ ‫کابل کې د چمتلې تر سب سټیشن پورې وارد کړي‪ .‬د‬ ‫یې په ای يس باندې ممکن کوالی شو‪.‬‬ ‫له الری برابروي‪ ،‬ځینی سټیشنونه‪ ،‬لکه د توکتوګول سټیشن‬ ‫معیارونو په رعایت کولو رسه د برشي منابعو ميل ظرفیت‬ ‫افغانستان بریښنا رشکت د جوړولو او عملیاتو پړاوونو‬ ‫ د دې پروژې له مجموعي بودجې څخه افغانستان‬ ‫د قرغیزیستان په جمهوریت کي او د نوریک سټیشن په‬ ‫رامینځته کړي‪ .‬اټکل کیږي‪ ،‬چې د دغې پنځه کلنې پروژې‬ ‫امنیت د تامین په شمول د افغانستان د برخې د تطبیق‬ ‫‪ ۳۱۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‪ ،‬ترالسه کړې ده‪ ،‬چې هغه‬ ‫تاجکستان کې د پخوا څخه فعال دي‪ .‬د تړون لیک د‬ ‫له پای ته رسیدو وروسته به دهغو غنمو د زیرمه کولو له‬ ‫مسوولیت په غاړه لري‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک د نړیوالې پرمختیا ادارې له خوا برابره شوې‬ ‫محتوا پر بنسټ‪ ،‬په کاسا ‪ -۱۰۰۰‬پروژه کې یو لړ مهم‬ ‫پاره مجموعي ظرفیت ‪ ۲۰۰۰۰۰‬مرتیک ټنو ته زیاتوالی‬ ‫ د کاسا‪ -۱۰۰۰‬پروژې عميل کار د ‪ ۲۰۱۸‬کال په جنوري‬ ‫وه‪ ،‬دغه مبلغ به ‪ ۵۶۰‬کیلومرته د لوړولتاژ د شبکې لیږدونې‬ ‫فعالیتونه لکه‪ :‬د انجنیرۍ ډیزاین‪ ،‬ودانیزه چارې او د لوړ‬ ‫ومومي‪ ،‬چې د دوو میلیونو افغانانو د شپږ میاشتو لګښت‬ ‫کې پيل شو‪ .‬په افغانستان کې د لوړ ولټاژ برېښنا د الين‬ ‫مزي د تاجکستان د سنګتودې له تبدیلونکي سټیشن څخه‬ ‫ولتاژ لرونکې برېښنا انرژۍ عميل لیږد او په قرغیزیستان‬ ‫له پاره کفایت او بسنه کوي‪.‬‬ ‫‪21/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /20‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ دا پروژه به همدا راز د شتونو معیارونو او الرو چارو د‬ ‫لېږدولو درې قراردادونه د ‪ ۲۰۱۷‬کال په ډسمرب کې السليک‬ ‫ارزونې بهیر او د نړیوالو معیارونو رسه سم د افغانستان‬ ‫شول‪ .‬د رسوې او ډېزاين کارونه په اخري مرحله کې دي‪ .‬د‬ ‫د انرژۍ سیستم لپاره د یو واحد الرښود جوړولو د چمتو‬ ‫قرارداد د مهالويش له مخې مته ده چې د الين غزولو کار د‬ ‫وايل له بهیر څخه مالتړ کوي‪ .‬د انرژۍ د شبکې د یاد‬ ‫‪ ۲۰۱۹‬کال په درېيمه ربعه کې پيل يش‪.‬‬ ‫الرښود د جوړولو لپاره د مشوريت خدماتو تدارکايت قرارداد‬ ‫ په هېواد پورې د تړلو چاپېريايل او ټولنيزو اغېزو ارزونې‬ ‫السليک شوی او مته ده چې دا الرښود به د ‪ ۲۰۲۰‬کال تر‬ ‫د ترتيبولو قراردادونه او د لوړ ولټاژ الين غځولو لپاره د‬ ‫اپرېل مياشتې بشپړ يش‪.‬‬ ‫معاوضو ورکولو کاري پالن تر پيل کېدو الندې دی‪ .‬د لوړ‬ ‫ولټاژ الين غځولو پروژې د انجنري قرارد د ‪ ۲۰۱۸‬کال په‬ ‫داوبو لګولو سیستم درغونې او پراختیا‬ ‫نومرب کې ورکړل شو‪.‬‬ ‫پروژه‬ ‫ د کاسا ‪ ۱۰۰۰‬د اسايس برخو د زیربناو د تدارکاتو‬ ‫د نړیوال بانک‪ ۹۷،۶‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پروسه په دریو نورو ملکونو کې‪ ،‬په ګډون د تاجکستان‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۱۱۸،۴‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫او پاکستان چې هلته د انرژۍ د تبدیل د دوه استیشنونو‬ ‫مرسته‬ ‫د تدارکايت چارې بشپړې شوي او د هغې قرارداد د ‪۲۰۱۸‬‬ ‫د دولت‪ ۳،۵‬میلیونه ډالر مايل مالتړ‬ ‫زیرږدیز کال د سپټمرب په ‪ ۲۱‬باندې السلیک شوی دی‪.‬‬ ‫دغه پروژه دافغانستان داوبو لګولو دسیستم رغونې او‬ ‫د هرات د بریښنا پروژه‬ ‫پراختیا په منظور‪ ،‬چې په بشپړه توګه دنړیوال بانک له‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۶۰‬میلیونه دالرو وړیا مرسته‬ ‫خوا متویلېدله او د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي کال په ډسمرب کې بشپړه‬ ‫شوه‪ ،‬تطبیقیږي‪.‬‬ ‫د دې پروژه موخه د هرات والیت په یو شمېر ځانګړو‬ ‫ ددې پروژې له نوې جوړښت او ‪ ۲۰۱۶‬میالدي کال‬ ‫سیمو کې له ‪ ۲۳۰۰۰۰‬زياتو خلکو او شاوخوا ‪ ۱۶۰۰‬دولتي‬ ‫دجوالې په میاشت کې ددې پروګرام دفعالیتونو د دوام‬ ‫ادارو او خصويص رشکتونو لپاره د بریښنا انرژۍ د رسولو په‬ ‫له پاره دپیاوړې کوونکي مايل وجهې پرتامین باندې له‬ ‫موخه د افغانستان له بریښنا رشکت رسه مرسته بلل کیږي‪.‬‬ ‫موافقې وروسته‪ ،‬په ‪ ۲۱۵‬زره هکټاره ځمکه کې داوبو‬ ‫ټاکل شوې‪ ،‬چې دا پروژه به د هرات والیت د بریښنا انرژۍ‬ ‫لګولو سیستم او لږ شمیر داوبو کوچني بندونه جوړ‬ ‫په الندې برخو کې له پانګونې څخه مالتړ وکړي‪( :‬الف)‬ ‫او بیارغول شوي دي‪ ،‬له دې رسه یو ځای دغه پروګرام‬ ‫دکروخ په ولسوالی کې ‪ ۱۱۰‬کیلو واټه انرژۍ د لیږدونې‬ ‫دهوا پیژندنې ‪ ،‬اوبو خدمتونو داسانتاوو د سیستمونو په‬ ‫د لیکې او خط رامینځته کول او د کروخ‪ ،‬پښتون زرغون‪،‬‬ ‫تاسیسولو توانیدلی دي‪.‬‬ ‫اوبی او چشت رشیف سب سټیشنونه او ‪ ۱۱۰/۲۰‬کیلو‬ ‫د اوبو لګونې د دې سيستم بيارغونې‬ ‫ داوبو لګولورسچینو په برخه کې په مجموعي ډول ‪۱۹۲‬‬ ‫واټه فرعي دستګاه او د هرات والیت په څلورو ناحیو کې‬ ‫د ننګرهار واليت په درېو کليو کې د‬ ‫د کوچنیو او منځنیو ولتاژونو د ویش شبکې‪( .‬ب) د هرات‬ ‫داوبو لګولو دشبکې طرحې رامینځته شوي‪ ،‬چې له هغو‬ ‫همدارنګه‪ ،‬د کابل د قرغې او د جالل اباد د درونټې‬ ‫کروندګرو حاصالت او عوايد لوړ کړي‪.‬‬ ‫والیت په بیالبیلو سیمو کې د بریښنا رسولو د شته شبکو‬ ‫دا وياله ‪ ۳۳۰‬هکتاره ځمکه خړوبوي او‬ ‫څخه داوبو لګولو درسچینو په اړوندو سیمو کې ‪۲۰۳۰۰۰‬‬ ‫پراختیا‪ ،‬پیاوړتیا او بیارغول‪ ،‬څو هغه له نویو جوړ شویو‬ ‫بندونو پر کوچنيو ترميامتو کار جريان لري‪ .‬د افغانستان‬ ‫‪ ۱۱۰۰۰‬خلکو ته ګټه رسوي‪ .‬د اوبو لګونې‬ ‫هکټاره ځمکه (د پروژې د پای هدف د ‪ ۲۱۶۵۰۰‬هکټاره‬ ‫سيستم د رغونې او پراختيا پروژې لخوا‬ ‫شبکو رسه ونښلول يش‪ .‬او (ج) د راتلونکو ‪ ۵‬کلونو څخه‬ ‫د اوبو بندونو د خوندیتوب الرښودونه جوړ شوي او دې‬ ‫ځکمې خړوبول او ‪ ۴۰۲۰۰۰‬کروندګرو کورنيو ته ګټه‬ ‫د دې ويالې په ګډون ‪ ۱۹۲‬د اوبولګونې‬ ‫په کمه موده کې په کلیو کې د ملریزې بریښنا د تولید د‬ ‫پروژې په مرسته به بشپړ يش‪.‬‬ ‫سيستمونه بيارغول شوي دي‪.‬‬ ‫رسول دي) تر خپل پوښښ الندې نیيس‪ .‬تر دې مهاله‪ ،‬د‬ ‫شبکو او د ترکیبي بریښنا د تولید د کوچنیو شبکو جوړول‪.‬‬ ‫ د هایدرو میرتولوژۍ په برخه کې د ‪ ۱۲۷‬هایدرولوژیکې‬ ‫‪ ۱۶‬کيلومرتو مهمو سيندين کاسو (د پروژې د پای هدف‬ ‫ د ‪ ۱۱۰‬کيلوولټه برېښنا د انتقايل الين غځولو‪ ،‬د څلورو‬ ‫او ‪ ۵۶‬میرتولوژیک او د واورو د اندازه ګیرۍ د اډو د‬ ‫‪ ۲۶.۳‬کيلومرته دی) د تخريب د مخنيوي چارې د هېواد په‬ ‫‪ ۱۱۰/۲۰‬کيلوولټه سب سټېشنونو او څلورو ولسواليو ته د‬ ‫درولو کار په پنځو دریایي حوزو کې چې د هیواد په‬ ‫بېالبېلو برخو کې بشپړې شوې‌دي‪‌.‬‬ ‫رخ ولسوالۍ ته د‬ ‫برېښنا رسولو قراردادونه ورکړل شوي‪ .‬ک ُ‬ ‫بیالبیلو سیمو کې دي‪ ،‬بشپړ شوی او په ټولو مراکزو کې د‬ ‫ د اوبو د کوچني بند په برخه کې‪ ،‬د ‪ ۲۲‬کوچنیو بندونو‬ ‫‪ ۱۱۰‬کيلوولټه انتقايل الين غځولو لپاره مهم وسايل کاري‬ ‫هایدرولوژیکي مرکزونو د پالنې او ساتنې د ميل ټیم کار‬ ‫د لومړنی ارزونې په ترڅ کې د سیند په شاميل کاسه کې د‬ ‫ساحې ته لېږدول شوي او د برېښنا د پايو پر تهدابونو‬ ‫جریان لري‪ .‬رسبیره پردې د کیبيل تګلورو ‪ ۴۰‬مرکزونه‬ ‫شپږو غوره بندونو لومړنی مطالعه تر رسه شوه‪ .‬د ماليې‬ ‫کار روان دی‪ .‬د کنرتول خونو او احاطوي ديوالونو ودانيز‬ ‫دسیندونو د پاسه جوړیږي ‪ ،‬د اوبو د جریان د اندازه کولو‬ ‫وزارت په يوه رسمي مکتوب کې ټولنیزه او چاپیریايل‬ ‫کار بشپړ شوی او د برېښنايي سويچونو د انګړ په تهداب‬ ‫په منظور په انتخاب شویو مرکزونو کې هایدرولوژي نصب‬ ‫مطالعه له پروژې حذفه شوې‪ ،‬ځکه چې دولت به د هغو‬ ‫جوړولو کار روان دی‪ .‬څلورو ولسواليو ته د برېښنا غځولو‬ ‫شوې او د ‪ ۳۰‬نورو کیبيل تګلورو کار روان دی‪ .‬یوميل‬ ‫شپږو مهمو بندونو‪ ،‬چې د امکان سنجونې په څېړنه کې‬ ‫لپاره وسايل د کار ساحې ته رسېديل او د نصبولو کار يې‬ ‫عملیايت او د څارنې او ساتنې ټیم د ټولو هایدرولوژیکي‬ ‫عايل ارزول شوي‪ ،‬تفصييل ډيزاين او ودانول پخپله متويلوي‪.‬‬ ‫جريان لري‪.‬‬ ‫‪/22‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫‪ /22‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د هوا د هر ډول حاالتو پر وړاندې مقاوم سړک‬ ‫د کابل په يوه ولسوالۍ کې پرمختګ رامنځته کړي‬ ‫ •‬ ‫ د کابل په يوه ولسوالۍ کې کليوالو ډېر کلونه د خامو او خرابو سړکونو له امله په ستونزمنو محیطي‬ ‫شرایطو کې ژوند کاوه او په ‪ ۶‬کلیومترۍ کې يې لومړنيو خدمتونو ته السرسی محدود و‪.‬‬ ‫ • وروسته تر هغې چې د افغانستان د کليوالي سړکونو پروژې په مرسته د دې ولسوالۍ عمومي سړک قیر‬ ‫ ‬ ‫شو‪ ،‬د دې سيمې اوسېدونکو ښوونځيو‪ ،‬روغتيايي خدمتونو او بازارونو ته السرسی وموند‪ ،‬او په خپلو‬ ‫کلو کې ال نورو پرمختګونو ته سترګې په الر دي‪.‬‬ ‫ په کابل واليت کې له ‪ ۱۵۰‬زرو زیات اوسېدونکي د دې پروژې له را منځته شوو اسانتیاوو برخمن شوي‬ ‫ •‬ ‫دي او د ژوند لومړنيو خدمتونو ته د خلکو السرسی ښه شوی دی‪.‬‬ ‫ويشت کلن زر کریم‪ ،‬چې له خپلې موټرسايکيل‬ ‫ريکشې د ټکيس په توګه ګټه اخيل‪ ،‬په صنوبر کيل کي‬ ‫د پاخه سړک څنګ ته په دې هیله والړ دی چې خپل‬ ‫بل مشرتي بازار ته یويس‪.‬‬ ‫ زر کریم له څو کلونو را هيسې یوه وسیله په خپل‬ ‫شپږ‬ ‫واړه موټرسایکل پسې تړلې چې په کې د میر بچه کوټ ولسوالۍ مرکز ته کلیوال‬ ‫وړي‪ .‬پخوا چې دا سړک په بد حالت کې و او هوار نه و‪ ،‬ډېرو نقليه وسایطو په‬ ‫دې سړک د مسافرینو له وړلو ډډه کوله‪ .‬کریم چې له تېرو څلورو کلو په دې‬ ‫ولسوالۍ کې موټر چلوي وايي‪” :‬د سړک خرابولی د دې المل شوی و چې زما‬ ‫موټرسایکيل ریکشه د وخت په تېرېدو ډېره زيامننه شوه‪".‬‬ ‫ د سړک تر پخېدو وروسته‪ ،‬کریم خوښ ښکاري او له کيل څخه بازار ته په‬ ‫تګ راتګ او مالونو وړو راوړو کې له اسانيا رايض دی‪ .‬د کابل والیت د دې‬ ‫ولسوالۍ عمومي سړک په ‪ ۲۰۱۵‬او ‪ ۲۰۱۶‬کلونو کې د افغانستان د کلیوايل‬ ‫سړکونو پروژې لخوا قیر شو چې وررسه د دې ولسوالۍ په شاوخوا ‪ ۱۰‬کلیو کې د‬ ‫خلکو په تګ را تګ کې اسانتیاوې را منځته شوې‪ .‬زر کریم د خپلو خربو په یوه‬ ‫بله برخه کې وايي‪” :‬زه او د دې سیمې نور موټر چلوونکي‪ ،‬چې پر دې سړک‬ ‫هر ورځ چټک تګ را تګ کوو‪ ،‬رښتیا هم خوښ یو‪ .‬پټه دې نه وي چې زه اوس‬ ‫“‬ ‫د پخوا په پرتله ډېر عاید لرم ځکه اوس هره ورځ له کيل ښار ته د مسافرو او د‬ ‫هغو د مالونو څلور پېرې کوم‪ .‬خو پخوا مجبور وم د سړک د خرابوايل لکه کبله‬ ‫ د افغانستان د کليوايل سړکونو پروژه د ترانسپورت وزارت او کليو بیارغونې او‬ ‫پر دې الر ورو الړ شم‪ ،‬چې د ورځې به مې يوازې يوه پېره کوله‪ .‬ځينې وخت‬ ‫مجبورم وم د سړک ځينې برخې د الرې په اوږدو کې پخپله جوړې کړم او بيا‬ ‫پرې تېر شم‪“.‬‬ ‫ وروسته تر هغې چې دا سړک په اسايس توګه‬ ‫پراختيا وزارت لخوا د ماليې وزارت په همغږۍ پيل کېږي‪ .‬تر اوسه د افغانستان د‬ ‫کلیوايل سړکونو پروژې لخوا په کابل والیت کې ‪ ۱۹‬د بیارغونې پروژې بشپړې شوې‬ ‫ دا ‪ ۳.۱‬کيلومرته پوخ شوی سړک د کابل والیت میر بچه کوټ ولسوالۍ ‪۸۷۰۰‬‬ ‫اوسېدونکي په شپږ کیلومرتۍ کې له لومړنیو خدمتونو رسه نښلوي‪ ،‬او هم يې‬ ‫قیر شو‪ ،‬زموږ ټولې ترانسپوريت ستونزې حل شوې‪ .‬‬ ‫اوس موټر ان زموږ د کور تر وره راتالی يش‪ .‬زه او ‬ ‫دي او د کابل ښار او شاوخوا سیمو څه باندې ‪ ۱۵۰‬زره اوسېدونکي د دې پروژې‬ ‫له هغو سړکونو رسه تړيل چې نورو کليو او کابل ښار ته تليل دي‪.‬‬ ‫له خدمتونو ګټمن شوي دي‪ .‬په شپږو نورو پروژه کار روان دی چې تر بشپړېدو‬ ‫وروسته به ‪ ۴۰‬زرو خلکو ته ګټه ورسوي‪.‬‬ ‫په پرمختګ کې ونډه اخيستل‬ ‫ د هوا د هر ډول حاالتو پر وړاندې د مقاومو سړکونو اسايس رغولو د کلیوالو‬ ‫د کورنۍ غړي مې په اسانۍ هر چېرته سفر‬ ‫ ‬ ‫”‬ ‫په کابل والیت کې د افغانستان د کليوايل سړکونو پروژې مسول مدیر ‪ ۳۶‬کلن‬ ‫سیمو اوسېدونکو ته د خوندي او معیاري ترانسپوريت اسانتیاوو زمينه برابره کړې او‬ ‫احمد حامد سیرت وايي چې د افغانستان د کليوايل سړکونو پروژې د دې ولسوالۍ‬ ‫د میر بچه کوټ ولسوالۍ د اوسېدونکي په منځ کې يې د ټولنیز مشارکت روحیه‬ ‫پر وده مثبت اغېز لرلی‪ .‬هغه زیاتوي‪” :‬پخو سړکونو د خلکو په ژوند کې پرمختګ‬ ‫پیاوړې کړې‪ .‬د سياب چرمګر کيل یو کروندګر ‪ ۶۵‬کلن حاجي نظام الدین وايي‪:‬‬ ‫”وروسته تر هغې چې دا سړک په اسايس توګه قیر شو‪ ،‬زموږ ټولې ترانسپوريت‬ ‫ستونزې حل شوې دي‪ .‬اوس موټر ان زموږ د کور وره ته نږدې را تلی يش‪ .‬زه او زما‬ ‫ته الر هواره کړې—ښوونځيو‪ ،‬روغتونونو او نورو کليو او ښارونو ته اسانه الرسسی‬ ‫د مېربچه کوټ د ودې لپاره اړين دی‪ “.‬سیرت وايي‪" :‬زموږ خلک د خپل وضعيت‬ ‫په ښه کولو کې مرستې ته اړتيا لري‪ ،‬او هوار سړکونو د دوی رسه د مرستې په برخه‬ ‫کوالی شو‪.‬‬ ‫د کورنۍ غړي په ډېرې اسانۍ هر چېرته سفر کوالی شو‪“.‬‬ ‫کې لومړنی ګام دی‪".‬‬ ‫–حاجي نظام الدين‪ ،‬د کابل والیت د میر بچه کوټ ولسوالۍ د سیاب چرمګر کيل یو کروندګر‬ ‫‪25/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /24‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د افغانستان وليس تړون پروګرام‬ ‫مرکزونو د حفظ او مراقبت د عملیاتو په منظور رامینځته‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۲۷،۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫شوی دی‪.‬‬ ‫د افغانستان د بیارغونې د صندوق ‪ ۴۴۴،۳‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫ په دې برخه کې د اوسنیو پرمختګونو لنډیز داسې دی‪:‬‬ ‫مرسته (د نړیوال بانک د ‪ ۱۲۷،۷‬میلیونه ډالره پیاوړی کوونکي‬ ‫د پنج‪ -‬آمو دریایي حوزې ماسټر پالن تصویب شوی‪ ،‬د پولو‬ ‫پالیسۍ کابینې ته وړاندې شوې‪ ،‬ټول نظریات او وړاندیزونه‬ ‫وړیا مرسته او د افغانستان د بیاغونې د صندوق ‪ ۴۴،۳‬میلیونه‬ ‫پکې شامل او توحید شوی او د بشپړیدو په درشل کې‬ ‫ډالره وړیا مرستې په ګډون‪ ،‬چې د سیمه ییزو بې ځایه شویو‬ ‫دي‪ .‬د اوه ښارونو ( فراه‪ ،‬هرات‪ ،‬جالل آباد‪ ،‬کابل‪ ،‬کندهار‪،‬‬ ‫له پاره یې د بیړنۍ ځواب ویلو په منظور د وليس تړون پروګرام‬ ‫مزاررشیف او زرنج) لپاره د ژورو څاګانو دکیندنې او د هغې‬ ‫له پاره ورکړي دي‪.‬‬ ‫جیوفزیکي رسوې لپاره د دندو الیحه بشپړه شوې او کومه‬ ‫‪ z۱۲۸‬میلیونه ډالر دافغانستان د دولت له رسچینو څخه‬ ‫کمپنۍ چې په کابل کې د پروژې مسئولیت پرغاړه اخيل‪ ،‬د‬ ‫هغې د ګامرنې پروسه جریان لري‪ .‬د ځمکې الندې اوبو لپاره‬ ‫د وليس تړون پروګرام د ميل پیوستون د ډیر بریايل پروګرام‬ ‫مقدمايت هایدرولوژیکي نقشې په ميل کچه جوړې شوې چې‬ ‫ځای ناستی دی‪ ،‬چې په تیرو ‪ ۱۴‬کلونو کې یې دزیربناوو‬ ‫په هغې کې د څاګانو د ژوروايل‪ ،‬د ځمکې الندې د اوبو کچه‬ ‫ټولنمحوره پرمختیا او د خدمتونو وړاندې کول کلیو او بانډو‬ ‫او د اوبو د کیفیت د نقشو معلومات شامل دي‪.‬‬ ‫ته معريف کړل او د هغو ملنه یې ‪ ۳۵۰۰۰‬کلیو ته خوره او‬ ‫پراخه کړه‪ .‬داسې هیله کیږي‪ ،‬چې دغه پروګرام په راتلونکو‬ ‫څلورو کلونو کې تطبیق او په عمل کې پلی يش‪.‬‬ ‫‪ /‬د کلیو پراختیا‬ ‫ دا پروژه به د افغان دولت د ‪ ۱۰‬کلن وليس تړون ميل‬ ‫پروګرام د لومړۍ مرحلې مالتړ وکړي او د هېواد درېيمه‬ ‫د افغانستان د کلیوايل سړکونو‬ ‫برخه به تر پوښس الندې راويل‪ .‬مته ده چې د دې پروګرام‬ ‫جوړولو پروګرام‬ ‫لومړۍ څلور کلنه مرحله به په ‪ ۲۰۲۰‬کال کې بشپړه يش‪.‬‬ ‫دنړیوال بانک‪۱۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د وليس تړون د پروګرام موخه او هدف ګډون کوونکو سیمو‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۳۱۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫او ځایونو ته دسیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو د پیاوړتیا‬ ‫له الرې د اسايس زیربنایي خدمتونو او عامه خدمتونو د‬ ‫دافغانستان دکلیوايل الرو او سړکونو جوړولو پروګرام دکلیوالو‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫وړاندې کولو ښه والی دی‪ .‬په دغو خدمتونو کې لږ ترلږه‬ ‫استوګنو دځواکمنولو لپاره‪ ،‬چې ددغو الرو او سړکونو په‬ ‫هغه معیاري خدمتونه شامل دي‪ ،‬چې د افغانستان دولت‬ ‫وسیله په هر ډول جوي حاالتو کې اسايس خدمتونو او‬ ‫یې دهیواد اتباعو ته په وړاندې کولو مکلف دی‪.‬‬ ‫اسانتیاوو ته الس رسی موندالی يش‪ ،‬په ټول افغانستان کې‬ ‫ د وليس تړون پروګرام یو بین الوزاريت پروګرام دی ‪ ،‬چې‬ ‫مرسته کوي‪ .‬دغه پروژه په پام کې لري چې یو شمیر هغه‬ ‫د هغو کليوايل پراختيايي شوراګانو‪ ‌،‬چې‬ ‫د اسايس خدمتونو د بستې د وړاندې کولو له پاره رامینځته‬ ‫استوګن‪ ،‬چې له هغو کلیوايل سړکونو څخه ددوه کېلومرتو په‬ ‫د وليس تړون پروژې لخوا جوړې شوي‪،‬‬ ‫شوی او په څلورو برخو کې تنظیم شوی دی‪:‬‬ ‫واټن استوګنه لري‪ ،‬چې د کال په اوږدو کې ورڅخه استفاده‬ ‫شاوخوا نياميي غړي ښځې دي‪ .‬دا ښيي‬ ‫چې د ټاکنو نوی سیستم او د شورا د‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د معیاري خدمتونو وړیا مرسته‪ ،‬دغه برخه‬ ‫کېږي‪ ،‬زیات کړي او رضوري خدمتونو ته دالرسيس لپاره د‬ ‫په څلورو سرتو ښارونو (هرات‪ ،‬مزاررشیف‪ ،‬کندهار او جالل‬ ‫حکومتولۍ نوي قواعد اوس تر پخوا ډېر‬ ‫د سیمې او محل پرمختیايي شوراګانو ته دوه ډوله وړیا‬ ‫تګ وخت راکم کړي‪ ،‬او د کلیوالو استوګنو الرسسی رضوري‬ ‫آباد) کې تطبیقیږي‪ .‬د غوراوي او انتخاب په لیک لړ کې‬ ‫اغېزمن دي‪.‬‬ ‫مرستې برابروي‪:‬‬ ‫خدمتونو ته اسانه کړي‬ ‫‪.‎‬‬ ‫د سړکونو‪ ،‬پارکونو‪ ،‬پلیو الرو د څراغونو د نصبولو‪ ،‬دڅښلو‬ ‫د وليس تړون د لومړي پړاو له تطبیق څخه مته کیږي‪ ،‬چی الندی‬ ‫ (الف) کلیوالی معیاري خدمتونو وړیا مرستې ‪ ،‬د کلیو د‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جوالی تر ‪ ۳۱‬پورې د دې پروژې له الرې‬ ‫داوبو برابرولو ‪ ،‬د جامدو کثافاتو مدیریت ترتیبات او د ښخو‬ ‫پرمختیا او بیارغونې وزارت د دغو وړیا مرستو د هر اړخیز‬ ‫په ‪ ۶۷۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک کریړ اچول شوی‪۲۶۰ ،‬‬ ‫اقتصادي فعالیتونو ښه والی شامل دی‪ .‬دغه فرعي جز د‬ ‫پایلې ترالسه يش‪:‬‬ ‫تطبیق مسوولیت په غاړه لري‪ .‬دغه فرعي جز لږ ترلږه‬ ‫کیلومرته دویمه درجه سړک قیر شوی‪ ۱۵۰۰،‬کیلو مرته‬ ‫ •د وليس تړون د لومړي پړاو د تطبیق په ترڅ کې د ‪ ۱۰‬میلیون تنو وګړو د دی خدمتونو وړاندې کول او دسیمه ییزو (محيل) پرمختیایي‬ ‫معیاري زیربنایي خدمتونه تر خپل پوښښ الندې کلیو ته‬ ‫دریمه درجه سړک بشپړ شوی دی‪ .‬رسبیره په دې د ‪۱۴۸۰‬‬ ‫شوراګانو کلسټر‪ /‬ګذر ‪ ،‬دښارونو د ناحیې او ښاروالی تر‬ ‫وړاندې کوي‪ .‬د هرې ټولنې له پاره تخصیص به د لومړنیو‬ ‫مرتو په اوږدوالی دویمه درجه او ‪ ۱۹۸۰‬مرتو په اوږدوايل‬ ‫مینځ د اړیکو رامینځته کول تر خپل پوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫خدمتونو څخه برخمن کیدل‬ ‫اړتیاوو د ارزیابۍ په اساس د لږ ترلږه اړتیاوو په وړاندې‬ ‫دریمه درجه پلونه هم جوړ شوي دي‪.‬‬ ‫ ‪ ۲‬برخه‪ :‬د بنسټونو تاسیس او د رامینځته کیدل‪ ،‬دغه‬ ‫ •صحي اوبو ته د هیواد ‪ ۳.۴‬میلیون وګړوته الس رسۍ‬ ‫دخدمتونو د معیارونو پربنسټ وټاکل يش‪ .‬په پانګه اچونو‬ ‫په عین وخت له ‪ ۶۰۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک منظمه‬ ‫برخه د ظرفیت د لوړولو فعالیتونه ‪ ،‬تخنیکي مرستې او‬ ‫والۍ‬ ‫ښه‬ ‫کې‬ ‫ •د روغتیا‪ ،‬معارف ‪ ،‬سړکونو او بریښنا انرژی په برخه‬ ‫کې به د اوبو رسول او د یوې پروژې انتخاب له هغې جملې‬ ‫څارنه او ساتنه ترالس الندې نیول شوي ده او د ‪۳۵۰۰‬‬ ‫د ټولنیزو خدمتونو اسانتیاوې ترخپل پوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫ •په دولت باندی د خلکو رضایت او اعتبار زیاتیدل‬ ‫څخه لومړنیو رسکونو ته دالس رسۍ‪ ،‬بریښنا او یا د اوبو‬ ‫کیلومرته دریمه درجه سړک منظمه ساتنه او څارنه هم‬ ‫د کلیو د رغونې او پراختیا وزارت په کلیو او بانډو کې له‬ ‫ •په زیربنايي پرژو کې له پانګه اچونې څخه‪ ،‬د ‪ ۳۵‬سلنه ګټې ترالسه کول‬ ‫لګولو کوچنۍ پروژې شاملې دي‪.‬‬ ‫بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫‪ ۱۴‬تسهیل کوونکو بنسټونو رسه یو ځای‪ ،‬چې والیتي او د‬ ‫ (ب) په ښاري ساحو کې نغدي وړیا مرستې‪ .‬د سیمه ییزو‬ ‫ د هیواد په سطحه د کلیوالی رسکونو او الرو لومړنۍ‬ ‫ولسوالیو کارکوونکو ته د څارنې د پروژې د پرمختیا راپور‬ ‫ارګانونو خپلواکه اداره ‪ ،‬د وليس تړون تطبیقوونکی برخه‪.‬‬ ‫موجودې او رسوې (ارزیايب) بشپړه شوی او همدارنګه‬ ‫ورکولو‪ ،‬ټولنیزو کارکوونکو له پاره د ظرفیت لوړولو د زده‬ ‫دغه ارګان په کوچنیو زیربنایي پروژو کې د وړیا مرستو‬ ‫په سلو کې ‪ ۹۰‬د دویمې درجې او له هغې څخه دلوړو‬ ‫کړو او په ‪ ۳۴‬والیتونو کې دانجیرني او تخنیکي مرستو د‬ ‫د هر اړخیز تطبیق دنده او مسوولیت پرغاړه لري‪ ،‬چې د‬ ‫رسکونو موجودي دهیواد د ‪۳۴‬والیتونو له جملې څخه په ‪۳۲‬‬ ‫برابولو مسوولیت په غاړه لري‪ ،‬کارکوي‪.‬‬ ‫‪۶۰۰‬محيل ښاري شوراګانو او ‪ ۱۲۰‬د ګذر شوراګانو له الرې‬ ‫والیتونو کې تراوسه بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫‪27/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /26‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫بې وزلو ا وغریبو وګړو له پاره د خوړو (غذاوو) دویش او‬ ‫ په ښاري ساحو کې د سیمه ییزو ارګانونو خپلواکه اداره‬ ‫لګښت څخه وروسته دغه غدایي بانک باید په دوراين بڼه‬ ‫د ملګرو ملتونو دهبیتات له پروګرام رسه ‪ ،‬چې د څارونکی‬ ‫دټولنیزو مرستو په واسطه دوه ځله ډک يش‪.‬‬ ‫مشاور او سالکار په توګه او همدارنګه د څلور محيل تسهیل‬ ‫ (‪ )۲‬د ساختامن او جوړښت د څارنې او ساتنې په خاطر‬ ‫کوونکو بنسټونو رسه د ظرفیت د لوړولو د څارنې او د‬ ‫وړیا نغدي مرستې‪ :‬د ډیرو غریبو او زیامنن شویو کورنیو او‬ ‫پروژې د پرمختیا د راپور ورکولو په برخه کې د ښاروالی د‬ ‫د سیمې او محل کارکوونکو کورنیو له پاره د کار په مقابل‬ ‫کار کوونکو د زده کړې په برخه کې کارکوي‪.‬‬ ‫کې په نغدي بڼه اجوره ورکول‪ ،‬په کلیو کې د عام املنفعه‬ ‫ ‪ ۳‬برخه‪ :‬څارنه او د پوهې زده کړه‪ .‬په دغه برخه کې‬ ‫پروژو د جوړولو چارو د ساتنې او څارنې په منظور په بیړنۍ‬ ‫قوي څارنه او دزده کړې فعالیتونه دکلیو له سطحې څخه‬ ‫او عاجله توګه ورکول کیږي‪ .‬دغه کارګره طبقه او زیامنن‬ ‫ترميل سطحې پورې‪ ،‬دسیمو اومحلونو یا ټولنو ترمینځ لیدنې‬ ‫شوې کورنۍ‪ ،‬چې د ټولنیزی پرمختیا دیوې طریقې او روش‬ ‫کتنې‪ ،‬په ځانګړې توګه د ښځو له پاره‪ ،‬موضوعي مطالعات‬ ‫په اساس یې پیژندنه او مدیریت کیږي‪ ،‬له دغو نغدي وړیا‬ ‫او ارزیابۍ شاملې دي‪ .‬دغه برخه د څارنې او د ګډې‬ ‫مرستو څخه ګټه اخيل‪ .‬د پیسو په مقابل کې کار برخه کې به‬ ‫ارزیابۍ د اسبابونو یا ابزارو یو طیف لري‪ ،‬د هر اتباع او‬ ‫ترمیمونه‪ ،‬بیارغونې‪ ،‬پاک کارۍ‪ ،‬توسعه او ودانیز (ساختامين)‬ ‫وګړی دامتیازي کارتونو د رامینځته کولو په شمول‪ ،‬چې‬ ‫کارونه شامل وی‪ .‬د خدمتونوپه مقابل کې نغدې وړیا‬ ‫باید د محيل یا سیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو او ټولنیزو‬ ‫مرستې به دیرو غریبو او بیوزلو کورنیو ته‪ ،‬چې نيش کولې په‬ ‫تنظیموونکو په واسطه د حد اقل خدمتونو د معیارونو د‬ ‫عامه کارونو کې ونډه واخيل‪ ،‬تر خپل پوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫راپور ورکولو له له پاره باید تکمیل يش‪.‬‬ ‫ د کوچيانو د ودې فرعي پروګرام د وليس تړون پروژې يو‬ ‫ ‪ ۴‬برخه‪( :‬نوې برخه او د پیاوړی کوونکو بودجې ترتامین‬ ‫فرعي پروګرام دی‪ .‬دا فرعي پروګرام د ‪ ۲۰۱۹‬کال په اپرېل‬ ‫الندې )‪ :‬د پروژې تطبیق او مدیریت دغه جز د پروژې‬ ‫کې پيل شو او موخه يې دا ده چې په افغانستان کې د‬ ‫مدیریت او څارنه په ميل‪ ،‬والیتي او ولسوالیو په سطحو‬ ‫کوچيانو له نيمه ګرځنده او پوره ګرځنده ټولنو رسه مرسته‬ ‫په کلیوالو ساحو او د زونونو په څلورو مرکزي ښارونو کې‬ ‫وکړي‪ .‬دا پروګرام د برابرۍ‪ ،‬شموليت‪ ،‬ګډون‪ ،‬حساب ورکونې‬ ‫د ښاري مدیریتونو په واحدونو کې ترخپل پوښښ الندې‬ ‫او شفافيت اصولو پيل کولو ته ژمن دی‪ .‬د کوچيانو د ودې‬ ‫راويل‪ ،‬چې پکې خینې برخې‪ ،‬لکه‪ :‬د پالیسۍ او علمیايت‬ ‫فرعي پروګرام به د وليس تړون پروژې له الرښوونو رسه سم‬ ‫پالن جوړونې‪ ،‬د ظرفیت د لوړولو‪ ،‬د معلومايت مدیریتونو‬ ‫پلی کېږي‪.‬‬ ‫سیستمونه‪ ،‬شکایتونو ته د رسیدنې میکانیزمونه‪ ،‬د برشي‬ ‫‪.‬‬ ‫ د کوچيانو د ودې فرعي پروګرام به د کوچيانو ټولنو ته د‬ ‫منابعو مدیریت‪ ،‬ارتباطات‪ ،‬له ساحې رسه د متویلوونکی‬ ‫په هرات کې د دغو غالۍ اوبدونکو په څېر‬ ‫روغتيا‪ ،‬پوهنې‪ ،‬سړک جوړونې‪ ،‬څښاک اوبو رسونې‪ ،‬برېښنا‬ ‫همغږي اوهامهنګي‪ ،‬د مايل رسچینو (منابعو) او تدارکايت‬ ‫بېوزلو ښځو ټولنيزه او اقتصادي ځواکمنتيا‬ ‫او چټلو اوبو ويستنې په برخو کې د پراختيايي خدمتونو‬ ‫فعالیتونو مدیریت او د امنیتي چارو څارنې برخې شاملې‬ ‫به د ښځو د اقتصادي ځواکمنتيا— کليوايل‬ ‫په رسولو کې مرسته وکړي‪ .‬د کوچيانو د فرعي پروګرام په‬ ‫دي‪.‬‬ ‫پراختيا پروګرام له الرې پياوړي يش‪ .‬د‬ ‫چټک ټولنيز خوځښت پر مټ د پروژې د‬ ‫سکتوري لست د کوچي ټولنو لپاره ځانګړي خدمتونه‪ ،‬لکه‬ ‫ ‪ ۵‬برخه (نوې برخه او د پیاوړی کوونکې بودجې تر تامین‬ ‫يوازې څو مياشتو په بهري کې د هېواد په‬ ‫ملرينه برېښنا‪ ،‬د بايوګاز سيستمونه او د اوبو عرصي ذخريې‪،‬‬ ‫الندې)‪ :‬د ټولنیز مشارکت اوګډون له پاره وړیا مرستی‪،‬‬ ‫ګوټ ګوټ‌کې د ښځو لپاره د سپام ‪۴۰۰۰‬‬ ‫په نظر کې نيول شوي‪.‬‬ ‫د جوړولو له پاره ساتنه او څارنه‪ ،‬دغه جز د ټول ګټو او‬ ‫نښې نښانې څرګندوي‪ ،‬چې د ټاکنو نوی سیستم او د سیمه‬ ‫ډلې جوړې شوي‪ .‬د سپام ډلو په څلورو‬ ‫ تر دې دمه الندې کارونه تررسه شوي‪:‬‬ ‫عام املنفعه او د انساين ځواک په واسطه تطبیق کیدونکو‬ ‫ییزوپرمختیايي شوراګانو ادارې نورمونه ډیرې قوي اغیزې‬ ‫کې نږدې درې برخې غړي د کليو له غريبو‬ ‫کورنيو دي‪.‬‬ ‫ په کليوايل سيمو کې‪ :‬له ‪ ۱۱۶۰۰‬زيات کليوايل پروفايلونه‬ ‫پروژو له الرې د لنډ مهاله او عاجلو بیړنیو کاري فرصتونو‬ ‫لري‪.‬‬ ‫بشپړ شوي؛ شاوخوا ‪ ۱۱۵۰۰‬نوې کليوايل پراختيايي شوراګانې‬ ‫برابرونکی دی‪.‬‬ ‫رامنځته شوي؛ له ‪ ۱۱۲۰۰‬ډېر کليوايل پراختيايي پالنونه بشپړ‬ ‫ همدارنګه له ډله ییزو فعالیتونو څخه مرسته او مالتړ‪ ،‬د‬ ‫د ښځو اقتصادي پياوړتيا— د کليوايل‬ ‫شوي؛ او د فرعي پروژو له ‪ ۱۰۹۰۰‬زيات پروپوزلونه چمتو‬ ‫عامه ګټو له چوکاټ څخه د باندې‪ ،‬چې موخه او هدف یې‬ ‫پراختيا پروګرام‬ ‫شوي‪.‬‬ ‫د زیات ټولنیز ګډون او مشارکت رامینځته کیدل او له ډیرو‬ ‫د نړیوال بانک‪ ۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ په ښاري سيمو کې‪ :‬له ‪ ۸۴۰۰‬زياتو محلو (ټولنو) کې‬ ‫بیوزلو‪ ،‬غریبو او زیامنن شویو وګړو رسه مرسته په دې برخه‬ ‫د افغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۷۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پروژې پلې شوي‪ .‬ټولټال ‪ ۸۳۶‬محيل پروفايلونه بشپړ‬ ‫کې شامله ده‪.‬‬ ‫شوي؛ ‪ ۸۳۶‬محيل پراختيايي شوراګانې جوړې شوي؛ ‪۸۱۳‬‬ ‫ دوه فرعي برخې‪:‬‬ ‫د ښځو اقتصادي پياوړتيا— د کليوايل پراختيا پروګرام هدف‬ ‫محيل پراختيايي پالنونه بشپړ شوي؛ او د فرعي پروژو ‪۸۳۴‬‬ ‫ (‪ )۱‬د ټولنیز مشارکت او ګډون وړیا مرستې او په تطابقي‬ ‫په ټاکلو ځايونو کې د بېوزلو کليوالو ښځو د اقتصادي او‬ ‫پروپوزلونه منظور شوي‪‌.‬‬ ‫بڼه ډله ییز فعالیتونه د ‪ ۲۰۰۰‬ډالرو په ارزښت د هر محل‬ ‫ په مجموع کې د مخه دسیمه ییزو پرمختیايي شوراګانو‬ ‫یا اجتامع له پاره د انګیزې ورکولو او ټولنیزو د خیر ښیګڼې‬ ‫ټولنيزې ځواکمنتيا لوړول دي‪ .‬د ښځو اقتصادي ځواکمنتيا‬ ‫‪ ۹۲‬سلنه غړیتوب‪ ،‬د ميل پیوستون د پروګرام تر پوښښ الندې‬ ‫فعالیتونو د هڅونې له پاره تخصیص ورکول کیږي‪ .‬دتطابقی‬ ‫لپاره د کليوايل پراختيا پروګرام د ښځو ځواکمنتيا د ميل‬ ‫ساحو کې د نویو غړیو په ګډون (دمثال په توګه‪ :‬هغوی‬ ‫وړیا مرستو او ټولنیزو مرستو یو ځای کول‪ ،‬په لومړیو کې‬ ‫لومړيتوب لرونکي پروګرام غټه برخه برخه ده (‪ ۵۴‬مخ‬ ‫چې هیڅ وخت کې په سیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو کې‬ ‫په کلیو او یا پام وړ ټولنو کې د ډیرو غریبو او بیوزلو وګړو‬ ‫وګورئ) او د افغانستان د کليوايل صنايعو د ودې پروژې په‬ ‫فعالیت نه درلود) او نیامیي ته نږدې (په مجموع کې ‪۵۰‬‬ ‫له پاره د غذایي موادو‪ /‬غنمو یو بانک رامینځته کول به‬ ‫ادامه رامنځته شوی دی‪.‬‬ ‫سلنه او ‪ ۴۹‬سلنه د دفرت کارکوونکي) ښځې تشکیلولې‪.‬دغه‬ ‫تر استفادې الندې ونیول يش‪ .‬داسې هیله او توقع کیږي‪ ،‬د‬ ‫‪/28‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫‪ /28‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫کليوالي غذايي بانکونه د بېوزلو خلکو‬ ‫خوراکي اړتياوې پوره کوي‬ ‫ •‬ ‫ د کابل واليت په یوه ولسوالۍ کې بې وزله کورنۍ د غذايي بانکونو له مرستو برخمن کېږي‪ .‬دا بانکونه د‬ ‫هېواد په ګوټ ګوټ کې رامنځته کېږي‪.‬‬ ‫ • د دې ولسوالۍ شاوخوا ‪ ۶۰‬سلنه اوسېدونکو د غذايي بانکونو له مرستو ګټه پورته کړې‪ .‬د خوراکي‬ ‫ ‬ ‫موادو له دې محلي زېرمو په سختو موسمي شرایطو کې د بېوزلو خلکو غذايي اړتياوې پوره کېږي‪.‬‬ ‫ • تر اوسه د ولسي تړون پروګرام لخوا د افغانستان په ګوټ ګوټ کې له ‪ ۴۰۰۰‬زیات غذايي بانکونه جوړ‬ ‫ ‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫زیر ګل‪ ۴۳ ،‬کلن کروندګر او د کابل والیت د ګلدرې ولسوالۍ‬ ‫اوسېدونکی‪ ،‬د خپل بڼ زيامننو شويو تاکونو ته ګوري‪ .‬د وزیر ګل د بڼ‬ ‫یو شمېر تاکونه په پرسيل کې ږلۍ وهيل او بيا په اوړي کې وچکالۍ‬ ‫ځپيل‪ .‬هغه اندېښمن دی چې سږ کال به د انګورو د لږو حاصالتو له‬ ‫خرڅولو کافی عايد‪ ،‬چې د خپلې کورنۍ لومړنۍ اړتياوې پرې پوره پوره‬ ‫و‬ ‫کړي‪ ،‬السته راوړي که نه‪.‬‬ ‫ پر دې ټولو ستونزو رسبېره وزیر ګل نهیلی نه دی‪ ،‬ځکه پوهېږي چې د اړتيا‬ ‫په وخت کې وررسه د کيل غذايي بانک مرسته کوي‪ .‬دا غذايي بانک څه موده‬ ‫وړاندې د افغانستان د وليس تړون پروګرام لخوا د دوی په کيل کې جوړ شو‪ ،‬او‬ ‫د وزير ګل د کورنۍ په څېر نورو اړو کورنيو ته خوراکي توکي او نورې لومړنۍ‬ ‫اړتياوې برابروي‪.‬‬ ‫ وزیر ګل د غذايي توکو د دغو بانکونو د ارزښت په اړه وايي‪” :‬کله چې پوه‬ ‫شوم چې د غذايي بانک د مرستو په لست کې زما د کورنۍ نوم هم شته‪ ،‬ډېر‬ ‫زيات خوشحاله شوم‪ ،‬ځکه دې بانک موږ ته خوراکي توکي راکړل او ما پر هغو‬ ‫پيسو چې رارسه وې خپلې ناروغې مېرمنې ته درمل واخیستل‪“.‬‬ ‫ هغه کروندګر چې د وزیر ګل په څېر د کښت لپاره لږه ځمکه لري‪ ،‬په‬ ‫“‬ ‫طبيعي پېښو کې ډېر تر ګواښ الندې راځي‪ .‬د وليس تړون پروګرام د زیامننونکو‬ ‫ډلو د برخې امر صالح محمد صامت وايي‪” :‬یوه ډېره کوچنۍ طبيعي پېښه د‬ ‫غځېدلې ده‪ .‬تر اوسه د هېواد په ‪ ۴۰۰۰‬کليو او ‪ ۱۱۴‬ولسواليو کې غذايي بانکونه‬ ‫کلیوايل کورنیو د ژوند رشایط ويجاړوالی يش‪ .‬د خوراکي توکو بانکونه په دې‬ ‫په عميل توګه فعاليت کوي‪ .‬د کابل والیت د ګلدرې ولسوالۍ له ‪ ۴۵‬کلیو څخه‬ ‫په ‪ ۴۲‬هغو کې غذايي بانکونه جوړ شوي او فعال دي او ټاکل شوې چې ډېر ژر‬ ‫موخه جوړ شوي چې د بېوزلو کورنيو د ژوند لومړنۍ اړتياوې پوره کړي‪“.‬‬ ‫له موسمې لوږې رسه مبارزه‬ ‫ کله چې پوه شوم چې د غذايي بانک د مرستو‬ ‫په لست کې زما د کورنۍ نوم هم شته‪ ،‬ډېر زيات ‬ ‫به پاتې درې کيل هم د دغه بانکونو له خدمتونو برخمن يش‪ .‬تر اوسه ښايي د‬ ‫ګلدرې ولسوالۍ شاوخوا ‪ ۶۰‬سلنه وګړي د دې پروژې له خدمتونو برخمې شوي‬ ‫د کليوايل پراختیايي شوراګانو لخوا د وليس تړون پروګرام په مرسته د افغانستان‬ ‫وي‪.‬‬ ‫په ګوټ ګوټ کې غذايي بانکونه جوړ شوي چې موخه يې له کلیوالو زیامننونکو‬ ‫ د مرستې غوښتل هر وخت اسانه کار نه وي‪ ،‬او دا چې بې وزيل يو پټ‬ ‫ګواښ دی‪ ،‬نو ځکه ځينې وخت د بېوزلو کورنيو‪ ،‬په ځانګړې ډول د هغو چې د‬ ‫او بې وزلو کورنیو‪ ،‬او بېرته راستنېدونکو رسه په سختو موسمونو کې غذايي‌‬ ‫مرسته ده‪ ‌.‬کليوايل پراختيايي شوراګانې د کليو په کچه زيامننونکې او بېوزله‬ ‫کورنۍ په نښه کوي‪.‬‬ ‫ خوشحاله شوم‪ ،‬ځکه دې بانک موږ ته خوراکي‬ ‫توکي راکړل او ما پر هغو پيسو چې رارسه وې ‬ ‫ښځو لخوا يې رسپرستي کېږي‪ ،‬په نښه کول ډېر ننګونکي وي‪ .‬شل کلنه حفیظه‬ ‫”‬ ‫صمدي او د هغې کونډه خور ‪ ۲۲‬کلنه فیروزه صمدي‪ ،‬چې دواړه د ده نو کيل‬ ‫ د افغانستان د وليس تړون پروګرام د کليو بیارغونې او پراختیا وزارت لخوا‬ ‫اوسېدونکې دي‪ ،‬دا ډول حالت لري‪ .‬دغه دواړه خويندې تر ډېرې مودې په دې‬ ‫په کليوالو سیمو کې پلی کېږي‪ .‬د وليس تړون پروګرام د نوښتونو یوه برخه په‬ ‫نه پوهېدې چې د خپل مياشتني عايد د کموايل پر مهال له چا او کوم ځایه‬ ‫مرسته ترالسه کړي‪ .‬حفیظه په دې اړه وايي‪” :‬له نېکه مرغه له يو څه مودې‬ ‫وروسته د کيل پراختيايي شورا زموږ د کورنۍ اړتيا معلومه کړه او زموږ کره يې‬ ‫کليوالو سيمو کې د غذايي بانکونو‪ ،‬چې په بېړنيو حاالتو کې د ګډو ټولنيزو‬ ‫فعاليتونو په مرسته د زیامننونکو او ډېرو غريبو کورنيو غذايي‌ اړتياوې پوره کوي‪،‬‬ ‫رامنځته کول دي‪.‬‬ ‫خپلې ناروغې مېرمنې ته درمل واخیستل‪.‬‬ ‫ ‬ ‫د اړتيا وړ خوراکي مواد راوړل‪ “.‬نوموړې زياتوي‪” ،‬دا مرسته داسې وه لکه مو‬ ‫ د غذايي بانکونو د جوړولو کار د ‪ ۲۰۱۷‬کال په پیل کې د افغانستان د‬ ‫–وزير ګل‪ ،‬د کابل والیت ګلدرې ولسوالۍ د توالت کيل اوسېدونکی‬ ‫ته يې چې ټوله دنيا راکړې وي‪“.‬‬ ‫وليس تړون پروګرام لخوا پیل شو چې اوس يې ملن د افغانستان ټولو والیتونو ته‬ ‫‪31/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /30‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫چې د پروژې له پيله مخکې د ښځو لپاره جوړې شوې وې‪.‬‬ ‫ د دې پروګرام فعالیتونه به د افغانستان د ‪ ۳۴‬والیتونو‬ ‫ په ټوله کې د سپام ډلو ‪ ۷۸‬غړي د معيشتي حالت‬ ‫په ‪ ۷۶‬ولسوالیو او ‪ ۵۰۰۰‬کلیو کې پلې کېږي او د کلیو د‬ ‫څېړنې په اساس په بې وزلو او ډېرو بېوزلو خلکو کې‬ ‫بیارغونې او پراختیا وزارت د وليس تړون د ميل پروژې‪ ،‬د‬ ‫راځي‪ .‬دا څېړنه چې د وليس تړون پروژې لخوا تررسه شوې‬ ‫مالدارۍ او بڼوالۍ ميل پروژې او کوچنیو پورونو او مايل‬ ‫د ښځو د ځواکمنتيا لپاره د کليوايل ودې پروګرام يې د‬ ‫رسچینو ته د الرسسۍ پروژو په ګډون به په هېواد کې له‬ ‫مستحقو خلکو د پېژندنې لپاره کاروي‪ .‬د سپام ډلو په‬ ‫يو شمېر پراختيايي پروګرامونو رسه په همغږۍ فعالیت‬ ‫مجموعي ډول ‪ ۱۲۵۰۰۰‬ډالر سپمويل دي او خپلو غړو ته‬ ‫کوي‪ .‬دې پروګرام د هغو واليتونو‪ ،‬چې پخوا د افغانستان‬ ‫يې د ‪ ۶.۱‬ميليونه افغانيو (‪ ۷۶۲۵۰‬ډالرو) په ارزښت ‪۴۵۰۰‬‬ ‫د کليوايل صنايعو د ودې پروګرام لخوا تر پوښښ الندې وو‪،‬‬ ‫پورونه ورکړي دي‪.‬‬ ‫په نويو کليوايل پراختيايي شوراګانو کې عميل کار پيل کړی‪.‬‬ ‫د ښځو اقتصادي پياوړتيا— د کليوايل پراختيا پروګرام د‬ ‫د هندوکش د غرونو د لړۍ د‬ ‫ښځو محيل بنسټونو ته د لومړنۍ پانګې او تخنیکي‬ ‫مواصاليت رسکونو پروژه‬ ‫مرستو برابرولو او د اقتصادي ودې د تقويې لپاره له مايل‬ ‫‪۲۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫موسساتو او بازار رسه د دوی د نښلولو په برخه کې‬ ‫مرسته کوي‪.‬‬ ‫د دې پروژې موخه او هدف د هندوکش د غرونو په‬ ‫ دا پروژه الندې درې برخې لري‪:‬‬ ‫لړۍ کې د ترانسپوريت ارتباطاتو د ښه وايل په برخه کې‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬ټولنیز انسجام او په کلیو کې د پور‬ ‫په ګډون رسه د دولت له هڅو او هلوځلو څخه مالتړ‬ ‫ورکولو او سپام د اتحادیو د جوړول‪ .‬دغې برخه کې‬ ‫دی‪ .‬دغه پروژه دغرنیو سیمو په تګلوري یې دباور وړ‬ ‫شامل فعالیتونه‪( :‬الف) د ټولنیز انسجام د سپام د کوچنیو‬ ‫دتیریدو راتیریدو بهیر ته پراختیا ورکوي‪ .‬او د کال په ټولو‬ ‫ګروپونو د جوړولو په موخه د تخنیکي مرستو برابرول چې‬ ‫فصلونو او موسمونو کې به دهندوکش دغرونو له لړۍ‬ ‫وروسته به دغه ګروپونه د پور ورکولو او سپام له اتحادیو‬ ‫څخه دمسافرینو او مالونو دتګ راتګ او وړلو راوړلو له‬ ‫او انجمنونو رسه د هېواد د کلیو په کچه مدغم کېږي‪ .‬په‬ ‫پاره فرصتونه برابر کړي‪.‬‬ ‫دغه مالتړ کې د منځنیو او کوچنیو متشبثینو د ګروپونو‬ ‫‪.‬‬ ‫ په اوس وخت کې یوازې دوه سړکونه دهندوکش‬ ‫جوړونه هم شامله ده چې د کلیوالو تولیداتو او صنایعو‬ ‫دغرونو د لړۍ له لوړو برخو څخه تیریږي‪ ،‬چې یو له‬ ‫لپاره به د بازار رسه خپيل اړیکې تقویه کوي‪( .‬ب) په‬ ‫هغو څخه دسالنګ لویه الره ده‪ .‬دغه سړک دهندوکش‬ ‫وروستۍ برخه کې د ظرفیتونو د ودې په موخه او د سپام‬ ‫دتګلوري دترافیکي ګڼه ګوڼې دلوی بار زغمل په غاړه‬ ‫ګروپونو او د متشبثینو ګروپونو د مايل اجراآتو د کیفیت‬ ‫لري او بل تګلوری یو خام دویم درجه سړک دی‪ ،‬چې له‬ ‫لوړونې فعالیتونه هم شامل دي‪.‬‬ ‫بغالن او بامیان څخه تیریږي ‪ .‬دغه پروژه دفواید عامې‬ ‫د هندوکش د مواصاليت سړکونو پروژه‪ ،‬چې‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬مايل رسچینو ته الرسسۍ‪ ‌.‬په دې برخه‬ ‫د هندوکش د غرونو په لړۍ کې ترانسپوريت‬ ‫له وزارت رسه مرسته کوي ‪ ،‬چې دبغالن ‪ -‬بامیان سړک‪،‬‬ ‫الرې بيارغوي‪ ،‬ښه پر مخ روانه ده‪ .‬پر دې‬ ‫کې‪ ( :‬الف) د پور ورکلو او سپام د اتحادیو او د سپام د‬ ‫چې ‪۱۵۲‬کیلو مرته اوږدوالی لري‪ ،‬قیر کړي او همدارنګه‬ ‫کار روان دی چې موجودې غرنۍ الرې پر‬ ‫کوچنیو په رشایطو برابر ګروپونو لپاره د اوږد مهاله مايل‬ ‫دسالنګ الره او تونل دواړه د (‪ )۸۷‬کیلو مرتو په اوږدوايل‬ ‫مطمئنو او داسې الرو واړول يش چې د کال‬ ‫په اوږدو کې پرې مسافر او پر مالونو بار‬ ‫مرستو برابرول او د دوی تبليغايت فعاليتونه حاميه کول‪،‬‬ ‫مرستو د تامین په موخه د لومړنۍ پانګې برابرول‪( ،‬ب)‬ ‫رسه بیاورغوي‪ .‬‬ ‫موټرې په اسانۍ تګ راتګ وکړای يش‪.‬‬ ‫او له فردي ښځينه متشبثينو رسه مرسته کول چې له بازار‬ ‫د پور ترالسه کولو خدماتو ته د کلیوالو ښخو د الرسيس‬ ‫ د بغالن – بامیان د لویې الرې په اوږدو کې له شپږو د‬ ‫رسه اړيکې جوړې کړي او خپل کاروبار په سمه توګه پرمخ‬ ‫آسانتیا‪ ،‬چې په هغې کې د تجاريت بانکونو او بنسټونو‬ ‫دوو برخو ( په مشخص ډول د لومړۍ او شپږمې برخې)‬ ‫بوزي؛ (ب) په کلیو او ولسوالیو کې په رشایطور برابرو‬ ‫رسه د ښځینه متشبثو د مايل مشارکت د تشویق په موخه‬ ‫جوړولو عميل کار دوام لري‪ .‬د ‪ ۳ ،۲‬او ‪ ۵‬مو برخو د‬ ‫متشبثو ډلو او توليدوونکو اتحاديو ته د هڅوونکو مايل‬ ‫د اړیکو جوړونې د چوکاټ تقویه‪ ،‬د کوچنیو مايل بنسټونو‬ ‫تدارک پروسه ډېره مخکې تللې‪ .‬د څلورمې برخې د‬ ‫مشوقو برابرول‪( .‬ج) د متشبثو ډلو‪ ،‬توليدوونکو اتحاديو‬ ‫او تجاريت بانکونو په مرسته د مايل خدماتو د ټولګو وده‪،‬‬ ‫تدارک پروسه د ترانسپورت وزارت لخوا پر مخ روانه ده‪ .‬د‬ ‫او یا متشبثو ښځو په انفرادي توګه بازار ته د الرسيس او د‬ ‫د ښځو لخوا د رسمي پور اخیستنې پر وړاندې د خنډونو‬ ‫ترانسپورت وزارت د ساختامين چارو د څار څانګه د تر کار‬ ‫کاروبار د پراختیا او ودي په خاطر او د هغوي د ګډون د‬ ‫لرې کول‪ ،‬د مايل خدماتو د وړاندې کولو لپاره د داسې‬ ‫الندې برخو د تطبيق څارنه کوي‪.‬‬ ‫هڅولو په موخه د آسانتیاوو برابرول‪.‬‬ ‫کارنده او آزمایښتي سیستمونو پلټنه چې پر معلومايت‬ ‫ د سالنګ تونل د بیارغونې طرحه د پالن پر اساس پر‬ ‫ د ښځو اقتصادي پياوړتيا— د کليوايل پراختيا پروګرام په‬ ‫ټکنالوژۍ سمبال وي‪ ،‬او د ښخو د مايل ظرفیت جوړونې د‬ ‫مخ تليل ده‪ ،‬خو لومړنۍ موندنې ښيي چې لومړی باید‬ ‫مرسته ټولنيزه همغږي په چټکۍ پر مخ ځي او د ‪ ۲۰۱۹‬کال‬ ‫پروګرامونو پيل کول شامل دي‪.‬‬ ‫د بغالن – بامیان سړک بشپړ يش او بيا د سالنګ تونل‬ ‫تر جوالی پورې د کليوايل سپام له ‪ ۴۰۰۰‬زياتې ډلې جوړې‬ ‫ درېمه برخه‪ :‬د تشبثونو رامنځته کول او بازاري‬ ‫پر بيارغونه الس پورې يش‪ .‬دغه مسئله ښايي د پروژې‬ ‫شوې وې‌‪ .‬له دې جملې ‪ ۳۲۰۰‬يې په اتو مياشتو کې رامنځته‬ ‫اړيکې‪ .‬په دې برخه شامل توکي‪( :‬الف) د متشبثو ډلو‬ ‫عمومي مهالويش څه نا څه له ستونزو رسه مخ کړي‪.‬‬ ‫شوې دي‪ .‬د سپام د نويو ډلو شمېر له هغو ډلو زيات دی‬ ‫او توليدوونکو اتحاديو د ظرفيت لوړونې لپاره د تخنیکي‬ ‫‪33/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /32‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫اشتغال زايی—کارموندنه‬ ‫ شکایاتو ته د رسیدنې میکانیزم په بیالبیلو پړاونو کې د‬ ‫اجرا وړ دی‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ د پروژې منځمهاله بياکتنه د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جون په ‪۲۰‬‬ ‫مه بشپړه شوه‪ .‬د دې بياکتنې د پايلو په اساس بايد د‬ ‫د اشتغال زايی—کارموندې پروژه د اقتصادي فرصتونو د‬ ‫پروژې په جوړښت کې ژر تر ژره بدلون رامنځته يش‪ ‌.‬مته‬ ‫برابرولو او پراختیا په موخه په هغه ښارونو کې فعالیت‬ ‫ده چې دا کار د ‪ ۲۰۱۹‬تر ډسمربه تررسه يش‪.‬‬ ‫تررسه کوي چې د ډېرو کورنیو بیځایه شوو او راستنیدونکو‬ ‫کوربه توب کوي‪ .‬دا پروژه به هغه چارې حاميه کړي چې‬ ‫‪ /‬د خدماتو وړاندې کول‬ ‫ملکي اسنادو ته د راستېدوکو الرسسی اسانوي‪ ،‬لنډمهاله‬ ‫دندې رامنځته کوي‪ ،‬د بازار د ودې لپاره زېربنا جوړوي‪،‬‬ ‫د افغانستان د ځمکو د اداري‬ ‫او په قواعدو کې داسې اصالحات رامنځته کوي چې‬ ‫سيستم پروژه‬ ‫پانګوونکي وهڅوي‪.‬‬ ‫ دا پروژه الندې پنځه برخې لري‪:‬‬ ‫د نړيوالې پراختيا ادارې ‪ ۲۵‬ميليونه ډالر وړيا مرسته‬ ‫‪ ۱.‬په سيمییزه او ميل کچه د بېځايه شويو خلکو‬ ‫‪ ۱‬‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق ‪ ۱۰‬ميليونه ډالر وړيا مرسته‬ ‫پرځايونه‬ ‫‪ ۲.‬لنډمهاله کاري زمينې‪ ،‬اصالحات‪ ،‬او د محيل‬ ‫‪ ۲‬‬ ‫د افغانستان د ځمکو د اداري سيستم پروژه د افغانستان‬ ‫حکومتولۍ د خپلواک رياست له الرې بازار ته د‬ ‫د ځمکو اداري سيستم په جوړولو کې مرسته کوي او په‬ ‫الرسيس لپاره د مناسبې زېربنا رامنځته کول‬ ‫غوره شويو سيمو کې خلکو ته د ځکمو د ثبت پرمختليل‬ ‫‪ ۳.‬په څلورو واليتي مرکزونو (هرات‪ ،‬جالل اباد‪ ،‬کندهار‬ ‫‪ ۳‬‬ ‫خدمات وړاندې کوي‪.‬‬ ‫او خوست) کې ښاري پانګونې ته لومړيتوب ورکول‬ ‫ دا پروژه په پام کې لري چې ‪ )۱‬په افغانستان کې‬ ‫‪ ۴.‬په کابل ښار کې بازار ته د الرسيس لپاره د مناسبې‬‫‪ ۴‬‬ ‫د ځکمو يو اغېزمن اداري سيستم رامنځته کړي چې د‬ ‫زېربنا رامنځته کول او په کابل ښاروالۍ کې‬ ‫ځمکو لپاره شفاف خدمات وړاندې کړي او د ثبات او‬ ‫اصالحات‬ ‫ودې المل يش؛ ‪ )۲‬د تشو (خالوو) په ډکولو کې مرسته‬ ‫‪ ۵.‬د اقتصاد وزارت لخوا د پانګوالو د هرکيل پروګرامونه‬ ‫‪ ۵‬‬ ‫وکړي او د ځکمو د ادارې لپاره پالييس‪ ،‬او حقوقي او اداري‬ ‫همغږي کول‬ ‫چوکاټ رامنځته کړي؛ ‪ )۳‬په افغانستان کې د ځمکو د يوه‬ ‫پرمختليل اداري سيستم تهداب جوړي؛ ‪ )۴‬د ښارجوړونې‬ ‫د افغانستان د برشي منابعو او اداری‬ ‫او ارايض وزارت ظرفيت او د دې وزارت د حکومتولۍ‬ ‫د تغري پروژه به د دولت له وزارتخانو‬ ‫اصالحاتو پروژه (تغري)‬ ‫جوړښت پياوړي کړي‪ ،‬چې وررسه د اداري اغېزمنۍ او‬ ‫رسه مرسته وکړي چې پر کليدي پوستونو‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫حساب ورکونې کچه لوړه يش‪.‬‬ ‫السته راوړي او خپل لومړيتوبونه پيل کړي‪ .‬پدې ‪۱۵۰۰‬‬ ‫د اليقو او په کارپوهو ملکي مامورينو‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ دا پروژه د پاليسۍ جوړولو له الرې د ښځو پر اقتصادي‬ ‫بستونو کې ‪ ۶۰۰‬له وړتيا لوړولو پروژې راپاتې دي‪ .‬د‬ ‫د ګومارنې او اداري اصالحاتو رامنځته‬ ‫کولو له الرې د خپلې پاليسۍ کليدي‬ ‫ځواکمنتيا هم مترکز کوي او مته ده چې له دې رسه به په‬ ‫اداري اصالحاتو او ملکي خدماتو خپلواک کمیسیون د دې‬ ‫لومړيتوبونه السته راوړي‪ .‬دغه پروژه د‬ ‫تغري د افغانستان د پایلو لپاره د وړتیاوو لوړولو پروژې‬ ‫ښځو کې د ځمکو د مالکيت او مرياث وړلو کچه‪ ،‬او د‬ ‫پروژې د پيل کولو مسئولیت پر غاړه لري‪.‬‬ ‫ملکي خدماتو د ټولټال ‪ ۱۵۰۰‬بستونو مايل‬ ‫ځايناستې پروژه ده‪ .‬دا پروژه له افغان دولت رسه مرسته‬ ‫کورنۍ په نورو شتمنيو کې د دوی برخه لوړه يش‌‪.‬‬ ‫مالتړ کوي چې وزارتونه د دې جوګه کړي‬ ‫ په کليدي وزارتونو کې ‪ ۴۰۰‬مهم او سرتاتيژيک پوستونه‬ ‫چې خپل اهداف السته راوړي او خپل‬ ‫کوي چې په ‪ ۱۶‬سکتوري وزارتونو کې پر کليدي پوستونو‬ ‫د افغانستان د ځمکو د اداري سيسم پروژه د پلې کېدو‬ ‫په نښه شوی چې د تغري پروژې په مرسته به پرې وړ خلک‬ ‫لومړيتوبونه پيل کړي‪.‬‬ ‫د اليقو او په کارپوهو ملکي مامورينو د ګومارنې او اداري‬ ‫په لومړۍ مرحله کې ده او د پروژې اسايس کارونه‪ ،‬لکه‬ ‫وګومارل يش‪.‬‬ ‫اصالحاتو رامنځته کولو له الرې د خپلې پاليسۍ کليدي‬ ‫د ځمکو غري رسمي اشغالوونکو ته د ترصف د تصديقونو‬ ‫ تغري پروژه به له دولت رسه مرسته وکړي چې د ‪۴۰۰۰۰۰‬‬ ‫لومړيتوبونه السته راوړي‪.‬‬ ‫ورکړه‪ ،‬به په نږدې وخت کې پيل يش‪.‬‬ ‫ملکي کارکوونکو لپاره د برشي منابعو د مديريت يو فعال‬ ‫ دغه پروژه د ملکي خدماتو د ټولټال ‪ ۱۵۰۰‬بستونو مايل‬ ‫معلومايت سيستم رامنځته کړي‪.‬‬ ‫مالتړ کوي چې وزارتونه د دې جوګه کړي چې خپل اهداف‬ ‫‪۳۵/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /۳۴‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د ډیټابیس او ځانګړي ویب سایټ جوړولو په موخه د‬ ‫تخنیکي مرستو برابرول او د ارقامو را ټولولو‪ ،‬څو د ښاري‬ ‫پر ښارونو د پانګونې پروګرام‬ ‫‪ ۲۵‬میلیون ډالره د نړیوال بانک وړیا مايل مرسته‬ ‫پالن پړاونه او د هغه د پایلو ارزول په غوره توګه تررسه يش‪.‬‬ ‫‪ ۲۵‬میلیون ډالره د افغانستان د بیا رغونې صندوق وړیا مايل‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬ښاري ادارې‪ :‬د ادارو او وړتیاوو پراختیا‪.‬‬ ‫سته‬‫مر‬ ‫د ښاري پراختیا او کور جوړونې په وزارت او پنځو سرتو‬ ‫ښارونو په مرکزونو کې د پالن جوړونې د بهیر اړوند د‬ ‫پر ښارونو د پانګونې پروګرام موخه د ښارواليو د ظرفيت‪،‬‬ ‫دندو او مسوولیتونو‪ ،‬تګالرو او وړتیاوو د څرنګوايل ارزونه‪،‬‬ ‫مديريت او زېربنا پياوړي کولو له الې د نهو واليتونو په‬ ‫د قوانینو‪ ،‬مقرراتو‪ ،‬پروګرامونو او کارکوونکو په برخه کې‬ ‫مراکزو کې د ژوندانه ثبات او کيفيت لوړول دي‪.‬‬ ‫د ستونزو او کمزورتیاوو ته په پام د عملیايت پالن جوړول‪.‬‬ ‫ دا پروګرام به له دولت او واليتي مراکزو رسه مرسته‬ ‫د پالیسۍ مهمو برخو په اړه‪ ،‬چې په کې پالن جوړونه‪،‬‬ ‫وکړي چې د ښارواليو ظرفيت لوړ کړي‪ .‬له دې رسه به‬ ‫له ځمکې څخه د ګټې اخیستلو مدیریت‪ ،‬په مناسبو بیو‬ ‫واليتي مراکز د دې وړتيا ومومي چې د عوايدو راټول زيات‬ ‫د اوسیدلو د ځای برابرول‪ ،‬ښاري بیارغونه او ښاري مايل‬ ‫کړي او د کړنو پر بنسټ مايل امکاناتو بېلولو ته يو سيستم‬ ‫چارې؛ شاميل دي‪ ،‬د تشخیص او په دې اړه د سپارښتنو‬ ‫جوړ کړي‪.‬‬ ‫لپاره د څلورو " کاري کمیټو" لپاره د مرستو برابرول‪.‬‬ ‫ دا پروګرام به په ښاروالیو کې‪ ،‬د تخنيکي مرستې‪ ،‬روزنو‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬ښاري یوځای کېدل‪ :‬د ښار او والیتونو‬ ‫او د تجهيزاتو او کمپيوټرې پروګرامونو چمتو کولو په‬ ‫په کچه د ښاري پالن جوړونې پیاوړتیا‪ .‬د پنځو سرتو‬ ‫مرسته‪ ،‬د پالنولو او مديريت کچه هم لوړه کړي‪.‬‬ ‫ښارونو مرکزونو لپاره د سرتاتیژیک پراختیايي پالنونو د‬ ‫پر ښارونو د پانګونې پروګرام به پنځو واليتي مرکزونو‬ ‫پشپړولو په موخه مايل مالتړ‪ ،‬چې پر بنسټ به یې منځ‬ ‫(هرات‪ ،‬جالل اباد‪ ،‬کندهار‪ ،‬خوست او مزار رشيف) ته‬ ‫مهاله پراختیايي پالنونه له نورو ټولو اړوندو ادارو او‬ ‫مايل مرستې ورکړي چې د ښارواليو لومړنۍ زېربنا‪ ،‬چې‬ ‫کاري رشیکانو رسه په همغږۍ جوړ او بشپړ يش‪ .‬ښاري‬ ‫سماليس ورته اړتيا ده‪ ،‬ورغوي‪ .‬له دې رسه به د خدماتو‬ ‫سرتاتیژيک پراختیايي پالنونه د ‪ ۱‬برخې د ارقامو او شمېرو‬ ‫وړاندې کول او د ژوند کيفيت ښه يش‪ .‬په دې خدماتو‬ ‫څخه په ګټې اخیستنې‪ ،‬جوړ او رامنځته کیږي‪ ،‬له دې‬ ‫کې کوچنۍ محيل پروژې راځي چې چاپېريايل او ټولنيزې‬ ‫وروسته مهمې ستونزې او پراختیايي موخې مشخص کیږي‬ ‫اغېزې يې د کنټرول وړ دي‪.‬‬ ‫او د هغه پر بنسټ د پانګونې فعالیتونه او پالنونه جوړ‬ ‫او پيل کیږي‪ .‬په پام کې ده‪ ،‬څو د پالن جوړونې د فرهنګ‬ ‫رامنځته کولو په موخه د ښاري پالن د برخې زده کړیاالنو‬ ‫‪ /‬ښاري پراختیا‬ ‫لپاره یو ښوونیز نصاب جوړ يش‪.‬‬ ‫د ښاري پراختیا د مالتړ پروژه‬ ‫پر ښارونو د پانګونې پروګرام په مرسته به‬ ‫ څلورمه برخه‪ :‬ښاري پانګونه‪ :‬د ښاري بنسټونو د‬ ‫د نړیوال بانک د ‪ ۲۰‬میلیونه ډالرو وړیا مرسته‬ ‫نهه واليتي مرکزونه د ښارواليو د ظرفيت‪،‬‬ ‫مديريت او زېربنا پياوړي کولو له الرې‬ ‫جوړولو او ډیزاین کولو لپاره د امکان شتون په موخه‬ ‫د ښاري زېربنا پايداري او په ښارونو کې‬ ‫د څیړنې تررسه کول‪ .‬د پنځو سرتو ښارونو د مرکزونو‬ ‫دا پروژه د ښاري پراختیا او کور جوړونې له وزارت رسه د‬ ‫د ژوند رشايط لوړ کړي‪ .‬دا پروژه به‬ ‫پنځو ښارونو ته مايل منابع ورکړي چې د‬ ‫لپاره د ښاري سرتاتیژیک پراختیايي پالن پر بنسټ‪ ،‬چې‬ ‫هېواد په کچه په اړوند ادارو کې د ښار جوړونې د پالیسیو‬ ‫ښاروالۍ هغه زېربناوې چې سماليس ورته‬ ‫لومړیتوب لرونکي پروژو ( حساب شوي او د پيل کېدو‬ ‫د ظرفیت لوړونې او د پالیسۍ د یوه چوکاټ جوړولو لپاره‬ ‫اړتيا ده بيا ورغوي او له دې رسه به د‬ ‫وړ پروژو) او له وړاندې مشخص شوې پروژو (د ښار‬ ‫او همدارنګه د ښاري پالن جوړونې تنظیم‪ ،‬په پنځو والیتي‬ ‫خدمتونو رسونه او د ژوند رشايط ښه يش‪.‬‬ ‫سرتاتیژیک پراختیايي پالن او د لیږد وړ اقتصادي پروژو‬ ‫سرتو ښارونو کې د خدمتونو وړاندې کولو ظرفیت او‬ ‫الندې مشخص شوې وي) پيل کېدلو امکان په کې وي‪،‬‬ ‫مدیریت رسه مرسته کوي‪ .‬دا پنځه ښارونه د کابل‪ ،‬هرات‪،‬‬ ‫د څو کلن پانګونې پالنونو جوړول‪ .‬د پانګونې پالنونه‬ ‫جالل آباد‪ ،‬خوست‪ ،‬کندهار او مزار رشیف ښارونه دي‪.‬‬ ‫همدارنګه د پالن شویو ښاري پروژو د پراختیا په موخه د‬ ‫په دې پروژه کې الندې برخې شته‪:‬‬ ‫خصويص بانکونو د مالتړ جذبولو لپاره هم تررسه کیږي‪ ،‬په‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬ښاري معلومات‪ :‬د ښاري معلوماتو د‬ ‫راتلونکي کې د دې سکټور د پراختیا څرنګوايل پر بنسټ؛‬ ‫مدیریت د سیستم جوړول‪ .‬د احصائیوي ارقامو‪ ،‬نقشو‬ ‫د ښار جوړونې له پروژو څخه مايل مالتړ تررسه کیږي‪.‬‬ ‫او جغرافیايي معلوماتو د سیستم ( جي آی ایس) لپاره‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪۳۷/‬‬ ‫‪ /۳۶‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې پانګونې او مشوريت خدمتونه‬ ‫او چټکولو‪ ،‬آسانه کړي‪ .‬دغه پروګرام له کورنیو او بهرنیو‬ ‫الرسسۍ په برخه کې د سهامدارانو ( دولت او خصويص‬ ‫دنړیوالې مايل ادارې مهم او کلیدي فعالیتونه زیاتره د‬ ‫خصويص رشکتونو رسه مرسته کوي چې د افغانستان په‬ ‫سکټور) د معلوماتو د ډیریدو لپاره ظرفیت جوړونه کوي‬ ‫مشورې ورکولو له الرې دپانګه اچونې دفضاء په شته وايل‬ ‫بازارونو کې د دوی پر وړاندې خنډونه لرې کړل يش‪ ،‬د‬ ‫او د دغو دواړو لوریو د پوهې کچه به لوړوي‪.‬‬ ‫او په ظرفیت جوړولو باندې متمرکز دي او له هغو ځانګرې‬ ‫بازار په اړه معلومات راغونډ يش‪ ،‬د رشکتونو ترمنځ اړيکې‬ ‫پانګه اچونو رسه مرسته کوي‪ ،‬چې د پرمختیایي اغیزې او‬ ‫جوړې يش او د عرصي انرژۍ د ډولونو په اړه د پېرونکو د‬ ‫د افغانستان د تازه مېوو صادراتو پیاوړتیا‬ ‫کسب او کار پیدا کولو لوړه توانایی ولري‪ .‬د نړیوالې مايل‬ ‫پوهاوي کچه لوړه يش‪.‬‬ ‫نړیواله مايل اداره هڅه کوي‪ ،‬تر څو د افغانستان د بڼوالۍ‬ ‫ادارې اوسنۍ سرتاتیژي دافغانستان له پاره د نړیوال بانک‬ ‫د حاصالتو د صادراتو د ډیرښت په موخه د حاصالتو د‬ ‫ګروپ دګډون چوکاټ له ‪ ۲۰۱۷-۲۰۲۰‬سرتاتیژی رسه‪ ،‬چې‬ ‫د ملریزه انرژۍ د تولید پروګرام‬ ‫اغېزمنې راټولونې د ترویج په برخه کې او په کور د ننه‬ ‫اوس ‪ ۲۰۲۲‬ته اوږده شوې‪ ،‬په سمون کې ده‪.‬‬ ‫ملریزه انرژي د دولت لپاره د یوې واحدې خدماتې پروژې‬ ‫او بهر کې د خرڅالو بازار موندنې په برخه کې د بزګرانو‬ ‫په توګه بلل کېږي‪ ،‬تر څو د هغې پر بنسټ د ملریزي‬ ‫او بڼوالو مرسته او مالتړ وکړي‪ .‬د دغې پروژه موخه دا‬ ‫د پانګې اچونې کړکۍ‬ ‫خصويص انرژۍ د تولید پروژې له رقابتي تعرفو رسه‬ ‫ده‪ ،‬چې تر څو د پروسس کوونکو رشکتونو رسه د بزګرو‬ ‫نړیواله مايل اداره په افغانستان کې د مايل مايل مشارکت‪،‬‬ ‫مارکیټ ته ور د ننه کړي‪ .‬دغه پروژه د نړیوال بانک د‬ ‫او بڼوالو د اړیکو جوړولو او قرار داد کولو کې د مرستې‬ ‫مخابراتو‪ ،‬کرنیزو محصوالتو او زیر بناوو باندې په مترکز‬ ‫خدماتو ګروپ تر یوه واحد مشارکتي سقف الندې یوه‬ ‫الرې د بزګرانو او بڼوالو په ژوندانه کې ښه والی راولی او‬ ‫رسه د پانګه اچونې دیو لړ خدمتونو برابرونکې ده‪.‬‬ ‫ټولګه ده‪ ،‬چې په هر غړي هېو کې د ملریزې انرژۍ د‬ ‫همدارنګه له پروسس کوونکو رشکتونو څخه نړۍ ته د‬ ‫اوسمهال د نړیوالې مايل ادارې د پانګه اچونې کړکۍ‬ ‫تولید لپاره د يوه د اعتامد وړ بازار د جوړولو په برخه کې‬ ‫هیواد د صادراتو د پراختیا په خاطر مالتړ کوي‪.‬‬ ‫مجموعي مايل ژمنه‪ ۲۳۸ ،‬میلیونه ډالره دی‪ ،‬چې په هغې‬ ‫فعالیت کوي‪.‬‬ ‫کې په روشن مخابرايت کمپنۍ که پانګه اچونه‪ ،‬د کوچنیو‬ ‫ د نړيوالې مايل ادارې مشوريت ډله له افغان دولت رسه‬ ‫د افغانستان دممیزو د زنځري پراختيا‬ ‫پورونو لومړنۍ بانک‪ ،‬د افغانستان نړیوال بانک او د افغان‬ ‫مرسته کوي چې خصويص سکتور وهڅوي‪ ،‬چې د عامه او‬ ‫د دې پروژې موخه او هدف د افغانستان د ممیزو د‬ ‫تولیداتو د پروسس فابریکه ( ریکودا) شامل دي‪.‬‬ ‫خصويص سکتور د مشارکت ماډل له مخې د ملريزې انرژۍ‬ ‫وړاندې کولو د زنځیرې پراختیا او د پروسس تطبیق او‬ ‫ د نړیوالې مايل ادارې پانګې اچونې‪ ،‬مايل رسچینو ته‬ ‫پر لومړين ‪ ۴۰‬مېګا واټه برېښناکوټ جوړولو پانګونه وکړي‪.‬‬ ‫د غذایي مصونیت دسیستمونو مدیریت‪ ،‬د مايل چارو‬ ‫دالس رسۍ بهیر ته‪ ،‬په ځانګړې ټوګه د کوچنیو پورونو‬ ‫مدیریت په برخو کې د ظرفیت لوړولو په واسطه دعرضې‬ ‫په سکټور او مخابراتو کې بدلون ورکړی دی‪ .‬دغه اداره‬ ‫پروسس له کمپنیو رسه دهغوی وصل او د خپل مارکیت د‬ ‫د پانګه اچونې چاپېریال‬ ‫د زنځیرې دپراختیا سبب کیږي او په هیواد کې د نورو‬ ‫خپلو هلو ځلو ته د پانګه اچونې نویو پورونو ترالسه کولو‪،‬‬ ‫دا پروګرام پدې موخه طرحه شوی چې په هېواد کې د‬ ‫صنایعو له پاره ښه بیلګه او مثال جوړوي‪.‬‬ ‫له اقتصادي اړوندو ادارو رسه ګډو هڅو او مرستو ته په‬ ‫پراختیا په خاطر د پروسس کوونکو کمپنیو مرسته او مالتړ‬ ‫کاروبار او پانګونې په چاپېريال کې شته ستونزې هوارې‬ ‫افغانستان کې له خصويص سکټور څخه دمالتړ په منظور‬ ‫‪.‬‬ ‫دی‪.‬‬ ‫کړي‪ .‬د دې پروګرام اصيل هدف په کاروباري چاپېريال کې‬ ‫د حکومتولۍ د پياوړتیا لپاره حقوقي چوکاټ‬ ‫دوام ورکوي‪.‬‬ ‫د حقوقي چوکاټ د پياوړتیا پروژې هدف د افغانستان‬ ‫سوداګريزو اسانتياوو په د ملریزې انرژۍ د تولید پروګرام‬ ‫د مثبتو بدلونونو پياوړي کول او د‬ ‫رامنځته کولو کې د دولت مالتړ دی‪.‬‬ ‫د بانکدارۍ سکټور په بازار کې د نیمګړتیاوو او ناکامیو‬ ‫ د پانګې اچونې لړۍ هیلمنوونکې ده چې پکې د‬ ‫بریښنا‪ ،‬پوهنې او کرنیزې سوداګرۍ په سکتورونو کې‬ ‫ دا پروګرام غواړي چې د کاروباري قواعدو کيفيت لوړ‬ ‫لپاره د حل د الرو چارو موندل‪ ،‬بلل کیږي‪ .‬د هغه شمېر‬ ‫پانګه اچونه شامله ده‪.‬‬ ‫کړي‪ ،‬د سوداګرۍ او صادراتو اسانولو مېکانيزمونه پياوړي ملریزه انرژي د دولت لپاره د یوې واحدې خدماتې پروژې په‬ ‫فعالیتونو او هڅو په ړنا کې چې پخوا په دغه سکټور کې‬ ‫کړي او داسې الرې چارې زياتې کړي چې پانګوال پانګونې توګه بلل کېږي‪ ،‬تر څو د هغې پر بنسټ د ملریزي خصويص‬ ‫ته وهڅېږي او کاروبارونه پايداره يش‪ ،‬چې له دې رسه به انرژۍ د تولید پروژې له رقابتي تعرفو رسه مارکیټ ته ور د‬ ‫تررسه شوي‪ ،‬د بانکدارۍ سکټور په وړاندې ستونزې او‬ ‫‪ /‬روانې مشوريت پروژې‬ ‫د ناکامیو د الملونه ټولګه پېژندل شوي دی‪ ،‬چې روښانه‬ ‫ننه کړي‪ .‬دغه پروژه د نړیوال بانک د خدماتو ګروپ تر یوه‬ ‫په افغانستان کې د خصويص سکتور لګښتونه راکم يش‪.‬‬ ‫بېلګه یې په انفرادي توګه په بانکونو او د دغه سکټور په‬ ‫مايل‌ امکاناتو ته الرسسی‬ ‫ نړيواله مايل اداره له دولت رسه د يوه داسې کاروباري واحد مشارکتي سقف الندې یوه ټولګه ده‪ ،‬چې په هر غړي‬ ‫حقوقي او څارنیز چوکاټ کې تر سرتګو کیږي‪.‬‬ ‫نړیواله مايل اداره د نړیوال بانک اړوند د مايل سکټور‬ ‫چاپېريال په ترويجولو کې مرسته کوي چې د خصويص هېو کې د ملریزې انرژۍ د تولید لپاره د يوه د اعتامد وړ‬ ‫ نړیواله مايل اداره د افغانستان له بانکونو رسه د هغوی‬ ‫د پیاوړتیا د برنامې په مرسته‪ ،‬د افغانستان بانک رسه‬ ‫سکتور د ودې لپاره مساعد وي‪ .‬دا کار د پانګونې د بازار د جوړولو په برخه کې فعالیت کوي‪.‬‬ ‫د تګالرو د ښه وايل (په تصمیم نیونې کې ښه والی‪ ،‬د‬ ‫مرسته کوي‪ ،‬څو پر منقولو اموالو‪ ،‬د رهني حقوقو د ثبت‬ ‫چاپېريال پروګرام د دغو فرعي پروژو په مرسته تررسه کوي‪ :‬د نړيوالې مايل ادارې د کاروباري معامالتو د سالمشورو‬ ‫ګواښونو مدیریت‪ ،‬عملیايت اغېزمنتیا‪ ،‬ګټه او ارزونه) او‬ ‫او د عامه اعتبارونو د ثبت سیستم لپاره لومړنی ګرځنده‬ ‫‪ )۱‬د کاروباري جوازنامو د اصالح پروژې دوميه مرحله؛ ‪ )۲‬ډله له افغان دولت رسه مرسته کوي چې خصويص سکتور‪،‬‬ ‫مايل رسچینو ته د الرسيس زیاتوالی (د پانګې د بیې کموالی‪،‬‬ ‫بریښنايي سیستم جوړ کړي‪.‬‬ ‫کاروباري چاپېريال رامنځته کولو پروژه؛ ‪ )۳‬د کرنيز کاروبار د دولتي او خصويص سکتور د مشارکت د ماډل په اساس‬ ‫د پور ورکونې د پروسې ښه والی او پانګوالو ته د الرسيس‬ ‫ نړیوالې مايل ادارې د نړیوال بانک د مايل سکټور د‬ ‫وهڅوي چې د يوه ‪ ۴۰‬مېګاواټه ملريز برېښناکوټ په جوړولو‬ ‫د صادراتو د رقابتي ظرفيت جوړونې پروژه‪.‬‬ ‫زیاتوالی) په برخه کې د افغانستان له بانکونو رسه د یو‬ ‫پیاوړتیا پروګرام په همکارۍ رسه‪ ،‬له د افغانستان بانک‬ ‫کې ګډون وکړي‪.‬‬ ‫انډولیزه حقوقي چوکاټ د پراختیا له الرې مرسته کوي‪.‬‬ ‫رسه مرسته وکړه‪ ،‬تر څو د اجارې قانون او د اجارې خدماتو‬ ‫د افغانستان دبڼوالۍ د محصوالتو د صادراتو‬ ‫لپاره قانونې چوکاټ جوړ کړي‪ .‬همدارنګه نړیوالې مايل‬ ‫پیاوړتیا‬ ‫د افغانستان د روښنايي پروګرام‬ ‫اداره له د افغانستان بانک رسه د جواز ورکونې ډیپارمتنټ‬ ‫نړیواله مايل اداره دافغانستان د بڼوالۍ‪ ،‬محصوالتو د‬ ‫دغه پروژه د نړیوالې مايل ادارې د "نړیوالې روښنايۍ"‬ ‫په جوړونه او د اجارې خدماتو څخه د څار په برخه کې‬ ‫صادراتو د پرمختیا په الرو چارو کې د بزګرانو او کروندګر‬ ‫پروګرام یوه مهمه ده‪ .‬د افغانستان د روښنايي پروګرام د‬ ‫مرسته وکړه‪ ،‬تر څو دغه دیپارټمنټ د جوازونو د تنظیم او‬ ‫د حاصالتو دښه وايل او د کورنیو او بهرنیو بازارونو کې د‬ ‫سوداګریزو بازارونو د تحول پروګرام دی او موخه یې داده‬ ‫د اجاره ورکونې رشکتونو د څار مسئولیت پر غاړه واخيل او‬ ‫فرصتونو د پراختیا او پرمختیا له پاره مرسته او مالتړکول‪ .‬د‬ ‫چې د افغانستان کليوالو سیمو ته د خصويص سکتور په‬ ‫د اجارې د خدماتو تررسه کولو لپاره یو قانوين چوکاټ جوړ‬ ‫دې پروژې موخه او هدف د بڼواالنو د اقتصاد او ژوند د‬ ‫مرسته د پاکې او ارزانې انرژې الرسسۍ‪ ،‬د باکيفيته ملريزې‬ ‫کړي‪ .‬د دغې پروژې فعالیتونه د اجاره ورکونې پر مزیتونو‬ ‫سطحې ښه والی او د کرنیزو قراردادونو له الرې د میوو د‬ ‫انرژۍ لپاره د يوه پايدار سوداګريز بازار په رامنځته کولو‬ ‫او د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو لپاره کوچنیو پورونو ته د‬ ‫‪39/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪/38‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د افغانستان د بیارغونې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫صندوق څه شی دی؟‬ ‫پروژو پيل کولو د حاميت او تخنيکي مرستې کړکۍ؛ او ‪ )۴‬له‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق په ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال ددې‬ ‫فساد رسه د مبارزې او پايلو د څارنې د پالن کړکۍ له الرې‬ ‫له پاره تاسیس شو‪،‬چې دافغانستان د دولت بودجې او‬ ‫دافغانستان دبیارغونې دصندوق‬ ‫اجراء کیږي‪.‬‬ ‫دپانګه اچونې ميل پروژو ته یو همغږی کوونکی میکانیزم‬ ‫موخې عبارت دي له‪:‬‬ ‫ له عادي بودجې څخه دمالتړ کړکۍ هرکال مشخص او د‬ ‫جوړ کړي‪ .‬ددې صندوق دفعالیت دپیل له وخت څخه ‪۳۴‬‬ ‫ورکړی وړ لګښتونه‪ ،‬چې ناامنیتي چارو او فعالیتونو پورې‬ ‫بنسټونو او مرسته کوونکو هیوادونو ‪ ۱۱.۴‬میلیارده ډالر‬ ‫اړه لري‪ ،‬اجراء کوي‪ .‬خوله پانګې اچونې څخه دمالتړ کړکۍ‬ ‫دافغانستان دبیارغونې له صندوق رسه ژمنه کړې ده‪ ،‬چې‬ ‫ •ميل بودجه داسې حالت ته رسول‪،‬‬ ‫دپرمختیايي بودجې له الرې دميل پرمختیایي پروګرامونو له‬ ‫په دې ترتیب دغه صندوق دافغانستان د دولت دعادي او‬ ‫چې وکولی يش دميل پرمختیا‬ ‫پاره مايل مرستې برابروي‪.‬‬ ‫پرمختیایي بودجې دیوې سرتې متویلوونکې رسچینې په توګه‬ ‫له موخو او هدفونو رسه سم د‬ ‫ د مشوريت خدماتو‪ ،‬د پروژو پيل کولو د حاميت او‬ ‫ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫بیارغونې په پروګرام کې دتوازن‬ ‫تخنيکي مرستې کړکۍ د افغان دولت د غوښتنې په ځواب‬ ‫کې رامنځته شوه‪ ،‬چې نور مستقيم مشوريت خدمات‪ ،‬د‬ ‫مديريت‬ ‫درامینځته کولو له پاره دیو سرت‬ ‫پروژو پيل کولو مالتړ او تخنيکی مرسته برابره کړي‪ .‬له دې‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق په خپل چوکاټ کې درې‬ ‫موتور په توګه عمل وکړي‪.‬‬ ‫رسه به دا ډاډ رامنځته يش چې د افغانستان د بيارغونې‬ ‫کمیټې (رهربي کمیټه‪ ،‬مدیریتي کمیته او اداري کمیټه)‬ ‫ •دبیارغونې له مرستو څخه د استفاده‬ ‫صندوق پروګرامونه به په ال اغېزمنتوب پيل يش‪ ،‬او دولتي‬ ‫لري‪ .‬همدارنګه داصندوق درې کاري ګروپونه لري‪ .‬دې‬ ‫کولو په برخه کې دروڼتیا او حساب‬ ‫بنسټونه به تقويه او د ميل لومړيتوب لرونکو پروګرامونو د‬ ‫کاري چوکاټ صندوق ته دا توان او ځواک ورکړی دی‬ ‫طرحې او پيل کولو لپاره به ظرفيت ال پياوړي يش‪.‬‬ ‫‪ ،‬چې درشایطو په بدلون رسه پرمختیا یي لومړیتوبونه په‬ ‫ورکولو پراختیا‪.‬‬ ‫ هغه کړکۍ چې له فساد رسه مبارزه او د پايلو د څارنې‬ ‫نښه کول ټینګښت او اجامع رامینځته کړي‪ .‬دافغانستان‬ ‫ •د دولت په محدود ظرفیت باندې‬ ‫پالن متويلوي ښيي چې نړيوال بانک په افغانستان کې د‬ ‫دبیارغونې صندوق دنړیوال بانک له خوا اداره کیږي‪ .‬رهربي‬ ‫دفشار کمول او په عین وخت کې‬ ‫اداري فساد پر وړاندې او د پايلو د څارنې په برخه کې د‬ ‫کمیټه‪ ،‬چې له نړیوال بانک‪ ،‬اسالمي پرمختیایي بانک‪،‬آسیایي‬ ‫دظرفیتونو تدریجي پیاوړتیا‪.‬‬ ‫خپلو هڅو ال زياتولو ته ژمن دی‌‪ .‬نړيوال بانک د فساد او‬ ‫پرمختیایی بانک‪ ،‬دملګرو ملتونو پرمختیایي سازمان او‬ ‫پايلو د څارنې په برخه کې د نورو برخو په پرتله ډېر جدي‬ ‫دمالیې وزارت څخه جوړه او تشکیل شوې ده‪ ،‬چې په‬ ‫ •په مايل چارو دپالیسۍ دطرحې په‬ ‫مېکانيزمونه پيل کړي دي‪ .‬نړيوال بانک‌‪ ،‬چې د افغانستان د‬ ‫دې منځ کې دافغانستان له پاره دملګرو ملتونو ځانګړی‬ ‫اړوند خربو اترو کې دمتویلوونکو‬ ‫بیارغونې صندوق د مدیریت چارې پر غاړه لري‪ ،‬ژمن دی‬ ‫استازی دڅارونکي او ناظرپه توګه شتون لري‪ .‬دمدیرانو‬ ‫ترمینځ دهمغږۍ دپیاوړتیا‪.‬‬ ‫چې د افغانستان بيارغونې صندوق لخوا متويلوېدونکو پروژو‬ ‫کمیټه په منظمه توګه په کابل کې لیدنې او کتنې کوي چې‬ ‫مايل څارنه ال پياوړي کړي چې د درغلۍ‪ ،‬اداري فساد او له‬ ‫دافغانستان دبیا رغونې دصندوق مايل مسایل وڅیړي او د‬ ‫مايل مرستو د ناوړه استفادې ګواښونه راکم کړي او د دې‬ ‫پروپوزلونو مايل متویل تائید کړي‪ .‬دافغانستان دبیارغونې‬ ‫دغه صندوق دحکومت لومړیتوب‬ ‫صندوق پراختيايي اغېز لوړ کړي‪.‬‬ ‫دصندوق دسرتاتیژی ګروپ له متویل کوونکو او مالیې‬ ‫صندوق د دولت د عادي بودجې نه دمالتړ له کړکۍ څخه‪،‬‬ ‫عادي بودجې څخه مالتړ دی‪ ،‬څو پر بنسټ یې د افغانستان‬ ‫ددولت اسايس فعالیتونه دخدمتونو وړاندې کولو په ګډون‪،‬‬ ‫حکومت وکوالی يش‪ ،‬چې پیسې‪ ،‬پر ټاکيل وخت او کره توګه‬ ‫لرونکي پروګرامونو‪ ،‬چې په هغو کې‬ ‫وزارت څخه تشکیل شوی دی‪ ،‬چې دمیاشتې یو ځل په‬ ‫لکه دروغتیایی ساتنې‪ ،‬او ښوونې او روزنې څخه مالتړ‬ ‫ورکړي‪ .‬په دې پيسو کې د ملکي کارکوونکو معاشونه او‬ ‫داصالحاتو اجندا او د غیر امنیتي‬ ‫دمتویلوونکو مرستې‬ ‫خپلو منځوکې لیدنې کتنې کوي‪ ،‬څو دافغانستان دبیارغونې‬ ‫کوي‪ .‬دې کارته په پاملرنه‪ ،‬چې ‪۶۰‬سلنه ملکي کارکوونکي‬ ‫مزد او همدارنګه د حکومت غیر امنیتي عملیايت لګښتونه‬ ‫حکومتي فعالیتونو لګښت شامل‬ ‫دمتویلوونکو ژمنو دافغانستان دبیارغونې دصندوق دپخوانیو‬ ‫دصندوق کړنې ترغور او کتنې الندې ونیيس او په سرتاتیژیکو‬ ‫ښوونکي دي‪ ،‬دښوونې اوروزنې وزارت په ټوله کې ‪ ۴۰‬سلنه‬ ‫شامل دي‪.‬‬ ‫او نویو متویلوونکو په شمول هرکال دبل کال په پرتله‬ ‫موضوعاتو بحث وکړي‪.‬‬ ‫دي‪ ،‬چې دافغانستان دحکومت د‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪ .‬په څوتیرو کلونو کې ددې مرستو‬ ‫دبیارغونې دصندوق مجموعي رسچینې لګوي‪.‬دعامې روغتیا‬ ‫ له عادي بودجې څخه د مالتړ کړکۍ‪ ،‬د افغانستان له‬ ‫وزارت‪ ،‬دبهرنیو چارو ‪ ،‬کاراو ټولنیزو چارو او لوړو زده کړو‬ ‫حکومت رسه د مرستې په موخه په ‪ ۲۰۰۲‬کال کې د عادي‬ ‫سرتاتیژیکو موخو په السته راوړنو‬ ‫دزیاتوايل دلیل دهغوی دودې دپیاوړتیا په اړه ترجیحي موارد‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق څه ډول‬ ‫وزارتونه هم ددې صندوق له سرتو اخیستونکو څخه ګڼل‬ ‫بودجې د اړتیاوو پوره کولو لپاره رامنځته شوه‪ .‬له عادي‬ ‫پورې اړوند دي‪ ،‬مالتړ کوي‪.‬‬ ‫وو‪ .‬دافغانستان دبیارغونې صندوق دمنل شویو مقرراتو‬ ‫فعالیت کوي؟‬ ‫کیږي‪.‬‬ ‫بودجې څخه د مالتړ کړکۍ تر اوسه څو ځلې بیا کتل شوې‬ ‫پربنسټ متویلوونکی نه يش کولی دخپلو کلنیو ژمنو له‬ ‫متویلوونکي خپلې مرستې په هغه ځانګړي حساب‪ ،‬چې په‬ ‫ دیادونې وړ ده‪ ،‬چې له عادي بودجې څخه دمالتړ‬ ‫ده او د وروستي ځل لپاره په ‪ ۲۰۱۸‬کال کې بیا وارزول شوه‪.‬‬ ‫نیامیي څخه زیاتې ژمنې ترجیحي مواردوته اختصاص کړي‪.‬‬ ‫امریکا متحده ایالتونو کې دنړیوال بانک په مرکزي دفرت کې‬ ‫کړکۍ رسچینې یو فرصت او دميل پوښښ لرونکي دي‪ .‬له‬ ‫هیله مند یو‪ ،‬چې د لومړۍ ځل لپاره د عادي بودجې له‬ ‫دغه مقررات دا ایجابوي چې دغه صندوق دکتنې وړ وجهې‬ ‫دی‪ ،‬ورلیږي‪ .‬دافغانستان دبیارغونې صندوق دمدیرانو کمیټه‬ ‫دې رسچینې څخه په ‪۳۴‬والیتونو کې دملکي خدمتونو د‬ ‫کړکۍ څخه د نړیوال بانک مالتړ د یو لړ بانکي ستندردونو‬ ‫په خپل واک کې ولري‪ ،‬چې له هغو څخه دجاري پانګو‬ ‫په خپلو غونډو کې دوړاندیز شوې مايل وجهو داجرااتو په‬ ‫‪۶۲‬سلنې کارکوونکو حقوق ورکول کیږي‪ .‬دحکومت دعملیايت‬ ‫ابزارو په واسطه تررسه يش‪ ،‬چې په هغې کې په په کلنۍ‬ ‫دڅانګولګښتونه ورکړي او ځینې انعطاف مننې دحکومت‬ ‫اړه تصمیم نیيس‪ .‬او دغه تصمیمونه دمايل وجهو په نوم یو‬ ‫لګښتونو کال په کال زیاتوالی په دې معنا دی‪ ،‬چې له عادي‬ ‫توګه ‪ ۳۰۰‬میلیون ډالر مايل مرسته د پالیسۍ ودې او د‬ ‫له لومړیتوبونو څخه دمالتړ په موخه له ځان رسه ولري‪.‬‬ ‫هوکړه لیک (توافقنامې) دالسلیک له الرې‪ ،‬دنړیوال بانک له‬ ‫بودجې څخه دمالتړ کړکۍ هم دټولې بودجې دکمښت‬ ‫اصالحاتو د پيل کیدو په برخه کې‪ ،‬شامل دي‪.‬‬ ‫خوا‪ ،‬چې دصندوق اداري چارې پرمخ بیایي‪ ،‬دافغانستان له‬ ‫په خاطر حساب ورکوونکی ده‪ .‬له دې رسه رسه له عادي‬ ‫ تراوسه پورې دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪ ۵‬میلیارده‬ ‫د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ‬ ‫حکومت رسه عميل جنبه پیدا کوي‪.‬‬ ‫بودجې څخه دمالتړ کړکۍ اوس هم له ‪۱۶‬څخه تر ‪ ۲۰‬سلنې‬ ‫ډالر د حکومت دعادي بودجې له الرې ورکړي دي‪ .‬داخيل‬ ‫‪ ۵.۰۵۷‬میلیارده ډالر وړیا مرسته‬ ‫ دافغانستان دبیارغونې صندوق اختصاص موندلې پیسې‬ ‫پورې دحکومت غیر امنیتي عملیايت لګښتونه ورکوي‪.‬‬ ‫عواید تراوسه پورې دحکومت دلګښتونو دتامین له پاره‬ ‫د عادي بودیجې څخه د مالتړ کړکۍ برنامې څخه موخه‬ ‫د څلورو ځانګړو کړکیو يانې‪ )۱‬د عادي بودجې د مالتړ‬ ‫بسوالی نه کوي‪ .‬په همدې دلیل دافغانستان د بیارغونې‬ ‫د یوه همغږي کوونکي او هڅونکي میکانیزم په توګه له‬ ‫کړکۍ؛ ‪ )۲‬د پانګونو د مالتړ کړکۍ؛ ‪ )۳‬د مشوريت خدماتو‪ ،‬د‬ ‫‪/40‬‬‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫ ‬ ‫‪ /۴۰‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د افغانستان په شامل کې د اصالح شوو تخمونو د یوه فارم‬ ‫په بیارغولو رسه د کرنیزو حاصالتو کیفیت ښه شوی دی‬ ‫ دا فارم چې ډېر کلونه يې د شمالي واليتونو کروندګرو ته د غنمو اصالح شوي تخمونه تولیدول په کورنيو‬ ‫ •‬ ‫جګړو کې ويجاړ شوی و‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ د افغانستان د کرنیزو عواملو تولید پروژې په مالي او تخنيکي مرسته دې فارم بېرته د باکيفیته تخمونو پر‬ ‫توليدولو پيل کړی‪ .‬دا تخمونه داسې کرنيز توکي توليدوي چې له اقليمي شرايطو سره برابر وي‪ ،‬ډېر حاصل‬ ‫کوي او د ناروغيو او آفاتو پر وړاندې مقاوم وي‪.‬‬ ‫ د کرنیزو تخمونو تولید د افغانستان د کرنیز سکتور د ودې يوه حياتی برخه ګڼل کېږي‪ .‬د دغو اصالح شوو‬ ‫ •‬ ‫تخمونو په رامنځته کېدو سره تمه ده چې کروندګر ډېر باکيفيته محصوالت توليد کړي‪.‬‬ ‫مزاررشيف ښار لويديځ ته د بلخ واليت په دهدادي ولسوالۍ کې ورځ‬ ‫ډېره ګرمه او ملرينه ده‪ .‬د دې ولسوالۍ په خاصه پز دولتي فارم کې‪،‬‬ ‫چې ‪ ۹۷۳‬جريبه مساحت لري‪ ،‬د کرنې‪ ،‬اوبولګونې او مالدارۍ وزارت‬ ‫لخوا د مورنيو کرنیزو تخمونو پر توليد کار روان دی‪.‬‬ ‫د هېواد په کچه د اصالح شوو تخمونو په شپږو څېړنيزو فارمونو کې‬ ‫د‬ ‫يو هم خاصه پز دی چې د هغو لوړ حاصل لرونکو کرنيزو توکو‪ ،‬چې د ناروغيو‬ ‫او افاتو پر وړاندې مقاوم دي او له اقليمی رشايطو رسه برابر دي‪ ،‬په تولید کې‬ ‫مهمه ونډه لري‪ .‬مورين تخمونه د تصديق شوو تخمونو په توليد کې کارېږي‪.‬‬ ‫کروندګر بيا تصديق شوي تخمونه کري او غوره حاصالت السته راوړي‪.‬‬ ‫ که څه هم د خاصه پز کرنیز فارم له ‪ ۱۹۸۷‬کال راهیسی اصالح شوي‬ ‫تخمونه تولیدوي‪ ،‬خو په کورنیو جګړو کې يې صدمه ليدلې وه‪ .‬د بلخ واليت د‬ ‫کرنې‪ ،‬اوبولګونې او مالدارۍ ریاست د مايل او اداري برخې امر‪ ،‬کاتب شمس‪،‬‬ ‫چې د دې فارم د رسپرستۍ پرغاړه لري‪ ،‬وايي‪" ،‬خاصه پز فارم د کورنيو جګړو‬ ‫“‬ ‫پر مهال ویجاړ شوی و‪ ،‬خو له ‪ ۲۰۰۳‬کال را پدې خوا د دې فارم وضعیت په‬ ‫تدریجي توګه ښه شوی دی‪".‬‬ ‫ موږ د کرنیزو تخمونو د تولید لپاره کايف ‬ ‫ کاتب د خپلو خربو په یوه برخه کې وايي‪” :‬دغه فارم د افغانستان د کرنیزو‬ ‫عواملو تولید پروژې په مالتړ‪ ،‬چې د کرنې‪ ،‬اوبو لګونې او مالدارۍ وزارت لخوا‬ ‫ماشينونه هم پرييل‪ .‬مته ده چې دا فارم به له ‪ ۵۵‬هکتاره ځمکې سږکال ‪۱۶۰‬‬ ‫رهربي کېږي‪ ،‬بیا رغول شوی او اوس يې تولیدي ظرفیت زیات شوی دی‪ .‬موږ‬ ‫ټنه مورين تخمونه توليد کړي‪.‬‬ ‫ د افغانستان د کرنیزو عواملو د تولید پروژه له کرنې‪ ،‬اوبو لګونې او‬ ‫د کرنیزو تخمونو د تولید لپاره کايف اندازه کاري ځواک لره‪ ،‬خو د تخنيکي او‬ ‫مايل منابعو له کمښت رسه مخ و‪ .‬موږ د افغانستان د کرنیزو عواملو تولید له‬ ‫پروژې مننه کوو چې له موږ رسه يې تخنيکي او مايل مرسته کړې‪ .‬هغه زیاتوي‪:‬‬ ‫ ‬ ‫اندازه کاري ځواک لره‪ ،‬خو د تخنيکي او مايل‬ ‫منابعو له کمښت رسه مخ و‪ .‬موږ د افغانستان د‬ ‫مالدارۍ وزارت رسه تخنيکی او مايل مرسته کوي چې د تخمونو د توليدي‌‬ ‫فارمونو‪ ،‬لکه خاصه پز‪ ،‬موثريت او توليدي کچه د ظرفيت جوړونې او زېربناو‬ ‫” دې پروژې ډېرې ښې پايلې رامنځته کړي او همدا اوس کروندګر د دغه فارم‬ ‫د پياوړې کولو له الرې لوړه کړي‪ .‬د تخمونو سکتور وده د افغانستان د کرنيزې‬ ‫له اقتصادي ګټو برخمن کېږي‪“.‬‬ ‫ودې لپاره حیايت ارزښت لري‪ .‬له بلې خوا د کرنې پر څېړنیزو مرکزونو او‬ ‫کرنیزو عواملو تولید له پروژې مننه کوو چې له ‬ ‫”‬ ‫فارمونو پانګونه د هېواد په ګوټ ګوټ کې زرګونو کروندګرو ته ګټه رسوي‪.‬‬ ‫د تخمونو پر سکتور حيايت پانګونې‬ ‫ خاصه پز فارم ال هم له ننګونو رسه مخ دي‪ .‬د دې ستونزو د هواري لپاره د‬ ‫په ‪ ۲۰۱۳‬کال کې د کرنيزو عواملو پروژې د مرستې له پيله د خاصه پز کرنيز‬ ‫کرنيزو عواملو د توليد پروژې ‪ ۲۸‬ميليونه افغانۍ (شاوخوا ‪ ۳۸۰۰۰۰‬امريکايي‬ ‫ډالر) ځانګړې کړي دي‪ .‬دوه دېرش کلن حسام الدين رحيمي‪ ،‬په بلخ کې د‬ ‫کرنيزو عواملو د تولید پروژې د نبايت علومو کارپوه وايي‌ چې دا پيسې به د‬ ‫فارم ډېره وده کړې‪ .‬د فارم د دفرت لپاره د دوه پوړيزې ودانۍ او شپږ کیلومرته‬ ‫احاطوي دېوال‪ ،‬چې فارم له څارويو او خلکو خوندي کوي‪ ،‬جوړول د فارم‬ ‫په مثبتو بدلونونو کې راځي‪ .‬خان محمد وايي‪" ،‬اوس زموږ توليدات د پایامل‬ ‫موږ رسه يې تخنيکي او مايل مرسته کړې‪.‬‬ ‫ ‬ ‫فارم د اوبولګونې پر کانالونو‪ ،‬ځمکې هوارولو‪ ،‬دفرتي لوازمو پېرلو او د څاه‬ ‫کېدو له خطره خوندي دي‪ .‬هیله لرم چې له دې رسه په راتلونکي کې زموږ‬ ‫–کاتب شمس‪ ،‬د بلخ والیت د کرنې‪ ،‬اوبولګونې او مالدارۍ ریاست ما ‌‬ ‫يل او اداري مدير‬ ‫ګانو لپاره د ملرينو تختو پر نصبولو و لګېږي‪.‬‬ ‫توليد لوړ يش‪ ".‬په دې وروستيو کې د کرنيزو عواملو پروژې د فارم لپاره نوي‬ ‫‪۴۳/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /۴۲‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫له ازمايښتي‌ پروژې ښه زده کړه وکړه او دا تجربه يې‬ ‫‪ /‬روانې پروژې‬ ‫له کرنې‪ ،‬اوبولګونې او مالدارۍ وزارت رسه د راتلونکو‬ ‫پروګرامونو د پياوړې کولو په موخه رشيکه کړه‪ ‌.‬د پروژې‬ ‫تر بندېدو وروسته د پروژې کارکوونکو دا باوري کړه چې‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو د توليد‬ ‫د کوپونونو پروګرام په اړه د دوی مهارتونه او تجربې په‬ ‫پروژه‬ ‫بشپړه توګه له کرنې‪ ،‬اوبولګونې او مالدارۍ وزارت رسه‬ ‫‪ ۶۷،۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رشيکې شوې چې دا به له وزارت رسه په درې تر پنځو‬ ‫د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جون په ‪۳۰‬مه پای ته ورسېده‬ ‫کلونو کې نورو ولسواليو او آن ټول هېواد ته د دې سيستم‬ ‫په غځولو کې مرسته وکړي‪.‬‬ ‫دافغانستان دکرنیز عواملو د تولید پروژې موخه د‬ ‫کرنیزو محصوالتو د زیاتوايل په منظور له ټکنالوژۍ څخه‬ ‫په کرونده کې داوبو دتنظیم پروژه‬ ‫استفاده کول و‪ .‬د کرنې سکتور د افغانستان د اقتصاد‬ ‫‪ ۷۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ډیر عمده او مهم رکن ګڼل کیږي‪ ،‬چې د دې هیواد ‪۶۰‬‬ ‫سلنه کاري ځواک تشکیلوي‪ .‬په دې برخه کې د کرنې اوبو‬ ‫د دې پروژې هدف دا دی چې کرنيز توليدي ظرفيت‬ ‫لګولو او مالدارۍ وزارت د اداري ظرفیت پیاوړتیا او د‬ ‫د پروژې تر پوښښ الندې ساحو کې د اوبو د اغېزمنې‬ ‫کرنیزو محصوالتو د زیاتوايل په منظور د کرنیزو عواملو د‬ ‫کارونې په مرسته پياوړی کړي‪.‬‬ ‫تولید مصونیت او اعتبار د زیاتوالی له پاره ډیره مهمه او‬ ‫ په کرونده کې د اوبو د تنظيم پروژې د ټاکل شويو‬ ‫ارزښتمنه وه‪.‬‬ ‫هدفونو په السته راوړلو او مايل مرستو په ويشلو کې ښه‬ ‫ په لومړي قدم کې د دې پروژې له خوا هڅې او هلې‬ ‫پرمختګ کړی دی‪ .‬د مايل مرستو د ويشلو کچه ‪ ۹۰‬سلنې‬ ‫ځلې وشوې‪ ،‬چې د غنمو تصدیق شویو تخمونو د ارزښت‬ ‫ته رسېدلې او د نږدې ټولو مايل بستو د ورکړې ژمنې تررسه‬ ‫د اقتصادي او تخنیکي زنځیرې اغیزمني پياوړي کړي‪.‬‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫ تر دې مهاله‪ ،‬له ‪ ۶۰۰‬کيلومرتو زيات کانالونه (د پروژې‬ ‫ دويم دا چې دې پروژې د نباتاتو د قرنطني شبکو او په‬ ‫هدف ‪ ۱۸۶‬کيلومرته و)‪ ،‬چې ‪ ۶۴۸۰۰‬هکتاره ځمکه‬ ‫کرنه کې د کارېدونکو کيمياوي موادو د کيفيت د کنرتول‬ ‫خړوبوي‪ ،‬بيارغول شوي او د اوبولګونې ‪ ۶۲۱‬اتحاديې (د‬ ‫لپاره اړين تصديق شوي تسهيالت جوړ کړي‪ ،‬چې دا به‬ ‫پروژې هدف د ‪ ۵۰۰‬اتحاديو جوړول وو) جوړې شوي دي‪.‬‬ ‫هغه قانوين او مقررايت چوکاټ‪ ،‬چې له دې پروژې رسه يې‬ ‫د کروندګرو د معلوماتو تلېفوين مرکز‪ ،‬چې د دې پروژې‬ ‫د چمتووايل په مرحله کې مرسته کړې وه‪ ،‬ال پياوړی کړي‪.‬‬ ‫په مرسته جوړ شوی‪ ،‬د هېواد له ګوټ ګوټه له نارينه او‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو پروژه‪ ،‬چې‬ ‫درېيم دا چې دې پروژې د تقاضا پر اساس يو کاري پالن‬ ‫د روان کال په جون کې پای ته ورسېده‪،‬‬ ‫ښځينه کروندګرو او مالدارو تلېفوين اړيکې ترالسه کوي‬ ‫د غنمو د اوو نويو بېلګو‪ ،‬چې له اقليمي‬ ‫طرحه کړ او ويې ازمويه چې د تخمونو لپاره د بازار د‬ ‫او دوی ته د دې مرکز د کارپوهانو لخوا الزمې مشورې‬ ‫خو مرکزي البراتواري کمپلکس ال تر اوسه په پرمختلليو‬ ‫رشايطو رسه توافق لري او لوړ حاصل‬ ‫هدف په توګه‪ ،‬د لسو څېړنيزو فارمونو د ځمکې جوړولو‬ ‫غوښتنو په اساس د لوازمو رسونې سيسمونه رامنځته کړي‪.‬‬ ‫ورکول کېږي‪.‬‬ ‫امکاناتو نه دی سنمبال او ال تر اوسه بشپړ فعال نه دی‪.‬‬ ‫ورکوي‪ ،‬په رامنځته کولو کې بريالۍ وه‪ .‬د‬ ‫کار د افغانستان د کرنيزو لوازمو پروژې لخوا پيل شوی و‬ ‫دا کار د چمتووايل په مرحله کې د ساحوي رسوې ګانو د‬ ‫افغانستان په ګوټ ګوټ‌کې به کروندګر‬ ‫ د دې پروژې لخوا د ځمکې هوارولو خدمتونه اوس‬ ‫دولت دا مرکزونه د يو لړ اضايف منابعو او هڅو په مرسته‬ ‫د تخمونو له دې نويو اصالح شويو بېلګو‪،‬‬ ‫چې د نهو هغو کار پای ته رسېدلی او د پروژې په پای کې‬ ‫نتيايجو په رڼا کې تررسه شو‪.‬‬ ‫د پيسو په مقابل کې وړاندې کېږي او دغو خدمتونو ته‬ ‫ژر تر ژره په بشپړ ډول فعالوالی يش‪ ،‬چې د کرنې سکتور‬ ‫چې غوره حاصالت به ولري‪ ،‬ګټمن يش‪.‬‬ ‫د يوه کار نيمګړی پاتې و‪ .‬د تقويه شويو تخمونو د تصدی‬ ‫ د دې مداخلو پايښت د ظرفيت جوړونې پروګرامونو‬ ‫د پروژې د پلې کېدو په ساحو کې لوړه کاروباري تقاضا‬ ‫ډېرو مهمو ننګونو ته ځواب ووايي‪.‬‬ ‫لخوا د پنځو فارمونو له جملې څلور يې د پروژې په پای‬ ‫په مرسته‪ ‌،‬چې ملکي مامورين‪ ‌،‬کروندګر او سوداګر يې‬ ‫رامنځته شوې‪ .‬هغه ‪ ۳۶‬د ځمکې هوارولو ماشينونه چې‬ ‫ هغه اسانتياوې‪ ،‬پوهه او امکانات چې د افغانستان د‬ ‫کې بشپړ شوي وو‪.‬‬ ‫پخوا ويشل شوي اوس کروندګرو ته د پيسو په مقابل کې‬ ‫وروزل‪ ،‬حاميه شو‪.‬‬ ‫کرنيزو عواملو پروژې لخوا برابر شوي د کرنې‪ ،‬اوبو لګونې‬ ‫ دوميه برخه‪ :‬پر قرنطني‪ ،‬افاتو او ناروغيو د راپور مسوده‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د غنمو اوه نوې بېلګې (په پالن کې‬ ‫کار کوي‪ ،‬او د ځمکې هوارولو ‪ ۸۶‬نور ماشينونه پېرل شوي‬ ‫او مالدارۍ وزارت د دې جوګه کړی چې د کرنيزو توکو‬ ‫چې په خصويص رشکتونو به وويشل يش‪.‬‬ ‫بشپړه شوې او اوس يې يوه تخنيکي کمېټه په غور ګوري‪.‬‬ ‫يوازې پنځه وې) و روزل شوې او دا مورين تخمونه د‬ ‫ د پروژې کارکوونکي لګيا دي په ‪ ۵۱‬نندارځيونو کې د‬ ‫د مصوونيت له ‪ ۱۳۰۰‬زيات تصديقونه ووييش‪ ،‬په داسې‬ ‫د بيالوژيکي موثريت د ازموينې هدف د پروژې له ټاکل‬ ‫تکثري لپاره پر کرنيزو قطعو کرل شوي‪ ،‬چې په ‪۲۰۱۹‬‬ ‫اوبولګونې ډېرې اغېزمنې تکنالوژي ګانې نندارې ته وړاندې‬ ‫حال کې چې د نوي هوايي دهلېز له الرې لوړو بازارونو‬ ‫شوي هدف نه پورته تللی‪ .‬هغه‪ .‬افت وژونکي‪ ،‬چې د‬ ‫کال کې به يې حاصل راټول يش‪ .‬د افغانستان د کرنيزې‬ ‫کوي‌‪ ،‬او د کرنې له ‪ ۱۲۲‬ساحوي ښوونځيو رسه مرستې ته‪،‬‬ ‫ته د افغاين کرنيزو توکو صادرولو لپاره يوازې زر تصديقونه‬ ‫بيالوژيکي موثريت په ازموينو کې ازمويل شوي‪ ،‬شپږ نبايت‬ ‫څېړنيز انستيتوت او د تقويه شويو تخمونو تصدۍ ‪۶۲۱‬‬ ‫چې ‪ ۳۶۰۰‬کروندګرو ته ګټه رسوي‪ ،‬دوام ورکوي‪.‬‬ ‫د هدف په توګه ټاکل شوي وو‌‪.‬‬ ‫او ‪ ۲۷‬کيمياوي دي‪.‬‬ ‫کارکوونکو په بېالبېلو برخو کې روزنيز کورسونه تعقيب‬ ‫ پر دې رسبېره‪ ،‬په کرونده کې د اوبو د تنظيم پروژې له‬ ‫ درېيمه برخه‪ :‬د کوپونونو پروګرام‪ ،‬چې د اوو واليتونو‬ ‫ د ‪ ۱۴‬قرنطني مرکزونو او البراتوارونو له جملې چې تر‬ ‫کړل‪ ،‬او د دوی ‪ ۳۵‬هغو آن د ماسټرۍ او دوکتورا سندونه‬ ‫کرنې‪ ،‬اوبولګونې او مالدارۍ وزارت رسه په بېالبېلو برخو‪،‬‬ ‫په ‪ ۴۰‬ولسواليو کې ‪ ۲۷۰۰۰‬کروندګرو په کې ګډون وکړ‪،‬‬ ‫دې برخې الندې پالن شوي وو‪ ۱۲ ،‬يې جوړ شوي او پر‬ ‫هم ترالسه کړل‪.‬‬ ‫لکه د اوبولګونې د يو شمېر کانالونو چې‪ ،‬د کرنې وزارت‬ ‫په برياليتوب رسه و ازمويل شو‪ ‌.‬د پروژې کارکوونکو‬ ‫چوکيو‪ ،‬مېزونو او نورو لومړنيو وسايلو سنبال شوي دي‪.‬‬ ‫ د افغانستان د کرنيزې څېړنې انستيتيوت د ټاکل شوي‬ ‫‪۴۵/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /۴۴‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د افغانستان د برېښنا رشکت د پالن‬ ‫او نورو مرستندويو لخوا يې مايل مالتړ کېده‪ ،‬په رسوې‬ ‫او ډېزاين کې مرسته کړې‪ .‬د نورو کارونو تر څنګ‪ ،‬پدې‬ ‫‪.‬‬ ‫جوړونې او ظرفیت سازۍ مالتړ پروژه‬ ‫مرستو کې د قش تېپې‪ ،‬اندخوی او حیرتان د اوبولګونې‬ ‫‪۶‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫کانال‪ ،‬چې د افغانستان په شامل کې له فارياب‪ ،‬جوزجان‬ ‫او بلخ واليتونو تېرېږي‪ ،‬د امکانيت رسوې؛ د ‪ ۶۰‬ګبيوين‬ ‫د افغانستان برښنا رشکت د پالن جوړونې او ظرفیت‬ ‫محافظوي دېوالونو فرعي پروژې؛ په بلخ واليت کې د‬ ‫سازۍ څخه د مالتړ د پروژې موخه د پالن جوړونې په‬ ‫اوبولګونې پنځه پروژې؛ او د پايپونو له الرې د اوبولګونې‬ ‫برخه کې د پانګونې ویش‪ ،‬تطبیق‪ ،‬او حفظ او مراقبت‬ ‫‪ ۳۴‬پروژې شاملې دي‪.‬‬ ‫په برخو کې د نوموړي رشکت ظرفیت ته وده ورکول دي‪.‬‬ ‫دا پروژه الندې دوه جزء لري‪:‬‬ ‫ لومړی جزء‪ :‬د کارکونکو د ظرفیت لوړاوی‪ ،‬چې موخه‬ ‫د منځنۍ آسیا څخه جنويب آسيا ته د‬ ‫یې د نویو پانګونو د ویش د سیستمونو او د پانګونو د سم‬ ‫برېښنا د لیږد سیمه يیز پروګرام‬ ‫حفظ او مراقبت په برخو کې د پالن جوړونې او تطبیق په‬ ‫برخو کې د برښنا رشکت د ظرفیت په لوړاوي کې مرسته‬ ‫‪)CASA – CSP( –۱۰۰۰‬‬ ‫‪ ۴۰‬میلیون ډالر وړيا مرسته‬ ‫کول دي‪.‬‬ ‫ دویم جزء‪ :‬په کابل کې د یو روزنیز مرکز جوړول‪ .‬اوس‬ ‫مهال د افغانستان د برښنا رشکت د خپلو کارکونکو د‬ ‫د منځنۍ آسیا څخه جنويب آسیا ته د بريښنا د لېږد د سیمه‬ ‫روزنې لپاره هیڅ ودانۍ نلري‪ ،‬چې دا پخپله د یاد رشکت‬ ‫ییز مالتړ پروګرام هغه شمېر سیمې او کيل چې په افغانستان‬ ‫د ظرفیت سازۍ د هڅو په برخه کې یوه مهمه تشه ګڼل‬ ‫کې د کاسا ‪ ۱۰۰۰‬د برېښنا کرښي د انتقال په مسیر کې پرتې‬ ‫کیږي‪.‬‬ ‫دي‪ ،‬تر خپل مالتړ الندې راويل‪ .‬د دغې پروژې چوکاټ باندې‬ ‫ دغه پروژه د بریښنا د شپږو سرتو مرکزونو د عملیايت‬ ‫تېر کال بیا کتنه وشوه او اوسمهال د افغانستان د وليس‬ ‫پالنونو د تطبیق او چمتووايل یو کلنې ساتنې او مراقبت‬ ‫تړون پروګرام او د کاسا ‪ ۱۰۰۰‬پروژې رسه په ګډه همکارۍ‬ ‫څخه د نویو کړنالرو څخه په استفاده‪ ،‬چې هغه د نړیوالو‬ ‫د تطبیق په درشل کې ده‪.‬‬ ‫روشونو له مخې له سیمه ییزو رشایطو رسه سمون ولري‪،‬‬ ‫ د دغې پروژې تطبیق یو څه ستونزمن ده‪ ،‬ځکه چې د‬ ‫مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫لېږد مسیر یې په بشپړه توګه نده مشخص شوۍ او د برېښنا‬ ‫ همدارنګه نوموړی پروژه د زده کړې او زده کړې له‬ ‫د کرښي د انتقال لپاره بېالبېلې الرې وړاندیز شوي دي‪ .‬دا په‬ ‫هغه مرکزڅخه‪ ،‬چې هیله او توقع کیږي‪ ،‬د افغانستان د‬ ‫داسې حال کې ده‪ ،‬چې له منځنۍ آسیا څخه جنويب آسیا ته‬ ‫بریښنا رشکت د پالن جوړونې‪ ،‬عملیاتو‪ ،‬ساتنې او مراقبت‬ ‫د برېښنا د لېږد سیمه ییز پروګرام یوازې هغه شمېر کليوايل‬ ‫له ‪ ۶۰۰‬کيلومرتو زياتې ويالې‪ ،‬چې ‪۶۴۸۰۰‬‬ ‫هکتاره ځمکې خړوبوي‪ ،‬په کرونده کې‬ ‫د برخې په سلو کې ‪ ۹۰‬کار کوونکو مهارتونه به لوړ او ښه‬ ‫سیمې تر خپل پوښښ الندې راويل‪ ،‬چې د انتقال د کرښی په‬ ‫د اوبو د تنظيم پروژې لخوا بيارغول‬ ‫کړي‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫‪ ۴‬کیلومرتي واټن کې "د اغېزمنتیا دهلیز" ځای لري‪.‬‬ ‫شوي دي‪ .‬د دې پروژې هدف د اوبو د‬ ‫ د اټکل له مخې به په اوو غوره شويو واليتونو کې د‬ ‫موثرې کارونې له الرې د کرنيز توليدي‬ ‫ظرفيت پياوړي کول دي‪ .‬دا پروژه په‬ ‫دلوړو زده کړو دپرمختیا پروژه‬ ‫ دغې پروژې له انجيرنۍ تازه فارغ شوو ښځو ته د‬ ‫افغانستان برښنا رشکت کې د کار زده کړې فرصت برابر‬ ‫برېښنا د انتقايل الين په مسري کې له ‪ ۴۸۱‬ډېرې ټولنې (کيل)‬ ‫‪ ۵۱‬نندارځيونو کې کروندګرو ته د اوبو‬ ‫‪ ۵۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫له دې پروګرامه ګټمنې يش‪ .‬پرېکړه وشوه چې کار به په‬ ‫کړ‪ .‬تر اوسه ‪ ۱۲‬ښځينه انجیرنانې د افغانستان برښنا رشکت‬ ‫لګونې د لوړې وړتيا تکنالوژيو پر ښوولو‬ ‫کې استخدامې شوې دي او هره يوه په بېالبېلو دندو‬ ‫تاييد شويو کليو کې په نږدې وخت کې پيل يش او د کليو‬ ‫بوخته ده‪ ،‬چې له دغو به د کروندګرو ‪۱۲۲‬‬ ‫د لوړو زده کړو د ودې پروژې موخه او هدف په هیواد‬ ‫بيارغونې او پراختيا وزارت به د دوه تر درې مياشتو په بهري‬ ‫ښوونځي ګټه واخيل‪.‬‬ ‫کې اقتصادي اړتیاوو رسه په اړیکه کې غوره لوړو زده‬ ‫بوختې دي‪.‬‬ ‫ له يوه مشوريت رشکت رسه د کارکوونکو د ظرفيت‬ ‫کې ټولنيز همغږوونکي وګوماري چې د کليوايل پراختيايي‬ ‫کړو ته دالس ريس داندازې زیاتوالی او دکیفیت لوړاوی‬ ‫شوراګانو د تشکيل لپاره په غوره شويو کليو کې ټولنيزه‬ ‫دی‪ .‬دنوموړې پروژې دتطبیق الره او روش دټاکل شویو‬ ‫لوړونې لپاره د ‪ ۲۰۱۹‬کال په مې مياشت کې يو قرارداد‬ ‫السليک شو‪ ،‬او روزنيز کار پيل شوی‪ .‬د رونيز مرکز د‬ ‫پروسه پيل کړي‪.‬‬ ‫شاخصونو او ترالسه شویو نتایجو ته په الس رسۍ والړ دی‪.‬‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر سپتمربه د ولسوالۍ د ټولنيزو تنظيموونکو‬ ‫ د پروژې په لومړۍ برخه کې ټاکل شوې رسچینې او‬ ‫ودانونو قرارداد هم د ‪ ۲۰۱۹‬په جون کې ورکړل شو چې‬ ‫ودانيز فعاليتونه وار له مخې پيل شوي‪ .‬د روزنيز مرکز‬ ‫او د ولسوالۍ انجنريانو ګومارنه بشپړه شوې وه او په ‪۱۴۵‬‬ ‫منابع د لوړو زده کړو د وزارت د الس رسۍ ټاکل شویو‬ ‫کليو کې کار پيل شوی و‪ .‬د برېښنا د انتقايل الين په مسري‬ ‫موخو او هدفونو یا د شاخصونو په الس رسۍ او حصول‬ ‫لپاره د وسايلو پېرلو کار د داوطلبۍ د يوې ناکامې پروسې‬ ‫له کبله ځنډېدلی‪ .‬خو د افغانستان برېښا رشکت د وسايلو‬ ‫کې د پوهاوي لوړولو لپاره د اړيکو د تنظيم يوه هر اړخيزه‬ ‫پورې مرشوطې او مربوطې وګڼل شوې‪.‬‬ ‫سرتاتيژی‪ ،‬چې موخه يې د کاسا‪ -۱۰۰۰‬پروژې لپاره په دغو‬ ‫ په دغه شاخصونوکې موخه او هدف ښه الس رسی‪،‬‬ ‫پېرلو په بديلو الرو کار کوي‪.‬‬ ‫کليو کې د مالتړ ترويجول دي‪ ،‬جوړه شوې ده‌‪ .‬دا سرتاتيژي‬ ‫دکیفیت لوړول او دپروژې دتطبیق په موده کې له‬ ‫په افغانستان کې د کاسا‪ -۱۰۰۰‬نور کاري ملګري هم په پام‬ ‫پرمختیایي اړتیاوو رسه غوره اړیکې شامل دي‪ .‬همدارنګه‬ ‫کې نييس او د سيمې په کچه د اړيکو د هغې سرتاتيژۍ په‬ ‫دغه پروژه دلوړو زده کړو ددویم سرتاتیژیک پالن په رڼا‬ ‫بشپړولو کې مرسته کوي چې همدا اوس پرې د کاسا‪-۱۰۰۰‬‬ ‫کې دلوړو زده کړو له اصالحاتو او سمون څخه دمالتړ‬ ‫سکرتريت لخوا کار روان دی‪.‬‬ ‫‪/46‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫ ‬ ‫‪ /۴۶‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫نوی معلوماتی مرکز د تلېفون له الرې‬ ‫ د کروندګرو پوښتنې ځوابو ‬ ‫ي‬ ‫ •‬ ‫ د افغانستان له هر ځايه اوس کروندګر د معلوماتو له يوه مرکز سره‪ ،‬چې په کرونده کې د اوبو تنظیم پروژې‬ ‫په مرسته جوړ شوی‪ ،‬وړيا اړیکه نيوالی او کرنيزو معلوماتو ته السرسی موندالی شي‪.‬‬ ‫ د کروندګرو د معلوماتي مرکز کارپوهان کروندګرو ته د کرنې او مالدارۍ د ستونزو په اړه مشورې ورکوي‪.‬‬ ‫ •‬ ‫‪ ،‬وڅاري‪.‬‬ ‫د کروندګرو معلومات له دې مرکز سره مرسته کوي چې جدي ستونزې‪ ،‬لکه د ناروغيو خپرېدنه‌‬ ‫ دا مرکز د ‪ ۲۰۱۸‬کال په جون کې د وروستيو امنيتي ستونزو په ځواب کې‪ ،‬چې د کرنې کارپوهان يې له کبله‬ ‫ •‬ ‫نشي کوالی کليوالي سيمو ته سفر وکړي‪ ،‬پرانيستل شوی او تر اوسه يې له خدمتونو د هېواد په بېالبېلو‬ ‫والیتونو کې زرګونه کروندګر برخمن شوي‪.‬‬ ‫معلومايت مرکز کې په کرونده کې د اوبو تنظیم‬ ‫پروژې ‪ ۱۵‬کارپوهان کار کوي‪ .‬دوی کروندګرو ته‬ ‫د ځواب ورکولو په وخت کې په خپلو کمپيوټرونو‬ ‫کې معلومات لټوي ځکه د دوی کمپيوټرونه د‬ ‫کرنيزو مسايلو له يوه ډېټابېس رسه وصل دي‪.‬‬ ‫پدې‬ ‫دوی د همدې ډېټابېس د معلوماتو په مرسته د کروندګرو پوښتنې ځوابوي‪.‬‬ ‫ د کروندګرو د معلوماتو په مرکز کې د کرنې‪ ،‬نبايت او حيواين علومو‪ ،‬او‬ ‫اوبو لګونې کارپوهان شتون لري‪ .‬د دې معلومايت مرکز هر یو غړي د کرنې‬ ‫او مالدارۍ برخو په نظري او عميل ازموینو کې بريايل شوی او رسبېره پر دې‬ ‫يې د انالین ډيټابیس کارونې روزنه ليدلې چې د اړيکه نيونکو پوښتنو ته سم‬ ‫ځوابونه وويالی يش‪.‬‬ ‫ د دې معلومايت مرکز کارپوهان هره ورځ د ګڼ شمېر موضوعاتو په اړ‬ ‫له ‪ ۲۵۰‬څخه تر ‪ ۳۰۰‬شاوخوا تلېفوين اړيکې ځوابوي‪ .‬د دې مرکز یو ځوان‬ ‫“‬ ‫کارپوه محب الله رضا وايي‪“ :‬له ‪ ۴۰‬څخه تر ‪ ۵۰‬سلنه پوښتنې د نبايت ناروغيو‬ ‫په اړه وي او پاتې يې د اوبو لګونې‪ ،‬څارويو ناروغيو‪ ،‬کرنيزو طريقو او رسې‬ ‫موږ د کروندګرو د معلوماتو له مرکز رسه اړيکه‬ ‫ ‬ ‫ورکونې په اړه وي‪”.‬‬ ‫ د افغانستان له ګوټ ګوټ څخه کروندګر د "‪ "۱۵۰‬شمېرې له الرې د‬ ‫کروندګرو د معلوماتو له مرکز رسه په وړیا توګه اړیکه نيوالی يش‪ .‬په کرونده‬ ‫پر دې کار روان دی چې د دې مرکز کاري ساعتونه سهار وختي او د شپې تر‬ ‫ناوخته پورې وغځېږي‪ ،‬ځکه کروندګر معموالً د خپلې کاري ورځ په پيل او‬ ‫پای کې له ستونزو رسه مخامخ کېږي‪.‬‬ ‫کې د اوبو تنظیم پروژې مسوول اسحاق صاحبزاده‪ ،‬چې په کرنې‪ ،‬اوبو لګونې‬ ‫او مالدارۍ وزارت کې د دې پروژې د پيل کولو چارې په غاړه لري‪ ،‬وايي‪:‬‬ ‫“موږ له ټولو کروندګرو او مالدارو غواړو چې له ‪ ۱۵۰‬شمېرې رسه اړيکه‬ ‫ونيوله او خپله ستونزه مو ور رسه رشیکه کړه‪ .‬دوی موږ‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۸‬کال په جون کې د کروندګرو د اړيکو مرکز له پرانيستې راهيسې‬ ‫دې له دې مرکز رسه له ‪ ۳۴‬واليتونو له ‪ ۱۰‬زرو زیاتو کروندګرو اړيکه نيولې‬ ‫ونييس او د کرنې او مالدارۍ په برخه کې د خپلو ستونزو په اړه زموږ له‬ ‫کارپوهانو وپوښتي‪”.‬‬ ‫ته الښوونه وکړه چې څنګه د دې ناروغۍ درملنه وکړو‬ ‫او د هر اړيکه نيونکي نوم‪ ‌،‬کلی‪ ،‬ولسوايل او پوښتنه په يوه ډېټابېس کې ثبت‬ ‫شوي‪ ‌.‬د صاحبزاده په وينا دا معلومات وررسه مرسته کوي چې د ناروغيو او‬ ‫افاتو خپرېدنه وڅاري او په کرونده کې د اوبو تنظيم پروژه د دې جوګه کړي‬ ‫ د کروندګرو د معلوماتو مرکز په افغانستان کې د امنيتي وضعیت د‬ ‫خرابېدو‪ ،‬چې له کبله يې د کرنې کارپوهان د کروندګرو روزلو او هغوی ته د‬ ‫مشورو ورکولو لپاره نور کليوايل سيمو ته نه يش ورتالی‪ ،‬په ځواب کې رامنځته‬ ‫او خپله ستونزه حل کړو‪ ....‬کله چې موږ له “‪”۱۵۰‬‬ ‫چې د ودې لپاره کليدي ساحې په نښه کړي‪.‬‬ ‫شو‪ .‬صاحبزاده وايي‪“ ،‬اوس امنيتي وضعيت ښه نه دی‪ .‬پخوا به موږ خپل‬ ‫شمېرې رسه اړیکه نيسو‪ ،‬مخکې له مخکې په دې ډاډه‬ ‫”‬ ‫ دو پنځوس کلن بهرام شمس‪ ،‬کابل ښار ته څېرمه د يوه ګرينهاوس‬ ‫کارپوهان د هېواد بېالبېلو کليوايل سيمو ته لېږل چې له کروندګرو رسه له‬ ‫یو چې زموږ ستونزه به حلېږي‪.‬‬ ‫چلوونکی‪ ،‬د کروندګرو د معلومايت مرکز د کارپوهانو له مشورو څو ځلې‬ ‫نږدې وګوري او هغوی ته د کرنې نوې طريقې ور زده کړي‪ ‌.‬خو اوس چې دا‬ ‫ګټه پورته کړې‪ .‬هغه وايي‪“ :‬موږ د کروندګرو د معلوماتو له مرکز رسه اړيکه‬ ‫کار شونی نه دی‪ ،‬په کرونده کې د اوبو تنظيم پروژې او د توسعې او کرنيزې‬ ‫ونيوله او خپله ستونزه مو ور رسه رشیکه کړه‪ .‬دوی موږ ته الښوونه وکړه‬ ‫پراختيا رياست په ګډه دا معلومايت‌ مرکز پرانيست چې دا تشه ډکه کړي‪”.‬‬ ‫چې څنګه د دې ناروغۍ درملنه وکړو او خپله ستونزه حل کړو‪ ....‬کله چې‬ ‫موږ له ‪ ۱۵۰‬شمېرې رسه اړیکه نيسو‪ ،‬مخکې له مخکې په دې ډاډه یو چې‬ ‫کروندګرو ته حيايت مشورې‬ ‫–بهرام شمس‪ ،‬په کابل ښار کې يو ‪ ۵۲‬کلن کروندګرو‬ ‫زموږ ستونزه به حلېږي‪”.‬‬ ‫د کروندګر د معلوماتو مرکز تلېفوين ليکه له شنبې تر پنجشنبې پرانيستې وي‪.‬‬ ‫‪۴۹/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /۴۸‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د پالنونو په ترتیب کې مرسته‪ )۳( ،‬د ښونې او روزنې د‬ ‫کوي‪ ،‬دموخې اونتایجو په ترالسه کولو باندې مترکز کوي‬ ‫پایلو له مخې د ښوونکي روزنه او د محصل محوره روزنو‬ ‫ دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۵‬کال د سپتمرب په میاشت کې پیل‬ ‫هڅونه‪ ،‬او (‪ )۴‬په پوهنتونونو کې د ګروپي او انفرادي‬ ‫شوه‪ ،‬د لوړو زده کړو وزارت هڅه کوي‪ ،‬چې د ټاکل شویو‬ ‫‪.‬‬ ‫څیړنو د پروژو لپاره د مايل مرستو برابرول‪.‬‬ ‫موخو لپاره د شاخصونو څلورم پړاو بشپړ کړي‪ ،‬چې هغه‬ ‫ د دغې پروژې د کاري مودې اوږدولو په موخه اضايف‬ ‫کې د لومړیتوب لرونکو تحصیيل رشتو په لومړۍ کال کې‬ ‫بودیجه منظوره شوې‪ ،‬چې د پروژې کاري موده يې د‬ ‫د نجونو د نوم لیکنې زیاتوالۍ‪ ،‬په څلورو پوهنتونونو کې‬ ‫‪ ۲۰۱۲‬کال د ډسمرب له ‪ ۳۱‬مې څخه د ‪ ۲۰۲۲‬کال د ډسمرب‬ ‫د معلومايت ټکنالوژۍ د مرکزونو تاسیس چې د انرتنت‬ ‫تر ‪ ۳۱‬مې پورې غځولې‪ .‬د دغه اضايف مايل مالتړ موخه د‬ ‫په آسانتیا سمبال وي او په تحصیيل چارو کې له انرتنت‬ ‫اضايف فعالیتونو د بشپړولو لپاره کايف وخت درلودل او د‬ ‫(آنالین آسانتیاوو) څخه ګته واخیستل يش‪ ،‬او په شپږو‬ ‫وروستيو موخو السته راوړل دي‪.‬‬ ‫پوهنتونونو کې د داخيل کیفیت د څارنې د څانګو رامنځته‬ ‫کول چې د نړیوالو معیارونو په ړنا کې فعالیت ولري‪.‬‬ ‫ په اسايس څانګو او رشتو کې شمولیت (هغه څانګې‬ ‫د کابل ښاروالۍ پراختيايي پروګرام‬ ‫چې له اقتصادي ټولنیزې ودې رسه مرسته کوي) د کتنې‬ ‫‪ ۱۱۰‬میلیون ډالروړيا مرسته‬ ‫وړ ډول له ‪ ۶۴۲۰۰‬شمیرې څخه‪ ،‬چې د دې پروژې په پیل‬ ‫کې و‪ ،‬تقریباً ‪ ۸۹۰۰۰‬ته زیات شوی دی‪ .‬کومه ځانګړی‬ ‫د کابل ښاروالی د دغې پروژې د تطبیق مسوولیت په غاړه‬ ‫پاملرنه او توجه چې د ښځینه طبقې د شمولیت په برخه‬ ‫لري‪ .‬د دغه پروژې موخې عبارت دي له ‪( :‬الف) د کابل‬ ‫کې شوې وه‪ ،‬هغې هم د ښځینه محصلینو په زیاتوالی‬ ‫ښار په مشخصو برخو کې د ښاروالی اسايس خدمتونو ته‬ ‫رسه‪ ،‬له ‪ ۱۱۴۰۰‬تر ‪ ۱۶۹۰۰‬ته د شمیر په زیاتوايل مثبتې‬ ‫د استوګنو د الرسسۍ زیاتوالی‪(،‬ب) له خدمتونو څخه د‬ ‫نتیجې له ځان رسه لرلې دي‪.‬‬ ‫ښه مالتړ په منظور د کابل د ښاروالی د مالی مدیریت‬ ‫ د لوړو زده کړو وزارت د انټرنیټ له الرې (انالین) د‬ ‫د سیستم بیا طرح کول‪(،‬ج) بیړنیو پیښوته د رسیدنې د‬ ‫زده کړو د الور چارو یوې پالیسې او مقررې ته وده او‬ ‫سیستم فعالول‪.‬‬ ‫پرمختیا ورکړی ده‪ ،‬چې دا کار د ګډې اومختلطې زده‬ ‫ مته کیږي چې دغه پروژه ‪ ۲۴۰۰‬هکتارو خصوصی‬ ‫کړې د تدریجې معرفۍ‪ ،‬د انټرنیت (انالین)الرې څخه د‬ ‫ځمکو باندې د خدماتو د وړاندې کولو په واسطه ‪۷۰۰۰۰‬‬ ‫پوهنتون په نصاب کې زده کړې ځایول اوهمدارنګه په‬ ‫کریډیټونو کې دګډې او مختلطې زده کړې په رسمیت‬ ‫کسانو ته ګته ورسوي‪ .‬دغه پروژه همدارنګه د یو پالن د‬ ‫پیژندنې المل او سبب ګرځیدلی دی‪ .‬په ازمايښتي پړاو‬ ‫جوړلو څخه مالتړ وکړ ترڅو د ښاروالی د مالی مدیریت او‬ ‫کې‪ ،‬یو شمېر انالین روزنیز پروګرامونه په انتخايب توګه د‬ ‫پالن جوړولو ظرفیت لوړ او ښه خدمات خلکو ته وړاندې‬ ‫‪ AfghanEX‬ویب پاڼې ته اپلود شوې او ټاکل شوې ده‬ ‫کړي‪ .‬د دغه پروژې د پلې کولو لړۍ دوام لري چې په پایله‬ ‫چې په يو شمېر دولتي پوهنتونونو کې تدریس يش‪ .‬د‬ ‫د لوړو زده کړو د ودې پروژې په مرسته‬ ‫کې به د کابل ښاروالی ظرفیت پیاوړې کړي‪.‬‬ ‫‪ AfghanEX‬ویب پاڼه د ‪ EdEx‬سيستم پر بنسټ جوړه‬ ‫د لوړو زده کړو په هغو کليدي څانګو‬ ‫ تر دې مهاله نږدې ‪ ۷۳.۲۴‬میلیونه ډالر لګول شوی دي‪.‬‬ ‫شوې او موخه يې دا ده چې افغان محصالن انالین زده‬ ‫په کابل ښار کې د ښاري ترانسپورت د‬ ‫کې‪ ،‬چې په اقتصادي او ټولنيزه پراختيا‬ ‫کې ونډه لري‪ ،‬د شموليت کچه لوړه شوې‬ ‫تر ‪ ۱.۳۶‬میلیونو زیاتو کسان (نژدې ‪۷۳‬سلنه میرمنې او‬ ‫کړو ته الرسسی وموي‪ .‬د لوړو زده کړو په برخه کې کې د‬ ‫ښه کولو پروژه‬ ‫ده‪ ‌.‬د ښځو پر شموليت ټينګار د ښځو د‬ ‫ماشومان) د ‪ ۵۱۳‬کیلو مرته سړک د رغونې‪ ۶۷۰ ،‬کیلو مرته‬ ‫الرسيس او کيفيت د پياوړي کولو په موخه د برېښنايي زده‬ ‫شموليت کچه له ‪ ۱۱۴۰۰‬څخه ‪ ۱۶۹۰۰‬ته‬ ‫لښتيو‪ ۳۶ ،‬کیلو مرته لوی الرې سړکونو د جوړولو څخه ګته‬ ‫کړو ترويج د لوړو زده کړو وزارت په کليدي لومړيتوبونو‬ ‫‪ ۹۰،۵‬میلیون ډالرهوړيا مرسته‬ ‫لوړه کړې ده‪‌.‬‬ ‫کې راځي‪ .‬‬ ‫پورته کړې ده‪.‬‬ ‫ د دغې پروژې له الرې ‪ ۲.۹‬میلیونو کسانو لپاره د ‪۲۲۳‬‬ ‫ په دې وروستیو کې ‪ ۵‬میلیون ډالره نوره مالتړ کوونکې‬ ‫د دې پروژې موخه د کابل ښار په ټاکلو مسیرونو کې د‬ ‫مايل مرسته د دغو پروژو د متویل په موخه چمتو شوي‪،‬‬ ‫سړکونو د کيفيت ښه کول او د ترافيکي بېروبار راکمول‬ ‫ډالر په میاشت کې د موقتی کار زمینه برابره شوې ده‪.‬‬ ‫چې په ځانګړې توګه د پروژې د اغيزو د زیاتوايل‪ ،‬د‬ ‫دي‪ .‬دغه پروژه د سړکونو پر زېربنا او په ځانګړو برخو کې‬ ‫دوامداره بڼسټونه به په راتلونکې کلنو کې فرعې کاری‬ ‫پراختیايي اغیزمنتیا ښه والۍ او په الندې برخو کې د‬ ‫کابل ښاروالۍ ته د تخنيکي مرستو پر برابرولو مترکز کوي‪.‬‬ ‫زمنینې هم برابره کړي‪.‬‬ ‫بریالیو فعالیتونو لپاره به ولږول يش‪ )۱( :‬د بېالبېلو فاکولتو‬ ‫د کابل ښار د سړکونو پر زېر‌بنا پانګونه به د کابل ښار‬ ‫ مهمه ال دا چې د کابل ښاروالی د پرمختیایي پروژه‬ ‫لپاره د بورسونو چمتو کول ( د دولتي پوهنتونونو د علمی‬ ‫بېالبېلې نقطې رسه ونښلوي‪ .‬مته کېږي‪ ،‬چې کابل ښاروالۍ‬ ‫په ګذرونو کې د عامه لګښتونو په اړه د تصمیم نیونې‬ ‫کدرونو لپاره د ‪ ۱۵۰‬بورسونو ځانګړي کول‪ ،‬چې په دې که‬ ‫ته د تخنيکي او مسلکي مرستو په برابرولو رسه به د کابل‬ ‫په کچه د جنډر اړوند ټولنیزې ګدون یو پیاوړی بنسټ‬ ‫به یو په دریمه برخه یې ښځو ته اختصاص يش)ُ (‪ )۲‬له‬ ‫ښاروايل د وخت په تېرېدو په یوه داسې اجرايوي ارګان‬ ‫رامینځته کړی دی‪.‬‬ ‫دولتي پوهنتونونو رسه د سرتاتیژیکې پراختیا په برخه کې‬ ‫‪۵۱/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪/۵۰‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫اکتوبر پورې السته رايش‪ .‬د رسوباتو د ارزونې او له ځانګړو‬ ‫ د دغې پروژې عميل کار د ‪ ۲۰۱۶‬کال په جنورۍ‬ ‫برخو د ناچاوده موادو په ګډون د رسوباتو ويستلو د‬ ‫میاشت کې پیل شو‪ .‬د ‪ ۲۰۱۸‬کال په نومرب کې‪ ‌،‬د لومړي‬ ‫داوطلبۍ اسناد به د دې نتايجو په اساس بشپړ يش‪.‬‬ ‫او درېيم توربني تر رغېدلو وروسته‪ ،‬د نغلو برېښناکوټ‬ ‫ د نغلو برېښنا کوټ د بيارغونې پروژه د محيل خلکو‬ ‫په اعظمي ظرفيت (‪ ۱۰۰‬مېګاواټه) توليد پيل کړ‪ .‬دوهم‬ ‫لپاره د ګټو رشيکولو يو پروګرام هم لري‌‪ ،‬چې پکې شاوخوا‬ ‫توربني هم اسايس ترميامتو ته اړتيا لري ځکه چې ‪۴۰۰۰۰‬‬ ‫کليو ته د برېښنا رسول راځي‪ .‬د رسويب د ‪ ۲۰‬مېګاواټه‬ ‫ساعتو کې يې تر اوسه کاري وړتيا نه ده کتل شوې‪ .‬د دې‬ ‫سب سټېشن جوړولو کار د ‪ ۲۰۱۹‬کال په اپرېل کې بشپړ‬ ‫څانګې د ترميامتو د داوطلبۍ سند مسوده چمتو شوې او‬ ‫شو‪ ،‬چې پر مټ يې د رسويب کليو ته برېښنا وغځېده‪.‬‬ ‫د ‪ ۲۰۱۹‬کال په اخري ربعه کې به اعالن يش‪.‬‬ ‫د افغانستان برېښنا رشکت کارکوونکو لخوا په رسويب‬ ‫ د نغلو برېښناکوټ د کارکوونکو لپاره د روزنې‪،‬‬ ‫ولسوالۍ کې ‪ ۱۸‬کليو ته د برېښنا رسولو کار جريان لري‬ ‫د پنځو کلونو فعاليت لپاره د اضايف پرزو پېرلو او د‬ ‫او مته ده چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر اکتوبره بشپړ يش‪ .‬په تګاب‬ ‫برېښناکوت‌ د حفظ او مراقبت تدارکايت اليحې به په‬ ‫ولسوالۍ کې کيل رسوې شوي او د برېښنا رسولو سيستم‬ ‫نږدې راتلونکي کې اعالن يش‪.‬‬ ‫د ډيزاين په مرحله کې دی‪.‬‬ ‫ د بند پر ال خونديتوب هم کار روان دی‪ .‬په بند کې تر‬ ‫ په دې پروژه کې د کليوالو لپاره مسلکي زده کړې هم‬ ‫اوبو الندې د بند د اوبو ويستلو په معرب کې پمپونه کېنول‬ ‫شاملې وې‪ .‬د نغلو بند د شاوخوا کلیو له اوسېدونکو رسه‬ ‫شوې چې د اړتيا په وخت کې د اوبو فشار راکم کړي‪ .‬دوو‬ ‫د سال مشورو په بهیر کې پرېکړه وشوه چې د مسلکي زده‬ ‫نورو پمپونو ته اړتیا ده چې اوبه په بشپړه توګه د بند له‬ ‫کړو پر ځای به دوی ته د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې‬ ‫دواړو داالنونو وبايس‪ .‬دا پمپونه به د ‪ ۲۰۱۹‬کال په دوميه‬ ‫خدمات ور وغځول يش‪ .‬د دې پروګرام په لومړي پړاو کې‪،‬‬ ‫ربعه کې خريداري او نصب يش‪.‬‬ ‫چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال په جنوري کې پيل شو‪ ،‬د رسويب په ‪۱۳‬‬ ‫ د نغلو بند بايت میرتیکه څېړنه به د افغانستان برښنا‬ ‫کليو کې به د چرګانو فارمونه جوړ او فارم لرونکيو ته به‬ ‫رشکت د رسوې کوونکو لخوا او د انرژۍ او اوبو وزارت‪/‬‬ ‫د چرګانو د پاللو په برخه کې روزنه ورکړل يش‪.‬‬ ‫د ملګرو ملتونو د غذا او کرنې ادارې د ډلې په مالتړ تر‬ ‫ رس بېره پر دې دا پروژه د کجکي بند د غځولو پروژې‬ ‫رسه يش‪.‬‬ ‫مالتړ هم کوي‪ .‬د پروژې د مديريت ډلې د ګومارنې پروسه‬ ‫د افغانستان برېښنا رشکت د بازار تر څېړنې او له ملګرو‬ ‫په انرژۍ او اوبو وزارت کې روانه ده‪ .‬د چاپېريال ميل‬ ‫ملتونو د خوړو او کرنې ادارې رسه تر مشورې وروسته يو‬ ‫کارپوه مقرر شوی او د ميل ټولنيزو کارپوهانو او دوو‬ ‫مناسب انعکاس سنج په نښه کړی‪ .‬د دې وسييل د پېرلو‬ ‫نړيوالو چاپېريايل سالکارانو د ګومارنې پروسه روانه ده‪‌.‬‬ ‫پروسه به د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر نومربه بشپړه يش‪ ،‬او د بايت مرتيک‬ ‫په کابل ښار کې د ښاري ترانسپورت ښه‬ ‫د يوه مشوريت رشکت کاري اليحه ترتيب او اعالن ته سپارل‬ ‫رسوې پايلې به د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر دسمربه معلومې يش‪.‬‬ ‫کولو پروژې لخوا د سړکونو جوړولو هدف‬ ‫شوې‪ .‬دا رشکت به چاپېريايل او ټولنيزه ارزونه او د څېړنې‬ ‫ د يوه مشوريت رشکت‪ ،‬چې د بند مصوونيتي او هايدرو‬ ‫په غوره شويو برخو کې د سړکونو د‬ ‫وضعيت او ترافيکو د جريان ښه کول دي‪.‬‬ ‫او شننې پروګرام مطالعات تررسه کړي‪.‬‬ ‫مېخانيکي پلټنه وکړي‪ ،‬کاري اليحه بشپړه شوې او د‬ ‫د سړکونو قري کول‪ ،‬د پياده روونو جوړول‬ ‫ د ماليې وزارت د یوې رسمی غوښتنې له مخې د دې‬ ‫داوطلبۍ پروسه يې د ‪ ۲۰۱۹‬کال په مارچ کې اعالن شوې‪.‬‬ ‫او د چټلو اوبو ويستل‪ ،‬د نورو هغو تر‬ ‫شوي دي‪ .‬د پاتو څلورو عامه پروژو قراردادونه د روان کال‬ ‫بدل يش چې په نړيوالو ستندردونو برابر وي‪ .‬کابل ښاروايل‬ ‫پروژې په جوړښت کې تغري راوستل شو‪ ،‬چې د درونټې‬ ‫د هغو رشکتونو اسناد تر ارزونې الندې دي چې چې د دې‬ ‫څنګ‪ ،‬د خلکو او محيل کاروبارونو لپاره‬ ‫په لومړيو کې پيل شوي او مته ده چې ټول قراردادونه د‬ ‫د تدارکاتو او مايل مدیریت په شمول د دې پروژې د پرمخ‬ ‫د دې ودانيزې پروژې ګټې دي‪ .‬يو محيل‬ ‫برېښنا کوټ بيارغونه هم پکې شامله يش‪ .‬په درونټې‬ ‫کار تررسه کولو کې يې لېوالتيا ښوولې‪.‬‬ ‫اوسېدونکی وايي‪" ،‬ښه سړک زموږ د روغتيا‬ ‫‪ ۲۰۱۹‬کال تر ډسمربه پورې بشپړ يش‪.‬‬ ‫وړلو مسووليت لري‪.‬‬ ‫برېښناکوټ کې به درې برخې له رسه ورغول يش او يوه‬ ‫ مته ده چې د يوه مشوريت رشکت لخوا د نغلو بند د‬ ‫لپاره يو نعمت دی‪".‬‬ ‫ د پروژې اهداف به پر دغو شاخصونو اندازه کېږي‪:‬‬ ‫اداري وداين او يو زېرمتون به هم جوړ يش‪ .‬د دې پروژې د‬ ‫چاپېريايل او ټولنیز اغېزمنتوب د ارزونې لپاره د تدارکاتو‬ ‫د نغلو د اوبو بریښنا بند د بیارغونې‬ ‫(الف) د ترافیکو په ظرفيت کې ښه والی چې په عادي‬ ‫داوطلبۍ اسناد بشپړ شوي او د ټولنيزو او چاپېريايل اغېزو‬ ‫قرارداد د ‪ ۲۰۱۹‬کال په اکتوبر کې السليک يش‪ .‬دا چې‬ ‫پروژه‬ ‫وخت کې د موټر په وسطي رسعت اندازه کېږي‪( :‬ب) په‬ ‫اسناد يې ترتيب او د نړيوال بانک لخوا تصفيه شويدي‪ ‌.‬د‬ ‫د رسوباتو د سم مديريت لپاره د چاپېريايل او ټولنيز‬ ‫‪ ۸۳‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ښاري سيمو کې (د ‪ ۵۰۰‬مرتو په واټن) په هر موسم کې‬ ‫درونټې برېښناکوټ د ډېزاين‪ ،‬تجهیزاتو رسولو‪ ،‬نصب او‬ ‫اغېزمنتوب د ارزونې نتايج به وروسته ترالسه يش‪ ،‬د‬ ‫پرانستو سړکونو ته الرسسی ؛ او (ج) د کابل ښار د لويو‬ ‫قرارداد تدارکايت پروسه د ‪ ۲۰۱۹‬کال په جوالی کې اعالن‬ ‫افغانستان برېښنا رشکت به تر هغې وړاندې د رسوباتو‬ ‫د نغلو د اوبو برښنا کوټ د بیارغونې پروژې هدف د نغلو‬ ‫سړکونو شبکې د عادي حالت فيصدي‪.‬‬ ‫شوه‪ .‬د داوطلبۍ د اسنادو سپارلو اخري نېټه د ‪ ۲۰۱۹‬د‬ ‫د ارزونې لپاره يوه منځمهالې ارزونه تررسه کړي او د‬ ‫بند ال خونديتوب‪ ،‬ثبات او د برېښناکوټ د تولیدي وړتیا‬ ‫ د پروژې د پلې کېدو بهري ښه روان دی او د ودانيزو‬ ‫اګست ‪۲۸‬مه وه‪.‬‬ ‫چاپېريايل ارزونې يو سطحې راپور به چمتو کړي‪ .‬د‬ ‫لوړول دي‪ .‬نغلو برېښناکوټ افغانستان ته سرتاتيژیک‬ ‫کارونو قراردادونه امضاء شوي دي‪ .‬تر اوسه‪ ،‬د نهو‬ ‫رسوباتو د منځمهالې ارزونې پايلې به د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر‬ ‫ارزښت لري‪ ،‬ځکه دغه برېښناکوټ د کابل د برېښنا له‬ ‫ساختامين پروژو‪ ،‬چې په ټوله کې ‪ ۳۲‬کیلومرته سړک دی‪،‬‬ ‫نياميي زياته اړتيا پوره کوي‪.‬‬ ‫قراردادونه بشپړ شوی او سړکونه د ترافیکو پر مخ پرانيستل‬ ‫‪۵۳/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /۵۲‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫موخه‪ ،‬زیات شمېر بزګرانو ته چې پکې ښځې هم شاملې‬ ‫دهیواد له ‪ ۲۳‬والیتونو څخه انتخاب شوي‪ ،‬تطبیق شوي‬ ‫تر هغې وروسته چې په کندهار کې د‬ ‫کشمشو توليدوونکو پر يوه عرصي سيستم‬ ‫وې‪ ،‬مشخص روزنیز پروګرامونه د حاصالتو د غوره را‬ ‫دي‪ .‬دزیاتې او مهمې اړتیا په نتیجه کې دبڼوالۍ او‬ ‫د خپلو انګورو پر وچولو الس پورې کړ‪ ،‬د‬ ‫ټولولو او د را ټولولو څخه وروسته پالنې او ساتنې لپاره‪،‬‬ ‫مالدارۍ ميل پروژې دخدمتونو د دوام له پاره دې پروژې‬ ‫دوی په کلني عايد کې ډېر زياتوالی راغلی‪.‬‬ ‫د انګورو وچولو دا نوې خونې‪ ،‬چې د‬ ‫جوړ شول‪ .‬همدا رنګه د بزګرانو لپاره بېالبېل ډول اسايس‬ ‫ته پیاوړی کوونکی مايل مرسته منظوره شوې‪ ،‬ترڅو چې‬ ‫بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروګرام په مرسته‬ ‫تجهیزات او د اړتیا وړ وسایل لکه‪ :‬ښاخ پرې کوونکی‪،‬‬ ‫دميل پالن په تطبیق رسه خپل پروګرامونه د ‪ ۳۱‬والیتونو‬ ‫جوړې شوي‪ ،‬ضايعات راکموي او د انګورو‬ ‫د محيل وچونکو خونو په پرتله د لوړ‬ ‫زینه او د وسایل بکس) د حاصالتو د را ټولولو په موخه‬ ‫‪ ۲۵۰‬ولسوالیو ته پراخه کړي‪.‬‬ ‫کيفيت لرونکو کشمشو په توليدولو کې‬ ‫برابر شوي دي‪.‬‬ ‫ د دغې پروژې د تطبیق له پاره په لومړیو کې ‪۱۰۰‬‬ ‫‪.‬‬ ‫مرسته کوي‪ .‬يو رايض توليدوونکی وايي‪،‬‬ ‫ زیات شمېر بزګران تشویق شوي دي‪ ،‬تر څو د‬ ‫میلیون ډالره مايل مرسته ځانګړې شوې وه‪ ،‬اما په‬ ‫"هيله لرو چې زموږ د کشمشو توليد نور‬ ‫هم لوړ يش‪".‬‬ ‫تولیدوونکو د بازارموندنې ډلو په جوړولو له یو بل رسه‬ ‫والیتونو کې د بڼوايل او مالداري خدمتونو د پراختیا لپاره‬ ‫همکاري وکړي‪ .‬تر اوسه ‪ ۷۰‬د توليدوونکو د بازارموندنې‬ ‫د تقاضا د کچې په لوړېډلو رسه‪ ،‬د دې پروژې له پاره‬ ‫ډلې رامنځته شوي چې په هره ډله کې له ‪ ۳۰۰‬تر ‪۴۰۰‬‬ ‫د ‪ ۹۰‬میلیون ډالرو په ارزښټ د تقویتی او اضايف مايل‬ ‫بزګران غړیتوب لري‪ .‬دغه جوړښت بزګرانو رسه مرسته‬ ‫مرستې ژمنه هم وشوه‪ ،‬څو په دې توګه زیاتو والیتونو‬ ‫کوي‪ ،‬څو له باندنیو مرسته کوونکو رسچینو څخه په‬ ‫د دغې پروژې د فعالیتونو ملن پراخه يش او زیات شمېر‬ ‫اعظمي توګه ګټه پورته کړي او خپل محصوالت په‬ ‫نور بزګران هم د پروژې له خدماتو څخه برخمن يش‪.‬‬ ‫آسانتیا رسه بازارونو ته انتقال کړي‪.‬‬ ‫ دغه پروژه اوس مهال د هېواد په ‪ ۳۴‬والیتونو کې‪ ،‬څه‬ ‫ په مجموعي ډول دممیزو دوچولو له پاره ‪۱۶۰۰‬‬ ‫باندې ‪ ۲۹۱‬ولسوالۍ تر خپل پوښښ الندې راوستي او‬ ‫ځانګړې خونې جوړې شوي دي‪ ،‬چې لګښت یې دخلکو‬ ‫هلته ېې د مالداري او بڼوايل خدماتو ملن پراخه کړې ده‪.‬‬ ‫دونډې اخیستنې له الرې پوره شوی دی‪ .‬دممیزو دغه‬ ‫همدا اوس څه باندې ‪ ۵۷۰۰۰۰‬بزګران‪ ،‬چې ‪ ۲۴۲۰۰۰‬تنه‬ ‫خونې دانګورو دضایع کیدو مخه نیيس او بیا وروسته‬ ‫يې ښځینه بزګرانې دي‪ ،‬د دغې پروژې له خدماتو ځخه‬ ‫دممیزو دکیفیت دښه وايل سبب کیږي‪.‬‬ ‫برخمنې شوي دي‪.‬‬ ‫ دمالدارۍ په برخه کې ددې پروژې فعالیت دچرګانو‬ ‫ تر اوسه پورې‪ ،‬د بڼوايل او مالداري ميل پروژه‬ ‫فارمونو په پیاوړتیا‪ ،‬حیواين روغتیا او پراختیایي خدمتونو‬ ‫توانیدلې‪ ،‬په ‪ ۳۴‬واليتونو کې پر نږدې ‪ ۳۲۵۲۰‬هکتاره‬ ‫باندې مترکز لري‪ .‬ددې ترڅنګ دساحو دمالدارۍ‬ ‫ځمکه کې د پستې او میوه جاتو د باغونو د جوړولو‬ ‫فعالیتونه‪ ،‬لکه‪ :‬دکبانو دفارمونو ښه والی او لبنیاتو‬ ‫مايل مالتړ وکړي‪ .‬رسبېره پر دې‪ ،‬یادې پروژې په څه‬ ‫تولیدات هم ترپوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫باندې ‪ ۳۲۰۰۰‬هکتاره ځمکه کې شته باغونه بیا رغولې‬ ‫ د بروسیلوزس د کنټرول ميل پروګرام د ‪ .‬پيل کولول په‬ ‫او ‪ ۱۴۳۰۰۰‬کورين زرغون وړوکي بڼونه‪ ،‬جوړ کړي دي‪.‬‬ ‫پایله کې‪ ۲.۵ ،‬میلیونه غواګانې او ‪ ۱۳.۵‬میلیونه مېږې‬ ‫ په عین حال کې دبڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژې د‬ ‫او وزې د هېواد په ‪ ۳۶۰‬ولسوالیو کې واکسین شوې‬ ‫اوبو ‪ ۱۹۰۰‬کوچنیو زیرمو جوړولو کار متویل کړی دی‪،‬‬ ‫دي‪ .‬د پروژې د پایلو له دوام څخه د اطمینان د ترالسه‬ ‫چې په نتیجه کې یې بزګران کولی يش په باراين موسمونو‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژه‬ ‫کولو لپاره‪ ،‬د دغې پروژې د چارو مسوولیت د وخت په‬ ‫کې خپل داړتیا وړ اوبه هلته زیرمه او بیا وروسته داقلیم‬ ‫‪ ۱۹۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫تېریدو رسه د کرنې‪ ،‬اوبو لګونې او مالدارۍ وزارت د‬ ‫دبدلون او اړتیا په صورت کې له دغو زیرمو څخه د‬ ‫د وليس تړون د لومړي پړاو له تطبیق څخه مته کیږي‪ ،‬چی الندی پایلې‬ ‫د افغانستان دولت له ميل بودیجې څخه ‪ ۲۸،۲‬میلیونه ډالره‬ ‫حیواين روغتیا ریاست ته سپارل کېږي‪.‬‬ ‫خپلو ځمکو دخړوبولو له پاره ګټه واخيل‪ .‬ددغو زیرمو‬ ‫ترالسه يش‪:‬‬ ‫ تر اوسه پورې له ‪ ۲۰۵۳۶۰‬تنو څخه زیاتو بزګرانو‬ ‫دجوړولو کار دسیمې پرمختیا شوراګانو په ګډون تررسه‬ ‫ •د نغلو د ‪ ۵۰‬میګاواټه داوبو بریښنا رغول ‪ ،‬چې اوس فعاله نه ده‪ .‬دغه کار به دلومړي‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې هدف‪ ،‬د بزګرانواو‬ ‫(چې له دې جملې څخه ‪ ۱۳۶۰۸۸‬تنه بزګرانې ښځې‬ ‫شوی دی‪.‬‬ ‫واحد دبیارغونې او د دریم واحد له کتنې او څیړنې وروسته تررسه يش‪.‬‬ ‫بڼوالو له لوري د کرنیزو محصوالتو د زیاتوايل لپاره د‬ ‫او ‪ ۶۹۲۷۲‬تنه نارینه بزګران دي) ترمالتړ الندې نیولی‬ ‫ دبازار موندنې دپیاوړتیا له پاره دزده کړې پروګرامونو‬ ‫ •ترپنځو کالو پورې دبریښنا بند ساتنه او څارنه او دعادي فعالیتونو ښه والی‪.‬‬ ‫اغېزمنې تولیدي تګالرې ترویج او له پرمختللې تکنالوژۍ‬ ‫دي‪ ،‬چې دا شمیر په ګروپونو تنظیم شوي دي‪ .‬په دې‬ ‫یو شمیر بزګران‪ ،‬چې پکې ښځې او نارینه شامل دي‪،‬‬ ‫ •دبریښنا بند دساتنې‪ ،‬څارنې او ورڅخه کار اخیستنې له پاره دکارکوونکو دظرفیت لوړول‪.‬‬ ‫څخه استفاده او په ورته وخت کې د بزګر‪ -‬محوره کرنیزو‬ ‫ •د بریښنا له شبکې رسه د دې پروژې شاوخوا استوګنو نښلولو او دوی ته د بڼوالۍ او‬ ‫ګروپونو کې دچرګانو دتولید فارم لرونکی هم شامل‬ ‫دحاصالتو راټولولو او له راټولوڅخه وروسته تدبیرونو‬ ‫مالدارۍ پروژې د روزنيزو خدمتونو (چرګوړو پاللو‪ ،‬کوچنيو کروندو او باغونو جوړولو‬ ‫خدماتو څخه د ګټې اخیستنې په موخه له مالدارۍ‬ ‫دي‪ ،‬چې دمالدارۍ او حیواين روغتیا له خدمتونو ګټه‬ ‫په هکله په اړوندو مسایلو وپوهول شول‪ .‬همدارنګه‬ ‫خدمتونه) برابرول‪.‬‬ ‫سکټور څخه مالتړ او د پانګه اچونې د تشویق لپاره د‬ ‫اخيل‪ .‬همدارنګه دغه پروژه ‪ ،‬نورو ساحو ته دخدمتونو‬ ‫دبزګرانو له پاره اسايس او رضوري وسایل (لکه ‪ :‬ښاخ‬ ‫ •د نغلو اوبو بریښنا بند دبیارغونې پروژې دمصؤنیت او امنیتي اقداماتو ښه والی‪.‬‬ ‫آسانتیاوو برابرول بلل کېږي‪.‬‬ ‫دپراخولو له الرې دروغتیایي او حفظ الصحه فعالیتونو‬ ‫پریکوونکي‪ ،‬زینه‪ ،‬دوسایلو بکس) دحاصالتو راټولولو په‬ ‫ •د درونټې د اوبو برېښنا بیا رغونه د خپل بشپړ تولیدي ظرفیت په اندازه‪.‬‬ ‫ دغه پروژه درې برخې لري‪ :‬الف) دبڼوالۍ محصوالت‬ ‫دښه وايل له پاره دکرنې اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت له‬ ‫منظور برابرشوي دي‪.‬‬ ‫‪ ،‬ب) دمالدارۍ تولیدات او حیواين روغتیا‪ ،‬ج) دپروګرام‬ ‫اړوندو ریاستونو رسه همکاري کوي‪.‬‬ ‫ بازارونو ته د کرنیزو محصوالتو د را ټولولو او انتقال‬ ‫دتطبیق مدیریت او تخنیکي مالتړ دی‪ .‬دیادونې وړ ده‪،‬‬ ‫ د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې فعالیتونه د‬ ‫د تګالرو د ښه وايل او د بازار موندنې د پياوړتیا په‬ ‫چې دغه فعالیتونه په ‪ ۱۲۰‬ولسوالیو کې ‪ ،‬چې دمخه‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /54‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫ دغه درې کلنه وړیا مرسته په درې برخو کې د پروژې‬ ‫د طرحې او چمتو کولو له پاره ده ‪ )۱( :‬د پروګرام همغږي‬ ‫او مدیریت (‪ )۲‬په سکټورې وزارتونو کې‪ ،‬چې د ښځو د‬ ‫اقتصادي ودې فعالتیونه تررسه کوي د تخنیکي خدمتونو‬ ‫برابرول او د ظرفیتونو لوړول‪ ،‬داړوندو تحلیيل کارونو‬ ‫تررسه کول او (‪ )۳‬د ښځو د اقتصادي فعالیتونو او نوښتونو‬ ‫او خالفیت څخه د مالتړ په منظور د بودجې رامینځته کول‬ ‫او په کار اچول‪.‬‬ ‫ رسه له دې چې د ښځو د اقتصادي ځواکمنتيا ميل‬ ‫پروګرام په پيل کې لږ سست و‪ ،‬د دې پروګرام د مرستې‬ ‫لپاره د پروژې د چمتووايل په مايل مالتړ کې د پام وړ‬ ‫زياتوالی راغلی‪ .‬د ښځو د اقتصادي ځواکمنتيا ميل پروګرام‬ ‫سکرتريت ښه فعال دی او ټول کليدي پوستونه يې ډک‬ ‫شوي دي‪ .‬ډېری وزارتونو د ښځو د ځواکمنتيا د ميل‬ ‫لومړيتوب پروګرام په کاري پالنونو او اهدافو موافقه د‬ ‫پروګرام لپاره د څارنې او پايلو چوکاټ جوړ شوی خو ال تر‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتيا د ميل‬ ‫اوسه د ښځو د اقتصادي ځواکمنتيا ميل پروګرام د اجرايوي‬ ‫پروګرام له الرې به ښځې د افغانستان په‬ ‫کمېټې لخوا نه دی منظور شوی‪ .‬اجرايي کمېټه او تخنيکي‬ ‫ګوټ ګوټ کې د لوست‪ ،‬کاروباري مديريت‬ ‫او کاري مهارتونو په برخو کې روزنې ترالسه‬ ‫کاري ډله منظمې ناستې کوي‪.‬‬ ‫لګښتونو د رشیکولو په اساس او بنسټ دی او داسې‬ ‫کي‪ ،‬او مايل خدمتونو او بازارونو ته به‬ ‫ د هېواد په کچه د پروګرامونو د ارزونې‪ ‌،‬چې د ‪۲۰۱۹‬‬ ‫هیله اوتوقع کیږي‪ ،‬چې د افغان بزګرانو مشارکت د ‪۲۸،۲‬‬ ‫الرسسی ومومي‪ ،‬چې له دې رسه به ښځې‬ ‫کال په فربوري کې تر رسه شوه‪ ،‬د سپارښتنې او د افغان‬ ‫میلیونه ډالرو په اندازه وي‪ ،‬چې د خدمتونو او ترالسه‬ ‫له ټولنيز او اقتصادي پلوه ځواکمنې يش‪.‬‬ ‫دولت د غوښتنې له مخې به د ښځو د اقتصادي ځواکمنتيا‬ ‫شویو موادو (اصالح شوي تخمونو‪ ،‬رسه ‪ ،‬وسایل او نور‪)...‬‬ ‫ميل پروګرام چارې له کار او ټولنيزو چارو وزارت څخه‬ ‫بیه یا قیمت تشکیلوي‪.‬‬ ‫ماليې وزارت ته انتقال يش‪.‬‬ ‫ د چارو د انتقال منطق درې داليل لري‪ )۱ :‬افغان دولت‪،‬‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام‬ ‫نړيوال بانک او نور پراختيايي ملګري غواړي دا باوري کړی‬ ‫‪ ۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫چې د ښځو د اقتصادي ځواکمنتيا ميل پروګرام د هېواد په‬ ‫پراختيايي اجندا کې د يوې اصيل برخې په توګه پاتې يش‪،‬‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام موخه اوهدف د‬ ‫او په دې موخه بايد دا د ماليې وزارت په اصيل بوديجه‬ ‫اقتصادي رسچینو او منابعو ته دالس رسۍ له الرې د ښخو‬ ‫کې مدغم يش؛ ‪ )۲‬دا پروګرام به د ماليې وزارت تر چرت‬ ‫خپلواکۍ‪ ،‬استقاللیت او روغتیا د ادارو ښه والی دی‪.‬‬ ‫الندې په هغو ځايونو کې‪ ،‬چې په وزارتونو کې د بوديجې‬ ‫ د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام د کار او ټولنیزو‬ ‫جوړولو په پروسو کې د نتايجو پر بنسټ پالنونې ته اداري‬ ‫چارو په وزارت کې د پروژې د یو همغږي ( هآمهنګ)‬ ‫اړتيا موجوده وي‪ ،‬سرتې اجرايوي اغېزې ولري؛ ‪ )۳‬په ماليې‬ ‫کوونکي دفرت له خوا رهربي کیږي‪ .‬دغه دفرت الندې شپږو‬ ‫وزارت کې د ميل لومړيتوب لرونکو پروژو د همغږۍ‬ ‫رستارس رکنونو کې دښځو د اقتصادي ځواکمنتیا د ميل‬ ‫رياست (چې د مايل چارو د مالتړ پروژې لخوا متويلېږي)‬ ‫پروګرام د فعالیتونو د څارنې مسوولیت په غاړه لري‪ )۱( :‬په‬ ‫تاسيس شوی دی‪ ،‬چې د پروژې د همغږۍ دفرت به پکې‬ ‫جنسیت پورې اړوندو او مربوطو احصائیو موجود زیاتوالی‬ ‫ځای پر ځای يش‪ .‬دې رياست د ښځو د اقتصادي ځواکمنتيا‬ ‫(‪ )۲‬د ښځو د حضور په وړاندې د حقوقي موانعو او‬ ‫ميل پروګرام په پيل کې شتون نه لره‪ .‬مته ده چې دا انتقال‬ ‫خنډونو حذفول (‪ )۳‬دلیک لوست زده کړی (سواد آموزي) د‬ ‫به د ‪ ۲۰۱۹‬کال د اکتوبر تر پايه بشپړ يش‪.‬‬ ‫سوداګرۍ مدیریت او حرفوي مهارتونو زده کړې او تعلیامت‬ ‫یادښت‪ :‬په دې سند کې ټول ډالري ارقام او شمیرې له امریکایي ډالرو‬ ‫(‪ )۴‬مايل چارو ته د الس رسۍ زیاتوالی (‪ )۵‬د کرنیز تولید‬ ‫رسه برابر دي‪.‬‬ ‫د نړیوالې پرمختیا اداره (‪ ،)IDA‬دنړیوال بانک ګروپ دوړیا مرستو او بې‬ ‫عواملو ته الس ريس‪ ،‬د ترویج او بازارونو خدمتونه (‪ )۶‬خالقو‬ ‫ګټې پورونو دبرابرولو برخه ده‪.‬‬ ‫او نوښتګرو اقتصادي بازارونو ته الس رسی‪.‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪http://facebook.com/WorldBankAfghanistan‬‬ ‫عبدالروف ضياء‬ ‫‪http://twitter.com/WorldBankSAsia‬‬ ‫تليفون‪+۹۳۷۰۰۱۳۳۳۲۸ :‬‬ ‫انځورونه‪ ،‬د رومي مشوريت خدماتو مرکز‪/‬نړيوال بانک‪۱۳۹۶/‬‬ ‫‪infoafghanistan@worldbank.org‬‬ ‫نړیوال بانک‪ ،‬وری ‪۱۳۹۸‬‬ ‫‪ ۲۳۸‬منرب کور‪ ۱۵ ،‬سړک‪ ،‬وزير محمد اکرب خان‪ ،‬کابل‪ ،‬افغانستان‬